TEMAT: DYSKRYMINACJA

Materiały edukacyjne przygotowane w ramach programu
Socrates Grundtvig Action 1,
“Law through Experience” / 116881-CP-1-2004-SK-GRUNDTVIG-G11
TEMAT: DYSKRYMINACJA
LEKCJA 4:
(Janka Debrecéniová)
Włączanie kwestii dotyczących równości i dyskryminacji do
głównego nurtu polityki (tzw. mainstreaming)
CEL:
Obszernie przedyskutowanie faktu istnienia wielu stron i aspektów funkcjonowania idei
równości i dyskryminacji oraz próba ich zdefiniowania.
ZAMIERZENIA:
Sprowokować uczestników do dyskusji na temat moŜliwych szczegółowych rozwiązań
kwestii wykluczenia społecznego poszczególnych grup populacji.
Przekazać studentom informacje dotyczące polityki mainstreaming (włączania kwestii
równości i dyskryminacji do głównego nurtu polityki) obowiązującej w Unii Europejskiej.
METODA:
Burza mózgów , praca grupowa, dyskusja moderowana.
CZAS TRWANIA:
45 - 60 minut
PROCEDURA:
Na początku lekcji uczestnicy stosując metodę „burzy mózgów” sporządzają listę grup
społeczeństwa, które są lub mogą się czuć dyskryminowane. Poszczególne grupy naleŜy
zapisać na tablicy flipchart. NaleŜy takŜe poprosić studentów, aby podali powody, które mogą
prowadzić lub mogły prowadzić w przeszłości do dyskryminacji lub poczucia wykluczenia
społecznego tych grup.
NaleŜy kontynuować lekcję w oparciu o następujące instrukcje: Rozpocznij posiedzenie (lub
moŜesz poprosić o to jednego z uczestników), powitaj uczestników i wyjaśnij im w skrócie
1
zasady polityki mainstreaming (moŜesz nawet zapisać definicję mainstreaming na tablicy
flipchart). Uczestników naleŜy podzielić na trzy do pięciu grup (liczba grup zaleŜy od liczby
uczestników oraz od ilości dostępnego czasu). KaŜda z grup będzie się starać sporządzić listę
środków, które w jej opinii powinny zostać podjęte na rzecz jednej z wybranych grup
dyskryminowanych (grupy mogą albo wybrać grupę społeczną, dla której w czasie zebrania
będą się starali zaproponować środki zwiększenia uczestnictwa w Ŝyciu społecznym lub grupa
taka moŜe być im z góry przydzielona). Dopilnuj, aby Ŝadne dwie grupy nie opracowywały
środków włączenia do głównego nurtu społecznego dla takiej samej grupy dyskryminowanej).
Grupy społeczne, które mogą czuć się dyskryminowane (moŜliwe
odpowiedzi uczestników w czasie pierwszej części lekcji):
kobiety;
wyznawcy innych religii niŜ chrześcijańskie, ateiści;
członkowie mniejszości narodowych;
Romowie;
homoseksualiści;
ludzie starsi;
osoby niepełnosprawne fizycznie lub upośledzone psychicznie;
młodzi ludzie, „świeŜo upieczeni” absolwenci;
dzieci;
osoby otyłe.
Instrukcje dla wszystkich studentów
Jesteście uczestnikami konferencji zatytułowanej “Droga do godnego Ŝycia bez dyskryminacji”
organizowanej przez rząd słowacki. Konferencja ma pomóc rządowi „sporządzić plan
sytuacyjny” przed wprowadzeniem w Ŝycie róŜnorodnych technik polityki mainstreaming
zalecanej przez Unię Europejską. W konferencji biorą udział ludzie z róŜnych obszarów
funkcjonowania społeczeństwa – urzędnicy rządowi, ludzie biznesu, przedstawiciele organizacji
pozarządowych, urzędnicy organów samorządowych, lekarze, nauczyciele, specjaliści w
zakresie praw człowieka, itp. Uczestnictwo osób posiadających doświadczenie z róŜnorodnych
obszarów działalności społeczeństwa moŜe pomóc w opracowaniu świeŜych idei i propozycji
dotyczących kwestii walki „na wszystkich frontach” z dyskryminacją i wykluczeniem społecznym
róŜnych grup populacji.
Zadaniem waszej grupy roboczej jest ustalenie problemów, z którymi spotykają się często
..................................... i które zwykle prowadzą do ich dyskryminacji i gorszej pozycji w
społeczeństwie. Zaproponujcie konkretne sposoby poprawienia ich statusu w społeczeństwie.
