TIPO 2013

PODSTAWY PRAWNE I ZASADY PODEJMOWANIA
PRZEZ PRACOWNIKÓW OCHRONY
DZIAŁAŃ INTERWENCYJNYCH
W GRANICACH CHRONIONYCH OBSZARÓW I OBIEKTÓW
ORAZ POZA ICH GRANICAMI
DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO DLA SŁUCHACZY OSS CERTUS
OPRACOWAŁ MGR ARTUR HARAJ NA PODSTAWIE:
- Ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145 poz. 1221z późn. zm.),
- Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników
ochrony (Dz. U. z 2013 r. poz. 1681),
- „Samoobrona i techniki interwencyjne w Policji” – J. Dobrzyjałowski – Centrum Szkolenia Policji Legionowo – 1994.
PODSTAWY PRAWNE DZIAŁAŃ PRACOWNIKÓW OCHRONY
PODEJMOWANYCH WOBEC OSÓB ZNAJDUJĄCYCH SIĘ
W GRANICACH CHRONIONYCH OBIEKTÓW I OBSZARÓW
ORAZ POZA ICH GRANICAMI
Uprawnienia i obowiązki pracowników ochrony w czasie działań interwencyjnych
podejmowanych w stosunku, do osób znajdujących się w granicach chronionych obiektów i
obszarów oraz poza nimi wynikają z artykułu 36 ust. 1 pkt 1-3 Ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o
ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145 poz.1221 z późn. zm.).
Pracownik ochrony wykonując zadania ochrony osób i mienia w granicach chronionych
obiektów i obszarów ma prawo do ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w
obiektach chronionych oraz legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości. W przypadku
stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionego obszaru lub obiektu albo
stwierdzenia zakłócenia porządku ma prawo do wezwania osób do opuszczenia obszaru lub
obiektu. Pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia w granicach
chronionych obiektów i obszarów oraz poza ich granicami ma prawo do ujęcia osób stwarzających
w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia, a także dla chronionego
mienia w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji. Kwalifikowany pracownik ochrony może
również użyć lub wykorzystać środki przymusu bezpośredniego zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 4 oraz
broń palną zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 5 w/w ustawy.
USTALANIE UPRAWNIEŃ
DO PRZEBYWANIA NA OBSZARACH LUB W OBIEKTACH CHRONIONYCH
Ustalenia uprawnień osoby do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym pracownik
ochrony dokonuje przez:
• sprawdzenie, czy osoba posiada przepustkę, identyfikator albo inny dokument uprawniający do
przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym, wystawiony przez osobę zarządzającą
tym obszarem lub obiektem,
• porównanie okazanego dokumentu z określonym dla niego wzorem i sprawdzenie okazanego
dokumentu pod względem zgodności danych personalnych w nim zawartych z tożsamością
osoby oraz terminu jego ważności.
Ustalenia uprawnień, pracownik ochrony może dokonywać także na podstawie ustnego lub
pisemnego upoważnienia do przebywania przez osobę na obszarze lub w obiekcie chronionym,
wydanego przez zarządzającego tym obiektem lub obszarem.
Pracownik ochrony, na żądanie osoby, w stosunku do której podejmuje czynności sprawdzenia i
porównania okazanego dokumentu z określonym dla niego wzorem, jest obowiązany podać swoje
imię i nazwisko oraz okazać legitymację pracownika ochrony lub kwalifikowanego pracownika
ochrony w taki sposób, aby osoba wobec której jest podejmowana ta czynność, miała możliwość
odczytania i zanotowania danych zawartych w tym dokumencie. Pracownik ochrony jest również
zobowiązany do podania podstawy prawnej i przyczyny podjęcia czynności.
2
Potrzeba zagwarantowania bezpieczeństwa w obiektach i obszarach objętych ochronną
wymusza opracowanie instrukcji o systemie przepustkowym oraz kontroli ruchu osobowego i
materiałowego. Przy jej tworzeniu należy:
a) ustalić kto jest uprawniony do przebywania na obszarach lub obiektach chronionych,
b) określić zasady legitymowania, polegającego na zapoznaniu się przez pracownika ochronny z
dokumentem osoby sprawdzanej, pozwalającym na ustalenie jej tożsamości,
c) sformułować zasady wzywania osób do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku
stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionym czy stwierdzenia
zakłócenia porządku,
d) zaplanować postępowanie w sytuacji, gdy osoba przebywająca na terenie chronionym
odmawia okazania dokumentu tożsamości,
e) ustalić sposób ujęcia i przekazania Policji osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla
życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla chronionego mienia,
f) określić sposób sprawdzania bagażu.
