Wyniki molekularnych dochodzeń epidemiologicznych

PRACA ORYGINALNA
Joanna Nowak, Agnieszka Pacholczyk, Violetta Petroniec, Beata Dziedzicka, Zofia Zwolska
Zakład Mikrobiologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Z. Zwolska
Wyniki molekularnych dochodzeń epidemiologicznych u chorych
zakażonych szczepami z rodzaju Acinetobacter
The results of molecular epidemiological investigations in patients infected
with strains of the genus Acinetobacter
Abstract
Introduction: Acinetobacter spp. is an important opportunistic pathogen responsible for increasing number of nosocomial
infections. The majority of infection are of epidemic origin, and treatment has become difficult because many strains are
resistant to a wide range of antibiotics. The aim of this study was to investigate the local infections caused by various
species of the genus Acinetobacter, occurring in the hospital wards IGiChP in periods of increased prevalence: August 2007
and February and March 2008.
Material and methods: Twenty three strains of Acinetobacter spp. were isolated from 19 patients residing in the same
period and the same hospital ward (2007 — 13 strains from 11 patients, 2008 — 10 strains from 8 patients). Acinetobacter
isolates obtained from these patients were characterized by phenotypically methods and genotypically by arbitrarily primed
PCR (AP-PCR).
Results: All strains of Acinetobacter (n = 23) were multi-drug resistant. Used AP-PCR method showed 10 genotypes among
the all strains. Acinetobacter spp. strains cultivated in 2007 and 2008 belonged to one genotype, came from patients
hospitalized on the same wards, which confirms the transmission of infection in the patient’s residence.
Conclusions: The same genotype Acinetobacter baumannii strains isolated from two patients in 2007, and two patients in
2008, showed the presence of bacteria in the hospital environment. In the present study, we also established the usefulness
of AP-PCR in molecular epidemiological investigations.
Key words: Acinetobacter spp., nosocomial infections, epidemiological investigations, AP-PCR
Pneumonol. Alergol. Pol. 2010; 78, 6: 386–391
Streszczenie
Wstęp: Pałeczki z rodzaju Acinetobacter są zaliczane do ważnych patogenów oportunistycznych odpowiedzialnych za wzrost
liczby zakażeń szpitalnych. Stanowią poważny problem epidemiologiczny ze względu na trudności w leczeniu spowodowane
opornością na wiele grup antybiotyków. Celem pracy było zbadanie lokalnych zakażeń wywołanych przez różne gatunki
z rodzaju Acinetobacter, występujących na oddziałach IGiChP w okresach ich wzmożonego występowania — w sierpniu
2007 roku oraz w lutym i marcu 2008 roku.
Materiał i metody: Materiał badań stanowiły 23 szczepy Acinetobacter spp. pochodzące od 19 chorych hospitalizowanych
w IGiChP w tym samym okresie (2007 rok — 13 szczepów od 11 chorych; 2008 rok — 10 szczepów od 8 chorych). Analizie
poddano cechy fenotypowe oraz pokrewieństwo genetyczne wszystkich szczepów.
Wyniki: Szczepy Acinetobacter (n = 23) charakteryzowały się dużą opornością na badane leki. Zastosowana metoda
AP-PCR wykazała istnienie 10 genotypów wśród wszystkich analizowanych szczepów. Szczepy Acinetobacter spp. wyhodowane w 2007 i 2008 roku należące do jednego genotypu, pochodziły od chorych hospitalizowanych na tych samych
oddziałach, co potwierdza transmisję zakażenia w obrębie miejsca pobytu pacjenta.
Adres do korespondencji: mgr biol. Joanna Nowak, Zakład Mikrobiologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc, ul. Płocka 26, 01–138 Warszawa, tel./fax: 22 43 12 182,
e-mail: [email protected]
Praca wpłynęła do Redakcji: 27.04.2010 r.
Copyright © 2010 Via Medica
ISSN 0867–7077
386
www.pneumonologia.viamedica.pl
Joanna Nowak i wsp.,Wyniki molekularnych dochodzeń epidemiologicznych
Wnioski: Jednakowy wzór molekularny szczepów Acinetobacter baumannii wyizolowanych od dwóch chorych w 2007 roku
oraz od dwóch chorych w 2008 roku świadczy o występowaniu tego drobnoustroju w środowisku szpitalnym. W niniejszej
pracy pokazano przydatność metody AP-PCR w molekularnych dochodzeniach epidemiologicznych.
