rocznik 2008 - Instytut Przemysłu Skórzanego

Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
Numer 1
1. "Nowe wielofunkcyjne barwniki reaktywne"
dyes). Ł. Wyrębska, E. Łopata, s. 5-19.
(New polyfunctional reactive
aspekty
stosowania
barwników
w
przemyśle
2. "Toksykologiczne
włókienniczym" (Toxicological aspects of synthetic colorants for textile
industry) W. Czajkowski, s. 20-30.
3. "Polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i polichlorowane dibenzofurany
w barwnikach i wyrobach włókienniczych" (Polychlorinated dibenzo-p-dioxins
and polychlorinated dibenzofurans in dyes and textiles). G. Wielgosiński,
s. 31- 45.
4. "Odbarwianie ścieków przemysłu tekstylnego" (Decolorisation of textile
wastewater). I.Kijewska, M. Kucharska, s. 45-51.
1.
Nowe wielofunkcyjne barwniki reaktywne
New polyfunctional reactive dyes
Łucja Wyrębska
Ewa Łopata
Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu Oddział Zamiejscowy
Barwników i Produktów Organicznych w Zgierzu, e-mail: ł[email protected]
Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki prac badawczych prowadzonych w ramach
technologii Teegafix, dotyczących syntezy i właściwości aplikacyjnych nowych
wielofunkcyjnych barwników reaktywnych do barwienia celulozy. Prace badawcze
prowadzono w Uniwersytecie Stanowym w Północnej Karolinie (NCSU). Barwniki
reaktywne do referowanych badań syntetyzowane były w IBPO.
Abstract
The article presents results of investigation of synthesis and aplication properties
new polyfunctional reactive dyes for celulosic fibres-Teegafix technolgy. Reserches
carried on North Carolina State University. Selected dyes producted by a contract
industrial plant in IBPO Zgierz.
1 (2008) 5-19
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
2.
Toksykologiczne aspekty stosowania barwników w przemyśle włókienniczym
Toxicological aspects of synthetic colorants for textile industry
Wojciech Czajkowski
Politechnika Łódzka, Instytut Technologii Polimerów i Barwników, 90-924 Łódź, ul Stefanowskiego
12/16, e-mail: [email protected]
Streszczenie
W procesach barwienia wyrobów włókienniczych stosowanych jest kilka tysięcy
środków barwiących różniących się budową i właściwościami fizykochemicznymi.
Jak wszystkie substancje chemiczne produkty te stosowane w niewłaściwy sposób
mogą stanowić zagrożenie dla ich użytkowników i środowiska naturalnego.
W oparciu o przegląd literatury naukowej obejmujący prace dotyczące efektów
oddziaływania barwników na organizmy żywe dokonano omówienia właściwości
toksykologicznych, alergizujących i mutagennych barwników oraz problemów
ekologicznych związanych z ich stosowaniem.
Abstract
Modern textile industry uses thousands of colouring matters of different structure
andphysicochemical properties. As all chemicals these substances may be hazardous
for their users and environment. This paper give brief summary of the literature data
connected with works on toxicological, 2ensitizing and mutagenic activity of
colorants used in textile industry as well as possible environmental problems arising
during application of dyes and pigments.
1 (2008) 20-30
3.
Polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i polichlorowane dibenzofurany w
barwnikach i wyrobach włókienniczych
Polychlorinated dibenzo-p-dioxins and polychlorinated dibenzofurans in dyes
and textiles
Grzegorz Wielgosiński
Politechnika Łódzka, Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska, Katedra Systemów
Inżynierii Środowiska, ul. Wólczańska 175, 90-924 Łódź,, e-mail: [email protected]
Streszczenie
W artykule omówiono znane wyniki badań nad zawartością polichlorowanych
dibenzo-p-dioksyn i polichlorowanych dibenzofuranów w barwnikach i wyrobach
włókienniczych. Wskazano, że niektóre barwniki i pigmenty dioksazynowe,
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
w szczególności oparte o o-chloranil, aryloaminochinonowe, antrachinonowe
i ftalocyjaninowe mogą być zanieczyszczone powstałymi na etapie syntezy
dioksynami i furanami. Obecność dioksyn, jako produktów ubocznych, zauważono
również w pentachlorofenolu i triclosanie będącymi składnikami apretur
włókienniczych. Wskazano również, ze niektóre procesy wykańczalnicze
w przemyśle włókienniczym mogą być źródłem emisji dioksyn do środowiska,
podobnie jak pranie chemiczne.
