komunikaty

KOMUNIKATY
Dwumiesięcznik "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi" 5/2007.
Powielanie i przedrukowywanie oraz rozpowszechnianie bez
wiedzy i zgody redakcji ZZl zabronione.
Katarzyna Kloskowska-Kustosz,
Katarzyna Lorenc, Iwona Kowalska
Si³a i odpornoœæ psychiczna
Komunikaty Badania si³y i odpornoœci psychicznej daj¹ mo¿liwoœæ pomiaru i porównywania postaw decyduj¹cych o sukcesie organizacyjnym, zw³aszcza w trudnym i konkurencyjnym œrodowisku. W Polsce badania te zosta³y wykonane po raz pierwszy, dostarczaj¹c niezwykle cennych wskazówek dotycz¹cych populacji pracowników. Badania przeprowadzi³a firma wdro¿eniowa 4business&people Sp. z o.o. przy u¿yciu
Mental Thoughness Questionnaire 48 AQR Ltd – narzêdzia powsta³ego na Uniwersytecie w Hull w 2002 roku. W opracowaniu zamieszczono niezwykle ciekawe
zale¿noœci pomiêdzy si³¹ i odpornoœci¹ psychiczn¹ pracowników a ich pozycj¹
w strukturze organizacji, opisano ró¿nice miêdzy p³ciami oraz zaznaczono rozbie¿noœci miêdzy stanowiskami administracyjnymi i handlowymi.
Wprowadzenie
Badanie przeprowadzono w pierwszym kwartale 2007 roku przez firmê wdro¿eniow¹
4business&people Sp. z o.o. Zespó³ w sk³adzie: Katarzyna Kloskowska-Kustosz, Katarzyna Lorenc, Iwona Kowalska i Klaudia Jurewicz, postawi³ nastêpuj¹ce obszary eksploatacji
badania:
g
poznanie znaczenia si³y i odpornoœci psychicznej w organizacjach polskich na poszczególnych stanowiskach (dyrektor, kierownik, pracownik)
g
zbadanie podobieñstw i ró¿nic miêdzy kobietami i mê¿czyznami na poszczególnych
stanowiskach (dyrektor, kierownik, pracownik)
g
rozeznanie podobieñstw i ró¿nic miêdzy szeregowymi pracownikami zajmuj¹cymi
stanowiska administracyjne i handlowe
g
wy³onienie podobieñstw i ró¿nic miêdzy kobietami i mê¿czyznami na stanowiskach
handlowych.
106
Komunikaty
Metoda pomiaru – MTQ48
Do pomiaru si³y i odpornoœci psychicznej zastosowano MTQ48 (Mental Toughness Questionnaire 48), stworzony przez dr. Petera Clougha – dziekana Wydzia³u Psychologii
University of Hull we wspó³pracy z firm¹ AQR Ltd na podstawie modelu si³y i odpornoœci
psychicznej. Model zosta³ ukoñczony w 2004 roku i by³ wynikiem dotychczasowych badañ opisanych w literaturze [Kobasa, 1979; Dyer, McGuiness, 1996]) oraz obserwacji
poczynionych przez J.E. Loehra [1994]. W 1997 roku J.E. Loehr po³¹czy³ zjawisko si³y i
odpornoœci psychicznej z osi¹ganiem szczytowej formy i dobrych wyników, pracuj¹c z
sportowcami w charakterze psychologa sportu. Nie przeprowadzi³ on jednak badañ potwierdzaj¹cych wstêpne obserwacje.
