w okowach zimy
Transkrypt
w okowach zimy
Czasopismo Samorządu Miasta Kowala ISSN 1731-1802 Luty 2010 r. www.kowal.eu Nr25 25 s a t o i M w P okowach z y im oczynając od połowy grudnia, poprzez cały miesiąc styczeń, aż do końca drugiej dekady lutego nasze miasto, podobnie jak i całą Polskę, nękała bardzo surowa tegoroczna zima – najbardziej surowa w bieżącym stuleciu. Najpierw dokuczał bardzo tęgi mróz – temperatura przez wiele dni spadała poniżej 20° Celsjusza. Potem dały się nam wszystkim we znaki wyjątkowo intensywne opady śniegu. Trudniej nam było poruszać się ulicami Kowala: zarówno jezdniami, jak i chodnikami. O te pierwsze zobowiązane są dbać władze miasta. Po zakupie w 2009 roku nowego pługu zamontowanego do jednego z wozów bojowych naszej straży, a przede wszystkim nowej koparko-ładowarki wraz z pługiem miasto dysponuje obecnie trzema w pełni pełnosprawnymi pojazdami do walki ze śniegiem, a także tzw. solarką oraz zakupionym niedawno pojazdem samobieżnym z pługiem (quadem), który jest używany do odśnieżania chodników. Gdyby nie ten sprzęt, którym wspomagaliśmy także naszych sąsiadów z gminy Kowal, a przede wszystkim, gdyby nie wysiłek pracowników komunalnych panów: Krzysztofa Chrobocińskiego, Henryka Wyżykowskiego, Waldemara Budzynowskiego, Piotra Nyklewicza, Mariana Sekleckiego, Jana Nowackiego, Marka Bujalskiego, Stanisława Olejnika oraz zatrudnionych interwencyjnie: Józefa Blaszki i Piotra Pawłowskiego nasze miasto ogarnąłby z pewnością komunikacyjny paraliż. Udało się go uniknąć. Choć poruszanie się po mieście było utrudnione, to jednak przez cały czas wszystkie ulice były przejezdne, co tej zimy nie było rzeczą prostą. Oceniając pracę służb komunalnych w zakresie usuwania skutków zimy pamiętać trzeba o tym, że w wyniku przekazania miastu po uruchomieniu obwodnicy „starej jedynki” oraz wybudowaniu kilku nowych ulic sieć dróg miejskich podlegających odśnieżaniu przez nasze służby komunalne wydłużyła się o 7 kilometrów i wynosi obecnie 23 km długości. ciąg dalszy na str. 8 Jubileusz Złotych Godów Szanowni Jubilaci z władzami miasta Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2009 roku Prezydent RP Lech Kaczyński z okazji 50. rocznicy pożycia małżeńskiego przyznał medale następującym jubilatom mieszkającym w królewskim mieście Kowalu: Państwu Mariannie i Stanisławowi Braun, Państwu Florentynie i Władysławowi Kaźmierskim, Państwu Mariannie i Baltazarowi Czapowskim, Państwu Teresie i Franciszkowi Lewandowskim, Państwu Wandzie i Stanisławowi Giergielewiczom, Państwu Krystynie i Stanisławowi Piotrowskim, Państwu Alinie i Bolesławowi Jas, Państwu Aurelii i Janowi Radowskim, Państwu Danucie i Zygmuntowi Jędrzejewskim, Państwu Marii i Stanisławowi Woźniakom, Państwu Reginie i Karolowi Kalwasińskim, Państwu Ewie i Włodzimierzowi Zimeckim. W bezpośrednim związku z decyzją Prezydenta RP 23 października 2009 roku w sali USC w Kowalu odbyła się podniosła uroczystość Złotych Godów. Wspólnie przeżyte 50 lat to symbol wierności, miłości rodzinnej, dowód wzajemnego zrozumienia oraz piękny przykład dla młodych par wstępujących w związki małżeńskie. Aktu uroczystej dekoracji medalami „Za długoletnie pożycie małżeńskie” dokonał Burmistrz Miasta Kowala Eugeniusz Gołembiewski, któremu towarzyszyli: Przewodniczący Rady Miasta Marek Pieńkowski, Ksiądz Proboszcz dr Piotr Głowacki oraz Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Edyta Dorsz. Po części oficjalnej Dostojni Jubilaci zostali zaproszeni przez Burmistrza do wspólnej pamiątkowej fotografii oraz do poczęstunku lampką szampana i słodyczami. Uroczystość ta odbyła się w sympatycznej atmosferze,do czego przyczynił się także występ Kapeli spod Kowala. Były gratulacje, kwiaty, pamiątkowe dyplomy i życzenia doczekania w zdrowiu kolejnych jubileuszy. ed Zarząd PCK na kolejną kadencję wybrany Zarząd Koła PCK w Kowalu W remizie Miejskiej Ochotniczej Straży Pożarnej 15 listopada 2009 r. na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym spotkali się członkowie Koła Polskiego Czerwonego Krzyża – jednej z najstarszych organizacji społecznych naszego miasta. Od 25 już lat prezesem PCK w Kowalu jest p. Wacław Duniec, któremu powierzono obowiązki prezesowania na kolejną kadencję. Na wiceprezesa wybrano Małgorzatę Szadkowską. Ze względów zdrowotnych po wielu latach pracy z funkcji skarbnika zrezygnowała Helena Gołembiewska, w miejsce której wybrano Jadwigę Amrożkiewicz. Skład nowego zarządu uzupełniają: Anna Błażejczak – sekretarz i Helena Gołembiewska – zastępca skarbnika. Do komisji rewizyjnej wybrani zostali: Marianna Braun – przewodnicząca, Zofia Nakonowska i Jerzy Kopyciński. Koło PCK w Kowalu liczy ponad 70 członków, spośród, których obecnych na zebraniu było 43 członków. beg 2 Gala Miejska A.D. 2009 W wypełnionej do ostatniego miejsca sali koncertowej remiz y Miejskiej Ochotniczej Straży Pożarnej w Kowalu we wtorek 22 grudnia 2009 r. odbyła się uroczysta Gala Miejska. Dopisali goście, a wśród nich m.in. poseł Łukasz Zbonikowski. W trakcie gali, którą prowadziła kierownik USC Edyta Dorsz, uczczono 70. urodziny wybitnego aktora Jana Nowickiego, obecnego wraz ze swoją małżonką Małgorzatą Potocką. Oprócz życzeń i kwiatów dostojny Jubilat otrzymał pamiątkową kopię aktu urodzenia. Kolejnym punktem uroczystości było odczytanie przez Przewodniczącego Rady Miasta Marka Pieńkowskiego uchwały, zgodnie z którą tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kowala otrzymał Jerzy Giergielewicz – za wybitne zasługi w zakresie dokumentowania i popularyzowania historii miasta Kowala. Ta sama uchwała stanowi o zaliczeniu w poczet Zasłużonych dla Miasta Kowala śp. Ottomara Pipera – mieszkańca Kowala narodowości niemieckiej, który będąc burmistrzem Kowala na początku II wojny światowej, narażając swoje życie przyczynił się do uratowania przed represjami okupantów wielu kowalskich Żydów. Ocalił także sztandar miejscowej straży pożarnej, przechował naczynia liturgiczne, a także spowodował odstąpienie okupantów od zamiaru rozbiórki kościoła parafialnego w Kowalu. Pod nieobecność zamieszkałej w Komorowie pod Warszawą córki Ottomara Pipera p. Alicji Nowackiej pamiątkowy dokument odebrały mieszkające we Włocławku Jego wnuczki: Halina Ottomar Piper. Fot. ze zbiorów B. Ziółkowskiego. Trzej Honorowi Obywatele Miasta Kowala (od lewej: Jan Nowicki, Jerzy Giergielewicz i Zdzisław Zasada) Stachowicz, Małgorzata Wiśniewska i Bożena Boczarska. Artystyczną oprawę Gali stanowił występ kowalskiego Zespołu Melodia oraz znakomitych artystów scen warszawskich: Anny Sokołowskiej, Rafała Sadowskiego i Sławomira Adamko. Podczas uroczystości rozprowadzano okolicznościowe kalendarze – cegiełki z wizerunkiem króla Kazimierza Wielkiego. Wpływy w wysokości 1765 zł zasiliły konto Budowy Pomnika Króla. Ważną częścią gali było także dokonane na jej wstępie podsumowanie mijającego roku, którego dokonał Burmistrz Kowala Eugeniusz Gołembiewski – treść jego wystąpienia zamieszczamy poniżej. Szanowni Państwo! Dla gospodarki Kowala mijający 2009 r. rok był pomyślny, pomimo ogólnoświatowego kryzysu ekonomicznego, który wpłynął także na znaczące zmniejszenie dochodów budżetu naszego miasta, zwłaszcza z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Dzięki dokonanym w połowie mijającego roku zmianom w zarządzaniu miastem, m.in. poprzez przekazanie gospodarki odpadami przedsiębiorstwu Saniko z Włocławka, udało się znaleźć w budżecie Kowala środki na nowe kosztowne zadanie, jakim jest oświetlenie obwodnicy. Z kolei zaaprobowane przez Radę ale także z budżetu Ministerstwa Sportu, Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Śro- Jerzy Giergielewicz – Honorowym Obywatelem, a Ottomar Piper – Zasłużonym dla Miasta Kowala Miasta na jej ostatniej sesji rozwiązania w zakresie daleko idących przekształceń ZGKiM pozwolą przede wszystkim na stworzenie skutecznego mechanizmu spłaty pożyczki, którą miasto zmuszone będzie zaciągnąć na budowę nowej oczyszczalni ścieków. Jak już o tym wielokrotnie informowałem, pożyczka ta jest konieczna, pomimo tego, iż posiadamy gwarancję Zarządu Województwa otrzymania 50% dotacji unijnej na ten cel. Innym ważnym efektem przekształcenia ZGKiM, który od nowego roku będzie zajmował się tylko mieszkalnictwem, będzie unaocznienie wszystkim zainteresowanym, jakie są faktyczne przychody i rozchody związane z utrzymaniem mieszkań komunalnych. Mówiąc o gospodarczych dokonaniach samorządu miasta w 2009 roku bardzo mocno trzeba podkreślić, że nie byłoby tylu przeprowadzonych inwestycji, gdyby nie pozyskane na ten cel środki unijne, dowiska, a w mniejszym zakresie także i z budżetu powiatu. To dzięki tym środkom mógł powstać kompleks boisk Orlik 2012, nowy park noszący imię Kazimierza Wielkiego, asfaltowe i betonowe nawierzchnie ulic bł. Dominika Jędrzejewskiego i nowej części ulicy Piwnej, a także mógł zostać zakończony remont byłego dworca autobusowego. Wiele z wymienionych dopiero co przedsięwzięć – o łącznej wartości przekraczającej 4 mln zł – w znacznej mierze wykonaliśmy własnymi siłami: ZGKiM i pracowników zatrudnionych w ramach robót publicznych, co spowodowało bardzo znaczące oszczędności budżetu, ale także przyczyniło się do łagodzenia bezrobocia. Szanując Mieszkańców, którzy są przecież moimi pracodawcami, kiedy mówię o sukcesach inwestycyjnych samorządu, nie mogę pominąć faktu, że mimo pozyskania znaczących ciąg dalszy na str. 6 3 Pod bacznym okiem projektanta Artura Jeziorskiego oraz członków komitetu budowy pomnika na czele z jego przewodniczącym burmistrzem Eugeniuszem Gołembiewskim rzeźbiarz Tadeusz Biniewicz kontynuuje trwającą zwykle po 10 godzin dziennie mozolną pracę przy rzeźbieniu pomnika króla Kazimierza Wielkiego. Wszystkie osoby, które miały do tej pory okazję widzieć rzeźbę króla zgodnie twierdzą, że są pod jej wielkim, bardzo pozytywnym wrażeniem. W pierwszych dniach grudnia ukończył rzeźbienie głowy, którą przed świętami Bożego Narodzenia przyozdobiła królewska korona. Kolejne tygodnie wypełniły prace przy rzeźbieniu samej postaci i towarzyszącej jej atrybutów. Efekty prac ilustrują zdjęcia. O postępie prac informujemy na bieżąco na stronie internetowej miasta Kowala, podobnie jak i o efektach zbiórki pieniędzy prowadzonej przez Komitet Budowy Pomnika. Pragniemy poinformować, że w chwili składania Informatora do druku udało się już zebrać 100 tys. zł nie tylko od mieszkańców, ale także od przyjaciół Kowala z różnych części Polski oraz z zagranicy – największym darczyńcą jest dotychczas Bank Spółdzielczy w Kowalu – podziękowania dla Rady Banku i p. prezes Haliny Radziejewskiej. Rezultaty zbiorki finansowych środków, a także otrzymane poważne deklaracje finansowe, w tym zwłaszcza od Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego, który zamierza wesprzeć budowę pomnika kwotą 50 tys. zł, pozwalają na stwierdzenie, że komitet z całą pewnością upora się z pokryciem wszystkich wydatków związanych ze wzniesieniem pomnika. Decyzją Komitetu Budowy Pomnika te środki, które ewentualnie pozostaną po opłaceniu wszystkich wydatków związanych nie tylko z rzeźbieniem pomnika, ale także z jego transportem do Kowala, obłożeniem płytami granitowymi cokołu itp. wpłacone będą do budżetu miasta Kowala, jako zwrot wydatków, jakie budżet poniósł w 2008 roku na zakup bloku granitowego i projektu pomnika. W obecnej sytuacji szczególnie zależy nam na wpłatach zwłaszcza od mieszkańców Kowala, które będą potwierdzeniem naszego patriotyzmu lokalnego. Za pośrednictwem Informatora pragnę szczególnie podziękować jednej schorowanej Pomnik Kazimierza 4 Rada Banku Spółdzielczego w Kowalu z „wizytą” u króla emerytce z bloków, której wpłata w wysokości 10 zł ma dla mnie nie mniejszą wartość niż kwoty wielokrotnie wyższe. Z racji kwietniowych uroczystości jubileuszowych planowane jest wydanie numeru specjalnego Informatora Kowalskiego, w którym chcemy opublikować nazwiska wszystkich ofiarodawców „ku wiecznej rzeczy pamiątce”. Opublikowane będą tylko imiona i nazwiska bez podawania dokładnych adresów (tylko nazwa miejscowości) i wysokości wpłaconej kwoty. W wielu przypadkach wpłaty dokonuje tylko jedna osoba, często w imieniu całej rodziny. Na wniosek zainteresowanych możemy opublikować imiona wszystkich członków rodziny, w imieniu których wpłata została dokonana. Prosimy także o kontakt ze strony tych Państwa, którzy dokonali wpłaty na budowę pomnika, a pragną pozostać anonimowi. Zamierzamy ich wolę uszanować. Wszystkich zainteresowanych posiadaniem granitowej tabliczki upamiętniającej wsparcie budowy pomnika w kwocie nie mniejszej niż tysiąc złotych informujemy, że możliwe jest kumulowanie kilku wpłat i to nie tylko od jednego ofiarodawcy, z tym zastrzeżeniem, że napisy na tabliczkach nie mogą być zbyt długie, z uwaga na ich rozmiar. Zakładamy, że wszystkie tabliczki będą jednakowej wielkości, bez względu na wysokość dokonanej wpłaty. Osoby, rodziny i instytucje, które dokonały wpłaty w wysokości nie mniejszej niż tysiąc złotych proszone są o złożenie na piśmie deklaracji chęci posiadania pamiątkowej tabliczki, wraz z napisem, który ma być na niej umieszczony. Zarząd Komitetu ustalił ponadto, że treść napisu musi być z nim uzgadniana, a jej koszt to kwota nie większa niż 200 zł, którą zainteresowani będą musieli dodatkowo zapłacić wykonawcy tabliczek. Wszystkich czynności związanych z pamiątkowymi tabliczkami należy dopełnić nie później niż do 10 kwietnia 2010 r. Ofiarodawcom serdecznie dziękujemy. Konto Komitetu Budowy Pomnika 41 9557 0006 0000 3593 2000 0001 Eugeniusz Gołembiewski Przewodniczący Komitetu Budowu Pomnika Kazimierza Wielkiego Wielkiego – prawie gotowy 5 ciąg dalszyze str. 3 przekraczającej 4 mln zł – w znacznej mierze wykonaliśmy własnymi siłami: ZGKiM i pracowników zatrudnionych w ramach robót publicznych, co spowodowało bardzo znaczące oszczędności budżetu, ale także przyczyniło się do łagodzenia bezrobocia, które w 2009 r. pozostało w Kowalu na takim samym poziomie, co w roku poprzednim. Bez pracy pozostawało 291 osób. Szanując Mieszkańców, którzy są przecież moimi pracodawcami, kiedy mówię o sukcesach inwestycyjnych samorządu, nie mogę pominąć faktu, że pomimo pozyskania znaczących środków zewnętrznych na dopiero co wymienione inwestycje miejskie, zadłużenie naszego budżetu wzrosło do poziomu nieco przekraczającego milion złotych. Stało się to z powodu konieczności zaciągnięcia pożyczek na zapewnienie tzw. wkładu własnego w tych inwestycjach – najwięcej bo ponad 700 tys. zł dołożyliśmy do Orlika. Jesteśmy – niestety – mieszkańcami miasta, którego budżet ma najmniejsze dochody ze wszystkich miast naszego regionu w przeliczeniu na jednego mieszkańca, a to bardzo ogranicza możliwości inwestycyjne samorządu. W tym kontekście cieszyć się należy z inwestycji samych mieszkańców, z ich nowych pięknych domów i ogródków, których ciągle w Kowalu przybywa. Większość osób budujących nowe domy to kowalacy od niedawna, którzy mając do wyboru bardzo wiele potencjalnych lokalizacji swoich domów, wybrali nasze miasto. Bardzo się z tego cieszę wiedząc o tym, że w mijającym roku zmarło 51 kowalan, a urodziło się zaledwie 15. Gdyby ta dramatyczna tendencja miała się utrzymać np. przez najbliższych 70 lat, oznaczałoby to, że populacja kowalan zmniejszyłaby się trzykrotnie! A przecież miasto, to nie tylko ulice, kanalizacja i domy. Miasto to miasto tak ukochana przez niego orkiestra dęta, którą prowadzi p. Robert Stranc. Sukcesy nie tylko w naszym województwie odnosił także kierowany po śmierci nieodżałowanego śp. Tadeusza Zielińskiego przez p. Annę Błażejczak – zespół Melodia. W zbiorowej pamięci mieszkańców Kowala i okolic z pewnością zapisze się także zainicjowana przez młodych ludzi nia przyszłego roku. To będzie bardzo ważny dzień nie tylko dla Kowala, ale także dla całego naszego województwa, którego władze podjęły na wniosek samorządu naszego miasta bardzo ważną uchwałę o ogłoszeniu roku 2010 Rokiem Króla Kazimierza Wielkiego, za co chciałbym serdecznie podziękować. Decyzja Sejmiku to nie tylko prestiż, ale to także znaczące środki na dokończenie budo- Jeszcze nigdy w Kowalu nie było jednocześnie tylu artystów: aktorów, reżyserów, piosenkarzy oraz dziennikarzy i fotoreporterów. Serdecznie dziękujemy. Pan Jan obchodził niedawno swoje 70. urodziny. Z tej okazji pragnę złożyć dostojnemu Jubilatowi życzenia zdrowia, szczęścia i kolejnych dekad wypełnionych sukcesami artystycznymi. A materialnym potwierdzeniem życzeń z Fundacji Ari Ari akcja porządkowania zapomnianych cmentarzy ewangelickich położonych na terenie gminy Kowal i Baruchowo. To było bardzo ważne przedsięwzięcie uczące szacunku, tole- wy parku i na zorganizowanie samej uroczystości rocznicowej. Z pewnością Kowal odwiedzi w tym dniu bardzo wielu ważnych gości. Wiele wskazuje na to, że może przyjechać sam Pan Prezydent. Wynikiem prowadzonych przeze mnie od kilku tygodni rozmów jest mój jutrzejszy wyjazd do pałacu prezydenckiego z zaproszeniem dla Pana Prezydenta. Jadąc do Warszawy zamierzam po raz kolejny odwiedzić w Gostyninie pracownię rzeźbiarza p. Tadeusza Biniewicza, gdzie powstaje pomnik Kazimierza Wielkiego. Oceniając dotychczasowy postęp prac mam nadzieję, że uda je się zakończyć w terminie. Cieszy mnie bardzo, że zadowalające efekty przynosi dotychczasowa zbiórka środków na pomnik. Ponad 80 tys. zł na koncie Komitetu Budowy i ponad 300 wpłat od organizacji społecznych, mieszkańców i przyjaciół Kowala z kraju i zza granicy najlepiej dowodzą, że idea wzniesienia pomnika królowi Kazimierzowi w jego rodzinnym mieście trafiła na podatny grunt. Na tej sali jest bardzo wielu darczyńców. Chciałbym wszystkim Wam – Szanowni Państwo – serdecznie podziękować za Waszą hojność. Na koniec swojego wystąpienia pragnę w sposób szczególny podziękować naszemu pierwszemu Honorowemu Obywatelowi p. Janowi Nowickiemu, za to, że podarował swojemu rodzinnemu miastu ogólnopolską promocję przy okazji niedawnej uroczystości zaślubin. i naszej wdzięcznej pamięci niech stanie się ozdobna replika aktu urodzenia, którą teraz wszem i wobec odczytam. Gala Miejska cd. przede wszystkim jego mieszkańcy. To ludzie, którzy tworzą społeczność lokalną. Mijający rok był dla naszej społeczności bardzo ważny także w wymiarze duchowym. Cieszą mnie poprawiające się wyniki nauczania w naszych szkołach, czego spektakularnym potwierdzeniem są artystyczne i edukacyjne sukcesy – także na miarę ogólnopolską – naszych dzieci prowadzonych m.in. przez panie: Janinę Czarniak i Jadwigę Wiśniewską. Panu dyrektorowi Wojciechowi Rudzińskiemu gratuluję tego, że absolwenci kierowanej przez niego szkoły uzyskali najlepsze wyniki z egzaminów maturalnych i egzamminów zawodowych spośród wszystkich szkół rolniczych w całej Polsce. Jestem szczerze rad z tego, że pomimo bolesnej straty, jaką było odejście śp. Kapelmistrza Stefana Kowalskiego w dalszym ciągu pięknie grała i rozsławiała nasze 6 rancji i prawdy o naszej złożonej historii. Przesłany z Niemiec na tę okoliczność list naszej niegdysiejszej mieszkanki p. Joanny Hauk z domu Brych potwierdza, jak bardzo to działanie było potrzebne. Wszystko to o czym mówiłem, choć w swej istocie bardzo ważne, nie może się jednak równać z tym wielkim historycznym wydarzeniem, jakim dla naszej społeczności była uroczysta inauguracja w Katedrze na Wawelu obchodów 700-lecia urodzin króla Kazimierza Wielkiego. Jeszcze raz pragnę bardzo serdecznie podziękować tym wszystkim Mieszkańcom i Przyjaciołom naszego miasta, którzy swoją obecnością, modlitwą i występami – myślę tu zwłaszcza o scholi i orkiestrze – włączyli się w przygotowanie tego wydarzenia, które na trwale wpisze się w historię Kowala. Zwieńczeniem obchodów 700-lecia urodzin w Kowalu króla Kazimierza będą uroczystości zaplanowane na 30 kwiet- Akt urodzin Jana Nowickiego: Kowal, dnia dziewiętnastego listopada tysiąc dziewięćset trzydziestego dziewiątego roku o godzinie trzynastej w kancelarii parafii Kowal stawił się Antoni Nowicki – szewc zamieszkały w Kowalu liczący lat trzydzieści cztery i w obecności pełnoletnich świadków Józefa Balińskiego – szewca zamieszkały w Kowalu i Stanisława Paszyńskiego – szewca zamieszkałego w Kowalu oświadczył, że dnia piątego listopada roku bieżącego o godzinie dziesiątej w Kowalu z jego małżonki Marianny z Paszyńskich liczącej lat trzydzieści dwa urodziło się dziecię płci męskiej. Dziecięciu temu na Chrzcie świętym, dnia dziewiętnastego listopada roku bieżącego dopełnionym, nadano imię