OPERA SLAVICA IX, 1999. 2 `íyjuaK, JI. H.\ CHHTSKCHC pyccKoro

OPERA SLAVICA IX, 1999. 2
'íyjuaK, JI. H.\ C H H T S K C H C p y c c K o r o H Ď e J i o p y c c K o r o H 3 M K O B . B a c n e i c r e K y j i b T y p o j i o r H H . M H H C K 1 9 9 7 , 1 9 6 c.
K s i a ž k a , k t ó r a jest przedmiotem niniejszych r o z w a ž a ň , p o j a w i l a
si? na
rynku
w y d a w n i c z y m stosunkowo niedawno. N a j o g ó l n i e j m ó w i a c , d o t y c z y o n a relacji p o m i ? dzy j ? z y k i e m ( na p o z i o m i e s k l a d n í ) a kultura^ Ponadto jest ž r ó d l e m w i e d z y o relacjach
m i e d z y b i a l o r u s k i m i rosyjskim á w i a t e m , o sposobach o p i s u i w a r t o š c i o w a n i a rzeczywistosci w obu w y m i e n i o n y c h etnosach. D i a zainteresowanego c z y t e l n i k a m o ž e
s t a n o w i č t a k ž e inspiracj? do w l a s n y c h badaři p o r ó w n a w c z y c h
w zakresie
ona
jezyków
pokrewnych.
K o n s t r u k c j a tego dzieta jest przejrzysta i czytelna, c z ? á č wst?pna z a w i e r a zwarty
opis problematyki oraz c e l ó w
b a d a w c z y c h . W k o l e j n o š c i nastepuja. 3 bardzo obszerne
rozdzialy, k t ó r y m autorka podporzadkowuje p o d r o z d z i a l y i paragrafy; k t ó r y c h tytuly
wskazuja. na s z c z e g ó l o w e egzemplifikacje trešci s y g n a l i z o w a n y c h w tytule r o z d z i a l u .
Rozdziat I - «CooTHOUieHHe CHHTaKCHca H K y j i b T y p b i »
zawiera m o i m zdaniem
m a t e r i á l najbardziej w a r t o š c i o w y , bo uniwersalny, d l a osob zainteresowanych funkcjam i j a z y k a w aspekcie j e g o przebogatych i t w ó r c z y c h z w i a z k ó w z kultury. O m a w i a tutaj
autorka m i e d z y i n n y m i kwestie tak doniosle jak:
jiHHrBOKyjibTypHbie T M n b i tnbiKOB,
HaiIHOHajlbHblfl MeHTajlHTeT H H3blKOBafl JIHMHOCTb, pOJIb C H H T S K C H C a B
flSblKO-
B O H KapTHHe M H p a .
M e t o d o l o g i c z n y m punktem w y j š c i a jest d l a niej j a k ž e wzbogacajaca nasze w i d z e nie švviata, z á s a d a antropocentryzmu.
R o z d z i a l II - «PeajiH3aiiHfi K y j i b T y p H o r o KOMnoHeHTa 3HaweHHji c H H T a K C i m e C K H X e ^ H H i m B cHCTeMe H3biKa» ma charakter stricte l i n g w i s t y c z n y .
Autorka doko-
nuje tutaj p o r ó w n a w c z e j typologii s y n t a k s e m ó w uwzgledniajac przy t y m
róžnorodne
kryteria.. Sa^to: cHHTaKceMW c HauHOHBJíbHO - K y j i b T y p H o ň ceMaHTHKOíí, n i a r o j i b i - n p e / i H K a T b i c HauHOHajibHO-KyjibTypHofi ceMaHTHKoti, n p e x u i o w e m i e B a c n e K Te K y j i b T y p o j i o r M H .
L u d m i l a C z u m a k nie pomija r ó w n i e s k o m p l i k o w a n e g o , co ciekawego z e s p o l u
p r o b l e m ó w dotyczacych f e n o m é n u
tekstu. W o d r e b n y m p o d r o z d z i a l e z w r a c a t e ž uwa-
na zjawiska od d a w n a z n a n é , ale w c i a ž intryguja.ce badaczy, m i a n o w i c i e na tajniki
przekladu, n a j e g o funkcje poznawcze. («riepeBOJi icaic c n o c o S BbinBJíeHiin
3THO-
K y j i b T y p H o r o CBoeo6pa3HH H3biKa»).
Rozdziat III - «PeajiH3aiiHH K y j i b T y p H o r o KoiunoHeHTa i H a n e H H n C H H T 8 K C H necKHx e / i H H H u B peHH» zawiera s z c z e g ó l o w a . i kompetentna. analiz? lingwokulturowa.
z w i a z k ó w w y r a z o w y c h , a t a k ž e tych jednostek j e z y k o w y c h ,
k t ó r e autorka
okreála
m i a n e m «KJiiOHeBbie BbipajKeHHH 3noxH». U d z i e l a ona w t y m aspekcie nieco uwagi
kapitalnemu p r o b l e m o w i n o w o m o w y z u w z g l e d n i e n i e m funkcjonowania jej e l e m e n t ó w
we w s p ó t c z e s n y m j ? z y k u , co zreszty m o ž e b y č przedmiotem o d r e b n y c h o p r a c o w a ň .