Aby zweryfikowaæ model teoretyczny, przeprowadzono badania na grupie 963 osób,
które wype³ni³y kwestionariusze. Próba sk³ada³a siê z 619 studentów, 136 mened¿erów,
42 in¿ynierów, 166 sportowców. Mê¿czyŸni stanowili 35,1%, kobiety 39%, 25,9 % respondentów nie poda³o p³ci. W wyniku wprowadzenia danych do programu SPSS dokonano analizy g³ównych sk³adowych z u¿yciem rotacji varimax, która pozwoli³a wy³oniæ
wartoœci w³asne wiêksze od jednoœci. Wy³onionych w ten sposób szeœæ czynników wyjaœnia zmiennoœæ w 62,7%. Uwzglêdnione ³adunki czynnikowe maj¹ wartoœci powy¿ej 0,3
odpowiedzi. Ostatecznie prace badawcze pozwoli³y na okreœlenie kluczowych czynników, sk³adaj¹cych siê na si³ê i odpornoœæ psychiczn¹. Okaza³y siê nimi:
g
podejœcie do wyzwañ – 8 pytañ (³adunki czynnikowe od 0,339 do 0,625) w 15,1% objaœnia zmiennoœæ si³y i odpornoœci psychicznej
g
zaanga¿owanie – 11 pytañ (³adunki czynnikowe od 0,316 do 0,692) w 11,3% objaœnia zmiennoœæ si³y i odpornoœci psychicznej
g
poczucie wp³ywu na w³asne ¿ycie – 7 pytañ (³adunki czynnikowe od 0,412 do 0,609)
w 13,5 % objaœnia zmiennoœæ si³y i odpornoœci psychicznej
g
zarz¹dzanie emocjami – 7 pytañ (³adunki czynnikowe od 0,376 do 0,702) w 7,4% objaœnia zmiennoœæ si³y i odpornoœci psychicznej
g
wiara we w³asne umiejêtnoœci – 9 pytañ (³adunki czynnikowe od 0,397 do 0,606)
w 9,3% objaœnia zmiennoœæ si³y i odpornoœci psychicznej
g
pewnoœæ siebie w relacjach z innymi – 6 pytañ (³adunki czynnikowe od 0,432 do
0,690) w 6,1% objaœnia zmiennoœæ si³y i odpornoœci psychicznej.
MTQ48 charakteryzuje siê wspó³czynnikiem test-reset (test-powtórny test) na poziomie 90%, a zgodnoœæ poszczególnych sk³adowych zosta³a przedstawiona w tabeli 1.
Komunikaty
107
Tabela 1. StabilnoϾ MTQ48
Czynniki MTQ48
Iloœæ sk³adowych
Podejœcie do wyzwañ
Wspó³czynnik alfa Cronbacha
8
.71
Zaanga¿owanie
11
.80
Poczucie wp³ywu
14
.74
Zarz¹dzanie emocjami
7
.70
Poczucie wp³ywu na w³asne ¿ycie
7
.72
15
.81
Wiara we w³asne umiejêtnoœci
9
.75
PewnoϾ siebie w relacjach z innymi
6
.76
48
.91
PewnoϾ siebie
Ca³oœæ
ród³o: opracowanie AQR Ltd
Wszystkie czynniki osi¹gnê³y wiêc minimalny akceptowany poziom 70%, rekomendowany przez Kline [1999]. Dowodzi to jednorodnoœci wskazañ dla poszczególnych
czynników i ca³ej miary.
Dalsze testy wykaza³y istotn¹ spójnoœæ wyników z testem osobowoœci PREVUE
w skalach :
g
uleg³oœæ – asertywnoœæ – korelacja z MTQ48 istotna na poziomie 0,01 – 0,382
g
samowystarczalnoœæ – zale¿noœæ od grupy – korelacja z MTQ48 istotna na poziomie
0,05 – 0,242
g
powœci¹gliwoœæ – wylewnoœæ – korelacja z MTQ48 istotna na poziomie 0,01 – 0,387
g
nerwowoœæ – zrównowa¿enie – korelacja z MTQ48 istotna na poziomie 0,01 – 0,377
g
pobudliwoœæ – odprê¿enie – korelacja z MTQ48 istotna na poziomie 0,01 – 0,478.
Inne korelacje uzyskane z innymi testami przedstawia tabela. 2.
Tabela 2. Korelacja wyników MTQ48 z innymi testami
Wspó³czynnik Pearsona
Optymizm
0,48
Satysfakcja z ¿ycia
0,56
Samoocena
0,42
Efektywnoœæ w³asna
0,68
Kontrola z³oœci
0,57
ród³o: opracowanie AQR Ltd
Testy
Life Orientation Test
Satisfaction with Life Scale
Self-Esteem Scale
Self Efficacy Scales
State-Trait Anxiety Questionnaire
108
Komunikaty
Adaptacja do warunków polskich przebiega³a w nastêpuj¹cych etapach:
1. t³umaczenie równoczesne narzêdzia przez trzech niezale¿nych t³umaczy i uzgadnianie ostatecznej wersji
2. t³umaczenie odwrotne z angielskiego na polski z korekt¹
3. porównanie wyników uzyskiwanych przez Polaków i Brytyjczyków – tylko w niektórych czynnikach znaleziono ró¿nice wynikaj¹ce z elastycznoœci jêzykowej, które nie
maj¹ jednak znaczenia dla ostatecznych wyników uzyskiwanych w teœcie.