Jan, a rodzicami chrzestnymi byli: Franciszek Bujalski i Janina Balińska. Przynależność gminna dziecka: Magistrat – Kowal. Akt ten stawającemu i świadkom został przeczytany, przyjęty i podpisany. Urzędnik Stanu Cywilnego – Ksiądz Józef Mańkiewicz, Stawający, Świadkowie. beg Oczyszczalnia ścieków startuje P omimo złożonego przez władze miasta zaproszenia skierowanego do wszystkich mieszkańców Kowala o publiczną wypowiedź w sprawie zamiaru rozbudowy i modernizacji miejskiej oczyszczalni ścieków do Urzędu Miejskiego nie napłynęła w tej sprawie żadna korespondencja. W tym stanie rzeczy dnia 30 października 2009 r. w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu burmistrz Eugeniusz Gołembiewski wraz ze skarbnikiem Karolem Bednarkiem podpisali w ostatnim możliwym terminie umowę w sprawie dofinansowania ze środków unijnych inwestycji pn. „Modernizacja i rozbudowa komunalnej oczyszczalni ścieków dla miasta Kowala”. Władze miasta zostały wezwane do podpisania powyższej umowy pod groźbą przekazania środków przeznaczonych przez Urząd Marszałkowski na oczyszczalnię w Kowalu dla innej gminy. Konieczność realizacji tego zadania inwestycyjnego jest bezdyskusyjna. Nasze miasto dynamicznie się rozwija. Obecnie stara oczyszczalnia jest w stanie oczyścić 360 metrów sześciennych na dobę, (średnia dobowa produkcja wody to ok. 700 m3), a po modernizacji jej moc wzrośnie do 900 metrów sześciennych. Problemem jest natomiast zbyt mała dotacja unijna, która decyzją władz naszego województwa – a tylko tu możemy ubiegać się o finansowe wsparcie na ten cel – wynosi zaledwie 50% kosztów zadania. Przypomnijmy, że w jedenastu województwach naszego kraju oczyszczalnie dotowane są w – 85%, w dwóch: w wysokości – 75%, a w dwóch kolejnych – 70%. Kosztorysowa wartość inwestycji to kwota 8,4 mln zł, z czego 4,2 mln zł ma przekazać miastu Urząd Marszałkowski. To, ile faktycznie będzie kosztować oczyszczalnia rozstrzygnie przetarg na jej budowę, który został ogłoszony w styczniu 2010 r. Z ostatniej chwili. Na otwarciu ofert w dniu 3 marca 2010 r. najniższa oferta opiewa na kwotę 5,5 mln zł. szs Burmistrz Eugeniusz Gołembiewski i Skarbnik Karol Bednarek podczas podpisania umowy w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007–2013. Burmistrz Eugeniusz Gołembiewski wręcza p. Jackowi Sasinowi zastępcy Szefa Gabinetu Prezydenta kalendarz z Kazimierzem Burmistrz wPrezydenta KancelariiRP Z inicjatywy Kancelarii Prezydenta RP 4 listopada 2009 r. odbyło się w Warszawie spotkanie burmistrza Eugeniusza Gołembiewskiego z zastępcą Szefa Kancelarii Prezydenta ministrem Jackiem Sosinem oraz ministrem Krzysztofem Ardanowskim. Spotkanie poświęcone było przygotowaniom do obchodów 700-lecia urodzin króla Kazimierza Wielkiego. Burmistrz zrelacjonował działalność Stowarzyszenia Miast Króla Kazimierza Wielkiego, a przede wszystkim przygotowania, jakie są czynione w Kowalu do obchodów tej wielkiej rocznicy. Zaprezentował zdjęcia ilustrujące powstawanie nowego parku i samego pomnika. Wiadomo już dzisiaj, że uroczystość otwarcia nowego parku, połączona z odsłonięciem pomnika króla Kazimierza Wielkiego odbędzie się 30 kwietnia 2010 r., a więc w dzień urodzin króla. Planuje się, aby obchody rozpoczął korowód historyczny ulicami miasta, którego uczestnicy wezmą potem udział w uroczystej mszy św., którą koncelebrował będzie Ordynariusz Diecezji Włocławskiej ks. bp. Wiesław Mering. Po mszy św. nastąpi uroczyste otwarcie parku i odsłonięcie pomnika. Prezydenccy ministrowie zapewnili, że będą rekomendowali p. Prezydentowi osobisty udział w uroczystościach w Kowalu. Na zakończenie spotkania burmistrz Eugeniusz Gołembiewski poprosił swoich rozmówców o przekazanie prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu kalendarza na rok 2010 z wizerunkiem Kazimierza Wielkiego. pt 7 ciąg dalszy ze str. 1 Warto podkreślić, że w ostatnim czasie dużym problemem stało się odśnieżanie ulic, zwłaszcza w centrum miasta, a to dlatego, że odśnieżanie utrudniają stojące samochody. Intensywność opadów spowodowała konieczność wywożenia śniegu z ulic znajdujących się w centrum Kowala oraz z ulicy Piwnej – ze względu na sąsiedztwo szkoły i znajdujących się tam instytucji. Wywieziono łącznie 500 przyczep śniegu. Niektórzy mieszkańcy wnioskowali o to, żeby śnieg wywozić ze wszystkich ulic miasta, dodatkowe koszty dla wszystkich, także dla budżetu miasta. Nie licząc zwiększonych kosztów ogrzewania budynków publicznych i zwiększonych wydatków na pomoc społeczną informujemy, że budżet miasta z tytułu kosztów odśnieżania ulic i placów miejskich został obciążony niebagatelną kwotą 50 tys. zł, która wydatkowana została na zakupy paliwa, soli, piasku, quada do odśnieżania chodników, a zwłaszcza na wynagrodzenia etatowych i zatrudnionych dodatkowo pracowników. Odnośnie odśnieżania chodników niektórym naszym mieszkańcom bom starszym czy też pracującym poza Kowalem, stara się odśnieżać posiadanym sprzętem chodniki położone także przy prywatnych posesjach, o ile posesje te znajdują się w najbliższym centrum miasta lub wzdłuż przelotowych ulic. Mimo najszczerszych chęci nie byliśmy w stanie odśnieżyć wszystkich chodników. Postępując w ten sposób mamy na uwadze to, że z centrum Kowala korzystamy wszyscy, natomiast nieodśnieżony chodnik wzdłuż przelotowej ulicy powoduje konieczność zejścia pieszych z chodnika na jezdnię, a to gu zalegającego na dachach oraz zwisających sopli. Tegoroczna zima skłania do różnych przemyśleń. Jednym z nich jest wątpliwość: czy w przypadku powtórzenia się tak śnieżnej zimy jak ta, która się kończy, władze miasta nie powinny zwolnić z obowiązku odśnieżania chodników w tych ulicach Kowala, które są położone, w tzw. strefach zamieszkania. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem drogowym strefa zamieszkania „… to strefa, w której pieszy może się poruszać swobodnie po całej udostępnionej do użytku M i a s t o w okowach zimy ale przy tej skali opadów było to niemożliwe. Niemożliwym jest także takie odśnieżanie ulic przez służby miejskie, ażeby odgarniany śnieg nie trafiał w części z powrotem na chodniki. Trzeba pamiętać o tym, że dla funkcjonowania miasta w warunkach surowej zimy najważniejsza jest przejezdność ulic. Zima, zwłaszcza taka jak tegoroczna, wymaga wysiłku i zaangażowania ze strony nie tylko pracowników miejskich, ale także mieszkańców. Zima to trzeba przypomnieć, że obowiązujące w Polsce prawo nie zwalnia właścicieli bądź administratorów domów z obowiązku odśnieżania chodników wzdłuż posesji. Każdy kto tego nie przestrzega, ryzykuje mandat lub konieczność wypłacenia odszkodowania, jeśli ktoś np. złamie przy jego posesji rękę czy nogę na skutek oblodzenia chodnika. Samorząd miasta, na miarę swoich możliwości, w ramach ułatwiania życia mieszkańcom, w tym zwłaszcza oso- z kolei może spowodować potrącenie przez pojazd. W tym kontekście warto odnotować, że zdecydowana większość mieszkańców odśnieżała chodniki wzdłuż swoich domów w trakcie śnieżnych nawałnic. Dziwić może natomiast, że nie czynili tego na czas właściciele, bądź decyzyjni pracownicy części sklepów, szczególnie Lewiatana i Polomarketu. Przypominając o obowiązkach właścicieli i administratorów nieruchomości w okresie zimowym należy także podkreślić konieczność usuwania przez nich nadmiaru śnie- publicznego przestrzeni (także jezdni) ma pierwszeństwo przed pojazdami (kierujący musi ustąpić pieszemu w każdym wypadku). Pojazdy muszą jechać z prędkością nie większą niż 20 km/h i parkować tylko w miejscach wyznaczonych….”. Na terenie Kowala w obrębie wyznaczonych stref zamieszkania znajdują się ulice: Konopnicka wraz z ulicami osiedla, Jagiełły, Traugutta, Bankowa, Reymonta, Grodzka i Szkolna. Za przedstawioną tu koncepcją przemawia fakt, że większość chodników w tych ulicach ma szerokość tylko 1,5–2 m, co powoduje, że śnieg odgarniany z chodników i tak trafia na jezdnię, a to z kolei sprawia, że szerokość jezdni staje się tak mała, że nie mogą wyminąć się nawet dwa samochody osobowe, co powoduje korki i utyskiwanie kierowców. Nie ma natomiast takich możliwości prawnych, ażeby myśleć o podobnych ułatwieniach dla tych mieszkańców, których domy znajdują się wzdłuż pozostałych, zwłaszcza przelotowych ulic, w których pierwszeństwo mają nie piesi, ale pojazdy. pt Wśród ulic jako pierwsza została odśnieżona ul. Piwna 8 W 23 numerze„Informatora Kowalskiego” z czerwca 2009 r. informowaliśmy o kontrowersjach, jakie budzi wśród licznych mieszkańców centrum Kowala zamiar inwestycyjny PPHU MASTERS Wojciech Wujkowski dotyczący „uruchomienia działalności gospodarczej polegającej na odzyskiwaniu odpadów z tworzyw sztucznych” na terenie zakładu, który ma być zlokalizowany przy ulicy Kołłątaja w budynkach po byłej Włocławskiej Fabryce Mebli. W budynkach tych mieści się obecnie m.in. Zakład Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych Sykuła i Wspólnicy Spółka Jawna, w którym produkuje się wyroby z folii polietylenowej. Zgodnie z przepisami obowiązującego w Polsce prawa przed uruchomieniem takiej działalności, jaką planuje Firma PPHU MASTERS W. Wujkowski, konieczne jest uzyskanie tzw. decyzji środowiskowej, którą wydaje Burmistrz – jako organ władzy publicznej. Z uwagi na charakter pla- cy od maja 2009 r. i był kilkakrotnie – na wniosek Starostwa Powiatowego oraz Urzędu Miejskiego – uzupełniany. Potem raport – zgodnie z procedurą – został przesłany do wyspecjalizowanych instytucji, tj. Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy i Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Włocławku. Obie te instytucje pozytywnie zaopiniowały zamiar inwestycyjny PPHU MASTERS stwierdzając – najogólniej mówiąc – że planowana działalność nie będzie miała negatywnego wpływu na najbliższe otoczenie, bowiem uciążliwość zamknie się w granicach działki, na której ma być zlokalizowana działalność PPHU MASTERS. Jedyne zastrzeżenie obu tych instytucji dotyczyły hałasu. Stąd, ich zdaniem, planowana działalność nie może być prowadzona w godzinach nocnych. Zdaniem Burmistrza organy pozytywnie opiniujące powyższy zamiar inwestycyjny nie zwróciły uwagi na wszystkie jego aspekty, stąd też wystąpił do Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy o ponowną ocenę. Prośba Burmistrza została Spór Właściciele twierdzą publicznie, że z komina nie dymi? zawiesił postępowanie administracyjne. Niezadowolony z tempa i sposobu rozstrzygania przez Burmistrza swojego wniosku PPHU MASTERS zlecił prowadzenie swojej sprawy wynajętej Kancelarii Adwokackiej z Torunia, która złożyła skargę do Rady Miasta – na zbyt powolne – postępowanie Burmistrza związane z wydaniem decyzji środowiskowej dla PPHU MASTERS W. Wujkowski. Ta sama Kancelaria Adwokacka złożyła także zażalenie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Włocławku. Zażalenie dotyczy zbyt długie- o Zakład Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych nowanego przedsięwzięcia Burmistrz nałożył na wnioskodawcę obowiązek opracowania tzw. raportu, w którym – najogólniej mówiąc – inwestor zobowiązany jest szczegółowo opisać planowane przedsięwzięcie, zwłaszcza pod kątem potencjalnych zagrożeń dla najbliższego środowiska. Raport opracowywany był przez kilka miesię- trwa jednak odrzucona. W tym stanie rzeczy Burmistrz postanowił zlecić na koszt miasta niezależną ekspertyzę całości przedsięwzięcia, proponując protestującym mieszkańcom wskazanie takiego eksperta, do którego mieliby zaufanie i Chodnik w ulicy Kopernika przedłużony Odcinek ulicy Kopernika położony za obwodnicą to droga powiatowa. W wyniku starań mieszkańców i władz miasta Zarząd Powiatu przekazał na budowę chodnika materiały brukarskie (krawężnik i kostka) o wartości 20 tys. zł. Budowy chodnika podjął się Urząd Miasta, który dołożył do inwestycji piasek, cement, prace sprzętu i robociznę, a także wykonanie w całości na koszt budżetu miasta odcinka kanalizacji deszczowej o długości ok. 200 mb. Taką samą też długość ma odcinek nowego chodnika, który od listopada służy mieszkańcom. Mieszkańcy liczą na kontynuację budowy chodnika w roku bieżącym. Na razie jest tylko deklaracja władz miejskich wyrażających gotowość współpracy z władzami powiatu przy budowie dalszej części chodnika. beg go rozpatrywania wniosku o rozbudowę budynków produkcyjnych, które przylegają do targowiska miejskiego. Zdaniem Burmistrza, choć nie wynika to z dokumentów, obie te sprawy łączą się bezpośrednio. Skargę na postępowanie Burmistrza rozpatrzy na najbliższej sesji Rada Miasta. Komisja Rady Miasta, która 17 lutego 2010 r. zapoznała się z aktami sprawy postanowiła rekomendować Radzie odrzucenie skargi PPHU MASTERS i wystąpiła z wnioskiem o podjęcie uchwały w sprawie opracowania szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego tej części Kowala, co pomoże rozstrzygnąć, jaki rodzaj działalności jest prawem miejscowym w tej części Kowala. W obowiązującym od 2002 r. studium kierunków zagospodarowania przestrzennego Kowala, a jest to podstawowy dokument wyjściowy – do opracowania szczegółowego planu zagospodarowani przestrzennego jest zapisane, że teren ten – oznaczony symbolem UC – jest przeznaczony nie pod produkcję, ale na usługi centrotwórcze, w tym w szczególności na handel i usługi. Jeśli plan taki zostanie opracowany, nie będzie to jednak oznaczać likwidacji dotychczasowej działalności produkcyjnej w miejscu objętym szczegółowym planem zagospodarowania przestrzennego, bo w takim przypadku trzeba byłoby wypłacać z budżetu miasta odszkodowanie dla przedsiębiorców. Nowy plan może jednak pozwolić na zahamowanie rozwoju działalności produkcyjnej na terenie, który obejmuje. Zdaniem samorządu miasta działalność produkcyjna w Kowalu winna być zlokalizowana nie w jego centrum, ale w innych wyznaczonych do tego celu częściach miasta. pt 9 Podczas WOŚP można było zakupić w sklepiku różnego rodzaju przedmioty W niedziela 10 stycznia 2010 r. odbył się XVIII Ogólnopolski Finał WOŚP. Kowal włączył się do tej akcji po raz ósmy. Honorowy patronat objął Burmistrz Miasta Kowala Eugeniusz Gołembiewski. Międzyszkolny sztab został powołany przy Publicznym Gimnazjum w Kowalu, a jego szefem została dyrektor Jadwiga Śpibida, członkami zaś nauczyciele kowalskich szkół: Katarzyna Janicka, Barbara Stanna i Anna Drzymalska-Pustoła. Przygotowania trwały od końca listopada. Do pracy zgłosiło się bardzo wielu młodych ludzi. Spośród nich wybrano wolontariuszy, osoby prowadzące imprezę towarzyszącą zbiórce pieniędzy, osoby prowadzące sklepik i loterię oraz powołano grupę dbającą o porządek. I tak: 26 wolontariuszy zbierało pieniądze do puszek w tym: 6 z Zespołu Szkół im. Kazimierza Wielkiego, 9 z Liceum Ogólnokształcącego, 10 z Publicznego Gimnazjum i 1 osoba ze Środowiskowego Domu Samopomocy. Ze względu na brak zezwolenia ze strony Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Aadministracji na prowadzenie licytacji przez lokalne sztaby postanowiono o zorganizowaniu sklepiku, w którym wolontariusze sprzedawali Rok 2010 Tak w Kow rokiem Kazimierza Wielkiego w Województwie Kujawsko-Pomorskim W odpowiedzi na wielokrotne, usilne starania władz miasta Kowala Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego podjął następującą uchwałę, którą publikujemy poniżej: STANOWISKO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 23 listopada 2009 r. w sprawie ustanowienia roku 2010 w Województwie Kujawsko-Pomorskim – Rokiem Króla Kazimierza Wielkiego Radni Województwa KujawskoPomorskiego ustanawiają rok 2010 – Rokiem Króla Kazimierza Wielkiego, podkreślając tym 700-lecie urodzin tego znakomitego, jednego z najwybitniejszych polskich władców. Urodzony w Kowalu król Kazimierz Wielki jest bowiem tą postacią, która stanowi chlubę naszego regionu, do którego rozwoju tak bardzo się przyczynił, a w szczególności Bydgoszczy, Kamienia Krajeńskiego, Koronowa, Kowala, Kruszwicy, Kwieciszewa, Nakła nad Notecią, Pakości i Żnina. Wybudował kilkadziesiąt zamków, wiele miast otoczył murami podnosząc znacznie obronność kraju. Był też fundatorem wielu kościołów. Za jego czasów powstawały też inne budowle użyteczności publicznej, jak Akademia Krakowska, wznoszone przez bogacące się miasta. 10 Kazimierz Wielki to symbol mądrych, roztropnych i skutecznych rządów, którego dokonania w całym ówczes ny m p a ń s t w i e polskim stanowią znaczącą część największych wartości narodu i państwa polskiego. Obok Bolesława Chrobrego, Kazimierz Wielki to jedyny władca polskiego średniowiecza, który uczynił ze słabego, rozdartego wewnętrznymi podziałami kraju państwo europejskiego formatu. W świado- mości historycznej Polaków zapisał się on słusznie jako wielki reformator państwa. Działalność ta objęła szereg istotnych dla funkcjonowania państwa i życia jego mieszkańców obszarów, takich jak administracja, finanse, wojskowość, prawodawstwo, a także zorganizowaną na bezprecedensową skalę akcję kolonizacyjną. Kazimierz Wielki jest postacią obecną w świadomości także i współczesnych Polaków, o czym świadczą nazwy bardzo wielu szkół, hufców, drużyn harcerskich oraz innych instytucji i organizacji noszących Jego imię, także w naszym województwie – na czele z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Warto więc za słowami ks. bpa. prof. Tadeusza Pieronka wygłoszonymi 30 kwietnia 2009 r. w katedrze na Wawelu podczas mszy św. inauguru- Organizatorki imprezy gadżety zgromadzone z myślą o licytacji. Dla milusińskich zorganizowana była loteria fantowa – każdy los w cenie 2 zł. Podsumowując zbiórkę pieniędzy, uzyskano następujące kwoty: z puszek – 4265,16 zł, ze sklepiku – 1898,15 zł, z loterii –345,24 zł. W sumie zebrano – 6508,55 zł. Sztab dziękuje za pracę Rodzicom z Rady Rodziców przy Publicznym Gimnazjum w Kowalu, strażakom z OSP Kowal, paniom pielęgniarkom z NZOZ ZDROWIE W. Kościńskiego i NZOZ W. Murzyńskiej, członkiniom Koła Gospodyń Wiejskich w Kowalu, pracownikom Urzędu Miasta Kowala, a szczególnie stażyście Dawidowi „Światełko do Nieba” Ciemskiemu, Pawłowi Lewandowskiemu, kierownik Inspektoratu Edukacji i Sportu UM Kowal Ilonie Majewskiej i podległym jej pracownikom, mieszkańcom Domu walu zagrała WOŚP Pomocy Społecznej w Kowalu, Państwowej Straży Pożarnej we Włocławku, policjantom, nauczycielom i uczniom. Bardzo dziękujemy sponsorom, darczyńcom, a także artystom, którzy przez kilka godzin występowali bezinteresownie na scenie na czele z zespołem Melodia i orkiestrą strażacką z jej mażoretkami. jś Trwają przygotowania do kazimierzowskiego jubileuszu P jącej obchody 700-lecia urodzin króla Kazimierza Wielkiego: „(…) uczyć się od władcy, który przed siedmiuset laty rządził Polską, i dlatego dobrze się stało, że ośrodki związane z dziedzictwem króla Kazimierza Wielkiego podejmują się przekazywania jego przesłania dziejowego Polakom XXI wieku, że podejmują bardzo ważną inicjatywę obywatelska. Jest to ważne tym bardziej, że to przesłanie jest ciągle aktualne”. Sejmik Województwa KujawskoPomorskiego zwraca się zatem do Prezydentów, Burmistrzów, Starostów, Wójtów, kościołów i związków wyznaniowych, uczelni, samorządowych instytucji kultury, organizacji i społeczności lokalnych o włączenie się do współorganizowania uroczystości rocznicowych. oczuwając się do wielkiej wdzięczności wobec króla Kazimierza przedstawiciele Stowarzyszenia Miast Króla Kazimierza Wielkiego czynią starania, aby 700-lecie Jego urodzin miało nie tylko lokalny, ale także ogólnopolski charakter. Uważamy bowiem, że Jego dokonania stanowią znaczącą część największych wartości narodu i państwa polskiego, do rozwoju którego tak mocno i tak dobrze się przyczynił. Kazimierz Wielki to ciągle symbol mądrych, roztropnych i skutecznych rządów, których rezultat daleko wykracza poza znaną sentencję:„iż zastawszy Polskę drewnianą, zostawił ją murowaną”. Kazimierz Wielki jest postacią obecną w świadomości także i współczesnych młodych Polaków, o czym świadczą nazwy bardzo wielu szkół, hufców, drużyn harcerskich oraz innych instytucji i organizacji noszących Jego imię. Wartym podkreślenia jest, że Stowarzyszenie, jak i liczne grody Kazimie- rzowskie już obecnie poczyniły wiele starań, aby godnie przygotować się do nadchodzącego jubileuszu. Przedsięwzięcia te będą polegać między innymi na organizacji rocznicowych uroczystości, konferencji naukowych, turniejów i zlotów rycerskich, konkursów wiedzy, tematycznych wystaw oraz publikowaniu okolicznościowych wydawnictw. W licznych przypadkach do współpracy w przygotowaniu obchodów zostały już zaproszone instytucje kultury, muzea oraz wydawnictwa. Mamy już potwierdzenia znaczących w skali kraju przedsięwzięć z: Bydgoszczy, Niepołomic, Łęczycy, Szydłowa, Bobolic i Będzina. Kilka miast jest w fazie przygotowywania projektów uroczystości. Wiadomym nam jest i to, że Pan Prezydent RP prof. Lech Kaczyński wyraził zgodę na przyznanie HONOROWEGO PATRONATU GŁÓWNYM UROCZYSTOŚCIOM ROCZNICOWYM, które odbę- dą się w Kowalu, (tekst pisma w tej sprawie w tym numerze Informatora), a najwyższe władze państwowe (Rząd, Sejm i Senat) są zainteresowane planowanym przebiegiem uroczystości Kazimierzowskich organizowanych przez liczne polskie miasta i miejscowości. Na wniosek Prezesa Stowarzyszenia Miasta Króla Kazimierza Wielkiego Eugeniusza Gołembiewskiego Prezydent RP Lech Kaczyński postanowił o zorganizowaniu 4 marca br. spotkania w Pałacu Prezydenckim przedstawicieli samorządów ponad stu miast, dla których Kazimierz Wielki był założycielem, bądź szczodrym dobrodziejem. Z racji jubileuszu z inicjatywy Stowarzyszenia Miast Króla Kazimierza Wielkiego planowane są także: wydanie albumu „100 miast Kazimierza Wielkiego”, emisja monet „700 Kazimierzów” i repliki „Grosza Kazimierzowskiego”. dr Zdzisław Jan Zasada 11 Uroczyste obchody 10-lecia istnienia szkoły odbyły się 15 grudnia 2009 r. w remizie OSP przy ulicy Zamkowej. Uroczystość uświetnili liczni goście, z władzami miasta na czele, a przede wszystkim uczniowie, nauczyciele i członkowie Rady Rodziców. Z tej okazji okolicznościowe wystąpienie wygłosiła dyrektor szkoły od początku jej istnienia p. Jadwiga Śpibida. Wystąpienie to drukujemy poniżej: „Cechą znamienną i charakterystyczną dla jubileuszy jest nagłe uzmysłowienie sobie szybko upływającego czasu a także nie odparta chęć wracania do początku do historii i ludzi, którzy ją tworzą. 