Zdecydujcie, jaką grupę ekspertów reprezentuje kaŜdy z was. MoŜecie dokonać wyboru na podstawie
poniŜszej listy lub teŜ moŜecie wybrać zawód lub instytucję, które nie są wymienione na poniŜszej liście
(Dopilnujcie, aby w waszej grupie nie znalazły się Ŝadne dwie osoby reprezentujące ten sam zawód lub
instytucję). Dopilnujcie takŜe, aby w waszej grupie znalazła się osoba reprezentująca pokrzywdzoną
grupę społeczną, na której rzecz proponowane są rozwiązania. Zapiszcie swoje zawody na wizytówkach.
2
Zapiszcie swoje sugestie dotyczące sposobów włączenia grupy do głównego nurtu społeczeństwa na
tablicy flipchart. Wybierzcie jedną osobę, która będzie prezentować wyniki waszej grupy roboczej przed
wszystkimi uczestnikami konferencji.
Eksperci, których moŜna wybrać jako członków swojej grupy roboczej:
Minister Pracy, Spraw Społecznych i Rodziny; dyrektor przedszkola w miejscowości Šarišské
Michaľany; burmistrz miasta Bojnice; współwłaściciel firmy produkującej meble Slovnab
zatrudniającej około 150 pracowników; profesor pedagogiki; prodziekan Kolegium
Pedagogicznego Uniwersytetu Comeniusa w Bratysławie; ordynator oddziału psychiatrycznego
szpitala w Mrtin; dyrektor DOM – organizacji pozarządowej, której działalność jest skierowana
na poprawę statusu społecznego ojców i matek przebywających na urlopie wychowawczym;
aktywista praw człowieka pracujący dla organizacji pozarządowej broniącej praw człowieka;
członek parlamentu, itp..
Dyskusja:
Po przedstawieniu wyników pracy kaŜdej z grup roboczych nastąpi dyskusja dotycząca polityki
mainstreaming w Unii Europejskiej oraz znaczenia przeprowadzania obszernych i
systematycznych badań podczas wdraŜania metod zapewnienia równości dla członków
wszystkich grup społecznych. MoŜna takŜe omówić bariery utrudniające wdraŜanie polityki
mainstreaming lub przeszkody w jej zastosowaniu. Dyskusja powinna takŜe uwzględnić
systematyczny wpływ proponowanych środków i warunków na ich skuteczne wdroŜenie. MoŜna
poprosić uczestników, aby rozwaŜyli jakie środki – proponowane dla poszczególnych grup
podlegających dyskryminacji – mają wspólną podstawę i mogą być rozwiązane globalnie (tzn.
metodą ustawodawczą) a które z nich wymagają specjalnych rozwiązań.
NARZĘDZIA:
Tablice typu flipchart, długopisy i ołówki, mikrofony dla gospodarzy i gości konferencji,
wizytówki dla poszczególnych grup roboczych oraz wizytówki dla uczestników konferencji.
WSKAZÓWKI DLA TRENERÓW:
Czas na przygotowanie przydzielony grupom roboczym nie jest ustalony i w razie potrzeby
moŜe ulec zmianie.
Staraj się zmusić uczestników, aby próbowali „wejść w skórę” danej grupy społecznej, a nie
poprzestawali wyłącznie na nakreśleniu powierzchownego obrazu omawianego problemu.
Ponadto, poproś ich aby pomyśleli o tym, jakie są przyczyny tego, Ŝe większość społeczeństwa
przeciwstawia się rozwiązaniu tej kwestii – szczególnie o tym, jakie zagroŜenie moŜe w ich
opinii stanowić ta sytuacja, aczkolwiek nie zawsze są tego świadomi lub nie zawsze chcą się
przyznawać do takiej opinii (zostało udowodnione, Ŝe nieczuła i arogancka postawa często
słuŜy do zamaskowania poczucia niepewności i obawy, Ŝe zagroŜone mogą zostać pewne
przewagi i stabilne warunki jakie zapewnia im status quo).
NaleŜy poinformować uczestników, Ŝe takie aspekty naleŜy równieŜ brać pod uwagę przy poszukiwaniu
rozwiązań omawianych problemów.