Słowa kluczowe: Acinetobacter spp., zakażenia szpitalne, dochodzenia epidemiologiczne, AP-PCR
Pneumonol. Alergol. Pol. 2010; 78, 6: 386–391
Wstęp
Zakażenia szpitalne stanowią poważny problem światowy, zarówno terapeutyczny, jak i ekonomiczny. Ryzyko jest ściśle powiązane z wykonywanymi zabiegami diagnostycznymi i leczniczymi. Według statystyk odsetek zakażeń szpitalnych
w Polsce wynosi od 3–7% [1]. Zadaniem wszystkich placówek medycznych jest prowadzenie programów kontroli mających na celu szybkie uchwycenie oraz ustalenie źródła zakażenia szpitalnego
i jeżeli to możliwe — dróg jego transmisji.
Pałeczki z rodzaju Acinetobacter są szeroko
rozpowszechnione w przyrodzie. Charakteryzują
się zdolnością przeżycia w różnych środowiskach,
często ubogich w związki odżywcze, oraz wykazują dużą oporność wobec stosowanych antybiotyków, środków dezynfekcyjnych i promieniowania UV [2–7]. Pałeczki Acinetobacter spp. długo
traktowano jako drobnoustroje saprofityczne, bez
znaczenia klinicznego. W ostatnich latach stały się
jednym z najważniejszych patogenów wywołujących zakażenia szpitalne [8, 9]. Zakażenie poprzedza z reguły kolonizacja skóry, błon śluzowych,
dróg oddechowych oraz cewników naczyniowych.
Dotyczy to głównie osób z grup ryzyka przebywających na oddziałach intensywnej terapii (OIT), oddziałach chirurgicznych, onkologicznych i transplantologicznych [10–12].
Metody molekularne znajdują coraz szersze
zastosowanie w diagnostyce mikrobiologicznej,
a w szczególności w badaniach epidemiologicznych
[1, 13]. Pokrewieństwo genetyczne wyhodowanych
szczepów bakteryjnych bada się, stosując różne
techniki w zależności od możliwości placówki
w zakresie posiadanej aparatury i edukacji personelu. Powszechnie wykorzystuje się metodę typowania genetycznego arbitrarily primed polymerase
chain reaction (AP-PCR), opartą na amplifikacji
DNA z zastosowaniem starterów o przypadkowo
wybranej sekwencji. Zastosowanie jej w badaniach
pałeczek z rodzaju Acinetobacter jest bardzo przydatne do określenia ich różnorodności genetycznej [1, 3, 13, 14].
W toku prowadzonej rutynowo diagnostyki
autorzy niniejszej pracy zaobserwowali wzrost
częstości występowania pałeczek Acinetobacter, co
skłoniło ich do przeprowadzenia molekularnych
dochodzeń epidemiologicznych i ustalenia, czy te
same szczepy są odpowiedzialne za wywołanie zakażenia u różnych pacjentów.
Celem pracy było zbadanie lokalnych zakażeń
wywołanych przez różne gatunki z rodzaju Acinetobacter na oddziałach Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w okresach ich wzmożonego występowania — w sierpniu 2007 roku oraz w lutym i marcu
2008 roku.
Materiał i metody
Analizie poddano 23 szczepy różnych gatunków
Acinetobacter wyhodowane od 19 chorych (9 kobiet
i 10 mężczyzn) hospitalizowanych w tym samym
okresie, z oddziałów IGiChP:
— sierpień 2007 roku — 13 szczepów od 11 chorych z OIT — Kliniki Chirurgii i Oddziału I;
— luty–marzec 2008 roku — 10 szczepów od
8 chorych z OIT Kliniki Chirurgii i Oddziału II.
Szczepy pochodziły z różnych materiałów klinicznych: materiału bronchoskopowego (10),
plwociny (4), krwi (4), wymazów z rurki tracheostomijnej (2), drenów (2) i z rany (1). Badano cechy fenotypowe (wrażliwość na badane leki, cechy
biochemiczne) oraz pokrewieństwo genetyczne.