10 lat to okres dość długi w życiu szkoły znaczony sukcesami, a czasem porażkami, trudnymi sytuacjami. Każda rocznica skłania do wspomnień i refleksji. Powrócimy do 1 września 1999 r. środa, w auli szkoły zasiadają pan Burmistrz, przewodniczący rady miasta, 17 nauczycieli i 72 uczniów przypisanych do trzech oddziałów klas pierwszych. Obecni są rodzice i pracownicy szkoły. Publiczne Gimnazjum Nr 1w Kowalu oficjalnie rozpoczyna działalność dydaktyczno-wychowawczą. Pierwszymi wychowawcami są: Pani Halina Dybowska, Pani Marzena Wendołowska, Pan Lubomir Kołoszuk. Praca w pierwszym roku nie była łatwa. Do życia powołano wiele organizacji i kół przedmiotowych. Już w wrześniu podjęła swoją pracę Rada Rodziców. Funkcję przewodniczącej powierzono pani Elżbiecie Witschembach. Prężną działalność rozpoczął samorząd uczniowski, funkcję opiekuna objęła pani Marzena Wendołowska, natomiast przewodniczącą została, wybrana w ogólnym głosowaniu Marta Mastalerska. Samorząd uczniowski wypracował tradycję szkoły, którą tworzą: 1. ślubowanie klas I 2. zabawy andrzejkowe 3. wigilie klasowe 4. targi szkół Ponadgimnazjalnych 5 święto patrona 6. święto ziemi 7. dzień sportu 8. miejskie finały wielkiej orkiestry świątecznej pomocy 9. konkurs plastyczny – Kujawy moja mała ojczyzna 2 maja 2002 r. Uchwałą Rady Miejskiej szkoła otrzymała imię rodaka kowalskiego biskupa Piotra Tylickiego. Staraniem rodziców szkoła otrzymała sztandar ufundowany przez Radę Rodziców i sympatyków szkoły. Sztandar zaprojektowała pani Alina Stalińska, nauczyciel plastyki w gimnazjum. Szkoła cały czas tętni życiem. Dziś uczęszcza do niej 193 uczniów. Pracuje 24 nauczycieli, w tym pedagog. Nasza szkoła posiada 8 pomieszczeń do zajęć dydaktycznych, salę komputerową, salę gimnastyczną i halę sportową. Staraniem pana Burmistrza z roku na rok pięknieje i wzbogaca o pomoce naukowe. Dumą szkoły jest kompleks boisk sportowych oddany do użytku w maju tego roku. W okresie minionego dziesięciolecia mury szkoły opuściło 612 absolwentów, którzy z powodzeniem kontynuują naukę w szkołach ponadgimnazjalnych na wybranych kierunkach studiów, sześciu absolwentów studiuje na wydziale medycznym. Szkoła szczyci się stosunkowo wysokimi wynikami na egzaminach gimnazjalnych na 8 egzaminów, które zostały przeprowadzone siedmiokrotnie wyniki uczniów przekroczyły wyniki średnie w powiecie i województwie. Cenną formą pracy jest mobilizowanie młodzieży uzdolnionej do udziału w zajęciach dodatkowych i pozalekcyjnych o charakterze wyrównawczym i doskonalącym umiejętności. Młodzież może także sprawdzać swoje siły w dziennikarstwie. W szkole redagowana jest gazetka pt. „Z pierwszej ławki” Dzięki tego rodzaju zajęciom z powodzeniem reprezentują szkołę w olimpiadach konkursach i zawodach sportowych. Pojawiły się sukcesy i tak: ♦W 2006 r. trzyosobowa drużyna zajęła II miejsce w konkursie fizycznym tuż za Gimnazjum akademickim z Torunia, rok wcześniej w tym samym konkursie zajęliśmy IV miejsce; ♦W 2006 i 2007 r. uczniowie zajęli odpowiednio IV i V miejsce w konkursie „Znam Swój organizm” organizowany przez Urząd Marszałkowski w Toruniu; ♦Niemal każdego roku uczniowie zdobywają tytuły finalistów w konkursach przedmiotowy z języka polskiego matematyki, fizyki, chemii organizowanych przez kuratorium oświaty; ♦Wiele I, II i III miejsc oraz wyróżnień konkursach organizowanych przez Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej pt. „Mój las”; ♦Sukcesy na poziomie województwa w ogólnopolskim konkursie ekologicznym „Eko-planeta”; ♦Nagrody w regionalnym konkursie plastycznym „Kujawy moja mała Ojczyzna”; ♦Wiele sukcesów sportowych, niemal każdego roku zajmujemy jedno z trzech pierwszych miejsc w rozgrywkach sportowych w ramach powiatowej gimnazjady, przez kilka lat drużyna dziewcząt zdobywała mistrzostwo powiatu w piłce siatkowej; ♦Sukcesem było IV miejsce w piłce nożnej chłopców, V miejsce w rzucie dyskiem, IV miejsce w sztafecie dziewcząt w woj. kujawsko-pomorskim; ♦I lokata w wojewódzkim przeglądzie mażoretek, towarzyszących orkiestrom dętym ♦Dwukrotnie I miejsce w interdyscyplinarnym zlocie młodzieży w Złej Wsi Wielkiej Cieszą takie wydarzenia: ♦Wizyta młodzieży ze Szwecji i rewizyta 11 osobowej grupy naszego gimnazjum w Slite na Gotlandii we wrześniu 2008 r., fundusze pozyskaliśmy z Unii Europejskiej; Kowal w Internecie Na portalu internetowym www.youtube.com zamieszczone zostały filmy i reportaże dotyczące naszego miasta. Po wybraniu tej strony internetowej wystarczy wpisać: miasto Kowal, lub halo Kowal, by móc zobaczyć przygotowany przez TVP w 1994 r. program „Halo Kowal”, reportaż z 15-lecia samorządu miasta Kowala, czy też z uroczystości nadania w 1999 r. tytułu Honorowego Obywatela miasta Janowi Nowickiemu. W najbliższym czasie zostanie zamieszczony fragment uroczystości na Wawelu. szs 12 X-lecie Publicznego Gimnazjum Pamiątkowa fotografia ♦Współorganizacja wystawy poświęconej Holocaustowi ludności żydowskiej i wizyta ambasadora Izraela Szewacha Weisa w 2003 r.; ♦Udział ucznia w II kongresie młodych matematyków polskich na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu i wygłoszenie referatu „różnorodne sposoby mnożenia”; ♦Zaszczytem był udział we mszy św. inaugurującej 700. rocznicę urodzin króla Kazimierza Wielkiego w katedrze Krakowskiej na Wawelu; ♦W roku szkolnym 2003/2004 otrzymaliśmy tytuł i certyfikat „Szkoły z klasą”; Atutem naszej szkoły jest współpraca z wieloma instytucjami i organizacjami środowiska Kowalskiego czego dowodem jest liczna obecność zacnych gości. W czerwcu 2009 r. odbyła się w Kowalu uroczystość zakończenia roku szkolnego z udziałem władz wojewódzkich i Kuratora Oświaty. Przyjęliśmy to wyróżnienie jako dowód uznania dla pracy uczniów i nauczycieli. Pragniemy wyrazić serdeczną wdzięczność wszystkim, którzy wspierali i wspierają naszą szkołę w poszukiwaniu «prawdy jasnego płomienia i nowych nie odkrytych dróg»”. jś Miasto za ścieki ukarane Na skutek wystąpienia mieszkańców Grodztwa (petycję w tej sprawie opublikowaliśmy w czerwcowym numerze „Informatora Kowalskiego”) oraz władz Gminy Kowal wiosną ubiegłego roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przeprowadził kontrolę funkcjonowania oczyszczalni ścieków w Kowalu. Wynikiem zakończonego postępowania jest nałożenie na Miasto Kowal kary w wysokości ok. 100 tys. zł za przekroczenie norm ścieków. Kara ta będzie jednak zawieszona z uwagi na to, że miasto przystępuje do rozbudowy i modernizacji miejskiej oczyszczalni. Strach pomyśleć, co byłby, gdyby miasto nie podjęło się przeprowadzenia tej inwestycji – kary z roku na rok były coraz wyższe. Po jej zakończeniu rozbudowy i modernizacji oczyszczalni nałożona kara zostanie umorzona. pt 13 18 lutego 2010 r. w siedzibie przedstawicielstwa Urzędu Marszałkowskiego we Włocławku burmistrz Eugeniusz Gołembiewski i skarbnik miasta Karol Bednarek podpisali umowę w sprawie dofinansowania środkami unijnymi pochodzącymi z tzw. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich zadania inwestycyjnego pod nazwą: „Przebudowa sieci wodociągowej z rur azbestowych na PEHD w obrębie ulic: Piwna, Szkolna, Mickiewicza, plac Rejtana, Matejki, Piłsudskiego, Śniadeckich, Reja, Zam- się wyborach samorządowych władze nie chciały realizacji tego zadania, to mogą odstąpić od umowy i nie poniosą z tego tytułu żadnych konsekwencji. Każdy kto orientuje się w gospodarce komunalnej Kowala wie, że nasze miasto bardzo potrzebuje modernizacji najstarszej części wodociągu miejskiego, który służy już nam blisko 50 lat. Stary wodociąg jest zbudowany z rur cementowo-azbestowych, które wbrew swojej nazwie nie są rakotwórcze dla odbiorców wody, ale mają zbyt małe jakie skutki mogłaby mieć podobna awaria w naszym mieście, zwłaszcza w porze zimowej. Planowana do przebudowy część wodociągu, to jego najważniejsza nitka, biegnąca przez całe miasto: od stacji wodociągowej, poprzez ulice w centrum aż do bloków. O ile w minionych latach pieniądze na budowę wodociągów kierowane były szerokim strumieniem, głównie na tereny wiejskie, o tyle miasta tej wielkości co Kowal, nie miały do tej pory szansy uzyskania dotacji na taki cel. Z unijnych przekroje, co powoduje częste awarie, w przypadku podniesienia ciśnienia wody, a jest to konieczne, bo ilość wody sprzedawanej mieszkańcom ciągle rośnie. Planowana inwestycja, pomimo tego, że jej realizacja będzie uciążliwa, jest jednak konieczna. Niedawno telewizja pokazywała skutki pęknięcia starej rury wodociągowej z jednym z dużych miast. Nie trzeba mieć wielkiej wyobraźni, aby sobie uzmysłowić, pieniędzy, jeśli ktoś ich nie chce łatwo można zrezygnować. Trzeba jednak pamiętać o skutkach, jakie taka decyzja mogłaby wywołać – sprzedaż wody mieszkańcom to przecież w gruncie rzeczy najważniejsze zadanie, jakie stoi przed każdym samorządem. Podjęcie decyzji o przyjęciu tej unijnej dotacji nie jest jednak łatwe z jednego bardzo ważnego powodu, bowiem trzeba mieć świadomość, że decyzja ta spo- woduje dalsze zadłużenie się budżetu miasta, bo trzeba przecież pamiętać o skutkach finansowych rozbudowy i modernizacji miejskiej oczyszczalni ścieków. Nie są to łatwe do rozstrzygnięcia dylematy, jeśli się wie, że decyzje te skutkować będą o tempie rozwoju miasta w perspektywie nawet i 10 lat. Poziom dochodów budżetu Kowala jest taki, że po pokryciu wszystkich wydatków bieżących można w nim znaleźć tzw. wolne środki w wysokości ok. 500 tys. zł. Większość tych środków będzie musiała być przeznaczona na wieloletnią spłatę zaciągniętych pożyczek. To jedna sprawa. Druga sprawa, o której trzeba koniecznie powiedzieć, to fakt, że unijna pomoc dla Polski wkrótce się skończy, a to oznacza, że nierozwiązane problemy inwestycyjne pozostaną, a zabraknie finansowej pomocy na ich rozwiązywanie. Dotacje się skończą, pozostaną tylko pożyczki. O tym też trzeba pamiętać. beg stały tylko zadania z zakresu gospodarki mieszkaniowej, w tym administrowanie 14 wspólnot mieszkaniowych. Wspólnoty mieszkaniowe są swego rodzaju spółkami, w których skład wchodzą właściciele mieszkań wykupionych od miasta i samo miasto jako właściciel tzw. mieszkań lokatorskich. ZGKiM zatrudnia obecnie na pół etatu kierownika, którego obowiązki pełni p. Jacek Domżał, księgową – Halinę Paradowską oraz jednego konserwatora. Rozwiązanie takie czyni bardzo przejrzystym całość finansów komunalnej gospodarki mieszkaniowej, pokazując w całej pełni, jak bardzo jest ona deficytowa. Deficyt ten – najogólniej ujmując – spowodowany jest niskim poziomem czynszów i zadłużeniem wielu lokatorów i właścicieli mieszkań administrowanych przez ZGKiM, chyba tego, że własność to nie tylko przywileje, ale także wydatki inne niż bieżąca eksploatacja – nie chcą uczestniczyć w kosztach remontów budynków, do czego skądinąd mają prawo. Na podstawie obowiązujących stawek czynszów w mieszkaniach lokatorskich oraz opłat eksploatacyjnych, które wpłacą właściciele mieszkań, co miesiąc na konto ZGKiM winna wpływać kwota 18 tys. zł, podczas gdy wpływa średnio 10 tys. zł, a faktycznie 8 tys. zł, bo miasto z budżetu dopłaca ZGKiM w formie dodatku mieszkaniowego kwotę ok. 2 tys. zł. Kwota obciążeń nie obejmuje oczywiście opłat za wodę ścieki i wywóz odpadów. Podstawowe comiesięczne wydatki ZGKiM wynoszą obecnie średnio ok. 10 tys. zł. Na wydatki te składają się: płace pracowników, licząc wraz z podatkiem do- mieszkańcom ADM z budżetu miasta dodatki mieszkaniowe dla części z nich na łączną kwotę 38,6 tys. zł rocznie. Jeszcze inną formą pomocy jest pokrywanie z budżetu miasta wszystkich kosztów remontów i modernizacji jezdni i chodników, a w porze zimowej ich odśnieżania, pomimo tego, że są to wewnętrzne drogi osiedlowe, za utrzymanie, których winni płacić sami mieszkańcy. Przedstawiając te informacje nie chcemy nikogo stawiać pod pręgierz opinii publicznej, ale przedstawić fakty. Wydaje się to konieczne, bowiem zawsze w okresie poprzedzającym wybory samorządowe wraca problem konieczności gruntownych remontów i modernizacji budynków komunalnych. Autorzy postulatów nie wskazują tylko skąd wziąć konieczne środki na ich pokrycie. Z punktu widze- Unia daje kolejny milion zł, ale… kowa, Kilińskiego i Kopernika w Kowalu”. Umowa stanowi, że miasto Kowal może otrzymać na ten cel 1,1 mln zł. Wartość kosztorysowa zadania to kwota 2,5 mln zł. Przy założeniu, że w wyniku przetargu kwota ta zmniejszy się o 1/3, oznacza to konieczność wzięcia pożyczki w wysokości ok. 700 tys. zł. Realizacja tej inwestycji zaplanowana jest na przyszłą kadencję. W przypadku, gdyby wyłonione w zbliżających W związku z przekazaniem w połowie ubiegłego roku obowiązku odbioru odpadów komunalnych z Kowala przez Włocławskie SANIKO możliwym stało się zmniejszenia zatrudnienia o trzy etaty w Zakładzie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Od nowego roku 11 pracowników Zakładu zostało włączonych w struktury Urzędu Miejskiego do referatu gospodarki komunalnej, którym kieruje dotychczasowy kierownik ZGKiM Robert Piszczan. Rozwiązanie to – o czym pisaliśmy wcześniej – pozwoli m.in. na kumulowanie w budżecie miasta środków z tytułu podwyższonych opłat za ścieki na spłatę pożyczki, którą miasto zmuszone będzie spłacać w związku z rozpoczynającą się w bieżącym roku budową oczyszczalni ścieków. Pozwoli to także uniknąć obowiązku podatku dochodowego z tego tytułu, który ZGKiM musiałby odprowadzać do Urzędu Skarbowego. Decyzją Rady Miasta w ZGKiM pozo- 14 Służby komunalne w nowym kształcie które wynosi obecnie ponad 270 tys. zł (z tego 99 tys. zł należność oddana do egzekucji komorniczej, 104 tys. zł należność chwilowo nieściągalna, 67 tys. zł zalegość bieżąca nie oddana do egzekucji komorniczej). Na kondycję finansową komunalnego mieszkalnictwa wpływa także fakt, że tylko w jednej wspólnocie – blok przy ul. Kopernika 35 – właściciele zdecydowali się na utworzenie funduszu remontowego. W pozostałych wspólnotach właściciele mieszkań – nie rozumiejąc chodowym i składkami: zdrowotnymi oraz emerytalno-rentowymi, koszty ubezpieczenia budynków, opłat kominiarskich, energii elektrycznej z tytułu oświetlania części wspólnych (klatki schodowe i piwnice), drobne naprawy, prowadzenie książek obiektów itp. Z powyższego przedstawienia wynika, że koniecznym była decyzja o wydzieleniu z budżetu miasta kwoty 12 tys. zł miesięcznie na dofinansowanie najbardziej koniecznych remontów. Miasto pomaga też wypłacając nia władz miasta najlepszym rozwiązaniem, tak jak to się stało w większości gmin w Polsce, w tym również w pobliskim Włocławku byłoby przekazanie administracji budynków mieszalnych profesjonalnym firmom zarządzającym. Na takie rozwiązanie musieliby jednak się zgodzić właściciele mieszkań prywatnych, którzy jak dotąd nie przystają na takie propozycje. pt S połeczność Zespołu Szkół CKR w Kowalu postanowiła włączyć się w ogólnopolską akcję „Katyń… ocalić od zapomnienia”. Została ona zainicjowana przez warszawskie Stowarzyszenia Parafiada i realizowana pod honorowym patronatem Prezydenta RP. Idea przedsięwzięcia zawarta jest w haśle tytułowym i ma na celu upamiętnienie ponad 20 tys. oficerów wojska polskiego, policji, służby pogranicza oraz przedstawicieli inteligencji zamordowanych przez sowieckie NKWD na wiosnę 1940 r. W kwietniu br. przypadać będzie 70. rocznica tej okrutnej zbrodni, o której przez długie lata w PRL-u nie można było mówić. Sadzone w całym kraju przez różne organizacje i instytucje dęby mają zachować w zbiorowej pamięci tych konkretnych ludzi, którzy nie zginęli w walce, lecz wzięci do niewoli zostali skrytobójczo zabici strzałem w tył głowy. Spis pomordowanych zawiera tzw. lista katyńska. Uznaliśmy, iż „nasz” dąb powinien być poświęcony osobie wywodzącej się z terenu Kowala. Dlatego też wybór padł na porucznika Stanisława Kretkowskiego pochodzącego z niedalekiego Grodna. W chwili śmierci miał niespełna 40 lat. We wrześniu 1939 r., nie doczekawszy się karty mobilizacyjnej, sam ochotniczo wstąpił w Lublinie do wojska. Odchodząc bronić Ojczyzny pożegnał żonę, która wówczas była w zaawansowanej ciąży i rodziców. Służył jako adiutant gen. Mieczysława Smorawińskiego i razem z nim dostał się do sowieckiej niewoli, z której już nie wrócił. Urodzona w grudniu 1939 r. córka Elżbieta, nigdy nie zobaczyła swego ojca (obecnie mieszka w Kanadzie). Dodajmy, że Stanisław Kretkowski jako 17-latek, również jako ochotnik, wal- czył w czasie I wojny światowej biorąc udział operacji wileńskiej. Pochodził ze znanej nie tylko na Kujawach rodziny szlacheckiej, która w okolicach Kowala zamieszkiwała od XVII w. Uczył się w Szwajcarii, Warszawie i Bydgoszczy. Z zawodu był agronomem, w latach 30. XX w. został właścicielem majątku Grodno. Porucznik Stanisław Kretkowski pośmiertnie został awansowany na stopień kapitana. Ideę upamiętnienia ofiar zbrodni katyńskiej całym sercem poparł nasz proboszcz, ks. dr Piotr Głowacki. Wybrał on miejsce w pobliżu kościoła, na którym dąb został posadzony. Odbyło się to po mszy św. odprawionej w intencji Ojczyzny w Narodowe Święto Niepodległości. W otoczeniu pocztów sztandarowych, przedstawicieli władz lokalnych i oraz miejscowych instytucji i organizacji społecznych dąb został wkopany. Do jego posadzenia osobiście przyczynili się: ks. kanonik P. Głowacki, Burmistrz Kowala E. Gołembiewski i Przewodniczący Rady Miasta M. Pińkowski, Wójt Gminy Kowal S. Adamczyk i Przedwodniczacy Rady Gminy E. Dominikowski, Naczelnik MOSP Z. Szadkowski, Dyrektor, Wicedyrektor oraz Nauczyciele i Uczniowie naszej szkoły. Obok w ziemię wbito tabliczkę z napisem: DĄB PAMIĘCI / posadzony dla uhonorowania / kpt. Stanisława Kretkowskiego / z Grodna k. Kowala / zamordowanego w 1940 r. w Katyniu / Kowal, dnia 11.11.2009 r. Mamy nadzieję, iż posadzone w tym szczególnym miejscu drzewko się przyjmie i – jako DĄB PAMIĘCI – kolejnym pokoleniom przypominać będzie o tragicznym losie pomordowanych. Arkadiusz Ciechalski Posadziliśmy katyński dąb pamięci Sadzenie dębu. Ze szpadlami ks. dr P. Głowacki i Burmistrz E. Gołembiewski Tam na nieludzkiej ziemi, zabito wiarę, nadzieję, miłość. Jednym strzałem w tył głowy… 15 5 listopada 2009 roku Jan Nowicki – pierwszy Honorowy Obywatel Miasta Kowala ukończył 70 lat. Urodzinowe przyjęcie zorganizowała Dostojnemu Jubilatowi jego małżonka Małgorzata Potocka w prowadzonym przez siebie teatrze SABAT przy ul. Foksal 16 w Warszawie. Okazały urodzinowy tort ozdobiony był napisem: Jan Nowicki 70 – lat wielkiej sztuki. Życzenia Jubilatowi składali zaprzyjaźnieni z Nim dziennikarze: Kuba Wojewódzki, Tomasz Sekielski i Andrzej Mrozowski, aktorzy: Anna Seniuk, Ewa Urodziny odbyły się w Teatrze SABAT Jan Nowicki 70. lat wielkiej sztuki Telega, Jerzy Fedorowicz, Olaf