okl mt 06-2008 pomocnicze.qxd

foto
grafia
TEKST
Przy komputerowej obróbce
obrazu bardzo istotny jest
sposób zapisywania obrazu
w postaci cyfrowej.
Prosto mówiąc – format
pliku graficznego.
£ATWY
F
ormatów plików graficznych
jest całkiem sporo. Ostatnio nawet ma się wrażenie, że jest ich
za dużo. Wielu producentów
sprzętu i oprogramowania usilnie
lansuje bowiem swoje formaty,
Sergiusz Mitin
nątrz pliki zapisane w powszechnie używanych formatach.
Naturalnie rozmawiamy tu
wyłącznie o formatach plików grafiki rastrowej, inaczej mówiąc map
bitowych, składającej się jak mozaika z najmniejszych elementów obrazu zwanych pikselami. Żeby zapisać obraz w formie cyfrowej, każdy z tworzących go pikseli musi
zostać dokładnie opisany przez definicje jego pozycji, koloru, nasycenia, jaskrawości i innych niezbędnych parametrów. Zapis ów musi
być wykonany wedle określonego
schematu. Właśnie ten schemat
jest formatem pliku graficznego.
skompresowaniu popularnymi
archiwizatorami jak ZIP czy RAR.
W zależności od tego, co jest utrwalone na zdjęciu, mianowicie
od ilości szczegółów, spakowany
archiwizatorem TIFF może zmniejszyć swoją objętość od 2 do nawet
4–5 razy. Jest to kompresja odwracalna, czyli po rozpakowaniu pliku
otrzymujemy obraz pierwotny bez
żadnych strat. Istnieje też możliwość zastosowania kompresji
wewnętrznej TIFF, jednak ten zabieg odradzałbym mało doświadczonym użytkownikom, ponieważ
kompresja wewnętrzna powoduje
nieodwracalną utratę części da-
Formaty plików graficznych (1)
Popularne formaty plików wynikowych, pliki zapisywane przez aparat
64
wcale nie przejmując się faktem,
że absolutna większość użytkowników posługuje się tymi od dawna znanymi. I co za tym idzie, szeroko rozpowszechnionymi, czytelnymi dla różnych edytorów, a nawet różnych platform systemowych (Windows, Linux, inne) czy
też sprzętowych (PC, Macintosh).
Zakładając z góry, że absolutna
większość Czytelników używa
komputerów PC i platformy systemowej Windows, zalecałbym jednak trzymać się szeroko rozpowszechnionych formatów plików
graficznych, o których właśnie tu
porozmawiamy. Głupio by nam było, gdyby okazało się, że cudowne
naszym zdaniem zdjęcie, wysłane
do kolegi, okazało się dla niego
nieczytelne. Jeszcze głupiej by się
działo, gdyby takie zapisane
w mało rozpowszechnionym formacie zdjęcie było wysłane na
konkurs fotograficzny... Owszem,
zaawansowani użytkownicy, zawodowi fotografowie, redakcje czy
agencje reklamowe dysponują zazwyczaj konwerterami i filtrami
umożliwiającymi otwarcie czy import praktycznie wszystkich znanych typów plików. Nie jest jednak w zbyt dobrym guście obciążać kogokolwiek swoimi zmartwieniami, więc zachowujmy się
grzecznie i wymieniajmy na zew-
TIFF (plik.tif) stanowi skrót
od angielskiego Tagged Image File
Format, to w zasadzie już klasyka
– format wielce rozpowszechniony,
czytelny dla wszystkich przeglądarek i edytorów graficznych działających na każdej platformie sprzętowej i systemowej. Jest to forma
zapisu bezstratnego, czyli zapisywanie pliku nie powoduje utraty
jakichkolwiek szczegółów, gdyż
każdy tworzący obraz piksel zawsze jest opisywany pełnym zestawem danych. Przy zapisywaniu
pliku w formacie TIFF w trybie
kolorystycznym RGB (Red, Green,
Blue, czyli podstawowe składniki
każdego koloru) łatwo obliczyć
wielkość pliku wynikowego – jest
to całkowita liczba pikseli, czyli
długość w pikselach razy szerokość pomnożona przez 3, ponieważ każdy piksel zostaje opisany
w trzech kanałach kolorystycznych. Wielkość pliku wynikowego
zawsze jest taka sama przy danej
liczbie pikseli, niezależnie od tego,
co jest utrwalone na zdjęciu. Jest
ona całkiem spora, zdjęcie z matrycy 8-megapikselowej zapisane
w formacie TIFF „waży” około 24
MB. To jest naturalny mankament
formatu. Częściowo równoważy
go, przy przesyłaniu czy też przechowywaniu takich plików, fakt,
że pliki TIFF dość łatwo ulegają
nych. Na ile istotną – to zależy
od konkretnych warunków.
JPEG (plik.jpg) to skrót od
Joint Photographic Experts Group,
czyli nazwy zespołu ekspertów,
którzy ów format opracowali. Jest
to obecnie najpopularniejszy format plików graficznych stosowany
w publikacjach internetowych oraz
fotografii amatorskiej. Absolutna
większość niedrogich aparatów
kompaktowych zapisuje zdjęcia jedynie w JPEG-ach. Zaletą formatu
jest zauważalne zmniejszenie plików wynikowych, czyli tzw. kompresja, której stopień można wybrać, zapisując plik. Pełnym zestawem danych opisuje się nie każdy
piksel obrazu, lecz tylko piksele
czymś od siebie się różniące. Piksele powtarzające się lub chociaż
podobne do w pełni opisanego sąsiada opisuje się skrótowo, coś na
wzór „jak wyżej”. Udział skrótowo
opisanych pikseli stanowi o stopniu kompresji JPEG-ów – czym ich
więcej, tym mniejszy jest plik wynikowy. Skrótowy opis powoduje
jednak nieodwracalną utratę części danych, tym większą, im różniejsze piksele uznamy za podobne.