Identyfikację wyhodowanych szczepów oraz lekooporność na antybiotyki wykonano w systemie automatycznym Phoenix (BD). Izolację DNA przeprowadzano, wykorzystując zestaw GenElute Bacterial Genomic Kit, Mini (Sigma).
Metodę AP-PCR wykonywano przy użyciu zestawu ReadyMixTMTag PCR Reaction Mix With
MgCl2 (Sigma) z wykorzystaniem starterów AP25’GTTTCGCTCC3’ i AP4- 5’AAGAGCCCGT3’.
Warunki amplifikacji: początkowa denaturacja
w 94°C przez 5 min, następnie 35 cykli: 15 s w 94°C,
30 s w 35°C, 2 min w 72°C. Po ostatnim wydłużaniu, 10 min w 72°C, próbki schładzano do 4°C.
Wyniki
Wśród przebadanych szczepów pałeczek
z rodzaju Acinetobacter, pochodzących z dróg oddechowych, dominował gatunek Acinetobacter baumannii — 16 szczepów (70%) (tab. 1).
www.pneumonologia.viamedica.pl
387
Pneumonologia i Alergologia Polska 2010, tom 78, nr 6, strony 386–391
Tabela 1. Gatunki Acinetobacter spp. wyizolowane od 19 pacjentów hospitalizowanych w IGiChP w badanych okresie
Table 1. Species of Acinetobacter spp. isolated from 19 patients hospitalized in IGIChP during the study period
Rok/Year
Oddział/Hospital ward
Materiał kliniczny/Clinical material
Gatunek/Species
2007
Klinika Chirurgii/Surgery
Materiał bronchoskopowy/Bronchoscopy (2)
Dren/Drain (2)
Wymaz z rany/Wound swab (1)
Acinetobacter baumannii (5)
OIT/ICU
Krew/Blood (3)
Rurka tracheostomijna/Tracheostomy tube (2)
Acinetobacter baumannii (1)
Acinetobacter baumannii/calcoaceticus complex (1)
Acinetobacter lwoffii/haemolyticus (1)
Acinetobacter baumannii (2)
2008
Oddział I/Ward I
Plwocina/Sputum (2)
Materiał bronchoskopowy/Bronchoscopy (1)
Acinetobacter baumannii/calcoaceticus complex (2)
Acinetobacter lwoffii/haemolyticus (1)
Klinika Chirurgii/Surgery
Materiał bronchoskopowy/Bronchoscopy (3)
Acinetobacter baumannii (2)
Acinetobacter baumannii/calcoaceticus complex (1)
OIT/ICU
Materiał bronchoskopowy/Bronchoscopy (3)
Krew/Blood (1)
Acinetobacter baumannii (4)
Oddział II/Ward II
Plwocina/Sputum (2)
Materiał bronchoskopowy/Bronchoscopy (1)
Acinetobacter baumannii (1)
Acinetobacter baumannii/calcoaceticus complex
Acinetobacter baumannii (1)
Tabela 2. Genotypy pałeczek Acinetobacter spp. wyizolowane od chorych w 2007 i 2008 roku
Table 2. Genotypes of Acinetobacter spp. isolated from patients in 2007 and 2008
2007 rok
Liczba chorych/Number of patients
Genotypy/Genotypes
I
II*
III
V
VI
VII
4
2
2
1
1
1
2008 rok
Liczba chorych/Number of patients
Genotypy/Genotypes
IV
II*
VIII
IX
X
3
2
1
1
1
*jednakowe wzory molekularne w roku 2007 i 2008/the same genotype in 2007 and 2008
Wszystkie szczepy (n = 23) charakteryzowały się bardzo małą wrażliwością na badane leki,
która dotyczyła jedynie antybiotyków z grupy karbapenemów — 74% (17 szczepów), aminoglikozydów: tobramycyna — 61% (14 szczepów) i gentamycyna — 57% (13 szczepów) oraz unasynu (ampicylina/sulbaktam) — 30% (7 szczepów).
