Moja Australia - Kino Dzieci Prezentuje

Dział Edukacji
Stowarzyszenie Nowe Horyzonty
www.nhef.pl
facebook.com/NoweHoryzontyEdukacjiFilmowej
CYKL | FILMOWE LEKCJE – KLASA 4.
GRUPA WIEKOWA | SZKOŁA PODSTAWOWA 4–6
ANALIZA PSYCHOLOGICZNA
opracowanie: Joanna Giereło, Karolina Giedrys-Majkut, Marcin Majkut
FILM | „PODEJMUJĄC RYZYKO”, reż. Nicole van Kilsdonk
Bohaterką filmu jest rezolutna Kik, której tata wyjeżdża na wojnę. Jest lekarzem i chce pomagać ludziom,
poza tym – jak to określiła mama – nie jest domatorem. Kik martwi się, że ojciec nie wróci. Wymyśla
różne sposoby na to, by zapanować nad tym lękiem, jednak one zawodzą. Zmartwienia stają się co raz
większe, kiedy urywa się kontakt telefoniczny z ojcem. Gdy tata się w końcu odnajduje, okazuje się, że
w wyniku wypadku musiał przejść amputację nogi. Mimo to nadal twierdzi, że nie można się bać, bo
„jeśli coś ma się zdarzyć, to zdarzy się wszędzie.” Kik zgadza się z tatą – choć się boi, podejmuje ryzyko
i zjeżdża po rampie na deskorolce. Nie ma innego sposoby, żeby nauczyć się na niej jeździć.
Film dotyka poważnych kwestii, które są naturalną częścią naszej rzeczywistości, a ponieważ pokazuje je
z dużą dozą poczucia humoru i optymizmu świetnie nadaje się do pracy z dziećmi. Zajęcia zainspirowane
filmem mogą wesprzeć proces desensytyzacji, czyli oswajania lęku i w konsekwencji przyczynić się do
przełamania tabu wokół trudnych aspektów naszego życia oraz obniżenia poziomu negatywnych emocji,
z jakimi borykają się uczniowie, przepracowując takie zagadnienia samodzielnie, bez pomocy z zewnątrz.
Mądrze przygotowana rozmowa wokół filmu może dostarczyć jej uczestnikom wiedzy na temat pomocy,
na jaką można liczyć w chwili kryzysu osobistego.
Obawy mogą budzić sceny odbierane jako mocne i wątek związany z pomysłem Kik, by uśmiercić psa
i mysz. Jeśli jednak lepiej przyjrzymy się tym scenom (motywom), dostrzeżemy, że mają one swoje
uzasadnienie dramaturgiczne, dużo wnoszą i dobrze wpisują się w całą historię, która ma szczęśliwe
zakończenie. Skierowanie uwagi uczniów w tę stronę może znieść napięcie wokół trudniejszych wątków
czy sekwencji. One z założenia mają wywoływać silne reakcje emocjonalne u widza, by wzbudzić w nim
empatię wobec trudnego losu Kik oraz otworzyć go na konfrontację z trudnym tematem i umożliwić jego
pozytywne przepracowanie. Pogłębiona rozmowa o tym, dlaczego tego typu sceny znalazły się w filmie
i jakie mają znaczenie, pozwoli wykorzystać ich potencjał i wyjść naprzeciw intencji twórców.
Jedynym ograniczeniem do pracy z omawianym filmem jest sytuacja, gdy temat ten dotyka osobiście
któregoś z uczniów. Istnieje wówczas ryzyko, że zajęcia grupowe wejdą za bardzo w życie tej osoby
CC BY-NC-ND: uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 3.0 Polska
Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz
pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych).
i przekroczą jej granice bezpieczeństwa. Spotkanie tego typu ma sens przy zgodzie osoby zainteresowanej,
wsparciu profesjonalisty (psychologa, interwenta, pedagoga) i gotowości, by nieść pomoc. Niepoparte
interwencją wprowadzanie w stan emocjonalnego roztrzęsienia nie przyniesie dziecku żadnych korzyści,
a może stać się kolejnym źródłem złych emocji, w tym wstydu.
TEMATY DO OMÓWIENIA
Film stwarza okazję do omówienia z uczniami dwóch tematów:
→ czy warto podejmować ryzyko;
→ czy zamartwianie się pomaga.
Czy warto podejmować ryzyko
W filmie tytułowe ryzyko podejmuje zarówno tata (jedzie na wojnę), jak i Kik (chce nauczyć się zjazdów
po rampie na deskorolce). Misja każdego z nich jest trudna i ryzykowna. Tata dziewczynki wyznaje
zasadę, że trzeba walczyć ze swoim strachem, dlatego jeździ w najbardziej niebezpieczne rejony na
świecie, wierząc, że nic mu się nie stanie. Kik jest jego nieodrodną córką. Oboje na swój sposób się
zabezpieczają – tata przed wyjazdem szczepi się przeciwko egzotycznym chorobom, Kik zakłada wszelkie
możliwe ochraniacze. Czy można jednak wszystko przewidzieć?