L . C z u m a k dokonuje t a k ž e
interesujacego i wszechstronnego o m ó w i e n i a t e k s t ó w
precedensowych, tutaj warto z a c y t o w a č sama. autorky: «Peajinaaun5i
51
KyjibTypHoro
OPERA SLAVICA IX, 1999,2
KOMnoHeHTa 3HaieHHsi cHHTaKCHiecKHx C I I H H H U B peHH ocymecTBJwieTCH B oioBocoMeTaHHHX, BbiCTynaioiiiHx KaK npaayícT KOMiipeccnn (|)OHOBoň HH(|)opMaunH B a())opHcTHMecKHx BbipajKeHHsx H npeue.iieHTHbix TeKcrax, KOTopwe npeacTaBJíJiioT coĎoií
uiTaMnu H cTepeoTHnbi peHeBoro MhiuuieHHX H OTpa>KaK)T «3biKOByio cnoco6HOCTb
roBopxuiHX. O H H Hecyr B ce6e He TOJibKo jiHHrBHCTHqecKyio, H O H KyjibTypHoHCTOpHHeCKyK) HH(J)OpMaUHIO». (s. I 8 0 )
Z a k o ň c z e n i e ksiažki (s. 1 8 1 - 1 8 2 ) jest niezmiernie skondensowane, co zreszla^ nie
stanowi wady. A u t o r k a zmierza k u syntetycznym o m ó w i e n i o m , z a m y k a j í c vvczešniej
wnioskami s z c z e g ó l o w y m i z a r ó w n o p o s z c z e g ó l n e rozdziaty, jak i podrozdzialy.
L . Czumak przedstawila rezultaty swoich wszechstronnych zainteresowan j c z y kiem j a k o werbalnym k ó d e m kultury, wnoszac oryginalny i znacza^cy w k l a d w postaci
opracowania podstaw nowego kierunku lingwistycznych b a d a ň teoretycznych. a m i a n o wicie - skladní p o r ó w n a w c z o - k u l t u r o l o g i c z n e j j $ z y k ó w pokrewnych.
W a r t o s č publikacji, rzec m o ž n á , u w y p u k l a zrozumiaty j e z y k , co z p e w n o š c i a j e s z cze przysporzy jej c z y t e l n i k ó w . K s i a ž k ? m o ž n á gonico p o l e c i č j ? z y k o z n a w c o m . tlumaczom, kulturologom, filozofom. T y m bardziej, že zawiera ona bogata. literatuře liczq.CE).
1 7 4 pozycje.
A u t o r k a recenzji, w dorobku której znajduje si? kilkadziesia.t artykulóvv oraz monografia - wszystko zaá dotyczy j e z y k o w e g o obrazu á w i a t a Rosjan, znajduje w tej
k s i a ž c e bardzo d u ž o ciekawych, niebanalnych s p o s t r z e ž e ň .
ksiazk? n á l e z y c z y t a č !
Joanna
Korzeniewska-Berczyňska
EyndaKoea, M. H. - 0 O M U H O , T. H.\ CoBpeiHeHHbift p y c c K H ň ti3biK. J l e K c i i K O J i o n m .
H3A-B0 yjtMypTCKoro yHHBepcHTera, HHCCBCK 1 9 9 7 , 1 4 5 c.
B b i x o a B cBeT y i e S H M X nocoĎHň no jieKCHKOJiorHH - HBJíeHne Henacroe. B 1 9 9 7
r o a y B YiíMypTCKOM yHHBepcHTeTe 6buio H3^aHO HOBoe yneĎHO-MeToaHMecKoe n o c o 6He no JieKCHKonorHH pyccKoro fowKa, KOTopoe MoweT B Hauinx yc/ioBHHX cjiywHTb
MaTepHaiOM fljw npenoaaBaHHH O C H O B H O P O Kypca no jieKCHKOJiorHH B By3ax.
nocoČHe opHeHTHpoBaHO Ha yHaiuHxca (J>HJiojiornHecKHX <l>aKyjibTeTOB V H H B e p CHTeTOB H neaarorHHecKHx HHCTHTyTOB. O H O pajaejieHO H a 1 1 T Ě M , cooTBeTCTBytomHx
yneĎHoft nporpaMMe Kypca no jieKCHKOnoran. Kaacawň TeMaTHHecKHň pa3aeji C O C T O H T
H3 TeoperanecKOH nacTH, B K O T O P O H oocyacflaeTcn onpeaejieHHaji TeMa H BbiiiBHrařOTCH
ocHOBHbie npo6jreMM, H3 npaKTHMecKHX sajaHuR H cnncKa peKOMeaayeMOH Jim-epaTypw. A B T O P M He CTaBJtr CBoeft uejibfo HccjienoBaTb HOBbie nyTH pa3BHTMH aaHHoíí
ilHCLiHnjiHHbi, O H H CTpeMHTCH B HarjiHjiHOH (JiopMe noicaaaTb ocHOBHyio npo6jreMaTHKy
OTaejibHwx T e M . ripn cocTaBjíeHMH noco6mi aBTopu oniipanHCb H a HayiHbie Tpyabi
JX. H . IilMejieBa, 3 . B . Ky3HeuoBoH, K ) . JX- AnpecuHa, B . B . BfíHorpaaoBa n np.
52