Kwestionariusz MTQ48 jest testem komercyjnym wykorzystywanym w sektorze prywatnym i publicznym. Wype³niany jest on-line. Po zg³oszeniu do badania uczestnicy
otrzymuj¹ kod do zalogowania na stronie WWW. Po wype³nieniu stopki badania obejmuj¹cego p³eæ, wiek, kraj pochodzenia, rasê oraz dane osobowe pozwalaj¹ce odes³aæ raport uczestnik przechodzi do kwestionariusza. Osoba mo¿e poprawiaæ odpowiedzi i swobodnie przechodziæ miêdzy piêcioma oknami, na których umieszczone s¹ kolejne pytania. W czasie wype³niania testu wyœwietlana jest skala odpowiedzi. Pytania dotycz¹ zachowañ osoby badanej. Odpowiedzi na pytania polegaj¹ na wyborze jednej z piêciu odpowiedzi (1 – zdecydowanie nie zgadzam siê, 2 – nie zgadzam siê, 3 – nie mam zdania,
4 – zgadzam siê, 5 – zdecydowanie zgadzam siê). Punkty surowe przeliczane s¹ na steny.
Skala stenowa od 1 do 10 odpowiada rozk³adowi normalnemu, czyli 68% wyników uzyskiwanych jest w przedziale miêdzy 4. a 7. stenem.
Test realizuje wszelkie wskazania zatwierdzone dla testów psychometrycznych przez
Brytyjskie i Amerykañskie Towarzystwa Psychologiczne (wynik walidacji concurrent validity – 0,42 przy dopuszczalnej 0,30 oraz stabilnoœæ wyników reliability 0,90 przy dopuszczalnej 0,70). Wysoka wiarygodnoœæ i jakoœæ narzêdzia zdecydowa³y o uzyskaniu rekomendacji MTQ48 do pomiarów organizacyjnych przez British Institute of Leadership
and Management.
Charakterystyka badanych
Badanie ogólnej odpornoœci psychicznej zosta³o przeprowadzone na próbie 433 osób,
pochodz¹cych z 50 organizacji. Dobór próby mia³ charakter celowo-losowy. W pierwszej
kolejnoœci wytypowana zosta³a grupa przedsiêbiorstw du¿ych i œrednich z polskim i zagranicznym kapita³em, do której skierowano zaproszenie do badania. Nastêpnie w ramach
wybranej organizacji uczestnicy zg³aszali siê dobrowolnie do badania, przy czym zapewniona zosta³a pe³na anonimowoœæ wyników indywidualnych. Œrednia liczba uczestników
z jednej organizacji to 10 osób.
Badanie objê³o osoby pracuj¹ce w ró¿nych bran¿ach i na ró¿nych stanowiskach.
Sk³ad próby badawczej ze wzglêdu na zajmowane stanowisko przedstawia³ siê nastêpuj¹co: dyrektorzy – 12%, kierownicy – 19%, trenerzy – 3%, pracownicy szeregowi – 46%
Komunikaty
109
oraz studenci – 20%. Natomiast najliczniej reprezentowane bran¿e to: 33% – finanse,
banki i ubezpieczenia, 6% – chemia i kosmetyki, 5% – motoryzacyjna, IT, energetyczna
i FMCG.
Prezentowane badanie ma charakter ci¹g³y, w zwi¹zku z tym prezentowane wyniki
nale¿y traktowaæ jako wyjœciowe, bêd¹ce podstaw¹ do dalszych bran¿owych obserwacji
i analiz.
Rozk³ad wyników
Uzyskane wyniki s¹ wyraŸnie zró¿nicowane zarówno na poziomie g³ównej analizowanej
miary – ogólnej odpornoœci psychicznej, jak i na poziomie cech j¹ objaœniaj¹cych. W przypadku ka¿dej cechy pojawia³y siê skrajne wyniki ze skali 1–10. Rozk³ad ogólnej odpornoœci psychicznej jest zbli¿ony do rozk³adu normalnego. Mo¿na jednak zauwa¿yæ lekk¹ lewostronn¹ asymetriê tego rozk³adu, co potwierdza œrednia 6,2 oraz dominanta na poziomie 7.
