Pogoda, klimat i woda motorem naszej przyszłości

Pogoda, klimat i woda motorem naszej przyszłości
Orędzie Michela Jarrauda, Sekretarza Generalnego Światowej Organizacji Meteorologicznej
23 marca każdego roku Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) oraz międzynarodowa
społeczność meteorologiczna łączą się obchodząc Światowy Dzień Meteorologii, aby upamiętnić
wejście w życie w 1950 r. konwencji WMO, dzięki której organizacja przejęła obowiązki swojej
poprzedniczki, Międzynarodowej Organizacji Meteorologicznej (IMO), powołanej do życia w 1873 r.
w celu ułatwienia współpracy w dziedzinie meteorologii na rzecz ochrony życia i mienia.
Zważywszy, że pozarządowa organizacja IMO nie była powiązana z Ligą Narodów, nowa organizacja
stała się wyspecjalizowaną agendą Narodów Zjednoczonych już w 1951 r.
Do 1972 r. WMO poszerzyła swój pierwotny mandat dotyczący meteorologii i klimatu o zagadnienia
związane z hydrologią oraz problemami środowiskowymi.
Każdego roku obchody Światowego Dnia Meteorologii tradycyjnie koncentrują się na wyznaczonym
temacie. Hasłem tegorocznym, wybranym przez Radę Wykonawczą WMO, jest „Pogoda, klimat i
woda motorem naszej przyszłości”, aby w szczególności wykazać korzyści, jakich dostarczają
informacje
meteorologiczne,
klimatyczne
i
hydrologiczne
różnym
sektorom
społeczno-
ekonomicznym.
Hasło to jest szczególnie istotne w tym roku, gdyż na Światowym Kongresie Meteorologicznym w
2011 r. jednomyślnie powołano do życia Globalne Ramy dla Służb Klimatycznych (Global
Framework for Climate Services – GFCS). Była to reakcja na zalecenia Trzeciej Światowej
Konferencji Klimatycznej (Third World Climate Conference – WCC-3), która w lecie 2009 r.
kontynuowała prace dwóch poprzednich konferencji, zorganizowanych w 1979 r. oraz 1990 r.
Jak powszechnie wiadomo, Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on
Climate Change – IPCC) utworzony przez WMO i współfinansowany przez UNEP, w 2007 r.
otrzymał prestiżową Pokojową Nagrodę Nobla jednoznacznie wykazał, że niektóre działania
człowieka przyczyniają się do ocieplenia klimatu i mogą mieć tragiczne skutki dla naszego środowiska
naturalnego. Następuje wzrost globalnej średniej temperatury powietrza i oceanu, powszechne
topnienie śniegu i lodu oraz globalne podnoszenie się średniego poziomu mórz. Ten problem
Sekretarz Generalny ONZ scharakteryzował jako „określanie wyzwania naszych czasów”.
W związku z tym będzie niezwykle istotne będzie, aby we wszystkich naszych działaniach mających
na celu wdrożenie GFCS, a w szczególności przyczyniających się do zrównoważonego rozwoju,
zawsze pamiętać o konieczności – w miarę możliwości – zmniejszenia ilości uwalnianych do
atmosfery gazów cieplarnianych. Na XVI Kongresie WMO w 2011 r. uzgodniono także, że do
czterech wstępnych priorytetów GFCS należeć będą: zmniejszanie ryzyka wystąpienia klęsk
żywiołowych, woda, zdrowie oraz bezpieczeństwo żywności. Pierwszy z tych priorytetów był i jest
1
nadal najważniejszy dla WMO zwłaszcza, że zagrożone społeczności na całym świecie walczą o
zwiększenie swojej skuteczności dotyczącej zapobiegania lub ograniczania skutków klęsk
żywiołowych. Przez ostatnie
50 lat blisko 90% tych
klęsk
wiązano z zagrożeniami
meteorologicznymi, klimatycznymi i hydrologicznymi.
Liczba zagrożonych społeczności w ostatnich dziesięcioleciach wzrosła na skutek intensywnej
urbanizacji, zasiedlania terenów narażonych na zalanie, takich jak wybrzeża, niziny, tereny pustynne,
megadelty i tereny zalewowe.