W wyniku molekularnej analizy pokrewieństwa genetycznego 23 szczepów Acinetobacter spp.
wyizolowanych w roku 2007 (13 szczepów) i 2008
(10 szczepów), stwierdzono istnienie 10 genotypów (tab. 2): genotyp I występował u 4 osób, genotyp II u 4 osób, genotyp III u 2 osób, genotyp IV
u 3 osób, zaś genotypy V–IX i X miały niepowtarzalne wzory (ryc. 1, 2). Szczepy pałeczek Acinetobacter spp. wyhodowane z dwóch różnych materiałów,
388
od tego samego pacjenta, miały jednakowy wzór
molekularny (ryc. 1 — ścieżka 1 i 2 oraz 11 i 12;
ryc. 2 — ścieżka 2 i 3).
Porównanie wszystkich analizowanych szczepów wykazało istnienie wspólnego genotypu dla
dwóch szczepów Acinetobacter baumannii wyizolowanych od dwóch chorych z 2007 roku (ścieżka
5 i 7 — ryc. 1) i trzech szczepów wyizolowanych
od dwóch chorych z 2008 roku (ścieżka 2, 3 i 5 —
ryc. 2) na OIT. Analiza ta pokazuje, że jest to ten
sam szczep szpitalny, który występuje w środowisku szpitalnym od co najmniej 2007 roku.
Nie stwierdzono związku między typem genetycznym a wzorem oporności na antybiotyki. Większość analizowanych szczepów o jednakowym
wzorze amplifikacyjnym, zarówno w jednym, jak
www.pneumonologia.viamedica.pl
Joanna Nowak i wsp.,Wyniki molekularnych dochodzeń epidemiologicznych
tek stanowi genotyp III z 2007 roku (ścieżka 9 i 10
— ryc. 1), gdzie wzory oporności na antybiotyki
były jednakowe. Szczepy Acinetobacter baumannii wyhodowane w 2007 i 2008 roku należące do
jednego genotypu, pochodziły od chorych hospitalizowanych na tych samych oddziałach (Klinika
Chirurgii i OIT). Można zatem przypuszczać, że
doszło do transmisji zakażenia w obrębie miejsca
pobytu pacjenta.
Omówienie
Rycina 1. Produkty reakcji AP-PCR szczepów Acinetobacter spp. z
2007 roku. Linia M: marker masy molekularnej (100 bp); linia 3, 4, 6
i 8 — genotyp I; linia 5 i 7 — genotyp II (wspólny dla szczepów z
roku 2007 i 2008); linia 9 i 10 — genotyp III; linia 1 i 2 (ten sam
pacjent), linia 11 i 12 (ten sam pacjent) oraz linia 13 — genotypy
niepowtarzalne
Figure 1. AP-PCR products of Acinetobacter spp. isolates in 2007.
Lane M: molecular marker (100 bp); lanes 3, 4, 6 and 8 — genotype
I; lane 5 and 7 — genotype II (common to strains from 2007 and
2008); lane 9 and 10 — genotype III; lane 1 and 2 (the same
patient), lane 11 and 12 (the same patient) and lane 13 — unique
genotypes
Rycina 2. Produkty reakcji AP-PCR szczepów Acinetobacter spp. z
2008 roku. Linia M: marker masy molekularnej (100 bp); linia 1, 4
(ten sam pacjent) oraz linia 6 i 7 — genotyp IV; linia 2, 3 (ten sam
pacjent) oraz linia 5 — genotyp II (wspólny dla szczepów z roku
2007 i 2008); linia 8, 9, 10 — genotypy niepowtarzalne
Figure 2. AP-PCR products of Acinetobacter spp. isolates in 2008.