Abstract
The published in literature results of investigations on polychlorinated-dibenzo-pdioxins and polychlorinated dibenzofurans contents in dyes and textiles has been
described. It has been pointed out that some dioxazine dyes and pigments (based on
o-chloranil), and also arylaminoquinone, atraquinone and phthalocyanine dyes and
pigments may be contaminated by dioxins and furans during chemical synthesis. The
presence of dioxins and furans, as by-products has been also noticed in
pentachlorphenol and triclosan, which are often used as components in finish agents
in textile industry. It was shown, that several finishing processes in textile industry
are sources of dioxin emission to the environment, as well as chemical cleaning of
textiles.
1 (2008) 31- 45
4.
Odbarwianie ścieków przemysłu tekstylnego
Decolorisation of textile wastewater
Kijewska Ilona
Kucharska Marta
Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu, Oddział Zamiejscowy
Barwników
i
Produktów
Organiicznych,
95-100
Zgierz,
ul.
Chemików
2/4,
e-mail:[email protected]
Streszczenie
Corocznie światowy przemył tekstylny wykorzystuje ponad 700 000 ton barwników.
W ustawodawstwie polskim nie istnieją ograniczenia dotyczące barwy
odprowadzanych ścieków. W artykule opisano metody prowadzące do odbarwiania
ścieków m.in. adsorpcję, utlenianie, separację oraz procesy mikrobiologiczne.
Abstract
The amount of dye used each year in the textile industries of the world is more than
700 000 tons per year. In polish legislation, there are no obligatory discharge limits
for the colour of the effluent. Using wastewater treatment methods such as
adsorption, oxidation, separation and microbiological to remove colour from efflunet
were described.
1 (2008) 45-51
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
Numer 2-3
1. "Weryfikacja jakości wybranych wyrobów rynkowych w świetle wymagań
dyrektyw UE" (Verification of quality chosen market products in relation to
directive UE). A. Pietrzak, s. 45-50.
2. "Koncentraty barwiące oparte na barwnikach przeznaczone do barwienia
poliamidu – amidofile" (Concentrates (masterbatch types) based on the dyes for
polyamides – amidofiles). M. Kaźmierska, s. 51-63.
3. "Barwienie włókien poliestrowych" (Dyeing Processes for Polyester Fibers with
Disperse Dyes). K. Blus, s. 65-81.
4. "Rakotwórcza benzydyna" (Carcinogenic
A. Szymczak, s. 82-97.
benzidine).
K. Wojciechowski,
1.
Weryfikacja jakości wybranych wyrobów rynkowych w świetle wymagań
dyrektyw UE
Verification of quality chosen market products in relation to directive UE
Agnieszka Pietrzak
Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu, Oddział Zamiejscowy
Barwników i Produktów Organicznych, 95-100 Zgierz, ul. Chemików 2/4
Streszczenie
O złej jakości wyrobów rynkowych (zwłaszcza chińskich) świadczą m.in. ostatnie
doniesienia prasy i telewizji. W Laboratorium Akredytowanym w Zgierzu badamy
głównie produkty włókiennicze, zabawki, tworzywa sztuczne oraz żywność pod
kątem obecności i zawartości w nich substancji mogących stanowić zagrożenie dla
zdrowia i życia człowieka.
W artykule zaprezentowano kilka przykładów badanych wyrobów. Niektóre z nich
udało się (we współpracy z organami nadzoru np. Inspekcjami Handlowymi
i Sanitarnymi) wycofać z rynku.
Abstract
Producers and distributors are obliged place on the market only safe products. In
laboratory in Zgierz we research of available market products, for example; food,
toys, materials and fabrics. We cooperate with supervision states institutions and we
examine products about “suspicious” quality. Sometimes producers even aren’t
aware of that products which offer contain dangerous substances.
