Jezioro Lutol 2000

JEZIORO LUTOL
Położenie jeziora
•
dorzecze: Obra - Warta – Odra
•
region fizycznogeograficzny: Bruzda Zbąszyńska - Pojezierze Lubuskie
•
wysokość w m n.p.m.: 52,4
Podstawowe dane morfometryczne
•
powierzchnia zwierciadła wody:
•
objętość jeziora:
•
głębokość maksymalna:
•
głębokość średnia
•
powierzchnia zlewni całkowitej:
152,5 ha
2746,2 tys. m3
9,0 m
1,8 m
1421,0 km2
Jezioro Lutol leży na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Wraz
z jeziorami Wielkie i Rybojady oraz kilkoma jeziorami na terenie województwa
wielkopolskiego należy do Obrzańskiego Szlaku Wodnego. Zlewnia jest w przewadze leśna,
brak tu większego przemysłu i dużych obiektów rolniczych. Nad jeziorem leży wieś Lutol
Mokry. Jezioro w znacznym stopniu wykorzystywane jest
jako szlak kajakowy. Na
północnym cyplu usytuowano pole biwakowe.
Przepływająca przez jezioro rzeka Obra jest zanieczyszczana ściekami miejskimi ze
Zbąszynia. Zbąszyń, miasto położone w odległości 8 km powyżej jeziora Lutol, na terenie
woj.
wielkopolskiego,
posiada
mechaniczno-biologiczną
oczyszczalnię
ścieków.
Po
oczyszczalni ścieki odprowadzane są do Obry (ok.1 km poniżej wypływu rzeki z jeziora
Zbąszyńskiego). Kontrola przeprowadzona w listopadzie 1998 roku wykazała, że
odprowadzane było 355 m3/d ścieków komunalnych o ładunkach zanieczyszczeń: BZT5 –
10,6 kg O2/d i P ogólny — 0,63 kg/d. W przeszłości za pośrednictwem rzeki jezioro
przyjmowało również ścieki z Zakładu Ceramiki Budowlanej
w Strzyżewie (woj.
wielkopolskie). W 1997 roku zakład zlikwidowano. Na terenie województwa lubuskiego
jezioro Lutol nie posiada żadnego punktowego źródła zanieczyszczeń. Jedyne zagrożenie to
spływy powierzchniowe, a przede wszystkim zanieczyszczona rzeka Obra.
Badania jakości wód jeziora Lutol przeprowadził WIOŚ w Zielonej Górze Delegatura
w Gorzowie wiosną i latem 2000 roku.
Jezioro Lutol jest bardzo płytkim zbiornikiem o znacznej powierzchni. Małe
północne ploso, będące najgłębszą częścią jeziora (maksymalna głębokość 9 m) było w
okresie letnim stratyfikowane tylko częściowo. Pozostałe ponad 80% ogólnej powierzchni
jeziora to wody całkowicie do dna wymieszane. Utrzymuje się tu niemal jednakowa
głębokość — 2,1 do 2,7 m. Niewielka głębokość zbiornika i pełne wymieszanie wód sprzyja
dobremu natlenieniu całego jeziora. Jednakże w głębszej partii jeziora (północne ploso)
skok tlenowy następował gwałtownie już na głębokości 3 m z 6,5 mgO2/dm3 do
0,9 mgO2/dm3 na 5 m. Niższe warstwy metalimnionu były całkowicie odtlenione. Nad dnem
wyczuwalny był siarkowodór.
Wody jeziora Lutol były bardzo mocno obciążone substancjami organicznymi,
świadczą o tym wysokie wartości ChZT i BZT5. Zawierały bardzo dużo soli mineralnych. Były
zasobne w związki azotu i fosforu. Intensywny, występujący od kilku lat corocznie, zakwit
w sezonie wiosenno-letnim wyrażał się dużymi stężeniami chlorofilu „a” i suchej masy
sestonu. Ograniczył on przezroczystość wód do kilkudziesięciu centymetrów, latem do
zaledwie 25 cm. Niemal wszystkie wskaźniki stanu czystości wód jeziora Lutol nie
odpowiadały normom.
Zgodnie z SOJJ wody jeziora Lutol uznano za pozaklasowe.. Wartość miana coli
klasyfikuje zbiornik w II klasie.
W bogatym ilościowo fitoplanktonie wiosennym dominowały okrzemki (Synedra acus
v. acus i Synedra ulna v. ulna) przy współdominacji sinic (Oscillatoria sp.),. Latem w
podobnych proporcjach dominowały okrzemki i sinice (Melosira granulata i Microcystis
aeruginosa). Zooplankton był bardzo nieliczny zarówno wiosną, jak i latem.
Lutol jest jeziorem o niekorzystnych cechach naturalnych, znajdującym się
poza kategorią podatności na degradację.
Wpływająca do jeziora Obra wiosną klasyfikowała się w II klasie czystości wód
płynących z uwagi na ChZT, utlenialność i miano coli. Latem stan czystości Obry nie
odpowiadał normom z powodu bardzo złego stanu sanitarnego. Wysokie było również
stężenie fosforu całkowitego. Wypływająca z jeziora Obra klasyfikowała się wiosną w II
klasie (ChZT, utlenialność i miano coli). Miano coli determinowało stan czystości Obry na
wypływie z jeziora latem — klasa III.
Stan czystości jeziora Lutol nie odpowiadał normom już w 1986 r. Ponowne badania
z 1995 roku potwierdziły tą klasyfikację. W ciągu ostatnich 5 lat poprawił się jedynie stan
sanitarny – z klasy III do klasy II.
Tylko skuteczne działania w zlewni całkowitej jeziora, mające na celu polepszenie
stanu czystości wód rzeki Obry, mogłyby wpłynąć na poprawę jakości wód jeziora Lutol.