Problem ten, przewidywany w Czwartym Raporcie Oceny IPCC, jest ściśle powiązany ze wzrostem
częstotliwości i intensywności występowania ekstremalnych zjawisk. W związku z tym decydenci i
szefowie służb kryzysowych będą w coraz większym stopniu potrzebowali więcej wiarygodnych
informacji meteorologicznych i hydrologicznych oraz usług klimatycznych w celu opracowania
najbardziej odpowiednich planów awaryjnych.
Potrzebne jest także zapewnienie informacji meteorologicznych, klimatycznych i hydrologicznych do
wsparcia szeregu istotnych działań społeczno-ekonomicznych w takich sektorach, jak rolnictwo,
zdrowie, transport, energetyka oraz gospodarka wodna. Każdy z nich ma możliwości przyniesienia
znacznych korzyści rozwojowych dzięki stosunkowo umiarkowanym inwestycjom, zwłaszcza w
innowacyjność.
W trakcie ostatniej 17 sesji COP UNFCCC (Ramowej Konwencji ONZ w Sprawie Zmian Klimatu United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC), która odbyła się w Durbanie
(RPA) WMO kolejny raz zwróciło uwagę zebranym, że wzrost jakości badań naukowych, obserwacji
oraz prognoz będzie podstawą ochrony życia i mienia w najbardziej zagrożonych krajach, z których
wiele już doświadcza poważnych trudności w utrzymaniu swoich sieci hydrometeorologicznych,
obserwacyjnych i telekomunikacyjnych. Kraje te będą potrzebowały większego wsparcia w celu
nadrobienia dystansu naukowego i technologicznego do krajów wysoko rozwiniętych.
Ponadto WMO nadal podkreśla, że najbiedniejsze kraje, małe rozwijające się kraje wyspiarskie oraz
inne zagrożone biedne kraje powinny mieć coraz większe możliwości korzystania z systemów
wczesnego ostrzegania, aby ochronić ich nietrwały zrównoważony rozwój oraz środowisko naturalne i
globalny klimat dla obecnych i przyszłych pokoleń.
Temat tegorocznego Światowego Dnia Meteorologii stwarza okazję członkom WMO do wykazania
najbardziej istotnych korzyści, jakich mogą dostarczyć obserwacje i prognozy meteorologiczne,
klimatyczne i hydrologiczne, zwłaszcza z perspektywy klimatu jako zasobu oraz napędu ich
zrównoważonego rozwoju za pośrednictwem GFCS.
Korzyści te będą bardzo istotne dla wszystkich zasobów we wszystkich wymiarach. Można tu podać
przykład, który wykracza poza cztery wstępne priorytety GFCS, taki jak produkcja energii. Podczas
gdy wiele projektów dotyczących energii odnawialnej musi być koniecznie realizowana w dużej skali,
to szereg „zielonych” technologii, takich jak energia wiatrowa, energia słoneczna i wodna, są
2
szczególnie dobrze dopasowane do terenów rolniczych, oddalonych od skupisk ludzkich, gdzie
lokalne zasoby energetyczne są często niezbędne dla rozwoju osiedli.
Miliony gospodarstw domowych otrzymuje energię elektryczną z małych domowych instalacji
słonecznych, a nieduże systemy wodne dopasowane do potrzeb miasteczka lub powiatu można z
korzyścią zastosować na pewnych obszarach. Zbiorniki wodne wykorzystywane do gromadzenia
wody od dawna stanowią istotny element zaopatrzenia w energię na świecie. Obecnie zaspokajają
globalny popyt na energie w wysokości ok. 1/5 zapotrzebowania.
Rozszerza się także zakres wykorzystania energii wiatrowej, mimo konieczności ponoszenia na ten cel
znacznych inwestycji infrastrukturalnych. Pod koniec 2010 r. na całym świecie moc zainstalowanych
turbin wiatrowych osiągnęła prawie 200 gigawatów (GW), co odpowiada ok. 2,5% światowego
zużycia energii elektrycznej. Do oceny potencjału energii wiatrowej lub słonecznej dla danego obszaru
niezbędny jest zawsze dostęp do wiarygodnych danych klimatycznych. Wykorzystanie energii
słonecznej może być dużo bardziej możliwe w niektórych regionach świata w porównaniu z innymi.