Several results of research dangerous products are presented in this article.
2-3 (2008) 45-50
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
2.
Koncentraty barwiące oparte na barwnikach przeznaczone do barwienia
poliamidu – acidofile
Concentrates (masterbatch types) based on the dyes for polyamides - amidofiles
Mariola Kaźmierska
Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu, Oddział Zamiejscowy
Barwników i Produktów Organicznych, Zgierz, [email protected]
Streszczenie
W publikacji omówiono podstawy teoretyczne i warunki otrzymywania
koncentratów barwiących (masterbatch), zawierających barwniki anionowe,
przeznaczonych do barwienia poliamidu w procesach termoplastycznego
przetwarzania. Technologia otrzymywania koncentratów została opracowana
i wdrożona do produkcji w Oddziale Zamiejscowym Bai~wników i Produktów
Organicznych w Zgierzu Instytutu Inżynierii Materiałów Polimerowych
i Barwników.
Abstract
In article, the theoretical background and winning conditions of concentrates based
on the anionic dyes for coloration of polyamides in thermoplastic processes has been
presented. The production technology of concentrates and implementation has been
done in Local Department of Dyes and Organic Products in Zgierz of the Institute for
Engineering of Polymer Materials and Dyes.
2-3 (2008) 51-63
3.
Barwienie włókien poliestrowych
Dyeing Processes for Polyester Fibers with Disperse Dyes
Kazimierz Blus
Instytut Technologii Polimerów i Barwników Politechniki Łódzkiej, [email protected]
Streszczenie
Włókna poliestrowe zajmują pierwsze miejsce wśród wszystkich wytwarzanych
surowców włókienniczych. Jedyną grupą barwników stosowaną do barwienia
hydrofobowych włókien poliestrowych są barwniki dyspersyjne. Barwniki
dyspersyjne zawierają głównie azowe i antrachinonowe układy chromoforowe.
Barwienie włókien poliestrowych przeprowadza się za pomocą następujących
metod: ciśnieniową, Thermosol, druku transferowego, barwienie z przenośnikiem,
barwienie w nadkrytycznym ditlenku węgla oraz z użyciem specjalnych metod.
W artykule zostały omówione wady i zalety każdej z tych metod. Wspomniano
również o toksylogicznych i ekologicznych aspektach stosowania barwników
zawiesinowych.
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
Abstract
The polyester fibers occupy the first place among the all producing fibers. The only
group of dyes applies for dyeing polyester fibers are disperse dyes. A large variety of
disperse dyes are available for coloring PES fibres. The disperse dyes contain in the
main azo or anthaquinone chromophores. Dyeing processes for polyester fibres lead
using methods: dyeing under hight-temperature conditions, Thermosol method,
dyeing with using carriers, transfer printing technique, dyeing from supercritical
carbon dioxide and using special methods of dyeing. In this paper, fauts and virtues
of these methods have been discussed. It was mention about toxilogical and
ecological aspects of using disperse dyes.
2-3 (2008) 65-81
4.
Rakotwórcza benzydyna
Carcinogenic benzidine
Krzysztof Wojciechowski
Agnieszka Szymczak
Katedra Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej, [email protected]
Streszczenie
Przez długi okres czasu barwniki azowe oparte na benzydynie, 3,3dimetylobenzydynie, 3,3 '-dimetoksybenzydynie oraz 3,3'-dichlorobenzydynie
produkowane były w ogromnych ilościach. Związki te charakteryzują się żywymi
kolorami, a przede wszystkim bardzo dobrymi właściwościami użytkowymi
i aplikacyjnymi. Od kiedy u pracowników pracujących przy syntezie benzydyny
stwierdzono wzrost zachorowalności na nowotwór pęcherza moczowego,
rozpoczęto badania in vivo i in vitro, nie tylko nad samą benzydyną, ale także nad jej
pochodnymi i barwnikami o nie opartymi. Na podstawie otrzymanych wyników
jednoznacznie stwierdzono, że benzydyna jest związkiem kancerogennym dla
człowieka i zwierząt oraz określono szlak przemian metabolicznych, jakim ona ulega
w organizmie żywym.
