Treść uchwały - plik
Transkrypt
Treść uchwały - plik
UCHWAŁA NR IX/91/11 RADY MIEJSKIEJ W POLKOWICACH z dnia 10 czerwca 2011 r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 214, poz. 1806 i Nr 153, poz. 1271, Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568, Dz. U. z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 116, poz. 1203, Dz. U. z 2005 r. Nr 172, poz. 1441 i Nr 175, poz. 1457, Dz. U. z 2006 r. Nr 17, poz. 128 i Nr 181, poz. 1337, Dz. U. z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz. 1218, z 2008 r. Nr 180, poz. 1111 i Nr 223, poz. 1458, Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 420 i Nr 157, poz. 1241, Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i 146, Nr 106, poz. 675 i Nr 40, poz. 230) oraz art. 18 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464 i Nr 227, poz. 1505, M.P. z 2008 r. Nr 78, poz. 698 i Nr 80, poz. 707, Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 20, poz. 106, Nr 79, poz. 666, Nr 130, poz. 1070 i Nr 215, poz. 1664, M.P. z 2009 r. Nr 57, poz. 780 i Nr 69, poz. 893, Dz. U. z 2010 r. Nr 21, poz. 104 i Nr 28, poz. 145, Nr 76, poz. 489, Nr 119, poz. 804, Nr 152, poz. 1018 i 1019, Nr 182, poz. 1228, Nr 229, poz. 1498 i Nr 249, poz. 1657, M.P. z 2010 r. Nr 74, poz. 945 i Nr 78, poz. 965, Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) uchwala się, co następuje: § 1. Rada Miejska w Polkowicach przyjmuje Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011 - 2014 z perspektywą na lata 2015 - 2018, stanowiący załacznik do niniejszej uchwały. § 2. Traci moc uchwała Nr XXVIII/339/05 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 23 września 2005 r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Środowiska Gminy Polkowice. § 3. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Polkowic. § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega podaniu do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty. Wiceprzewodnicząca Rady Mariola Kośmider Id: RKQTD-CWUQW-VCQRP-UMGAS-SDUCO. Podpisany Strona 1 Załącznik do Uchwały Nr IX/91/11 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 10 czerwca 2011 r. Zalacznik1.doc Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018. Id: RKQTD-CWUQW-VCQRP-UMGAS-SDUCO. Podpisany Strona 2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Załącznik do uchwały Nr IX/91/11 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 10 czerwca 2011 r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLKOWICE NA LATA 2011-2014 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2015 – 2018 Wykonawca: mgr Natalia Springer Kierownik projektu: mgr inż. Anna Rodak Poznań, styczeń 2011 r. EKO-PROJEKT ul. Dąbrowskiego 291A, 60-406 Poznań; DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619 www.eko-projekt.com Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Spis treści 1. WPROWADZENIE.............................................................................................................................................5 1.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE .....................................................................................................................................5 1.2. PODSTAWY PRAWNE ....................................................................................................................................5 1.3. CEL I ZAKRES PROGRAMU .............................................................................................................................6 1.4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU............................................................................................................6 1.4.1. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ...........................................................................................................6 1.4.2. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007‐2015 ....................................................................................................9 1.4.3. WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008‐ 2011 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2012‐2015.......................................................................................................... 10 1.4.4. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA DOLNEGO ŚLĄSKA .................................................................... 10 1.4.7. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO...................................................... 12 1.4.8. PROGRAM POSZANOWANIA ENERGII I WSPIERANIA WYKORZYSTANIA ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH NA LATA 2009‐2015 DLA POWIATU POLKOWICKIEGO....................................................................................................... 13 1.4.9. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA 2009 ‐ 2015 .................... 14 1.4.10. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA 2008 – 2015 ............................................... 15 1.4.12. STRATEGIA ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO GMINY POLKOWICE NA LATA 2010‐2015 ........................... 15 1.4.11. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA GMINY POLKOWICE................................................................ 19 2. STREFA SPOŁECZNO‐GOSPODARCZA .............................................................................................................. 20 2.1. POŁOŻENIE GMINY...................................................................................................................................... 20 2.2. DEMOGRAFIA ............................................................................................................................................. 20 2.3. ROZWÓJ GOSPODARCZY ............................................................................................................................. 21 2.4. UŻYTKOWANIE GRUNTÓW.......................................................................................................................... 22 2.5. EDUKACJA EKOLOGICZNA ........................................................................................................................... 23 3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA................................................................................................................ 26 3.1. SYSTEM TRANSPORTU I KOMUNIKACJI........................................................................................................ 26 3.2. GOSPODARKA WODNO‐ŚCIEKOWA ...................................................................................................... 28 3.1. GOSPODARKA ENERGETYCZNA I GAZYFIKACJA ..................................................................................... 31 3.1.1. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ .................................................................................................... 31 3.1.2. ZAOPATRZENIE W GAZ ......................................................................................................................... 32 3.1.3. ENERGIA ELEKTRYCZNA ........................................................................................................................ 33 3.1.4. ENERGIA ODNAWIALNA ....................................................................................................................... 33 4. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁODNIKÓW PRZYRODY ......................................................................... 35 4.1. GEOMORFOLOGIA................................................................................................................................ 35 4.2. GEOLOGIA............................................................................................................................................ 36 2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 4.3. SUROWCE MINERALNE GMINY ............................................................................................................. 36 4.4. GLEBY .................................................................................................................................................. 37 4.5. WARUNKI KLIMATYCZNE ...................................................................................................................... 37 4.6. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .............................................................................................................. 37 4.7. WODY PODZIEMNE .............................................................................................................................. 42 4.8. WODY POWIERZCHNIOWE ................................................................................................................... 44 4.9. CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ.................................................................... 47 5. GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA W GMINIE POLKOWICE ........................................................ 52 5.1. ZAGROŻENIA WÓD PODZIEMNYCH....................................................................................................... 52 5.2. ZAGROŻENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH............................................................................................ 52 5.3. ZAGROŻENIA POWIETRZA .................................................................................................................... 53 5.4. HAŁAS .................................................................................................................................................. 57 5.5. ODDZIAŁYWANIE GÓRNICTWA ............................................................................................................. 64 5.6. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ........................................................................................ 67 5.7. GLEBA I POWIERZCHNIA TERENU.......................................................................................................... 68 5.8. GOSPODARKA ODPADAMI ................................................................................................................... 72 6. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO ROKU 2018 ................................................................................ 72 6.1. WSTĘP ................................................................................................................................................. 72 6.2. PRIORYTETY OCHRONY ŚRODOWISKA .................................................................................................. 72 6.3. CEL NADRZĘDNY .................................................................................................................................. 73 6.4. CELE SYSTEMOWE ................................................................................................................................ 73 6.4.1. ZASOBY PRZYRODY .............................................................................................................................. 73 6.4.2. ZASOBY WODNE .................................................................................................................................. 75 6.4.3. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .............................................................................................................. 78 6.4.4. POWIERZCHNIA TERENU I ŚRODOWISKO GLEBOWE ............................................................................. 83 6.4.5. EDUKACJA ............................................................................................................................................ 84 7. HARMONOGRAM RZECZOWO‐FINANSOWY .............................................................................................. 87 8. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU .............................................................................. 101 8.1. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA................. 101 8.2. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE.................................................................................................. 101 8.3. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE .......................................................................... 101 8.4. UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O ŚRODOWISKU.................................................................................... 102 9. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ........................................................................................................................ 102 9.1. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ ............................................................ 102 9.2. FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ ........................................................................................................... 103 10. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU .......................................................................................... 105 3 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 11. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU ............................................................................................... 105 12. WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU ................................................................................................ 106 SPIS RYSUNKÓW I TABEL ................................................................................................................................. 109 LITERATURA .................................................................................................................................................... 111 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW ......................................................................................................................................... 113 4 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 1. WPROWADZENIE 1.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz.U.2008.25.150 t.j. ze zm.) nakłada na zarząd województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa obowiązek sporządzania odpowiednio wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, które następnie są uchwalane przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy (art.17-18). Programy ochrony środowiska podlegają aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata i określają cele ekologiczne, priorytety, harmonogram działań proekologicznych, oraz źródła finansowania niezbędne do osiągnięcia postawionych celów. 1.2. PODSTAWY PRAWNE W opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Podstawę prawną aktualizacji Programu stanowią wymienione poniżej ustawy oraz akty wykonawcze do tych ustaw: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U.2008.25.150 ze zm.), Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2008.199.1227 ze zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 Nr 92, poz. 880 ze zm.), Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w Gminach (Dz. U. z 2005 Nr 236 poz. 2008 ze zm. jedn. tekst), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2005 r., Nr 239, poz. 2019 ze zm., jedn. tekst), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2006 nr 123 poz. 858 z zm, jedn. tekst), Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity: Dz.U.2005.45.435 ze zmianami), Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity: Dz.U.2005.228.1947 ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz.U.2007.39.251 ze zm), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców z zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (teksy jednolity: Dz.U.2007.90.607 ze zm.), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity: Dz.U.2004.121.1266 ze zm.), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U.2006.156.1118 ze zm.), Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U.2007.147.1033), Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity: Dz.U.2007.44.287 ze zm.), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.2003.80.717 ze zm.), Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jednolity: Dz.U.2003.106.1002 ze zm). 5 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 1.3. CEL I ZAKRES PROGRAMU Celem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice uchwalonego Uchwałą Nr XXVIII/339/05 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 23 września 2005 r. Ochrona środowiska przyrodniczego jest jedną z głównych dróg prowadzących do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, należy jednak pamiętać, że nie jedyną. O w pełni zrównoważonym rozwoju można mówić, po osiągnięciu czterech ładów: ekologicznego, społecznego, ekonomicznego (gospodarczego), przestrzennego. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Radę Miejską pozwoli na wypełnienie przez Burmistrza Polkowic ustawowego obowiązku oraz przyczyni się do poprawy i uporządkowania zarządzania środowiskiem na terenie Gminy, poprawy jakości życia mieszkańców Gminy, poprawy jakości środowiska naturalnego Gminy oraz jej zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć wyznaczony nadrzędny cel w opracowaniu zawarto diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie Gminy Polkowice, główne problemy ekologiczne oraz sposoby ich rozwiązania łącznie z harmonogramem działań i źródłami ich finansowania. Zakres merytoryczny Programu Ochrony Środowiska określają „Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” (Ministerstwo Środowiska 2002). 1.4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU 1.4.1. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju, której istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Zasada ta ma za zadanie zapewnić taki rozwój społeczno - gospodarczy, w którym w celu równoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń, następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Programy ochrony środowiska pełnią szczególną rolę w systemie dokumentów realizujących wymagania zrównoważonego rozwoju, określają, bowiem priorytety ekologiczne i warunki ich osiągania. Oprócz tej konstytucyjnej zasady, w Polityce Ekologicznej zawarto również szereg innych, przetransponowanych następnie do Prawa ochrony środowiska. Są to m.in.: zasada zapobiegania zanieczyszczeniom - każdy, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest zobowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu; zasada przezorności- każdy, kto podejmuje działalność, której szkodliwe oddziaływanie nie jest jeszcze w pełni rozpoznane jest zobowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze; 6 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 zasada zanieczyszczający płaci- każdy, kto powoduje zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia tego zanieczyszczenia, a kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu; zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi - polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju; zasada jawności informacji o środowisku i jego ochronie - każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą; zasada uspołecznienia procesu decyzyjnego - każdy w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego, oraz zasady zawarte w Polityce Ekologicznej w tym zasada: regionalizacji, stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), subsydiarności, klauzul zabezpieczających oraz skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej (oznaczającej w praktyce potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu). OBSZAR PRIORYTETOWY 1: KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH CEL: Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych poddawanie ocenie oddziaływania na środowisko projektów dokumentów wszystkich sektorów gospodarki uwzględnienie wyników tych ocen w ostatecznych wersjach tych dokumentów CEL: Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów („zielone zamówienia”, „zielone miejsca pracy”, transfer technologii służących ochronie środowiska) kreowanie świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju CEL: Zarządzanie środowiskowe szerokie przystępowanie do Systemu Zarządzania i Audytu - EMAS (ang. Environmental Management Audit Scheme) tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie (podnoszenie prestiżu, ograniczenie kontroli) CEL: Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie” prowadzącą do: proekologicznych zachowań konsumenckich prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska uczestnictwa w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska CEL: Rozwój badań i postęp techniczny 7 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz produkcji wyrobów przyjaznych środowisku doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska CEL: Odpowiedzialność za szkody w środowisku stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody w przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą ponieść jej sprawcy CEL: Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego (uwzględnienie zasad ochrony środowiska) w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego OBSZAR PRIORYTETOWY 2: OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH CEL: Ochrona przyrody zachowanie bogatej bioróżnorodności biologicznej polskiej poziomach organizacji umożliwienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju przyrody na różnych CEL: Ochrona i zrównoważony rozwój lasów racjonalne użytkowanie zasobów leśnych kształtowanie właściwej struktury gatunkowej i wiekowej lasów zachowanie bogactwa biologicznego rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej CEL: Racjonalne gospodarowanie zasobami wody racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób by uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi zwiększenie samodofinansowania gospodarki wodnej maksymalizacja oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne zwiększenie retencji wodnej skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem CEL: Ochrona powierzchni ziemi rozpowszechnienie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno- błotnych przez czynniki antropogenne zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą CEL: Gospodarowanie zasobami geologicznymi doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin, wód podziemnych ograniczenie presji środowiskowej podczas prac geologicznych i eksploatacji kopalin wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowanie przestrzennego eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin wykonanie bilansu pojemności struktur geologicznych, w których możliwa jest sekwencja dwutlenku węgla 8 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 rozpoznanie geologiczne złóż soli kamiennej, wyczerpanych złóż ropy i innych struktur geologicznych pod kątem magazynowanie ropy naftowej i gazu ziemnego oraz składowanie odpadów dokumentacja dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych OBSZAR PRIORYTETOWY 3: POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO CEL: Środowisko i zdrowie dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenia powietrza CEL: Jakość powietrza osiągnięcie do 2010 r. limitów dla SO 2 - 426 tys. ton, dla NO x - 251 tys. ton, dla roku 2010, a dla roku 2012 dla SO 2 - 358 tys. ton, dla NO x - 239 tys. ton. ograniczenie emisji pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5) całkowita likwidacja emisji substancji niszczących warstwę ozonową oraz wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski CEL: Ochrona wód zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków opracowanie planów gospodarowania wodami oraz programu wodno - ściekowego CEL: Oddziaływanie hałasu i pół elektromagnetycznych dokonanie wiarygodnej oceny narażenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe CEL: Substancje chemiczne w środowisku stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH 1.4.2. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015 Priorytet 2 Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 to: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej. Zgodnie ze Strategią w zakresie ochrony środowiska wspierane będą przedsięwzięcia związane z oczyszczaniem ścieków, zapewnieniem wody pitnej wysokiej jakości, zagospodarowaniem odpadów i rekultywacją terenów zdegradowanych, ochroną powietrza, ochroną przed hałasem, drganiami i wibracjami. Wspierana będzie, zatem budowa oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyjnych, a także podjęte zostaną działania ograniczające odprowadzanie do wód szkodliwych substancji, w tym z rolnictwa. Wdrażane będą też działania zmniejszające emisje CO 2 , SO 2 , NO X i pyłów pochodzących z sektora komunalno - bytowego oraz przemysłu, zwłaszcza energetyki, jak również przedsięwzięcia termomodernizacyjne. 9 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Pożądane jest przygotowanie i wdrożenie wieloletnich programów rozwoju branż, przy zapewnieniu utrzymania lub redukcji emisji CO 2 na poziomie uwzględniającym potrzeby rozwojowe kraju i zobowiązania międzynarodowe. Przewiduje się także wsparcie tworzenia nowoczesnych systemów utylizacji odpadów. Ze wsparciem publicznym realizowane też będą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, w tym tworzenia europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000, ochrony i kształtowania krajobrazu, a ponadto rozwój parków narodowych i krajobrazowych jako wyraz dbałości o zachowanie dziedzictwa przyrody. Promowane będą również działania z zakresu ochrony przed katastrofami naturalnymi (zwłaszcza powodziami i ich skutkami), w tym o charakterze prawnym i organizacyjnym, oraz zagrożeniami technologicznymi, jak też dotyczące zwiększania zasobów leśnych. Techniczne działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej będą obejmować przede wszystkim inwestycje modernizacyjne i odtworzeniowe, a także rozwój małej, sztucznej retencji oraz budowy polderów. Będą one stanowić niezbędne uzupełnienie działań dotyczących retencji naturalnej. 1.4.3. WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008-2011 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 20122015 Celem nadrzędnym Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego jest: „Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego i trwałego rozwoju Województwa Dolnośląskiego poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony środowiska”. Naczelną zasadą przyjętą w Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego jest zasada zrównoważonego rozwoju, umożliwiająca harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną walorów środowiskowych. W Programie określono następujące priorytety ekologiczne: W zakresie zadań systemowych: Rozwój edukacji ekologicznej; Zarządzanie środowiskowe. W zakresie poprawy jakości środowiska: Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych; Racjonalizacja gospodarki odpadami; Poprawa jakości powietrza atmosferycznego; Ochrona przed hałasem ze źródeł komunikacyjnych. W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody: Efektywna ochrona przyrody; Ochrona i racjonalna eksploatacja ekosystemów leśnych; Ochrona gleb użytkowanych rolniczo. W zakresie zrównoważonego wykorzystania surowców, wody i energii: Zabezpieczenie środowiska i człowieka przed zagrożeniami powodziowymi; Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. 1.4.4. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA DOLNEGO ŚLĄSKA Przesłaniem Programu Edukacji Ekologicznej dla Dolnego Śląska jest: „Wychowanie odpowiedzialnego za środowisko naturalne mieszkańca Dolnego Śląska, który świadomie dąży do zrównoważonego rozwoju rozumianego jako jedynej drogi postępu w rozwoju społeczeństwa przy równoczesnym zachowaniu zasobów przyrody dla przyszłych pokoleń”. Główne cele Programu Edukacji Ekologicznej dla Dolnego Śląska są następujące: 10 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców Dolnego Śląska. System stałej współpracy międzysektorowej i dialogu społecznego. Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy służącej powszechnej edukacji ekologicznej. Za realizację Programu odpowiedzialne będą m.in. samorząd i administracja. Dla jednostek samorządu i administracji dla osiągnięcia Celu 1: Rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców Dolnego Śląska zaplanowano podjęcie następujących działań: Przygotowanie gminnych i powiatowych programów edukacji ekologicznej lub uzupełnienie o tę cześć Programów Ochrony Środowiska. Systematyczna aktualizacja tych programów. Wspieranie finansowe działań służących podnoszeniu świadomości ekologicznej mieszkańców realizowanych przez placówki oświatowe, kulturalne, organizacje pozarządowe i podmioty gospodarcze. Włączanie placówek oświatowych, kulturalnych i organizacji pozarządowych w regionalne, ogólnopolskie i międzynarodowe programy edukacyjne. Przygotowanie publikacji edukacyjnych propagujących zachowania przyjazne środowisku i wiedzę o lokalnych i regionalnych walorach przyrodniczych. Wspieranie długofalowych kampanii, programów i projektów edukacyjnych skierowanych do mieszkańców, realizowanych na poziomie województwa. Upowszechnianie informacji o stanie środowiska poprzez stworzenie łatwo dostępnej informacji na poziomie lokalnym, regionalnym i wojewódzkim. Organizacja na poziomie powiatów i gmin Konkursów Małych Dotacji dla instytucji oświatowych i organizacji pozarządowych na poziomie powiatów. Dla jednostek samorządu i administracji dla osiągnięcia Celu 2: Rozwój systemu stałej współpracy międzysektorowej i dialogu społecznego zaplanowano następujące działania: Powołanie Dolnośląskiego Międzysektorowego Forum Ekologicznego. Konsultowanie społeczne strategii, planów, polityki i decyzji dotyczących ochrony środowiska; powołanie instytucji mediatora społecznego. Współpraca z organizacjami pozarządowymi, placówkami szkolnymi, liderami lokalnymi w zakresie realizacji edukacji ekologicznej. Dla jednostek samorządu i administracji dla osiągnięcia Celu 3: Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy służącej powszechnej edukacji ekologicznej zaplanowano następujące działania: Wspieranie zakupu sprzętu i pomocy i doposażenia placówek i organizacji prowadzących edukację ekologiczną. Wspieranie podnoszenia kwalifikacji edukatorów. Upowszechnienie informacji wśród instytucji oświatowych organizacji pozarządowych i innych beneficjentów o zasadach korzystania z funduszy ochrony środowiska (gminnych, powiatowych, wojewódzkich, ogólnopolskich, unijnych). Organizacja i finansowanie terenowej infrastruktury edukacyjnej oraz lokalnych ośrodków edukacji ekologicznej na poziomie powiatów i gmin. 1.4.5. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO PRZED HAŁASEM DLA W „Programie ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009 – 2013” wyszczególniono podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Realizacja zaplanowanych 11 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 działań przyczynić powinna się do poprawy stanu akustycznego w otoczeniu problemowych odcinków dróg. W opracowaniu wzięto pod uwagę problemowy odcinek jaki stanowi droga krajowa nr 3 na odcinku Polkowice – Lubin. W Programie nie zaplanowano jednak działań naprawczych dla odcinka drogi zlokalizowanego na terenie Polkowic, a jedynie na terenie gminy Lubin. Odcinek drogi krajowej nr 3 w gminie Polkowice (od km 358+883 do km 372+811) został zakwalifikowany jako niski priorytet ochrony akustycznej. 1.4.6. PROGRAM DOLNOŚLĄSKIEGO OCHRONY POWIETRZA DLA WOJEWÓDZTWA W Programie Ochrony Powietrza dla Województwa Dolnośląskiego, strefy lubińskopolkowickiej wyznaczono następujące kierunki działań niezbędnych do przywrócenia standardów jakości powietrza (redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu): Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych z sektora komunalno – bytowego: zmiana sposobu ogrzewania (tzn. zamiana paliwa stałego na paliwa ciekłe lub gazowe), wykonanie przyłączy sieci gazowej do poszczególnych budynków, likwidacja pieców węglowych w mieszkaniach i domkach jednorodzinnych, ewentualnie rozbudowa sieci gazowej, wykonanie przyłączy sieci cieplnej do poszczególnych budynków, ewentualna rozbudowa sieci cieplnej wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne, niskoemisyjne. Zgodnie z Programem Ochrony Powietrza poza działaniami ograniczającymi emisję powierzchniową konieczne są działania związane ze zmniejszeniem uciążliwości emitorów punktowych na terenie strefy, w tym z obszaru gminy Polkowice. Dodatkowo konieczne są działania ograniczające szkodliwe oddziaływania na jakość powietrza obiektów przemysłowych należących do KGHM Polska Miedź S.A., w tym zbiornika odpadów poflotacyjnych Żelazny Most. Jako działania wspomagające w Programie zaproponowano również działania naprawcze związane z emisją liniową. 1.4.7. PROGRAM POLKOWICKIEGO OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata 2004-2011 w zakresie Ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody zakłada: Ochrona przyrody i krajobrazu: Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, w tym wdrożenie systemu NATURA 2000, Poprawa struktury i dalszy rozwój systemu zieleni w powiecie, Ochrona walorów krajobrazu rolniczego i rekreacyjnego, Wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. Ochrona lasów: Zachowanie i zwiększanie istniejących zasobów leśnych, Wzrost różnorodności biologicznej systemów leśnych, Poprawa stanu zdrowotnego lasów. Ochrona gleb: Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych, ich ochrona i rekultywacja, 12 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Rozwój rolnictwa ekologicznego, Zapewnienie dobrych warunków rozwoju działalności rolnej. Ochrona zasobów kopalin: Racjonalne wykorzystanie zasobów kopalin. W zakresie Jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego powiatowy Program Ochrony Środowiska zakłada: Jakość wód: Ochrona jakości wód podziemnych, Zapewnienie odpowiedniej czystości wód powierzchniowych, Zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu odpowiedniej jakości wody do picia. Jakość powietrza atmosferycznego: Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza na terenie całego powiatu. Hałas: Zmniejszenie uciążliwości hałasu, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych. Promieniowanie elektromagnetyczne: Bieżąca kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego. Awarie przemysłowe: Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych W zakresie Zrównoważonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii Program zakłada: Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią: Racjonalne ·wykorzystanie zasobów wodnych w zlewniach, Zmniejszenie zużycia wody podziemnej do celów przemysłowych. Wykorzystanie energii odnawialnej: Wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie zużycia energii. 1.4.8. PROGRAM POSZANOWANIA ENERGII I WSPIERANIA WYKORZYSTANIA ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH NA LATA 2009-2015 DLA POWIATU POLKOWICKIEGO Cele Programu Poszanowania Energii i Wspierania Wykorzystania Źródeł Odnawialnych na lata 2009-2015 dla Powiatu Polkowickiego są następujące: Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie Powiatu Polkowickiego do poziomu zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy 2009/28/WE, Poprawa efektywności energetycznej do poziomu zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy 2006/32/WE, Wzrost świadomości społecznej w zakresie poprawy efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W Programie zaproponowano działania dla gmin przewidziane do realizacji w latach 20102015: działania miękkie: o aktywny współudział w realizacji Programu, o poszukiwanie środków dla realizacji gminnych inwestycji z zakresu poprawy efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii, 13 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 współpraca z innymi gminami i Związkiem Gmin Zagłębia Miedziowego w zakresie wspólnych przedsięwzięć i współfinansowania inwestycji, w szczególności wspólne pozyskiwanie środków z funduszy zewnętrznych, o współpraca z instytucjami zewnętrznymi w zakresie realizacji Programu i pozyskiwania funduszy, o ułatwienia dla inwestycji w odnawialne źródła energii i poprawę efektywności energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem przedsięwzięć wysokosprawnej kogeneracji i biogazowni, o wsparcie administracyjne i merytoryczne dla inwestorów działających w zakresie poprawy efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii, o promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej. działania operacyjne: o powołanie „Gminnych zespołów ds. energii odnawialnych i efektywności energetycznej” (rok 2010), o opracowanie i wdrożenie, w miarę możliwości finansowych i prawnych gmin, Programu Ograniczenia Niskiej Emisji - współfinansowanie wymiany kotłów i pieców węglowych na kotły nowej generacji przystosowane do spalania peletu i brykietów z biomasy oraz na gazowe, a także instalacji solarnych i pomp ciepła (rok 2010 -2015), o stworzenie i wdrożenie „Gminnych programów zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej” (rok 2010-2015), o wdrożenie systemu świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków użyteczności publicznej (rok 2010-2015), o wypracowanie polityki gmin w zakresie wsparcia Kogeneracji (rok 20102015), o wdrożenie systemu szkoleń dla pracowników urzędów gmin i mieszkańców w zakresie promowania idei poprawy efektywności energetycznej i energetyki odnawialnej (rok 2010-2015). o 1.4.9. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ POLKOWICKIEGO NA LATA 2009 - 2015 DLA POWIATU Cele główne Programu Edukacji Ekologicznej dla Powiatu Polkowickiego są następujące: wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu Polkowickiego; wdrażanie zaleceń Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej oraz programów powiatowych i wojewódzkich związanych z ochroną środowiska. Cele szczegółowe Programu to: rozwój współpracy i przepływu informacji pomiędzy podmiotami i osobami prowadzącymi działania w zakresie edukacji ekologicznej; wzmocnienie wiedzy i umiejętności edukatorów, rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej oraz praktyczne zaangażowanie dzieci, młodzieży i dorosłych w działania na rzecz środowiska; efektywne wykorzystanie dostępnych źródeł finansowania na edukację ekologiczną. Zgodnie z Programem wymienione cele będą realizowane w konkretnych obszarach edukacyjnych: o Edukacja w terenie rozumiana jako zajęcia w terenie, warsztaty, badania, obserwacje, ścieżki edukacyjne, przyszkolne miejsca do edukacji terenowej itd. 14 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 o Konkursy, turnieje, wystawy rozumiane jako wydarzenia cykliczne i jednorazowe obejmujące konkretną tematykę mieszcząca się w Programie Edukacji Ekologicznej. o Akcje, kampanie, projekty edukacyjne rozumiane jako jednorazowe lub cykliczne działania (wydarzenia) o określonych celach, skierowane do określonej grupy odbiorców. o Podnoszenie wiedzy i umiejętności w zakresie edukacji ekologicznej rozumiane jako szkolenia, warsztaty, konferencje, seminaria, itd. o Przepływ informacji i komunikacja rozumiane jako strony www, baza informacji, przekazywanie informacji do mediów, forum dyskusyjne, itd. o Doposażenie placówek rozumiane jako wyposażenie w sprzęt służący edukacji ekologicznej, pomoce dydaktyczne, multimedialne. o Materiały edukacyjne rozumiane jako wydawnictwa, publikacje, ulotki, periodyki, plakaty, banery, itd. o Inne działania wynikające z bieżących potrzeb rozumiane jako niezbędne i nieprzewidziane wcześniej zadania pojawiające się w trakcie roku szkolnego. 1.4.10. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA 2008 – 2015 Spośród celów strategicznych zawartych w uchwalonej w 2008 roku Strategii Rozwoju Powiatu Polkowickiego szczególne znaczenie z punktu widzenia ochrony środowiska na Cel strategiczny S3: „Środowisko warunkiem zdrowego, wygodnego i dostatniego życia” użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju. Powyższemu celowi strategicznemu przypisano następujące cele operacyjne i priorytety: Cel operacyjny O13: Rozwój systemów ochrony środowiska: o Priorytet R40: Ograniczenie niskiej emisji; o Priorytet R 41:Ograniczenie zanieczyszczenia wód; o Priorytet R 42: Prewencja degradacji cennych ekosystemów lub/i ich fragmentów; Cel operacyjny O14: Rozwój systemów gospodarki odpadami: o Priorytet R43: Doskonalenie systemów zbiórki odpadów; o Priorytet R44: Rekultywacja składowisk odpadów; Cel operacyjny O15: Rozwój systemów zarządzania zasobami środowiska naturalnego: o Priorytet P45: Wspieranie procesów wykorzystania alternatywnych źródeł energii; Cel operacyjny O16: Rozwój systemów zarządzania informacją o środowisku o Priorytet P46: Monitoring zjawisk związanych ze stanem i ochroną środowiska naturalnego; o Priorytet P47: Edukacja ekologiczna. 1.4.12. STRATEGIA ROZWOJU ZRÓWNOWAŻONEGO GMINY POLKOWICE NA LATA 2010-2015 Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2010-2015 została przyjęta Uchwałą Nr XXXIII/336/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Zrównoważonego Gminy Polkowice na lata 2010-2015. W dokumencie przyjęto trzy cele strategiczne: S1: „Rozwijamy gospodarkę zmieniając jej strukturę!” – maksymalizacja poziomu rozwoju gospodarczego z jednoczesnym dążeniem do zwiększenia udziału wytwórczości i usług nie związanych z przemysłem miedziowym; 15 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 S2: „Najważniejsi są mieszkańcy!” – podniesienie poziomu warunków bytowych oraz możliwości konsumpcyjnych społeczności lokalnej; S3: „Żyjemy dzięki środowisku!” – użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju; Największe znaczenie dla niniejszego dokumentu ma cel strategiczny S3 – użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju. Zachowanie i sanacja ekosystemów musi sie odbywać nie tylko przez ochronę środowiska naturalnego Gminy Polkowice, ale przede wszystkim poprzez użytkowanie go zgodnie z zasadami ekorozwoju, czyli rozwoju zrównoważonego. Przez rozwój ten rozumie sie taki rozwój społeczno – gospodarczy, który odbywa sie z poszanowaniem zasobów środowiska. Celowi strategicznemu S3 „Żyjemy dzięki środowisku!” – użytkowanie zasobów lokalnych zgodnie z zasadami ekorozwoju przyporządkowano następujące cele operacyjne: Rozwój systemów ochrony środowiska (O13); Rozwój systemów gospodarki odpadami (O14); Rozwój systemów zarządzania zasobami środowiska naturalnego (O15); Rozwój systemów zarządzania informacją o środowisku (O16). W „Strategii…” wyznaczono priorytety rozwoju. Priorytet rozwoju to część celu operacyjnego, której osiągnięcie jest najważniejsze z punktu widzenia Gminy Polkowice. Dla celu operacyjnego „Rozwój systemów ochrony środowiska” (013) wyznaczono następujące priorytety rozwoju: Ograniczanie niskiej emisji; Ograniczanie zanieczyszczenia wód; Wspieranie procesów wykorzystania alternatywnych źródeł energii; Prewencja degradacji cennych ekosystemów lub/i ich fragmentów. Dla celu operacyjnego „Rozwój systemów gospodarki odpadami” (O14) wyznaczono następujące priorytety rozwoju: Doskonalenie selektywnej zbiórki odpadów; Minimalizacja wolumenu odpadów przedostających sie do środowiska; Modernizacja lub rozbudowa składowiska odpadów w Trzebczu; Udoskonalenie przepisów regulujących gospodarkę odpadami. Dla celu operacyjnego „Rozwój systemów zarządzania zasobami środowiska naturalnego” (O15) wyznaczono następujące priorytety rozwoju: Rozbudowa i rewitalizacja zieleni trwałej i roślinności śródpolnej; Doskonalenie funkcji zarządzania środowiskiem; Sanacja ekosystemów lub/i ich fragmentów. Dla celu operacyjnego „Rozwój systemów zarządzania informacja o środowisku” (O16) wyznaczono następujące priorytety rozwoju: Monitorowanie zjawisk związanych ze stanem i ochrona środowiska naturalnego; Edukacja ekologiczna. Znaczenie z punktu widzenia niniejszego dokumentu ma także cel operacyjny O4 – Rozwój infrastruktury technicznej, wyznaczony w ramach celu strategicznego S1: „Rozwijamy gospodarkę zmieniając jej strukturę!”. Spośród priorytetów rozwoju wyznaczonych w ramach tego celu operacyjnego najistotniejsze znaczenie z punktu widzenia niniejszego dokumentu mają: Modernizacja i rozbudowa dróg oraz infrastruktury około drogowej; Modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodociagowo-kanalizacyjnej; Rozbudowa infrastruktury gospodarki wodami powierzchniowymi; Rozbudowa infrastruktury ciepłowniczej. 16 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Dla celu operacyjnego O13 Rozwój systemów ochrony środowiska wyznaczono następujące zadania strategiczne istotne z punktu widzenia niniejszego dokumentu: Zadanie strategiczne 13.1: Kontynuacja wdrażania „Programu Ochrony Środowiska Gminy Polkowice” z 2004 roku, w tym: stanowienie nowych prawnych form ochrony przyrody i krajobrazu; termomodernizacja obiektów publicznych; wspieranie termomodernizacji budownictwa wielorodzinnego, wspieranie rozwoju różnych form wykorzystywania alternatywnych źródeł energii; zabezpieczanie i wsparcie zabezpieczania wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem wspieranie ochrony gleb przed degradacja i wspieranie ich rekultywacji, wspieranie instytucji i organizacji działających na rzecz ochrony środowiska Gminy Polkowice, Zadanie strategiczne 13.2: Opracowanie i wdrożenie „Programu Ochrony Środowiska Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywa na lata 2015-2018”. Dla celu operacyjnego O14 Rozwój systemów gospodarki odpadami wyznaczono następujące zadania strategiczne: Zadanie strategiczne 14.1: Przyjecie i wdrożenie „Planu Gospodarki Odpadami dla gmin należących do „ZGZM” – Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata 2008-2011 z perspektywa na lata 2012- 2015”, w zakresie dotyczącym Gminy Polkowice; Zadanie strategiczne 14.2: Modernizacja lub rozbudowa składowiska odpadów w Trzebczu jako Zakładu Gospodarki Odpadami w Polkowicach w ramach Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. Dla celu operacyjnego O15 Rozwój systemów zarządzania zasobami środowiska naturalnego wyznaczono następujące zadania strategiczne istotne z punktu widzenia niniejszego dokumentu: Zadanie strategiczne 15.1: Kontynuacja wdrażania „Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej Gminy Polkowice na lata 2008-2014”; Zadanie strategiczne 15.2: Opracowanie i wdrożenie „Programu Nasadzeń Roślinności Śródpolnej Gminy Polkowice na lata 2011-2018”; Zadanie strategiczne 15.3: Aktualizacja i wdrożenie „Planu Urzadzeniowo-Rolnego dla Obszarów Wiejskich Gminy Polkowice”, w tym: zwiększanie produkcyjności rolniczej przestrzeni produkcyjnej, poprawa organizacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju wsi, ochrona środowiska i krajobrazu. Zadanie strategiczne 15.4: Zalesianie oraz wspieranie zalesień nieużytków, gruntów pylastych i pozostałych gruntów o najniższych klasach gleb. Zadanie strategiczne 15.5: Powołanie gminnego, międzysektorowego „Ekoforum Gminy Polkowice”. Zadanie strategiczne 15.6: Powołanie gminnego, międzysektorowego „Ekoforum Gminy Polkowice”. Zadanie strategiczne 15.7: Budowa, przebudowa i remont urządzeń melioracyjnych. Dla celu operacyjnego O16 Rozwój systemów zarządzania informacją o środowisku wyznaczono następujące zadania strategiczne istotne z punktu widzenia niniejszego dokumentu: Zadanie strategiczne 16.1: Pozyskiwanie informacji: 16.1.1. Intensywna kontrola mieszkańców gminy w zakresie postępowania z odpadami; 17 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 16.1.2. Intensywna kontrola przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska naturalnego; 16.1.3. Monitorowanie poziomów wytwarzanych i odzyskiwanych poszczególnych frakcji odpadów; 16.1.4. Pozyskiwanie danych o stanie środowiska naturalnego gminy i głównych oraz potencjalnych źródłach zanieczyszczeń i hałasu; 16.1.5. Pozyskiwanie informacji o wstrząsach i eksploatacji górniczej; 16.1.6. Pozyskiwanie danych o technicznych i prawno-finansowych możliwościach działań na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego gminy, 16.1.7. Wspieranie monitoringu stanu środowiska naturalnego oraz źródeł zanieczyszczeń prowadzonego przez inne podmioty. Dla celu operacyjnego O4 Rozwój infrastruktury technicznej wyznaczono następujące zadania strategiczne istotne z punktu widzenia niniejszego dokumentu: Zadanie strategiczne 4.1: Rozwój sieci dróg gminnych oraz infrastruktury około drogowej; Zadanie strategiczne 4.2: Rozwój sieci dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych oraz ich infrastruktury około drogowe w zakresie dotyczącym Gminy Polkowice; Zadanie strategiczne 4.3: Rozwój infrastruktury wodociągowej; Zadanie strategiczne 4.4: Rozwój infrastruktury kanalizacji sanitarnej; Zadanie strategiczne 4.5: Opracowanie i wdrożenie „Planu Rozwoju i Modernizacji Urządzeń Wodociagowych i Urządzeń Kanalizacyjnych będących w Posiadaniu PGM Sp. z o.o. w Polkowicach na okres 2010-2012”; Zadanie strategiczne 4.7: Rozwój sieci gazowniczej; Zadanie strategiczne 4.8: Rozwój systemu gospodarki wodami powierzchniowymi; Zadanie strategiczne 4.9: Rozwój systemu ciepłownictwa; Zadanie strategiczne 4.10: Opracowanie i wdrożenie „Planu Rozwoju i Modernizacji Urządzeń Wodociągowych i Urządzeń Kanalizacyjnych będących w posiadaniu PGM Sp. z o.o. w Polkowicach na okres 2013-2015”. Do innych celów operacyjnych i zadań strategicznych istotnych z punktu widzenia niniejszego dokumentu należą: Cel operacyjny O1 „Rozwój przedsiębiorczości” o Zadanie strategiczne 1.1: Aktualizacja i kontynuacja wdrażania „Programu Lokalnej Polityki Gospodarczej Gminy Polkowice na lata 2008-2014”, w tym: 1.1.9. wspieranie rozwoju rolnictwa ekologicznego, 1.1.10. wspieranie rozwoju ekoenergetyki. Cel operacyjny O3 „Rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnych” o Zadanie strategiczne 3.1. Budowa komunalnej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej: 3.1.2. rewitalizacja istniejących założeń parkowych, 3.1.3. rozbudowa oraz utworzenie nowych ścieżek pieszo-rowerowokonnych pełniących funkcje rekreacyjno-edukacyjne, w tym budowa oznakowania i infrastruktury towarzyszącej. Cel operacyjny O12 „Rozwój systemu mieszkalnictwa i komunikacji publicznej” o Zadanie strategiczne 12.5. Rozwój systemu komunikacji publicznej: 12.5.1. wspieranie rozwoju lokalnej komunikacji autobusowej, 12.6. Wspieranie działań na rzecz poprawy estetyki gminy. 18 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 1.4.11. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA GMINY POLKOWICE Z inicjatywy Urzędu Gminy w Polkowicach w 2007 roku opracowany został „Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice na lata 2008-2014”. W Programie Edukacji Ekologicznej sformułowano następujące cele: 1. Systematyczna i skorelowana edukacja od przedszkola po Uniwersytet III Wieku. 2. Dobra współpraca i przepływ informacji pomiędzy instytucjami, organizacjami i osobami zaangażowanymi w edukację ekologiczną. Powszechny dostęp do informacji o stanie środowiska i działaniach dotyczących edukacji ekologicznej. 3. Wzrost umiejętności edukatorów i rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej. Cel 1. Systematyczna i skorelowana edukacja od przedszkola po Uniwersytet III Wieku. Cel ten zakłada skorelowanie działań edukacyjnych realizowanych na poszczególnych poziomach wiekowych w sposób umożliwiający kontynuowanie i spójność zagadnień ekologicznych od poziomu najmłodszego pokolenia po dorosłych mieszkańców gminy. Wyznaczone zadania w tym celu koncentrują się na stworzeniu wspólnego i zintegrowanego systemu edukacji ekologicznej polegającej m.in. na: Opracowaniu Wieloletniego Planu Działań edukacji ekologicznej przez przedstawicieli jednostek oświatowych instytucji i organizacji społecznych, który będzie aktualizowany raz do roku jesienią w roku poprzedzającym działania; w ramach aktualizacji wszystkie środowiska będą miały okazję uzgodnić priorytety, działania wspólne i działania samodzielne na dany rok. Wybór koordynatora ze strony gminy, który będzie odpowiadać za utrzymanie kontaktów z koordynatorami z placówek oświatowych i innych podmiotów, będzie również zwoływać ten zespół w celu aktualizacji rocznych planów. Rolą koordynatora będzie również uzupełnianie stron internetowych gminy poświęconych edukacji ekologicznej oraz gromadzenie wskaźników określających rezultaty edukacji ekologicznej. Cel 2. Dobra współpraca i przepływ informacji pomiędzy instytucjami, organizacjami i osobami zaangażowanymi w edukację ekologiczną. Powszechny dostęp do informacji o stanie środowiska i działaniach dotyczących edukacji ekologicznej. Zaproponowane do realizacji zadania to m.in.: Prowadzenie strony internetowej poświęconej edukacji ekologicznej na serwisie internetowym gminy. Opracowanie bazy danych o placówkach, instytucjach, organizacjach zaangażowanych w edukację ekologiczną i zapewnienie efektywnego obiegu informacji. Redagowanie informacji o ciekawych wydarzeniach z zakresu edukacji ekologicznej i przekazywanie ich do Gazety Polkowickiej. Organizacja konferencji wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. Cel 3. Wzrost umiejętności edukatorów i rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej. Cel ten koncentruje się na rozwoju umiejętności osób głównie nauczycieli zaangażowanych w edukację i dostarczenie im niezbędnej wiedzy do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji ekologicznej w sposób ciekawy i wykorzystujący walory przyrodnicze gminy. Podkreślono również konieczność podejmowania działań inwestycyjnych w infrastrukturę edukacyjną a więc ścieżki edukacyjne, doposażenie szkół, organizację pracowni ekologicznych, utworzenie Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej. Najpilniejsze zadania to: Cykl szkoleń i warsztatów z zakresu prowadzenia zajęć terenowych dla nauczycieli i edukatorów, 19 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Utworzenie ścieżek edukacyjnych, Prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów. 2. STREFA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA 2.1. POŁOŻENIE GMINY Gmina Polkowice położona jest w północnej części województwa dolnośląskiego, na skraju Równiny Szprotawskiej. Graniczy z sześcioma gminami, od północy z gminami Jerzmanowa i Grębocice, od wschodu z gminą Rudna, od południa z gminami Lubin i Chocianów oraz od zachodu z gminą Radwanice. Gmina Polkowice podzielona jest na 15 sołectw, a na jej obszarze znajduje się 16 miejscowości. Powierzchnia gminy wynosi 168 km2 (16 765 ha). W części wschodniej gminy znajdują się zbiorniki odpadów poflotacyjnych: „Żelazny Most” (czynny) położony na wschód od Tarnówka i Komornik oraz „Gilów” (nieczynny) położony na południe od Żelaznego Mostu i Pieszkowic. Zbiorniki odpadów poflotacyjnych, stanowią sztuczny i obcy element krajobrazu naturalnego. Tab. 1. Sołectwa na terenie gminy Polkowice – powierzchnia i liczba mieszkańców (stan na dzień 10.08.2010 r.) Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Sołectwo Biedrzychowa Dąbrowa Guzice Jędrzychów Kaźmierzów Komorniki Moskorzyn Nowa Wieś Lubińska Pieszkowice Sobin Sucha Górna Tanówek Trzebcz Żelazny Most Żuków Liczba mieszkańców 89 123 207 500 220 396 170 310 56 719 527 304 168 160 133 Powierzchnia [ha] 657,33 954,85 639,63 1795,14 708,32 819,27 729,23 851,42 264,54 1138,34 1333,91 1388,39 938,55 1107,54 270,79 Źródło: Urząd Gminy Polkowice 2.2. DEMOGRAFIA Obszar gminy zamieszkiwany jest przez ok. 26 168 mieszkańców (wg GUS stan na dzień 31 XII 2009 r., stałe miejsce zameldowania). Ludność gminy w latach 2005 - 2009 roku wzrosła o 152 osoby (w roku 2005 gmina liczyła 26 016 mieszkańców, natomiast w roku 2009 - 26 168 mieszkańców). 20 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab.2. Liczba ludności na terenie gminy Polkowice w latach 2005-2009 (stałe miejsce zameldowania, stan na 31. XII) Liczba mieszkańców Rok Miasto 2005 2006 2007 2008 2009 22 302 22 207 22 165 22 165 22 134 Obszary wiejskie 3 714 3 763 3 864 3 900 4 034 Razem 26 016 25 970 26 029 26 065 26 168 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych 2.3. ROZWÓJ GOSPODARCZY Cały teren gminy znajduje się w zasięgu eksploatacji rud miedzi. Dynamiczny rozwój przemysłu miedziowego ukształtował ekonomiczny wizerunek miasta, a zlokalizowanie na jego obrzeżach kopalń oraz powstanie pozostałych zakładów przemysłowych produkujących oraz świadczących usługi na rzecz przemysłu górniczo-hutniczego miedzi zdominowało gospodarczą panoramę Polkowic. Silna koncentracja branży górniczej w połączeniu z dogodnym położeniem komunikacyjnym miasta przeobraziło Polkowice w znaczący ośrodek przemysłowy, czyniąc je solidnym fundamentem w tworzeniu Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Największym pracodawcą jest KGHM Polska Miedź S.A. Na obszarze gminy Polkowice KGHM Polska Miedź S.A. posiada dwie kopalnie: Zakłady Górnicze „Rudna” oraz Zakłady Górnicze „Polkowice - Sieroszowice”. Obecnie Polkowice mają charakter typowo przemysłowy. Obok największego pracodawcy jakim jest KGHM Polska Miedź S.A., istotne z gospodarczego punktu widzenia jest funkcjonowanie polkowickiej podstrefy Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Tereny objęte strefą charakteryzują się doskonałą i najnowocześniejszą infrastrukturą techniczną. W LSSE zbudowano zakłady produkcyjne światowych potentatów różnych branż: motoryzacyjnych, budowlanych, obuwniczych. Do głównych pracodawców w polkowickiej podstrefie LSSE należą: Volswagen Motor Polska Sp. z o.o.; Sitech Sp. z o.o.; Sanden Manufacturing Poland Sp. z o.o.; CCC Factory Sp. z o.o.; Royal Europa Sp. z o.o.; NG 2 S.A. W 2009 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 2 177 podmiotów gospodarczych. Liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON na terenie gminy Polkowice w poszczególnych sekcjach (wg PKD 2004) przedstawiono w tabeli poniżej. Tab. 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON na terenie gminy Polkowice (dane za 2009 rok) Lp. Sekcja wg PKD 2004 Liczba podmiotów gospodarczych 1 Sekcja A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 24 2 Sekcja C Górnictwo 3 21 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Lp. Sekcja wg PKD 2004 Liczba podmiotów gospodarczych 3 Sekcja D Przetwórstwo przemysłowe 138 4 Sekcja E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę 1 5 Sekcja F Budownictwo 275 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego Sekcja H Hotele i restauracje Sekcja I Transport, gospodarka magazynowa i łączność Sekcja J Pośrednictwo finansowe Sekcja K Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Sekcja L Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne Sekcja M Edukacja Sekcja N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna Sekcja O Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała Ogółem: 658 78 159 76 376 16 45 71 257 2 177 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych 2.4. UŻYTKOWANIE GRUNTÓW Obecnie Polkowice mają charakter typowo przemysłowy. Użytki rolne stanowią jedynie 39% powierzchni gminy. Sposób użytkowania gruntów na terenie gminy przedstawiono szczegółowo w tabeli poniżej. 