LEGITYMOWANIE OSÓB W CELU USTALENIA ICH TOŻSAMOŚCI
Tożsamość osoby legitymowanej ustala się na podstawie:
a) dowodu osobistego,
b) tymczasowego dowodu osobistego,
c) tymczasowego zaświadczenia tożsamości,
d) dokumentu stwierdzającego tożsamość cudzoziemca,
e) paszportu,
f) innych dokumentów potwierdzających tożsamość, zaopatrzonych w fotografię i adres
zamieszkania osoby legitymowanej.
Przed rozpoczęciem legitymowania osoby pracownik ochrony jest obowiązany podać swoje
imię i nazwisko oraz, w razie potrzeby, okazać legitymację pracownika ochrony lub
kwalifikowanego pracownika ochrony, w taki sposób, aby osoba legitymowana miała możliwość
odczytania i zanotowania danych zawartych w tym dokumencie. Pracownik ochrony przed
rozpoczęciem legitymowania jest zobowiązany także do podania podstawy prawnej i przyczyny
legitymowania.
Przystępując do legitymowania, kwalifikowany pracownik ochrony wzywa osobę legitymowaną
do okazania dokumentu w celu sprawdzenia okazanego dokumentu pod względem zgodności
danych personalnych w nim zawartych z tożsamością osoby legitymowanej. W razie
legitymowania osób znajdujących się w pojeździe, gdy uzasadnią to względy bezpieczeństwa,
kwalifikowany pracownik ochrony ma prawo żądać opuszczenia pojazdu przez te osoby.
Legitymowanie osób dobrze znanych kwalifikowanemu pracownikowi ochrony, które mają
bezsporne prawo przebywania na terenie chronionym, może być uznane za nadużycie uprawnień.
Natomiast zaniechanie wylegitymowania i ustalenia uprawnień do przebywania na obszarach lub
w obiektach chronionych osób nieznanych może być uznane za niedopełnienie obowiązku
służbowego w czasie realizacji zadań ochrony.
3
Z czynności legitymowania pracownik ochrony sporządza notatkę służbową, zawierającą imię i
nazwisko osoby legitymowanej, wskazanie rodzaju dokumentu oraz jego rodzaju i serii, a także
czasu, miejsca i przyczyny legitymowania.
WZYWANIE OSÓB DO OPUSZCZENIA CHRONIONEGO OBIEKTU LUB OBSZARU
Pracownik ochrony wzywa osobę nieposiadającą uprawnień do przebywania na obszarze lub
obiekcie chronionym albo zakłócającą porządek do opuszczenia obszaru lub obiektu, informując ją
o przyczynie wydania tego polecenia. Przed przystąpieniem do czynności wezwania osoby do
opuszczenia chronionego obiektu lub obszaru, pracownik ochrony jest obowiązany użyć zwrotu
„OCHRONA” oraz podać swoje imię i nazwisko. W przypadku niepodporządkowania się poleceniu,
wezwania do opuszczenia chronionego obiektu lub obszaru, pracownik ochrony wzywa Policję i
sporządza notatkę służbową o okolicznościach tego wezwania.
UJĘCIE OSÓB STWARZAJĄCYCH W SPOSÓB OCZYWISTY, BEZPOŚREDNIE
ZAGROŻENIE DLA ŻYCIA LUB ZDROWIA LUDZKIEGO, A TAKŻE CHRONIONEGO
MIENIA W CELU NIEZWŁOCZNEGO ODDANIA TYCH OSÓB POLICJI
Ujęcie jest jednym z rodzajów zatrzymania i polega na pozbawieniu wolności osoby, która
popełniła przestępstwo lub wykroczenie, albo stwarza w sposób oczywisty bezpośrednie
zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, a także chronionego mienia. Przy ujęciu osoby
stwarzającej, w sposób oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a
także dla chronionego mienia, pracownik ochrony jest obowiązany do:
a) użycia zwrotu „OCHRONA”,
b) wezwania osoby do zachowania zgodnego z prawem i odstąpienia od wykonania czynności
stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także chronionego mienia,
c) uniemożliwienia oddalenia się osoby ze wskazanego miejsca,
d) poinformowania osoby o ujęciu i jego przyczynach oraz uprzedzenia o obowiązku
zastosowania się do wydanych poleceń,
e) wylegitymowania osoby ujętej w celu ustalenia jej tożsamości,
f) niezwłocznego powiadomienia Policji,
g) przekazania osoby ujętej przybyłym na wezwanie funkcjonariuszom Policji.
Pracownik ochrony jest obowiązany do udzielenia pierwszej pomocy osobie ujętej, która ma
widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność. W razie potrzeby właściwy przełożony lub
osoba pełniąca służbę dyżurną zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub
podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe osobom poszkodowanym.