Abstract
For a long time azo dyes, derivatives of benzidine, 3,3-dimethylbenzidine,
3,3'-dimethoxybenzidine and 3,3 '-dichlorobenzidine have been sensitized in a large
amounts. These compounds are characterized by vivid colours and first of all they
have very good fastness and application properties. Since when, at workers
employed at synthesis of benzidine, claimed an increase of morbidity on bladder
cancer, there were launched in vivo and in vitro researches, not only with the use
benzidine, but also on its derivatives and dyes. On the basis obtained results, it was
unambiguously claimed that benzidine is carcinogenic compound for man and
animals and also it was determined the metabolic pathway in human body.
2-3 (2008) 82-97
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
Numer 4
1. "Wpływ nanocząsteczek srebrana funkcjonalnośc organizmu człowieka"
(Health Effects of silver nanoparticles – Review) A. Bacciarelli,
M. Kołodziejczyk, E. Rybicki, s. 99-113.
2. "Substancje szkodliwe występujące w cyklu życia obuwia” (Harmful
substances in life - cycle of footwear). J. Boba, L. Szuster, B. Woźniak,
s. 114-121.
3. "Pigment Black 7 w świetle aktualnych przepisów prawnych" (Pigment
Black 7 and current low regulations). A. Wolska, s. 122-125.
4. "Proces barwienia włókien celulozowych barwnikiem reaktywnym typu
Kayacelon reakt wobec niejonowych związków powierzchniowo-czynnych"
(Dyeing of cellulose fibres with reactive dye type Kayacelon react with
using nonionic surfactants). J. Bamska, K. Blus, s. 126-135.
1.
Wpływ nanocząstek srebra na funkcjonowanie organizmu człowieka
Health Effects of silver nanoparticles - Review
Anna Bacciarelli
Marek Kołodziejczyk
Edward Rybicki
Instytut Architektury Tekstyliów, Wydział Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów,
Politechnika Łódzka, [email protected]
Streszczenie
Nanotechnologia jest obecnie najbardziej obiecującą i niezwykle szybko rozwijającą
się dziedziną nauki, znajdującą zastosowanie zarówno w medycynie, włókiennictwie
jak i wielu innych gałęziach przemysłu. Najbardziej rozpowszechnionym produktem
o rozmiarach zawierających się w nanoskali jest srebro. Stosowane nanocząstki
srebra są zazwyczaj mniejsze od 100 nm i posiadają od 20 do 15 000 atomów srebra.
Badania dowiodły, iż cząstki srebra w skali nano wykazują niezwykłe właściwości
chemiczne, fizyczne oraz biologiczne. Dlatego też coraz częściej stosuje się je
zarówno w medycynie jak i innych związanych z nią dziedzinach nauki i przemysłu.
Z rozpowszechnianiem i stosowaniem nowych technologii wiąże się jednak ryzyko
polegające na niedokładnym rozpoznaniu mechanizmu działania srebra zarówno na
organizmy jednokomórkowe jak i na organizm ludzki. Biodystrybucja, kumulowanie
się nanocząstek srebra w organach, czy cytotoksyczność nanosrebra w stosunku do
tkanek to tylko niektóre z wielu problemów pojawiających się w ostatnich
doniesieniach naukowych. Dotychczas zbadano wpływ nanocząstek srebra na układ
oddechowy, skórę, układ trawienny oraz na niektóre tkanki naszego organizmu. Są
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
to badania wstępne, nasuwające jednakże wiele pytań oraz powodujące pojawianie
się wątpliwości, czy warto tak szeroko rozpowszechniać stosowanie nanotechnologii.
Abstract
Nanotechnology is the most promising field of science for generating new
application in medicine, textiles and also in the other branch of industry. A most
prominent nanoproducts are nanosilver particlrs. Usually nanosilver particles are
smaller than 100 nm and contain 20-15.000 silver atoms. Researches proved than
silver in nanoscale exhibit extraordinary physical, chemical and biological properties.
Due to this fact, use of nanosilver particles becoming more and more prevalent in
many fields of industry. With the widespread and usage of new technologies there is,
however, connected the risk of scant insights into interaction of nanoparticles with
both microorganisms and human body. Biodistribution, organ accumulation or
cytotoxity of nanosilver its only a few of many problems appears in the last research.