Czyli jest to format stratny. Wielkość JPEG-ów przy danej liczbie
pikseli nie jest stała i zależy od
ilości szczegółów na obrazku.
Czym więcej szczegółów, tym
Oto dwa zdjęcia: sfotografowany został ten sam nóż z pochwą z praktycznie tego samego ujęcia. Aparat zapisał zdjęcia
w postaci plików RAW, które później wywołałem za pomocą dołączonego do aparatu oprogramowania, zachowując na
kilka różnych sposobów. Zachowanie zdjęć o wielkości 3000×2000 pikseli w formacie TIFF zaowocowało plikami o jednakowej wielkości 18 041 410 bajtów, czyli 3000×2000×3 + nagłówek zawierający informację o pliku. Z takich plików można bez kłopotu wykonać wysokiej jakości odbitki do wielkości 300×200 mm, czyli A4.
Kiedy zachowałem te same obrazki w formacie JPEG, to wielkość plików zmniejszyła się i zróżnicowała. Jednolite tło składa się z pikseli o podobnych parametrach, co umożliwia skrótowe opisanie większej ich liczby. Tkanina w drobną kratkę
daje dużą ilość szczegółów, co wymaga pełnego opisania znacznie większej liczby pikseli. W tabelce podaję wielkość plików wynikowych przy różnych stopniach kompresji JPEG-ów. Przy najniższej kompresji i wymiarach odbitki A4 różnica
pomiędzy formatami TIFF i JPEG będzie zauważalna tylko dla wybrednego specjalisty. Natomiast przy kompresji 10%
i wielkości A4 strata jakości JPEG-a będzie już widoczna gołym okiem. Kompresja 50% owocuje utratą jakości poza
akceptowalne granice. Tak wysoką kompresję zastosowałem wyłącznie w celach demonstracyjnych.
Przy spakowaniu TIFF-a archiwizatorem RAR skuteczność pakowania będzie tym wyższa, im mniej szczegółów zawiera obrazek.
większy będzie plik wynikowy
przy równej liczbie tworzących go
pikseli i równym stopniu kompresji. Spakowanie JPEG-ów archiwizatorem nie daje praktycznie żadnego pożytku, gdyż to i tak już są
pliki skompresowane.
Porada praktyczna. Jeśli
Twoje zdjęcie jest przeznaczone
do wysyłania pocztą elektroniczną, opublikowania na stronie internetowej, oglądania na monitorze komputera czy też zrobienia
odbitek wielkości do A5, to śmiało
zapisuj pliki w formacie JPEG, ale
raczej z minimalnym stopniem
kompresji. Jeśli zamierzasz wydrukować z pliku odbitki wielkości
A4 albo większe, czy też wysłać
na konkurs fotograficzny, to zachowaj plik w formacie TIFF. Jakość obrazu będzie lepsza, aczkolwiek zauważalne to będzie dopiero przy dużych powiększeniach.
Obrazek
Wielkość
w pikselach
Stopień
kompresji
Większość aparatów, nawet
tych najprostszych, umożliwia
zmianę wielkości zapisywanego
zdjęcia. Można znacznie zmniejszyć wielkość plików, czyli zwiększyć liczbę zdjęć, które zmieszczą
się na danej karcie pamięci. Oczywiście tracąc na jakości zdjęć
i możliwości ich późniejszego powiększenia w postaci odbitek.
Porada praktyczna. Zawsze wykorzystuj pełną matrycę aparatu, zapisując zdjęcia w maksymalnej możliwej liczbie pikseli. Z większego zdjęcia zawsze można zrobić
mniejsze, na odwrót się nie da!
RAW (raw to po angielsku
surowy) to w zasadzie nie format
pliku graficznego, lecz zapis mapy
elektronicznej matrycy światłoczułej
w momencie utrwalenia obrazu. Innymi słowy, elektroniczny negatyw
rejestrujący największą ilość szcze-
gółów. Zapis w formie RAW umożliwiają zazwyczaj lustrzanki oraz
„wypasione” aparaty kompaktowe.
Aparaty różnych producentów zapisują pliki RAW każdy po swojemu
(np. Nikon – plik.nef; Canon –
plik.crw; Sony – plik.arw itd.) i są
to pliki czytelne głównie dla oprogramowania dostarczanego z danym aparatem. Plików RAW w swojej oryginalnej postaci nie można
edytować, należy je najpierw „wywołać” (skonwertować) i zapisać
w postaci pliku TIFF, JPEG czy innym formacie plików graficznych.
Najlepiej robi to oprogramowanie
dostarczane z aparatem, choć nie
zawsze jest ono najszybsze i najłatwiejsze w użytkowaniu. Porada praktyczna. Fotografując, zapisuj zdjęcie w tak
dobrej jakości jak tylko umożliwia
Twój aparat i pojemność kart pamięci.
TIFF
TIFF
JPEG
JPEG
JPEG
brak
Spakowany
archiwizatorem
RAR
1%
10%
50%
Foto 01
3000×2000
18 041 410
6 557 889
4 866 758
1 960 825
225 497
Foto 02
3000×2000
18 041 410
10 800 766
7 849 428
3 706 787
516 884
65