UWAGI PRAWNIKA:
3
Mainstreaming to podejście, które opiera się na poszukiwaniu sposobów włączenia aspektów
idei równości - w oparciu o róŜnice płci, rasy, religii, orientacji seksualnej lub
niepełnosprawności albo teŜ na jakiejkolwiek innej podstawie – do procesów oceny i
poszukiwania rozwiązań. Na przykład, kwestie związane z równością kobiet i męŜczyzn oraz
równych szans dla obydwu płci powinny zostać rozwiązane nie tylko na poziomie
ustawodawstwa pracy, ale powinny być takŜe rozwaŜane przy przygotowywaniu koncepcji
edukacyjnych (poniewaŜ edukacja moŜe stać się skutecznym narzędziem stosowanym do
eliminacji stereotypów związanych z płcią lub dla podkreślenia równych zdolności kobiet i
męŜczyzn we wszystkich sferach Ŝycia), tworzeniu polityki organizowania kampanii
reklamowych lub ustalaniu polityki rodzinnej, społecznej, ekonomicznej, ochrony zdrowia lub
jakiejkolwiek innej. Oznacza to, iŜ kwestie równości powinny być stale obecne w świadomości
społecznej a nie „wypływać na wierzch” jedynie w przypadkach gdy nie moŜna uniknąć
konieczności rozwiązania problemów wynikających z nagromadzenia braków, których podstawą
są niepełne rozwiązania istniejących problemów.
Polityka mainstreaming Unii Europejskiej składa się z zestawu zaleceń, raportów i innych
dokumentów, które nie są dokumentami prawnie obowiązującymi, przyjętych przez instytucje
Unii Europejskiej. Te dokumenty analizują istniejącą sytuację i przekazują zalecenia dla Krajów
Członkowskich Unii Europejskiej oraz ich instytucji, proponując metody, które powinno się
zastosować w celu uzyskania poprawy w zakresie prawa ich obywateli do równego traktowania.
Prawie wszystkie polityki mainstreaming w Unii Europejskiej zajmują się zasadami równości
kobiet i męŜczyzn. JednakŜe pojawiły się juŜ w Unii Europejski pewne sygnały wskazujące na
potrzebę zastosowania podejścia mainstreaming do wszystkich wyłączonych grup obywateli.
W ramach wprowadzanej przez siebie polityki mainstreaming, której celem jest zapewnić
równe traktowanie dla kobiet i męŜczyzn we wszystkich sferach Ŝycia, instytucje Unii
Europejskiej podkreślają między innymi potrzebę, by zagwarantować kobietom większe
uczestnictwo w procesach podejmowania decyzji na wszystkich poziomach – w parlamentach,
rządach narodowych Krajów Członkowskich oraz organach samorządowych, a takŜe na wielu
stanowiskach kierowniczych w róŜnych obszarach działalności publicznej i państwowej – to
znaczy na wszystkich poziomach Ŝycia politycznego, ekonomicznego, społecznego i
kulturalnego. Unia Europejska uznaje zwiększenie reprezentacji kobiet w procesach
podejmowania decyzji za szczególnie istotne, poniewaŜ „moŜe to stanowić źródło róŜnorodnych
nowych idei, wartości oraz zachowań, które przyczynią się do zwiększenia sprawiedliwości i
równości na świecie zarówno dla męŜczyzn jak i dla kobiet“1, co bez Ŝadnych wątpliwości
przyniesie korzyści dla całego społeczeństwa. Autorzy koncepcji mainstreaming Unii
Europejskiej zwracają Krajom Członkowskim szczególną uwagę na konieczność przedstawienia
elastycznego i pełnego obrazu ról i zdolności kobiet i męŜczyzn w społeczeństwie, bez Ŝadnych
przesądów oraz dyskryminujących stereotypów, a takŜe na konieczność poszukiwania bardziej
zrównowaŜonego podziału obowiązków zawodowych, domowych i społecznych pomiędzy
kobietami i męŜczyznami, poprzez działania edukacyjne2.
Polityka mainstreaming Unii Europejskiej nie jest wiąŜąca dla jej Krajów Członkowskich i ich
mieszkańców. JednakŜe stanowi dla nich bez wątpienia waŜne źródło inspiracji. Finlandia
i Szwecja, kraje w których obserwuje się wysoki stopień reprezentacji kobiet we wszystkich
sferach Ŝycia, co jest między innymi efektem polityki mainstreaming, mogą być tego najlepszym
przykładem.
1
Wstęp do - Zaleceń Rady (Council Recommendation) 96/694/EC z dnia 2 grudnia 1996 roku dotyczących
zrównowaŜonego uczestnictwa kobiet i męŜczyzn w procesie podejmowania decyzji, Paragraf 12.
2
Ibid, Część I/2 (a) ww Zaleceń.
4