22 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 4. Użytkowanie gruntów na terenie gminy Polkowice (stan na dzień 01.01.2010 r.) Użytki rolne Wyszczególnienie Pow. ogólna [ha] Tereny wiejskie Teren miasta Razem sady [ha] łąki trwałe [ha] pastwiska trwałe [ha] Lasy i grunty leśne [ha] 3632 7 995 370 7776 Pozostałe grunty (pod zabudowaniami, podwórzami, drogi, wody i inne grunty użytkowe oraz nieużytki [ha] 1611 1536 923 1 68 51 493 838 6540 4555 8 1063 421 8269 2449 razem [ha] grunty orne [ha] 14391 5004 2374 16765 Źródło: Urząd Gminy Polkowice 2.5. EDUKACJA EKOLOGICZNA Aktualnie edukacja ekologiczna na terenie gminy prowadzona jest zgodnie z założeniami „Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice na lata 2008-2014”. Program ten zakłada: Systematyczną i skorelowaną edukację od przedszkola po Uniwersytet III Wieku; Dobrą współpracę i przepływ informacji pomiędzy instytucjami, organizacjami i osobami zaangażowanymi w edukację ekologiczną. Powszechny dostęp do informacji o stanie środowiska i działaniach dotyczących edukacji ekologicznej. Wzrost umiejętności edukatorów i rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej. Program Edukacji Ekologicznej został przekazany do gminnych jednostek oświatowych w celu realizacji zadań w nim zawartych. Zgodnie z założeniami PEE stworzono bazę danych na temat podmiotów realizujących zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy. Dla każdego podmiotu został wyznaczony koordynator. Dane te zostały umieszczone na podstronie internetowej Gminy Polkowice poświęconej ekologii. W tabeli poniżej zestawiono podmioty realizujące zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy. Tab. 5. Podmioty realizujące zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy Polkowice Nazwa podmiotu Przedszkole Miejskie Nr 2 Przedszkole Miejskie Nr 3 Przedszkole Miejskie Nr 4 im. Misia Uszatka Przedszkole Miejskie Nr 5 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Wyżykowskiego Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Kornela Makuszyńskiego Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Arkadego Fiedlera Szkoła Podstawowa Integracyjna im. Twórców Polskiej Miedzi w Jędrzychowie Adres ul. 11 Lutego 18 59-10 Polkowice ul. Skrzetuskiego 37 59-100 Polkowice ul. Lipowa 11 59-100 Polkowice ul. Kolejowa 14 59-100 Polkowice ul. Kmicica 23 59-100 Polkowice ul. Dąbrowskiego 1a 59-100 Polkowice ul. K.B.Kominka 1 59-100 Polkowice Jędrzychów 24a 59-101 Polkowice Adres strony internetowej www.pm2.polkowice.pl www.pm3.polkowice.pl www.pm4.polkowice.pl www.pm5.polkowice.pl www.sp1.polkowice.pl www.sp2polkowice.republika. pl www.sp3.polkowice.pl www.jedrzychów.pl 23 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Nazwa podmiotu Gimnazjum Nr 1 im. Jana Pawła II Gimnazjum Nr 2 Zespół Szkół Im. Narodów Zjednoczonej Europy Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. Starostwo Powiatowe Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Związek Gmin Zagłębia Miedziowego Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna Fundacja „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” Stowarzyszenie Animacji Twórczej i Działań Alternatywnych „SATIDA” Ekoren DKE Fundacja „Zielona Akcja” - Rodzinne Ogrody Działkowe „Barbarka” „Marysieńka” „Miedzianka” „Relaks” Nadleśnictwo Chocianów Nadleśnictwo Lubin Adres ul. Ociosowa 3 59-100 Polkowice ul. Hubala 3 59-100 Polkowice ul. Skalników 6 59-101 Polkowice ul. Dąbrowskiego 2 59-100 Polkowice ul. Górna 2 59-100 Polkowice ul. Mała 2 59-100 Polkowice ul. Skalników 6 59-100 Polkowice ul. Głogowska 1 67-124 Nowe Miasteczko ul. Malinowa 10 59-101 Sucha Górna ul. Kopalniana 7 59-100 Polkowice ul. Wrocławska 41 59-220 Legnica W Polkowicach przy ulicach: Kopalnianej Przemysłowej Działkowej 11 Lutego ul. Kościuszki 23 59-140 Chocianów Spółdzielcza 18 59-300 Lubin Adres strony internetowej www.gim1.polkowice.pl www.gim2.polkowice.pl www.zs.polkowice.pl www.pgm-polkowice.com.pl www.powiatpolkowicki.pl www.zgzm.polkowice.pl www.mgbp.pl www.wzgorzadalkowskie.pl www.ecorendke.pl www.zielonaakcja.pl - www.wroclaw.lasy.gov.pl/choc ianow www.wroclaw.lasy.gov.pl/lubin Źródło: Urząd Gminy Polkowice Na terenie gminy prowadzona jest edukacja przyrodniczo-leśna. Nawiązana została współpraca z Nadleśnictwem Chocianów i Nadleśnictwem Lubin. Wspólnie organizowane były akcje i konkursy o tematyce ekologicznej. Edukacja ekologiczna w szkołach realizowana jest poprzez uczestnictwo dzieci i młodzieży szkolnych akcjach propagujących ochronę środowiska (m.in. „Sprzątanie świata”, „Święto niezapominajki”). W latach 2006-2008 r. Wydział Ochrony Środowiska i Obszarów Wiejskich organizował konkurs „Akcja odkręcania”- przedmiotem konkursu była zbiórka surowców wtórnych plastikowych nakrętek od butelek. Celem konkursu było między innymi podniesienie świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży, kształtowanie proekologicznych postaw i zachowań. Od 2008 r. Wydział Ochrony Środowiska i Obszarów Wiejskich jest organizatorem konkursu dla Samorządów Wiejskich, którego celem jest podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców terenów wiejskich, poprawa dbałości o estetykę otoczenia oraz stan środowiska naturalnego, pobudzenie inicjatyw służących likwidacji „dzikich wysypisk”, propagowanie wiedzy o zasobach przyrodniczych gminy Polkowice. Dodatkowo corocznie Gmina Polkowice organizuje konkursy na „Najładniejszą działkę z elementami ekologicznymi zlokalizowaną w ROD na terenie Polkowic” oraz „Najlepiej prowadzony i zagospodarowany rodzinny ogród działkowy na terenie Polkowic”. 24 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Edukacja ekologiczna na terenie gminy prowadzona była także poprzez akcje propagandowe nawołujące do oszczędzania energii w gospodarstwach domowych – od 2000 r. organizowany jest na terenie Gminy Polkowice konkurs „Świąteczna Dekoracja Posesji” zachęcający do stosowania żarówek energooszczędnych. Wśród rolników upowszechniana jest wiedza na temat korzyści ekologicznych wynikających z nasadzeń śródpolnych - podczas prowadzenia spraw związanych z usuwaniem drzew i krzewów prowadzona jest edukacja o korzyściach wynikających z wykonywania nowych nasadzeń. Edukacja ekologiczna społeczeństwa prowadzona jest na terenie gminy także poprzez propagowanie wykorzystania alternatywnych źródeł energii - w prasie lokalnej cyklicznie ukazują się artykuły o tematyce ekologicznej w tym: propagujące wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii. Ponadto w 2009 roku Gmina Polkowice wraz z Fundacją na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki „Zielony Feniks” zorganizowała Forum Ekoenergetyczne. Było to spotkanie środowiska ekoenergetyki i rolnictwa energetycznego. Wzięli w nim udział przedstawiciele wszystkich środowisk zajmujących się odnawialnymi źródłami energii (OZE), zarówno organizacje biznesowe jak i naukowcy, stowarzyszenia branżowe itp. Istotnym novum forum był udział przedstawicieli samorządów lokalnych i rolników zainteresowanych produkcją biomasy lub inwestycjami w OZE. Zgodnie z założeniami Programu Edukacji Ekologicznej w latach 2008-2009 Urząd Gminy Polkowice podjął następujące działania: nawiązano współpracę z przedszkolami, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorcami, instytucjami kultury, Nadleśnictwami, AQUAPARKIEM, szkołami podstawowymi i średnimi, polegającą na przeprowadzeniu różnego rodzaju konkursów i akcji proekologicznych w przedszkolach, szkołach typu: „Zielona Szkoła”; nawiązano współpracę z przedszkolami, szkołami podstawowymi i ponadgimnazjanymi, polegającą na uzgodnieniu zasad finansowania ww. edukacji, a także edukacji ekologicznej, prowadzonej w ramach zajęć pozalekcyjnych, działalności pozaszkolnej; nawiązano współpracę z przedszkolami, szkołami podstawowymi i ponadgimnazjalnymi, polegającą na bezpośrednim uczestnictwie przedstawicieli władz samorządowych w procesie edukacji ekologicznej; nawiązano współpracę ze szkołami, instytucjami kultury i fundacjami ekologicznymi w celu wspólnej organizacji wystaw prac związanych z ekologią; nawiązano współpracę ze szkołami, fundacjami ekologicznymi i przedsiębiorcami w celu wspólnej organizacji zakładowych i szkolnych wycieczek technicznych (pt. „Oczyszczalnia ścieków”, „System selektywnej zbiórki”); nawiązano współpracę ze szkołami i fundacjami ekologicznymi w celu wspólnej organizacji wycieczek ekologicznych, np. na Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO, Forum Gospodarki Odpadami; nawiązano współpracę ze szkołami, przedsiębiorcami, instytucjami kultury i fundacjami ekologicznymi w celu wspólnej organizacji seminariów, sympozjów, konferencji itp. W grudniu 2008 roku została uaktywniona podstrona internetowa Gminy Polkowice poświęcona ekologii, która w 2009 roku uzyskała II miejsce w konkursie zorganizowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego i Fundację Ekologiczną „Zielona Akcja” pn. „Najciekawsza gminna strona internetowa poświęcona odpadom”. 25 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 3.1. SYSTEM TRANSPORTU I KOMUNIKACJI Z punktu widzenia komunikacyjnego i urbanistycznego gmina Polkowice posiada atrakcyjne położenie. Polkowice leżą w niedalekim sąsiedztwie 6 dużych miast: Legnicy, Leszna, Zielonej Góry, Wrocławia, Jeleniej Góry oraz Wałbrzycha. Na uwagę zasługuje bliskie sąsiedztwo z liczącymi się w skali regionu ośrodkami miejskimi, takimi jak: Głogów, Lubin, Bolesławiec. Stosunkowo niewielka odległość dzieli Polkowice od polsko – niemieckich i polsko – czeskich przejść granicznych: Lubawka, Jakuszce, Zgorzelec, Olszyna. Infrastrukturę komunikacyjną Gminy Polkowice zapewnia system dróg o znaczeniu krajowym, regionalnym, powiatowym i lokalnym. Ryc. 1. Układ dróg wojewódzkich i krajowych na terenie gminy Polkowice Przez teren gminy Polkowice przebiega droga krajowa nr 3 – odcinek o długości 11,63 km. Droga krajowa nr 3 jest drogą dwujezdniową łączącą Zieloną Górę z Legnicą. Stan jezdni, zarówno prawej i lewej jest w większości dobry. Nawierzchnie są odnowione, nie wymagające remontów. Niezadawalający jest stan prawej drogi krajowej nr 3 na odcinku 1 km, co oznacza ze koniczne jest zaplanowanie remontów ze względu na uszkodzenia nawierzchni. 26 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Stan zły – nawierzchnie z uszkodzeniami wymagające natychmiastowych remontów występuje na odcinku o długości 2,7 km jezdni prawej i na długości 2 km jezdni lewej. Wzdłuż drogi krajowej nr 3 na terenie gminy Polkowice zlokalizowane są ekrany akustyczne: km 355+400-355+468 strona lewa, km 355+645-356+350 strona lewa, km 357+173-357+600 strona lewa, km 357+539-357+895 strona prawa. Budowę ekranów wykonała Gmina Polkowice w latach 2009-2010. W latach 2012-2013 planowana jest budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica, dla której uzyskano w dniu 29.12.2009 r. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Przebieg wariantu wskazanego do realizacji, przedstawiono na mapie poniżej (oznaczono kolorem czerwonym). Droga przebiegała będzie po wschodniej stronie gminy Polkowice. Realizacja tej drogi spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 oraz przyczyni się do poprawy klimatu akustycznego. W ramach budowy drogi S-3 przewidziana jest budowa zabezpieczeń akustycznych dla miejscowości Kaźmierzów i Biedrzychów oraz terenu rekreacyjnego w mieście Polkowice. Ryc.2. Planowana droga ekspresowa S-3 (Wskazany do realizacji przebieg obwodnicy miasta Polkowice zaznaczono kolorem czerwonym.) Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu Przez teren gminy Polkowice przebiegają drogi wojewódzkie: droga wojewódzka nr 331 – droga łączy Chocianów z Rudną, jej długość wynosi ok. 39 km, w Polkowicach łączy się z drogą krajową nr 3; droga wojewódzka nr 332 – droga łączy Tarnówek z Rudną, jej długość wynosi ok. 17 km. Długość dróg wojewódzkich na terenie gminy wynosi 27,3 km. System dróg krajowych i wojewódzkich uzupełniają drogi o znaczeniu powiatowym 27 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 i lokalnym. Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy Polkowice wynosi 52,8 km, a dróg gminnych 80 km. Transport kolejowy Przez obszar miasta i gminy przebiega przemysłowa lina kolejowa oraz tory kolei wąskotorowej na terenach należących do KGHM Polska Miedź S.A. Dzięki istniejącej w Polkowicach sieci kolejowej oraz w oparciu o czynione przez Zarząd Województwa starania odtworzenia potencjału komunikacji kolejowej, być może w przyszłości miasto zostanie włączone do dolnośląskich przewozów regionalnych. 3.2. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Zakład Wodociągów i Kanalizacji jest największym zakładem funkcjonującym w strukturze Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. Posiada bogate specjalistyczne zaplecze techniczne, co wpływa korzystnie na prowadzenie usług w zakresie eksploatacji systemów wodociągowo – kanalizacyjnych na terenie miasta i gminy Polkowice. Zadaniem zakładu jest utrzymanie w sprawności technicznej sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej oraz kanalizacji deszczowej oraz dostarczanie wody mieszkańcom miasta Polkowice, jak i do 11 miejscowości na terenie Gminy Polkowice. Zakład obsługuje pięć oczyszczalni ścieków oraz Stację Uzdatniania Wody w Suchej Górnej wraz z ujęciami głębinowymi. Na terenie gminy Polkowice działalność z zakresu gospodarki wodno – ściekowej prowadzona jest także przez Spółkę „Energetyka” Lubin (Zakład Gospodarki Wodno – Ściekowej). Przedmiotem działalności Zakładu jest w szczególności: produkcja i dystrybucja wody, odbiór i zagospodarowywanie ścieków sanitarnych oraz zagospodarowywanie wód deszczowo – przemysłowych. Z uwagi na brak udostępnionych materiałów przedmiotowe opracowanie nie zawiera szczegółowych danych na ten temat. Zaopatrzenie w wodę Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2009 roku gospodarstwom domowym na terenie gminy dostarczono 862,4 dam3 wody. Z sieci wodociągowej korzystało 26 160 osób, z czego na terenie miasta 22 182 osób. Długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy wynosi 133,4 km (zgodnie z GUS, dane za 2009 rok). Ilość przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy wynosi 2 378 szt., z czego na terenie miasta 1 333 szt., a na obszarach wiejskich – 1 045 szt. (zgodnie z GUS, dane za 2009 rok). Długość sieci wodociągowej eksploatowanej przez PGM Sp. z o.o. w Polkowicach na terenie gminy wynosi 112,3 km (dane za 2009 rok). Szczegółowe dane dotyczące liczby przyłączy wodociągowych na terenie gminy zgodnie z danymi Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach (dane za 2009 rok) przedstawiono w tabeli poniżej. Tab.6. Liczba przyłączy wodociągowych na terenie gminy Polkowice (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach, dane za 2009 rok) Lp. 1 2 3 4 5 Zwodociągowane miejscowości Polkowice Sucha Górna Kaźmierzów Moskorzyn Komorniki Liczba przyłączy 1353 138 65 49 55 28 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 6 7 8 9 10 11 12 Tarnówek Trzebcz Guzice Żelazny Most Dąbrowa Pieszkowice Żuków Razem: 59 43 48 53 33 18 35 1949 Źródło: Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Sieć wodociągowa w miejscowościach Polkowice, Sucha Górna, Kaźmierzów, Moskorzyn, Komorniki, Tarnówek, Trzebcz, Guzice, Żelazny Most, Dąbrowa, Pieszkowice i Żuków eksploatowana jest przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach. Pozostałe miejscowości w zakresie dystrybucji wody obsługiwane są przez spółkę „Energetyka” Sp. z o.o. w Lubinie (Zakład Gospodarki Wodno – Ściekowej). Stację Uzdatniania Wody we wsi Sucha Górna wraz z ujęciami głębinowymi oddano do eksploatacji 29 czerwca 2006 r. Ujęcie wody tworzy 8 studni. Maksymalny dobowy pobór wody wynosi 5 000 m3/dobę, a maksymalny godzinowy pobór 275 m3/h. Proces uzdatniania wody odbywa się automatycznie. Pracą automatycznej armatury steruje programowalny układ sterowania i wizualizacji. Obsługi ręcznej wymagają jedynie operacje sporządzania roztworu roboczego podchlorynu sodowego i nadmanganianu potasu. Gospodarka ściekowa Zgodnie z danymi Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. długość sieci kanalizacyjnej eksploatowanej przez Przedsiębiorstwo wynosi 137,5 km (dane za 2009 rok). Szczegółowe dane dotyczące liczby przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy w 2009 roku, zgodnie z danymi Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach przedstawiono w tabeli poniżej. Tab.7. Liczba przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy Polkowice (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach, dane za 2009 rok) Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Skanalizowane miejscowości Polkowice Sucha Górna Kaźmierzów Moskorzyn Komorniki Tarnówek Trzebcz Guzice Żelazny Most Dąbrowa Pieszkowice Żuków Biedrzychowa Sobin Jędrzychów Nowa Wieś Lubińska Razem: Liczba przyłączy 1352 140 65 49 51 59 49 42 51 30 18 35 32 183 159 5 2320 Źródło: Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach 29 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego z terenu gminy Polkowice w 2009 roku odprowadzono 1 093,5 dam3 ścieków. Z sieci kanalizacyjnej korzystało 25 426 osób, z czego na terenie miasta 21 784 osób. Pozostała do skanalizowania jedna miejscowość na terenie gminy – Nowa Wieś Lubińska (zakończenie budowy kanalizacji sanitarnej planowane jest w 2012 roku). Na terenie gminy Polkowice Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Spółka z o.o. jest właścicielem i jednocześnie eksploatuje 5 oczyszczalni ścieków. Są to oczyszczalnie mechaniczno-biologiczne z podwyższonym usuwaniem biogenów. Podstawowe parametry charakteryzujące poszczególne oczyszczalnie ścieków zestawiono w tabeli poniżej. Tab.8. Oczyszczalnie ścieków w gminie Polkowice Lokalizacja oczyszczalni Przepustowość [m3/d] Odbiornik ścieków Polkowice 7200 rzeka Szprotawa Komorniki 272,7 ciek Żdżreowita Sucha Górna Moskrzyn Pieszkowice 150 Obsługiwane miejscowości Polkowice, Sobin, Jędrzychów, Biedrzychowa Komorniki, Żuków, Trzebcz, Tarnówek. Dąbrowa Ilość ścieków wytworzonych w 2009 roku 1 416 094,00 60 612,10 Potok Kłębanówka Sucha Górna 15 992,10 47,6 rzeka Moskrzynka Moskrzyn, Kaźmierzów, Guzice 21 526,60 9 Rów melioracji szczegółowej (połączony ze zlewnią cieku Żdżerowita) Pieszkowice 2 096,70 Źródło: Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Kanalizacja deszczowa Sieć kanalizacji deszczowej na terenie gminy będąca w eksploatacji PGM Sp. z o.o. zbudowana jest z rur betonowych i żelbetonowych i tworzyw sztucznych o przekrojach od Ø150 ÷ 1500 mm. Długość sieci kanalizacji deszczowej na terenie gminy wynosi 48 540 m (dane za 2009 rok), z czego: teren miasta: 37 686 m, tereny wiejskie wraz z Legnicką Specjalną Strefą Ekonomiczną: 10 854 m. W 2009 roku zakończono budowę stacji podczyszczania wód deszczowych i roztopowych w Polkowicach. Stacja znajduje się w południowo-zachodniej części miasta. Maksymalna ilość wód deszczowych i roztopowych z terenu Polkowic o powierzchni zredukowanej ok. 76 ha dopływająca wykonanym kanałem o średnicy 1 800 mm wynosi 7 000 l/s. Nominalna ilość wód deszczowych skierowanych na podczyszczalnię wynosi 1 500 l/s. Parametry oczyszczonych ścieków deszczowych wprowadzanych do wód i środowiska są zgodne z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi (Dz.U. z 2006 Nr 137 poz. 984). 30 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 3.1. GOSPODARKA ENERGETYCZNA I GAZYFIKACJA 3.1.1. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ Miasto Polkowice korzysta z wybudowanej i wciąż modernizowanej sieci ciepłowniczej, z której zasilane są prawie wszystkie osiedla miasta. Dostawa ciepła produkowanego przez spółkę „ENERGETYKA” Sp. z o.o. w Lubinie prowadzona jest na zlecenie PGM-u przez spółkę Zakład Energetyki Cieplnej s. j. Sieć ciepłowniczą w Polkowicach można podzielić na: wykonaną w technologii tradycyjnej tj. biegnącą w kanałach lub napowietrzną na estakadach i wykonaną w preizolacji. Energia cieplna przesyłana jest z ciepłowni „ENERGETYKA” do odbiorców poprzez sieci i węzły cieplne. Ukształtowanie sieci wykonanej w większości w preizolacji na terenie miasta jest promieniowe. Sieć preizolowana charakteryzuje się mniejszymi stratami ciepła i bardzo małą awaryjnością w stosunku do tradycyjnej. Analizując wielkość sprzedawanej energii cieplnej w ostatnich latach można zauważyć tendencję spadkową, co spowodowane jest z jednej strony zmianami klimatycznymi, jak również działaniami technicznymi typu: termomodernizacja budynków, automatyzacja węzłów cieplnych, instalowanie zaworów termoregulacyjnych, instalowanie podzielników kosztów i liczników ciepła w poszczególnych lokalach. Wszystkie te zabiegi powodują obniżenie zużycia ciepła. Ryc.3. Wielkość sprzedaży ciepła na terenie Polkowic w latach 2004-2009 Zmniejszone zapotrzebowanie na ciepło jest jedną z przyczyn zwiększenia strat ciepła. Niepełne wykorzystanie możliwości przesyłowych sieci powoduje większe wypromieniowywanie ciepła na zewnątrz. W ciągu ostatnich kilku lat ilościowe straty ciepła są wielkością stałą, oscylującą wokół wielkości 45.000 GJ/rok. 31 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Ryc. 4. Zestawienie strat ciepła w latach 2004-2009 Należy jednak podkreślić, iż przedstawione powyżej straty są to straty „sprzedażowe” związane z przepływem energii cieplnej przez sieci. Zależne są od wielu różnych czynników, nie tylko od wielkości sprzedaży ciepła. 3.1.2. ZAOPATRZENIE W GAZ Długość czynnej sieci gazowej na terenie gminy wynosi 114 831 m (dane za 2008 rok). Gaz odbierany jest przez ponad 7 tys. gospodarstw domowych. Zużycie gazu w 2008 roku wynosiło 5 193,60 tys.m3, z czego na ogrzewanie mieszkań: 2 157,2 tys.m3 (wzrosło w porównaniu z rokiem poprzednim). Ogrzewanie mieszkań przy użyciu gazu jest zjawiskiem korzystnym, przyczyniającym się do ograniczenia zagrożenia dla stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ze strony niskiej emisji. Tab. 9. Sieć gazowa na terenie gminy Polkowice Wyszczególnienie Długość czynnej sieci ogółem w m Długość czynnej sieci przesyłowej w m Długość czynnej sieci rozdzielczej w m Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych Odbiorcy gazu Odbiorcy gazu w mieście Zużycie gazu w tys. m3 Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. Jednostka miary 2007 2008 m 111 834 114 831 m 23 157 23 157 m 88 677 91 674 szt. 1 252 1 327 gosp. dom. gosp. dom. tys.m3 7 253 6 787 4 665,40 7 382 6 881 5 193,60 tys.m3 1 620,2 2 157,2 32 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Wyszczególnienie 3 Jednostka miary 2007 2008 osoba 20 530 20 604 m Ludność korzystająca z sieci gazowej Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych 3.1.3. ENERGIA ELEKTRYCZNA Gmina Polkowice zasilana jest w energię elektryczną liniami napowietrznymi 110 k/V. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego na terenie miasta Polkowice na koniec 2008 roku liczba odbiorców energii elektrycznej niskiego napięcia 8 170 gospodarstw domowych. Jej wartość w 2008 roku nieznacznie wzrosła w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrosło także zużycie energii elektrycznej przez mieszkańców miasta. Dane za 2009 rok są aktualnie opracowywane są przez Główny Urząd Statystyczny. Tab. 10. Wykorzystanie energii elektrycznej o niskim napięciu na terenie gminy Gmina Polkowice odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu Jednostka miary 2004 2005 2006 2007 2008 szt. 7 842 7 875 7 834 7 936 8 170 MW/h 12 470 12 105 12 371 12 828 13 387 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych 3.1.4. ENERGIA ODNAWIALNA Podstawowe odnawialne źródła energii to: biomasa, energia słoneczna, energia wód powierzchniowych, energia wiatru, energia geotermalna. Biomasa jako odnawialne źródło energii budzi coraz większe zainteresowanie wśród potencjalnych jej odbiorców na świecie, a także w Polsce. Należą do niej surowce pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które ulegają biodegradacji i pochodzą z produkcji rolniczej, a także przemysłu rolno-spożywczego. Największe znaczenie ma biomasa pochodzenia roślinnego. Może ona być używana na cele energetyczne w procesach bezpośredniego spalania surowców stałych lub przetwarzana na biopaliwa ciekłe i gazowe. Możliwości wykorzystywania biomasy w celach energetycznych są następujące: spalanie bezpośrednie biomasy w piecach i kotłach, wstępna gazyfikacja i następnie spalanie gazu w kotłach, beztlenowa fermentacja metanowa masy organicznej (odpadów i odchodów z produkcji rolniczej, przetwórstwa owocowo-warzywnego, ubojni, a także kiszonek roślin uprawianych specjalnie w tym celu) a następnie spalanie biogazu, w paleniskach kotłowych lub generatorach prądu, pozyskiwanie i spalanie biogazu wytwarzającego się w wyniku samoistnej fermentacji na wysypiskach śmieci i w oczyszczalniach ścieków, wytwarzanie oleju opałowego (biodiesel) z roślin oleistych, jak rzepak, słonecznik specjalnie uprawianych dla celów energetycznych, 33 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 wytwarzanie alkoholu etylowego w fermentacji z buraków cukrowych, ziemniaków, zbóż lub innych surowców, celem dodatku do paliw silnikowych (bioetanol). Energia słoneczna Możliwości wykorzystania energii słonecznej w Polsce nie są zbyt duże. Wynika to z faktu naszego położenia geograficznego. Głównym czynnikiem determinującym potencjał energii słonecznej jest szerokość geograficzna. Drugim czynnikiem, wpływającym w mniejszym zakresie, a powodującym zmienność jest to, że Polska leży na styku dwóch frontów atmosferycznych: kontynentalnego na wschodzie i atlantyckiego na zachodzie i północy kraju. To powoduje, że ilość energii promieniowania słonecznego docierająca do powierzchni waha się w zakresie od 950 do 1150 kWh/m2 na rok. Najlepsze warunki dla wykorzystania energii słonecznej ma województwo lubelskie. Na Dolnym Śląsku wartości promieniowania słonecznego zawierają się w zakresie 950-1050 kWh/m2. Można przyjąć, że w gminie Polkowice ta wartość wynosi ok. 1000 kWh/m2. Drugim ważnym czynnikiem jest usłonecznienie – ilość godzin w roku, kiedy światło słoneczne dociera do powierzchni Ziemi bez zakłóceń. Średnio dla Polski wynosi 1600 godzin rocznie, na Dolnym Śląsku 1500 godzin. Postępy technologii, czułość kolektorów słonecznych na tzw. światło rozproszone, powodują coraz wyższą efektywność instalacji w zimie oraz w okresach przejściowych, ale i tak 75-80 % energii słonecznej jest możliwe do wykorzystania w miesiącach kwiecień – wrzesień. Powoduje to istotne ograniczenie w użyciu instalacji solarnych, które nie mogą służyć chociażby jako główne źródło ogrzewania mieszkań. Podstawowym sposobem jest wykorzystanie solarów w systemie zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową dla domów jednorodzinnych, wspólnot mieszkaniowych, budynków użyteczności publicznej, hoteli, sanatoriów, itp. Oprócz tego jest możliwe zastosowanie instalacji solarnych do podgrzewania wody w basenach, zarówno w małych instalacjach prywatnych jak i dużych kompleksach typu aquapark. Potencjał techniczny promieniowania słonecznego wynosi ok. 600 kWh/m2 rocznie. Instalacje solarne w systemach ciepłej wody użytkowej powinny być montowane jako jedno ze źródeł podgrzewania, ale nie jedyne. Dodatkowym źródłem może być kocioł na biomasę, kocioł gazowy, a w ostateczności grzałka elektryczna. Energia wodna to wykorzystywana gospodarczo energia mechaniczna płynącej wody. Energia spadku wody jest od dawna wykorzystywana przez człowieka. Dawniej służyła do napędzania młynów, warsztatów, kuźni, garbarni, obecnie - do produkcji energii elektrycznej. W Polsce najbardziej rozpowszechnione są małe elektrownie wodne (MEW)- o mocy do 5 MW. Na koniec 2009 elektrownie wodne stanowiły ok. połowy całkowitej mocy zainstalowanej źródeł odnawialnych. Według danych URE było 945 MW mocy w elektrowniach wodnych, wobec 1993 MW całkowitej mocy OZE. Eksperci z Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej podkreślają, iż w Polsce wykorzystuje się zaledwie 11 % potencjału grawitacyjnego cieków wodnych. Na obszarze gminy Polkowice nie ma rzek o potencjale jednostkowym większym niż 100 kW/km, w związku z czym nie ma możliwości gospodarczego wykorzystania energii wód powierzchniowych. Energetyka wiatrowa staję się coraz bardziej popularna. Zaletą podstawową jest brak jakiejkolwiek emisji gazów cieplarnianych i pyłów do atmosfery. Wiatr stanowi niewyczerpalne i odnawialne źródło energii, a jego wykorzystanie nie wiąże się z produkcją jakichkolwiek odpadów stałych, gazowych, czy ścieków. Jednak nie wszędzie można budować farmy wiatrowe. Podstawowym kryterium rozpatrywania inwestycji w energetykę wiatrową jest ocena zasobów energii wiatru. Aby można było zainstalować nowe moce wytwórcze, konieczne są lokalizacje o odpowiednich warunkach wietrzności. Terenów, które spełniają odpowiednie warunki jest niewiele, dlatego bardzo ważną częścią toku inwestycji jest ocena zasobów. 34 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Teren gminy Polkowice posiada warunki średnie dla rozwoju energetyki wiatrowej, jednak każda lokalizacja farmy czy choćby pojedynczej turbiny wiatrowej wymaga bardzo starannej analizy mającej na celu wskazanie najdogodniejszego wariantu lokalizacyjnego. Energia geotermalna jest wewnętrznym ciepłem Ziemi nagromadzonym w skałach oraz w wodach wypełniających pory i szczeliny skalne. Począwszy od skorupy ziemskiej z każdym kilometrem w głąb temperatura wzrasta o około 30 stopni C, czyli średnio temperatura wzrasta o 1 °C co 33 metry. Pompy ciepła Pompy ciepła są urządzeniami grzewczymi umożliwiającymi odbiór energii cieplnej z naturalnych źródeł i wykorzystanie jej na potrzeby ogrzewania budynków, ciepłej wody użytkowej czy klimatyzacji. Odbywa się to poprzez transport energii cieplnej ze źródła niskotemperaturowego, określanego jako tzw. dolne źródło ciepła na wyższy poziom energetyczny określany mianem górnego źródła ciepła, albo odbiornika. Transport energii cieplnej odbywa się dzięki doprowadzonej do pompy energii elektrycznej użytej do napędu sprężarki. Pompy ciepła zaleca się stosować w układach grzewczych niskotemperaturowych (do 60°C), najlepiej nadają się do ogrzewania podłogowego. Dotychczas w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie gminy podjęto następujące działania: zamontowano zewnętrzne hybrydowe instalacje solarno-wiatrowe do oświetlenia ulic, (4 szt.), zainstalowano oświetlenie oraz panele reklamowe na wiatach autobusowych zasilane instalacją solarną, (4 szt.), dwie świetlice wiejskie w miejscowościach Pieszkowice i Biedrzychowa wyposażono w pompy ciepła oraz solary (do podgrzewania ciepłej wody użytkowej oraz ogrzewania pomieszczeń). W 2009 i 2010 roku Gmina Polkowice wraz z Fundacją na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki „Zielony Feniks” zorganizowała Forum Ekoenergetyczne. Forum odbyło się w dniach 25-27 września br. w Polkowicach. Było to spotkanie środowiska ekoenergetyki i rolnictwa energetycznego. Wzięli w nim udział przedstawiciele wszystkich środowisk zajmujących się odnawialnymi źródłami energii (OZE), zarówno organizacje biznesowe jak i naukowcy, stowarzyszenia branżowe itp. Istotnym novum forum był udział przedstawicieli samorządów lokalnych i rolników zainteresowanych produkcją biomasy lub inwestycjami w OZE. W takcie Forum odbyły się w trzech równoległych blokach: "Warsztaty dobrych praktyk", na których przedstawiono praktyczne aspekty i doświadczenia już zrealizowanych inwestycji w obszarze ekoenergetyki. Konferencja Nauka i Praktyka poświęcona problematyce OZE. Cykl paneli dyskusyjnych o tematyce ekoenergetycznej oraz możliwościach i barierach rozwoju w Polsce energetyki opartej o źródła odnawialne. 4. