Siemię lniane – właściwości i zastosowanie

Siemię lniane – właściwości i zastosowanie
Siemię lniane to określenie popularnie stosowane w przypadku nasion lnu
zwyczajnego wykorzystywanego jako zielarski produkt leczniczy. Są to niewielkie,
płaskie, szarobrązowe nasiona, które po zalaniu wodą ciemnieją oraz znacznie
zwieszają swoją objętość, a jednocześnie wytwarzają znaczną ilość śluzu. Siemię lniane
zawiera liczne składniki o działaniu prozdrowotnym, między innymi cenne z
żywieniowego punktu widzenia kwasy omega-3, witaminy (E, B1, B6 oraz kwas foliowy)
i składniki mineralne (cynk, magnez oraz żelazo). Mimo że nasiona lnu są ubogie w
węglowodany, to jednak stanowią równocześnie doskonałe źródło błonnika
pokarmowego.
Jednym z najważniejszych składników dostarczanych do organizmu człowieka
razem z siemieniem lnianym są kwasy omega-3. Dzięki ich odpowiedniemu poziomowi
w diecie możliwe jest zapobieganie procesom zapalnym, co ma szczególne znaczenie
przy wielu chorobach przewlekłych, takich jak cukrzyca, artretyzm, choroby serca, a
nawet niektóre rodzaje nowotworów. W siemieniu lnianym występuje wiele istotnych
kwasów tłuszczowych. Jednak produkt ten obfituje przede wszystkim w cenny kwas
α-linolenowy, będący jednocześnie prekursorem bardzo ważnych kwasów: EPA i DHA.
Siemię lniane to także jedno z najlepszych źródeł lignanów. W jelicie cienkim
lignany są przekształcane w związki, które mają zdolność utrzymywania równowagi
hormonalnej u kobiet. Przeprowadzone badania dowodzą również, że związki te mogą
zwiększać płodność oraz łagodzić dolegliwości związane z menopauzą. Wysoka
zawartość lignanów działa profilaktycznie z stosunku do wielu chorób, między innymi
nowotworów jelita grubego, piersi oraz prostaty. W prowadzonych badaniach wykazano,
że dodatek siemienia lnianego do codziennej diety osób chorych na raka prostaty
hamuje namnażanie się komórek nowotworowych.
Siemię lniane spożywane regularnie doskonale obniża poziom cholesterolu.
Zawarta w nim witamina E posiada właściwości przeciwutleniające, w związku z czym
pomaga chronić organizm przed negatywnym wpływem wolnych rodników. W
siemieniu lnianym znajdują się także fitosteryny oraz flawonoidy, które działają
ochronnie w stosunku do serca, zapobiegają zaćmie, miażdżycy, udarowi mózgu, a
także pomagają w obniżeniu podwyższonego ciśnienia krwi. Produkt ten stanowi
również źródło fitoestrogenów odpowiedzialnych za blokowanie receptorów
estrogenowych. Zawartość tych związków zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów
piersi, macicy oraz prostaty. Wykorzystując mechanizm działania fitoestrogenów
możliwe jest zmniejszenie niektórych skutków ubocznych pojawiających się podczas
leczenia sterydami. Ponadto obecność fitoestrogenów w diecie może łagodzić lub też
zapobiegać powstawaniu niektórych niekorzystnych następstw menopauzy.
Możliwości wykorzystania siemienia lnianego jest wiele. Picie przyrządzonego
z nasion lnu wywaru zalecane jest między innymi przy nieżytach żołądka, jelit,
dwunastnicy, przy nadkwasocie, biegunkach oraz przy wrzodach. Spożywanie
moczonych przez noc, a następnie rozgniecionych nasion zalecane jest natomiast przy
zaparciach. Siemię lniane można także stosować w postaci okładów mających
zmiękczać skórę. Okładami leczy się oparzenia, odmrożenia oraz trudno gojące się
rany. Stosuje się je także w kosmetyce przy suchej, skłonnej do łuszczenia się oraz
pękania skórze, przy wysypkach alergicznych, trądziku młodzieńczym, odleżynach oraz
świądzie.
Znajdujące się w siemieniu lnianym składniki zmniejszają krzepliwość krwi, co może
stanowić profilaktykę choroby wieńcowej serca oraz zawałów. Spożywanie nasion lnu
doskonale wpływa na zwiększenie wilgotności śluzówki, co ma zastosowanie w leczeniu
suchego kaszlu. Wydzielany przez nasiona śluz może być także wykorzystywany jako
odżywka do suchych i zniszczonych włosów.
W spożywaniu siemienia lnianego należy jednak zachować umiar. Spora zawartość
błonnika w ziarnach jest korzystna, lecz na początku zaleca się spożywanie niewielkich
ilości siemienia lnianego, gdyż może się to wiązać z działaniem przeczyszczającym.
Poza tym nasiona lnu zawierają niewielkie ilości związków cyjanowych. Spożywanie
około 3 łyżeczek mielonego siemienia lnianego dziennie nie jest niebezpieczne.
Organizm potrafi sobie poradzić z niewielkimi dawkami związków cyjanowych i je
z łatwością neutralizuje. Jednak spożywanie większych ilości nasion może być już
niekorzystne dla organizmu.
Bardzo ważna jest forma w jakiej spożywa się siemię lniane. Najlepiej spożywać
świeżo zmielone nasiona. Wówczas związki zawarte w produkcie będą łatwiej
przyswajalne dla organizmu. Siemię lniane kupić można w większym sklepie
spożywczym, w sklepach ze zdrową żywnością lub w aptece. Zmielone ziarna należy
zamykać w szczelnym słoiku, gdyż zawarty w nich olej z łatwością się utlenia, co wiąże
się ze stratami składników odżywczych. Spożywając siemię lniane należy pamiętać
jednak, że nasiona lnu są wysoko kaloryczne. W jednej łyżeczce, czyli w około 9
gramach nasion, znajduje się aż 46 kcal. Nasiona lnu charakteryzują się także krótkim
okresem przydatności do spożycia, co związane jest ze znaczną ilością
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych znajdujących się w ziarnach.
Literatura:
1. Ganorkar P.M, Jain R.K.: Flaxseed – a nutritional punch. International Food Research
2.
3.
4.
5.
6.
Journal, 2013, 20(2), s. 519-525
Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Łowicki Z.: Zastosowanie roślin
leczniczych w menopauzie cz.1, Postępy fitoterapii, 2, 2012, s. 79-92
Heller K., Andruszewska A., Wielgusz K.: Uprawa lnu oleistego metodami
ekologicznymi, Journal of Research and Applications in: Agricultural Engineering
2010, 55(3), s. 112-116
Materac E., Marczyński Z., Bodek K.H.: Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i
omega-6 w organizmie człowieka. Bromat. Chem. Tokykol., XLVI, 2013, 2, s.225-233
Niekrasz A.: Siemię lniane, Cukrzyca a zdrowie, 25, s. 18-20
Zalega J., Szostak-Węgierek D.: Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część 1.
Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy, Probl Hig Epidemiol, 2013,
94(1), s. 41-49