Każdy przypadek ujęcia osoby pracownik ochrony dokumentuje w notatce zawierającej: imię i
nazwisko osoby ujętej, datę, godzinę i miejsce ujęcia, przyczyny ujęcia, datę i godzinę
poinformowania oraz przekazania osoby Policji, numer legitymacji pracownika ochrony fizycznej
albo legitymacji kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej oraz jego imię i nazwisko,
informację o udzieleniu pierwszej pomocy i jej zakresie.
4
Współdziałanie pracowników ochrony
przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia
Właściwe współdziałanie pracowników ochrony jest podstawowym warunkiem skutecznych
działań interwencyjnych. Aby interwencja przebiegała sprawnie i bezpiecznie należy określić
zadania asekurującego oraz interweniującego. Rola interweniującego polega na podejściu do
osobnika z właściwej strony, pewnym i zdecydowanym prowadzeniu dialogu z osobą
kontrolowaną. Rola asekurującego opiera się na zapewnieniu bezpieczeństwa sobie, partnerowi i
osobom postronnym przez wnikliwą obserwację kontrolowanego i otoczenia oraz utrzymywanie z
partnerem kontaktu wzrokowego.
Na poniższym rysunku przedstawiono jak powinno wyglądać prawidłowe ustawienie pracowników
ochrony podczas interwencji w tzw. „trójkąt bezpieczeństwa” –
A – pracownik interweniujący
B – pracownik asekurujący
5
Zasady bezpieczeństwa
w czasie wykonywania czynności służbowych
Aby uniknąć lub zminimalizować skutki ataku na pracownika ochrony w czasie czynności
służbowych na obszarze lub w obiekcie chronionym należy przestrzegać następujących zasad:
- ustawić się w tzw. trójkąt bezpieczeństwa 90o – 120o – z podziałem na asekurującego oraz
interweniującego,
- podejść do osoby kontrolowanej z odpowiedniej strony,
- zachować bezpieczną odległość,
- obserwować dłonie osoby kontrolowanej,
- nie podawać ręki osobie kontrolowanej,
-
zwrócić uwagę na przedmioty typu czapka, torba, kurtka itp.
6
W czasie ujmowania osoby stwarzającej, w sposób oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla
życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, pracownik ochrony winien pamiętać
o wpływie odległości od napastnika na czas reakcji.
Pamiętaj!
Szansa na skuteczną interwencję w stosunku do napastnika uzbrojonego:
- ok. 1,5 m – czas na zablokowanie ataku i obezwładnienie napastnika,
- ok. 3,5 m – czas na oddanie strzału z wyciągniętej broni służbowej,
- ok. 7,5 m – czas na dobycie broni z kabury i oddanie strzału.
Podczas działań interwencyjnych związanych z ujęciem osoby stwarzającej, w sposób
oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego
mienia, istotną rolę odgrywa sprawdzenie osoby pod kątem posiadania broni lub niebezpiecznych
narzędzi. Czynność tę należy przeprowadzać wg następujących zasad:
a) sprawdzenia należy dokonywać w składzie dwuosobowym,
b) sprawdzenia powinien dokonać ten, który w danej chwili stoi z tyłu podejrzanego, w pozycji
maksymalnie ograniczającej możliwość wykonywania ruchów przez ujętego,
c) wskazane jest, aby ubezpieczający zadawał podejrzanemu pytania w celu odwrócenia uwagi,
d) sprawdzenie przeprowadzić opuszkami palców jednej dłoni według kolejności: obręcz barkowa,
kończyny górne, tułów, kończyny dolne,
7
e) nie wkładać ręki tam gdzie nie sięga wzrok, np. do kieszeni, spytać o jej zawartość lub
poprosić, by podejrzany sam ją opróżnił.
Pamiętaj!
Jeżeli podczas kontroli znalazłeś u podejrzanego broń lub inne niebezpieczne narzędzie,
natychmiast powiadom partnera – odbierz – zabezpiecz. W przypadku tym należy założyć
osobnikowi kajdanki i ponownie dokładnie sprawdzić.
Współpraca pracowników ochrony to wspólne wykonywanie czynności zmierzające do
osiągnięcia zamierzonego celu. Prawidłowe współdziałanie pracowników ochrony w czasie działań
interwencyjnych powinno opierać się na sprawnym komunikowaniu się partnerów, wzajemnym
zaufaniu, lojalności oraz ustaleniu zasad postępowania w poszczególnych przypadkach. Cykliczne
powtarzanie podobnych czynności prowadzi do rutyny, która może poważnie zagrozić
bezpieczeństwu interweniujących. Wynika z tego konieczność ciągłego doskonalenia umiejętności
związanych z przeprowadzaniem różnego typu działań interwencyjnych oraz okresowej zmiany
przydziału obowiązków służbowych.
8