Wykres 1. Rozk³ad wyników badanych cech w skali 1–10
Ogólna odpornoœæ psychiczna
30%
Poczucie wp³ywu
30%
20%
20%
10%
10%
10%
0%
0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Wyzwanie
30%
0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Poczucie wp³ywu na w³asne ¿ycie
30%
1
20%
20%
10%
10%
10%
0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Zaanga¿owanie
30%
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Umiejêtnoœæ zarz¹dzania emocjami
30%
1
20%
10%
10%
10%
0%
2
3
4
5
6
7
8
9
10
4
5
6
7
8
9
10
2
3
4
5
6
7
8
9
10
9
10
PewnoϾ siebie w relacjach z innymi
30%
20%
1
3
0%
1
20%
0%
2
Wiara we w³asne umiejêtnoœci
30%
20%
0%
PewnoϾ siebie
30%
20%
0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
2
3
4
5
6
7
8
ród³o: opracowanie w³asne na podstawie wyników badania
25% respondentów uzyska³o wynik ogólnej odpornoœci psychicznej, który mo¿na
uznaæ za nietypowy, gdy¿ odbiegaj¹cy od œredniej o ponad jedno odchylenie standardowe. Oceny ogólnej odpornoœci psychicznej na poziomie 1–3 uzyska³o a¿ 11% osób. Z dotychczasowych doœwiadczeñ coachingowych obserwujemy zwi¹zek miêdzy niskimi wynikami a wypaleniem zawodowym. Jednak potwierdzenie tych przypuszczeñ wymaga dal-
110
Komunikaty
szych badañ. W grupie tej znalaz³o siê 6% ogó³u badanych dyrektorów, 10% kierowników
oraz 8% pracowników szeregowych. Wyniki na poziomie 1–3 odnotowano u 12% ogó³u
badanych kobiet oraz 7% badanych mê¿czyzn. Z drugiej strony a¿ 14% osób uzyska³o
oceny z przedzia³u 9–10, czyli charakteryzuj¹ siê bardzo wysok¹ odpornoœci¹ psychiczn¹.
Wœród tych osób znajduje siê 28% ogó³u badanych dyrektorów, 12% kierowników oraz
15% pracowników szeregowych. 20% badanych mê¿czyzn uzyska³o bardzo wysokie wyniki odpornoœci psychicznej wobec 12% badanych kobiet, które zakwalifikowa³y siê do tego
przedzia³u.
Œrednie oceny czynników determinuj¹cych odpornoœæ psychiczn¹ s¹ zbli¿one, nale¿y
jednak zauwa¿yæ, i¿ najni¿ej oceniana jest umiejêtnoœæ zarz¹dzania emocjami (5,4 pkt),
a najwy¿ej poczucie wp³ywu na w³asne ¿ycie (6,5 pkt). Analiza korelacji wskazuje, i¿ w badanej grupie o ogólnej odpornoœci psychicznej w najwiêkszym stopniu decyduj¹: pewnoœæ
siebie, zaanga¿owanie oraz poczucie wp³ywu.
Si³a i odpornoœæ psychiczna na ró¿nych stanowiskach
Przeprowadzone badanie wyraŸnie potwierdza, i¿ awansowanie w organizacji determinowane jest poprzez indywidualny poziom odpornoœci psychicznej. Dodatkowo w organizacjach wystêpuj¹ zachowania buduj¹ce autorytet i poczucie sprawczoœci osób na wy¿szych
stanowiskach. Wyniki uzyskiwane przez te osoby s¹ z regu³y wy¿sze we wszystkich badanych wymiarach decyduj¹cych o ogólnej odpornoœci psychicznej. Œrednie oceny dyrektorów s¹ wy¿sze ni¿ kierowników (choæ te ró¿nice nie s¹ istotnie statystycznie) i pracowników szeregowych (tutaj najwy¿sza ró¿nica, statystycznie istotna na poziomie istotnoœci
5%, dotyczy pewnoœci siebie). Ocena osób na stanowiskach kierowniczych plasuje siê
miêdzy wynikami pracowników szeregowych a wynikami dyrektorów. Nale¿y jednak
podkreœliæ, i¿ odpornoœæ psychiczna kierowników nie ró¿ni siê znacznie od odpornoœci
pracowników szeregowych.