Lubaszenko i Andrzej Grabowski, reżyserzy: Filip Bajon, Janusz Morgenstern, Andrzej Domalik, oraz przyjaciele i członkowie rodziny, na czele z siostrą Anną Błażejczak i synem Łukaszem. Rodzinne miasto Pana Jana reprezentowali (na własny koszt) m.in burmistrz Eugeniusz Gołembiewski oraz komendant straży Zdzisław Szadkowski, którzy wręczyli Mu kwiaty i złożyli życzenia kolejnych dekad wypełnionych sukcesami artystycznymi i osobistymi. Warto dodać, że urodziny połączone były ze wspaniałym spektaklem rewiowym, w którym występowała także nasza rodaczka Anna Sokołowska dając pokaz swoich możliwości wokalnych. beg 16 Podziękowania dla Kierownika Wacława Duńca Pożegnanie p. Wacława Duńca odbyło się podczas sesji Rady Miasta Ważnym punktem sesji Rady Miasta, która odbyła się 30 grudnia 2009 r. było podziękowanie p. Wacławowi Duńcowi w związku z jego rezygnacją z pełnienia obowiązków Kierownika Inspektoratu Edukacji i Sportu Urzędu Miasta Kowala. O tym, jak bardzo dobrze wypełniał swoje obowiązki szefa kowalskiej oświaty świadczyły nie tylko kwiaty i ozdobny dyplom w ramie, ale przede wszystkim „oklaski na stojąco” ze strony wszystkich uczestników sesji. Pan Wacław przez 6 lat pełnił swoje niełatwe obowiązki służbowe, zyskując po początkowej nieufności części środowisk oświatowych niekwestionowany autorytet wszystkich. W tym czasie przeprowadził w obiektach oświatowych szereg koniecznych remontów, podniósł dyscyplinę pracy i konsekwentnie wyrugował nieprawidłowości, które wykazała przeprowadzona w roku 2003 kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej. Panie Wacławie, serdecznie Panu dziękujemy za wykonanie bardzo ważnej dla naszego miasta pracy, w tym także za przygotowanie do kontynuacji Pańskich obowiązków nowej kierownik Inspektoratu p. Ilony Majewskiej. beg 13 lutego 2010 r. na zebraniu sprawozdawczym Koła Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Kowalu z powodu pogarszającego się stanu zdrowia z funkcji przewodniczącej koła, po 15 latach jej sprawowania, zrezygnowała p. Helena Ogłodzińska. W jej miejsce wybrana została p. Teodora Perlińska. Nową osobą w zarządzie jest również p. Marianna Braun, która będzie pełnić funkcję sekretarza koła w miejsce p. Grażyny Wiśniewskiej, której stan zdrowia nie pozwala na dalszą pracę społeczną. Obecny na zebraniu burmistrz Eugeniusz Gołembiewski na ręce p. Heleny Ogłodzińskiej złożył nie tylko bukiet kwiatów i okolicznościowy adres, ale przede wszystkim przypomniał wszystkim zebranym, jak wiele środowisko ludzi trzeciego wieku w Kowalu zawdzięcza Pani Helenie. To na jej wniosek koło może korzystać ze świetlicy, która mieści się w budynku byłego dworca z wcześniejszego lokum, w którym obecnie znajduje się Posterunek Policji. Pani Helena całym sercem angażowała się w działalność społeczną nie tylko koła emerytów, ale także całego miasta. To między innymi z jej inicjatywy od wielu lat organizowane są co roku w Kowalu w Domu Pomocy Społecznej obchody Powiatowego Święta Osób Niepełnosprawnych, które stanowią dobrą sposobność do spotkań ludzi zdrowych z ludźmi, których dotknęła Pani Helenie Ogłodzińskiej – serdecznie dziękujemy choroba, do integracji mieszkańców Domu Pomocy Społecznej z naszym środowiskiem. Burmistrz stwierdził, także że w swojej wdzięcznej pamięci zachował przykładne, obywatelskie zaangażowanie Pani Helenki w akację zbierania podpisów związanych z obroną Liceum Ogólnokształcącego oraz na rzecz budowy obwodnicy miasta Kowala. Dziękując Pani Helenie za wyświadczone nam wszystkim dobro, życzymy Jej przede wszystkim lepszego zdrowia. beg 17 Park Praktycznie do samego końca ubiegłego roku trwały prace przy urządzeniu nowego parku im. Kazimierza Wielkiego. W okresie tym wyłoniona w przetargu firma PLATAN z Włocławka prowadziła nasadzenia drzew i krzewów, a firma p. Romana Stężewskiego wykonywała ozdobny kamienny murek od strony ulicy Kołłątaja. Siłami pracowników zatrudnionych przez miasto wbudowane zostały metalowe słupki oraz betonowy fundament pozostałej części ogrodzenia – o długości 250 mb, wybudowano także wzdłuż ulicy Dobrzyńskiej chodnik łączący park z ulicą bł. D. Jędrzejewskiego oraz zamontowano granitowe krawężniki wokół podestu, na którym stanie pomnik. Betonowe schody i murek okalający podest wykonał p. Krzysztof Raszka. 18 Ponadto ze środków unijnych zakupiono i zamontowano także 28 ławek i 11 koszy. Prace w parku wizytował Marszałek Województwa Piotr Całbecki, który obiecał pomoc finansową na dokończenie prac związanych z urządzeniem parku. W najbliższym czasie planowana jest budowa parkingu dla 61 samochodów osobowych o powierzchni 2 tys. m2, który będzie przylegał do parku po jego północnej stronie. Na realizację powyższego zadania miasto otrzyma kolejną dotację z Urzędu Marszałkowskiego w wysokości 135 tys. zł. Ubiegamy się także o kolejna dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska na pokrycie kosztów II etapu nasadzeń drzew i krzewów w nowym parku. beg Kazimierza Wielkiego cd... 19 W piątek 16 października 2009 r. uroczyście obchodzono JUBILEUSZ XXXV-lecia szkoły rolniczej w Kowalu, która obecnie używa nazwy Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Kazimierza Wielkiego. Na tę okoliczność przybyli do naszego miasta znamienici goście reprezentujący władze i instytucje centralne i lokalne. Byli wśród nich: Wicemarszałek Sejmu RP Ewa Kierzkowska, Z-ca Dyrektora Departamentu Doradztwa, Oświaty Rolniczej i Nauki Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Zofia Stypińska, Członek Zarządu Województwa Kuj.-Pom. Franciszek Złotnikiewicz, Starosta Włocławski Jan Ambrożewicz, Burmistrz Kowala Eugeniusz Głembiewski z Przewodniczącym Rady Miasta Markiem Pińkowskim, Z-ca Wójta Gminy Kowal Hanna Karwowska z Przewodniczącym Rady Gminy Edwardem Dominikowskim, Dziekan i Proboszcz Kowalski, ks. kanonik Piotr Głowacki, Prorektor WSHE z Włocławka dr Marek Stefański, Dyrektor ODR w Minikowie Oddział w Zarzeczewie Zygmunt Grudny, Sekretarz Generalny Stowarzyszenie Miast Króla Kazimierza Wielkiego dr Zdzisław J. Zasada, Dyrektorzy szkół ponadgim- kwiaty i prezenty na ręce Dyrektora, podkreślając jego osobiste zasługi dla szkoły i lokalnego środowiska, wysoki poziom kształcenia w tej placówce potwierdzony złotą statuetką za egzaminy zewnętrzne w ubiegłym roku szkolnym przyznaną przez Ministerstwo Rolnictwa, a także ważną rolę, jaką odgrywa szkoła w Kowalu, jego okolicach i naszym regionie. Po wyprowadzeniu pocztu sztandarowego rozpoczęła się część artystyczna nawiązująca w pierwszej części do święta nauczycieli, a w drugiej do folkloru kujawskiego. Młodzież recytowała poezje, śpiewała piosenki i pieśni ludowe, tańczyła kujawiaki i oberki. Na koniec wystawiono została humorystyczna scena z życia dawnej wsi pn. „Rajby nieudane”. Całość występów przygotowała młodzież pod kierunkiem polonistki Moniki Chabasińskiej. Oficjalną część uroczystości zakończyła wspólna „rodzinna” fotografia gości i pracowników szkoły. Następnie uczestnicy uroczystości udali się do głównego gmachu szkoły przy ul. Kazimierza Wielkiego, aby obejrzeć okolicznościową wystawę. Prezentowała ona historię, profile kształcenia, sukcesy i osiągnięcia placówki. Goście mieli też Jubileusz Xxxv-lecia Szkoły Rolniczej Rodzinne zdjęcie gości i pracowników szkoły zebranych na uroczystości Jubileuszu XXXV-lecia szkoły nazjalnych i instytucji podległych Starostwu Powiatowemu we Włocławku, Dyrektorzy kowalskich placówek oświatowych, przedstawiciele urzędów i firm współpracujących ze szkołą oraz nauczyciele, pracownicy rodzice i uczniowie. Po powitaniu i wysłuchaniu krótkiej prezentacji historii i charakterystyki współczesnego oblicza szkoły zaprezentowanej przez Wicedyrektora Arkadiusza Ciechalskiego, Dyrektor Wojciech Rudziński serdecznie podziękował i wręczył wiązanki kwiatów wypróbowanym przyjaciołom tejże placówki, którzy w trudnych chwilach ją wspierali. Następnie gratulacje i życzenia z okazji Dnia Edukacji Narodowej wszystkim pracownikom szkoły złożyła Przewodnicząca Rady Rodziców Renata Kowalska. Później zaproszeni goście składali listy gratulacyjne, 20 okazję wpisać się do kroniki szkolnej. Całość uroczystości zamykał po mistrzowsku przygotowany obiad. Był to znakomity pokaz możliwości i umiejętności uczniów Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego i Zasadniczej Szkoły Zawodowej kształcącej w zawodzie kucharz małej gastronomii, którzy przygotowali wszystko pod opieką nauczycieli przedmiotów żywieniowych. Dodajmy, iż uczestnicy uroczystości obdarowani zostali drobnymi prezentami: specjalnym wydaniem gazetki „Echo Szkoły”, nowym folderem promującym tą placówkę oraz płytą DVD, na której zapisano w tekstach, zdjęciach i filmach działalność kowalskiej szkoły rolniczej. arc Budowa jezdni w ulicy bł. Dominika Jędrzejewskiego zakończona Na przełomie października i listopada ubiegłego roku zakończona została budowa najdłuższej ulicy Osiedla Piastowskiego – „Na Górce”. Na podbudowie betonowej z kostki brukowej o grubości 8 cm wykonana została jezdnia licząca 730 m długości i 6 m szerokości. Kosztorysowa wartość inwestycji to kwota 1,2 mln zł. Z racji, że budowa przeprowadzona została tzw. sposobem gospodarczym faktyczny koszt inwestycji to kwota ponad 600 tys. zł. Na sumę tę złożyła się dotacja 350 tys. zł z Urzędu Marszałkowskiego pochodząca z tzw. Funduszu Wsparcia, które wspomaga najbiedniejsze samorządy – a miasto Kowal do takich należy – oraz pożyczka bankowa. Warto przy tej okazji poinformować, że sposobem gospodarczym nie można prowadzić tych inwestycji, które są współfinansowane choćby tylko w części środkami Unii Europejskiej. W takich przypadkach obowiązkiem jest przeprowadzenie przetargu nieograniczonego. W przypadku budowy jezdni w ulicy bł. Dominika Jędrzejewskiego w formie przetargu nieograniczonego zlecono wykonanie podstawowych robót ziemnych wraz z wbudowaniem krawężnika, w formie przetargu zakupiono też: żwir i cement na podbudowę oraz materiały brukarskie. Pozostałe prace wykonali kierowani przez koordynatora robót publicznych w Urzędzie Miasta Stanisława Kaźmierskiego zatrudnieni specjalnie w tym celu pracownicy: Józef Blaszka, Mariusz Kubiak, Piotr Rudziński, Jan Rudziński, Sebastian Hofman, Zbigniew Jabłoński, Andrzej Kwiatkowski, Piotr Pawłowski, Władysław Zieliński, Wiesław Ziółkowski i Sławomir Włudarski. Warto podkreślić dobrą organizację i zaangażowanie wszystkich zatrudnionych dzięki czemu prace udało się wykonać przed terminem. beg 21 7 grudnia 2009 r. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna przedstawiła wyniki testu poziomu wiedzy uczniów klas III, który był przeprowadzony w całym kraju, w tym 198 wybranych losowo szkołach Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Losowanie wskazało również klasę III a Szkoły Podstawowej w Kowalu (obecnie klasa IV a), której wychowawczynią była p. Janina Czarniak. Testy weryfikowały przede wszystkim poziom opanowania umiejętności językowych i matematycznych dzieci i były sprawdzane przez niezależnych egzaminatorów. W zakresie umiejętności językowych nasi uczniowie uzyskali 67,8% poprawnych odpowiedzi, podczas, gdy w całym województwie kujawsko-pomorskim średnia wyniosła 50,4%, a w całej Polsce 52,3%. W zakresie umiejętności matematycznych wyniki były nieco niższe, ale i tak w porównaniu do wyników uzyskanych przez uczniów z województwa kujawsko-pomorskiego i całej Polski były wyższe o 5–10%. Serdecznie gratulujemy naszym dzieciom z klasy III a (obecnie klasa IV a) i ich wychowawczyni p. Janinie Czarniak tak cennego edukacyjnego osiągnięcia. Klasa ta i ich wychowawczyni miała w ubiegłym roku szkolnym na swoim koncie kilka spektakularnych sukcesów. Wspomnijmy chociażby bardzo dobre rezultaty: Oliwii Kruszka, Jana Kaniewskiego i Pauliny Górskiej w konkursie matematycznym „Kangur”. Dziełem tych uczniów i pani Janiny Czarniak była 9-krotnie pokazana kowalskiej społeczności pastorałka bożonarodzeniowa oraz zwycięstwa w powiatowym i wojewódzkim konkursie teatralnym w Brześciu Kujawskim i Świeciu nad Wisłą oraz wspaniałe wyniki w konkursach recytatorskich i plastycznych uczniów: Aleksandry Bieniek, Oliwii Kruszki, Justyny Walczak, Anny Widera, Jakuba Rogowskiego, Alicji Perlińskiej i wielu innych. W minionych latach kilkakrotnie pisaliśmy o niepokojąco niskich wyników testów uzyskiwanych przez uczniów naszej szkoły podstawowej, co spowodowało nawet konieczność wprowadzenia programu naprawczego przez Radę Pedagogiczną. Ostatni sukces uczniów klas III, to nie jedyna jaskółka zwiastująca poprawę wyników nauczania w naszej szkole podstawowej, bowiem lepsze niż w minionych kilku latach były także wyniki końcowego sprawdzianu dla absolwentów SP. Stąd też gratulacje i słowa zachęty do nieustawania w wysiłkach kierujemy do p. dyrektor Małgorzaty Kierzkowskiej i wszystkich nauczycieli szkoły podstawowej. pt Są powody do satysfakcji D Liceum dla dorosłych – umowa podpisana opiero pod groźbą skierowania sprawy do sądu po wielu miesiącach zwłoki Powiat Włocławski zdecydował się na podpisanie umowy regulującej wszystkie kwestie korzystania przez powiat z części miejskich obiektów oświatowych, w której funkcjonuje Liceum dla Dorosłych. Umowa stanowi, że miasto otrzymywać będzie z tego tytułu finansową rekompensatę, której roczna wysokość wynosić będzie ok. 23–25 tys. zł – wysokość opłat uzależniona jest przede wszystkim od ilości zużytego oleju opałowego przez szkolną kotłownię, która specjalnie dla potrzeby Liceum dla Dorosłych uruchamiana jest w soboty i w niedzielę. Powiat podpisując powyższą umowę nie uczynił miastu żadnej łaski, bowiem na prowadzenie Liceum dla Dorosłych otrzymuje subwencję z Ministerstwa Finansów. W subwencji tej skalkulowane są nie tylko płace dla nauczycieli, ale także tzw. wydatki rzeczowe na prowadzenie szkoły. Do czasu podpisania umowy pieniądze z tym związane otrzymywał powiat, a wydatki ponosił budżet miasta. P.S. Poruszając powyższą sprawę warto wyjaśnić, że nie jest prawdą, iż na polecenie władz miasta w trakcie jednych z sobotnio-niedzielnych zajęć Liceum dla Dorosłych, które odbywają się zwykle dwa razy w miesiącu, jej słuchacze i nauczyciele zostali pozbawieni centralnego ogrzewania. To, że ten pożałowania godny incydent miał miejsce, zostało spowodowane tym, że zarówno Starostwo Powiatowe, jak i Dyrekcja Szkoły nie przedstawiły w owym czasie Kierownikowi Inspektoratu Edukacji i Sportu terminarza, z którego wynikałoby, w które soboty i niedziele będą odbywać się zajęcia. Incydent ów miał miejsce jesienią ubiegłego roku. O tej porze roku nie włącza się bez potrzeby, zwłaszcza w soboty i w niedziele, centralnego ogrzewania, bowiem olej opałowy jest bardzo drogi. pt Po d z i ę kowa n i e Dzieci podczas zabawy z nowymi zabawkami 22 Dyrekcja, Rada Rodziców, Grono Pedagogiczne oraz dzieci z Przedszkola Miejskiego w Kowalu pragną serdecznie podziękować pp. Ewie i Jerzemu Górskim, pp. Grażynie i Wojciechowi Kaczmarek i pp. Zofii i Robertowi Grzywacz za udzieloną pomoc finansową, za którą zostały zakupione zabawki oraz pomoce dydaktyczne dla dzieci. Dziękujemy również Paniom z Koła Gospodyń Wiejskich oraz p. Elżbiecie Nowakowskiej za przekazane słodycze. Składamy serdeczne podziękowania p. Barbarze Zielińskiej-Tomickiej za ofiarowane zabawki oraz p. Grzegorzowi Szeflerowi za bezinteresowne wykonanie prac remontowych na terenie przedszkola. Ponadto dziękujemy serdecznie za przekazane owoce i warzywa pp. Agnieszce i Andrzejowi Zakrzewskim, p. Barbarze Czyżewskiej, pp. Grażynie i Tomaszowi Snopkowskim, pp. Renacie i Sławomirowi Majewskim i p. Annie Kopycińskiej. Za okazane zrozumienie i odruch serca serdecznie Państwu dziekujemy. bz O d uczczenia pamięci zmarłych strażaków, w tym szczególności jej nieodżałowanego prezesa śp. Stefana Kowalskiego w piątek 29 stycznia 2010 r. w remizie Miejskiej Ochotniczej Straży Pożarnej w Kowalu rozpoczęło się doroczne walne zebranie sprawozdawcze naszej straży z jej działalności za 2009 rok. Na przewodniczącego zebrania wybrany został Eugeniusz Gołembiewski, a swoją obecnością zebranie uświetnili znamienici goście: Komendant Wojewódzki PSP w Toruniu Tomasz Leszczyński, Komendant Miejski PSP we Włocławku Grzegorz Świątkowski wraz ze swoim zastępcą Robertem Majewskim, Prezes Zarządu Powiatowego OSP Marian Mikołajczyk oraz Honorowi Obywatele Miasta Kowala: Jan Nowicki i Zdzisław Zasada. Sprawozdania ze swojej działalności złożyli: naczelnik Zdzisław Szadkowski, skarbnik Andrzej Lewandowski, przewodniczący komisji rewizyjnej – Wojciech Rybarczyk, a w imieniu orkiestry jej kapelmistrz Robert Stranc. Ze sprawozdań tych wynikało, że w ubiegłym roku nasi strażacy wyjeżdżali 48 razy do pożarów i innych interwencji zdarzeń, z tego 30 na terenie miasta. Najaktywniejszymi byli: Waldemar Budzynowski – 48 wyjazdy, Piotr Pawłowski – 41 wyjazdów, Marek Struciński – 32, Dariusz Marczewski – 29, Krzysztof Sadowski – 12, Maciej Kaniewski – 11, Marek Błaszczyk – 9, Jan Rudziński – 9, Robert Majewski jr. – 8, Marek Czaplicki – 2 i Grzegorz Rudziński – 1 wyjazd. Porównując te dane do 2008 roku, należy zauważyć, że nastąpił znaczący spadek wyjazdów z 60 do 48, niestety wzrosła liczba pożarów, na szczęście niegroźnych, chodzi głównie o pożary śmietników przy cmentarzu. Nasi strażacy podnosili również umiejętności uczestnicząc w szkoleniach organizowanych przez zarząd powiatowy. W ramach działań gospodarczych strażacy rozpoczęli i prowadzili w dużej mierze własnymi siłami rozbudowę garażu wraz z częścią sanitarno-socjalną, którą doprowadzono do stanu surowego-zamkniętego. Wyremontowano również kuchnię. W zakresie działań społecznych należy szczególnie podkreślić wielkie zaangażowanie strażaków, w tym członków orkiestry w przygotowanie i przebieg uroczystej inauguracji obchodów 700-lecia urodzin Kazimierza Wielkiego, która miała miejsce 30 kwietnia 2009 r. w Katedrze na Wawelu. Ponadto strażacy swoją aktywną obecnością uświetniali wszystkie uroczystości państwowe, kościelne i miejskie. Obiekty straży udostępniane były za darmo lub „po kosztach” na organizację licznych imprez środowiskowych, samorządowych i szkolnych. Zebranie sprawozdawcze MOSP Nowy garaż już pod dachem Za stołem prezydialnym zarząd i zaproszeni goście W sprawozdaniach podkreślono bardzo dobrą współpracę kowalskiej straży z Radą i Burmistrzem Miasta Kowala, dziękując jednocześnie samorządowi za finansowe wsparcie. Podziękowania zostały skierowane także pod adresem Komendy Wojewódzkiej PSP w Toruniu, Komendy Miejskiej PSP we Włocławku, Zarządu Powiatowego OSP oraz Wspólnoty Leśnej Rolników Miasta Kowala za drewno przekazane na budowę nowego garażu. Serdeczne podziękowania zarząd skierował też pod adresem druhów, którzy zaangażowali się w budowę nowego garażu. Byli to: Waldemar Budzynowski, Piotr Pawłowski, Marek Struciński, Krzysztof Sadowski, Piotr Hofman, Zbigniew Zakrzewski, Jan Drzewiecki, Wojciech Rybarczyk, Robert Majewski junior Józef Zakrzewski, Andrzej Rzepecki, Dariusz Marczewski, Marek Czaplicki, Dariusz Pasiecki, Grzegorz Perliński i Marek Błaszczyk. W wyniku głosowania zarząd otrzymał jednomyślnie absolutorium za zwoją działalność w 2009 roku. W uchwale dotyczącej planów na rok 2010 podkreślono konieczność kontynuacji budowy garażu, a także wystąpienia do władz miasta o środki na modernizację placu manewrowego przed garażami i remizą, bo stanowią one wizytówkę miasta. Na wniosek członków orkiestry podjęto też uchwałę o nazwaniu sali kameralnej imieniem Stefana Kowalskiego. O bardzo dobrej opinii, jaką cieszą się kowalscy strażacy, mówili obecni na zebraniu komendanci: Wojewódzki i Miejski PSP oraz prezes Zarządu Powiatowego. Podziękowania dla kowalskich strażaków za pracę społeczną na rzecz naszego miasta złożył także na ręce naczelnika Zdzisława Szadkowskiego burmistrz Eugeniusz Gołembiewski. Z kronikarskiego obowiązku dodajmy, że stan osoby MOSP w Kowalu w 2009 r. przedstawiał się następująco: ogółem członków 143, w tym członków czynnych: 101, nieczynnych – 10, członków orkiestry – 32. Ponadto kowalska straż posiadała w swoich szeregach 1 honorowego członka, 30 członków wspierających oraz 16 mażoretek i 14 uczniów – kandydatów na orkiestrantów. zs 23 Galeria Humoru i Satyry w Bibliotece Karykatury Macieja Pietrzaka, które można obecnie oglądać w bibliotece We wtorek 27 października 2009 r. w czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kowalu odbyło się spotkanie autorskie z Wiesławem Drabikiem – twórcą książeczek dla dzieci. Spotkanie autora – pochodzącego z Krakowa – skierowane było do uczniów klas I–III szkoły podstawowej oraz do przedszkolaków. Z zaproszenia skorzystali także uczestnicy Środowiskowego Domu Samopomocy z Kowala wraz z opiekunami. Na dorobek artystyczny autora składają się m.in. następujące tytuły: „Awantura na podwórku”, „Ufoludek”, „Z tatą w cyrku” i inne. Podczas spotkania autor opowiedział, jak powstają książki, a jak ilustracje. Przeczytał najśmieszniejsze fragmenty ze swoich bajek oraz zadawał rozmaite ,,łatwe" zagadki. Dla zwycięzcy autor ufundował jedną ze swoich książek. Pisarz zachęcał publiczność do rysowania, malowania w wolnym czasie. Po spotkaniu wszyscy mogli kupić bajki zaproszonego gościa z dedykacją. W podziękowaniu za zaproszenie do udziału w imprezie Biblioteka otrzymała wykonaną samodzielnie, pięknie ozdobioną pracę autorstwa uczestników Środowiskowego Domu Samopomocy, mieszczącego się w budynku DPS przy ulicy Kopernika. LB 24 Po raz szósty w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Kowalu można oglądać „Satyrę na drabinach” autorstwa znanego karykaturzysty Andrzeja Dudzińskiego. Wcześniej swoje prace prezentowali tu: J. Grendys, J. Jaworski, E. Lutczyn, G. Sobczak i D. Pietrzak. Organizatorem ostatniej wystawy i wszystkich wcześniejszych jest Wiceprezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury – Grzegorz Misiak działający na mocy porozumienia zawartego z władzami miejskimi. Andrzej Dudziński – (ur. 1945 r.) studiował na Politechnice Gdańskiej, PWSSP w Gdańsku oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Debiutował w 1970 r. w „Szpilkach”, gdzie regularnie zamieszczał rysunki z cyklu „Dudi”, przedstawiające stworzonego przez siebie ptaka. Współpracował z „Kulturą”, „Ty i Ja” i „Polityką”. Obecnie publikuje postać „Pokraka” w „Tygodniku Powszechnym”. Jest laureatem nagrody „Brązowej Szpilki” z 1973 r. Od 1980 r. mieszka w Nowym Jorku, gdzie z powodzeniem zajmuje się grafiką użytkową, plakatem i malarstwem. Prace autora są skierowane dla wszystkich chętnych zainteresowanych tą formą kultury i sztuki. Zachęcamy wszystkich mieszkańców Kowala i okolic do obejrzenia prezentowanej wystawy i jeszcze kilku kolejnych, które będą prezentowane w bieżącym roku. LB Spotkanie autorskie z W i e s ł awe m D r a b i k i e m Na spotkanie przyszły również przedszkolaki Rozwód z Gen Gazem stał się faktem Studium do wglądu wyłożone W przedostatnim numerze Informatora pisaliśmy, że wobec braku postępu przy realizacji umowy związanej z gazyfikacją Kowala przez poznańską spółkę Gen Gaz, władze miasta zaproponowały polubowne, przedterminowe rozwiązanie umowy, którą nasze miasto – podobnie jak i sąsiednie gminy: Baruchowo, Kowal, Choceń, Lubień Kuj., Boniewo i Chodecz – podpisały z Gen Gazem. Na takie rozwiązanie Gen Gaz nie wyraził zgody. Pozostało więc tylko czekać na termin, w którym można było umowę wypowiedzieć. Wypowiedzenie nastąpiło w lipcu, ze skutkiem prawnym od listopada ubiegłego roku. Od tego momentu możliwym stało się poszukiwanie nowego partnera do gazyfikacji. Władze miasta chcą, aby partnerem tym stała się Pomorska Spółka Gazownicza, będąca spółką-córką PGNiG. Odbyły się już pierwsze rozmowy, które pozwalają żywić ostrożny optymizm. pt Po ponad 3 latach pracy ukończone zostało wreszcie nowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy miasta Kowal. Ten bardzo ważny dokument planistyczny rozstrzyga o przyszłym zagospodarowaniu przestrzennym różnych części miasta Kowala. Na podstawie studium można sporządzać szczegółowe plany zagospodarowania przestrzennego poszczególnych fragmentów miasta, przy czym obowiązuje zasada, że miejsce przeznaczone w studium np. pod zabudowę mieszkaniową, nie może być po jego uchwaleniu wykorzystane na inne cele. Trzeba jednak podkreślić, że studium nie odbiera nikomu tzw. praw nabytych. Jeśli więc ktoś np. prowadzi w danym miejscu działalność produkcyjną to w wyniku uchwalenia przez Radę Miasta nowego studium nie może być pozbawiony tego prawa. Studium wyłożone jest do publicznego wglądu w dniach od 15 lutego do 29 marca 2010 r. w siedzibie Urzędu Miasta Kowala w godzinach od 8.00 do 15.00. pt Statystyka narodzin, zgonów i migracji mieszkańców miasta Kowal w 2009 r. Stan ludności na koniec 2009 r. – 3505 mieszkańców, urodzeń – 16, zgonów – 54, wymeldowań – 30, zameldowań z innej gminy – 45. Saldo ujemne – 23 osoby. Kowalskie retrospekcje Skrzyżowanie ul. J. Piłsudskiego (dawnej J. Marchlewskiego) z ul. H. Kołłątaja. Zdjęcie z lat 80. XX wieku. W 1996 roku został rozebrany środkowy dom należący do p. Rogalskich. Fot. z archiw. J. Giergielewicza ↑ Dom Mariańskich. W czasie okupacji mieściła się tu siedziba żandarmerii. Zdjęcie z lat 80. XX wieku Fot. z archiw. J. Giergielewicza Stan obecny domu 25 W dniu 16 stycznia 2010 r. uczniowie klas maturalnych Zespołu Szkół. Centrum Kształcenia Rolniczego w Kowalu bawili się na balu maturalnym. Niezapomniany, sobotni wieczór rozpoczął się o godzinie19.00 w sali MOSP w Kowalu. Tegoroczni maturzyści powitali gości, podziękowali nauczycielom i wychowawczyniom za ich pracę i poświęcenie wręczając im kwiaty. Następnie głos zabrał pan dyrektor Wojciech Rudziński, który złożył tegorocznym maturzystom życzenia i odczytał list przysłany przez nasz organ prowadzący – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Do życzeń dołączyli się również zaproszeni goście: Burmistrz Miasta Kowal pan Eugeniusz Gołembiewski, przewodnicząca Rady Rodziców pani Agnieszka Rybarkiewcz oraz przedstawiciele klas trzecich. Studniówkę tradycyjnie rozpoczął polonez. Taneczny korowód poprowadziła para w strojach szlacheckich, co podkreśliło charakter tej wyjątkowej nocy. Kolejny taniec, czyli walc, także zarezerwowany był dla uczniów i nauczycieli. Wszystkim zebranym dopisywały humory, a wspaniała zabawa trwała do rana. Po studniówkowych szaleństwach na maturzystów czeka nauka, czas intensywnego przygotowanie się do egzaminów dojrzałości i potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Trzymamy kciuki i życzymy sukcesów! Monika Chabasińska Oto lista tegorocznych maturzystów: Klasa IV TA 1. Błaszczyk Dariusz 2. Gliszczyński Piotr 3. Ewkowska Anna 4. Jędrzejczak Ewa 5. Kamiński Krystian Studniówka 2010 6. Kotfas Joanna 7. Koprowicz Barbara 8. Matusiak Dawid 9. Mikulski Daniel 10. Sławski Rafał 11. Szczęsny Karol 12. Wasielewska Anna 13. Wesołowska Anna 14. Ziółkowski Michał 15. Żak Mateusz 16. Krajewski Adam Klasa IV TŻ 1. Gołembiewska Marlena 2. Grodzicki Grzegorz 3. Jaskólska Magdalena 4. Jędrusiak Sylwia 5. Kłys Mariusz 6. Laskowska Małgorzata 7. Marszał Anna 8. Markowska Katarzyna 9. Niklewicz Natalia 10. Nyckowska Natalia 11. Pieczkowska Patrycja 12. Pietrzak Magdalena 13. Proszkiewicz Sylwia 14. Radowska Paulina 15. Rogulska Anna 16. Rowińska Katarzyna 17. Śpiewakowska Agnieszka 18. Wachulak Ilona 19. Wachulak Katarzyna 2 0. Waręda Adam 21. Wasielewski Paweł Kl. III TU 1. Brudnowski Łukasz 2. Dybowski Piotr 3. Gawłowski Konrad 4. Gątarek Ireneusz 5. Jędrzejczak Przemysław 6. Mordzak Łukasz 7. Rudnicki Tomasz 8. Rudziński Zbigniew 9. Stanisławski Damian 10. Witczak Artur 11. Zdanowski Adam 12. Zgliński Damian 13. Ziółkowski Konrad Studniówka 2010 w LO Kowal 23 stycznia kolejne pokolenie uczniów Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi przekroczyło próg dorosłości. Tego dnia w Remizie Straży Pożarnej w Kowalu odbył się Bal Studniówkowy. Bal tradycyjnie rozpoczęto Polonezem. W balu uczestniczyło 35 uczniów klasy trzeciej wraz z osobami towarzyszącymi i zaproszonymi gośćmi. Zabawa trwała do białego rana. 26 KOLEJNY FESTIWAL FOLKLORU W ŁĄCKU U czniowie Zespołu Szkół CKR w Kowalu z powodzeniem wzięli udział w konkursie literackim „Gwara bogactwem Ziemi Kujawskiej i Mazowieckiej”, który rozstrzygnięty został podczas czwartej edycji Festiwalu Folkloru i Kultury Ziemi Kujawskiej i Mazowieckiej „Od Kujawiaka do Oberka” organizowanego przez Stowarzyszenie Gmin Turystycznych Pojezierza Gostynińskiego i Fundację „Aktywni razem”. Odbył się on w sobotę 24 października 2009 r. w Łącku. Na konkurs wpłynęły teksty 42 osób (12 w kategorii młodzieżowej i 30 w gronie dorosłych). Wśród tych pierwszych jury pod kierownictwem dra Adama Wróbla przyznało I miejsce Krzysztofowi Sobczakowi, uczniowi kl. III Technikum Rolniczego za wiersz „Oberek w Rakutowie”. Miejsce II zajęła Magdalena Lewandowska za wiersz „To już jesień”, zaś III – Józef Nowakowski, również z kl. III TR, za gadkę pt. „Urok”. W kategorii dorosłych twórców przyznano: I miejsce – Danielowi Ratz za utwór „O kapliczce”, II – Małgorzacie Pietrzak za wiersz „Jestem”, III – Aleksandrze Zawackiej za utwór „List do wnuczki”, wyróżnienia: Pawłowi Łagodzińskiemu, Włodzimierzowi Tomaszewskiemu, Aleksandrze Głowackiej oraz Antoniemu B. Łukaszewiczowi z Kowala. Jak co roku na scenie hali sportowej w Łącku odbywały się także konkursowe występy zespołów śpiewaczych i tanecznych, które reprezentowały różne gminy zrzeszone w stowarzyszeniu, w tym także zespoły z naszego terenu: „Zespół Melodia” z Kowala, „Kapela spod Kowala”, „Swojacy” z Barucho- wa, „Kruszynioki” czy „Zespół Folklorystyczny Smólnik”. Równolegle odbywały się imprezy dodatkowe, a wśród nich: wystawa malarska artystów tworzących na pograniczu Mazowsza i Kujaw, prezentacja wyrobów twórców ludowych czy degustacja ciast i potraw regionalnych. Publiczność mogła brać udział w licznych konkursach, a także spróbować pieczonego dzika. Impreza zakończyła się pięknym, dwugodzinnym występem białoruskiego Zespołu Ludowego „Świtanak”. Arc Zespół „ Melodia z burmistrzem Eugeniuszem Gołembiewskim w Łącku Pięknie brzmiąca kowalska „Melodia” Założony w 2007 roku przez śp. prof. Tadeusza Zielińskiego zespół Melodia to jedna z wizytówek kultury naszego miasta i jego ambasador. Zespół brał udział w przeglądach, festiwalach i spotkaniach z folklorem Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej w Golubiu Dobrzyniu, Sępolnie Krajeńskim, Ciechocinku, Wąbrzeźnie, Chełmnie, Kłóbce i Lubieniu Kujawskim. Z dużymi sukcesami występował także poza granicami naszego województwa, m.in. w Płocku, Sierpcu i Łącku – na Festiwalu Folkloru i Kultury Ziemi Kujawskiej i Mazowieckiej „Od Kujawiaka do Oberka”. 4 czerwca 2009 r. zespół wystąpił w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Swoimi występami zespół uświetnia: gale miejskie, jarmarki Kazimierzowskie, koncerty z okazji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy i pikniki w parku miejskim. Zespół występował także dwukrotnie przy okazji stołów wigilijnych organizowanych w Dworze Artusa przez Urząd Marszałkowski. 13 lutego 2010 r. wziął udział w VII Wojewódzkim Festiwalu Piosenki Romantycznej w Zbicznie, gdzie był najlepszy. Zespół tworzą: Halina Łukaszewicz, Jadwiga Rudzińska, Natalia Budzynowska, Aleksandra Zbonikowska, Mieczysław Sobczak, Antoni Terpiński i instruktor muzyczny – Roman Kamiński z Włocławka. Kierownikiem zespołu jest p. Anna Błażejczak. 27 P ojęcie „kowalscy” kapłani obejmuje wszystkich księży, którzy w okresie przedwojennym pracowali na terenie kowalskiej parafii. W momencie wybuchu wojny znajdowali się oni w różnych parafiach diecezji włocławskiej jako proboszczowie, wikariusze lub emeryci. Kapłanem, który znajdował się poza naszą diecezją, był biskup lubelski Marian Fulman, proboszcz parafii Kowal w latach 1901–1903 i współzałożyciel kowalskiej Straży Pożarnej. Na początku okupacji został on aresztowany pod fikcyjnym zarzutem gromadzenia broni w domu biskupim. Otrzymał wyrok śmierci, zamieniony później na pobyt w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. W wyniku interwencji papieża Piusa XII w lutym 1940 r. został przewieziony do Nowego Sącza, gdzie przebywał w areszcie domowym. Schorowany wrócił do Lublina na początku 1945 r. Zmarł 18 listopada tegoż roku. Zachodnie obszary Rzeczpospolitej (Pomorze,Wielkopolska, Kujawy i Śląsk) zostały włączone bezpośrednio do Rzeszy Niemieckiej. Dekretami Hitlera z 8 i 12 listopada 1939 r. na terenie Wielkopolski i Kujaw utworzono Okręg o nazwie Kraj Warty (Reichsgau Wartheland,Warthegau). Gaulaiter Kraju Warty Arthur Greiser miał ambicje utworzenia okręgu wzorcowego dla całych Niemiec. Zgodnie z ideologią nazistowską miał to być okręg „ohne Gott, ohne Religion, ohne Priesters und Sakramenten”, tzn. „bez Boga, bez religii, bez księży i sakramentów” Celem polityki wyznaniowej miała być całkowita eksterminacja duchowieństwa polskiego, stanowiącego przeszkodzę w dziele odbudowy niemieckości na tych terenach. W Kraju Warty aresztowano w czasie okupacji ponad 90% duchownych, zamknięto ponad 1700 kościołów. Diecezja włocławska, która w całości znalazła się w tym Okręgu, poniosła największe straty spośród wszystkich diecezji. Utraciła prawie połowę kapłanów. Pierwszą ofiarą wśród „kowalskich” kapłanów był ks. Bolesław Jakubiak, wikary z lat 1937–1938. Po aresztowaniu został wywieziony do szpitala psychiatrycznego w Górnej Grupie k. Świecia i tam rozstrzelany 18 listopada 1939 r. ks. Jan Szwarc (wikary 1930–1931), wielkopolanin, uczest- nik I wojny w armii niemieckiej, od 1933 r. z powodu choroby przebywał w Domu Księży Emerytów w Ciechocinku. Po ewakuacji młodszych księży do obozu w Dachau, aby nie sprawiać sobie kłopotów Niemcy rozstrzelali go w lesie pod Piotrkowem Kujawskim 6 października 1941 r. Ks. Henryk Koławski (wikary 1898–1899) zginął w 1942 r. w obozie w Inowrocławiu. Ks. Jan Jagiełło (wikary 1930–1931) aresztowany na początku okupacji, trafił do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Na przełomie kwietnia i mają 1945 r. został ewakuowany barkami z grupą więźniów z obozu przez Bałtyk (tzw. „barki śmierci”). Po przybiciu do Neustadt-Holstein większość z nich wymordowano. Ks. Jagielle udało się uratować z małą grupą współwięźniów uczepionych pływających desek u wybrzeży Zatoki Lubeckiej. Szczęśliwie wrócił do kraju i pracował jako kapłan w diecezji. Zmarł 30 grudnia 1977 r. Do obozu koncentracyjnego w Dachau wywieziono aż 16 byłych wikariuszy kowalskich. Większość, bo aż 13 nie przeżyło ciężkich warunków obozowych. W komorach gazowych zginęli: ks. Michał Koźbiał (1907–1909), ks. Henryk Brzuszczyński (1915), ks. Wacław Tołkacz (1926–1927), ks. Bronisław Placek (1928–1930), ks. Mieczysław Zgagowski (1935–1936) i ks. Edmund Perczak (1936–1937). Sześciu księży zmarło z wycieńczenia w szpitalu obozowym. Ks. Gustaw Maternowski (1899–1901), ks. Wincenty Wrzaliński (1904), ks. Wacław Rybarski (1912– 1916), ks. Teodor Portych (1917–1919), ks. Feliks Bińkowski (1921–1923), ks. Bernard Głoskowski (1934–1936). Natomiast ks. Stanisław Andrzejczak W momencie wkroczenia Niemców do Kowala,w parafii pracował trzech kapłanów, proboszcz ks. Józef Mańkiewicz i wspomniani wcześniej ks. Jozefat Domagała i ks. Tadeusz Ziemski. Część plebanii została zajęta na mieszkania dla oficerów niemieckich. Początkowo wszystko toczyło się normalnie,chociaż zaczęły już dochodzić wieści o aresztowaniach i represjach w stosunku do księży. W listopadzie 1939 r. ks. Tadeusz Ziemski ostrzeżony o możliwości aresztowania opuścił potajemnie Kowal i udał się do Warty,gdzie został mianowany tymczasowym admnistratorem parafii. Tam został aresztowany 6 października 1941 r. i wysłany do obozu w Dachau. Szczęśliwie przeżył i do 1953 r. przebywał w Niemczech, następnie wyjechał do Brazylii do pracy wśród Polonii brazylijskiej. Zmarł w Brazylii w miejscowości Jardim Alegre 23 stycznia 1971 r. Ks Józef Mańkiewicz, który w tym czasie był bardzo chory, uzyskał od Niemców zgodę na wyjazd do Generalnej Guberni, w celu poddania się operacji gardła. Niestety po operacji zmarł w Warszawie 6 marca 1940 r. Po opuszczeniu Kowala przez ks. Mańkiewicza, prowadzenie parafii przejął ks. Ks. biskup lubelski Marian Fulman – więzień obozu Sachsenhausen Ks. Józefat Jan Domagała – więzień Dachau Ks. Edmund Perczak – zginął w Dachau 28 (1934–1935) zmarł w szpitalu obozowym, kiedy w trakcie eksperymentów medycznych przebito mu serce igłą od strzykawki. Wszyscy ci księża zginęli w latach 1941–1942. Obóz przeżyli jedynie, ks. Józefat Domagała (1936–1940), ks. Tadeusz Ziemski (1938 –1939) oraz ks. Stanisław Olejnik, który po wyzwoleniu do 1952 r. był duszpasterzem dla Polaków w Belgii, następnie wyjechał do pracy wśród Polonii brazylijskiej. Zmarł w Brazylii 19 kwietna 1987 r. Wojenne losy ,,kowalskich'' kapłanów Józefat Domagała,mianowany tymczasowym administratorem. Aresztowano go 26 sierpnia 1940 r. wraz z wieloma księżmi z diecezji. Co ciekawe, Niemcy zawsze starali się dokonywać aresztowań w ważne święta kościelne a 26 sierpnia przypadało święto Matki Boskiej Częstochowskiej. Ks Domagała został wysłany do obozu w Dachau. Był jednym z nielicznych, któremu udało się przeżyć. Możliwe, że w pewnym zakresie przyczynili się do tego parafianie kowalscy, którzy wysyłali paczki żywnościowe do obozu. Organizatorką tej akcji była m.in. aptekarzowa Helena Drzewiecka. Po wyzwoleniu ks. Domagała wrócił do raju i pracował na terenie diecezji. Zmarł w Kłodawie 11 czerwca 1972 r. Po aresztowaniu ks. Domagały msze święte w Kowalu. odprawiał proboszcz z Grabkowa ks. Michał Szwabiński. Kiedy na początku października 1941 r. Niemcy wdarli się nocą do kościoła i zdarli srebrny płaszcz z obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, ksiądz Szwabiński wygłosił kazanie, w którym jednoznacznie ocenił ten czyn. Na skutki nie trzeba było długo czekać, 6 października 1941 r. ksiądz został aresztowany i wysłany do obozu w Dachau. Tam zginął w komorze gazowej 28 mają 1942 r. Po aresztowaniu ks. Szwabińskiego Niemcy kościół zamknęli. Przez dwa tygodnie trzymali w nim uwięzionych kowalskich Żydów, przed ich wysyłką do obozu na stracenie. W końcu zdecydowali o rozbiórce kościoła. Trzeba tu zaznaczyć, że w tym czasie rozebrano szereg świątyń w najbliższej okolicy, m.in. nowy, duży kościół w Gostyninie, kościół w Choceniu, Śmiłowicach, Wieńcu, Rózinowie, zabytkowy XVII-wieczny kościół w Kruszynie. W Kowalu zdołano rozebrać parkan i piękną bramę wejściową. (figura Matki Boskiej znad bramy znajduje się obecnie na kamiennym postumencie obok dzwonnicy). Na szczęście niemieckie władze miasta dały się przekonać Ottomarowi Piperowi i oddstąpiły od rozbiórki, przeznaczając budynek kościelny na magazyn. Dzięki temu kościół przetrwał i mogliśmy w 2008 roku obchodzić rocznicę 400-lecia naszej zabytkowej świątyni. Jerzy Giergielewicz Ks. Jan Szwarc – rozstrzelany w lesie k. Piotrkowa Kujawskiego Phil Bosmans mówi, że „Kiedy zgasną wszystkie latarnie ludzi (…) Kiedy noc staje się coraz ciemniejsza (…) Pojawia się nadzieja”. Zachęca on by nadzieję budzić w sobie i innych dodawać odwagi, dodawać życia. Można rzec, że taka moc ma poezja. Wielekroć przekonali sie o tym mieszkańcy królewskiego grodu zgłębiając twórczość rodzinnych poetów, w tym Marzenny Lewandowskiej. O jej XIX tomiku poezji można przeczytać w obecnym numerze samorządowego czasopisma. Potęgę poezji widać także w wierszach najnowszej poetki kazimierzowskiego miasta Marii Stawickiej-Madej – mieszkanki Domu Pomocy Społecznej w Kowalu. Kilka jej utworów ukazało się już na łamach „Informatora Kowalskiego”(nr 22 i 23). Obecnie do rąk kowalan oraz miłośników poezji w całej Polsce trafia tomik wierszy noszący tytuł„Chłonę świat wszystkimi zmysłami”, wydany w grudniu 2009 r. przez Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników we Włocławku. Słowo wstępne napisał Arkadiusz Ciechalski. Jego wydanie jest dużą zasługą dyrektora DPS w Kowalu Jadwigi Rosiak. Nawiązała kontakt z licznymi zakładami, instytucjami, dyrektorami okolicznych DPS-ów oraz osobami prywatnymi w Kowalu, Łodzi, Poznaniu, Toruniu, Warszawie i Włocławku. Przy ich finansowym wsparciu mógł się ukazać książkowy debiut wierszy. Dochód z aukcji różnych prac ręcznych wykonanych przez współmieszkańców poetki i uczestników Środowiskowego Domu Samopomocy w Kowalu w pewnej części pokrył koszt wydania tomiku. Poeta – ks. Piotr Głowacki udzielając między innymi technicznych, cennych wskazówek także przyczynił sie do jego ukazania. Uroczysta promocja zbioru wierszy odbyła się 4 lutego 2010 r. w kowalskim DPS-ie zwanym „Domem pod Serduszkiem”. Uczestniczyli w niej przedstawiciele dyrekcji i mieszkańców najbliższych DPS-ów, instytucji kowalskich, rad pedagogicznych i młodzieży szkolnej, liczni sponsorzy, mieszkańcy oraz pracownicy miejscowego domu. Byli obecni proboszcz