Open full article - Trendy ve vzdělávání

Trendy ve vzdělávání 2008
Využití ICT ve vzdělávání a informatika
WPŁYW KOMPUTERYZACJI NA NIEPOWODZENIA SZKOLNE UCZNIÓW
BUŁKA Beata, RP
Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród
gimnazjalistów. W badaniach wzięło udział 85 uczniów z Rybnika. Na podstawie
otrzymanych wyników możemy stwierdzić, że komputer staje się jedną z głównych
przyczyn niepowodzeń szkolnych.
Słowa kluczowe: niepowodzenia szkolne, komputer, gimnazjum
INFLUENCE OF COMPUTERIZATION ON SCHOOL FAILURES
Resume
The results of questionnaire researches carried among 85 gymnasium pupils
from Rybnik are presented. On the base of received results we can ascertain, that
computer becomes one of main reasons of school failures.
Keywords: school failures, computer, gymnasium (in Poland – 3 years, type of middle
school, starting at age 13/14 and following 6 years of Elementary School. Compulsory
for all students. Followed by the non-mandatory 3 years Liceum, 4 years technikum, or
2 or 3 years vocational technical school)
Wprowadzenie
Największy wysiłek rozumu to uznać,
że istnieje nieskończona mnogość
rzeczy, które go przerastają
Blaise Pascal
Proces kształcenia jest procesem, którego efekty zależą od wielu czynników. W
procesie tym […] spotykamy się z pojęciem powodzeń i niepowodzeń (Bereźnicki,
2001, s. 405). Niepowodzenia szkolne towarzyszą każdej pracy nauczyciela.
W szkolnej rzeczywistości bywa tak, że każdy uczeń […] doznaje powodzeń i
niepowodzeń w nauce, choć ich skala i charakter bardzo się między sobą różnią (Okoń,
1998, s. 356).
Mówiąc o niepowodzeniach szkolnych lub niepowodzeniach dzieci i młodzieży
w nauce szkolnej, będziemy mieli na myśli sytuacje, w których występują wyraźne
rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a
zachowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania
(Kupisiewicz, 2000, s. 253).
Niepowodzenia szkolne podzielimy na niepowodzenia ukryte (które najczęściej są
przyczyną występowania niepowodzeń jawnych) i jawne (drugoroczność i odsiew
szkolny).
Trudno jest wyróżnić przyczyny niepowodzeń szkolnych ze względu na
różnorodność czynników je wywołujących. Wielu badaczy tego problemu upatruje
283
Trendy ve vzdělávání 2008
Využití ICT ve vzdělávání a informatika
przyczyny niepowodzeń w nauce w samym uczniu (niski poziom intelektualny,
niechętny stosunek do nauki, lenistwo itp.) (Bereźnicki, 2001, s. 411)
Jedne z pierwszych badań nad tym problemem zostały przeprowadzone już w okresie
międzywojennym przez Marię Grzywak – Kaczyńską. Wyniki swoich badań
przedstawiła w książce Powodzenia szkolne a inteligencja wydanej w roku 1935.
W dobie komputeryzacji jedną z przyczyn niepowodzeń szkolnych może być
zbyt duża ilość czasu (chyba nawet nie wolnego) spędzana przed komputerem.
Sprawdźmy to zatem.
Charakterystyka terenu badań i badanej populacji
Badania zostały przeprowadzane na terenie województwa śląskiego, w mieście
Rybnik (141.374 mieszkańców), wśród 85 uczniów gimnazjum z klas I-III.
Metodologia badań
Celem badań było zbadanie zjawiska wpływu komputeryzacji na niepowodzenia
gimnazjalistów.
Zanim przystąpiono do przeprowadzenia badań założono, że: komputer ma
wpływ na niepowodzenia szkolne gimnazjalistów; może zastąpić świat realny; wpływa
pozytywnie na samopoczucie; wpływa negatywnie na zdrowie i interakcje personalne
(rodzinne).
Badania
(anonimowe)
zostały
przeprowadzone
metodą
sondażu
diagnostycznego. Kwestionariusz ankiety składał się z 25 pytań.
Przedstawienie i analiza zebranego materiału
Prawie wszyscy badani (92,9%) posiadają komputer, a Ci którzy go nie mają
korzystają z niego u znajomych lub w kafejkach internetowych. Ponad połowa
respondentów (63,5%) ma dostęp do Internetu.
Zadowalający jest fakt, że 71,7% badanych na pytanie: Co robisz w czasie pracy
na komputerze? odpowiedziało, że się uczy. Dokładne informacje o tym co robią
gimnazjaliści siedzący przed komputerem przedstawia rys. 1.
80
odsetek badanych
70
60
71,7
65,8
52,9
57,6
50
37,6
40
30
20
12,9
10
7
14,1
1,1
su
rfu
ję
uż
gr
po
yw
am
am
in
te
do
rn
ec
ko
ie
m
un
ika
cj
i
uc
słu
zę
ch
a m s ię
m
uz
po
og
yk
zn
lą
i
da
aj
ko
ę
m
rz
l
u
film
ys
dz
ta
tw
in
y
m
or
a
z
ze
cz
ed
ni
ac
yt
e
ie
or
st
a
ro
te
n
ks
in
te
tu
rn
et
ow
yc
h
0
wykonywane czynności
Rys.1. Sposób spędzania czasu przed komputerem
Źródło: badania własne
284
Trendy ve vzdělávání 2008
Využití ICT ve vzdělávání a informatika
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
94,7
84,2
73,6
29
13,1
21
15,7
7,8
sz
uk
an
ie
ko
rz
ys
za
ta
da
m
ni
ci
z
a
ek
en
z
aw
ję
cy
z
os
kl
y
ka
op
te
k
ed
pi
a
w
ng
s
ii
a
ko
in
ie
ni
te
rz
l
e
s
r
ys
k
pr
ne
ie
ta
ac
go
ci
ko
ni
e,
w
e
rz
w
k
e
z
ys
tó
ch
e
dy
r..