Lane M: molecular marker (100 bp); lanes 1, 4 (the same patient)
and lane 6, 7 — genotype IV; lane 2, 3 (the same patient) and lane
5 — genotype II (common to strains from 2007 and 2008); lane 8,
9, 10 — unique genotypes
i w drugim okresie, charakteryzowała się odmienną
lekoopornością. Różnica dotyczyła jednego lub
dwóch leków. Zjawisko to może być związane
z długotrwałą antybiotykoterapią i/lub wymianą
materiału genetycznego między szczepami. Wyją-
Zakażenia szpitalne są trudne do uniknięcia,
zmuszają do stałego ich monitorowania na oddziałach szpitalnych. Pacjenci oddziałów zabiegowych
i intensywnej terapii są bardziej narażeni na zakażenia szpitalne z powodu wkłuć do naczyń krwionośnych, ran operacyjnych, cewników moczowych
będących sprzyjającym środowiskiem dla występowania patogennych szczepów bakteryjnych oraz
stosowania antybiotyków o szerokim spektrum
działania sprzyjających selekcji szczepów opornych [1, 10].
Pałeczki Acinetobacter spp. zajmują znaczące
miejsce w statystykach zakażeń szpitalnych [2, 7,
15, 16]. Te oportunistyczne patogeny mogą powodować różne infekcje — zapalenie płuc, zakażenia
dróg moczowych, ran oraz posocznice [7, 11, 12,
16]. Falagas i wsp. [17] w swojej analizie wykazali
wpływ niewłaściwego leczenia zakażeń wywołanych przez Acinetobacter spp. na odsetek zgonów
chorych (25,8%), zakażonych wielolekoopornymi
szczepami.
Wśród bakterii niefermentujących Acinetobacter spp. jest drugim co do częstości drobnoustrojem izolowanym z materiałów klinicznych [2, 7,
10, 11, 18]. Doniesienia te są zgodne z wcześniejszymi spostrzeżeniami autorów niniejszej pracy.
Prowadzony od 1998 roku biuletyn, obejmujący
spektrum bakteryjne w schorzeniach układu oddechowego chorych leczonych w IGiChP, wskazuje
na rosnący udział pałeczek Acinetobacter spp.
w zakażeniach szpitalnych (od 3,9% — 43 chorych
w roku 2001 do 5,5% — 75 chorych w roku 2006).
W 90% są one głównie izolowane z materiałów
z dróg oddechowych. Według licznych doniesień
pałeczki Acinetobacter spp. są często izolowane od
pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej terapii [2, 7, 15, 16, 19]. Potwierdzają to
również badania własne autorów przedstawione
w niniejszej pracy. Najprawdopodobniej wiąże się
to z brakiem odporności pacjentów (immunosupresja, defekty metaboliczne), długą hospitalizacją
oraz inwazyjnymi procedurami diagnostycznymi
i leczniczymi.
www.pneumonologia.viamedica.pl
389
Pneumonologia i Alergologia Polska 2010, tom 78, nr 6, strony 386–391
Infekcje wywołane przez oporne na wiele grup
leków pałeczki Acinetobacter spp. okazują się trudne
w leczeniu ze względu na ograniczone możliwości
terapeutyczne [5, 11, 12, 14, 20]. Problem ten dotyczy
całego świata, w tym również Polski. Ranjbar i wsp.
[14] opisują wysoką oporność szczepów na antybiotyki wśród 21 szczepów Acinetobacter baumannii.
Wrażliwość dotyczyła jedynie tobramycyny i amikacyny (50%), piperacyliny z tazobaktamem (66%) oraz
kolistyny (100%). Również Lahiri i wsp. [11] wykazał
ich największą wrażliwość na amikacynę i netylycynę (73%) oraz piperacylinę i cefotaksym (55%).
Wyniki badań przeprowadzonych w polskich
szpitalach wskazują, że najbardziej aktywnymi antybiotykami wobec szczepów Acinetobacter spp są
imipenem, netilmicyna, ampicylina z sulbaktamem oraz cefoperazon z sulbaktamem [2, 16]. Te
rezultaty są porównywalne z wynikami autorów niniejszej pracy. Spośród wszystkich przebadanych
szczepów 74% było wrażliwych na leki z grupy
karbapenemów oraz ponad 50% na aminoglikozydy. Mimo zdarzającej się oporności na karbapenemy, leki te są uważane za najbardziej aktywne wobec pałeczek Acinetobacter spp. [10, 12, 15]. Skuteczne działanie wykazuje również kolistyna, jednak jej toksyczność znacznie ogranicza stosowanie leku w praktyce klinicznej [21].