parafii św. Urszuli w Kowalu ks. dr Piotr Głowacki, burmistrz Eugeniusz Gołembiewski, autor słowa wstępnego do publikacji Arkadiusz Ciechalski. Przybyli najbliżsi poetki mama oraz siostra z mężem i synami, rodzina z Płocka i Uniejowa, a także przedstawiciele Gimnazjum nr 5 w Łodzi, w którym pracowała M. Stawicka-Madej. Dyrektor DPS-u Jadwiga Rosiak witając wszystkich obecnych gości przedstawiła sylwetkę autorki. Zapoznała z dziejami powstania promowanego tomiku i wierszy. Podkreśliła, że zawierają głębokie myśli tchnące nadzieję. Zwróciła uwagę, że „nie każdy potrafi mówić o otaczającym nas świecie słowami tak delikatnymi jak westchnienie”. Wyraziła podziw dla autorki za jej wrażliwość. Okazałą radość z tego, iż umie „czytać świat wierszem”, że zarówno w rodzinnym miasteczku i w Kowalu„słyszała jak rośnie trawa”. Zauważyła, że nie jest to bez znaczenia dla kogoś, kto wydaje tomik poetycki pod tytułem „Chłonę świat wszystkimi zmysłami”. Oprawę artystyczną spotkania przy współpracy kierownika ŚDS Aleksandry Tarzyńskiej przygotowały panie Ewa Mazierska i Małgorzata Skrzypińska opiekujące się grupą teatralną„Szok” – wspólnie z terapeutą Henrykiem Gołębiewskim. Niezwykłą atmosferę stworzyły: stylowo zaaranżowane wnętrze, nastrojowa muzyka, solowy śpiew uczestnika ŚDŚ Marcina Jesionowskiego oraz recytowane wprowadzenie do artystycznej części spotkania „Młodość, miłość, cierpienie, spojrzenie na to, co nie uniknione. Czy to wyznaczniki ludzkiego życia? Pewnie tak. Dobrze, gdy można wrócić do niego przeżyć je jeszcze raz, tym razem mądrzej i rozsądniej smakując każdą chwilę”. Utwory poetki recytowali mieszkańcy DPS-u oraz młodzież z ŚDS-u. Duże wrażenie wywarły wiersze: „Po- Podziękowała tym, bez których tomik nie mógłby się ukazać, sponsorom z Kowala i innych miejscowości zwróciła uwagę, że Kowal jest specyficznym miasteczkiem, które ukształtowało swoją społeczność. Być jej członkiem, to dla poetki powód do dumy. Nie potrafiąc spersonalizować tego sponsoringu (pieczę nad nim sprawowała p. Dyrektor Rosiak), trochę na chybił trafił podziękowano wszystkim sponsorom wręczając niektórym okazałe róże. Trzem osobom, którym ten tomik i poetka zawdzięcza najwięcej podziękowanie pozostawiono na koniec, bo wzruszenie nie dało wszystkiego powiedzieć od razu. Są to p. dyrektor „Domu pod Serduszkiem” Jadwiga Rosiak, ks. proboszcz Piotr Głowacki i wicedyrektor Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Kowalu p. Arkadiusz Ciechalski. M. Stawicka-Madej mówiła też o szukaniu sensu tej publikacji oraz istoty licznego i hojnego sponsoringu. W znalezieniu ich poetce pomogła piosenka ne jest to, aby pozostać człowiekiem i nie dać sobie tego odebrać („To, co ważne”). Poruszające były rymowane wspomnienia „Do M…” jakie odczytała nauczycielka łódzkiego gimnazjum. W nich ujawniła się bogata osobowość poetki. Jako dyrektora była szanowana przez dzieci, rodziców, nauczycieli i administrację. Jej cierpienie, sposób zwalczania trudności budziły podziw, a walka z losem i ciężką chorobą zdumiewały wszystkich. Przeto odbiorcy poezji M. Stawickiej-Madej winni żyć nadzieją, bowiem nie ma w życiu rzeczy niemożliwych. Zaproszonym gościom i sponsorom siostrzeńcy poetki wręczyli tomiki z zakładką, nie której obok serduszka było napisane: „Miłej lektury życzy autorka” i widniał zeskanowany z dowodu osobistego podpis. Liczne wiązanki kwiatów, rzęsiste brawa mówiły o wielkim podziwie i głębokiej wdzięczności dla nowej kowalskiej poetki. Żyj tą nadzieją! Poetka Maria Stawicka-Madej z mamą i zaproszonymi gośćmi wroty” (55), „Miłość” (100), „Przystanek” (112), „Życie toczy się dalej” (103), „Nasz ostatni walc” (29). Do niego taneczną ilustrację wykonała para młodych niedosłyszących. Po prezentacji wybranych utworów wysłuchano słów autorki. W nich z dużym uczuciowym ładunkiem wyraziła wdzięczność wszystkim przybyłym gościom, a szczególnie mamie za to „że jest taka jaka jest”. Wyrazy podziękowania skierowała do tych, którym dyktowała swe wiersze, którzy je przepisywali, kolportowali, przez co przyczynili się do powstania tomiku do pań: Elżbiety Chorosz, Jadwigi Janickiej i Violetty Wawrzyniak. Szczególne słowa podziękowania skierowała do pani A. Tarzyńskiej, która te wiersze przepisywała i porządkowała, nie zapominając o najmniejszym znaku interpunkcyjnym, czy diakrytycznym. Marka Grechuty „Żyj tą nadzieją”. Myśli zawarte w utworach i słowa autorki wywarły wśród obecnych miłe, głębokie wrażenie. Wynikało to z wypowiedzi ks. P. Głowackiego, burmistrza E. Gołembiewskiego, autora przedmowy A. Ciechalskiego, przedstawicieli Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie we Włocławku, nauczycieli Gimnazjum nr 5 w Łodzi oraz niżej podpisanej – skryby i lektora poetki. Wszyscy ze wzruszeniem zwracali uwagę na tytuł tomiku zaznaczając, iż jego twórczyni w związku z nieuleczalną chorobą stwardnienie rozsiane (SM) ma ograniczenia w chłonięciu świata „wszystkimi zmysłami”. Dla niej tworzenie staje sie terapią, która pozwala kołysać „pęknięte serce na miękkim temblaku wiersza” („Terapia”). Z treści jej utworów miłośnik poezji może wysnuć wniosek, że waż- W czasie słodkiego poczęstunku przy świecach toczyły sie ożywione rozmowy o niesamowitym wydarzeniu w naszym grodzie, mającym wielkie szczęście do twórców poezji. Uczestnicy promocyjnego spotkanie związanego z tomikiem „Chłonę świat wszystkimi zmysłami” oczekują, że wkrótce ukaże się następne książkowe wydanie wierszy M. StawickiejMadej, która „w odwiecznej loterii/koła fortuny” wygrała „WYPRAWĘ W ŻYCIE” („Los”). Jej wiersze choć niekiedy budzące smutną zadumą głoszą z mocą: Żyj tą nadzieją! Jadwiga Janicka dokończenie na str. 33 29 Non Omnis Moriar W okresie od początku października 2009 r. do końca lutego 2010 r. odeszli od nas do Wieczności śp. Mieszkańcy Kowala. Żegnamy: śp. Mariannę Nowakowską – lat 72, śp. Wiesławę Spychalską – lat 46, śp. Władysława Sabiła – lat 72, śp. Zenona Olszewskiego – lat 78, śp. Macieja Żelka – lat 50, śp. Mariannę Bigoszewską – lat 59, śp. Barbarę Strucińską – lat 78, śp. Emilię Mikołajczyk – lat 90, śp. Stefana Zielińskiego – lat 87, śp. Helenę Hempel – lat 84, śp. Marka Grzybow- skiego – lat 33, śp. Piotra Iwańskiego – lat 49, śp. Józefa Mazierskiego – lat 27, śp. Jerzego Kusińskiego – lat 77. szs. Rodzinom i Przyjaciołom śp. Zmarłych składamy szczere kondolencje Ojciec Eugeniusz – Wojciech Tobolczyk (1821–1871) Ojciec Wojciech Tobolczyk imię zakonne Eugeniusz (1821–1871) Nietuzinkową postacią, obok Ojca Hieronima Ignacego Muchowicza, była postać Ojca Eugeniusza Wojciecha Tobolczyka, która na trwałe wpisała się w dzieje oo. Paulinów sławiąc tym samym miejsce swego urodzenia, a także lata młodzieńcze spędzone w folwarku Człapa i w Kowalu. W folwarku Człapa położonym między Kowalem a Rakutowem w rodzinie Tomasza Tobolczyka (syna Andrzeja i Marianny) i Józefy z Chlebowskich 13 kwietnia 1821 r. przychodzi na świat piąte dziecko – syn Wojciech Wawrzyniec Tobolczyk. Józefa Chlebowska matka Wojciecha Wawrzyńca mając 18 lat wychodzi za mąż za właściciela folwarku Człapa. W tymże folwarku istniał także młyn (przeniesiony do Skansenu w Kłóbce), który przynosił znaczne dochody dla folwarku. Dnia 10 kwietnia 1829 r. umiera bardzo młoda żona Tomasza – Józefa osieracając pięcioro małych jeszcze dzieci, najstarsza Marianna ma 14 lat, Jan 11 lat, Balbina 9 lat, Wojciech 8 lat, 30 najmłodsza Józefa 4 lata. Ojciec Wojciecha – Tomasz właściciel folwarku Człapa zostaje wdowcem, przejmuje na swe barki pięciorga nieletnich dzieci, prowadząc folwark i młyn. Uczestniczy jednak z życiu społecznym; w Komisji Rady parafialnej i jest członkiem komisji w 1839 r. sprawującej dozór w konflikcie między proboszczem tutejszej parafii J. Ostoją Stobieckim, a dzierżawcą ziemi plebańskiej – R. Jankowskim. W skład tej 3 osobowej Komisji wchodzi właściciel majątku Bogusławice Ludwik Paweł Kamecki i Józef Zabłotowicz. W/w komisja analizując cały przebieg konfliktu orzekła że, umową dzierżawną ziemi plebańskiej należy uznać za niebyłą a tym samym pozbawić dzierżawiącego R. Jankowskiego z dalszego korzystania z majątku probostwa Kowalskiego, z powodu niewywiązania się z powinności finansowych wobec proboszcza J. Ostoi Stobieckiego. Ojciec Wojciech – Tomasz przez 6 lat jest dla swych dzieci matką i ojcem, jednak w 1833 r. Tomasz żeni się z Felicjaną Łuchowską wdową lat 33 i opiekę nad wychowaniem przejmuje druga żona Tomasza. Wojciech Tobolczyk ma wówczas 12 lat i jak wspomina w swym życiorysie – „Bieg Życia”„…pierwsze moje dziecinne lata spędziłem w łonie rodzicielskim uczęszczając do szkoły elementarnej w Kowalu w czasie wybuchu „rokoszu” 1830/1831 jestem przy ojcu w folwarku Człapa. Uczęszcza do szkoły elementarnej, w czasie lat terroru zaboru rosyjskiego, gdzie nie wszystkie dzieci mogą uczęszczać do szkoły by zdobyć podstawowe wiadomości, nauczyć sie pisać i czytać. Do szkoły chodzi razem ze swym bliskim kuzynem Ignacym Muchowiczem – późniejszym paulinem. Po ukończeniu szkoły elementarnej Ojciec Tomasz Tobolczyk oddaje go do szkół powiatowych we Włocławku w 1834 r. egzystując tam pobiera nauki w klasach, które kończy w 1837 r. Po ukończeniu nauki we Włocławku wybiera młody Wojciech życie duchowne wstępując do Zgromadzenia Księży Misjonarzy, lecz w 1839 r. występuje z Zgromadzenia powraca do domu rodzinnego by zając się pracą w dużym gospodarstwie i młynie, ponieważ starszy brat Jan żeni się z Krystyną Bojakowską. Wojciech przez kilka miesięcy przebywa w Człapie. W 1839 r. młody Wojciech podejmuje również pracę w biurze Leśnictwa Włocławek jako pisarz. Na początku 1840 r. podejmuje prace w Sądzie Pokoju byłego powiatu Brzeskiego, gdzie pracuje przez kilka miesięcy. Mając 19 lat w sierpniu 1840 r. udaje sie do Częstochowy na Jasną Górę – odnawia chęć do stanu duchownego i powołania do życia zakonnego. Wstępuje do Zgromadzenia Księży Paulinów, gdzie studiuje teologię. Rozpoczyna nowicjat w klasztorze nowicjackim św. Barbary w Częstochowie. Przywdziewa habit i przyjmuje imię zakonne Eugeniusz w dn. 30 listopada 1842 r. Studiuje nadal, a w październiku 1845 r. otrzymuje święcenia kapłańskie. W tym samym czasie przebywa w klasztorze Jasnogórskim i rozpoczyna dalsze studia filologiczno-teologiczne. Ojciec Eugeniusz Wojciech Tobolczyk otrzymuje specjalne zezwolenie od przełożonych Zgromadzenia Paulinów na wyjazd do Janowa – Guberni Lubelskiej pow. Bialskiego, gdzie studiuje teologię. W tym czasie mieszka księży Dominikanów. W grudniu 1847 r. przebywa nadal w Janowie. Wraca na Jasną Górę gdzie obejmuje profesurę oraz zajmuje stanowisko kustosza Jasnogórskiego. Zostaje powołany na wikariusza prowincji czyli zastępcę prowincjała paulinów w Polsce, a więc wyższym przełożonym. Urząd ten piastuje do 7 listopada 1871 r., gdyż w tym dniu śmierć przerywa dalsze Jego służenie Bogu i Ojczyźnie. Był bardzo mądrym, wybitnie zdolnym Paulinem. Pozostawił po sobie ślad wielkiej pracy w zgromadzeniu. Był jednym z tych – wyższym przełożonym – który przeciwstawił się polityce caratu. Jako prowincjał Paulinów ostro występował przeciwko władzy carskiej, która to prowadziła represje w stosunku do Zgromadzenia Ojców Paulinów. Słynny Dekret Kasacyjny z 1864 r. ograniczał liczbę zakonników mogących należeć do tegoż zgromadzenia oraz następującej likwidacji ośrodków życia zakonnego. Ojciec Eugeniusz Wojciech Tobolczyk pozostawił po sobie ślad wielkiej pracy w zgromadzeniu Ojców Paulinów utrzymywał kontakt z rodziną nie tylko w folwarku Człapa, lecz także z rodzeństwem mieszkającym w Kowalu oraz z siostrą, która mieszkała w Białotarsku. W swych biograficznych wspomnieniach wspomina, także wielki zasłużony Ojciec Alfons Franciszek Jędrzejewski, pseud. Jędrzej, Zapomniany ks. Jędrzej z Kowala, pisze „…od swej babci która pielgrzymowała na Jasna Górę oraz do dwóch paulinów: ojca Eugeniusza Tobolczyka i ojca Hieronima Muchowicza – jego kuzynów dowiedział się o roli i zadaniach zakonu św Pawła – Pierwszego Pustelnika na Jasnej Górze wobec całego narodu…”. Także postacie Ojców: Eugeniusza Tobolczyka i Hieronima Muchowicza przyczyniły się do powołania i służenia Bogu i Matce Jasnogórskiej naszego słynnego rodaka o. Alfonsa Jędrzejewskiego. Irena Sobota współpraca Katarzyna i Mateusz Sobota Źródło: Archiwum Ojców Paulinów. Jasna Góra AJG, syg. 1450, s. 357–358, AJG, syg. 66, s. 57, 315, 314. Zdjęcie archiwum J.G. Józef Płatek OSPPE Dzieje Paulinów XX w., Wydawnictwo Zakonne Paulinów s. 136–233. O. Alfons Jędrzejewski. Archiwum Włocławek – akta metrykalne parafii Rzymsko-Katolickiej Kowal. Opracowanie Marek Osmałek, Piotr Tylicki oraz niepospolici z Kowala i okolic, s. 80. Kowal ma głos, ma wybór 21 października 2009 r. w sali OSP w Kowalu odbyła się debata społeczna dotycząca dziedzictwa kulturowego w Kowalu i okolicach przygotowana przez Fundację Ari Ari w ramach programu „Masz głos, masz wybór”. W debacie udział wzięli: Eugeniusz Gołembiewski – Burmistrz Miasta Kowal, Edward Dominikowski – Przewodniczący Rady Gminy Kowal, Marek Pieńkowski – Przewodniczący Rady Miasta Kowal, Małgorzata Kierzkowska – Dyrektorka Szkoły Podstawowej im. Kazimierza Wielkiego w Kowalu, Włodzimierz Majewski – Dyrektor Gimnazjum w Baruchowie, Anna Osińska – Dyrektorka Liceum Ogólnokształcącego w Kowalu, Tomasz Pawlicki – Dyrektor Szkoły Podstawowej w Baruchowie, Jadwiga Śpibida – Dyrektorka Gimnazjum im. P. Tylickiego w Kowalu. Debatę prowadziła Joanna Rydzkowska – Fundacja Ari Ari Zabytki znajdujące się poza dużymi aglomeracjami są często niezauważane, spychane na margines, niekiedy pomijane w planach porządkowych. W lipcu 2009 r. Fundacja Ari Ari poprzez projekt „I nastała cisza… Rakutowo na Kujawach” wraz z międzynarodową grupą wolontariuszy oczyściła cmentarze ewangelickie, czym zwróciła uwagę na wartość zapomnianych cmentarzy dawnych mniejszości narodowych na terenie gmin Kowal i Baruchowo. Celem debaty była rozmowa o stanie ochrony zabytków i opieki nad dziedzictwem kulturowym w Kowalu i okolicach, a także ukazanie, co udało się osiągnąć poprzez projekt i pozyskanie informacji zwrotnej, czyli czy z punktu widzenia mieszkańców, projekt się powiódł, jakie mają zastrzeżenia, propozycje oraz plany związane z ich zabytkami. Debata cieszyła się dużym zainteresowaniem mieszkańców, zgromadziła około 60 osób, w tym dużą grupę młodzieży. Spotkanie otworzył prezes Fundacji Ari Ari, Longin Graczyk wraz z koordynatorką projektu „I nastała cisza…”, Małgorzatą Ratkowską. Ideę programu Masz głos, masz wybór przybliżył Mariusz Sieraczkiewicz (Stowarzyszenie Obywateli Projekt Włocławek). Uczestnicy spotkania zgodnie uznali projekt „I nastała cisza…” za pożyteczny i godny naśladowania. Dyrektorzy szkół zadeklarowali pomoc w regularnym oczyszczaniu terenów zabytkowych cmentarzy na terenie gminy Kowal i Baruchowo. Do dyskusji chętnie włączyli się obecni na sali mieszkańcy. Większość wyraziła zadowolenie z poprawy krajobrazu ich wsi dzięki oczyszczeniu cmentarzy, zgłosili też potrzebę ogrodzenia oraz kontynuacji prac na cmentarzach. Burmistrz Eugeniusz Gołembiewski zadeklarował, że miasto wykona na swój koszt schody będące wejściem do cmentarza ewangelickiego w Rakutowie. Przypieczętowaniem zobowiązań i chęci pomocy, było podpisanie przez wielu gości uroczystej deklaracji o opiece nad zabytkowymi cmentarzami. Debata pokazała, że mieszkańcy Kowala i okolic są zaangażowani w rozwój swoich miejscowości, chcą rozmawiać i kreować ich przyszłość. Natomiast władze samorządowe wyraziły gotowość do dialogu. Fundacja Ari Ari List od naszej sąsiadki z Niemiec Essen, 22.07.2009 r. U rodziłam się w Kowalu w 1917 roku. Moimi rodzicami byli Natalia z domu Walter urodzona w 1880 r. Kowalu i Alexander Brych urodzony w Warszawie. Od 1949 roku mieszkam w Niemczech. Kilkakrotnie odwiedzałam Polskę – moją pierwszą ojczyznę i podczas każdej wizyty byłam na cmentarzu ewangelickim pod Kowalem. Tam są groby moich bliskich krewnych, groby przyjaciół, rodziny i znajomych. Przez wiele powojennych lat grób Walterów był zadbany. Aż do 1990 roku rosły na nim bratki. W tym grobie spoczywają: moja prababka urodzona w Lipsku, dziadkowie Walterowie (babka Elżbieta z domu Kops i dziadek Adolf ) oraz wujek Artur – brat mamy. Podczas moich ostatnich odwiedzin w 2003 roku cmentarz był mocno zarośnięty krzakami. Jestem wdzięczna młodym ludziom – wolontariuszom z Polski i ze świata, którzy troszczą się o zachowanie starych cmentarzy. Te cmentarze świadczą o historii miejsca i pozwalają kolejnym pokoleniom wierzyć, że „nie wszystek umrę”. Przykro mi, że nie zobaczę wyników Waszej pracy. Jestem stara i już nie podróżuję. Nigdy nie przejdę wykarczowaną cmentarną alejką, ale „kamień z serca mi spadł”, gdy dowiedziałam się, że chcecie uporządkować i ten kowalski cmentarz. Wiem, że o takie miejsca trzeba dbać stale, bo przyroda rządzi się swoimi odwiecznymi i nieustępliwymi prawami. Może znów znajdą się ludzie o dobrym sercu i szerokim spojrzeniu na świat i zechcą jeszcze w następnych latach dbać o miejsce, mówiące że Kowal był gościnnym miejscem dla ludzi innych wyznań? Pamiętam, że nasza rodzina żyła w przyjaźni z sąsiadami. Swoje lata szkolne wciąż wspominam z wielkim sentymentem, a szczególnie lekcje muzyki. W 1978 roku czułam radość, bo spotkałam nasze przedwojenne nauczycielki – Panią Helenę Redównę i Władysławę Zychównę. Bardzo jestem szczęśliwa, że nie jesteście sami, że Waszą akcję popiera Ksiądz Proboszcz, a miejscowe Władze Samorządowe udzielają Wam potrzebnego wsparcia i pomocy w działaniu. Cieszę się, że żyją jeszcze w Kowalu, w Rakutowie i w okolicy ludzie, którzy dobrze wspominają rodzinę Walterów i Brychów. Podczas moich modlitw pamiętam o Was. Serdecznie pozdrawiam wszystkich, którzy mnie jeszcze pamiętają. Składam wszystkim bardzo serdeczne podziękowania i najlepsze życzenia zdrowia. Niech Was Bóg prowadzi i obdarza potrzebnymi łaskami. Wasza Johanna Hauk z domu Jasia Brychówna 31 Nota do literackiej pracy Joanny Jasińskiej (J.J.) i Mirosława Antoniego Glazika (M.A.G.) Mirosław Antoni Glazik Kowal – Godło: „Przebiśnieg-2009” „Pamiętaj, człowiecze, że prochem jesteś i w proch się obrócisz" (Por. Rdz 3, 19). POPIÓŁY ŻYCIA Anioł mój niestrudzony Stróż otulił mnie błękitnym płaszczem boskiej miłości a jednak ktoś spopiela sens życia zadręcza ciało obrzuca błotem duszę męczy oczy troskami uwiera w stopy codzienna krzątanina pokłony oddawane demonom nocy lepkość spracowanych rąk powszedniość czasu walka o czystość sumienia plany ambicje aspiracje trzeba zatankować opłacić powinno się pojechać omówić zrobić odebrać należy obiecać pomóc czasami pożyczyć zawsze oddać nie chcę tego zrozumieć nie mogę tego pozbierać Pan Bóg zesłać raczył Świętego Anioła by nasze popioły siał po lasach i polach jak Jan z Dukli pójdę na pustkowie by z oddali popatrzeć na codzienność zmagam się rozpaczliwie z hydrą spraw tego świata drobne radości łudzą i wabią by zagłuszyć we mnie odwieczne wołanie Boga Janie utraciłeś wzrok a widziałeś więcej cierpiąc na bezwład nóg dochodziłeś dalej spragnieni modlitwy i miłości wzywają ciebie św. Janie z Dukli więc spraw abyśmy pamiętali że prochem jesteśmy i w proch się obrócimy abyśmy szukali Boga zawsze i wszędzie nosili w sobie zmartwychwstałego Chrystusa wtedy pozostanie po mnie po nas poezja i dobroć… Druga połowa 2009 roku okazała się kontynuacją literackich, interesujących dokonań dwojga mieszkańców naszego miasta: Joanny Jasińskiej (J.J.) i Mirosława Antoniego Glazika (M.A.G.). Ich aktywność literacka wzbogaca literaturę już nie tylko naszego regionu, ale coraz częściej jest dostrzegana w kraju i poza granicami naszej ojczyzny. J.J. „pokonała” w poetyckiej rywalizacji M.A.G-a w XII Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „O Ludzką Twarz Człowieka”. W opublikowanym jesienią, liczącym się na polskiej mapie literackiej, almanachu poezji religijnej pt. Czułe miejsce (Krośnice 2009) wyróżniono drukiem jej wiersz pt. Bezdomni. Warto zaznaczyć, że ten zbiór liryków poprzedziło słowo wstępne księdza Wacława Buryły. To mądrze i przepięknie napisane zaproszenie do zamyślenia się nad poezją i nad jej rolą w życiu człowieka i we współczesnej rzeczywistości. 