Currently is investigated impact of nanosilver particles on respiratory system, skin
and gastrointestinal tract. These are only a preliminary results, but we can be certain
that silver-based products should be used carefulness.
4 (2008) 99-113
2.
Substancje szkodliwe występujące w cyklu życia obuwia
Harmful substances in life - cycle of footwear
Jacek Boba
Główny Instytut Górnictwa, Katowice, [email protected]
Lucjan Szuster
Bogusław Woźniak
Streszczenie
Autorzy poruszają zagadnienie szkodliwego oddziaływania różnorodnych substancji
chemicznych zawartych w obuwiu na środowisko naturalne i na człowieka. Ważnym
problemem jest minimalizowanie negatywnego wpływu substancji chemicznych na
środowisko i człowieka w różnych fazach produkcji obuwia (począwszy od
projektowania), podczas użytkowania obuwia oraz w trakcie jego likwidacji.
Abctract
The authors focused on harmful affect on environment and humen of different
chemical substances in footwear appearanced. As significant question is minimize
a negative influence of chemical substances on environment and humen during
production stages, use period and liquidate of footwear.
4 (2008) 114-121
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
3.
Pigment Black 7 w świetle aktualnych przepisów prawnych
Pigment Black 7 and current low regulations
Anna Wolska
COLEX Spółka z o.o., Zgierz, ul. Kolorowa 14
Streszczenie
W artykule przedstawiono właściwości, metody otrzymywania i zastosowania sadzy
w przemyśle. Opisano także zmiany w przepisach prawnych dotyczących substancji
niebezpiecznych oraz prace podjęte w COLEX Spółka z o.o. w celu wyeliminowania
zagrożeń w koncentratach barwiących.
Abstract
In the article included properties, methods of synthesis and aplication the soot in the
industry. One described also changes in low regulations of concerning dangerous
substances and research opposite matters in order to remove health hazard.
4 (2008) 122-125
4.
Proces barwienia włókien celulozowych barwnikiem reaktywnym typu Kayacelon
react wobec niejonowych związków powierzchniowo – czynnych
Dyeing of cellulose fibres with reactive dye type Kayacelon react with using
nonionic surfactants
Jadwiga Bemska
Instytut Architektury Tekstyliów, Wydział Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów
Politechniki Łódzkiej
Kazimierz Blus
Instytut Technologii Polimerów i Barwników Politechniki Łódzkiej, [email protected]
Streszczenie
Podjęto badania nad wpływem niejonowych związków powierzchniowo-czynnych
na procesy sorpcji barwnika C.I. Reactive Blue 217 przez włókna celulozowe.
Badania dotyczyły wpływu stężenia i rodzaju związku powierzchniowo-czynnego
na własności spektroskopowe roztworu barwnika C.I. Reactive Blue 217.
Stwierdzono, że związki powierzchniowo-czynne w kąpielach farbiarskich zmieniają
własności spektroskopowe roztworów barwników powodując rozpad agregatów
i aglomeratów z utworzeniem miceli: związek powierzchniowo-czynny - barwnik.
Związki powierzchniowo-czynne znajdujące się w kąpielach przeciwdziałają
agregującemu działaniu chlorku sodowego. Stwierdzono, że niejonowe środki
Barwniki, Środki Pomocnicze 2008
powierzchniowo - czynne opóźniają procesy sorpcji barwnika z kąpieli wpływając
korzystnie na jakość wybarwień.
Abstract
Studies have been undertaken on the effect of nonionic surfactant on the sorption of
C.I. Reactive Blue 217 by cellulose fibers, focusing on the influence of the surfactant
concentration and type on the spectroscopic properties of this dye. It has been found
that surfactants in dyeing baths change the spectroscopic properties of dye solutions
resulting in the decomposition of aggregates and agglomerates to form a surfactantdye micelle. The surfactants in baths counteract the aggregating action of sodium
chloride. The performed studies concerned the sorption kinetics of dye from dyeing
baths containing various surfactants and its exhaustion coefficients.
4 (2008) 126-135