Szczególnie niskie wskazania odpornoœci psychicznej zaobserwowano w grupie studentów, gdzie œrednie wskazanie ogólnej odpornoœci psychicznej wynios³o 5,2 wobec 6,2
w populacji. Ni¿szych wyników nie zaobserwowano jedynie w ocenie pewnoœci siebie
oraz w relacjach z innymi. Wyniki studentów s¹ istotnie ni¿sze nie tylko od wyników dyrektorów i kierowników, ale tak¿e pracowników szeregowych.
Szeregowy pracownik ró¿ni siê w odpornoœci psychicznej od swojego bezpoœredniego prze³o¿onego tym, ¿e mniej odwa¿nie kontaktuje siê z innymi osobami, trudniej mu
samodzielnie znaleŸæ skuteczn¹ drogê do postawionego celu i potrzebuje w tym obszarze
wsparcia poprzez procedury czy polecenia. Ma równie¿ mniejsz¹ wiarê, ¿e ma wp³yw na
wszystko to, co dzieje siê w jego ¿yciu.
Komunikaty
111
Wykres 2. Ogólna odpornoœæ psychiczna i czynniki j¹ kszta³tuj¹ce w podziale
na zajmowane stanowisko
Dyrektor
Kierownik
Pracownik szeregowy
Trener
Student
8
7
6
PewnoϾ siebie
w relacjach
z innymi
Wiara
we w³asne
umiejêtnoœci
PewnoϾ
siebie
Umiejêtnoœæ
zarz¹dzania
emocjami
Poczucie
wp³ywu na
w³asne ¿ycie
Poczucie
wp³ywu
Zaanga¿owanie
Wyzwanie
Ogólna
odpornoϾ
psychiczna
5
ród³o: opracowanie w³asne na podstawie wyników badania
Si³a i odpornoœæ psychiczna u kobiet i mê¿czyzn
Pragn¹c unikn¹æ uogólnieñ, ró¿nice miêdzy p³ciami poddano szczegó³owej analizie
z uwzglêdnieniem wa¿nej, z punktu widzenia odpornoœci psychicznej, cechy, jak¹ jest zajmowane stanowisko.
Ró¿nice miêdzy kobietami i mê¿czyznami s¹ widoczne na poszczególnych stanowiskach. Nale¿y podkreœliæ, i¿ p³eæ nie jest wyznacznikiem poziomu ogólnej odpornoœci
psychicznej na poszczególnych stanowiskach. Zaobserwowano jednak odmienne poziomy w innych badanych wymiarach.
Podstawowe wnioski wynikaj¹ce z badania s¹ nastêpuj¹ce:
g
zarówno kobiety, jak i mê¿czyŸni na stanowisku dyrektora uzyskali najwy¿sze wyniki
w poczuciu wp³ywu na w³asne ¿ycie, przy czym wœród kobiet na stanowisku dyrektora najni¿ej oceniana jest umiejêtnoœæ zarz¹dzania emocjami (to wynik istotnie ni¿szy od mê¿czyzn na poziomie istotnoœci 10%), a mê¿czyŸni na stanowisku dyrektora najni¿sze wyniki uzyskali w obszarze wyzwañ (wynik istotnie statystycznie ni¿szy od kobiet) na poziomie
istotnoœci 10%;
g
kobiety s¹ mniej sk³onne do powœci¹gania emocji – zarz¹dzanie emocjami – szczególnie du¿e ró¿nice zaobserwowano wœród pracowników szeregowych, ale istotna ró¿nica
wyst¹pi³a tak¿e w grupie dyrektorów, kierowników i studentów;
g
zdecydowanie najwiêksze ró¿nice miêdzy p³ciami wystêpuj¹ wœród pracowników sze-
112
Komunikaty
regowych – kobiety ni¿ej oceniaj¹ w³asne poczucie wp³ywu, pewnoœæ siebie i wiarê we
w³asne umiejêtnoœci (ró¿nice istotne przy za³o¿onym poziomie istotnoœci 10%), a najwiêksza ró¿nica dotyczy wspomnianej ju¿ umiejêtnoœci zarz¹dzania emocjami;
g
ró¿nice w odpornoœci psychicznej widoczne s¹ tak¿e w grupie studentów, a podstawowe cechy ró¿nicuj¹ce to oprócz umiejêtnoœci zarz¹dzania emocjami tak¿e poczucie
wp³ywu, przy czym obie cechy maj¹ wyraŸnie ni¿sze wskazania dla studentek.
