Buszko – Franta wernisaż 23 kwietnia o

Buszko – Franta
wernisaż 23 kwietnia o godzinie 17.00, Muzeum Architektury we Wrocławiu, ul. Bernardyńska 5
Wernisażowi towarzyszyć będzie wykład prof. Ewy Chojeckiej
Nowe spojrzenia na górnośląskie dziedzictwo architektury drugiej połowy XX wieku.
Wystawa czynna od 25 kwietnia do 7 czerwca 2015 roku.
Wystawa prezentuje dorobek najbardziej znamienitego duetu w historii śląskiej architektury –
Henryka Buszki i Aleksandra Franty. Ich projekty są dziś interpretowane jako jedne z najważniejszych ikon
śląskiej architektury. Katowicki 'tauzen' – czyli osiedle Tysiąclecia, z charakterystycznymi punktowcami
przypominającymi kolby kukurydzy, 'gwiazdy' na osiedlu Roździeńskiego, czy niezwykły kompleks domów
sanatoryjnych w Ustroniu, to najbardziej rozpoznawalne realizacje duetu. Oprócz nich na wystawie zostanie
zaprezentowanych kilkadziesiąt innych projektów i realizacji architektów, od wczesnych dzieł z lat 50., po
projekty z lat 90-tych.
„Henryk Buszko & Aleksander Franta to dziś znana i rozpoznawalna marka w architekturze. Duet
odegrał znaczącą role w kreowaniu progresywnego oblicza zabudowy polski powojennej. W ich projektach
widoczny jest zawsze wysoki poziom intelektualnej gry opartej na wyrazistym, bezkompromisowym
i zdecydowanym rozwiązywaniu problemu przestrzennego, stosowaniu innowacyjnej technologii
i pomysłowej dyspozycji wnętrz przy równoczesnym harmonijnym powiązaniu całości z otoczeniem.
Architekci są wychowankami krakowskiej szkoły architektury i jej największych autorytetów: Adolfa
Szyszko-Bohusza, Włodzimierza Gruszczyńskiego czy Juliusza Żórawskiego, dzięki którym zdobyli nie tylko
umiejętność projektowania w zgodzie z duchem czasu, ale i w głębokim poszanowaniu przestrzeni. W 1949
roku jeszcze jako młodzi adepci architektury postanowili połączyć swe siły, by razem z kolegą po fachu,
Jerzym Gottfriedem, kontynuować prace zawodową w zespole autorskim, w Miastoprojekcie w Katowicach,
gdzie dane im było zetknąć się z kolejnym doświadczonym środowiskiem architektów, przedstawicielami
I generacji śląskiej szkoły architektury, którzy kontynuowali swą pracę od okresu międzywojennego, jak
Zbigniew Rzepecki, Stanisław Łobos, Kazimierz Sołtykowski, Wojcech Migocki czy Leon Dietz d'Arma, albo
przybyli tu później, jak Julian Duchowicz czy Zygmunt Majerski. Wydaje się, iż bagaż wiedzy wyniesiony ze
studiów został skonfrontowany na miejscu z doświadczeniem starszych kolegów oraz bipolarnym obliczem
górnośląskiej kultury, opartej z jednej strony na skromności i pragmatyzmie, a z drugiej na progresji
i awangardzie, co z pewnością miało wpływ na uformowanie własnego podejścia do rozwiązywania
kluczowych problemów przestrzennych.
Konsekwencją tych kilku czynników stał się ich indywidualny język projektowy, który został
dostrzeżony przez wojewodę śląskiego generała Jerzego Ziętka, animatora najpoważniejszych inwestycji
w regionie. To on obdarzył ich zaufaniem, popierając powołanie do życia w 1958 roku pierwszego w Polsce
autorskiego biura projektowego, wojewódzkiego przedsiębiorstwa państwowego: Pracowni Projektów
Budownictwa Ogólnego, co było ewenementem w ówczesnych uwarunkowaniach politycznych.
Współtwórcą pracowni był Jerzy Gottfried, który jednak odłączył się w 1959 roku. W zespole pracowali
również Tadeusz Szewczyk i Marian Dziewoński. Wtedy to narodziły się wielkie projekty urbanistyczne
osiedli 1000-lecia i Walentego Roździeńskiego w Katowicach, uzdrowiska w Ustroniu Zawodziu czy tez wielu
innych znaczących obiektów, które przyniosły autorom sławę w kraju i poza jego granicami. Stali się godnymi
reprezentantami II generacji śląskiej szkoły architektury, kontynuując w indywidualny sposób szczytne idee
miejscowej awangardy doby II Rzeczypospolitej. W dowód uznania (…) otrzymali w 1975 roku najwyższe
polskie odznaczenie w dziedzinie architektury: Honorową Nagrodę SARP.
Otwartość i szerokie horyzonty dały im sposobność kontaktów i wymiany doświadczeń zawodowych
z Oskarem Niemeyerem, Kenzo Tange czy Walterem Hennem. Sami wielokrotnie dzielili się wiedza na temat
ładu przestrzennego w licznych własnych artykułach.
Najobszerniejsze wypowiedzi zawarte zostały w autorskich książkach: Moje rozmyślania o mieszkaniu
(Arkady, Warszawa 1982) Henryka Buszki oraz Kryteria ogólne kwalifikacji poziomu dzieła
architektonicznego (Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. T. Kościuszki, Kraków 1995) Aleksandra
Franty.
Ta rzetelność , otwartość i bezkompromisowość widoczna nie tylko w słowach pisanych, mówionych
czy materialnych utworach architektury, ale także w ich codziennym życiu, zawsze noszą znamiona spójnej
całości i szlachetnego, głębokiego profesjonalizmu. Ta postawa jest dla nas wszystkich niewyczerpanym
źródłem inspiracji i podziwu”.
Dr inż. arch. Ryszard Nakonieczny, Wstęp: O marce w architekturze, [w:] Twórczość. Twórcy śląskiej
architektury. Portrety
Prezentacja została przygotowana w ramach organizowanego przez Bibliotekę Śląską w Katowicach cyklu:
Twórcy Śląskiej Architektury. Portrety
Celem projektu jest zdokumentowanie, zarchiwizowanie, opracowanie i promocja dziedzictwa architektury
tworzonej w województwie śląskim po 1945 r. przez wybitnych twórców, dziś określanych mianem
Architektów-Nestorów. Do inicjatywy przyłączyły się najważniejsze instytucje naukowe, jak również te
zawodowo zajmujące się architekturą regionu: Politechnika Śląska w Gliwicach (Wydział Architektury),
Stowarzyszenie Architektów Polskich oddział katowicki, Śląska Okręgowa Izba Architektów, pracownicy
Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Śląskiego, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, Wyższa Szkoła
Techniczna w Katowicach, a także Wydział Promocji Urzędu Miasta Katowice. Projekt ma więc charakter
monograficzny – w kolejnych odsłonach cyklu prezentowane będą sylwetki Architektów-Nestorów wraz z ich
dorobkiem zawodowym, naukowym oraz rysem biograficznym. Bohaterami projektu będą m.in. Henryk
Buszko, Aleksander Franta, Jerzy Gottfried, Jurand Jarecki, Marian Skałkowski, Ludmiła Horwath-Gomułowa,
Andrzej i Maria Czyżewscy, Janusz i Bożena Włodarczykowie, Jerzy Witeczek, Tadeusz Pfuetzner, Stanisław
Niemczyk. W ramach projektu odbywać będą się benefisy twórców, wystawy, promocje monografii
naukowych oraz inne wydarzenia towarzyszące.