23 sierpnia 2009 r. Mirosława Antoniego Glazika wyróżniono w VI Międzynarodowym Konkursie Poetyckim „Sen o Karpatach” (Piwniczna Zdrój), a 26 września 2009 roku – w V ogólnopolskim konkursie poetyckim „O wawrzyn Sądecczyzny” pod hasłem: „Człowiek i sacrum” (Nowym Sącz). Niewątpliwie ważnym osiągnięciem jest otrzymana przez Mirosława Anto- niego Glazika II nagroda w kategorii poezji w VI Regionalnym Konkursie Literackim im. Apolinarego Nosalskiego (Parczew, Milanów 2009), ogłoszonym w celu uczczenia 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej i 65. rocznicy Powstania Warszawskiego. Dorobek artystyczny poety wzbogacają także: wyróżnienie (druk w almanachu pokonkursowym) w XXIX Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „Milowy Słup” (Konin 2009) i wyróżnienie w III. Ogólnopolskim Konkursie im. św. Jana z Dukli (Dukla 2009) za wiersz Popioły życia. Celem konkursu było propagowanie miasta i gminy Dukli, Sanktuarium św. Jana z Dukli oraz wielkiego wkładu w historię naszego narodu (i nie tylko) Papieża Jana Pawła II oraz św. Jana z Dukli. Wiadomość o tym wyróżnieniu dotarło do autorów dosłownie kwadrans przed północą 31 grudnia 2009 r. Ważnymi wydarzeniami artystycznymi naszego kujawsko-pomorskiego województwa okazały się dwa spotkania autorskie. Pierwsze z nich to wieczór poetycko-muzyczny Joanny Jasińskiej i Mirosława Antoniego Glazika pt. Nasze fantazje i tęsknoty we włocławskim przedstawicielstwie Urzędu Marszałkowskiego we Włocławku. Odbył się 30 października 2009 r. Zainaugurował on kulturalną działalność tego pięknie odrestaurowanego obiektu. Przedstawiono udramatyzowaną prezentację książki z chwilą zadumy nad przemijaniem i naszymi dziejami. Wyjątkowość tego wieczoru poetyckiego podkreślał akompaniament utalentowanej skrzypaczki Pauliny Nawarskiej, uczennicy T o j u ż X I X t o m i k Marzenny Poetka Marzenna Lewandowska, która od 1988 r. wybrała Kowal na swoją Małą Ojczyznę, może poszczycić się bogatym dorobkiem literackim. Urodzona w 1960 r. w grodzie nad Brdą, od kilkunastu lat swą twórczością rozsławia królewskie miasto „leżące wśród lasów, wśród jezior i pól”. Jej osiągnięcia nie tylko na niwie poezji mieszkańcy kazimierzowskiego grodu mają możliwość poznawania między innymi dzięki artykułom publikowanym w „Informatorze Kowalskim”. Jest ona również inicjatorką ogólnopolskich konkursów poetyckich dla dzieci i młodzieży. Twórczość Marzenny Lewandowskiej, wysoko ceniona w całym kraju, jest jednym z trwałych elementów wpisanych w krajobraz kowalskiej kultury. Przeto z wielką radością należy powitać Jej nowy tomik – „Cała jestem tęsknotą”– wydany przez Nauczycielski Klub Literacki we Włocławku. Druk jego ukończono w sierpniu 2009 r. Okładkę zaprojektowała Anna Marcinkowska. Zdjęcia w książce są autorstwa Arkadiusza Ciechalskiego. Wiele wierszy w nowym tomiku Autorka poświęciła naszej Małej Ojczyźnie: „Bajka nostalgiczna”, „Kowal w krótkich spodenkach”, „Portret z fontanną w tle”. Nie pierwszy to już raz. W dużej mierze bowiem Kowalowi poświęcony był tomik: „W kolorach mojego miasta” wydany w 2003 r., w którym zawarte jest znamienne zdanie: „Mieszkańcom mojego miasta w podziękowaniu za życzliwość i troskę”. Warto, aby kowalanie okazując swą wzajemność sięgali po książkę „Cała jestem tęsknotą”. Tym bardziej, że wiele w nich wierszy jest głęboko refleksyjnych i pobudzających czytelnika do rozmyślania. Jadwiga Janicka 32 Portret z fontanną w tle Mój cień włóczy się ulicami miasta z zeszytem pełnym wierszy i niebem w kieszeni ptaki chowają nuty przed deszczem w jego gościnnym warkoczu Kowal w krótkich spodenkach babie lato na skwerze podaje mu wiśnie na tacy Moje miasto tonie w soczystej zieleni jak jabłka w koszu Caravaggio mój cień zamyślony milczący w sukience obcisłej jak skórka owocu nawet dachy stromych kamienic chylą się większym wdziękiem tęskni wspina się na palce szuka pestek twojego uśmiechu przegarnia pszczołom futra krople fontanny liczy czeka na echo głosu zza rogu pobieżny dotyk spojrzenia mój zakochany cień nawet kościół jest mniej sędziwy gołębie bardziej lotne kiedy czerwiec w krótkich spodenkach biega po głównej ulicy moje miasto tonie w kałużach zieleni jak dłonie Caravaggio Joanna Jasińska Kowal – Godło: „Junona-2009” Bezdomni Dwa czarne kruki Cichutko przysiadły Przy małym stoliku W rogu przytulnej kafejki Grzeją zziębnięte wilgotne skrzydła Magiczna siła światełek Choinkowych Spijają herbatę i kawę z bitą śmietaną puchową pierzynkę z brzegu filiżanki Pokrywającą ich roześmiane usta Oczy lśnią w uwielbieniu Ich dzioby Nie kraczą Włocławek, grudzień 2007 Joanna Jasińska i Mirosław Antoni Glazik w Gminnej Bibliotece Publicznej w Lnianie Zespołu Szkół Muzycznych im. Czesława Niemena we Włocławku i Zespołu Szkół Katolickich im. ks. Jana Długosza we Włocławku. Skromny dochód z tej uroczystości przeznaczono dla Domu Dziecka nr 2 we Włocławku. Drugie równie ważne wydarzenie artystyczne to literacki powrót M.A.G-a do Lniana, miejsca urodzenia i krainy dzieciństwa poety. 12 listopada 2009 roku w Gminnej Bibliotece Publicznej w Lnianie (w tej samej sali, gdzie mieściła się kiedyś „porodówka” i urodził się pan Mirosław) odbyło się spotkanie autorskie pod hasłem „Zło dobrem zwyciężaj” z Joanną Jasińską i Mirosławem Antonim Glazikiem. Uczczono w ten sposób 25. rocznicę śmierci ks. Jerzego Popiełuszki oraz 91. rocznicę Odzyskania Niepodległości przez Polskę. M.A. Glazik jest zapraszany na spotkania autorskie do różnych szkół miasta Włocławka i okolicznych miejscowości. Każde spotkanie ma odmienną atmosferę i na długo pozostaje w pamięci jego uczestników. Miłą niespodzianką było opublikowanie w bożonarodzeniowym wydaniu kanadyjskiego dziennika „Polonia przyszłości” wiersza Mirosława Antoniego Glazika (M.A.G.) pt. Opis szopki betlejemskiej wedle księdza Jędrzeja Kitowicza. To był niezwykle pracowity, ale i udany rok dla twórców z naszego miasta. Pracą nad nową książką rozpoczęli rok 2010. Lewandowskiej! Żyj tą nadzieją! dokończenie ze str. 29 Miłość Łatwo kochać, gdy jest się młodym i miłością pięknym. Łatwo kochać, gdy nie ma trosk. Prawdziwa miłość nie ma terminu ważności. Bądź z nim ćwierć wieku. Patrz, jak dłubie w zębie. Patrz, jak wycina włosy w nosie. Słuchaj szurania rannych pantofli. Słuchaj, co mówi, gdy jest wściekły. A potem rozpaczaj, gdy odchodzi na zawsze. Wtedy powiem, że wiesz, co to jest prawdziwa miłość. 30 I 2009 XIX tomik poezji pt. „Cała jestem tęsknotą Przystanek (w "Domu pod Serduszkiem") Czas na spojrzenie w głąb siebie, na pogodzenie się z sobą, na zrozumienie win własnych, na być ze swoją chorobą. Czas na rachunek sumienia, życiowe bilanse, nim wejdą w smugę cienia odpocznę, na wieki zasnę. Dom pod tujami, pod różą. Przystanek, odpoczynek przed najdłuższą podróżą. Powroty 21 IV 2009 Wracam w przeszłość naprawić, co zepsułam, powiedzieć, czego nie powiedziałam, wysłuchać, czego słuchać nie chciałam, nacieszyć się, czym się nie nacieszyłam. Wracam w przeszłość tak realnie, że boję się otworzyć oczy, by nie przerwać w pół zdania, oddechu, pocałunku. 7 X 2008 33 Zdrowie i Uroda Zdobycze medycyny zachwycają wielu naukowców i badaczy. Szczepienia ochronne należą do świadectw potęgi ludzkiego umysłu. Człowiek XXI wieku nie zna dżumy, ospy prawdziwej, cholery i tyfusu, chorób, które przez wieki zabijały tysiące ludzi, a ich zarazy pustoszyły Europę i inne kontynenty. rowały. Pasteur zmierzy się później już jako chory i po udarze człowiek z wścieklizną. Podał zdrowemu psu serię szczepionek przeciw wściekliźnie uzyskanych z wysuszonego rdzenia kręgowego doświadczalnych zwierząt. W 1885 roku zaś Pasteur uratuje śmiertelnie chorego chłopca przez podanie dziecku skuteczną szczepionkę przeciw chorobie Heinego-Medina. W 1999 roku pierwszy raz zostaje zastosowany w szczepionkach adjuwant mikropłynna emulsja skwalenu w wodzie stabilizowana przez emulgatory. Adjuwant ma za zadanie pobudzać makrofagi do wydzielania cytokin, któ- Czekamy na szczepionkę przeciw AIDS oraz Helicobacter pylori. Lekarze zalecają i szczepią jak największą liczbę osób. Osiągnięcie wyeradykowaniawykorzenienia choroby, często jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu szczepień populacyjnych. Obecnie niezmiernie ważne jest zabezpiecze- Szczepienia ochronne – walka a lepsze zdrowie populacji Jeszcze 100 lat temu grypa „hiszpanka” zabrała ponad 20 milionów ludzi w Europie. Prekursorem wakcynacji-szczepień ochronnych był wiele lat temu angielski lekarz Edward Jenner, który jako pierwszy w 1798 roku naukowo opisał nową metodę zapobiegania ospie prawdziwej. Jenner publikował pracę „Badania nad przyczynami i oddziaływaniem ospy krowiej”. Ludwik Pasteur francuski profesor medycyny zasłynął z odkrycia zjawiska, iż bakterie podane działaniu różnym czynnikom fizycznym np. temperatury ulegają osłabieniu. Przeprowadził eksperyment podania owcom osłabionych zarazków wąglika, a następnie po 2 tyg. podał, im ponownie wysoko zjadliwe szczepy tego patogenu, owce ku zdziwieniu wszystkich nie zacho- pierwszy raz człowiekowi szczepionki przecie wściekliźnie. W 1890 r. Robert Koch odkrywa zarazki gruźlicy, cholery i gronkowców. Świat dowiaduje się o tuberkulinie gruźliczej oraz o zasadach leczenia za pomocą surowic. XX wiek to wiek prac lekarzy nad różnymi chorobami zakaźnymi oraz badaniem szczepionek przeciw chorobom zakaźnym: tyfusowi (Rudolf Weigl), błonnicy (Gaston Ramon i Glenn), dżumie i gruźlicy (Albert Calmette i Guerin) naukowcy ci zdołali wyprodukować tzw. Atenuowane odzjadliwione prątki gruźlicy. W 1937 roku Jonas Salk opracował pierwszą skuteczną szczepionkę przeciw grypie. W 1950 roku polski mikrobiolog pracujący w USA Hilary Koprowski podaje re zwiększają odpowiedź na antygen szczepionkowy i pomóc w uzyskaniu lepszej odporności po szczepieniu. Dzisiaj szczepienia ochronne są bardzo znane i popularne. W Polsce obowiązkowe jest szczepienie dzieci przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, gruźlicy, błonicy, tężcowi i ksztuścowi-szczepienie (szczepionka DPT), Poliomyelitis, Haemophilus influenzae, odrze, śwince i różytcek, (szczepionka MMR, Priorix). Dodatkowo zalecane są szczepienia przeciwko Rotawirusom, Streptococcus pneumoniae i Neisseria meningitidis. Młode dziewczęta mogą być szczepione przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka (szczepienie HPV). Powszechnie szczepi się wszystkie osoby powyżej 65 roku życia corocznie przeciw grypie. nie odporności pacjenta po zranieniu ciała przeciwko tężcowi. Rutynowo sprawdza się odporność przeciwko wielu chorobom zakaźnym u młodych kobiet przed ciążą. Pamiętajmy, iż choroby zakaźne częściej dotykają osoby starsze z chorobami przewlekłymi, chorujące na Astmę, POCHP-Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc, Cukrzycę typu 2, niewydolność krążenia oraz osoby młodsze, ale przewlekłymi chorobami nerek i wątroby. Chrońmy swoje zdrowie poprzez troskę o siebie i swoich najbliższych. Zapytajmy swojego lekarza, jakie szczepienie można wykonać, aby chronić się przed chorobami zakaźnym. cdn... Dr n. med. Małgorzata Palka Stowarzyszenie Trzeźwości „Promień” w Kowalu W październiku 2009 r. odbyła się uroczysta inauguracja powstania filii klubu „Promień”, Włocławskiego Stowarzyszenia Trzeźwości, która powstała przy wsparciu burmistrza miasta – Eugeniusza Gołembiewskiego. Filia w Kowalu mieści się przy ul. Kazimierza Wielkiego 10, w części pomieszczeń byłego dworca autobusowego. Czynna jest we wtorki w godzinach od 8.00 do 12.00, w środy od 17.00 do 20.00 oraz w piątki w godzinach od 17. 00 do 20.00. Porady dla osób uzależnionych od alkoholu i członków ich rodzin udzielane są przez psychoterapeutę mgr Ewę Pestkowską-Grykowską. Spotkania grupy kowalskiej „AA Kazimierz” odbywają się w każdą środę. szs Uroczysta inauguracja 34 Szkolny Bal Dobroczynny Karaoke wciąż na topie. W sobotę 13 lutego 2010 r. w remizie strażackiej odbył się kolejny bal Szkolny Bal Dobroczynny. Jak co roku jego organizatorami były Rady Rodziców Szkoły Podstawowej i Gimnazjum. Poniżej prezentujemy rozchody i przychody balu: sprzedaż zaproszeń – 13 490 ,00 zł, sprzedaż kotylionów – 1400,00 zł, karaoke – 240,02 zł, sprzedaż róż – 1600,00 zł. W sumie daje to kwotę 16 730,02 zł. Ponadto otrzymano również dary rzeczowe w postaci: napojów i szampana, ciast, tortów i artykułów spożywczych. W związku z organizacją balu poniesione zostały wydatki na kwotę – 7613,88 zł (orkiestra, obsługa, zakup róż, artykuły spożywcze itp.) Oznacza to, że dochód netto z balu wyniósł – 9116,14 zł. Jednocześnie Rady Rodziców serdecznie dziękują za wsparcie, jakie dokonali uczestnicy balu. Środki z balu będą przeznaczone w szczególności na dofinansowanie uczniów i wycieczki szkolne. Na konto Rady Rodziców Szkoły Podstawowej w Kowalu przekazano kwotę: 3000 zł, natomiast na konto Rady Rodziców Publicznego Gimnazjum w Kowalu przekazano kwotę 6116,14 zł. Z wyrazami szacunku. Organizatorzy. Choinka w przedszkolu W dniu 14 stycznia 2010 r. w pięknie udekorowanej auli, odbyły się występy choinkowe. Dzieci z przedszkola przedstawiły przygotowane wiersze, piosenki, tańce i inscenizacje. Wszystkie dzieci dostały upominki. Następnego dnia odbył się bal karnawałowy. Dzieci pięknie wystrojone brały udział w konkursach i tańczyły przy rytmicznej muzyce. bz Jezioro Łabędzie w wykonaniu przedszkolaków 35 Obchody 91 rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości W środę 11 listopada 2009 r. obchodziliśmy w Kowalu Narodowe Święto Niepodległości, które rozpoczęło się od przemarszu spod remizy OSP do pobliskiego kościoła parafialnego. W uroczystościach wzięli udział m.in. przedstawiciele władz samorządowych oraz wszystkich organizacji i instytucji z terenu miasta i gminy Kowal wraz z pocztami sztandarowymi. Msza święta rozpoczęła się o godzinie 10.00 i była celebrowana przez ks. proboszcza Piotra Głowackiego. Bezpośrednio po mszy z inicjatywy Zespołu Szkół w Kowalu, został posadzony „Dąb Pamięci” dla uhonorowania zamordowanego w 1940 r. w Katyniu kapitana Stanisława Kretkowskiego wywodzącego się ze znamienitego rodu szlacheckiego z okolic Kowala. Następnie wszyscy uczestnicy udali się ulicami miasta na plac Rejtana, gdzie orkiestra naszej OSP odegrała hymn państwowy, po czym nastąpiło złożenie kwiatów pod pomnikiem wdzięczności. szs Kowalski oddział Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych to jedna z najbardziej prężnych organizacji społecznych naszego miasta. Do koła w Kowalu należy 106 członków, nie tylko z miasta i gminy Kowal (ci stanowią zdecydowaną większość), ale także z gminy Choceń, Baruchowo i Włocławek. Uroczystość podsumowania sezonu lotowego 2009 odbyła się w remizie MOSP w Kowalu 28 listopada 2009 r. W jej trakcie wręczono liczne dyplomy i puchary dla tych hodowców, których gołębie uzyskały najlepsze wyniki w trakcie 14 lotów, których najdłuższy to lot z miejscowości Cloppenburg (Niemcy) do Kowala – 750 km. Tytuł Super Mistrza Oddziału Kowal w 2009 roku uzyskał Józef Maślanka z Krzewentu, drugie miejsce Dariusz Nowakowski z Kowala, a trzecie Bogdan Rusicki z Krzewentu. Warto poinformować, że do grona najlepszych hodowców należy także od wielu już lat Przewodniczący Rady Miasta Kowala – Marek Pieńkowski. Zarząd oddziału z przedstawicielami samorządu miasta i gminy Hodowcy podsumowali sezon lotowy 2009 Mistrzowie związku od lewej: Dariusz Nowakowski, Józef Maślanka, Bogdan Rusicki 36 beg Dzień Świętowaliśmy 3 lutego 2010 roku w sali OSP w Kowalu odbyła się po raz siódmy uroczystość z okazji Dnia Babci i Dziadka. Pomimo zimowej aury przybyli na nią licznie zaproszeni goście reprezentujący instytucje i organizacje społeczne naszego miasta, a przede wszystkim: Babcie i Dziadkowie. Dzieci słowem, piosenką i tańcem wyraziły swoją wdzięczność Dziadkom za uśmiech i dobroć, jakich doświadczają od nich każdego dnia oraz życzyły im zdrowia, pogodnych dni i jak najwięcej powodów do radości. Najlepsze życzenia Babciom i Dziadkom złożyli również burmistrz Eugeniusz Gołembiewski i przewodniczący Rady Miasta Marek Pieńkowski, którzy jak co roku, złożyli wiązankę wiosennych kwiatów na ręce „Super Babci”, którą w tym roku została p. Marianna Anecka mająca trzydzieścioro wnucząt i prawnucząt. Gratulujemy! Uroczystość uświetniło barwne trwające ponad godzinę widowisko teatralne pt. „Baśń o Dwunastu Miesiącach”, które – sądząc po otrzymanych oklaskach – bardzo podobało się publiczności. Z ogromną satysfakcją uczniowie przyjęli przekazaną przez Burmistrza informację, że w nagrodę za ich trud w przygotowanie występu pojadą do teatru „Baj Pomorski" w Toruniu. Były szczęśliwe, że trud ich i ich rodziców, którzy ogromnie zaangażowali się w przygotowanie widowiska, został zauważony i doceniony. Zaproszeni goście podjęci zostali słodkim poczęstunkiem przy stołach przygotowanym przez p. Agnieszkę Pietruszewską i rodziców małych artystów. Na zakończenie uroczystości dyrektor szkoły Małgorzata Kierzkowska, przyłączyła się do życzeń dla Babć i Dziadków oraz podziękowała uczniom, nauczycielom i ich rodzicom za przygotowanie imprezy. Podziękowania skierowała również w stronę Kóła Gospodyń Wiejskich, p. Marianny Golon, Miejskiej Ochotniczej Straży Pożarnej i Burmistrza Kowala – za coroczne wspieranie przygotowań do obchodów Dnia Babci i Dziadka. Serdeczne podziękowania zostały skierowane także do Koła Emerytów i Rencistów, które co roku przekazuje cukierki dla dzieci występujących na scenie oraz do p. Marcina Sarnowskiego – za pomoc i życzliwość w przygotowaniu poczęstunku. Tegoroczną uroczystość przygotowali nauczyciele: jej pomysłodawczyni – Jadwiga Wiśniewska, Barbara Zielińska-Tomicka, Ewa Człapińska, Krystyna Krawiecka, Anna Giergielewicz i Alicja Czekaj. Babci i Dziadka jw 37 U roczystość „Stołów Wigilijnych” to coroczna tradycja, w której uczestniczą koła gospodyń wiejskich oraz szkoły z terenu powiatu włocławskiego mające w swoim profilu kształcenia kierunki żywieniowe. Tym razem XI powiatowa wystawa pod hasłem Stoły Wigilijne na Kujawach odbyła się 20 grudnia 2009 r. w Zespole Szkół w Lubrańcu. Oprócz Koła Gospodyń z Kowala i Gminy Kowal brali w niej udział uczniowie zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego. Młodzież pod kierunkiem nauczycieli bloku żywienia, przygotowała wyśmienite potrawy i przepiękną dekoracje stołu. Na stole nie zabrakło tradycyjnych wigilijnych potraw takich jak: barszcz z uszkami, sandacz pieczony, śledzie po kaszubsku, kompot z suszu, koreczki śledziowe, tatar z łososia, kuleczki rybne w zalewie octowej oraz słodkości. Różnorodność potraw jak również elegancka dekoracja tego stołu zachwycały uczestników wystawy. Wszystkich w bożonarodzeniowy nastrój wprowadzały kolędy, jasełka, wystawy ozdób świątecznych oraz degustacja wigilijnych potraw. Jak co roku wystawa dostarczyła wszystkim wielu niezapomnianych wrażeń. Andżelika Kopczyńska Panie z KGW w Kowalu Kręciołki spod Kowala są trendy 38 Stoły wigilijne na Kujawach Stoisko Zespołu Szkół CKR w Kowalu 2 0 października 2009 roku w Zespole Szkół. Centrum Kształcenia Rolniczego w Kowalu gościła ekipa TV Bydgoszcz. Ostatnio na antenie telewizji regionalnej pojawił się nowy program pn. „Trendy tradycja”, którego celem jest promowanie twórców ludowych, zwyczajów, obrzędów, czy potraw regionalnych, słowem tego wszystkiego, co rodzime, wyjątkowe, a często niedoceniane bądź zapomniane. Cykl pojawia się w TV Bydgoszcz w każdy piątek o godz. 18.30. Autorkę programu, panią Ewę Lewandowską, zainteresowały nasze kręciołki, które cieszą się coraz większą popularnością. O tym, jak powstaje pyszna bułka drożdżowa w kształcie tulipana, opowiedziała pani Anna Górska. Ekipa telewizyjna miała okazję skosztować wypieku i jak zapewniali, drożdżówka bardzo im smakowała. Następnie nasi goście udali się do budynku szkoły przy ulicy Kazimierza Wielkiego. Właśnie tutaj młodzież z klasy III TA zaprezentowała ciekawy zwyczaj swatania młodych par pt. „Rajby udane”. Młodzież z naszej szkoły miała niepowtarzalną okazję wzięcia udziału w nagraniu programu. Wielkim wyzwaniem okazało się nie tylko opanowanie tekstu, ale wielokrotne powtarzanie ujęć. Uczniowie z uwagą słuchali wskazówek pani reżyser, uczyli się, jak zachowywać się przed kamerą. Szczególnie tremujące okazały się pierwsze ujęcia, dalej było już łatwiej. Uczniowie występowali w tradycyjnych strojach kujawskich, posługiwali się gwarą regionu Kujaw. Przedstawienie było żartobliwe ukazywało bowiem sposoby „pozyskiwania” dobrego zięcia. Kujawianki słynęły z pomysłowości, sprytu, toteż żaden z kawalerów nie mógł oprzeć się ich urokowi i wpadał w sidła zastawione przez przyszłą teściową. Kobiety korzystały również z pomocy swatki, która za określoną kwotę pieniędzy bądź inną formę