cukrzyca-chrońmy naszą przyszłość

,,CUKRZYCA-CHROŃMY NASZĄ PRZYSZŁOŚĆ"
Cukrzyca, uznana w 2006 r. przez ONZ (ONZ-Organizacja Narodów Zjednoczonych) jako pierwsza
wśród schorzeń niezakaźnych za chorobę epidemiczną, stała się problemem globalnym.
IDF (IDF - International Diabetes Federation, Międzynarodowa Federacja Cukrzycowa) podaje,
iż liczba osób z cukrzycą w świecie w 2013 r. osiągnęła 382 mln, z czego 46% przypadków jest
niezdiagnozowanych, a kolejne 316 mln ma stan przedcukrzycowy, czyli w przeciągu kolejnych
lat rozwinie najprawdopodobniej pełnoobjawową cukrzycę. Liczba osób z cukrzycą w Europie
szacowana jest na 56mln, a w Polsce wynosi ok. 3mln osób, z czego 1/3 czyli 1 mln osób nie wie,
że jest chora i w związku z tym nie jest leczona.
Dramatycznie szybko wzrastająca z roku na rok zapadalność na cukrzycę, a zwłaszcza
cukrzycę typu 2, stanowiącą przeważająca liczbę (80-90%) wszystkich przypadków. Wiąże się
z postępem cywilizacji, nieprawidłowym odżywianiem się i zbyt małą aktywnością fizyczną, co
prowadzi do nadwagi i otyłości. Zatrważa fakt, iż cukrzyca typu 2, dotycząca dotychczas głównie
osób dorosłych i w starszym wieku, coraz częściej jest rozpoznawana wśród otyłych nastolatków
i dzieci.
Cukrzyca to ,,podstępna" choroba, która przez wiele lat przebiega nie powodując jakichkolwiek
dolegliwości, a typowe objawy w postaci wzmożonego pragnienia, chudnięcia przy dobrym
apetycie, oddawania większej niż zwykle ilości moczu, osłabienia, senności pojawiają się przy
wysokich poziomach cukrów, zwykle na zaawansowanym etapie rozwoju choroby. Za cukrzycą
może przemawiać również pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych
narządów moczowo-płciowych.
Cukrzyca typu 2, wykrywana jest nadal najczęściej przypadkowo, choć dobrze znane są czynniki
ryzyka tej choroby, a Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, od wielu lat rekomenduje
przeprowadzanie badań przesiewowych. Niestety nadal w chwili rozpoznania u znacznej liczby
osób sięgającej około 50% obecne są już przewlekłe powikłania tej choroby. Cukrzyca późno
wykryta i źle kontrolowana zwiększa istotnie ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego,
zawałów serca, udarów mózgu, amputacji kończyn, utraty wzroku, skrajnej niewydolności nerek,
istotnego pogorszenia jakości życia i skrócenie czasu przeżycia o około 10 lat. Nie dziwią zatem
różnorodne
inicjatywy organów rządowych, organizacji społecznych, środowisk medycznych,
stowarzyszeń pacjentów mających na celu zapobieganie, wczesne wykrywanie i skuteczne leczenie
tej choroby.
Wobec przytoczonych powyżej faktów działania te wydają się być jednak niewystarczające. Każdy
z nas powinien wiedzieć w jaki sposób można zapobiegać cukrzycy. Są to proste metody,
polegające na prowadzeniu prozdrowotnego trybu życia- realizacji zasad zdrowego żywienia, które
mają nie tylko dostarczać wszystkich niezbędnych substancji odżywczych ale również umożliwiać
utrzymywanie prawidłowej masy ciała ( najczęściej rekomendowana jest dieta śródziemnomorska,
oczywiście o odpowiedniej kaloryczności). Drugim istotnym elementem prewencji cukrzycy jest
prowadzenie aktywnego trybu życia, zwiększenie aktywności ruchowej, zarówno w czasie
czynności codziennego dnia np. parkowanie samochodu w dalszej odległości od punktu
docelowego, wysiadanie z autobusu o 1 przystanek wcześniej, wchodzenie po schodach zamiast
korzystania z windy itd. jak i wprowadzenie ulubionych, regularnie powtarzanych, indywidualnie
dobranych form wysiłku fizycznego (spacer, jazda na rowerze, aerobik, taniec, pływanie, gra
w piłkę itd.).
Istotna rola jak najwcześniejszego wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej,
w zapobieganiu rozwojowi cukrzycy jak i jej przewlekłym powikłaniom powinna jednoznacznie
skłaniać do wykonywania badań przesiewowych. Badania te polegają na oznaczeniu poziomu cukru
we krwi żylnej metodami laboratoryjnymi, na czczo lub glikemii przygodnej wraz z powtórnym
oznaczeniem, w razie potrzeby wykonuje się doustny test obciążenia glukozą.
Do rozpoznawania cukrzycy absolutnie nie mogą służyć glukometry.
Zgodnie z rekomendacjami PTD badania w kierunku cukrzycy należy wykonywać u każdej
osoby od 45 roku życia, co 3 lata oraz niezależnie od wieku z powtarzaniem co 1 rok u osób,
u których występują czynniki ryzyka tej choroby. Są to osoby otyłe, prowadzące mało aktywny tryb
życia, z nadciśnieniem tętniczym, u których w rodzinie występuje cukrzyca, kobiety które
w czasie ciąży miały rozpoznana cukrzyce ciążowa, kobiety, które rodziły duże dzieci o masie
urodzeniowej powyżej 4000g, osoby u których wcześniej stwierdzono stan przedcukrzycowy,
osoby z zaburzeniami gospodarki lipidowej, kobiety z zespołem policystycznych jajników, osoby
ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego(chorobą niedokrwienna serca, po przebytym
zawale serca, udarze mózgu czy innymi objawami zaburzeń krążenia mózgowego, z miażdżycą
tętnic kończyn dolnych).
Badania przesiewowe w kierunku wykrywania cukrzycy przeprowadzane są przez Lekarzy
Rodzinnych. W razie wystąpienia pierwszych objawów sugerujących cukrzycę należy
niezwłocznie zgłosić się do Lekarza Rodzinnego w celu przeprowadzenia odpowiednich badań.
W razie potrzeby
Lekarze Rodzinni mają możliwość skierowania pacjenta do Poradni
Diabetologicznej (w województwie lubuskim
poradnie specjalistyczne zlokalizowane są
w Zielonej Górze, Gorzowie Wlkp., Drezdenku, Sulęcinie, Gubinie, Świebodzinie, Sulechowie,
Żarach, Żaganiu, oraz wznawia działalność Poradnia Diabetologiczna w Nowej Soli). Osoby
wymagające leczenia szpitalnego mogą być hospitalizowane w pierwszym
etapie w każdym
oddziale internistycznym, a w razie potrzeby w oddziałach internistycznych zatrudniających
diabetologów (w województwie lubuskim brak Oddziału Diabetologii).
Wraz z tegorocznym hasłem Światowego Dnia Walki z Cukrzycą ,,Cukrzyca: chrońmy
naszą przyszłość" oraz rozpoczynającego się 3-letniego okresu działań ,,Zdrowy styl życia i
cukrzyca" zachęcam do realizacji przedstawionych powyżej zasad zapobiegania cukrzycy i życzę
mobilizacji do badań przesiewowych, szczególnie osoby o zwiększonym ryzyku zachorowania.
Iwona Towpik, konsultant wojewódzki w dziedzinie diabetologii