ta
st
od
to
.
ni
ro
r
zę
z
e
n
e
y
z
na
t
w
ek
pr
w
ed
og
st
w.
u
uk
ra
ro
s
ci
m
ac
zm
a
ó
yj
ga
w
aw
ne
.p
na
ia
l
st
u
m
ko
ro
ny
na
w
yc
in
te
h
te
m
rn
at
et
na
ow
uk
e
i(
sz
ko
ły
)
odsetek badanych
Mniej optymistyczne okazały się odpowiedzi na następne pytania. Okazuje się, że
ponad jedna trzecia respondentów (35,4%) spędza przed komputerem więcej niż 5 godz.
dziennie, a 43,5% więcej niż 2 a mniej niż 5. Co szósty respondent odchodząc od
komputera odczuwa zmęczenie ale aż trzy czwarte badanych twierdzi, że komputer
poprawia im nastrój.
Zadając pytania: czy tracisz poczucie czasu siedząc przed komputerem?; czy
odczuwasz brak komputera, jeśli długo z niego nie korzystasz?; czy siedzisz do późna w
nocy przy komputerze?; czy zaniedbujesz obowiązki domowe, dlatego, że wolisz
korzystać z komputera?; czy czas wolny wolisz spędzić przed komputerem czy na
świeżym powietrzu?, chcieliśmy sprawdzić czy wśród gimnazjalistów występują już
symptomy uzależnienia od komputera. Okazuje się, że tak! Połowa uczniów odczuwa
brak komputera, jeśli długo z niego nie korzysta. 94,1% badanych traci przy
komputerze poczucie czasu.
Wiemy jak ważną rzeczą jest zdrowie, niestety badania wskazują, że
gimnazjaliści niezbyt chętnie dbają o jego higienę. Co trzeci gimnazjalista przez
komputer jest niewyspany. Podobna (38,8%) ilość osób woli spędzać wolny czas przed
komputerem niż na świeżym powietrzu.
Podobnie źle się dzieje w sferze kontaktów interpersonalnych i obowiązków. Na
pytanie: czy zaniedbujesz obowiązki szkolne, przez to, że zbyt długo korzystasz z
komputera? respondenci odpowiedzieli następująco: zdarza mi się (62,4%), tak (9,4%,
w tym 100% chłopców), nie (28,2%, w tym 70,8% dziewcząt). Połowa uczniów mało
rozmawia z rodziną (woli czas poświęcić na zajęcia z komputerem), zaniedbuje swoje
obowiązki domowe, przez co popada w konflikty z rodzicami. Trzeba jednak
nadmienić, że nie wszyscy rodzice (64,7%) upominają dzieci za to, że zbyt wiele czasu
poświęca komputerowi.
Znaczna ilość respondentów (69,5%) stwierdziła, że komputer wpłynął na osiągane
wyniki w nauce, nie zawsze pozytywnie. Co piąty uczeń nie odrabia zadań domowych
(20,1%) ponieważ woli spędzić czas przy komputerze.
Rys.2. Sposób odrabiania zadania domowego przy pomocy komputera
Źródło: badania własne
285
Trendy ve vzdělávání 2008
Využití ICT ve vzdělávání a informatika
Osoby prawie zawsze odrabiające zadanie domowe robią to (44,8%) przy pomocy
komputera. Najczęściej piszą prace w edytorze tekstu (84,2%), korzystają ze strony
www.sciaga.pl (29%) oraz tłumaczą teksty z języka angielskiego (21%) (rys.2)
Gimnazjaliści wykorzystują komputer również do kontaktów międzynarodowych
(15,2%) i wszystkim tym osobom bardzo to pomaga w nauce języka obcego.
Podsumowanie
Z przeprowadzonych badań wynika, że:
¾ gimnazjaliści spędzają dużo czasu przed komputerem
¾ dużo osób posiada już cechy osób uzależnionych od komputera
¾ komputer poprawia nastrój
¾ komputer ma wpływ na zaniedbywanie obowiązków zarówno szkolnych jak i
domowych
¾ komputer ma negatywny wpływ na sposób spędzania czasu wolnego
Wniosek
Komputer wpływa na niepowodzenia szkolne uczniów.
Literatura:
1. Okoń, W. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. 3 popr. Warszawa:
Wydawnictwo „Żak”, 1996, ISBN83-86770-21-X
2. Bereźnicki, J. Dydaktyka kształcenia ogólnego. Kraków: Impuls, 2001
3. Klima, K. Wpływ komputeryzacji na niepowodzenia szkolne gimnazjalistów. Praca
licencjacka, Racibórz 2005
4. Kupisiewicz, Cz. Dydaktyka ogólna. Warszawa: Graf punkt, 2000
Lektoroval: prof. dr hab. Tadeusz Barski, University of Opole
Kontaktní adresa:
Beata Bułka, dr
Technical University of Opole
45-036 Opole ul. Luboszycka 5, Poland
Tel. (48 77) 453 66 45, fax (48 77) 453 84 47
e-mail: [email protected]
286