wynagrodzenia, przedstawiała najlepszego kandydata na męża. Nagranie było dla nas z pewnością niesamowitym przeżyciem, tym bardziej, że w takim przedsięwzięciu braliśmy udział po raz pierwszy. Okazało się, że praca aktora jest ciężka, ale łączy się z dobrą zabawą, w trakcie realizacji było mnóstwo nieoczekiwanych, często zabawnych sytuacji. Emisja programu z naszym udziałem odbyła się 13 listopada. Ten odcinek programu można oglądać na stronie internetowej TV Bydgoszcz do czego gorąco Państwa zachęcamy. Monika Chabasińska ← Red E. Lewandowska z TV Bydgoszcz w szkole rolniczej 39 W ydawać się może, iż otaczająca nas rzeczywistość nie sprzyja powstawaniu więzi wśród ludzi, że niesamowity pośpiech życia przeszkadza nam jednoczyć się ze sobą. Trzeba jednak wnikliwiej obserwować to, co się dzieje wokół. Wtedy można dostrzec rozmaite objawy życzliwości i serdeczności między nami. Dowody tego dają różne wydarzenia zachodzące w naszym mieście. Między innymi mówi o tym działalność kowalskich szkół i przedszkola. One z ogromnym zaangażowaniem starają się utrzymywać także serdeczną więź z Domem Pomocy Społecznej w Kowalu. Już od momentu jego powstania w lutym 1997 r. dzieci i młodzież odwiedzają mieszkańców. Przynoszą radość prezentując swoje talenty artystyczne w różnych występach. Treść ich najczęściej jest związana z obchodami święta Niepodległości, Dniem Matki. Warto odnotować, że szczególnie miłe są odwiedziny związane z Bożym Narodzeniem. Zawsze po obejrzeniu okolicznościowego obrazka scenicznego mieszkańcy śpiewając wspólnie z artystami pieśni patriotyczne czy kolędy czują, że są kochani. ległości Polski. Pomysłodawcą i autorem tekstu była polonistka gimnazjum p Magdalena Głazińska. Nad oprawą muzyczną czuwał p. Robert Stranc „chór” prowadził p. Janusz Przywitowski – katecheta. On także opiekował się grupą uczniów reprezentujących wszystkie klasy gimnazjum. Autorzy pokazali widowisko „Cud Bożego Narodzenia”. Przedstawienie miało ogromną wartość moralną. Na tle biblijnych treści ukazywało przyczyny powstania zła oraz sposoby jego zwalczenia. Wszelkie ujemne ludzkie przywary można pokazać miłością. Wtedy pycha, chciwość, kłamstwo, zmysłowość nie zapanują nad człowiekiem. Tu trzeba podkreślić, że praca nad przygotowaniem obrazów scenicznych ma wielkie walory wychowawcze. Dostrzegają to widzowie i wyrażają wdzięczność nauczycielom i wychowawcom za ich trud. Dalej trzeba zauważyć, że młodzież występująca na przedstawieniach ma możność dostrzec wzruszenie widzów. To zapewne zapada jej w serce. Wyzwala ciepłe uczucie dla osób w podeszłym wieku. Daje możność powstawania właściwych relacji we własnych ro- Przyczyniają się do tego także wigilie rodzinne organizowane w poszczególnych klasach, kiedy dzieci występują z odpowiednim programem. Wtedy w niejednym oku rodziców i dziadków zakręci się łza. To potęguje więź pokoleń. W grudniu 2009 r. do DPS-u Wiśniewska zachwycali grą aktorów, strojami, inscenizacją i śpiewem chóru prowadzonego przez p. Barbarę Zielińską-Tomicką. Przygotowanie występów z tymi grupami wymaga wielopokoleniowej współpracy. To umacnia więzy Pierwszoklasiści w dali bardzo ładny pokaz swoich możliwości zawitały dzieci z pierwszej klasy SP z wychowawczynią p. Janiną Czarniak z jasełkowym przedstawieniem. międzyludzkie. Trzeba się cieszyć, że tak się dzieje w królewskim mieście Kowalu. Więź pokoleń w naszym mieście Wtedy zawiązuje się serdeczna więź pokoleń. Ma to także wielkie znaczenie dla młodzieży. O tym pamiętają nauczyciele i wychowawcy. Ich staraniem odbywają sie różne imprezy poza szkolne, powstają aktualne scenariusze. Tak stało się z widowiskiem poświęconym 91. rocznicy Niepod- dzinach. Wszak szkoła może tylko przez odpowiednie zajęcie uczyć, jak umacniać więzy w środowisku domowym. Rodzina czyni to całym życiem. Należy zauważyć, że przygotowaniem szkolnych imprez interesują się rodzice i dziadkowie. To bardzo pogłębia więź rodzinną. Od 2003 roku stało się tradycją, że w dniu 6 grudnia Jan Nowicki odwiedza z paczkami wszystkie dzieci zamieszkałe we wsi Krzewent, w której znakomity aktor pobudował swój dom. W tym roku paczki o znaczącej wartości otrzymało 48 dzieci. Oprócz Jana Nowickiego ich sponsorami byli: aktor Andrzej Grabowski (telewizyjny Ferdynand Kiepski), biznesmeni Jan Kudelski z Tarnowa, Ryszard Sarnat z Krakowa oraz Krzysztof Sobczak z Inowrocławia. Warto podkreślić staranną oprawę tego wydarzenia, bowiem Świętemu Mikołajowi (w tym roku w jego rolę wcielił się syn Jana Nowickiego Łukasz) towarzyszyli ubrani w świąteczne bożonarodzeniowe stroje: akordeonista Roman Kamiński, Witold Sobczak oraz Natalia Budzynowska (wszyscy z kowalskiego zespołu „Melodia”). Konie powozili panowie: Dariusz Jabłoński oraz Grzegorz Ozimek z Krzewentu. Koordynatorką całego przedsięwzięcia była siostra Jana Nowickiego Hanna Błażejczak. Ktoś powie, że to tylko gest, ale za to jaki ładny! Z całą pewnością podobał się obdarowywanym dzieciom, a one są przecież najważniejsze. beg Mikołaj w Krzewencie 40 Z okazji Dnia Babci i Dziadka odbył się występ przedszkolaków, które przyprowadziła p. Dyrektor Barbara Zakrzewska w lutym 2010 r. Ogromny podziw wśród mieszkańców DPS-u wywarło przedstawienie z jakim wystąpiły w dniu 19 lutego br. dzieci z klasy III b, którą opiekuje się p. Jadwiga Wszystkim nauczycielom i wychowawcom kowalskich placówek wychowawczych należy się ogromne uznanie za pracą dla Małej Ojczyzny, w której obok siebie żyje wiele pokoleń. Jadwiga Janicka Mikołaj „z powozem” Finał Konkursu poetyckiego Kujawy 2009 11 grudnia 2009 r. w budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kowalu miał miejsce finał Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego KUJAWY 2009. Była to już ósma edycja tej imprezy. Komisja konkursu w składzie prof. dr hab. Mieczysław Wojtasik – przewodniczący oraz Marzenna Lewandowska i Jolanta Gołębiewska – członkowie, przyznała: I miejsce Paulinie Pankau – z Bydgoszczy, II miejsce Karolinie Janiak – z Radziejowa, III miejsce Martynie Szczepaniak – z Kruszwicy. Ponadto komisja wyróżniła prace następujących osób: Kingi Gabrych z Tucholi, Patrycji Człapińskiej z Włocławka, Moniki Potaczek z Aleksandrowa Kujawskiego, Michała Barańskiego z Radziejowa, Dominika Sieradzkiego z Włocławka, Karoliny Ziółkowskiej z Gołaszewa oraz Patrycji Marczewskiej z Kowala. Uroczystość uświetnił występ chóru uczniów ze Szkoły Podstawowej w Kowalu. Na zakończenie podsumowania konkursu, każdy z uczestników otrzymał pamiątkowe dyplomy i upominki oraz miał możliwość zaprezentowania swojej twórczości zgromadzonym gościom. Laureaci konkursy z Jury beg Ferie zimowe w bibliotece W czwartek 28 stycznia 2009 r. w bibliotece zakończyły się zajęcia z młodymi czytelnikami, które zorganizowano w związku z zimowymi feriami. Zajęcia przeprowadził Kacper Baranowski – stażysta Miejskiej Biblioteki Publicznej. W programie były gry i zabawy ruchowe, w tym: ,,Pomnik grupy”, ,,Magiczna podróż”, ,,Otwarty krąg”. Ogłoszono też konkurs plastyczny na wykonanie laurki dla babci i dziadka. Uczestnicy z dużym entuzjazmem wzięli udział w zabawie z rysunkiem: ,,Artystyczna współpraca”. Nie zabrakło też zagadek cieszących się dużą popularnością. Nowością była zabawa polegająca na fantazjowaniu z użyciem palety barw odnoszących się indywidualnie do każdej osoby. Dzieci wyraziły zadowolenie i chęć udziału w następnych tego typu spotkaniach. LB Pamiątkowe zdjęcie z ferii Zimowisko w Muszynie Pamiątkowa fotografia z gór Od 18 do 27 stycznia 2010 r. w Ośrodku Wczasowym „Ostrowianka” w Muszynie dzieci z Kowala i okolic wypoczywali na zimowisku. Podczas pobytu dzieci miały zapewnione liczne atrakcje m.in. wycieczki do Nowego i Starego Sącza, gdzie zwiedzali słynną pasiekę „Barć”, w której delektowali się pysznym miodem. Ponadto odwiedzili pijalnię wód mineralnych w Krynicy Zdrój, a także wjechali kolejką gondolową na szczyt Jaworzyny. Natomiast w Starym Sączu zwiedzali kościół, klasztor i muzeum. Podczas tych ferii opiekunowie zapewnili także imprezy integracyjne, tj. dyskoteki, ogniska, kuligi oraz gry i zabawy na świeżym powietrzu. Organizatorem zimowisk w Muszynie była Fundacja Rozwoju Wsi i Rolnictwa im. Norberta Aleksiewicza z Warszawy. Joanna Owsianowska 41 3 listopada br. w dzień św. Huberta Koło Łowieckie nr 159 „Bór“ obchodziło jubileusz 35-lecia swojego istnienia i nadania sztandaru. Uroczystość rozpoczęła się mszą św. w kościele pw. św. Urszuli w Kowalu celebrowaną przez proboszcza tejże parafii, ks. kanonika dra Piotra Głowackiego, ks. Kazimierza Świątnickiego i ks. Pawła Karolewskiego, podczas której dokonano poświęcenia i nadania sztandaru Kołu Łowieckiemu nr 159 „Bór“. Po homilii poświęconej jedności i życzliwości myśliwych wobec siebie i wobec przyrody Łowczy Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego we Włocławku, Grzegorz Wiśniewski odczytał akt nadania sztandaru. Prezes Koła, Krzysztof Pasiecki z Kowala odebrał z rąk Łowczego Okręgowego nadany sztandar i przekazał go chorążemu pocztu sztandarowego tego Koła, Marianowi Politańskiemu wraz ze słowami „Przekazuję pod Waszą straż ten najcenniejszy symbol naszego Koła. Strzeżcie go jak największego skarbu dla nas i dla potomnych”. w Kowalu wraz z myśliwymi i zaproszonymi gośćmi w uroczystym przemarszu udał się do sali Remizy Miejskiej Ochotniczej Straży Pożarnej w Kowalu, gdzie odbywały się dalsze jubileuszowe obchody. Wójta Gminy Baruchowo; Burmistrza Miasta i Gminy Przedecz; Szkołę Podstawową w Kowalu; Szkołę Podstawową w Baruchowie; Zieloną Szkołę w Goreniu Dużym; sąsiednie zaprzyjaźnione Kola Łowieckie: „Partyzant“ Jubileusz Koła Łowieckiego nr 159 „Bór” Sztandar Koła umieszczono na honorowym miejscu, a prezes Koła Krzysztof Pasiecki w imieniu Zarządu Koła powitał zaproszonych gości z Rady Okręgowej i Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego we Włocławku; Opiekuna Koła z Przedcza, „Bóbr“ z Kowala, „Warta“ z Warszawy, „Sęp“ z Włocławka, „Jeleń“ z Chodcza, „Jemioła“ z Warszawy, „Darz Bór“ z Włocławka, „Łoś“ z Gostynina, „Sarna“ z Lubienia Kujawskiego, „Łoś“ z Włocławka; Przedstawicieli „Łowca Polskiego“; Przedstawicieli Firm: „Ol- Podziękowania dla Jadwigi Wiśniewskiej składa prezes Koła Łowieckiego Krzysztof Pasiecki Dokonano również wbicia symbolicznego gwoździa w imieniu fundatorów tego sztandaru i przyjęcia sztandaru przez członków koła poprzez jego ucałowanie. Minutą ciszy uczczono także pamięć zmarłych myśliwych z Koła. Po mszy św. nowo nadany sztandar w towarzystwie sztandaru Koła Łowieckiego „Jeleń” z Chodcza i sztandaru zaprzyjaźnionej z Kołem Szkoły Podstawowej im. Kazimierza Wielkiego 42 szanie liczby myśliwych i rozszerzanie działalności edukacyjnej wśród dzieci i młodzieży. Następnie dzieci zaprezentowały program artystyczny pn. „Kim jest myśliwy w oczach ucznia Szkoły Pod- z ramienia Zarządu Okręgowego PZŁ; Przedstawicieli Zarządu Okręgowego w Koninie; Przedstawicieli Nadleśnictwa Włocławek we Włocławku; Przedstawicieli Nadleśnictwa Koło z siedzibą w Gaju; Przedstawicieli Anwil SA; Burmistrza Miasta Kowala; Naczelnika Miejskiej Ochotniczej Straży Pożarnej Kowalu; Komendanta Policji w Kowalu; Księdza Proboszcza Parafii Kowal; Wójta Gminy Kowal; Sołtysa Rakutowa; gaz” i „Euro-Transchem” oraz wszystkich myśliwych i ich rodziny z Koła Łowieckiego nr 159 „Bór”. Po powitaniu głos zabrał Bogdan Ignaczewski, który przedstawił bogatą historię Koła ze szczególnym zwróceniem uwagi na początki tworzenia i pozyskiwania obwodów łowieckich połączonych z reintrodukcją zanikającej zwierzyny, tj. daniela i bobra oraz dalszy rozwój Koła poprzez powięk- stawowej im. Kazimierza Wielkiego w Kowalu?“. W formie wywiadu przeprowadzonego przez uczennice Julię Safandowską i Patrycję Majewską dla czasopisma „Informator Kowalski“ przedstawiły najważniejsze działania szkoły i Koła dla dobra przyrody. Udowodniły, że myśliwi stoją na straży ochrony przyrody. Taki wizerunek myśliwego ukształtowali w nich swoją postawą myśliwi z Koła Łowieckiego nr 159 „Bór“ i za to otrzymali słowa wdzięczności i uznania wraz z najlepszymi życzeniami. Występ dzieci spotkał się z serdecznym przyjęciem, a gospodarze nagrodzili je słodyczami i jak zawsze nie szczędzili miłych słów pod adresem szkoły. Kolejnym etapem uroczystości było wręczenie odznaczeń najbardziej aktywnym członkom Koła. Złote medale Zasługi Łowieckiej otrzymali: Marian Politański i Antoni Lisiewicz. Srebrne medale Zasługi Łowieckiej otrzymali: Henryk Ciesiółka i Ryszadr Sudomir. Zostały również wręczone medale „Za zasługi dla Łowiectwa Kujawsko-Dobrzyńskieg” Stanisławowi Sadowskiemu, Janowi Ciarkowskiemu, Krzysztofowi Mojzyk i Benedyktowi Gerwatowskiemu. Na ręce prezesa Koła złożono gratulacje wraz z najlepszymi życzeniami zdrowia, dalszego rozwoju koła i lasów pełnych zwierzyny od zaproszonych gości. Uroczystość zakończono tradycyjną biesiadą myśliwską. Jadwiga Wiśniewska W dwie ostatnie soboty stycznia w Klubie Abstynenckim Puchatek z inicjatywy największego pasjonata szachów w naszym mieście p. Włodzimierza Zimeckiego odbyły się Szachowe Mistrzostwa Kowala o Puchar Burmistrza. W zawodach wzięło udział 8 zawodników: Maciej Poturalski, Tadeusz Malinowski, Karol Lewandowski, Wojciech Świątkiewicz, Artur Mularski, Włodzimierz Zimecki, Władysław Nowakowski i Wiesław Matusiak. Najmłodszym uczestnikiem był mający 8 lat Wojtek Świątkiewicz. Mistrzostwa odbyły się systemem: każdy z każdym, plus rewanże. W 14 pojedynkach nie udało się rozstrzygnąć: kto zostanie mistrzem. Wyrównaną walkę o 3 pierwsze miejsca toczyli: Tadeusz Malinowski, Włodzimierz Zimecki i Władysław Nowakowski. Podobna walka o 4 i 5 miejsce trwała pomiedzy panami: Karolem Lewandowskim i Maciejem Poturalskim. Po pasjonujących dogrywkach mistrzowski tytuł oraz Puchar Burmistrza otrzymał Włodzimierz Zimecki, wicemistrzem Kowala został Tadeusz Malinowski, 3 miejsce przypadło Władysławowi Nowakowskiemu, 4 miejsce zajął Karol Lewandowski, 5 miejsce Maciej Poturalski, 6 miejsce Wiesław Matusiak, 7 miejsce Artur Mularski, a 8 miejsce Wojciech Świątkiewicz. Uczestnicy zawodów wyrazili pod adresem władz miasta sugestię o potrzebie organizacji nieformalnego SzachoweMistrzostwa Kowala Uczestnicy I Turnieju Szachowego klubu szachowego w Kowalu. Burmistrz zaproponował odbywanie regularnych spotkań szachistów w wyznaczonym terminie w Bibliotece Miejskiej przy ul Matejki. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w latach 70. i 80. XX wieku szachiści z Kowala osiągali znaczące sukcesy, zwłaszcza w zawodach „Złotej Wieży” wygrywając często rozgrywki na szczeblu powiatu i województwa. Wszystkim zawodnikom SERDECZNIE GRATULUJEMY. Paweł Lewandowski H ale sportowe w okolicznych gminach W ostatnich kilkunastu tygodniach nasi sąsiedzi z Baruchowa i Chocenia oddali do użytku dwie nowe pełnowymiarowe hale sportowe. Każda z nich kosztowała nieco ponad 5 mln zł, a więc znacząco mniej niż nasza oczyszczalnia ścieków, której budowę wkrótce rozpoczynamy. O potrzebie budowy nowej hali sportowej w Kowalu władze miasta nie zapomniały. Liczymy na jej wybudowanie przez Ministerstwo Rolnictwa – w związku z tym, że Zespół Szkół stał się szkołą ministerstwu podległą – a przede wszystkim na realizację porozumienia w sprawie wspólnej budowy hali z Powiatem Włocławskim, które zostało podpisane w 2005 roku. Wydawać by się mogło, że przy takim, a nie innym składzie osobowym osób zarządzających powiatem budowa hali w Kowalu nie powinna być problemem. Póki co, dotychczasowe pisma, w tym to ostatnie z 15 stycznia 2010 r., pozostają bez odpowiedzi. beg ↑ Budynek hali w Choceniu Budynek hali w Baruchowie → 43 W dniu 21 stycznia 2010 r. w Klubie Puchatek odbyło się zebranie sprawozdawcze z działalności za 2009 r MGKS Kujawiak-Lumac Kowal. Zebranie otworzył prezes klubu Robert Sarzyński, który powitał przybyłych na zebranie gości w osobach burmistrza Kowala Eugeniusza Gołembiewskiego, wójta gm. Kowal Stanisława Adamczyka i Pana Marka Gościniaka – przedstawi- lepsze wyniki osiągnęli juniorzy Kujawiaka. Powodem słabych wyników seniorów był brak odpowiednich środków finansowych na wzmocnienie drużyny i z tego też powodu zarząd musiał zrezygnować z zawodników występujących wcześniej w Kujawiaku, którzy żądali zbyt wygórowanych stypendiów. Jak podkreślił prezes: ostatnie miejsce w tabeli nie jest powodem do dumy, ale nie można było Lewandowskim – zawodnikiem Lidera Anwis Włocławek, który zostanie wypożyczony do Kowala na 6 miesięcy. Ponadto Radosław Frąckowiak z Włocłavii. Zdecydowano się jeszcze na zawodnika przygotowującego się do rundy wiosennej z drużyną Kujawiaka, a mianowicie: Daniela Golec. Jednocześnie wrócili z wypożyczenia Adrian Ogłodziński i Cezary Ciesielski. Pocieszającym jest również fakt, podkreślił – mocno wierzy, że w Kowalu pozostanie V liga i dlatego wystąpił do Rady Miasta o pozostawienie dotacji dla klubu w dotychczasowej wysokości 60 tys. zł, pomimo tego, że w klubie jest o jedną drużynę mniej. Stanisław Adamczyk – wójt Gminy Kowal jak i przedstawiciel firmy Lumac także ciepło wyrażali się o pracy zarządu, działaczach i ambicji młodych zawodników. Zadeklarowali, Zebranie sprawozdawcze za 2009 r. Zarząd składa podziękowania głównym sponsorom klubu w MGKS Kujawiak-Lumac Kowal ciela Firmy Lumac z Kowala – sponsora tytularnego klubu. Miłym akcentem zebrania było wręczenie pamiątkowych statuetek sponsorom w dowód wdzięczności za finansowanie klubu w 2009 r. Słowa podziękowania od zarządu, działaczy i zawodników otrzymali również mniejsi sponsorzy: Roman Kamiński właściciel firmy „Manro”, Kazimierz Mastalerski właściciel firmy „Kombud” i Pan Marek Zieliński właściciel firmy „Zofia” z Włocławka. W następnej części zebrania prezes klubu Robert Sarzyński, złożył w imieniu zarządu klubu sprawozdanie. Podkreślił, że wyniki drużyny seniorów w rundzie jesiennej są niesatysfakcjonujące. Dużo się więcej spodziewać po młodych zawodnikach z Kowala, którzy jeszcze niedawno byli juniorami. Tym chłopcom trzeba dać więcej czasu na ogranie się, na zdobycie boiskowego cwaniactwa, by móc od nich wymagać stosownych wyników. W nich jest duża nadzieja dla kowalskiej piłki. Wszystkim zależy na utrzymaniu się Kujawiaka w V lidze i dlatego też zarząd, działacze i sponsorzy zrobią wszystko by ten cel w rundzie wiosennej zrealizować. Wzmocnieniem dla drużyna mają być nowi zawodnicy, z którymi podpisano już kontrakty, a mianowicie: Arkadiuszem Tyszko – napastnikiem i Marcinem Wojciechowskim – pomocnikiem (obaj z Cukrownika Chełmica), obrońcą Łukaszem że żaden z zawodników występujących w Kujawiaku w rundzie jesiennej nie odszedł z drużyny. Uczestnicy zebrania w głosowaniu jawnym jednogłośnie udzielili absolutorium zarządowi za działalność w minionym roku. Następnie głos kolejno zabierali, wiceprezes Jarosław Rudziński, który przedstawił zebranym sprawozdanie finansowe, burmistrz Eugeniusz Gołembiewski, Stanisław Adamczyk i Marek Gościniak. Burmistrz Kowala podkreślił, że mimo zajęcia ostatniego miejsca w tabeli jest pełen uznania dla młodego zarządu, z racji dużego zaangażowania jego członków w działalność klubu. W dalszym ciągu zarząd może liczyć na jego kredyt zaufania i – jak że w dalszym ciągu – pomimo kryzysu gospodarczego – będą w nie mniejszym stopni dofinansowywać klub kowalski, by młodzież miała gdzie się rozwijać i przynosić chwałę i dumę naszej małej ojczyźnie. Tekst i fot. Wojciech Nawrocki Aktualny skład MGKS Lumac-Kujawiak Kowal: Grzegorz Rudziński, Krzysztof Kwarciński, Piotr Markowski, Piotr Zapiec, Rafał Ogłodziński, Szymon Gawłowski, Łukasz Lewandowski, Jarosław Rudziński, Radosław Frąckowiak, Marcin Wojciechowski, Michał Jakubowski, Adrian Ogłodziński, Daniel Golec, Cezary Ciesielski, Mikołaj Jakubowski, Łukasz Dziedzic-Kamiński, Wiktor Kozłowski, Arkadiusz Tyszko, Kamil Wuciński, Hubert Wrześniak, Damian Zwoliński. – czasopismo samorządu Miasta Kowala. Pismo redagowane przez pracowników Urzędu Miejskiego w Kowalu. Redaktor prowadzący: Szymon Struciński, współpraca: Jadwiga Janicka, Arkadiusz Ciechalski oraz Paweł Lewandowski. Korekta: pracownicy UM. Kontakt: Urząd Miasta Kowala, ul. Piwna 24, 87-820 Kowal, tel. 054 2841 255. Internet: www.kowal.eu; e-mail: [email protected] Redakcja zastrzega sobie prawo zmiany nadsyłanych tekstów. Nakład 1200 egz. Opracowanie graficzne i typograficzne, redakcja techniczna oraz łamanie: Andrzej Kierzkowski. sp. z o.o., ul. Dobiegniewska 6, 87-820 Kowal; www.lumac.pl Druk: P.W.