Ostatnie doniesienia sugerują dużą skuteczność antybiotykoterapii złożonej. Główny udział
mają w niej antybiotyki b-laktamowe w połączeniu
z aminoglikozydami lub fluorochinolonami. Takie
leczenie zmniejsza ryzyko narastania oporności oraz
zwiększa skuteczność antybiotykoterapii [9].
Ważną rolę w ograniczaniu zakażeń szpitalnych odgrywa praca laboratorium mikrobiologicznego, monitorującego lekooporność patogenów
poprzez wykrywanie ich mechanizmów oporności.
Coraz częściej w pracach laboratorium stosuje się
metody molekularne, wykorzystujące unikatowy
materiał genetyczny, stały dla każdego organizmu.
Od ponad 10 lat w badaniach epidemiologicznych wzrasta zastosowanie testów opartych na
amplifikacji kwasów nukleinowych techniką PCR.
Według Kura i wsp. [13] wykorzystanie metody APPCR w różnicowaniu między innymi bakterii
z rodzaju Acinetobacter umożliwia szybką identyfikację zagrożenia epidemiologicznego. Duże właściwości dyskryminacyjne sprawiają, że technika APPCR jest bardzo przydatna w analizie lokalnych
epidemii i infekcji wywoływanych przez drobnoustroje chorobotwórcze. Metoda ta nie wymaga
znajomości genomu bakterii, startery o dowolnej
sekwencji nukleotydów w sposób specyficzny przyłączają się do komplementarnych regionów DNA
matrycowego. Elektroforetyczny rozdział na żelu pro-
390
duktu amplifikacji pozwala na uwidocznienie różnic
między badanymi szczepami [1, 3, 13, 14].
Zastosowana w badaniach autorów niniejszej
pracy metoda AP-PCR wykazała istnienie jednakowego wzoru molekularnego dla dwóch szczepów
Acinetobacter baumannii wyizolowanych w 2007
roku oraz trzech szczepów z 2008 roku. Szczepy
pochodziły od chorych hospitalizowanych na OIT.
Zjawisko to wskazuje, że doszło do zakażenia w miejscu pobytu pacjenta, a szczep Acinetobacter baumannii występuje w środowisku szpitalnym od co najmniej 2007 roku. Prawdopodobnie jest związane to
z małymi wymaganiami życiowymi pałeczek z rodzaju Acinetobacter, zdolnością do kolonizacji chorych
i sprzętu medycznego [1, 4–6, 8, 17]. Najczęściej zakażenie jest przenoszone drogą bezpośredniego kontaktu podczas zabiegów pielęgnacyjnych i leczniczych. W przypadku nieprzestrzegania reżimu sanitarnego bezobjawowy nosiciel lub osoba zakażona
stanowi potencjalne zagrożenie [1, 8, 10, 15, 16].
Horyzontalne szerzenie się szczepów pałeczek
Acinetobacter spp wymaga większego nadzoru nad
zakażeniami szpitalnymi i zaostrzenia reżimu sanitarnego.
Wnioski
1.
2.
Jednakowy wzór molekularny szczepów Acinetobacter baumannii wyizolowanych od dwóch
chorych w 2007 roku oraz od dwóch chorych
w 2008 roku świadczy o występowaniu tego
drobnoustroju w środowisku szpitalnym.
Badania molekularne wraz z określeniem
oporności na leki powinny być obowiązkiem
laboratoriów w prowadzonym nadzorze nad
zakażeniami szpitalnymi.
Piśmiennictwo
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Krawczyk B. Diagnostyka molekularna w zakażeniach szpitalnych. Post. Microbiol. 2007; 46: 367–378.
Ecker J., Massire Ch., Hall T. i wsp. Identification of Acinetobacter species and genotyping of Acinetobacter baumannii by
multilocus PCR and mass spestromery. J. Clin. Microbiol. 2006;
44: 2921–2932.
Ko WC., Lee HC., Chiang SR. i wsp. In vitro and in vivo activity
of meropenem and sulbactam against a multidrug-resistant
Acinetobacter baumannii strain. J. Antimicrob. Chemother.
2004; 53: 393–395.