Ponadto warto podkreœliæ ró¿nicê miêdzy awansuj¹cymi kobietami i mê¿czyznami.
Kobieta na stanowisku dyrektora charakteryzuje siê zdecydowanie wy¿sz¹ ogóln¹ odpornoœci¹ psychiczn¹ ni¿ kobieta bêd¹ca pracownikiem szeregowym. Istotne ró¿nice dotycz¹ tak¿e wyzwania i pewnoœci siebie. Natomiast awans w przypadku mê¿czyzn nie
wi¹¿e siê z wy¿sz¹ ocen¹ odpornoœci psychicznej, gdy¿ wykazuje ona ni¿sze zró¿nicowanie pomiêdzy stanowiskami. U kobiet najsilniej roœnie podejœcie do wyzwañ, a u mê¿czyzn poczucie wp³ywu na w³asne ¿ycie.
Nale¿y zwróciæ uwagê, ¿e badania na populacji brytyjskiej nie wskazuj¹ statystycznie
istotnych ró¿nic miêdzy p³ciami.
Si³a i odpornoœæ psychiczna handlowców
Badaniem MTQ w grupie objêto 56 handlowców, z czego 57% (32) to kobiety. Celem
badania tej grupy jest sformu³owanie profilu skutecznego handlowca. Obecny etap badañ jeszcze nie pozwala na sformu³owanie wniosków w tym obszarze, mo¿na jednak porównaæ profil handlowca z innymi pracownikami szeregowymi.
Wykres 3. Ogólna odpornoœæ psychiczna i czynniki j¹ kszta³tuj¹ce wœród
handlowców i pozosta³ych pracowników szeregowych
Handlowcy
Pozostali pracownicy szeregowi
8
7
6
ród³o: opracowanie w³asne na podstawie wyników badania
PewnoϾ siebie
w relacjach
z innymi
Wiara
we w³asne
umiejêtnoœci
PewnoϾ
siebie
Umiejêtnoœæ
zarz¹dzania
emocjami
Poczucie
wp³ywu na
w³asne ¿ycie
Poczucie
wp³ywu
Zaanga¿owanie
Wyzwanie
Ogólna
odpornoϾ
psychiczna
5
113
Komunikaty
Odpornoœæ psychiczna handlowców jest zdecydowanie wy¿sza od wyników pozosta³ych pracowników szeregowych. Brak statystycznie istotnych ró¿nic ma miejsce tylko
w przypadku cech: wyzwanie oraz poczucie wp³ywu na w³asne ¿ycie. Wyniki te mo¿na
t³umaczyæ faktem, i¿ handlowcy maj¹ wyznaczane cele sprzeda¿owe i d¹¿¹ do wype³nienia nakreœlonych zadañ.
Ró¿nice w wynikach handlowców i pracowników szeregowych zweryfikowano tak¿e
testem zgodnoœci rozk³adów Chi-kwadrat, który wykaza³, i¿ hipoteza o zgodnoœci
rozk³adów zosta³a odrzucona dla cech: poczucie wp³ywu, umiejêtnoœæ zarz¹dzania emocjami, pewnoœæ siebie oraz pewnoœæ siebie w relacjach z innymi.
Zebrane dane pozwalaj¹ zauwa¿yæ ponadto, i¿:
g
mê¿czyzna handlowiec nie wyró¿nia siê niczym szczególnym spoœród ogó³u mê¿czyzn zajmuj¹cych szeregowe stanowiska;
g
kobiety handlowcy charakteryzuj¹ siê wy¿sz¹ odpornoœci¹ psychiczn¹ ni¿ pozosta³e
kobiety bêd¹ce pracownikami szeregowymi; badanie wskazuje na brak ró¿nic jedynie
w obszarze wyzwania oraz poczucia wp³ywu na w³asne ¿ycie;
g
wyniki uzyskiwane przez kobiety handlowców nie ró¿ni¹ siê statystycznie w ¿adnym
z dziewiêciu obszarów od wyników mê¿czyzn handlowców.