Światowy wzorzec radiacyjny do pomiaru energii promieniowania słonecznego znajduje się w
Światowym Centrum Promieniowania w Davos w Szwajcarii, natomiast Światowe Centrum Danych o
Promieniowaniu WMO znajduje się w Sankt Petersburgu (Federacja Rosyjska).
Ponadto coraz więcej wiejskich gospodarstw domowych przystosowuje swoje systemy oświetlenia i
ogrzewania do lokalnie produkowanego biogazu. Do produkcji biomasy wykorzystuje się śmieci, takie
rośliny, jak kukurydza i trzcina cukrowa lub inną roślinność do generowania biopaliwa oraz jako
materiał do spalania. Jednakże należy zachować ostrożność, aby nie uwolnić większej ilości gazów
cieplarnianych do atmosfery niż ta, której staramy się uniknąć, oraz wytwarzając energię nie narażać
bezpieczeństwa żywnościowego danej populacji.
W raporcie z 2010 r. „Energia dla zrównoważonej przyszłości” Grupa Doradcza Wysokiego Szczebla
ds. Energii i Zmian Klimatu ONZ poinformowała, że przez zwiększenie skali wykorzystania energii
odnawialnej oraz innych niskoemisyjnych technologii będzie możliwe zapewnienie powszechnego
dostępu do nowoczesnych usług energetycznych do 2030 r. bez znacznego zwiększenia emisji gazów
cieplarnianych. WMO w ramach systemu ONZ uczestniczy w projekcie ONZ-Energia, czyli głównym
mechanizmie międzyagencyjnym w dziedzinie energii, który jest odpowiedzialny za spójną
odpowiedź systemu ONZ i zbiorowe zaangażowanie zainteresowanych stron spoza ONZ.
Pozwolę sobie przypomnieć, że wydane w 2011 r. oświadczenie WMO o stanie klimatu wyraźnie
podkreśla ciągłe zmiany w naszym klimacie. Od 1997 r. odnotowano 13 najcieplejszych lat w historii,
a temperatura na świecie w 2011 r. była wyższa niż kiedykolwiek wcześniej w czasie wystąpienia La
Niña.
Stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze stale wzrastają, osiągając największy od wszechczasów
poziom w 2011 r., podczas gdy zasięg morskiej pokrywy lodowej w Arktyce latem ubiegłego roku
3
odnotowano jako drugi w kolejności najmniejszy, również ogólna objętość lodu morskiego była
najprawdopodobniej najmniejsza w historii prowadzonych rejestrów.
Pogoda, klimat i woda są od lat motorem naszego rozwoju społeczno-gospodarczego i będą coraz
bardziej przyczyniać się do sprostania wyzwaniom przyszłości, zwłaszcza w kontekście nowych Ram
Globalnych dla Służb Klimatycznych (GFCS). Dla nich WMO oraz narodowe służby meteorologiczne
i hydrologiczne (189 członków) nadal będą główną siłą napędową w zakresie autorytatywnej wiedzy
naukowej, dostarczanych na czas danych a także produktów meteorologicznych i klimatycznych oraz
świadczenia usług klimatycznych z korzyścią dla wszystkich sektorów społeczno-ekonomicznych.
Będziemy coraz bardziej polegać na GFCS w kontekście Ramowej Konwencji ONZ w Sprawie Zmian
Klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC), gdyż nie tylko
przyczynia się ona do podejmowania działań łagodzących zmianę klimatu, które muszą zostać szybko
przyjęte, jeśli mamy przetrwać jako cywilizacja, ale będzie również nieoceniona w naturalnej redukcji
ryzyka wystąpienia klęsk żywiołowych, a także – bardziej ogólnie – w adaptacji do zmian
klimatycznych, którą już podjęliśmy w związku z bezwładnością systemu klimatycznego.
Jestem przekonany, że obecny temat Światowego Dnia Meteorologii przyczyni się do dalszego, jak
największego zaangażowania wszystkich członków i partnerów WMO w realizację najważniejszych
inicjatyw ukierunkowanych na zrównoważony rozwój. Chciałbym złożyć im serdeczne gratulacje i
życzenia z okazji Światowego Dnia Meteorologii 2012.
4