Film pokazuje koszty podejmowania różnych ryzykownych zachowań. Widzimy bohaterów, którzy muszą
zastanowić się, co jest dla nich ważniejsze – żądza przygód czy bezpieczeństwo, nauka nowego sportu
czy unikanie wypadku, poczucie misji czy dobro rodziny. Widzimy też jak sytuacja zmusza Kik i jej rodzinę
do porzucenia magicznego myślenia, zgodnie z którym wszystko będzie dobrze, bo zawsze tak było.
Ta historia to dobry pretekst do rozmowy o tym, jak rozsądnie ważyć ryzyko, uwzględniając przy tym
dobro swoje i innych. Warto poświęcić chwilę uwagi roli strachu w zapewnianiu nam bezpieczeństwa –
strach nie jest niczym złym, chroni nas przed zagrożeniem, jest czymś normalnym. Problem powstaje
wtedy, gdy nie umiemy sobie z nim poradzić: odczuwamy go zbyt silnie i zaczyna nas paraliżować (jak
bohatera historii powtarzanej przez ojca Kik, bojaźliwego mężczyznę, który tak się bał, że nie wychodził
z domu) lub wtedy gdy go nie odczuwamy, zbytnio narażając swoje życie.
Omawiając temat, warto postawić następujące pytania:
→
→
→
→
→
→
→
czy można się zabezpieczyć przed niebezpieczeństwem?
czy warto podejmować ryzyko?
kiedy warto podejmować ryzyko?
jak radzić sobie z tym, co niepewne?
jakie strategie najlepiej sprawdzają się wobec sytuacji, które wzbudzają w nas lęk?
czy można w pełni przewidzieć, co się wydarzy?
czy strach jest zły?
Czy zamartwianie się pomaga
Film pokazuje próbę poradzenia sobie z niepewnością i lękiem wobec ryzyka, jakie podejmujemy sami
lub jakie podejmuje ktoś nam bliski. Reżyser proponuje nam cały przegląd najczęściej wybieranych przez
nas strategii radzenia sobie z tymi sytuacjami. Mamy tu próbę zaczarowania rzeczywistości, wmawiania
sobie, że problem nie istnieje („Lekarzom na wojnie nie grozi niebezpieczeństwo” – tłumaczy Kik kolegom
w szkole). Jest również specyficzne „krzątactwo”, które dopada nas w chwilach kryzysu (po otrzymaniu
wiadomości, że jej mąż zaginął mama Kik postanawia wyremontować mieszkanie). Widzimy w końcu i tę
CC BY-NC-ND: uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 3.0 Polska
Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz
pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych).
2
najbardziej pokrętną ze wszystkich strategii Kik, by obniżyć prawdopodobieństwo śmierci lub wypadku
taty poprzez stworzenie wyjątkowo mało prawdopodobnej kombinacji okoliczności (śmierć jednocześnie
rodzica, psa i myszy) – to założenie popchnie Kik do podjęcia dramatycznych decyzji, których na szczęście
nie wprowadza w życie.
Opisane sposoby obniżania napięcia zawodzą. Kik i jej mama muszą przyznać przed sobą i innymi, że
sytuacja jest bardzo poważna, a one są bezradne i się boją. To dobra okazja, by porozmawiać z uczniami
o tym, że przyznanie się do strachu nie jest niczym złym. W takich sytuacjach pomóc nam może wsparcie
innych i rozmowa o naszych uczuciach. W przypadku Kik rozmowa w szkole i w gronie rodzinnym
przynosi oczyszczenie; dziewczynka porzuca pomysły o uśmiercaniu różnych zwierząt, godzi się również
z koleżanką, którą wcześniej odrzuciła za zbytnią szczerość w omawianiu sytuacji jej ojca.
Kiedy martwimy się czymś za bardzo, często przychodzą nam do głowy najgorsze scenariusze. Warto
przedyskutować z dzieckiem czy istnieją inne – bardziej pozytywne rozwiązania określonych sytuacji.
Można pofantazjować o tych pozytywnych wyobrażeniach. To z pewnością zmniejszy napięcie i złagodzi
katastroficzne wyobrażenia.
Omawiając temat, warto postawić następujące pytania:
→
→
→
→
→
→
co mogła czuć Kik, nie mając wpływu na to czy tata wróci, czy nie?
w jaki sposób Kik próbowała radzić sobie ze zamartwieniami i zmniejszyć prawdopodobieństwo,
że tata zginie na wojnie?
czy to był dobry pomysł?
co Kik mogła zrobić, żeby mniej się martwić?
czy macie jakąś radę dla Kik?
do kogo się możemy się zwrócić, żeby poczuć się lepiej?
CC BY-NC-ND: uznanie autorstwa – użycie niekomercyjne – bez utworów zależnych 3.0 Polska
Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz
pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych).
3