Wnioski z badania
Z przeprowadzonych analiz wynika, i¿ odpornoœæ psychiczna w istotny sposób ró¿nicuje
osoby na ró¿nych stanowiskach. Ponadto analizy szczegó³owe wykaza³y, i¿ profil kobiety
awansuj¹cej jest zdecydowanie inny ni¿ profil mê¿czyzny. Badanie odpornoœci psychicznej wykaza³o równie¿ istotne ró¿nice miêdzy firmami bior¹cymi udzia³ w badaniu.
Ponadto, co najwa¿niejsze dla pracodawców, odpornoœæ psychiczna jest czynnikiem
determinuj¹cym efektywnoœæ pracownika.
Badanie handlowców ma na celu stworzenie profilu skutecznego handlowca. Autorzy badania maj¹ w planach szczegó³owe badania tak¿e w innych bran¿ach.
Obecnie MTQ48 znajduje zastosowanie jako akcerator procesu coachingowego oraz
sposób na pomiar jego efektywnoœci w profilaktyce wypalenia zawodowego, przy planowaniu sukcesji i wy³anianiu talentów oraz w procesie rekrutacji jako test preselekcyjny
i selekcyjny.
Literatura
Clough P., Earle K., Sewell D. (2002), Mental Toughness: the concept and its measurment, in
I. Cockerill (ed.), Solutions in Sport Psychology, pp. 32-45.
Crust L., Clough P. J. (2006), Relationship between mental toughness and physical endurance,
„Perceptual and Motor Skills”, 100(1), pp. 192-194.
114
Komunikaty
Dyer J. G., McGuiness T. (1996), Resilience: Analysis of the koncept, Archives of Psychiatric
Nursing, p. 10.
Borkowska S., red. (2007), High Performance Work Systems, Insystut Pracy i Spraw Socjalnych.
Kline P. (1999), Handbook of psychological testing, (2nd ed.) Routledge, London.
Kobasa S.C. (1979a), Personality and resistance to illness, American Journal of Community
Psychology, 7.
Kobasa S.C. (1979b), Stressful life events, personality, and health: An inquiry into hardiness,
„Journal of Personality and Social Psychology”, 37.
Loehr J.E. (1994), Toughness Training For Life, Plume, New York.
Loehr J.E. (1997), Stress For Success, Three Rivers Press, New York.
MTQ48 Technical Manual (2004), AQR Ltd.
K a t a r z y n a K l o s k o w s k a - K u s t o s z – prezes 4business&people, executive coach. Od kilkunastu lat zwi¹zana z bran¿¹ doradczo-szkoleniow¹. Do czasu za³o¿enia
4business&people w³aœcicielka 3k-coaching. Wczeœniej dyrektor operacyjny w AchieveGlobal. Autorka licznych publikacji i wywiadów w prasie fachowej. Ekspert w dziedzinie
wypalenia zawodowego, coachingu mened¿erskiego oraz podnoszenia efektywnoœci pracy zespo³ów.
K a t a r z y n a L o r e n c – wiceprezes 4business&people, executive coach. Lider projektów nastawionych na wzrost efektywnoœci pracy w 4business&people (wczeœniej w a capite) dla korporacji polskich i miêdzynarodowych. Z wykszta³cenia ekonomista o specjalizacji: strategia przedsiêbiorczoœci. W swojej pracy wykorzystuje wieloletnie doœwiadczenie z zakresu myœlenia systemowego, zarz¹dzania projektami. Konsultant projektów
przekszta³ceñ organizacyjnych.
I w o n a K o w a l s k a – doktorantka na Wydziale Zarz¹dzania Uniwersytetu Warszawskiego w Zak³adzie Metod Matematycznych i Statystycznych Zarz¹dzania. Ukoñczy³a
z wyró¿nieniem Wydzia³ Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, kierunek
informatyka i ekonometria. Ponadto absolwentka Wydzia³u Zarz¹dzania Uniwersytetu
Warszawskiego. Wspó³pracuje od 2003 roku równie¿ z Instytutem Badañ nad Gospodark¹ Rynkow¹ w ramach obszaru badawczego „Badania koniunkturalne i sektorowe”.