kazus - Katedra Prawa Cywilnego UJ

dr hab. Bartłomiej Swaczyna
Ćwiczenia z prawa cywilnego
Poniedziałek, 11 marca 2013 r.
Kolokwium
imię i nazwisko ………………………………………………………………….
Czas na rozwiązanie kazusu: 45 min.
Dziesięcioletni Tadeusz odziedziczył po babci kamienicę, którą w jego imieniu
zarządzał ojciec. Pod balkonem tej kamienicy Paweł zaparkował swój samochód w miejscu,
gdzie obowiązuje zakaz zatrzymywania się i postoju. Kiedy wrócił, zastał wrak samochodu,
na którego dach spadł fragment balkonu kamienicy. Paweł zażądał od Tadeusza i jego ojca
solidarnego pokrycia kosztów naprawy auta. Ojciec Tadeusza twierdzi jednak, że ze względu
na wiek syna nie może on ponosić odpowiedzialności za powstała szkodę, a on sam jest tylko
zarządcą i również nie powinien być adresatem roszczenia Pawła.
Czy żądanie Pawła jest uzasadnione?
Przykładowe rozwiązanie
Paweł mógłby żądać naprawienia szkody na podstawie art. 434 k.c. Odpowiedzialność
za uregulowany w tym przepisie czyn niedozwolony zależy od ziszczenia się następujących
przesłanek: posiadanie samoistne budynku po stronie adresata roszczenia, zawalenie lub
oderwanie się części budynku, szkoda i związek przyczynowy między owym zdarzeniem a
szkodą (art. 361 k.c.). Posiadacz może natomiast uwolnić się od odpowiedzialności
wykazując, że zawalenie sie budowli bądź oderwanie jej części nie wynikło ani z braku
utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie.
W analizowanym stanie faktycznym przesłanka posiadania samoistnego jest spełniona
jedynie w odniesieniu do Tadeusza. Jego ojciec zarządza kamienicą w imieniu Tadeusza
będąc jego przedstawicielem ustawowym (art. 98 § 1 i art. 101 k.r.o.). Sprawuje zatem
władztwo nad nieruchomością za Tadeusza i jest jedynie jej dzierżycielem (art. 338 k.c.).
Spełniona jest przesłanka oderwania się części budynku, jako że w myśl opisu stanu
faktycznego nastąpiło oderwanie się fragmentu balkonu kamienicy. Szkoda polegająca na
zniszczeniu samochodu pozostaje zaś w normalnym związku przyczynowym z oderwaniem
się części balkonu.
Zawarte w kazusie informacje nie uzasadniają przyjęcia, że zachodziła któraś z
przesłanek egzoneracyjnych. Brak tam bowiem jakiejkolwiek wzmianki o konstrukcji bądź
stanie technicznym budynku.
Ociec Tadeusza twierdzi jednak, że odpowiedzialność syna jest wyłączona ze względu
na jego wiek. Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym
przewiduje art. 426 k.c. Zgodnie z tym przepisem nie ponosi odpowiedzialności małoletni,
który nie ukończył trzynastu lat. Należy jednak przyjąć, że regulacja ta donosi się jedynie do
odpowiedzialności opartej na zasadzie winy. Tymczasem art. 434 k.c. statuuje
odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka. Fakt, że Tadeusz ma dopiero dziesięć lat nie
wyłącza zatem jego odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez oderwanie się części
budynku pozostającego w jego samoistnym posiadaniu.
Rozważenia wymaga także możliwość zmniejszenia odszkodowania ze względu na
przyczynienie się poszkodowanego (art. 362 k.c.), który zaparkował swój samochód w
miejscu, w którym było to niedozwolone. Przyczynienie się poszkodowanego może być
różnie ujmowane i jest zagadnieniem spornym w doktrynie i orzecznictwie. W każdym z
prezentowanych ujęć tej problematyki niezbędne jest jednak występowanie powiązania
kauzalnego między zachowaniem się poszkodowanego a szkodą. Przyjmuje się także, że
powinno to być powiązanie mające znamię adekwatności w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. Bez
względu zatem na to, którą koncepcję przyczynienia się przyjmie, szkoda powinna stanowić
normalne następstwo zachowania się poszkodowanego.
Występowanie tego powiązania należy zbadać dwuetapowo. W pierwszej kolejności
za pomocą testu warunku sine qua non, który polega na sprawdzeniu czy bez zachowania się
poszkodowanego także doszłoby do powstania szkody. Jeżeli ten test wypadnie pozytywnie,
należy przeprowadzić badanie adekwatności związku przyczynowego. Adekwatność zachodzi
wówczas, gdy określone zachowanie się poszkodowanego każdorazowo zwiększa
prawdopodobieństwo powstania szkody. Gdyby Paweł nie zaparkował w miejscu, gdzie
obowiązuje zakaz zatrzymywania się i postoju, to oderwana od kamienicy część balkonu nie
uszkodziłaby jego samochodu. Test warunku sine qua non został zatem spełniony. Nie można
natomiast przyjąć, że zaparkowanie samochodu w miejscu, gdzie jest to niedozwolone,
każdorazowo zwiększa prawdopodobieństwo jego uszkodzenia przez oderwaną część
budynku. W analizowanym stanie faktycznym brak zatem było normalnego związku
przyczynowego między zachowaniem się Pawła a szkodą, co wyklucza obniżenie
odszkodowania ze względu na przyczynienie się poszkodowanego.
Odpowiedź: Paweł może żądać naprawienia szkody od Tadeusza, nie może natomiast
domagać sie tego od jego ojca.