Reboli A., Houston E., Monteforte J., Wood C., Hamill R. Discrimination of epidemic and sporadic isolate of Acinetobacter
baumannii by repetitive element PCR-mediated DNA fingerprinting. J. Clin. Microbiol. 1994; 32: 2635–2640.
Stephens C., Francis J., Abell V., DiPersio J., Wells P. Emergence of resistant Acinetobacter baumannii in critically ill patients within an acute care teaching hospital and a long-term
acute care hospital. Am. J. Infect. Control 2007; 35: 212-215.
Wendt C., Dietze B., Dietz E., Rüden H. Survival of Acinetobacter baumannii on dry surfaces. J. Clin. Microbiol. 1997; 32:
1591–1593.
Zmudziński M., Gospodarek E. Mechanizmy oporności
pałeczek Acinetobacter spp. na antybiotyki b-laktamowe. Post.
Microbiol. 2007; 46: 263–273.
www.pneumonologia.viamedica.pl
Joanna Nowak i wsp.,Wyniki molekularnych dochodzeń epidemiologicznych
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Jakoniuk P., Wieczorek P., Sacha P., Zalewska M., Leszczyńska K.
Wrażliwość in vitro na cefoperazon/sulbaktam wieloopornych szczepów Acinetobacter spp. Zakażenia 2007; 2:
50–54.
Prashanth K., Badrinath S. Epidemiological investigation of
nosocomial Acinetobacter infections using arbitrarily primed
PCR & pulse field gel electrophoresis. Indian J. Med. Res. 2005;
122: 408–418.
Bergogne-Bérézin E., Towner K. Acinetobacter spp. as nosocomial pathogens: microbiological. Clinical and epidemiological
features. Clin. Microbiol. Rev. 1996; 9: 148–165.
Lahiri K., Mani N., Purai S. Acinetobacter spp. as nosocomial
patogen: clinical significance and antimicrobial sensitivity.
MJAFI 2004; 60: 7–10.
Lortholary O., Fagon J., Hoi A. i wsp. Nosocomial acquisition of
multiresistant Acinetobacter baumannii: risk factors and prognosis. Clin. Infect. Dis. 1995; 20: 790–796.
Kur J., Lewandowski K., Krawczyk B., Samet A. Metody genotypowania bakterii z rodzaju Acinetobacter. Post. Microbiol. 2000;
39: 271–290.
Ranjbar R., Sadeghifard N., Ahmadi A. i wsp. Antimicrobial
susceptibility and AP-PCR typing of Acinetobacter spp. strains.
Iranian J. Publ. Heath. 2007; 36: 50–56.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Roberts S., Findlay R., Lang S. Investigation of an outbreak of
multi-drug resistant Acinetobacter baumannii in an intensive
care burns unit. J. Hosp. Infect. 2001; 48: 228–232.
Zarrilli R., Crispino M., Bagattini M. i wsp. Molecular epidemiology of sequential outbreaks of Acinetobacter baumannii in an
Intensive Care Unit shows the emergence of carbapenem resistance. J. Clin. Microbiol. 2004; 42: 946–953.
Falagas M., Rafailidis P. Attributable mortality of Acinetobacter
baumannii: no longer a controversial issue. Crit. Care 2007; 11:
134.
Gospodarek., Ziółkowski G. Antybiotykooporne szczepy Acinetobacter baumannii występujące w Polsce. Przeg. Epid. 2000;
54 (supl. 1): 88–96.
Wang S., Sheng W., Chang Y. i wsp. Healthcare-associated outbreak due to pan-drug resistant Acinetobacter baumannii in
a surgical intensive care unit. J. Hosp. Infect. 2003; 53: 97–102.
Koeleman J., Stoof J., Van der Bijl M., Vandenbroucke-Grauls
Ch., Savelkoul P. Identification of epidemic strains of Acinetobacter baumannii by integrase gene PCR. J. Clin. Microbiol.
2001; 39: 8–13.
Zmudziński M., Gospodarek E., Gierlotka K. Mechanizmy oporności pałeczek Acinetobacter spp. na antybiotyki nie b-laktamowe. Post. Microbiol. 2007; 46: 335–342.
www.pneumonologia.viamedica.pl
391