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁODNIKÓW PRZYRODY 4.1. GEOMORFOLOGIA Pod względem morfologicznym gmina Polkowice stanowi fragment Nizin Środkowopolskich. Część północna gminy należy do mezoregionu Wzgórz Dalkowskich, natomiast część południowa obejmuje mezoregion Równiny Szprotawskiej. Grzbiet Wzgórz Dalkowskich ma formę wału opadającego ku południowi łagodnie do Równiny Szprotawskiej. W północnej części 35 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 gminy dominują formy pochodzenia lodowcowego wykształcone w postaci wzgórz i pagórków morenowych przeważnie spiętrzonych (Wzgórza Dalkowskie). Najwyżej położonym punktem na terenie gminy jest szczyt wzgórza o wysokości 223 m n p m, zlokalizowany w rejonie miejscowości Żelazny Most. W południowej części gminy Polkowice w obrębie mezoregionu Równiny Szprotawskiej dominują formy pochodzenia wodnolodowcowego wykształcone w postaci równin sandrowych i wodnolodowcowych. Powierzchnia równin jest słabo urozmaicona. Natomiast do form pochodzenia rzecznego zaliczono dno doliny rzecznej Szprotawy przebiegające przy południowej granicy gminy. Ponad doliną wykształciły się tarasy akumulacyjne zalewowe oraz erozyjno akumulacyjne zalewowe i nadzalewowe. Wysokość tarasów waha się od 1 do 10 m n.p. rzeki. Powierzchnia terenu w rejonie Równiny Szprotawskiej leży na poziomie od 138 m n.p.m. w rejonie doliny Szprotawy do 153 m n.p.m. w rejonie Sobina. 4.2. GEOLOGIA Obszar gminy Polkowice położony jest na obszarze jednostki geologicznej zwanej monokliną przedsudecką. Głębsze podłoże monokliny przedsudeckiej budują skały prekambru i starszego paleozoiku wykształcone w postaci łupków metamorficznych oraz granitów i granitognejsów. Wyżej zalegają osady permo-mezozoiczne wykształcone w postaci lądowych osadów czerwonego spągowca i morskich osadów cechsztynu (piaskowce, wapienie, dolomity z iłołupkami miedzionośnymi, iłowce i anhydryty). Sedymentację kończą utwory lądowe piaskowca pstrego dolnego i środkowego (piaskowce drobnoziarniste z wkładkami łupków ilastych i mułowców). Miąższość tych utworów waha się od 120 do 250 m. Podłoże podkenozoiczne pocięte jest uskokami. Na nim zalegają na całym obszarze utwory trzeciorzędowe. Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez oligoceńskie piaski i iły z przewarstwieniami węgli brunatnych, mioceńskie iły z węglem brunatnym oraz plioceńskie iły pstre. Utwory te tworzą dość monotonny kompleks o miąższości od 300 do 350 m. Stropowe partie trzeciorzędu w rejonie Wzgórz Dalkowskich wykazują zaburzenia glacitektoniczne. Utwory czwartorzędowe występują na całym obszarze arkusza poza rejonami, gdzie odsłaniają się na powierzchni, w formie płatów, utwory trzeciorzędowe. Elementy te wskazują na istnienie różnic miąższości osadów czwartorzędowych, jak również na urozmaiconą powierzchnię utworów podczwartorzędowych. 4.3. SUROWCE MINERALNE GMINY Na obszarze gminy część złóż występuje na znacznych głębokościach, są to surowce metaliczne tj. złoża rud miedzi (Cu), surowce skalne (niemetaliczne) tj. złoża gipsu i anhydrytu, surowce chemiczne tj. złoża soli kamiennej oraz surowce energetyczne. Pozostałe złoża surowców skalnych tj. złoża kruszyw naturalnych, piasków oraz złoża energetyczne w postaci torfów występują na powierzchni bądź pod niewielkim nakładem. Surowce metaliczne Do surowców metalicznych należą stratoidalne, polimetaliczne złoża rud miedzi (Cu-Ag), występujące na niemal całym obszarze gminy, z wyłączeniem niewielkich powierzchni przy południowej i wschodniej granicy gminy. Na obszarze gminy rudy miedzi występują w złożach Głogów Głęboki (przy północnej granicy gminy), Sieroszowice, Polkowice, Rudna i Lubin-Małomice. Eksploatacja prowadzona jest w obrębie złóż Sieroszowice, Polkowice, Rudna i Lubin-Małomice. Złoża rud miedzi należą do złóż typu pokładowego, charakteryzującego się zróżnicowaną miąższością i intensywnością okruszcowania. Rudy miedzi wstępują w skałach wapiennych, dolomitach, łupkach oraz piaskowcach. Kopaliną eksploatowaną zgodnie z koncesjami jest ruda miedzi. Pierwiastkami współwystępującymi w rudzie miedzi są: srebro, złoto, nikiel, wanad, molibden, ołów, kobalt, 36 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 platyna, pallad, cynk, kadm, ren i arsen. Przedsiębiorca prowadzi eksploatację rudy miedzi z której odzyskuje srebro, złoto, ołów i platynowce. Pozostałą część wymienionych metali w ilościach śladowych, jak również inne pierwiastki metaliczne i skalne, po procesie przeróbczym deponowano pierwotnie w składowisku Gilów, a obecnie deponuje się w składowisku „Żelazny Most”. Surowce chemiczne Surowcem chemicznym jest sól kamienna złoża Sieroszowice, zalegające w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice w utworach cechsztynu na obszarze gmin Grębocice, Jerzmanowa, Polkowice i Radwanice. Zasoby bilansowe wymienionego złoża wynoszą 2 936 395 tys. Mg, stanowiąc 3,65 % łącznych zasobów soli kamiennej w Polsce. Powierzchnia złoża wynosi 4500 ha. Łączne zasoby soli kamiennej formacji cechsztyńskiej towarzyszące złożom rud miedzi określono na 25 mld Mg. Są to złoża o zasobach prognostycznych towarzyszące złożom rud miedzi Sieroszowice, Radwanice Zachód i Rudna. Surowce energetyczne Surowcami energetycznymi są pokłady węgli brunatnych zalegające w utworach trzeciorzędowych na całym obszarze gminy. Znaczenie gospodarcze posiadają pokłady węgla brunatnego z miocenu środkowego i górnego, jednakże dotychczas złoża te nie zostały udokumentowane. Węgiel brunatny zalega na głębokościach od 100 do 250 m ppt. Jednakże małe miąższości warstw, znaczne głębokości występowania, jak i ich silne zawodnienie dyskwalifikują je z punktu widzenia wykorzystania gospodarczego. Ponadto do surowców energetycznych zaliczono torfy występujące w obniżeniach dolinnych w pobliżu Jędrzychowa. Na obszarze gminy złoża te nie są eksploatowane. 4.4. GLEBY Na obszarze gminy Polkowice lokalnie gleby i przypowierzchniowe grunty zostały zmodyfikowane procesami antropogenicznymi. W rejonach, w których nie nastąpiły procesy antropogeniczne, gleby zostały wykształcone jako gleby murszowe i torfowe - w rejonach dolin rzecznych, bądź rozwinęły się na piaszczystym lub gliniastym podłożu polodowcowym, jako gleby rdzawe, którym towarzyszą gleby bielicowe i brunatne, natomiast w części północnowschodniej gminy dominują gleby płowe, którym towarzyszą gleby brunatne właściwe, opadowoglejowe i rdzawe. Pod względem bonitacyjnym gleby należą do klas IV a, IV b i V, a w północnowschodniej części gminy do klasy III. 4.5. WARUNKI KLIMATYCZNE Pod względem klimatycznym gmina Polkowice należy do subregionu „nadodrzańskiego wrocławsko – legnickiego”. Średnia roczna temperatura jest tu wyższa od + 8 °C, a okres wegetacyjny trwa dłużej niż 100 dni. Roczna suma opadów atmosferycznych na tym obszarze przeciętnie nie przekracza 550 mm, z czego 60 – 65 % sumy przypada na okres kwiecień – wrzesień. Przeważają wiatry z kierunków zachodniego i północno – zachodniego, a najmniejszą frekwencją cechuje się wiatr z sektorów wschodniego i południowo – wschodniego. Przeciętnie w roku występuje od 120 do 140 dni pochmurnych. 4.6. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Źródłem danych dotyczących jakości powietrza na terenie gminy jest ocena stanu zanieczyszczania powietrza dokonywana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, w ramach monitoringu środowiska. 37 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Począwszy od 2002 roku rocznej oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach. Prowadzona ocena ma na celu monitorowanie zmian jakości powietrza i powinna skutkować podjęciem działań powodujących zmniejszenia stężeń zanieczyszczeń w powietrzu przynajmniej do poziomu stężenia dopuszczalnego na terenie kraju w określonym terminie. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi; ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Kryteria ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin stanowią dwie niezależne grupy kryteriów oceny. Gmina Polkowice zastała sklasyfikowana do strefy lubińsko-polkowickiej do celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości SO 2 , NO 2 , CO, benzenu, PM10, As, Cd, Ni, Pb, i B(a)P dla kryteriów ochrony zdrowia oraz pod kątem zawartości SO 2 i NOx, dla kryteriów ochrony roślin. Do celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu gmina została zaliczona do strefy województwo dolnośląskie. Na terenie strefy lubińsko-polkowickiej, na terenie której położona jest gmina Polkowice w 2009 roku zlokalizowane były 2 stacje manualne (w tym poborniki pyłu PM10), oraz 3 stacje automatyczne (z których wyniki są odnoszone do kryteriów ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi). Ryc..5. Lokalizacja stacji pomiarowych na terenie strefy lubińsko-polkowickiej Zasadniczym celem oceny poziomów substancji w powietrzu zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U.08.25.150 z późn. zm.) jest dokonanie klasyfikacji stref, dającej podstawę do zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefach, w których są przekraczane wartości kryterialne dla ochrony zdrowia ludzi lub ochrony roślin. W klasyfikacji strefy lubińsko-polkowickiej i strefy województwo dolnośląskiej zastosowano następujące oznaczenia: klasa A: poziom stężeń nie przekraczający odpowiednio: poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego, klasa C: poziom stężeń powyżej poziomu dopuszczalnego, powiększonego o margines tolerancji lub poziomu docelowego; wymagany program ochrony powietrza, 38 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 klasa D1: poziom stężeń nie przekraczający poziomu celów długoterminowych, klasa D2: poziom stężeń powyżej celów długoterminowych; wymagany program ochrony powietrza. Stan jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona zdrowia Strefę lubińsko-polkowicką dla SO 2 , NO 2 , benzenu i tlenku węgla pod kątem ochrony zdrowia zaliczono do klasy A. Dla pyłu zawieszonego PM10 strefę lubińsko-polkowicką pod kątem ochrony zdrowia w 2009 roku zaliczono do klasy C (wymagany program ochrony powietrza). Ryc. 6. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla pyłu zawieszonego PM10 pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok Strefa lubińsko-polkowicka dla ołowiu, arsenu, kadmu oraz niklu w 2009 roku w odniesieniu do kryteriów ochrony zdrowia została zaliczona do klasy A, natomiast dla benzo(a)pirenu – do klasy C. 39 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Ryc.7. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla benzo(a)pirenu pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok Strefa dolnośląska pod kątem ochrony zdrowia w odniesieniu do poziomu docelowego ozonu w 2009 roku została zaliczona do klasy C. W odniesieniu do poziomu celów długoterminowych strefa dolnośląska zaliczona została do klasy D2. Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona roślin Strefa polkowicko-lubińska ze względu na kryterium ochrony roślin dla SO 2 i tlenków azotu została zaliczona do klasy A. Strefa dolnośląska w odniesieniu do poziomu docelowego ustalonego w celu ochrony roślin dla ozonu w 2009 roku została zaliczona do klasy C. W odniesieniu do poziomu celów długoterminowych ustalonego w celu ochrony roślin dla ozonu w 2009 roku strefę dolnośląską zaliczono do klasy D2 (poziom stężeń powyżej celów długoterminowych; wymagany program ochrony powietrza). W 2009 roku pomiary jakości powietrza w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzone były w dwóch punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenie gminy: w Polkowicach przy ul. Kasztanowej i w Tarnówku. W tabelach poniżej przedstawiono szczegółowo wyniki pomiarów wykonanych w tych punktach. Tab.11. Zakres pomiarowy stacji monitoringu jakości powietrza wraz z wyróżnieniem stanowisk z przekroczeniami poziomów kryterialnych na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Nazwa stacji Polkowice ul. Kasztanowa Tarnówek SO 2 NO 2 PM10 PM2,5 CO C6H6 O3 Pb Cd Ni As BaP x x p.p.k. x x x x b.p. b.p. b.p. b.p. p.p.k. x x b.p. x x x x x x x x x X.– brak pomiarów, p.p.k. – przekroczenia poziomów kryterialnych, b.p. – brak przekroczeń 40 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Stężenie maksymalne Percentyl 90,4 Liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego2 Liczba przypadków powyżej poziomu alarmowego3 Kompletność serii pomiarów 24-godz. 2 Średnia roczna Średnia w sezonie pozagrzewczm 1 Stanowisko pomiarowe Średnia w sezonie grzewczym Lp. % normy1 Tab. 12. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Stężenia 24-godzinowe pyłu zawieszonego PM10 μg/m3 % μg/m3 μg/m3 μg/m3 μg/m3 - - % 31,3 78% 39,4 23,3 119,4 56,7 59 0 99% 20,1 50% 24,1 16,1 74,0 39,3 17 0 98% Polkowice, ul. 4 Kasztanowa 5 Tarnówek - przekroczenia wartości kryterialnych 3 1 - dopuszczalny poziom średnioroczny pyłu zawieszonego PM10: 40 μg/m 3 2 - dopuszczalny poziom 24-godz. pyłu zawieszonego PM10: 50 μg/m , dopuszczalna liczba przypadków powyżej poziomu dopuszczalnego: 35 razy 3 3 - poziom alarmowy 24-godz. pyłu zawieszonego PM10: 200 μg/m – wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przez trzy kolejne doby niekorzystnych skutków zdrowotnych 4- pomiar metodą manualną wagową z separacją frakcji 10 μm 5- pomiar automatyczny metodą absorpcji promieniowania ß z separacją frakcji 10 μm Tab.13. Wyniki pomiarów ołowiu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Stanowisko pomiarowe % Średnia w sezonie grzewczym μg/m3 Średnia w sezonie pozagrzewczym μg/m3 Kompletność serii pomiarowej % 5% 0,033 0,016 57% Średnia roczna % normy1 μg/m3 Polkowice, ul. Kasztanowa 0,024 3 1- dopuszczalny poziom średnioroczny ołowiu: 0,5 μg/m Tab. 14. Wyniki pomiarów arsenu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Stanowisko pomiarowe Polkowice, ul. Kasztanowa Średnia roczna % wartości docelowej1 ng/m3 % Średnia w sez. grzewczym ng/m3 3,8 63% 4,3 ng/m3 Kompletność serii pomiarowej % 3,3 56% Średnia w sez. pozagrzewczym 3 1-wartość docelowa arsenu: 6 ng/m Tab. 15. Wyniki pomiarów kadmu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Stanowisko pomiarowe Polkowice, ul. Kasztanowa Średnia roczna % wartości docelowej1 ng/m3 % Średnia w sez. grzewczym ng/m3 9% 0,7 0,5 Średnia w sez. pozagrzewczym Kompletność serii pomiarowej ng/m3 % 0,3 56% 3 1 - wartość docelowa kadmu: 5 ng/m 41 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 16. Wyniki pomiarów niklu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Stanowisko pomiarowe Polkowice, ul. Kasztanowa Średnia roczna % wartości docelowej 1 ng/m3 % Średnia w sez. grzewczym ng/m3 0,6 3% 0,6 ng/m3 Kompletność serii pomiarowej % 0,7 57% Średnia w sez. pozagrzewczym 3 1-wartość docelowa niklu: 20 ng/m Tab. 17. Wyniki pomiarów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oznaczanych w pyle PM10 na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Stanowisko pomiarowe Polkowice, ul. Kasztanowa Średnia roczna Średnia w sez. grzewczym % ng/m3 benzo(a)piren % wartości docelowej1 ng/m3 3,7 372% 7,2 ng/m3 Kompletność serii pomiarowej % 0,4 42% 0,4 42% 0,6 42% 0,3 42% 0,3 42% 0,1 42% 0,4 42% Średnia w sez. pozagrzewczym benzo(a)antracen Polkowice, ul. Kasztanowa 4,6 - 9,0 benzo(b)fluoranten Polkowice, ul. Kasztanowa 3,8 - 7,1 benzo(j)fluoranten Polkowice, ul. Kasztanowa 1,8 - 3,3 benzo(k)fluoranten Polkowice, ul. Kasztanowa 1,8 - 3,4 dibenzo(a,h)antracen Polkowice, ul. Kasztanowa 0,6 - 1,2 indeno(1,2,3-cd)piren Polkowice, ul. Kasztanowa 2,5 - 4,7 - przekroczenia wartości kryterialnych 3 1 - wartość docelowa benzo(a)pirenu: 1 ng/m Należy pamiętać, że uzyskanych wyników nie należy utożsamiać ze stanem jakości powietrza na obszarze całej strefy. Przekroczenia poziomów kryterialnych mogą oznaczać np. lokalny problem z daną substancją. Przyczyną wystąpienia przekroczeń może być spalanie węgla w prywatnych kotłowniach na obszarach zabudowy jednorodzinnej. Stąd istotne jest podjęcie działań mających na celu ograniczenie liczby kotłowni opalanych węglem i zastępowanie ich przez kotłownie wykorzystujące bardziej ekologiczne źródła energii (np. ekogroszek). 4.7. WODY PODZIEMNE Na obszarze gminy Polkowice występuje kilka zasobnych poziomów wodonośnych. Wyróżnia się dwa główne piętra wodonośne, tj. czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Występowanie wód podziemnych związane jest również z piaskowcami pstrego piaskowca, wapieniami i dolomitami cechsztynu oraz piaskowcami czerwonego spągowca. Wody w starszych piętrach są słabo rozpoznane i nie mają znaczenia użytkowego. 42 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Piętro trzeciorzędowe Trzeciorzędowe piętro wodonośne na obszarze gminy, stanowi w miejscach braku użytkowego czwartorzędowego poziomu wód jedyne użytkowe piętro wodonośne. Wody podziemne wstępują w poziomie nadwęglowym. Związane są one z osadami piaszczystożwirowymi, które wstępują na głębokości od 14 do ponad 200 m. Najczęściej poziom wodonośny zalega w przedziale głębokości 50 m i ma ograniczony zasięg. Rozprzestrzenianie warstw zalegających na głębokości 60 ÷ 120 m jest większe. Sumaryczna miąższość użytkowych poziomów wodonośnych trzeciorzędu na obszarze gminy wynosi ponad 40 m. Warstwy wodonośne charakteryzują się następującymi parametrami hydrogeologicznymi: współczynnik filtracji od 1 do 35,8 m/d, średnio 4,5 m/d, przewodność od 12,1 do 286 m2/d, średnio 171 m2/d. Wydajności potencjalne studni są zmienne od 10 do 30 m3/h w południowej i centralnej części gminy do 50-70 m3/h w rejonie Kazimierzowa. Dla udostępnienia eksploatacji rud miedzi prowadzi się odwodnienie poziomu cechsztyńskiego, jak i trzeciorzędowego podwęglowego i międzywęglowego. Piętro czwartorzędowe Czwartorzędowe piętro wodonośne związane jest z występowaniem piasków i żwirów fluwioglacjalnych, glacjalnych i rzecznych zlodowaceń: południowo-, środkowo-, północnopolskiego i holocenu. Zasilanie piętra odbywa się bezpośrednio z infiltracji wód opadowych i powierzchniowych. Na obszarze gminy w utworach czwartorzędowych wydzielić można poziomy wodonośne o charakterze użytkowym związane z: o plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi na obszarze Wzgórz Dalkowskich, o plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi wypełniającymi strukturę kopalną „Potoczek- Jabłonów”, o plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi wypełniającymi strukturę „SobinJedrzychów”. Czwartorzędowy poziom wodonośny na obszarze Wzgórz Dalkowskich związany jest z występowaniem piasków i żwirów wodnolodowcowych. Na obszarze gminy występują warstwy wodonośne w obrębie moreny spiętrzonej tworzące lokalne poziomy wodonośne o słabej izolacji, jak również spotyka się w tych rejonach, nagromadzenie utworów wodonośnych, które stanowią wówczas większe zbiorniki wodne (rynna erozyjna w rejonie miejscowości Moskorzyn). Poza obszarem moreny spiętrzonej rozpoznane zostały warstwy wodonośne zarówno w obrębie moreny dennej i spiętrzonej, które występują na trzeciorzędowych iłach i glinach zwałowych. Pozbawione izolacji warstwy wodonośne występują w obrębie moreny dennej, w południowej części gminy. Na obszarze Wzgórz Dalkowskich warstwy wodonośne charakteryzują się zróżnicowanym rozprzestrzenieniem i miąższością od kilku do ponad 30 m, lokalnie do około 50 m. Występują one na głębokości od 4,5 do 56 m. Zwierciadło wody ma charakter swobodny i subartezyjski z przewagą wód subartezyjskich. Największe miąższości utworów wodonośnych rozpoznane zostały w rejonie Moskorzyna (rynna erozyjna). Warstwę wodonośną stanowi tutaj kompleks piaszczysto-żwirowy pozbawiony ciągłych przewarstwień glin. Miąższość utworów wodonośnych od kilku do ponad 50 m – w południowej części rynny erozyjnej, średnio 19 m. Poziom wodonośny występuje na zmiennych głębokościach od 2,2 do 56 m. Zasilany jest poprzez infiltracje opadów oraz spływ powierzchniowy i podziemny z obszaru wysoczyzn. Ponadto w części południowo-zachodniej poziom ten pozostaje w bezpośredniej więzi hydraulicznej z warstwami wodonośnymi górnego trzeciorzędu. Generalny kierunek spływu wód biegnie w kierunku rzeki Moskorzynki, która stanowi w tym rejonie podstawę drenażu. Warstwa wodonośna charakteryzuje się dobrą przewodnością 395 m2/d i współczynnikiem filtracji 20,8 m/d. Dominują wydajności potencjale studni 50 ÷ 70 m3/h. Znacznie korzystniejszymi warunkami hydrogeologicznymi charakteryzuje się występujący przy zachodniej granicy gminy fragment struktury kopalnej „Potoczek-Jabłonów”. W obrębie struktury kopalnej występują dwie warstwy wodonośne piaszczysto-żwirowe, które rozdzielone są glinami lub pyłami. Serie 43 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 nieprzepuszczalne lub słabo przepuszczalne stanowią rodzaj soczew o zmiennej rozciągłości i miąższości 9 ÷ 29 m. Utwory słabo przepuszczalne rozdzielające warstwy wodonośne ze względu na skład litologiczny i miąższość umożliwiają swobodne krążenie wód pomiędzy nimi i pozostają w więzi hydraulicznej ze sobą. Miąższość warstw wodonośnych od 26 do 51 m. Poziom wodonośny struktury kopanej występuje na głębokości 18,5 – 56 m Zwierciadło wody ma charakter subartezyjski. Średnie parametry struktury kopanej na obszarze gminy wynoszą, współczynnik filtracji – 28,6 m/d, a przewodność – 1081 m2/d. W południowej części gminy występuje czwartorzędowa struktura wodonośna „SobinJędrzychów”. Odkryty poziom wodonośny, występujący w obrębie moreny dennej, zalega na głębokości około 11 m. Średnia miąższość warstwy wodonośnej wynosi 18 m. Dominują potencjalne wydajności studni w przedziale od 50 do 70 m3/h. Główne zbiorniki wód podziemnych Na obszarze gminy Polkowice występuje jedna struktura hydrogeologiczna tworząca Główny Zbiornik Wód Podziemnych. W południowej części gminy w rejonie Jędrzychowa występuje zbiornik GZWP nr 316 zwany Subzbiornikiem Lubińskim. Jest to zbiornik o charakterze porowym, gromadzącym wody piętra trzeciorzędowego. Warstwa wodonośna w zbiorniku jest na obszarze gminy Polkowice mało odporna na przenikanie zanieczyszczeń, ponieważ istnieją tu okna hydrauliczne które ułatwiają migrację potencjalnych zanieczyszczeń do wód trzeciorzędowych. Miąższość warstwy wodonośnej w obrębie zbiornika wynosi kilkanaście metrów. Współczynnik filtracji k utworów wodonośnych zawiera się w przedziale 3.10-6 ÷ 4,8.104 m/s. Przewodność hydrauliczna T zbiornika kształtuje się na poziomie 80 m2/h, natomiast wydajność studni eksploatujących wody omawianej struktury na obszarze gminy wynosi ok. 350 m3/h. 4.8. WODY POWIERZCHNIOWE Południowo – zachodnia część gminy objęta jest dorzeczem Szprotawy, a północne obrzeża gminy należą do dorzecza Rudnej. Sieć rzeczna w środkowej części gminy jest słabo rozwinięta. Większymi ciekami na terenie gminy są: o 750 m odcinek rzeki Szprotawy, o Kalina, prawostronny dopływ Szprotawy, o długości 9,5 km, powierzchni zlewni 37,3 km2 i średnim spadku 1,5 ‰. Źródła potoku usytuowane są w rejonie miasta Polkowice, w dalszym biegu przepływa przez wieś Sobin i Nową Wieś Lubińską, o Skłoba, prawostronny dopływ Szprotawy, o długości 13,0 km, powierzchni zlewni 19,3 km2 i średnim spadku 1,5 ‰, o Sucha Górna przepływająca przez wieś o tej samej nazwie, jest lewostronnym dopływem Kłębanówki, która z kolei jest prawostronnym dopływem Szprotawy, o Moskorzynka - lewostronny dopływ Rudnej, o długości 15,3 km i powierzchni zlewni 84,17 km2, źródła rzeki znajdują się przy trasie Polkowice – Zielona Góra, rzeka przepływa przez miejscowości Kazimierzów, Moskorzyn i Żuków. Większymi dopływami tej rzeki na terenie gminy są Żdżerowita, Trzebcz i Stobna. o Żdżerowita, prawostronny dopływ Moskorzynki, o długości 7,1 km, której źródła znajdują się w pobliżu wsi Dąbrowa, przepływa przez wsie Dąbrowa, Tarnówek i Komorniki, a przed wsią Żuków uchodzi do rzeki Moskorzynki. Potok odwadnia przedpole zapory zachodniej zbiornika odpadów flotacyjnych „Żelazny Most”, przejmując część wód infiltrujących z tego obiektu poprzez prawostronne dopływy: rów IIS i Kalinówkę Zachodnią. Brak jest zbiorników retencyjnych przebiegających przez teren gminy. oraz wałów przeciwpowodziowych na rzekach 44 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Jakość wód powierzchniowych na terenie gminy Polkowice Żadne z punktów pomiarowych, służących do oceny jakości wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w latach 2008 - 2009 nie były usytuowane na terenie gminy Polkowice. W ramach oceny oddziaływania składowiska „Żelazny Most” na środowisko dokonano analizy składu chemicznego wód powierzchniowych w rejonie składowiska. Na podstawie przeprowadzonych w roku 2005 i 2007 badań składu fizyczno – chemicznego wód oraz analiz statystycznych wody powierzchniowe na terenie gminy wg klasyfikacji ogólnej zaliczono do klasy od II do V w roku 2005, natomiast w roku 2007 do klasy III i V. Oceniając dynamikę zmian czystości wód powierzchniowych na terenie gminy, można stwierdzić, iż na przestrzeni lat 2005 – 2007 czystość wód rzek uległa pogorszeniu. Według klasyfikacji ogólnej, obejmującej wszystkie badane parametry dominują wody klasy V. Wśród analizowanych parametrów o takiej klasyfikacji przesądziły wysokie stężenia chlorków i wskaźniki zasolenia. W analizowanym okresie dopływy potoków z zachodniej części składowiska (Kalinówka Zachodnia, Rów II S) ze względu na wysokie stężenia chlorków, zdyskwalifikowały wody Żdżerowity (nr przekroju 28, 11), aż do ujścia do Moskorzynki. Wraz z ładunkiem chlorków znajdujących się w potoku Trzebcz (nr przekroju 17), wody Żdżerowity (nr przekroju 15) spowodowały obniżenie czystości wód Moskorzynki (nr przekroju 19), aż do ujścia. Podobna dynamika zanieczyszczeń widoczna jest w przypadku stężeń charakterystycznych składników zasolenia. W ujściowym odcinku Żdżerowity (przekrój 15) ujmującej odpływy z cieków leżących w zachodnim rejonie składowiska Żelazny Most następuje zwiększenie stężeń zasolenia, a w konsekwencji pogorszenie czystości rzeki. Następnie obciążone wody Żdżerowity powodują zwiększenie zanieczyszczeń rzeki Moskorzynki. 45 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Ryc.8. Wody powierzchniowe wraz z punktami pomiarowymi (Źródło: Raport z realizacji Programu ochrony środowiska za lata 2004-2007, Gmina Polkowice, 2008 r.) Tab. 18. Wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych zachodniej części składowiska w roku 2005 i 2007 r. Klasyfikacja wg grupy wskaźników Rzeka Nr przekroju Zasolenie Fizyczne OWO Metale ciężkie Zw. azotu Ogółem ogółem chlorki ogółem miedź 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 Moskorzynka 16 IV II b.d. IV II III III V II I II III I I III III Trzebcz 17 I I b.d. V II III V V V IV III III I I V V Stobna 18 III III b.d. V II III II V I I I IV I I II III 28 II I b.d. IV I III III V I II I III I I III III 11 II II b.d. III II III III V II III I III I I III III Rów II S 12 II II b.d. I II III V V V V III IV II I V V Kalinówka 14 V V b.d. V IV IV IV V II V III IV I I IV V Żdżerowita 46 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Klasyfikacja wg grupy wskaźników Nr przekroju Rzeka Zasolenie Fizyczne OWO Metale ciężkie Zw. azotu Ogółem ogółem chlorki ogółem miedź 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 2005 2007 Zachodnia Żdżerowita 15 II I b.d. IV III V V V V V III III I I V V Moskorzynka 19 II II b.d. V II III V V IV IV I III I I IV V Rów opaskowy 25 III IV b.d. IV IV III V V V V IV V IV IV V V Źródło: Raport z realizacji Programu ochrony środowiska za lata 2004-2007, Gmina Polkowice, 2008 4.9. CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ Cenne składniki flory Stan flory występującej na terenie gminy jest odzwierciedleniem presji różnych czynników środowiskowych m.in. takich jak: warunki klimatyczne, rodzaj gleb, poziom wód gruntowych, zanieczyszczenie powietrza, typ gospodarki leśnej i rolnej itp. Dominujące na tym obszarze w przeszłości lasy liściaste i mieszane podlegały sukcesywnie przebudowie w wielkopowierzchniowe, jednowiekowe monokultury sosnowe lub dębowe, co doprowadziło do zaniku wielu gatunków roślin związanych z cienistymi lasami liściastymi. Całkowitej eliminacji uległy buczyny, zaś z panujących tu niegdyś zbiorowisk grądowych pozostały jedynie na obszarze Wzgórz Dalkowskich drobne fragmenty grądów wysokich występujące na północ od zbiornika „Żelazny Most” w rejonie Tarnówka i Żelaznego Mostu oraz grądy niskie występujące na północ od zbiornika „Żelazny Most”. W miejsce buczyn i gradów wprowadzone zostały lasy typu kwaśnych dąbrów, które dominują na znacznych obszarach pomiędzy Polkowicami i zbiornikiem „Gilów”. W dolinach rzek i potoków zachowały się nieliczne fragmenty łęgów jesionowo – olszowych w dolinach Lipówki i Guzickiego Potoku oraz łęgów jesionowych na północ od zbiornika „Żelazny Most”. Naturalne fragmenty borów świeżych i wilgotnych występujące w zachodniej części gminy na ubogich, piaszczystych glebach przekształcono w wielko powierzchniowe monokultury sosnowe. Z występujących na terenie gminy zakrzaczeń i zadrzewień, wzdłuż dróg i cieków, oraz śródpolnych zagajników i lasków wyróżniają się kobierzce jeżyn, turzyca drżączkowata i pokrzywa. Spotkać można również stanowiska gatunków leśnych i chronionych (kruszyna, pierwiosnka lekarska, bluszcz). Największe skupienie kwitnących okazów bluszcza, występuje około 800 m na południe od Grodowca. Zbiorowiska naturalnych i antropogenicznych łąk występują zazwyczaj na terenach położonych wzdłuż cieków. Najcenniejsze fragmenty łąk wilgotnych występują w dolinie Lipówki oraz w rejonie opuszczonej osady w Paulinowie. Na suchszych siedliskach, zwłaszcza w zachodniej części gminy można odnaleźć roślinność ciepłolubną odpowiadającą różnym stadiom sukcesji na glebach ubogich i piaszczystych. Należą do nich murawy szczotlichowe, zespoły muraw piaskowych z goździkiem kropkowanym i zawciągiem pospolitym oraz z lepnicą wąskopłatkową. Interesującym składnikiem roślinności są niewielkie kadłubowe pozostałości muraw kserotermicznych. Pospolite na terenie gminy są zbiorowiska okrajkowe będące różnymi stadiami degeneracji łąk w wyniku ich nadmiernego wzbogacania w azot. W południowej części gminy na znacznej powierzchni rozwijają się zbiorowiska łąk bagiennych. W trakcie przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej na terenie gminy Polkowice stwierdzono występowanie ponad 300 stanowisk roślin chronionych należących do 25 gatunków, w tym 14 47 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 gatunków roślin chronionych całkowicie (barwinek pospolity, bluszcz pospolity, buławnik mieczolistny, buławnik wielkokwiatowy, kosaciec syberyjski, kruszczyk połabski, listera jajowata, pełnik europejski, podkolan biały, storczyk szerokolistny, śniadek baldaszkowaty, śnieżyca wiosenna, wiciokrzew pomorski, widłak jałowcowaty) oraz 11 gatunków chronionych częściowo (kalina koralowa, kocanki piaskowe, konwalia majowa, kopytnik pospolity, kruszyna pospolita, marzanka wonna, paprotka zwyczajna, pierwiosnka lekarska, pierwiosnka wyniosła, porzeczka czarna, wyżlina ciernista). Cenne składniki fauny W wyniku przeprowadzonej na terenie gminy Polkowice inwentaryzacji przyrodniczej stwierdzono występowanie 28 gatunków ssaków, w tym: 5 gatunków przedstawicieli rzędu owadożernych (wszystkie objęte ochroną gatunkową), 1 gatunek zajęczaków, 12 gatunków gryzoni, 6 gatunków należących do rzędu drapieżnych i 4 gatunki należące do rzędu parzystokopytnych. Wśród tych gatunków 7 należy do gatunków chronionych: jeż zachodni, kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, kuna domowa, łasica łaska. Wśród ryb, na terenie gminy stwierdzono występowanie szczupaka, płoci, słonecznicy, kiełba, śliza, piskorza, ciernika, cierniczka i okonia. Spośród tych gatunków tylko śliz i piskorz są objęte ochroną gatunkową. Na terenie gminy występuje 13 gatunków płazów, do których należą: traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha zielona, ropucha paskówka, żaba wodna, żaba jeziorkowa, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba śmieszka oraz 4 gatunki gadów: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny i zaskroniec zwyczajny. Na obszarze gminy występuje stosunkowo bogaty i urozmaicony zespół awifauny lęgowej (łącznie 128 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych, około 60 % ogólnej liczby gatunków ptaków gniazdujących w całym kraju. Lasy Według podziału przyrodniczo – leśnego Polski teren gminy położony jest w Krainie V – Śląskiej, Dzielnicy 1 – Równiny Dolnośląskiej, Mezoregionie c – Wzgórz Dalkowskich. Przeważają tu siedliska borowe – borów świeżych (Bśw), a także borów mieszanych świeżych (BMśw) i wilgotnych (Bmw) o bardzo niskiej produkcyjności oraz lasów mieszanych świeżych (LMśw) i wilgotnych (LMw). Mniejszy udział mają siedliska lasów świeżych (Lśw) i wilgotnych (Lw) oraz olsów (O), w tym olsów jesionowych (Oj). Administratorem prawie całej powierzchni lasów gminy Polkowice są Nadleśnictwa: Lubin (około 80 % powierzchni), Chocianów oraz Głogów należące do Rejonowej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. W lasach na terenie gminy Polkowice od lat prowadzona jest intensywna gospodarka leśna, która doprowadziła w chwili obecnej do skrajnego zubożenia fitocenoz – większość lasów stanowią monokultury gospodarcze o ubogim składzie gatunkowym i częstej domieszce obcych gatunków drzew. Z punktu widzenia ochrony przyrody, a także ochrony środowiska, znaczną ich część można obecnie uznać za ekologicznie małowartościową i nie spełniającą swoich podstawowych funkcji (poza powierzchownie pojętą funkcją rekreacyjną, glebochronną i produkcji drewna). Formy ochrony przyrody ustanowione na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880 z póz. zm.) Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie W południowo – zachodniej części gminy Polkowice usytuowany jest niewielki fragment lasów należących do Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie”, w stosunku do którego obowiązują zapisy rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 317, poz. 3925). 48 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Na obszarze tym występują fragmenty lasów łęgowych i olesów, zwłaszcza wzdłuż zmeliorowanych śródleśnych cieków, stanowiska lęgowe ptaków leśnych oraz kilka gatunków chronionych roślin wyższych. Teren ten nie ma dużej rangi przyrodniczej, niemniej zajmuje ważne miejsce w systemie obszarów chronionych, gdyż łączy teren gminy Polkowice z lepiej zachowanymi przyrodniczo terenami poza jej granicami, głównie z kompleksem leśnym Borów Dolnośląskich. Ponadto cały Obszar Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” na terenie gminy stanowią lasy wodochronne. Pomniki przyrody Na terenie gminy istnieją 3 pomniki przyrody ożywionej – dwa pojedyncze okazy drzew - dąb szypułkowy i buk zwyczajny oraz podwójna aleja dębów szypułkowych o długości 795 m, obejmująca 346 egzemplarzy (w tym 345 dębów szypułkowych oraz 1 dąb czerwony). Pomnikowa aleja drzew jest przedłużeniem w kierunku południowym naturalistycznego parku podworskiego z drugiej połowy XIX w. Obiekt ten łączy wielki kompleks leśny Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie z parkiem podworskim w Nowym Dworze. Jest to unikalna aleja w skali Dolnego Śląska. Tab. 19. Pomniki przyrody na terenie gminy Polkowice Obiekt poddany ochronie Określenie położenia Opis obiektu 1 Dąb szypułkowy Leśnictwo Żelazny Most, oddz.115 c, własność Nadleśnictwo Lubin Wys. 23 m, Obwód 360 cm 2 Buk zwyczajny Leśnictwo Żelazny Most, oddz.115 c, własność Nadleśnictwo Lubin Wys. 25 m, Obwód 460 cm 3 „Aleja Dębowa w Nowym Dworze” działki ewid. Nr 618/249, 118/33 o obw. 80306 cm Lp. Akt powołujący Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 25 października 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 22, poz. 148) Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 25 października 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 22, poz. 148) Uchwala Nr XV/174/08 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16 czerwca 2008 r. Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/343/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi oraz park zabytkowy w Guzicach. Obiekt zlokalizowany jest na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów nr 324/8 i 324/13 obręb Guzice,oraz na częściach działek 324/27, 354/231 i 374/227 obręb Guzice. Dolinę cieku można podzielić na kilka różniących się odcinków: początkowa część obejmuje liczne źródliska, sieć drobnych strumieni, w tym część o charakterze okresowym, odcinek potoku o charakterze podgórskim (teren Lasów Państwowych), oraz fragment silnie meandrujący o mniejszych spadkach (własność prywatna), a także odcinek cieku antropogenicznie zmieniony ze stawem parkowym i pozostałościami urządzeń służących gospodarce stawowej. Unikalny już dziś naturalny charakter elementów składowych cieku wodnego w obrębie dojrzałych, naturalnych zbiorowisk leśnych, obfitujących w rzadkości flory i fauny czyni z „Guzickiego Potoku” jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych w niżowej części Dolnego Śląska, zasługujący na ochronę nie tylko jako zespół przyrodniczo- krajobrazowy, ale nawet jako rezerwat przyrody. 49 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Obiekt składa się z trzech części: obszar źródliskowy z siecią drobnych strumieni w kompleksie leśnym; wartki potok płynący zalesioną dolina, w obrębie otwartego krajobrazu; park zabytkowy z pozostałościami budowli hydrotechnicznych na cieku wodnym. Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/344/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Obiekt zlokalizowany jest na działkach 1 i 2 obręb Trzebcz oraz na częściach działek nr 378 i 379 obręb Komorniki i 328 obręb Guzice. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem wodnym i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi. W niżowej części Dolnego Śląska cieki wodne o naturalnym charakterze, obficie meandrujące, ze strefami erozji i strefami akumulacji, z zakolami, podcięciami, stromymi ściankami, z odcinkami bystrzy i plos oraz naturalnymi niewielkimi wodospadami i kaskadami należą już do zjawisk unikatowych. Dodatkowo walorów krajobrazowych i konserwatorskich przysparzają liczne mniejsze i większe głazy narzutowe oraz ich skupienia, znajdujące się w cieku jak i w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Na opisywanym terenie dominują zbiorowiska leśne reprezentujące łęgi i grądy zgrupowane w rzędzie Fagetalia sylvaticae Pawł. in Pawł. Et WALL 1928- mezo i eutroficzne lasy liściaste Europy, będące zonalnym typem roślinności o charakterze klimaksowym. Towarzyszą im zbiorowiska zaroślowe tworzące okrajki i oszyjki kompleksów leśnych. Uzupełnieniem wykazu zbiorowisk roślinnych wskazujących na kierunek procesów sukcesyjnych są występujące na niewielkich powierzchniach zbiorowiska ziołoroślowe, będące pozostałością niewielkich łąk i polan. Obraz roślinności dopełniają zbiorowiska źródlisk i samego potoku. Ścieżki przyrodnicze Na terenie gminy funkcjonują ścieżki przyrodnicze: Jędrzychowskie Krajobrazy Meandry Guzickiego Potoku Ścieżka przyrodnicza Jędrzychowskie Krajobrazy Ścieżka przyrodnicza Jędrzychowskie Krajobrazy położona jest na północny wschód od Jędrzychowa. Długość ścieżki wynosi 3,4 km. Tematem przewodnim jest mozaika środowisk. Ścieżka polecana jest szczególnie wiosną w okresie ptasich toków oraz w drugiej połowie lata w czasie maksymalnej aktywności prostoskrzydłych. Przystanki tematyczne: PRZYSTANEK 1: Aleja (100 m) Malownicza aleja wiekowych lip przeplatanych pojedynczymi dębami. Została ona założona na usypanej pośród bagien torfowej grobli PRZYSTANEK 2: Łąki i pastwiska (900 m) Obszar rozległych łąk i pastwisk poprzecinany siecią rowów . Dominują tu łąki rdestowoostrożeniowe. PRZYSTANEK 3: Las łęgowy (1400 m) Kompleks niewielkich lasów łęgowych ciągnących się wzdłuż cieków wodnych. Są to fragmenty łęgów przystrumykowych z dominacją olszy czarnej. PRZYSTANEK 4: Murawy napiaskowe (1 900 m) Wzdłuż żużlowej drogi, między młodymi sośninami ciągnie się pas muraw psammofilnych (napiaskowych). Bardziej suche siedliska, z polami otwartego piasku 50 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 porastają murawy szczotlichowe. Na nieco wilgotniejszym podłożu występują murawy zawciągowe. PRZYSTANEK 5: Pasikonikowe zagony (2 700 m) Obszar rozległych nieużytków poddanych procesowi naturalnej sukcesji. Zróżnicowana struktura roślinności – obecność zarówno niskich muraw z jastrzębcem jak i wyższej roślinności zielnej – stwarzają dogodne siedliska dla fauny. Szczególną uwagę zwraca tutejszy świat owadów – pasikoników i szarańczaków. Ścieżka przyrodnicza Meandry Guzickiego Potoku Ścieżka przyrodnicza Meandry Guzickiego Potoku położona jest na południowy zachód od Guzic. Długość ścieżki wynosi 1,5 km. Tematem przewodnim jest meandrujący strumień. Ze względu na wybitne walory krajobrazowe ścieżka jest godna polecenia przez cały rok. Przystanki tematyczne: PRZYSTANEK 1: Śródleśne oczko (250 m) Oczko śródleśne będące jednym z dawnych stawów paciorkowych. Do dziś zachowała się tu grobla stawowa porośnięta okazałymi dębami. Obecnie oczko jest silnie zarośnięte. Oczko stanowi miejsce rozrodu żaby trawnej. Leży na terenie źródliskowym dopływu Guzickiego Potoku. Otaczają je żyzne lasy liściaste PRZYSTANEK 2: Łęgi i grądy przy potoku (450 m) Miejsce w którym ścieżka dochodzi do Guzickiego Potoku. Jest to rejon połączenia się dwóch strug. Tu kształtuje się właściwy strumień. Strumień płynie w otoczeniu łęgów i grądów. PRZYSTANEK 3: Meandry (650 m) Najbardziej malowniczy zakątek ścieżki. Guzicki Potok tworzy tutaj najładniejsze meandry. Wody strumienia wyrzeźbiły w dolinie doliny liczne zakola. W jednych miejscach strumień przyśpiesza tworząc bystrza, w innych zwalnia tworząc plosa. Dodatkowym walorem tego obszaru jest wysoka skarpa porośnięta grądem zboczowym. PRZYSTANEK 4: Park romantyczny (850 m) Pozostałość XIX wiecznego parku romantycznego założonego na bazie naturalnego lasu. Park od lat nie pielęgnowany stopniowo zarasta. Zachowało się tu wiele wiekowych okazów drzew. PRZYSTANEK 5: Rolnicze klimaty (1 100 m) Mozaika różnych upraw, miedz, ugorów oraz zadrzewień śródpolnych stanowiąca środowisko życia wielu interesujących gatunków roślin i zwierząt. Przy ścieżce znajdują się pozostałości alei drzew owocowych poprzetykane niewielkimi zaroślami tarniny i dzikich róż stanowiące wielu gatunków ptaków charakterystycznych dla krajobrazu rolniczego. 51 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 5. GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA W GMINIE POLKOWICE 5.1. ZAGROŻENIA WÓD PODZIEMNYCH Główne przyczyny zanieczyszczenia wód podziemnych mają pochodzenie antropogeniczne. Stopień zanieczyszczenia wód podziemnych w największym stopniu zależy od głębokości zalegania oraz izolacji poziomu wodonośnego od powierzchni terenu oraz od lokalizacji potencjalnego źródła zagrożeń. Na obszarze gminy Polkowice występuje jedna struktura hydrogeologiczna tworząca Główny Zbiornik Wód Podziemnych. W południowej części gminy w rejonie Jędrzychowa występuje zbiornik GZWP nr 316 zwany Subzbiornikiem Lubińskim. Jest to zbiornik o charakterze porowym, gromadzący wody piętra trzeciorzędowego. Warstwa wodonośna w zbiorniku jest na obszarze gminy Polkowice mało odporna na przenikanie zanieczyszczeń, ponieważ istnieją tu okna hydrauliczne, które ułatwiają migrację potencjalnych zanieczyszczeń do wód trzeciorzędowych. Głównym zagrożeniem dla jakości wód podziemnych oprócz nadmiernej eksploatacji do celów gospodarczych – przemysł wydobywczy, jest sposób zagospodarowania i użytkowania terenu (stopień skanalizowania, stacje paliw, składowiska odpadów itp.). Poprawa lub pogorszenie stanu gospodarki komunalnej na terenie gminy mają, zatem bezpośredni wpływ na jakość wód podziemnych. Potencjalne zagrożenie dla jakości wód podziemnych, a także wód powierzchniowych i powietrza atmosferycznego (odory) może stanowić rozlewanie wywaru gorzelnianego pochodzącego z gorzelni Przedsiębiorstwa rolno-usługowo-handlowego „HODROL” Sp. z o.o. znajdującej się w Jędrzychowie. Zagrożenie to będzie szczególnie duże jeżeli wywar gorzelniany wylewany będzie na pola w sposób niezgodny z obowiązującym w tym zakresie prawem. Wpływ na jakość wód podziemnych na terenie gminy mają: nadmierna eksploatacja do celów gospodarczych – przemysł wydobywczy; zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, w tym niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych, organicznych i środków ochrony roślin (niedostosowane termin i dawki nawożenia), brak płyt gnojowych itp.; brak właściwego systemu ujmowania i odprowadzania ścieków (nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, wylewanie nieoczyszczonych ścieków do wód lub do ziemi). deponowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych (bezpośrednio na ziemi, w ciekach wodnych itp.); zanieczyszczenia pochodzenia przemysłowego, w tym nieszczelne zbiorniki paliw i innych substancji, awarie przemysłowe itp. 5.2. ZAGROŻENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH Na jakość wód powierzchniowych wpływają uwarunkowania naturalne: warunki klimatyczne, jakość gleb, podłoże geologiczne oraz presje antropogeniczne. Najpoważniejszymi czynnikami obniżającymi jakość wód powierzchniowych na terenie gminy są: oddziaływanie zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”; odprowadzanie ścieków z komunalnych oczyszczalni ścieków do rzek występujących na terenie gminy; zanieczyszczenia obszarowe – spływy powierzchniowe z użytków rolnych; 52 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 deponowanie odpadów (tzw. dzikie wysypiska) w ciekach wodnych oraz na powierzchni terenu. Potencjalne zagrożenie stanowić mogą zrzuty nieoczyszczonych ścieków przemysłowych i komunalnych, w tym brak kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich. Obszar gminy jest prawie w 100% skanalizowany. Obecnie nieskanalizowana pozostaje jedynie Nowa Wieś Lubińska. Sieć kanalizacyjną należy na bieżąco modernizować i sukcesywnie rozbudowywać. Na terenie gminy funkcjonuje pięć oczyszczalni ścieków – w mieście Polkowice oraz we wsiach Komorniki, Sucha Górna, Moskrzyn i Pieszkowice. Największa ilość ścieków wytwarzana jest w oczyszczalni ścieków w Polkowicach. Odbiornikiem ścieków z oczyszczalni w Polkowicach jest rzeka Szprotawa. Pomimo tego, ze oczyszczalnie mają charakter proekologiczny stanowią one zorganizowane źródło emisji zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia obszarowe są odprowadzane do wód w sposób niezorganizowany, trudny do określenia pomiarowego. Głównym źródłem tych zanieczyszczeń są mineralne i organiczne nawozy stosowane pod uprawy oraz chemiczna ochrona roślin. Transport tych substancji z terenu zlewni odbywa się przez wody roztopowe, opadowe i infiltracyjne na całej długości rzeki. Powyższy zespół zagrożeń doprowadza do nadmiernego wzbogacenia wód w substancje biogenne. Nadmierne użyźnienie wód powoduje nadmierny rozwój organizmów, a ich masowy rozkład obniża parametry biochemiczne wód. Zagrożenie związane z wprowadzaniem nieoczyszczonych wód deszczowych i roztopowych, w szczególności z terenu miasta i LSSE zostało w znacznym stopniu zminimalizowane. Na terenie gminy funkcjonuje rozbudowana sieć kanalizacji deszczowej. Łączna długość kanalizacji deszczowej na terenie gminy wynosi 48 540 m, z czego na terenie miasta: 37 686 m, a na terenach wiejskich wraz z Legnicą Specjalną Strefą Ekonomiczną: 10 854 m. W 2009 roku zakończono budowę stacji podczyszczania wód deszczowych i roztopowych w Polkowicach. Funkcjonowanie stacji zapewnia uzyskanie parametrów oczyszczonych ścieków deszczowych wprowadzanych do wód i środowiska zgodnych z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi (Dz.U. z 2006 Nr 137 poz. 984). 5.3. ZAGROŻENIA POWIETRZA Zmiany antropogeniczne (wywołane działalnością człowieka) składu atmosfery można zaklasyfikować do 3 grup: zmiany składu chemicznego, tzn. wprowadzanie do powietrza nowych składników gazowych, zanieczyszczenia mechaniczne (zapylenie), zanieczyszczenia energetyczne (głównie termiczne). Emisja niska Problem niskiej emisji związany jest z wykorzystywaniem węgla jako głównego paliwa do wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych zaopatrywanych z indywidualnych systemów grzewczych. Udział emisji niskiej w ogólnej ilości emitowanych do powietrza zanieczyszczeń jest trudny do zbilansowania ze względu na rozproszenie źródeł emisji. Przyczyną tego jest spalanie paliw tanich o dużej zawartości siarki i mało korzystnych parametrach grzewczych oraz spalanie śmieci. W związku z powyższym duże znaczenie mają działania podejmowane m in. przez indywidualnych mieszkańców prowadzące do zmiany ogrzewania z węglowego na gazowe lub olejowe. 53 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Emisja ze źródeł przemysłowych Do głównych podmiotów wprowadzających gazy i pyły do powietrza należą: Energetyka Sp. z o.o. w Lubinie, ul. M. Skłodowskiej-Curie 58; 59-301 Lubin Elektrociepłownia EC-2 Polkowice; MINOVA - KSANTE (FOSROC – KSANTE) Spółka z o.o. w Trzebczu, skr. poczt. 18; 59-101 Polkowice; KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Wzbogacani Rud, ul. Kopalniana 1; 59101 Polkowice – instalacja neutralizacji odpadowego kwasu siarkowego odpadami poflotacyjnymi; Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Spółka z o.o., ul. Dąbrowskiego 2; 59-100 Polkowice – składowisko odpadów komunalnych; KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakład Hydrotechniczny w Rudnej, ul. Polkowicka 52; 59-305 Rudna – składowisko odpadów poflotacyjnych: „Żelazny Most”; Fabryka Silników Volkswagen Motor Polska Sp. z o.o., ul. Strefowa 1, 59-101 Polkowice; Dolnośląska Fabryka Maszyn ZANAM-LEGMET Sp. z o.o., ul. Kopalniana 7, 59-100 Polkowice; Sitech Sp. z o.o., ul. Strefowa 2, 59-101 Polkowice; Royal Sp. z o.o., ul. Royal 1, 59-101 Polkowice; Energetyka Sp. z o.o., ul. Marii Skłodowskiej-Curie 58, 59-301 Lubin – Elektrociepłownia EC-2 w Polkowicach; Centrum Badania Jakości Sp. z o.o. w Lubinie, ul. M. Skłodowskiej-Curie 182, 59-301 Lubin – Wydział Kontroli Jakości Polkowice-Sieroszowice WKJ-4; Centrum Badania Jakości Sp. z o.o. w Lubinie, ul. M. Skłodowskiej-Curie 182, 59-301 Lubin – Wydział Kontroli Jakości Rudna WKJ-5; Danipol Sp. z o.o. w Upadłości, ul. Kopalniana 13, 59-100 Polkowice; Fabryka Obuwia „CCC ASPENT” R. Procyszyn; Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń Sp. z o.o. w Lubinie – Oddział Prefabrykacji w Trzebczu; Biuro Handlowe „RUDA” Trading International Jacek Ruda, Oddział SerwisowoRemontowy w Polkowicach; Balzers Sp. z o.o., ul. Fabryczna 4,59-101 Polkowice; ANCOR TECMIN Sp. z o.o. ul. Kopalniana 5, 59-100 Polkowice, SYSTEMY I TECHNOLOGIE Sp. z o.o. , ul. Kopalniana 7, 59-100 Polkowice, Hormann Serwis Polska Sp. z o.o., ul. Fabryczna 6, 59-101 Polkowice; SADEN MANUFACTURING POLAND Sp. z o.o., ul. Fabryczna 11, 59-101 Polkowice, DYKERHOFF BETON POLKA Sp. z o.o., 26-052 Sitkówka-Nowiny, ul. Zakładowa 3, Zakład Produkcyjny w Polkowicach, ul. Działkowa 8, 59-100 Polkowice. W tabeli poniżej zestawiono główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza oraz wielkość ładunku poszczególnych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego (dane za 2009 rok, na podstawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska). 54 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab.20. Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza zgodnie z danymi UM (na podstawie opłat uiszczanych za gospodarcze korzystanie ze środowiska) Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza na terenie gminy Polkowice Wielkość ładunku Wielkość ładunku Emitowany związek zanieczyszczeń zanieczyszczeń [Mg] [Mg] KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. ZAKŁADY GÓRNICZE RUDNA, 59-320 POLKOWICE arsen 0,070826 podtlenek azotu 1,320558 benzen 0,311946 pyły pozostałe 188,4568 dwutlenek siarki 0,842109 tlenek węgla 245,5414 kadm 0,006784 tlenki azotu (NO 2 ) 204,7661 węglowodory alifatyczne i ketony i pochodne 0,051773 11,2111 poch. kw.org. ich związki i 2,42845 węgl. pierś.,aromat. i pochod. 3,16443 pochodne ołów 0,561525 wodorofluorowęglowodory 9,388 pierwiastki metaliczne i ich 5,66659 zw. RUDA TRA.INT.RUDA JACEK Biuro Handlowe Katowice, Zegałowicza 10, 40-555 Katowice; Oddział Serwisowo-Remontowy w Polkowicach alkohole alifatyczne i 0,094464 pyły pozostałe 0,000007 pochodne dwutlenek siarki 0,005792 tlenek węgla 0,000792 mangan 0,000024 tlenki azotu (NO 2 ) 0,035456 węglowodory alifatyczne i pierwiastki niemetaliczne 0,000144 0,01104 poch. pyły ze spalania paliw 0,000192 węgl. pierś.,aromat. i pochod. 0,06864 SANDEN MANUFACTURING POLAND Sp.z o.o., Polkowice, Fabryczna 11, 59-101 Polkowice cynk 0,000129 tlenek węgla 0,176551 pyły pozostałe 1,005301 tlenki azotu (NO 2 ) 0,75078 substancje organiczne 0,105943 ANCOR TECMIN Sp. z o.o. Kopalniana 5 , 59-500 Polkowice ketony i pochodne 0,46378 ketony i pochodne 0,001964 kw.org. ich związki i pyły pozostałe 0,113539 0,00014 pochodne aldehydy alifatyczne i 0,32999 pyły pozostałe 0,619344 pochodne alkohole alifatyczne i 0,002105 węglowodory alifatyczne i 0,002806 pochodne poch. chlorek winylu 0,06066 KGHM Polska Miedź S.A. oddz. Zakłady Górnicze "Polkowice - Sieroszowice" alkohole alifatyczne i pierwiastki metaliczne i ich 4,626642 1,608269 pochodne zw. arsen 0,018815 Podtlenek azotu 1,160345 benzen 0,320826 pyły ze spalania paliw 1,534256 benzo(a)piren 0,000002 pyły pozostałe 71,32881 dwutlenek siarki 1,941813 tlenek węgla 127,9793 dwutlenek węgla 1221,771 tlenki azotu (NO 2 ) 82,9389 węglowodory alifatyczne i etery i pochodne 4,630659 15,69924 poch. heksafluorek siarki 0,0005 węgl. pierś.,aromat. i pochod. 12,1769 kadm 0,001601 wodorofluorowęglowodory 2,132 ołów 0,189934 VOLKSWAGEN MOTOR POLSKA SP Z O.O, STREFOWA 1, 59-101 POLKOWICE Emitowany związek 55 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza na terenie gminy Polkowice alkohole alifatyczne i pochodne alkoh. pierś. aromat. i pochod. aminy i pochodne benzen chlorowcopochodne węglow. HCFC dwutlenek siarki dwutlenek węgla etery i pochodne ketony i pochodne kw.nieorg. ich sole i bezwodniki kw.org. ich związki i pochodne 0,3499 1,30738 0,3348 0,044599 0,125 1,88728 536,6543 0,0056 0,108198 oleje (mgła olejowa) 0,00025 pierwiastki metaliczne i ich zw. pyły polimerów pyły ze spalania paliw 1,74318 1,248191 pyły pozostałe 7,83235 tlenek węgla tlenki azotu (NO 2 ) węglowodory alifatyczne i poch. węgl. pierś.,aromat. i pochod. 0,087816 5,223457 0,00025 0,63221 5,506139 0,481632 związki heterocykliczne 1,1386 0,40858 SITECH SP Z O.O. STREFOWA 2, 59-101 POLKOWICE alkohole alifatyczne i pochodne dwutlenek siarki dwutlenek węgla etery i pochodne ketony i pochodne kw.nieorg. ich sole i bezwodniki kw.org. ich związki i pochodne 0,361096 pyły krzemowe 0,054014 2942,451 0,080303 0,005993 pyły ze spalania paliw pyły pozostałe tlenek węgla tlenki azotu (NO 2 ) węglowodory alifatyczne i poch. 0,022338 0,3072 0,611533 2,524902 węgl. pierś.,aromat. i pochod. 0,473879 0,629447 0,001227 0,4576 0,00196 CCC Factory Sp. z o.o. STREFOWA 9, 59-101 POLKOWICE alkohole alifatyczne i pochodne aminy i pochodne dwutlenek węgla 1,933512 tlenek węgla 0,01881 0,00012 tlenki azotu (NO 2 ) węglowodory alifatyczne i poch. 0,07524 114,95 4,227536 ketony i pochodne 12,64113 węgl. pierś.,aromat. i pochod. 3,081091 pyły ze spalania paliw 0,000878 Systemy i Technologie Sp. z o.o, ul. Kopalniana 7 , 59-100 Polkowice ketony i pochodne 0,710739 węgl. pierś.,aromat. i pochod. 0,17394 pyły pozostałe 0,265646 Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzki Bank Zanieczyszczeń Emisja ze źródeł komunikacyjnych Do znaczących niezorganizowanych źródeł należy zaliczyć emisję zanieczyszczeń związanych z transportem samochodowym. Szybki rozwój motoryzacji, a w konsekwencji ciągle zwiększająca się na drogach liczba pojazdów samochodowych, prowadzi do wzrostu emisji dwutlenków azotu, tlenku węgla, węglowodorów i ołowiu. Do obszarów narażonych na terenie Gminy Polkowice należy zaliczyć tereny położone bezpośrednio przy drodze krajowej nr 3 oraz w mniejszym stopniu przy drogach wojewódzkich i powiatowych, gminnych i lokalnych łączących poszczególne miejscowości w gminie. Źródłem emisji komunikacyjnej są także stacje paliw zlokalizowane na terenie gminy. 56 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 5.4. HAŁAS Ze względu na środowisko występowania możemy dokonać podziału hałasu na trzy podstawowe grupy: hałas w przemyśle (przemysłowy), hałas w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych (komunalny), hałas od środków transportu (komunikacyjny). Głównym źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie gminy Polkowice jest droga krajowa nr 3, której długość na terenie gminy wynosi 11,631 km. Dla odcinka drogi krajowej nr 3 od km 358+883 do km 372+811 została wykonana mapa akustyczna. Poniżej przedstawiono mapy akustyczne wykonane dla odcinka drogi krajowej nr 3 od km 358+883 do km 372+811: mapy emisyjne – są to mapy prezentujące poziom emitowanego dźwięku, wyrażony w postaci wskaźnika L DWN oraz L N obliczonego dla odległości 10 m od źródła tego dźwięku. Mapy nie uwzględniają zróżnicowanego ukształtowania terenu oraz jego zagospodarowania; mapy imisyjne – są to mapy obrazujące stan akustyczny środowiska wyrażony wskaźnikiem L DWN oraz L N w postaci barwnych stref, ilustrujących przedziały zakresu imisji. Mapy te uwzględniają w pełnym stopniu zróżnicowanie ukształtowania terenu, stan i sposób jego zagospodarowania oraz średnie, lokalne warunki meteorologiczne mające wpływ na rozprzestrzenianie się hałasu. Ryc.9. Mapa emisyjna z elementami L N (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) 57 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Ryc. 10. Mapa emisyjna z elementami L N (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) Ryc. 11.Mapa imisyjana L DWN (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) 58 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Ryc.12. Mapa imisyjana L DWN (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) Na podstawie tych map Marszałek Województwa Dolnośląskiego opracował „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009-2013”, w którym odcinek drogi krajowej nr 3 w gminie Polkowice (od km 358+883 do km 372+811) został zakwalifikowany jako niski priorytet ochrony akustycznej. W 2008 roku na zlecenie Urzędu Miasta Polkowice opracowano „Projekt akustyczny ekranowania obszarów podlegających ochronie akustycznej w otoczeniu drogi krajowej nr 3 na terenie miasta Polkowice”. Aktualnie obowiązującym aktem prawnym normującym dopuszczalne poziomy hałasu na terenach chronionych jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz.U. z 2007 r. Nr 120 poz. 826). Rozporządzenie to ustala dopuszczalne wartości poziomu wskaźników L Aeq i L Aeq N w zależności od przeznaczenia terenu i rodzaju źródeł hałasu. Wartości poziomów dopuszczalnych są zależne od funkcji urbanistycznej jaką spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagający intensywnej ochrony przed hałasem określone są najniższe poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym poziomy dopuszczalnie są najwyższe. Tab. 21. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powołanego przez źródła inne niż linie elektroenergetyczne oraz porty lotnicze zgodnie z tabelą nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska. Klasa standardu akustycznego I II Przeznaczenie terenu A. Obszary A ochrony uzdrowiskowej B. Tereny szpitali poza miastem A. Tereny zabudowy mieszkaniowej, jednorodzinnej B. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży C. Tereny domów opieki Dopuszczalny poziom A hałasu w dB Pora dnia Pora nocy 50 45 55 50 59 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Klasa standardu akustycznego III IV Dopuszczalny poziom A hałasu w dB Pora dnia Pora nocy Przeznaczenie terenu D. Tereny szpitali w miastach A. Tereny zabudowy mieszkaniowej, wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego B. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi C. Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem D. Tereny zabudowy zagrodowej A. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych 60 50 65 55 Na podstawie zapisów przytoczonego Rozporządzenia, obszar zabudowy mieszkaniowej położony w sąsiedztwie ulicy 11 Lutego i Głogowskiej zaszeregowany został do trzeciej klasy standardu akustycznego (zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna – 3A). Do trzeciej klasy standardu akustycznego zostały zaszeregowane także tereny ogrodów działkowych (tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem – 3C). Dla klasy tej obowiązują następujące wartości dopuszczalne dla hałasu komunikacyjnego: Równoważny poziom hałasu A dla pory dziennej – 60 dB, Równoważny poziom hałasu A dla pory nocnej– 50 dB. W oparciu o badania ankietowe przeprowadzone przez Państwowy Zakład Higieny stwierdzono, że powyżej 65 dB gwałtownie wzrasta liczba osób skarżących się na hałas drogowy. Hałas przy elewacji budynku mieszkalnego większy niż 70 dB, stwarza już krytyczne warunki akustyczne, których przez dłuższy czas nie jest w stanie tolerować żaden z mieszkańców budynku, bez ujemnego wpływu na zdrowie. W tabelach poniżej hałasu komunikacyjnego różnych wysokościach podlegających ochronie Polkowice”). przedstawiono prognozowane wartości zrównoważonego poziomu w otoczeniu drogi krajowej nr 3 na terenie miasta Polkowice, na (zgodnie z „Projektem akustycznym ekranowania obszarów akustycznej w otoczeniu drogi krajowej nr 3 na terenie miasta Tab.22. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora dzienna Nr punktu 1 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 65.6 53,,7 60 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Nr punktu 2 3 4 5 6 7 Lokalizacja punktu ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 64,5 55,0 59,7 55,9 71,9 58,6 71,5 56,6 72,0 55,2 70,8 53,7 Tab.23. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora nocna Nr punktu 1 2 3 4 5 6 7 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 61,1 49,1 60,0 50,5 55,2 51,4 67,4 54,0 66,9 52,0 67,5 50,7 66,3 49,2 61 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 24.Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.- pora dzienna Nr punktu 1 2 3 4 5 6 7 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 66,8 54,3 65,0 55,6 60,0 56,3 72,1 60,2 71,7 58,0 72,0 59,2 70,9 56,8 Tab.25. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.- pora nocna Nr punktu 1 2 3 4 5 6 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 62,3 49,8 60,5 51,0 55,5 51,8 67,6 55,7 67,1 53,5 67,5 54,7 62 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Nr punktu 7 Lokalizacja punktu naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 66,4 52,3 Tab. 26.Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora dzienna Nr punktu 1 2 3 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 67,7 56,1 66,7 57,2 60,4 56,9 Tab.27. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora nocna Nr punktu 1 2 3 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed zastosowaniem Prognoza dla układu ekranów uwzględniającego akustycznych ekranowanie [dB] [dB] 63,2 51,6 62,2 52,7 55,9 52,3 63 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 W celu ochrony środowiska mieszkaniowego i rekreacyjno-wypoczynkowego (ogrody działkowe) w sąsiedztwie drogi krajowej nr 3 w Polkowicach zaproponowano zastosowanie następujących rozwiązań ograniczających emisję hałasu: Ogrody działkowe – ekran akustyczny dźwiękochłonno-izolacyjny o wysokości około 5,0 m. Zabudowa mieszkaniowa przy ul. 11-go Lutego – ekran akustyczny dźwiękochłonnoizolacyjny o wysokości 6,0 m. Początek przedmiotowego ekranu o wskazanej wysokości powinien zostać usytuowany na granicy obszaru ogrodów działkowych sąsiadującej z ul. 11-go Lutego. Budowę ekranów wykonała Gmina Polkowice w latach 2009-2010. 5.5. ODDZIAŁYWANIE GÓRNICTWA Eksploatacja górnicza złoża rud miedzi w granicach administracyjnych Gminy Polkowice prowadzona jest przez KGHM Polska Miedź S.A.: Oddział Zakłady Górnicze „Polkowice – Sieroszowice” w Kaźmierzowie, Oddział Zakłady Górnicze Rudna w Polkowicach, Oddział Zakłady Górnicze „Lubin” w Lubinie. Oddział Zakłady Górnicze „Polkowice – Sieroszowice” w Kaźmierzowie Specyfiką kopalni „Polkowice-Sieroszowice” są złoża rud miedzi, różnorodnej miąższości od 0,4 m do 7,0 m. Zawartość miedzi w rudzie wynosi ok. 1,8 %. Oprócz rudy miedzi kopalnia „Polkowice-Sieroszowice” wydobywa również wysokiej jakości sól kamienną o zawartości 9799% NaCl, której pokłady występują nad złożem miedzi. ZG „Polkowice-Sieroszowice” prowadzą eksploatację w obrębie trzech obszarów górniczych: „Polkowice II”, „Radwanice Wschód”, „Sieroszowice I” . Łączna powierzchnia tych obszarów wynosi 174,56 km2. Na terenie górniczym „PolkowiceSieroszowice” wydobycie prowadzone jest techniką strzelniczą. Stosowane są systemy komorowo-filarowe z ugięciem stropu, z likwidacją przestrzeni wybranej na zawał. Prace związane z wydobyciem rudy są w pełni zmechanizowane. Do charakterystyki złoża został dopasowany park maszynowy. W rezultacie zastosowania eksploatacji selektywnej i rozdzielczej w procesie urabiania rudy oddziela się skałę płonną (kamień). Kamień ten lokowany jest w zrobach. Pozostawienie skały płonnej na dole ma wymiar proekologiczny i przyczynia się do zmniejszenia wpływu prowadzonej eksploatacji na powierzchnię terenu. Urobek wydobyty w kopalni trafia do Zakładów Wzbogacania Rud. Teren górniczy „Polkowice II” obejmuje swym zasięgiem zabudowę Polkowic Dolnych oraz wsi Sobin, Szklary Górne, Jędrzychów oraz tereny rolne i leśne. Dotychczasowa eksploatacja spowodowała deformacje powierzchni terenu odpowiadające I, II, III kategorii terenu górniczego: III kategoria terenu górniczego obejmuje swym zasięgiem tereny leśne, około 0,35 km Przemysłowej linii Kolejowej oraz część wsi Szklary Górne; II kategoria terenu górniczego obejmuje swym zasięgiem tereny rolno – leśne oraz część zabudowy wsi Szklary Górne, część drogi państwowej nr 3, część magistralnego rurociągu gazowego, część Przemysłowej Linii Kolejowej (PLK), część Polkowic Dolnych, część wsi Sobin oraz część ujęcia wody Sobin – Jędrzychów; 64 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 I kategoria terenu górniczego obejmuje swym zasięgiem tereny rolno – leśne, część Polkowic Dolnych, wsi Szklary Górne, wieś Sobin, zabudowę przemysłową Polkowickiej Podstrefy LSSE w Polkowicach Dolnych, cześć drogi państwowej nr 3, pozostała część PLK przechodzącej przez teren OG „Polkowice II”, szyby, zabudowania przy szybach rejonu Polkowice. Teren górniczy „Sieroszowice I” na terenie gminy Polkowice obejmuje swym zasięgiem zabudowę wsi Sucha Górna, Kaźmierzów, natomiast poza granicami gminy zabudowę wsi Jezmanowa, Bądzów, Gaiki, Potoczek, Dobromil, Łagoszów Wielki, Łagoszów Mały, Przesieczna, Borów, Jakubów, Kurów, Galowice, Maniów, część Radwanic, część Kłębanowic, Obiszów, Obiszówek, część miejscowości Kwielice, Smardzów, Modłą oraz tereny rolne i leśne. Dotychczasowa eksploatacja spowodowała deformacje powierzchni terenu odpowiadającej I i II kategorii terenu górniczego. II kategoria terenu górniczego obejmuje swym zasięgiem tereny rolno – leśne i niewielką część wsi Sucha Górna; I kategoria terenu górniczego obejmuje swym zasięgiem tereny rolno - leśne, część wsi Sucha Górna, częściowo Kaźmierzów, część wsi Potoczek, Paulinów. Teren górniczy „Radwanice – Wschód” obejmuje swym zasięgiem zabudowę wsi Sieroszowice (I kat. terenu do zabudowy) a zatem eksploatacja nie sytuowała gminy Polkowice w granicach wpływów deformacji bezpośredniej i pośredniej. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” Eksploatacja złoża miedzi w ZG „Rudna” prowadzona jest w trzech rejonach wydobywczych: Rudna Główna (RG), Rudna Zachodnia (RZ) i Rudna Północna (RP). Powierzchnia obszaru górniczego „Rudna I” wynosi 75,6 km 2, „Rudna II” – 2,2 km2, zaś powierzchnia sąsiadującego z ZG „Rudna” obszaru „Głogów Głęboki-Przemysłowy” wynosi 55,9 km2. ZG „Rudna” funkcjonuje 11 szybów (3 wydobywcze, 4 wentylacyjne i 4 zjazdowo – materiałowe) o głębokości od 950do 1150 m. W rejonie prowadzonej eksploatacji górniczej przez ZG „Rudna” na: OG Rudna I i OG Rudna II, Głogów Głęboki i Sieroszowice I znajdują się min. miasto Polkowice i wsie: Trzebcz, Guzie, Komorniki, Tarnówek, Żuków, Moskorzyn, Pieszkowice, Dąbrowa, Biedrzychowa administracyjnie należące do gminy Polkowice. Ww. tereny znajdują się w I, II i III kategorii terenu górniczego. Eksploatacja górnicza prowadzona jest w 29 polach (partiach pokładu). Złoża cechują się zmienną miąższością od 1,0 m do 14,0 m. Eksploatację górniczą prowadzi się z likwidacją przestrzeni wybranej na zawał dla złóż o miąższości poniżej 7,0 m. Dla pól o miąższości powyżej 7,0 m stosowana jest podsadzka hydrauliczna. Eksploatację złoża rozpoczęto od jego południowej części, gdzie prace górnicze prowadzone były na głębokości 850 –900m. Dzisiaj wydobywa się rudę na głębokości ponad 1150 m, a w najbliższych latach planuje się zejście poniżej 1200 m. Główny transport poziomy realizowany jest poprzez taśmociągi, natomiast oddziałowy poprzez maszyny ciężkie. Eksploatowane złoże charakteryzuje się bardzo zróżnicowanymi warunkami tektonicznymi i zmiennością miąższości, wahającą się w granicach 1,0m do 14,0 m. Oddział Zakłady Górnicze „Lubin” Zakłady Górnicze „Lubin” są jednym z trzech oddziałów KGHM Polska Miedź S.A. W Oddziale wydobywa się polimeryczną rudę, która zawiera głównie miedź oraz srebro i w mniejszych ilościach nikiel, kobalt, molibden. Wydobyta ruda przekazywana jest do Zakładów Wzbogacania Rud. Powierzchnia obszaru górniczego „Lubin I” wynosi 82,6 km2, „Małomice I” 75,6 km2, natomiast powierzchnia terenu górniczego odpowiednio 92,2 km2 i 75,6 km2. 65 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Działalność wydobywcza kopalni „Lubin” prowadzona jest w trzech rejonach: Wschodnim, Głównym i Zachodnim. Złoże udostępnione siedmioma szybami, eksploatowane jest systemem komorowo – filarowym z samoczynnym ugięciem stropu i komorowo – filarowym z podsadzką hydrauliczną. Roboty górnicze prowadzone są na głębokości od 810 do 850 m dziewięcioma oddziałami eksploatacyjnymi. Proces technologiczny, na który składają się prace przygotowawcze, udostępniające i eksploatacyjne oraz transport, jest w pełni zmechanizowany. Transport urobku z oddziałów wydobywczych na powierzchnię odbywa się przy pomocy samojezdnych maszyn odstawczych, przenośników taśmowych, pojazdów szynowych i urządzeń szybowych. Aktualnie eksploatacja górnicza w granicach administracyjnych gminy Polkowice będzie prowadzona w rejonie wsi Żelazny Most, która znajduje się w zasięgu I i II kategorii terenu górniczego. Oddziaływanie górnictwa na infrastrukturę Na terenach górniczych występują wpływy deformacyjne i parasejsmiczne, które mogą w sposób niekorzystny oddziaływać na zabudowę kubaturową oraz uzbrojenie podziemne(sieć wodno-kanalizacyjną, siec gazową) i infrastrukturę techniczną (np. infrastrukturę drogową). Obiektem o niskich kategoriach odporności na wpływy eksploatacji górniczej podlegają programom profilaktycznego zabezpieczania. Prace profilaktyczne, mające na celu podniesienie odporności budynków należy wykonywać przed ujawnieniem się szkodliwego dla tej zabudowy poziomu tych wpływów. Istotnym elementem ochrony zabudowy kubaturowej jest systemowo prowadzona obserwacja i nadzór techniczny nad tą zabudową. Pomiary drgań związanych z eksploatacją złóż miedzi, rejestrowanych na terenie miasta Polkowice Wstrząsy o wysokich energiach związane z eksploatacją górniczą stanowią znaczną uciążliwość dla mieszkańców gminy i miasta Polkowice. Występowanie wstrząsów na terenie miasta jest monitorowane. Dla gmin pomiary prowadzą Zakłady Górnicze, zgodnie z stosowanymi porozumieniami przekazują je do gminy Polkowice. Pomiar drgań na terenie miasta – charakterystyka sieci stanowisk pomiarowych. Na terenie miasta Polkowice zlokalizowanych jest 6 stacji pomiarowych typu SNRC. Są to stacje ziemne (2 stacje) i stacje obsługujące 2 lub 3 stanowiska pomiarowe np. – grunt, fundament, - 11 piętro. Stacje są zlokalizowane; ul. Hubala (3 czujniki), ul. Skalników ( 3 czujniki), ul. Kolejowa (2 czujniki), ul. Chabrowa (1 czujnik), Aqua Park ( 1 czujnik), Tarnówek (1 czujnik). Cały system monitoringu poziomu drgań sejsmicznych na terenie miasta Polkowice działa na bazie sejsmometrycznego systemu pomiarowo- interpretacyjnego SEJS-NET. System ten składa się z Centralnej bazy pomiarowej, pełniącej rolę nadrzędną w systemie oraz z zespołu stacji pomiarowych, zlokalizowanych na poszczególnych stanowiskach pomiarowych. Rozmieszczenie aparatury pomiarowej w mieście Polkowice przedstawione zostało na rysunku poniżej 66 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Ryc. 13. Rozmieszczenie aparatury pomiarowej w mieście Polkowice (Źródło: „Charakterystyka drgań związanych z eksploatacją złóż miedzi, rejestrowanych na terenie miasta Polkowice”, M. Macioszczyk, M. Kalus – Chiżyńska, praca dyplomowa, Akademia Górniczo – Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geofizyki, Kraków 2008) Cały system monitoringu będący własnością gminy Polkowice służy stałym obserwacjom wstrząsów pochodzenia górniczego zaistniałym w wyniku eksploatacji rud miedzi w obszarach Zakładów Górniczych Rudna, Polkowice- Sieroszowice, Lubin. Ma on na celu przyczyniać się do zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom Polkowic. Zarejestrowane parametry drgań w systemie SEJS-NET wykorzystywane są do oceny odporności obiektów budowlanych zlokalizowanych na terenie miasta i gminy Polkowice oraz jako dane wyjściowe do projektowania nowych obiektów budowlanych, a także są bazą do prognozowania parametrów drgań powierzchni terenu w Planach Ruchu Zakładów Górniczych. System monitoringu wykorzystywany jest także do prac naukowych przez AGH Kraków, Politechnikę Krakowską, Ośrodek Naukowy z Czech i dla kształcenia studentów – Politechnika Wrocławska. 5.6. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska pola elektromagnetyczne definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. 67 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Źródłem pól elektromagnetycznych emitowanych do środowiska w powyższym zakresie częstotliwości są stacje i linie elektroenergetyczne, urządzenia radionadawcze i radiokomunikacyjne oraz liczne urządzenia medyczne i przemysłowe. Wpływ tych urządzeń na środowisko jest zależny od częstotliwości ich pracy, ale przede wszystkim od wielkości wytwarzanej przez nie energii. W związku z tym z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają następujące obiekty: linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym 110 kV lub wyższym; obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne; urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej o częstotliwości 450 – 1800 MHz, których sieć rozwinęła się znacznie w ciągu ostatnich lat; urządzenia radiolokacyjne. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa ochrony środowiska. Zgodnie z ww. artykułem „Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach; zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane”. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku z wyróżnieniem terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U.2003.192.1883). Zgodnie z art. 123 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Dnia 12 listopada 2007 zostało wydane Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U.2007.221.1645). Badanie pól elektromagnetycznych w województwie dolnośląskim jest przeprowadzane i nadzorowane przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Wyniki przeprowadzonych badań publikowane są w raportach o stanie środowiska w województwie dolnośląskim. W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu nie prowadził badań poziomów pól elektromagnetycznych na terenie gminy Polkowice. Na terenie gminy Polkowice zlokalizowane są następujące stacje bazowe telefonii komórkowej: przy ul. Leśnej 2 (Era GSM900/GSM1800/UMTS, Orange GSM900/GSM1800, NMT); na budynku szybu SW-1 (Plus GSM900). Postępowanie administracyjne związane z lokalizacją stacji bazowych telefonii komórkowej odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami Prawa ochrony środowiska i poprzedzone jest procedurą ocen oddziaływania na środowisko. Przepisy ochrony środowiska nakładają na inwestora obowiązek wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych bezpośrednio po uruchomieniu obiektu. 5.7. GLEBA I POWIERZCHNIA TERENU Wpływ na jakość gleb na terenie gminy mają głównie: zanieczyszczenie gleb (szczególnie metalami ciężkimi), zakwaszenie gleb oraz procesy erozyjne. 68 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Erozja gleb Erozja jest procesem geologicznym i pod pojęciem erozji gleb rozumie się zarówno procesy naturalne powodowane przez wodę, wiatr i śnieg, jak i antropogeniczne przeobrażające powierzchniowo i wgłębnie powierzchnię ziemi. Tereny erodowane, w tym zwłaszcza agro-ekosystemy, cechują się znacznie zachwianą równowagą biologiczną, prowadzącą do negatywnych i najczęściej trwałych zmian warunków ekologicznych i techniczno-organizacyjnych. W warunkach polskich za najważniejszą uznaje erozję powodowaną przez wodę (erozja wodna) i wiatr (erozja wietrzna). Erozja wodna - przeobrażenie i degradowanie wierzchniego i głębszych poziomów gleb w wyniku oddziaływania spływów powierzchniowych z deszczu lub tającego śniegu oraz wód rzecznych. Należą do niej procesy powierzchniowe, liniowe i podziemne. Erozja wietrzna (eoliczna) - przeobrażenie i degradowanie gleb pod wpływem erozyjnego oddziaływania wiatru. Nalezą do niej procesy deflacji, korazji i akumulacji. Erozja wodna powierzchniowa polega głównie na zmywaniu cząstek glebowych z terenów wyżej położonych i zachodzi przede wszystkim na glebach ornych o zróżnicowanej rzeźbie terenu. W procesie tej erozji wymywane są, przede wszystkim, najdrobniejsze cząstki gleb, w tym koloidy organiczne, wchodzące w skład próchnicy glebowej oraz cząstki mineralne, zwłaszcza frakcje pyłu, drobnego piasku i koloidy. W tabeli poniżej przedstawiono stopień zagrożenia gruntów rolnych erozją wodną powierzchniową na terenie gminy Polkowice. Tab. 28.Stopień zagrożenia gruntów rolnych na terenie gminy Polkowice erozją wodną powierzchniową Zagrożenie gleb gruntów ornych erozją wodną Wyszczególnienie % gruntów ornych nie występuje lub lokalnie bardzo małe 2,1 małe 92,8 umiarkowane 4,7 średnie 0,4 silne 0 bardzo silne 0 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 Erozja wietrzna Czynnikami, które decydują o wystąpieniu i nasileniu erozji wietrznej są: naturalna podatność gleb na rozwiewanie, rzeźba terenu, częstotliwość i natężenie wiatrów, stan szaty roślinnej, wielkość i rozkład opadów atmosferycznych, wilgotność i zwartość wierzchniej warstwy gruntu. Mechaniczne rozluźnianie i przemieszczanie suchego gruntu (wskutek uprawy ziemi, poruszania się pojazdów, chodzenia ludzi i zwierząt) wyzwala oraz nasila pylenie. Nadmierne wylesienie terenu, niedobór opadów atmosferycznych, intensywne rolnictwo powodują występowanie, w różnym nasileniu erozji wietrznej. Erozja wietrzna degraduje pokrywę glebową w miejscach wywiewania i osadzania mas ziemnych oraz stanowi dużą uciążliwość dla ludzi i zwierząt. Udział powierzchni gruntów ornych narażonych na stopnie erozji wietrznej na terenie gminy Polkowice przedstawiono w tabeli poniżej. 69 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 29. Stopnie erozji wietrznej gruntów ornych na terenie gminy Polkowice Erozja słaba 8,0 Stopnie erozji wietrznej (% gruntów ornych) Erozja średnia 69,2 Erozja silna 22,8 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 Zakwaszenie gleb Nadmierne zakwaszenie gleb stanowi poważny czynnik ich degradacji. Przyczynia się również do ograniczania możliwości plonowania większości gatunków roślin uprawnych, a nierzadko szkodzi wegetacji. Wiele roślin na glebach nadmiernie kwaśnych daje nie tylko niższe plony, ale i ich jakość jest gorsza, np. mała zawartość fosforu, wapnia, magnezu i in. Powodem zakwaszenia gleb są procesy naturalne zachodzące w glebach i czynniki atmosferyczne. Intensywność naturalnego zakwaszenia gleb zależy od następujących czynników: rodzaju i gatunku gleb, warunków klimatycznych, ukształtowania rzeźby terenu. Zakwaszeniu gleb sprzyjają także czynniki antropogeniczne związane są z różnorodną działalnością człowieka. Spośród tych czynników, to przede wszystkim: zanieczyszczenia atmosfery (SO 2 , CO 2 , NOx), składowanie i stosowanie kwaśnych i kwasotwórczych odpadów, stosowanie nawozów fizjologicznie kwaśnych, malejący udział nawożenia organicznego, niewłaściwe następstwo roślin, niedostateczne wapnowanie użytków rolnych. Procentowy udział gleb kwaśnych, obojętnych i zasadowych na terenie gminy Polkowice przedstawiono w tabeli poniżej. Tab. 30 Udział gleb w przedziałach odczynu na terenie gminy Polkowice Odczyn bardzo kwaśny [%] 12 Udział gleb w przedziałach odczynu – gmina Polkowice Odczyn Odczyn Odczyn kwaśny lekko kwaśny obojętny [%] [%] [%] 26 37 18 Odczyn zasadowy [%] 7 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 Określenie prawidłowej dawki wapna jest z rolniczego punktu widzenia bardzo ważne. Dawki zbyt małe mogą okazać się nieefektywne, natomiast przy zastosowaniu zbyt dużych dawek, ujawniają się negatywne skutki przewapnowania gleb. Dawki wapna naliczane są dla przedziałów potrzeb wapnowania, a nie dla przedziałów pH. Odczyn stanowi pierwsze z podstawowych kryteriów określających potrzeby wapnowania gleb. Drugim kryterium jest skład granulometryczny, określany jako kategoria agronomiczna – grupa gleby. Ustalono 5 przedziałów potrzeb wapnowania i stanowią one podstawę doradztwa nawozowego w zakresie wapnowania gleb: potrzeby wapnowania konieczne, potrzeby wapnowania potrzebne, potrzeby wapnowania wskazane, potrzeby wapnowania ograniczone, potrzeby wapnowania zbędne. 70 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab.31 Udział gleb w przedziałach potrzeb wapnowania na terenie gminy Polkowice Konieczne 22 Udział przedziałów potrzeb wapnowania - % Potrzebne Wskazane Ograniczone 14 18 18 Zbędne 28 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 Zawartość metali ciężkich w glebach Badania gleb na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most” wykazały przekroczenie wartości dopuszczalnej ołowiu w 2 próbach – w obrębie Trzebcz (gmina Polkowice) i w obrębie Grodziszcze (gmina Grębocice). Badania nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych wartości, określonych standardami jakości gleb, w odniesieniu do pozostałych metali – miedzi, kadmu, cynku, rtęci i arsenu. Przypadki przekroczeń standardów jakości gleb należą do rzadkości, jednakże ryzyko nadmiernej akumulacji metali w roślinach może również dotyczyć obszarów gleb o podwyższonej zawartości metali, w warunkach silnego zakwaszenia. Stąd szczególnie istotne jest wapnowanie gleb charakteryzujących się podwyższoną zawartością metali. Badania gleb wykonane w latach 2006 – 2007 wykazały na terenie gminy Polkowice przypadki zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi zakwalifikowane do II stopnia zanieczyszczenia (gleby słabo zanieczyszczone) i III stopnia zanieczyszczenia (gleby średnio zanieczyszczone) w poniższych obrębach: Komorniki - IIº Cu, Żelazny Most - IIº Cu, Dąbrowa - IIº Cu, Trzebcz - IIº Cu, IIº Cd, IIIº Pb. Obawa zanieczyszczenia roślin metalami ciężkimi jest już możliwa w przypadku ich uprawy na glebach wykazujących I stopień zanieczyszczenia (gleby o podwyższonej zawartości metali). Zagrożenie to zdecydowanie wzrasta na glebach słabo zanieczyszczonych (II stopień) i średnio zanieczyszczonych (III stopień). Zawartość metali ciężkich w roślinach Ocenę zawartości metali ciężkich w roślinach dokonano pod kątem przydatności spożywczo – konsumpcyjnej i przydatności paszowej. Analiza zawartości rtęci i arsenu w roślinach, dokonana została w oparciu o maksymalne poziomy zanieczyszczeń dla przydatności spożywczej. Podkreślenia wymaga fakt, że w ostatnich badaniach wykonanych w latach 2006 – 2007, na całym obszarze objętym analizą stwierdzono przypadki przekroczenia dopuszczalnych poziomów zawartości rtęci – przekroczenia wykazało 12,8% prób ziemniaków i 50% prób ziarna zbóż (zawartość rtęci zbadano w 39 próbach ziemniaków i w 24 próbach ziarna zbóż). Stwierdzone badaniami bardzo liczne przypadki przekroczeń dopuszczalnych (progowych) zawartości metali ciężkich (przede wszystkim ołowiu, kadmu i rtęci) mogą stanowić zagrożenie dla ludzi i zwierząt. Ocena i analiza poziomu zawartości metali ciężkich w glebach i roślinach nie wykazała zależności zwiększonej (nadmiernej) ilości tych pierwiastków w roślinach od właściwości gleb. Tak więc przekroczenia w roślinach mogą być skutkiem emisji zanieczyszczeń do powietrza i gromadzenia ich na powierzchni roślin. 71 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tereny zdegradowane Zgodnie z Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. 1995 Nr 16 poz. 78 z póz. zm.) do rekultywacji zobowiązani są przedsiębiorcy wydobywający kopalinę (w terminie 5 lat od ukończenia eksploatacji) natomiast rekultywacja gruntów rolnych i leśnych może odbywać się jedynie na wniosek właściciela nieruchomości, użytkownika itd., a w określonych przypadkach (art. 20 ww. Ustawy) decyzje wydawane są z urzędu w stosunku do osób, które „powodowały obniżenie wartości użytkowej gruntu”. W wyrobiskach poeksploatacyjnych istnieje zagrożenie nielegalnego składowania odpadów komunalnych. Ustalone warunki rekultywacji gruntów na terenie gminy Polkowice (zgodnie z danymi Starostwa Powiatowego w Polkowicach): wyrobisko na terenie działki nr 807/1 obręb 4 miasta Polkowice – kierunek rekultywacji – rolny; wyrobiska poeksploatacyjne na terenie górniczym „Guzice” na dz. Nr 340/11 obręb Guzice – kierunek rekultywacji leśny – Pole 1, wodno-leśny – Pole 2; złoże kruszywa naturalnego „Żelazny Most” na dz. Nr 126/1, 126/2, 159/3, 203 obręb Żelazny Most – kierunek rekultywacji – wodno rekreacyjny dla wyrobiska oraz leśno-rekreacyjny dla terenów przyległych. 5.8. GOSPODARKA ODPADAMI Zagadnienia związane z gospodarką odpadami zostały dokładnie omówione w Planie Gospodarki Odpadami Gmin należących do „ZGZM” Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata 2008 -2011 z perspektywą na lata 2012 -2015 oraz w aktualizowanym Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice. 6. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO ROKU 2018 6.1. WSTĘP W celu opracowania dokumentów strategicznych przyjmuje się na ogół trójstopniową hierarchię celów: cel nadrzędny, cele systemowe, kierunki działań. Na proces planowania nakładają się również uwarunkowania wynikające z istniejących programów sektorowych, planów i programów wyższego szczebla. Formułowane cele i zadania są pochodną obecnego stanu i zagrożeń środowiska na terenie gminy. Specyfika przeważającej działalności gospodarczej oraz charakterystyka funkcjonalna gminy warunkuje kierunki działań i zadania, jakie należy wykonać, aby we właściwy sposób przeciwdziałać degradacji środowiska, dążyć do poprawy jego stanu, a tym samym do poprawy jakości życia mieszkańców gminy. 6.2. PRIORYTETY OCHRONY ŚRODOWISKA W oparciu o diagnozę stanu środowiska oraz zagrożenia środowiska zdefiniowano najważniejsze priorytety ochrony środowiska w Gminie Polkowice: W zakresie ochrony przyrody: Ochrona obszarów cennych przyrodniczo Tworzenie nowych form ochrony przyrody na terenie gminy Rozwój i ochrona zieleni miejskiej Ochrona zasobów leśnych 72 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 W zakresie ochrony wód: Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej i deszczowej Modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę Zapewnienie najwyższej jakości wód powierzchniowych i podziemnych W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń z ciepłownictwa Zmniejszenie emisji komunikacyjnej Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych Oszczędzanie energii W zakresie ochrony powierzchni ziemi: Zapewnienie dotrzymania standardów jakości gleb na terenie gminy W zakresie edukacji ekologicznej: Kontynuacja edukacji ekologicznej mieszkańców 6.3. CEL NADRZĘDNY W przypadku Gminy Polkowice cel nadrzędny został zdefiniowany jako: „Trwały, niezagrażający środowisku naturalnemu rozwój społeczno-gospodarczy gminy” 6.4. CELE SYSTEMOWE Cele systemowe wyznaczają stan jaki należy osiągnąć w horyzoncie czasowym 8 lat. Cele systemowe są identyfikowane na podstawie analizy obszarów problemowych występujących na terenie gminy. Cele systemowe powinny być mierzalne, realistyczne i terminowe. Na poszczególne cele systemowe składają się kierunki działań. W ramach poszczególnych kierunków działań określono konkretne zadania, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów. Zadania podzielono na krótkoterminowe, czyli takie które przewidziano do realizacji w latach 2011 – 2014 oraz zadania długoterminowe - przewidziane do realizacji w latach 2015 – 2018. W harmonogramie rzeczowo-finansowym realizacji zadań krótkoterminowych na lata 20112014 przedstawionym w Rozdziale 7 ujęto poszczególne zadania niezbędne do osiągnięcia założonych celów, wraz z potencjalnymi źródłami ich finansowania oraz jednostką odpowiedzialną za realizację. W harmonogramie ujęto zadania własne Gminy oraz zadania realizowane przez inne jednostki, a koordynowane przez Gminę. 6.4.1. ZASOBY PRZYRODY Cel systemowy: Ochrona i rozwój obszarów chronionych. Ochrona bioróżnorodności. 73 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Kierunki działań: I. Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo II. Ochrona bioróżnorodności III. Ochrona lasów Kierunek działań I: Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo Zadania długoterminowe Zadania krótkoterminowe utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce” wykonanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo na podstawie danych z inwentaryzacji przyrodniczej gminy dalszy rozwój i bieżąca ochrona obiektów cennych przyrodniczo na podstawie danych z inwentaryzacji przyrodniczej gminy budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych Kierunek działań II: Ochrona bioróżnorodności Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej Aktualizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej i jego realizacja Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych Bioróżnorodność oznacza zróżnicowanie życia na wszelkich poziomach jego organizacji – w obrębie gatunku (różnorodność genetyczna), pomiędzy gatunkami oraz różnorodność ekosystemów. Objęcie prawną ochroną wartościowych obiektów i obszarów pozwoli na utrzymanie ciągłości procesów ekologicznych i przyczyni się do zachowania stabilności ekosystemów. Zachowana zostanie ciągłość fauny i flory wraz z ich siedliskami. 74 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Istotne jest także utrzymanie i konserwacja terenów zielonych szczególnie na obszarze miasta, gdyż pełnią one funkcje rekreacyjne, klimatotwórcze i ochronne. Kierunek działań III: Ochrona lasów Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Monitoring procesu zwiększania zalesień Zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych (zwiększenie różnorodności gatunkowej szczególnie w nasadzeniach porolnych) Gospodarka leśna powinna być prowadzona zgodnie z wymaganiami ochrony przyrody. Zrównoważona gospodarka leśna, to działalność zmierzająca do ukształtowania takiej struktury lasów i wykorzystania ich w taki sposób i tempie, zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego i żywotności. Należy dążyć do renaturalizacji lasów silnie przekształconych gospodarką leśną, a ekosystemy zbliżone do naturalnych przynajmniej częściowo objąć ochroną bierną. Wszelkie zabiegi techniczno-leśne powinny uwzględniać konieczność zachowania bogactwa gatunkowego i strukturalnego lasu. 6.4.2. ZASOBY WODNE Cel systemowy: Poprawa jakości i ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom gminy odpowiedniej jakości wody do picia. Kierunki działań: I. Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych 75 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 II. Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Kierunek działań I: Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb Dalsze kontrole stanu technicznego szamb Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych Zakup środków transportu dla Eko – Patrolu Dalsze promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej Dalsza sukcesywna rozbudowa i bieżąca modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej i kanalizacji deszczowej (szczególnie terenów dróg i placów) Bieżąca kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej) Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej) Za priorytetowe działania chroniące jakość wód powierzchniowych i podziemnych w gminie Polkowice należy uznać rozwój systemu kanalizacyjnego. Na terenach o dużym stopniu rozproszenia zabudowy ze względów ekonomicznych uzasadniona jest budowa przydomowych oczyszczalni ścieków. Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie gospodarki ściekami należy na bieżąco kontrolować stan techniczny szamb (szczelność) oraz egzekwować umowy na opróżnianie szamb. Na jakość wód zasadniczy wpływ mają również zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł rolniczych. Tą drogą do wód dostają się związki biogenne, środki ochrony roślin oraz wypłukiwane frakcje gleby. Poważnym zagrożeniem dla jakości wód jest niewłaściwe stosowanie nawozów naturalnych: gnojowicy i obornika, a także rolnicze wykorzystywanie ścieków i osadów ściekowych bez zachowania wymogów ochrony środowiska. Ograniczenie spływu azotu z pól do wód podziemnych i powierzchniowych można osiągnąć poprzez racjonalne dozowanie i limitowanie środków plonotwórczych na użytkach rolnych. Odpowiednie przechowywanie nawozów naturalnych chroni przed niekontrolowanym 76 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 przedostawaniem się niebezpiecznych substancji do wód. Budowa szczelnych zbiorników na gnojówkę oraz uszczelnionych płyt obornikowych pozwoli na ograniczenie tego zagrożenia. Zagrożenie dla wód podziemnych stanowią „dzikie” wysypiska odpadów. Należy je sukcesywnie likwidować i rekultywować. Powstawaniu „dzikich” wysypisk będzie zapobiegać objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbioru odpadów oraz kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i stałych. Działania dotyczące gospodarki odpadami zostały szczegółowo omówione w Planie Gospodarki Odpadami Gminy należących do „ZGZM” Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata 2008 -2011 z perspektywą na lata 2012 -2015. Kierunek działań II: Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy Dalsza modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia) Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia) Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej w gminie Polkowice Ochrona przeciwpowodziowa – melioracje i gospodarka wodna w dolinie Szprotawy Rozbudowa i bieżąca modernizacja sieci wodociągowej przyczyni się nie tylko do poprawy standardu życia mieszkańców, ale również pozwoli na ograniczenie zużycia wody. Realizacja zadania pn. „Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm. Polkowice” realizowana będzie przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Gminę Polkowice oraz KGHM Polska Miedź S.A. Planowane przedsięwzięcie obejmuje w szczególności: regulację koryta cieku na wybranych odcinkach (zadanie realizowane będzie przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych); budowę polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin (zadanie realizowane będzie przez Gminę Polkowice); odwodnienie terenów zawodnionych - odbudowę systemu odwadniającego (zadanie realizowane będzie przez KGHM Polska Miedź S.A. Poprzez realizację przedsięwzięcia zostanie uporządkowane i zabezpieczone przed niszczeniem koryto rzeki Kaliny-Wiliny oraz zostanie odbudowana sieć rowów szczegółowych w jej zlewni. Przy współdziałaniu polderu zalewowego Sobin oraz korekcie przekroju koryta i niwelety dna miarodajny przepływ powodziowy zostanie zredukowany do wielkości tzw. przepływu dozwolonego – nie powodującego zagrożenia powodziowego terenów niżej położonych (głównie wsi Sobin). Zostaną przywrócone korzystniejsze stosunki gruntowo-wodne w dolinie rzeki Kalina a zwłaszcza na dwóch dużych obszarach , które uległy podtopieniu wskutek osiadania powierzchni terenu. Zastosowanie przy regulacji przyjaznych dla środowiska rozwiązań i materiałów poprawi korzystnie przestrzeń hydrobiologiczną w korycie rzeki. 77 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 W perspektywie długoterminowej na terenie gminy realizowane będą zadania w zakresie melioracji i gospodarki wodnej w dolinie Szprotawy zgodnie z „Koncepcją programowoprzestrzenną melioracji i gospodarki wodnej w dolinie Szprotawy w powiecie polkowickim”. Opracowana koncepcja programowo –przestrzenna obejmuje teren całego powiatu, w tym odcinki rzek (dopływy Szprotawy) przebiegające przez teren gminy (Skłoba, Kalina). W 2008 roku zostały opracowane dwa warianty koncepcji. Planowane w ramach zadania prace to m.in.: przebudowa i modernizacja istniejących koryt rzek, modernizacja istniejących wałów przeciwpowodziowych, budowa nowych wałów przeciwpowodziowych, przebudowa i modernizacja istniejących kanałów ulgi, przebudowa istniejących budowli piętrzących (jazy ruchome i stałe, zastawki, stopnie itp.), przebudowa istniejących budowli komunikacyjnych (mosty, kładki, przepusty). Aktualnie szczegółowe dane dotyczące planowanej inwestycji nie są znane. 6.4.3. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Cel systemowy: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Ochrona przed hałasem polami elektromagnetycznymi. Kierunki działań: I. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa II. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych III. Oszczędzanie energii IV. Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł przemysłowych V. Ochrona przed hałasem VI. Ochrona przed polami elektromagnetycznym Kierunek działań I: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa Zadania krótkoterminowe Opracowanie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji (PONE) Zadania długoterminowe Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy Termomodernizacja obiektów 78 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizacja nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku) Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie Zadania długoterminowe użyteczności publicznej na terenie gminy Realizacja PONE na terenie Polkowic, w tym stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego Modernizacja sieci cieplnych na terenie gminy Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizację nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku) Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów komunalnych Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów komunalnych 79 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe jego wpływie na zdrowie Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice” Zadania długoterminowe Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice” Do najważniejszych zadań mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa zgodnie z Programem Ochrony Powietrza dla Województwa Dolnośląskiego należą: opracowanie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji i jego realizacja, likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie całej gminy, rozbudowa sieci gazowej oraz termomodernizacja budynków. Istotne będzie również sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania oraz edukacja ekologiczna z zakresu ograniczenia emisji z ciepłownictwa (działania promocyjne i edukacyjne). Kierunek działań II: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Budowa drogi S3 jako obwodnic Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane (Budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica) Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) Budowa, przebudowa, remonty dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg) Dalsza budowa, przebudowa, remonty dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg) Kontynuacja budowy ścieżek rowerowych Dalsza edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu Budowa ścieżek rowerowych Dalsza budowa ścieżek rowerowych Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Zakup i wymiana taboru komunikacji miejskiej - pojazdów konwencjonalnych spełniających normy emisji spalin Euro 4 lub zastosowanie w komunikacji miejskiej 80 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe środków transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego Zadania długoterminowe Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Kierunek działań III: Oszczędzanie energii Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Budowa, przebudowa, remont oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne Dalsza budowa, przebudowa i remonty oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii Dalsze wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii Kierunek działań IV: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Kontrola dotrzymywania przez zakłady Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most” Zraszanie obszarów narażonych na pylenie Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów Wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania ludności o zwiększonych standardów emisyjnych Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most” Zraszanie obszarów narażonych na pylenie Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na 81 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe stężeniach pyłów z obiektu Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spali; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza) Zadania długoterminowe etapie wydawania decyzji środowiskowych Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spali; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza) Kierunek działań V: Ochrona przed hałasem Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej - budowa drogi S-3 na odcinku Nowe Miasteczko-Legnica (po wschodniej stronie m. Polkowice, realizacja tej drogi spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 oraz przyczyni się do poprawy klimatu akustycznego) Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc Zabezpieczenie mieszkańców przed nadmierną emisją hałasu do środowiska budowa zabezpieczeń akustycznych dla m. Kaźmierzów, m. Biedrzychowa oraz dla terenu rekreacyjnego w m. Polkowice - w ramach budowy drogi S-3 Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc 82 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Kierunek działań VI: Ochrona polami elektromagnetycznymi Zadania krótkoterminowe Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych 6.4.4. Zadania długoterminowe Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych POWIERZCHNIA TERENU I ŚRODOWISKO GLEBOWE Cel systemowy: Ochrona środowiska glebowego i zasobów kopalin Kierunki działań: I. Zapobieganie degradacji gleb II. Ochrona zasobów kopalin Kierunek działań I: Zapobieganie degradacji gleb Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Wapnowanie gleb i racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów Wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i edukacja rolników 83 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych Zadania długoterminowe Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w celu zapobiegania erozji gleb Istotnym kierunkiem działań w rolnictwie będzie wdrażanie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). Ochrona gleb powinna bowiem uwzględniać racjonalne zużycie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, preferowanie nawozów naturalnych, np. obornika, kompostu. Ponadto stosowanie przez rolników nawozów syntetycznych i mineralnych, odchodów zwierząt (np. gnojowicy), nieodpowiednich dawek kompostów naturalnych może znacznie nasilać procesy degradacji gleb. Erozja wietrzna jest typowa dla otwartych przestrzeni rolnych, dlatego niezbędne będzie stosowanie zadrzewień śródpolnych oraz podobnie jak przy zapobieganiu erozji wodnej stałe utrzymanie gleby pod pokrywą roślinną. Kierunek działań II: Ochrona zasobów kopalin Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu „dzikich wysypisk” Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Stosowanie jako kruszyw materiałów pochodzących z odzysku 6.4.5. EDUKACJA Cel systemowy: Edukacja ekologiczna społeczeństwa. Kierunek działań: I. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa II. Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia Kierunek działań I: Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Zadania krótkoterminowe Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym Zadania długoterminowe Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym 84 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadania krótkoterminowe aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów Zadania długoterminowe aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej (zgodnie z założeniami zaktualizowanego dokumentu) Aktualizacja Programu Edukacji Ekologicznej Aktywna edukacja ekologiczna – ścieżka edukacyjna pn. „Kształtowanie właściwych postaw dzieci, młodzieży oraz dorosłych mieszkańców gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska” Lekcje w terenie, badania laboratoryjne wody - wykorzystanie obiektów: Oczyszczalni Ścieków, Stacji Uzdatniania Wody w Suchej Górnej, Składowiska Odpadów w Trzebczu Zakładanie ścieżek edukacyjnych popularyzujących lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych Zakładanie ścieżek edukacyjnych popularyzujących lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy Wspomaganie działania Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy Utworzenie Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej - opracowanie koncepcji funkcjonowania ośrodka, - identyfikacja źródeł finansowania 85 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Kierunek działań II: Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia Zadania krótkoterminowe Zadania długoterminowe Zielone szkoły - wyjazdy profilaktyczno zdrowotne dzieci w ramach turnusów ekologicznych Promocja zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka - prowadzenie Poradni Promocji Zdrowia w Ochronie Ekologicznej Dziecka – monitorowanie poziomu metali ciężkich we krwi, leczenie, profilaktyka Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Niezbędnym warunkiem realizacji celów w zakresie ochrony i poprawy jakości środowiska oraz racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych jest dobrze zorganizowany system edukacji ekologicznej. Konieczna jest jak najbardziej wszechstronna edukacja ekologiczna skierowana zarówno do dzieci, dorosłych, jaki i grup zawodowych (np. rolników, przedsiębiorców). Edukacja społeczeństwa ma na celu ukształtowanie właściwego stosunku do otaczającego środowiska naturalnego, doprowadzenie do jego większego poszanowania i zachęcić do prowadzenia zdrowego trybu życia. Kształtowanie świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży jest ważnym zadaniem realizowanym w formalnym systemie kształcenia obejmującym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe. System kształcenia uczniów powinien być nastawiony na wykształcenie u nich umiejętności obserwowania środowiska i zmian w nim zachodzących, wrażliwości na piękno przyrody i szacunku dla niej oraz zwrócenie uwagi na najistotniejsze problemy związane z ochroną środowiska występujące na terenie gminy. Najefektywniejszym sposobem podniesienia świadomości ekologicznej osób dorosłych jest zaangażowanie mieszkańców w procesy decyzyjne. Niezbędne jest przekazywanie mieszkańcom informacji o stanie środowiska i podejmowanych działaniach na rzecz jego ochrony, a także o możliwościach prawnych uczestniczenia w podejmowaniu decyzji mających wpływ na stan środowiska. Udostępnianie informacji będzie pomocne przy stymulowaniu proekologicznych zachowań społeczności lokalnej. 86 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 7. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY Proponowane do realizacji w latach 2011 – 2014 przedsięwzięcia ujęto w następujących tabelach: Zasoby przyrody – Tabela 32 Zasoby wodne – Tabela 33 Powietrze atmosferyczne – Tabela 34 Powierzchnia terenu i środowisko glebowe – Tabela 35 Edukacja ekologiczna – Tabela 36 Dla pewnych działań pozainwestycyjnych zawartych w harmonogramie rzeczowofinansowym koszty zostały określone jako „wkład rzeczowy”. Dotyczy to przedsięwzięć, które będą realizowane w ramach codziennych obowiązków pracowników Urzędu Gminy, a więc bez dodatkowych kosztów. Określenie „wkład rzeczowy” tyczyć się może również udziału merytorycznego, udostępnienia zasobów, czy partycypowania w organizacji przedsięwzięcia. Kolorem zielonym oznaczono zadania własne gminy, pozostałe zadania to zadania koordynowane przez Gminę. 87 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 32. Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych na lata 2011-2014 w zakresie „ochrona przyrody” Szacunkowe koszty w tys. PLN Ochrona lasów Ochrona bioróżnorodności Gmina Budżet Gminy, Fundusze zewnętrzne Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo - utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce” Nadleśnictwo Lubin Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Ekopatrol Straż Miejska Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo – na podstawie danych z aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy Gmina, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Ekopatrol Straż Miejska Bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych Gmina i inni właściciele Budżet Gminy, Środki własne właścicieli Zadanie ciągłe Realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej Gmina, Władający gruntem Budżet Gminy, Środki własne władających gruntem Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej Gmina Budżet Gminy Zadanie ciągłe 900* Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych Gmina, administratorzy dróg, rolnicy Budżet Gminy, Środki własne rolników, LGD Porozumienie Wzgórz Dalkowskich Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Gmina Wkład rzeczowy Gminy 2011-2014 Wkład rzeczowy Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo Władający gruntem Środki własne władających gruntem Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Środki własne RDOŚ, WFOŚiGW i inne środki zewnętrzne Środki własne RDOŚ, Budżet Gminy WFOŚiGW i inne środki zewnętrzne 2014 Wykonanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy Termin realizacji 2013 Źródła finansowania 2012 Zadanie Jednostka odpowiedzialna za realizację 2011 Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo Kierunek działań 2011 - 2012 120* b.d. - - 2011-2012 b.d. b.d. - - Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) 1500* 1600* 850* 88 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Szacunkowe koszty w tys. PLN Nadleśnictwa Środki własne Nadleśnictwa Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Monitoring procesu zwiększania zalesień Gmina, Nadleśnictwa, osoby fizyczne (właściciele lasów) Wkład rzeczowy Gminy, Wkład rzeczowy Nadleśnictwa, Wkład rzeczowy właścicieli lasów Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych Nadleśnictwa Środki własne Nadleśnictwa 2011-2014 Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych (zwiększenie różnorodności gatunkowej szczególnie w nasadzeniach porolnych ) Gmina, Nadleśnictwa Wkład rzeczowy Gminy, Wkład rzeczowy Nadleśnictwa 2011-2014 (w miarę potrzeb) b.d. b.d. b.d. 2014 Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja) Termin realizacji 2013 Źródła finansowania 2012 Zadanie 2011 Kierunek działań Jednostka odpowiedzialna za realizację b.d. Wkład rzeczowy 89 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 33. Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych na lata 2011-2014 w zakresie „zasoby wodne” Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych Gmina, Eko-patrol Straż Miejska, właściciele ujęć Wkład rzeczowy Gminy Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb Gmina Wkład rzeczowy Gminy Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej Gmina, DODR Wkład rzeczowy Gminy Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Gmina Polkowice, właściciele sieci Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów Gmina Polkowice, Inwestorzy, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych Gmina, Eko-patrol Straż Miejska, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach -----------------------------------Zakup środków transportu dla Eko – Patrolu Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków -------------Gmina, Eko-patrol Straż Miejska Gmina, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach Środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Budżet Gminy, Środki własne właścicieli sieci Budżet Gminy, Środki własne Inwestorów, Środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach Wkład rzeczowy Gminy, Ekopatrolu Straży Miejskiej, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach ------------Budżet Gminy Budżet Gminy, Środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach Zadanie ciągłe 7 000* 2013 Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć Termin realizacji 2012 Źródła finansowania 2011 Zadanie Jednostka odpowiedzialna za realizację 2014 Szacunkowe koszty w tys. PLN Kierunek działań b.d. Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy --------------2012-2014 - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - -- - 80 Zadanie ciągłe b.d. (koszty trudne do oszacowania, zależne od bieżących potrzeb) 90 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Mieszkańcy Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy Gmina, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, właściciele sieci Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia) Gmina, Właściciele Gruntów, ZMiUW, KGHM Polska Miedź S.A. Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm. Polkowice: - regulacja koryta cieku - budowa polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin - odwodnienie terenów zawodnionych ZMiUW (regulacja koryta cieku), Gmina Polkowice (budowa polderu w Sobinie), KGHM Polska Miedź S.A. (odwodnienie terenów) Środki własne mieszkańców, Środki zewnętrzne: Kredyty preferencyjne BOŚ, fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, fundusze unijne Środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Środki własne właścicieli sieci Budżet Gminy, Środki własne Właścicieli Gruntów, środki ZMiUW, środki KGHM S.A. Budżet Gminy, Środki własne KGHM S.A., Środki własne ZMiUW Termin realizacji 2010-2014 b.d. Zadanie ciągłe 2014 Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej) Źródła finansowania 2013 Zadanie 2012 Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Kierunek działań 2011 Szacunkowe koszty w tys. PLN Jednostka odpowiedzialna za realizację b.d. b.d. b.d. 400* 500* 1 000 Zadanie ciągłe 200* 2010-2014 1 658* 300* 4 548* 91 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 34 Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych na lata 2011-2014 w zakresie „powietrze atmosferyczne” Zadanie Źródła finansowania Termin realizacji 2011 2012 2013 2014 Szacunkowe koszty w tys. PLN Jednostka odpowiedzialna za realizację Opracowanie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji Gmina Budżet Gminy, NFOŚiGW 2011 50* - - - Środki własne zarządców i właścicieli, NFOŚiGW, WFOŚiGW, Budżet Gminy, fundusze unijne, KGHM S.A., kredyty BOŚ do 2011 265* - - - Gmina Właściciele i zarządcy budynków Środki własne zarządców i właścicieli, NFOŚiGW, WFOŚiGW, Budżet Gminy, fundusze unijne, KGHM S.A., kredyty BOŚ 2012 - 2020 - Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie całej gminy Gmina, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Urząd Wojewódzki Budżet Gminy, Budżet Powiatu, Budżet Województwa, NFIOŚIGW, WFOŚIGW 2011-2014 b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Gmina, Mieszkańcy, Inwestorzy Środki własne PGM Sp. z o.o. w Polkowicach i inwestorów Zadanie ciągłe b.d. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa Kierunek działań Realizacja PONE na terenie Polkowic poprzez stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego 1 etap: wartość docelowa (zmniejszenie wielkości emisji): PM10 - 0,3 [Mg/rok] B(a)P - 0,0002 [Mg/rok] Realizacja PONE na terenie Polkowic poprzez stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego 2 etap wartość docelowa (zmniejszenie wielkości emisji): PM10 - 2,9 [Mg/rok] B(a)P - 0,0018 [Mg/rok] Gmina, Właściciele i zarządcy budynków Realizacja PONE (2 etap) obejmowała będzie m.in. realizację następujących zadań: Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap 2 388* (do 2020 roku) 92 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Szacunkowe koszty w tys. PLN Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap Gmina Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizację nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku) Gmina, Przedsiębiorcy, Mieszkańcy, Eko-patrol Straż Miejska Budżet Gminy, Środki własne przedsiębiorcó wi mieszkańców Zadanie ciągłe b.d. Gmina Przedsiębiorcy, Mieszkańcy, Starostwo Powiatowe Budżet Gminy, Środki Starostwa Powiatowego, Środki własne przedsiębiorcó wi mieszkańców, środki zewnętrzne Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap 2011-2014 Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap Gmina, Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski, Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Urząd Wojewódzki - zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Realizacja PONE na terenie Polkowic 2 etap Gmina, Straż Miejska Budżet Gminy i Straży Miejskiej zadanie ciągłe w ramach zadań Urzędu Gminy i Straży Miejskiej Właściciele i zarządcy sieci Środki właścicieli sieci oraz fundusze zewnętrzne 2011-2014 b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) ** Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy 2000* b.d. b.d. 2014 Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii Budżet Gminy, Fundusze UE, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013, NFOŚiGW, Fundusz Termomoderni zacji i Remontów 2013 Termin realizacji 2012 Źródła finansowania Zadanie 2011 Kierunek działań Jednostka odpowiedzialna za realizację b.d. 93 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Szacunkowe koszty w tys. PLN Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie Gmina Wkład rzeczowy Gminy zadanie ciągłe W ramach zadań własnych Urzędu Gminy Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpływie na zdrowie Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, WIOŚ zadanie ciągłe 200 tys. PLN /rok Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice” Gmina, właściciele budynków Budowa drogi S3 jako obwodnic Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane (Budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica) Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Dolnośląska Służba Dróg i Kolei, Zarząd Dróg Powiatowych, Gmina Polkowice Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) Budżet Województwa, fundusze unijne Budżet Państwa, Środki własne właścicieli obiektów budowlanych, środki własne inwestorów prywatnych, fundusze ochrony środowiska, środki pomocowe UE, środki własne jednostek samorządowyc h, kredyty zadanie ciągłe 65* Środki własne GDDKiA, fundusze unijne 2012-2013 - Dolnośląska Służba Dróg i Kolei, Zarządy Dróg Powiatowych i Miejskich, Budżet Gminy w miarę potrzeb 2014 Termin realizacji 2013 Źródła finansowania 2012 Zadanie 2011 Kierunek działań Jednostka odpowiedzialna za realizację b.d. (koszty trudne do oszacowania, zależne od bieżących potrzeb) b.d. b.d. - b.d. (koszty trudne do oszacowania, zależne od bieżących potrzeb) 94 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Zadanie Źródła finansowania Termin realizacji 2012 2013 2014 Ograniczenie emisji Oszczędzanie energii ze źródeł przemysłowych Kierunek działań 2011 Szacunkowe koszty w tys. PLN Jednostka odpowiedzialna za realizację Budowa, przebudowa, remont dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg) Gmina, zarządcy dróg Budżet Gminy, Środki własne administratoró w dróg zadanie ciągłe 2300* 2300* 2400* 2500* Budowa ścieżek rowerowych Gmina, zarządcy dróg Budżet Gminy, Śodki własne administratoró w dróg 2011-2014 70* b.d. b.d. b.d. Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu Gmina Wkład rzeczowy Gminy Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Zakup i wymiana taboru komunikacji miejskiej pojazdów konwencjonalnych spełniających normy emisji spalin Euro 4 lub zastosowanie w komunikacji miejskiej środków transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego przewoźnicy świadczący usługi przewozowe na terenie gminy, Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Polkowicach Środki własne przewoźników, fundusze unijne, Budżet Gminy zadanie ciągłe ok. 1000 tys. PLN/ autobus Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Policja, Straż Miejska Budżet Gminy i Policji zadanie ciągłe w ramach zadań Policji i Straży Miejskiej i Gminnej Budowa, przebudowa, remont oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne Gmina, właściciele sieci Budżet Gminy, właściciele sieci zadanie ciągłe 1 200* 1 300* 1 400* 1 500* Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii Gmina, Starostwo Powiatowe Budżet Gminy i Starostwa Powiatowego, środki zewnętrzne 2011-2014 b.d. b.d. b.d. b.d. Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych WIOŚ we Wrocławiu Budżet WIOŚ Zadanie ciągłe Środki własne WIOŚ Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu Starostwo Powiatowe, Urząd Marszałkowski W ramach zadań własnych Starosty i Marszałka Zadanie ciągłe Środki własne Starosty i Marszałka 95 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most” KGHM Polska Miedź S.A. Zraszanie obszarów narażonych na pylenie KGHM Polska Miedź S.A. Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów KGHM Polska Miedź S.A. zgodnie z pozwoleniem Wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania ludności o zwiększonych stężeniach pyłów z obiektu KGHM Polska Miedź S.A. w porozumieniu z WIOŚ we Wrocławiu, Urząd Marszałkowski Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych Starostwo Powiatowe, Gmina Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) Nadzór i Inspekcja Budowlana Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spalin; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza) Gmina, Jednostki gminne, Przedsiębiorcy Środki KGHM Polska Miedź S.A., NFOŚiGW, WFOŚiGW we Wrocławiu Środki KGHM Polska Miedź S.A., NFOŚiGW Środki KGHM Polska Miedź S.A., NFOŚiGW ,WFOŚiGW we Wrocławiu, fundusze unijne Środki KGHM Polska Miedź S.A.,WIOŚ, NFOŚiGW, WFOŚiGW we Wrocławiu, fundusze unijne Wkład rzeczowy Gminy i Starostwa Budżet Nadzoru i Inspekcji Budowlanej - Termin realizacji 2014 Źródła finansowania 2013 Zadanie 2012 Kierunek działań 2011 Szacunkowe koszty w tys. PLN Jednostka odpowiedzialna za realizację Zadanie ciągłe b.d. (na obecnym etapie koszty trudne do oszacowania) Zadanie ciągłe b.d. (na obecnym etapie koszty trudne do oszacowania) Zadanie ciągłe b.d. 2011 b.d. - - - Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Gminy i Starostwa zadanie ciągłe w ramach zadań Nadzoru i Inspekcji Budowlanej zadanie ciągłe W ramach zadań własnych jednostek odpowiedzialnych 96 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Szacunkowe koszty w tys. PLN Ochrona przed polami elektrom agnet. Ochrona przed hałasem Środki własne GDDKiA, fundusze unijne 2012-2013 - b.d. b.d. - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Środki własne GDDKiA, fundusze unijne 2012-2013 - b.d. b.d. - Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc WIOŚ we Wrocławiu Środki własne WIOŚ Zadanie ciągłe w ramach zadań WIOŚ Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów Gmina Wkład rzeczowy Gminy Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy ** Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Gmina, Przedsiębiorcy, Mieszkańcy, Starostwo Powiatowe Budżet Gminy, Środki Starostwa Powiatowego, Środki własne przedsiębiorcó wi mieszkańców, środki zewnetrzne 2011-2014 Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych WIOŚ we Wrocławiu Środki własne WIOŚ Zadanie ciągłe 2 000* b.d. b.d. 2014 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej - budowa drogi S-3 na odcinku Nowe Miasteczko-Legnica (po wschodniej stronie m. Polkowice, realizacja tej drogi spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 oraz przyczyni się do poprawy klimatu akustycznego) Zabezpieczenie mieszkańców przed nadmierną emisją hałasu do środowiska - budowa zabezpieczeń akustycznych dla m. Kaźmierzów, m. Biedrzychowa oraz dla terenu rekreacyjnego w m. Polkowice - w ramach budowy drogi S-3 2013 Termin realizacji 2012 Źródła finansowania Zadanie 2011 Kierunek działań Jednostka odpowiedzialna za realizację b.d. w ramach zadań WIOŚ 97 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 35. Harmonogram zadań krótkoterminowych na lata 2010-2013 w zakresie „powierzchnia ziemi i środowisko glebowe” Szacunkowe koszty w tys. PLN Ochrona zasobów kopalin Zapobieganie degradacji gleb Wapnowanie gleb i racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów Rolnicy Budżet Gminy, WFOŚiGW Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Zadanie ciągłe Wkład rzeczowy Budżet Gminy. Wkład rzeczowy gminy, Środki LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”, środki zewnętrzne Wkład rzeczowy Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Wkład rzeczowy Gminy 2014 Termin realizacji 2013 Źródła finansowania 2012 Zadanie Jednostka odpowiedzialna za realizację 2011 Kierunek działań Wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego Gmina, LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” Wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i edukacja rolników Powiatowy Zespół Doradców, Gmina Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych Właściciele gruntów Środki własne właścicieli gruntów Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w celu zapobiegania erozji gleb Gmina, Rolnicy, LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”, Fundacja „Zielona Akcja”, Środki UE Budżet Gminy, środki własne rolników, LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” i Fundacji „Zielona Akcja” 2011-2014 b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu „dzikich wysypisk” Gmina, Eko-patrol Straż Miejska Środki własne Gminy Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Stosowanie jako kruszyw materiałów pochodzących z odzysku Podmioty gospodarcze Środki własne podmiotów gospodarczych Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) 98 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 36. Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych w zakresie edukacji ekologicznej Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej Gmina oraz uczestnicy Programu Aktualizacja Programu Edukacji Ekologicznej Gmina Budżet Gminy, Wkład rzeczowy Gminy 2014 Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki Gmina, Powiatowy Zespół Doradców, Lokalna Grupa Współpracy „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”, Wiejski Ośrodek Kultury w Sobinie, Aqua Park Polkowice Budżet Gminy Środki własne jednostek oświatowych, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja”, Związku Gmin Zagłębia Miedziowego i LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” Budżet Gminy, Środki własne Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, środki własne „LGD Porozumienie Wzgórz Dalkowskich, środki własne Aqua Park Budżet Gminy, Wkład rzeczowy Gminy oraz uczestników Programu Termin realizacji 2013 Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów Gmina, jednostki oświatowe, PGM Sp. z o.o. w Polkowicach, Fundacja Ekologiczna ”Zielona Akcja”, Związek Gmin Zagłębia Miedziowego, LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” Szacunkowe koszty w tys. PLN Źródła finansowania 2012 Zadanie Jednostka odpowiedzialna za realizację 2011 Kierunek działań Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) 2011-2014 b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) 2014 - - - b.d. 99 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Szacunkowe koszty w tys. PLN Jednostka odpowiedzialna za realizację Źródła finansowania Aktywna edukacja ekologiczna – ścieżka edukacyjna pn. „Kształtowanie właściwych postaw dzieci, młodzieży oraz dorosłych mieszkańców gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska” (Lekcja w terenie, badania laboratoryjne wody wykorzystanie obiektów: Oczyszczalni Ścieków, Stacji Uzdatniania Wody w Suchej Górnej , Składowiska Odpadów w Trzebczu) Termin realizacji 2012 2013 2014 Zadanie 2011 Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia Kierunek działań Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. Środki własne Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. Wkład rzeczowy Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. fundusze UE, Budżet Gminy i Starostwa Powiatowego 2011-2014 b.d. b.d. b.d. b.d. Zakładanie oraz nadzór nad ścieżkami edukacyjnymi popularyzującymi lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych Gmina, Eko-patrol Straż Miejska, LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”, Nadleśnictwo, ZGZM Budżet Gminy, WFOŚiGW, Środki LGD „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy Gmina, jednostki oświatowe organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa Zadanie ciągłe b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Utworzenie Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej - opracowanie koncepcji funkcjonowania ośrodka, - identyfikacja źródeł finansowania Gmina do 2014 r. b.d. (koszty zależne od wielu czynników, na obecnym etapie trudne do oszacowania) Zielone szkoły wyjazdy profilaktyczno- zdrowotne dzieci w ramach turnusów ekologicznych Szkoły podstawowe z terenu gminy Polkowice, Gmina, PCUZ – ZOZ S.A., Rodzice Budżet Gminy, Środki własne jednostek oświatowych, środki Rodziców, środki zewnętrzne Zadanie ciągłe (coroczne) 300* 300* 300* 300* Promocja zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka - prowadzenie Poradni Promocji Zdrowia w Ochronie Ekologicznej Dziecka – monitorowanie poziomu metali ciężkich we krwi, leczenie, profilaktyka Gmina, PCUZ – ZOZ S.A., Rodzice Budżet Gminy Zadanie ciągłe (coroczne) 124* 124* 124* 124* Budżet Gminy, jednostek oświatowych, organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw Budżet Gminy, Fundusze Unii Europejskiej, WFOŚiGW i inne fundusze oraz środki * szacunkowe koszty planowane do realizacji w ramach środków budżetu Gminy Polkowice ** zadania zakwalifikowane do 2 kierunków działań 100 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 8. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU 8.1. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA Pozwolenia i decyzje administracyjne na emisję, zintegrowane, wodno-prawne, na gospodarowanie odpadami, zobowiązujące do prowadzenia pomiarów; Zgłoszenia instalacji nie wymagających pozwoleń dokonywane przez zakłady je eksploatujące; Przeglądy ekologiczne dokonywane w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko; Instrukcje eksploatacji obiektów związanych z gospodarką odpadami; Wymagania kwalifikacyjne stawiane eksploatującym obiekty gospodarki odpadami; Strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody; Obszary ograniczonego użytkowania terenu; Ograniczenia lub zakazanie użytkowania niektórych jednostek pływających na wodach stojących; 8.2. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE Wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów; ponadto na podstawie ustawy o ochronie przyrody uiszczane są opłaty za wycinkę drzew i krzewów, a na podstawie Prawa geologicznego opłaty za wydobycie kopalin ponadto opłaty za wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej wynikające z przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Opłaty podwyższone za korzystanie ze środowiska uiszczają podmioty korzystające z niego bez uzyskania wymaganego pozwolenia; Wsparcie finansowe przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska w drodze udzielania niskooprocentowanych pożyczek, dopłat do oprocentowania kredytów i pożyczek, udzielania dotacji, wnoszenia udziałów do spółek, nabywania obligacji, akcji i udziałów przez celowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej na szczeblach od narodowego do gminnego, fundusze Unii Europejskiej (szerzej o nich w dalszym rozdziale), budżet samorządu województwa; System materialnych zachęt (ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje zróżnicowane stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska) dla przedsiębiorców podejmujących się wprowadzania prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000, EMAS, programach czystej produkcji. 8.3. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE Odpowiedzialność cywilna za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko uregulowana jest także w Kodeksie Cywilnym; pozwala on każdemu, komu przez bezprawne oddziaływanie na środowisko zagraża lub została wyrządzona szkoda, żądać jej naprawienia lub zaprzestania działalności; jeżeli naruszenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego, Odpowiedzialność karna za szkody wyrządzone środowisku zagrożona jest karą grzywny lub ograniczenia wolności w wypadku wprowadzania do obrotu substancji stwarzających szczególne zagrożenie, eksploatacji bez pozwolenia instalacji lub lekceważenia przepisów przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku 101 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Odpowiedzialność administracyjna sprowadza się do możliwości nałożenia na podmiot korzystający ze środowiska i oddziałujący na niego negatywnie, obowiązku ograniczenia negatywnego wpływu i przywrócenia właściwego stanu środowiska; Administracyjne kary pieniężne są ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska. 8.4. UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O ŚRODOWISKU Duże znaczenie dla możliwości upowszechniania informacji o stanie środowiska i realizacji Programu daje ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa, w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z pózn. zm.). Ustawa ta nakłada na organy administracji obowiązek udostępnianiu każdemu informacji o środowisku i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone. Informacja ekologiczna w Polsce dostępna jest m. in. poprzez: - publikacje Ministerstwa Środowiska, - publikacje Głównego Urzędu Statystycznego, - publikacje Ministerstwa Środowiska, publikacje służb państwowych: Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowy Zakład Higieny, Inspekcję Sanitarną, - programy i plany strategiczne, opracowania jednostek samorządu terytorialnego, - prasę popularnonaukową o tematyce ekologicznej, - publikacje o charakterze edukacyjnym i populizatorskim jednostek naukowo-badawczych, - publikacje opracowane przez organizacje pozarządowe, - akcje i kampanie edukacyjne i promocyjne, - Internet. 9. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 9.1. FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Zasady funkcjonowania narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2002 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 ze zm.). Zasadniczym celem funkcjonowania funduszy jest wspieranie przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy stanu środowiska w Polsce. Główne kierunki jego działania określa II Polityka Ekologiczna Państwa, natomiast, co roku aktualizowane są cele szczegółowe. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) istnieje od 1989 roku. Jego misją jest wspieranie zrównoważonego rozwoju kraju, a także zadań i celów wynikających z polityki ekologicznej państwa. O dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu mogą ubiegać się podmioty podejmujące realizację przedsięwzięć służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu finansowania przedsięwzięć określonych w ustawie. Źródłem wpływów NFOŚiGW są opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i kary za naruszanie prawa ekologicznego. Pożyczki i dotacje, a także inne formy dofinansowania, stosowane przez Narodowy Fundusz, przeznaczone są na dofinansowanie w pierwszym rzędzie dużych inwestycji o znaczeniu ogólnopolskim i ponadregionalnym w zakresie likwidacji zanieczyszczeń wody, powietrza i ziemi. Finansowane są również zadania z dziedziny geologii i górnictwa, monitoringu środowiska, przeciwdziałania zagrożeniom środowiska, ochrony przyrody i leśnictwa, popularyzowania wiedzy ekologicznej, profilaktyki zdrowotnej dzieci a także prac naukowo-badawczych i ekspertyz. W ostatnim czasie szczególnym priorytetem objęte są inwestycje wykorzystujące odnawialne źródła energii. 102 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Na dzień dzisiejszy kredyty na zakup i montaż kolektorów słonecznych z dofinansowaniem ze środków NFOŚiGW udziela w Polkowicach Bank Spółdzielczy we Wschowie oraz we Wrocławiu i Legnicy BOŚ. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Zasadniczym celem funkcjonowania wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej jest wspomaganie działalności w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki wodnej o znaczeniu i zasięgu regionalnym (wojewódzkim). Zakres działalności, na którą mogą być przeznaczone środki z wojewódzkich funduszy określa ustawa Prawo Ochrony Środowiska. Obejmuje on między innymi: Realizację przedsięwzięć związanych z ochroną wód, Realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi, Realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza, Realizację przedsięwzięć w zakresie gospodarki wodnej, Realizację przedsięwzięć w dziedzinie leśnictwa, Realizację przedsięwzięć związanych z ochroną przyrody i krajobrazu, Realizację przedsięwzięć związanych z edukacją ekologiczną, Realizację przedsięwzięć związanych z ochroną przed hałasem. W Funduszu obowiązują następujące formy dofinansowania: Pożyczki, Dotacje, Dopłaty do kredytów bankowych. Dominującą formą pomocy finansowej ze środków Funduszu są oprocentowane pożyczki udzielane na preferencyjnych warunkach. Istnieją możliwości częściowego umorzenia udzielonych pożyczek. Dotacje mogą być udzielane na proekologiczne zadania inwestycyjne i modernizacyjne realizowane przez jednostki sfery budżetowej, jednostki samorządów i inne jednostki organizacyjne prowadzące działalność w zakresie ochrony zdrowia, profilaktyki zdrowotnej, pomocy społecznej, oświaty i kultury. 9.2. FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaistniała możliwość finansowania inwestycji w dotyczących ochrony środowiska z Funduszu Spójności oraz Funduszy Strukturalnych, a w szczególności ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W Polsce do 2013 roku przy wsparciu z funduszy europejskich wdrażanych jest osiem programów operacyjnych. Spośród nich kluczowe dla zadań Programu będą: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz Program Operacyjny Rozwoju Obszarów Wiejskich. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 Z punktu widzenia niniejszego Programu szczególne znaczenie będzie miał Priorytet 4: „Środowisko i bezpieczeństwo ekologiczne”. Głównym celem priorytetu 4 RPOWD „Środowisko i bezpieczeństwo ekologiczne” jest poprawa stanu środowiska naturalnego, zapobieganie jego degradacji i zachowanie różnorodności biologicznej oraz walorów przyrodniczych Dolnego Śląska, a także poprawa poziomu bezpieczeństwa w regionie, poprzez przeciwdziałanie naturalnym i technologicznym zagrożeniom, likwidację ich skutków oraz wspieranie działających w tym zakresie służb ratowniczych. Projekty kwalifikujące się do wsparcia w ramach Priorytetu: W przypadku projektów dotyczących kanalizacji i oczyszczalni ścieków realizowane będą projekty zgodne z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, w zakresie 103 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 wskazanych w tym dokumencie aglomeracji od 2 tys. do 15 tys. RLM. Wspierane będą projekty dotyczące: budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków; budowy i modernizacji sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; działań z zakresu sanitacji i racjonalnego gospodarowania wodą, zwłaszcza na obszarach wiejskich i terenach objętych ochroną, np. siecią Natura 2000 oraz na terenach turystycznych czy uzdrowiskowych. W ramach priorytetu realizowane będą projekty przyczyniające się do poprawy jakości powietrza, w tym preferowane będą przedsięwzięcia: realizowane na obszarach o dużej gęstości zaludnienia; mające wpływ na tereny objęte ochroną; zlokalizowane na terenach turystycznych czy uzdrowiskowych. W ramach priorytetu realizowane będą projekty zawarte w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami: dotyczące budowy i rozbudowy nowoczesnych obiektów obsługujących do 150 tys. mieszkańców zajmujących się zbiórką, segregacją, składowaniem, recyklingiem, unieszkodliwianiem różnego typu odpadów; przyczyniające się do likwidacji „dzikich wysypisk śmieci” zwłaszcza na obszarach turystycznych czy uzdrowiskowych oraz objętych ochroną; dotyczące rekultywacji wyłączonych z eksploatacji składowisk szczególnie zagrażających środowisku. Bardzo istotne będą działania nastawione na ochronę bioróżnorodności w regionie oraz zwiększenie powierzchni obszarów chronionych poprzez realizację m.in. projektów: przyczyniających się do zahamowania strat różnorodności biologicznej na wszystkich poziomach jej organizacji, czyli różnorodności wewnątrzgatunkowej, międzygatunkowej i ponadgatunkowej (ekosystemów i krajobrazów); wzbogacających skład gatunkowy drzewostanów w celu zwiększenia różnorodności genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych; pozwalających na odbudowę i utrzymanie siedlisk we właściwym stanie lub przywracających ich właściwy stan; przyczyniających się do renaturalizacji obszarów hydrograficznych i utrzymania obszarów wodno-błotnych, zmierzających do pozyskania gruntów pod obszary chronione. W priorytecie realizowane będą projekty systemowe związane z zapobieganiem i zwalczaniem skutków suszy, szczególnie na obszarach górskich, wiejskich, leśnych i innych terenach o okresowych deficytach wody. W związku z zagrożeniem lasów realizowane będą projekty wspierające system ochrony przeciwpożarowej poprzez rozwój infrastruktury związanej z zapobieganiem i szybką likwidacją zagrożeń, np. leśnych dróg dojazdowych, punktów czerpania wody itp. Znaczne uprzemysłowienie województwa stwarza ryzyko katastrof technologicznych, dlatego dofinansowywane będą również projekty dotyczące istniejących i powstających publicznych struktur organizacyjnych zajmujących się bezpieczeństwem chemicznym i biologicznym w regionie. Dodatkowo wspierane będą projekty zmierzające do poprawy i podniesienia świadomości ekologicznej społeczeństwa z zakresu budowy, modernizacji i doposażenia infrastruktury służącej szeroko pojętej edukacji ekologicznej. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Głównym celem Programu jest poprawa sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Zasięg programu obejmuje teren całego kraju i uwzględnia indywidualne cechy regionów poprzez możliwość różnicowania kryteriów dostępu. Ważną składową regionalizacji wdrażania działań PROW jest realizacja niektórych instrumentów przez jednostki samorządu terytorialnego (Urzędy Marszałkowskie) oraz 104 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 realizowanie podejścia Leader poprzez lokalne grupy działania, w składzie których zasiadają również przedstawiciele regionów i społeczności lokalnych. Fundusz Spójności Równolegle z realizacją sektorowych programów operacyjnych i programu regionalnego realizowane będą duże projekty współfinansowane z Funduszu Spójności. Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Pomoc Unii Europejskiej dla sektora środowiska i sektora transportu odzwierciedla filozofię trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polega ona na zwiększaniu produktywności i konkurencyjności gospodarki głównie poprzez rozwój infrastruktury transportowej, lecz zarazem nie kosztem środowiska i jego zasobów, a przez to - kosztem przyszłych pokoleń. Wsparcie Funduszu Spójności zostało ustanowione na poziomie 50% dla każdego sektora. Beneficjentami Funduszu Spójności są: w sektorze transportu: PKP PLK S.A., GDDKiA oraz Ministerstwo Infrastruktury; w sektorze środowiska: jednostki samorządu terytorialnego, związki jednostek samorządu terytorialnego, komunalne spółki prawa handlowego oraz NFOŚiGW. Projekty finansowane z Funduszu Spójności powinny być zgodne z postanowieniami traktatów, przyjętymi zgodnie z nimi instrumentami oraz politykami wspólnotowymi łącznie z polityką ochrony środowiska, transportową, w dziedzinie sieci transeuropejskich, polityką konkurencji oraz polityką zamówień publicznych. 10. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice realizowany będzie w oparciu o aktualnie obowiązujące w Polsce przepisy prawne, które w swej treści są zgodne z przepisami UE. Ważnym elementem realizacji Programu jest możliwość pozyskania funduszy na realizację założeń inwestycyjnych. Brak funduszy może nie tylko opóźnić realizację założeń, ale również może spowodować rezygnację z wykonania części inwestycji. Ważnym elementem realizacji Programu jest udział społeczeństwa na wszystkich etapach jego uchwalania i realizacji, a także realizacja gminnego Programu Edukacji Ekologicznej. 11. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU Zakłada się, że Program będzie wdrażany zgodnie z przyjętymi założeniami, a środki na wdrożenie pozyskiwane będą sukcesywnie z różnych źródeł. Przy wdrażaniu Programu planuje się czynny udział społeczeństwa gminy. Ważnym elementem realizacji przyjętych założeń jest podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. W ramach monitoringu realizacji programu wykorzystane będą: stała analiza wyników badań uzyskanych w trakcie prowadzenia Państwowego Monitoringu Środowiska, dane zgrupowane w bazach danych o środowisku zebrane w WIOŚ we Wrocławiu oraz bazy danych Marszałka Województwa (dane o korzystaniu ze środowiska w zakresie emisji ścieków do wód i do ziemi, emisja zanieczyszczeń do powietrza, pobór wód) Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice wchodzi do realizacji na podstawie uchwały Rady Miasta. Burmistrz Polkowic wyznaczy Koordynatora ds. wdrażania i realizacji Programu. Koordynator będzie również nadzorował przygotowanie Raportu z realizacji Programu, który 105 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska Burmistrz Polkowic co dwa lata jest zobowiązany przedkładać Radzie Miejskiej. W 2010 roku został sporządzony raport za lata 2008-2009. Zawarte w nim informacje posłużyły do sporządzenia niniejszego Programu Ochrony Środowiska. Kolejny raport, za lata 2010-2011 zostanie przedłożony w 2012 roku. 12. WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Programu jest dobry system sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. Poniżej w tabeli zaproponowano istotne wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, przyjmując, że lista ta nie jest wyczerpująca i powinna być sukcesywnie modyfikowana. Tabela 37 Wskaźniki monitorowania Programu Dane za Źródło danych 2009 rok Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko GUS Ilość wody dostarczonej 862,4 dam3 Bank Danych gospodarstwom domowym na Regionalnych terenie gminy GUS Liczba osób korzystających z sieci osoba 26 160 Bank Danych wodociągowej na terenie gminy Regionalnych Liczba przyłączy wodociągowych Przedsiębiorstwo na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Gospodarki Miejskiej szt. 1964 Sp. z o. o. w Przedsiębiorstwo Gospodarki Polkowicach Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach) Długość sieci wodociągowej na Przedsiębiorstwo terenie gminy (sieć eksploatowana Gospodarki Miejskiej km 112,3 przez Przedsiębiorstwo Sp. z o. o. w Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach Polkowicach) Długość sieci kanalizacyjnej na Przedsiębiorstwo terenie gminy (sieć eksploatowana Gospodarki Miejskiej przez Przedsiębiorstwo km 137,5 Sp. z o. o. w Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach Polkowicach) Liczba przyłączy kanalizacyjnych Przedsiębiorstwo na terenie gminy (sieć Gospodarki Miejskiej eksploatowana przez szt. 2320 Przedsiębiorstwo Gospodarki Sp. z o. o. w Polkowicach Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach) GUS Ilość odprowadzonych ścieków 1 093,5 Bank Danych dam3 komunalnych Regionalnych GUS Liczba osób korzystających z sieci osoba 25 426 Bank Danych kanalizacyjnej na terenie gminy Regionalnych oczyszczalnia Przedsiębiorstwo Przepustowość oczyszczalni Polkowice - 7200; Gospodarki Miejskiej 3 m /d ścieków komunalnych oczyszczalnia Sp. z o. o. w Komorniki - 272,7; zlokalizowanych na terenie gminy Polkowicach oczyszczalnia Wskaźnik Jednostka 106 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Wskaźnik Długość sieci kanalizacji deszczowej na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach) Jednostka m Dane za 2009 rok Sucha Górna – 150; oczyszczalnia Moskrzyn 47,6; oczyszczalnia Pieszkowice – 9; 48 540 Źródło danych Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Wielkość sprzedaży energii cieplnej na terenie gminy GJ 251667 Straty ciepła („sprzedażowe” związane z przepływem energii cieplnej przez sieci) GJ 45 381 Jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy klasa Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona zdrowia: SO 2 - A NO 2 - A benzen - A tlenek węgla - A PM10 – C Pb - A As - A Cd – A Ni – A B(a)P - C Klasyfikacja strefy dolnośląskiej pod kątem ochrony zdrowia: O 3 –D2 Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona roślin SO 2 – A NOx - A Klasyfikacja strefy dolnośląskiej – kryterium ochrona roślin O 3 – D2 WIOŚ Wrocław Powierzchnia lasów na terenie gminy ha 8 025,5 GUS Bank Danych Regionalnych szt. 1* RDOŚ Wrocław szt. 3 RDOŚ Wrocław Liczba obszarowych form ochrony przyrody ustanowionych na terenie gminy Liczba pomników przyrody ustanowionych na terenie gminy 107 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 *w 2010 roku uchwalono na terenie gminy dwa zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: „Guziki Potok” oraz „Trzebcz” Do wskaźników świadomości społecznej zaliczyć możemy: udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców, liczbę, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno – informacyjnych, ilość wniosków na dofinansowania inwestycji proekologicznych. Istotnym wskaźnikiem efektywności Programu mogą być również nakłady finansowe na ochronę środowiska w gminie. Zgodnie z Zarządzeniem Nr 2072/10 Burmistrza Polkowic z dnia 18 marca 2010 roku w sprawie przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu gminy Polkowie za 2009 rok, w roku tym z środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska wydatkowano kwotę 11 063 604,11 zł. Tab. 38. Wykonanie Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2009 roku (wg wydatków) Lp. Wyszczególnienie Realizacja wydatków bieżących Edukacja ekologiczna oraz 1 propagowanie działań proekologicznych. Przedsięwzięcia związane z 2 gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi. Przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzenia terenów 3 zielonych zadrzewień, zakrzewień oraz parków. Profilaktyka zdrowotna dzieci na obszarach, na których występują 4 przekroczenia standardów jakości środowiska. 5 Przekazanie środków do WFOŚiGW. Realizacja zadań inwestycyjnych Budowa urządzeń do podczyszczania 1 wód deszczowych i roztopowych z terenu miasta. 11 925 476,00 Wykonanie za 2009 r. 11 063 604,11 123 900,00 97 628,31 58 500,00 41 039,27 2 880 000,00 2 547 428,53 563 076,00 386 330,00 8 300 000,00 583 554,00 7 991 178,00 583 221,39 542 904,00 542 903,39 Plan 2 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Nowa Wieś Lubińska. 24 000,00 23 998,00 3 Dotacja UM – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej. 16 650,00 16 320,00 Źródło: Zarządzenie Nr 2072/10 Burmistrza Polkowic z dnia 18 marca 2010 roku w sprawie przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu gminy Polkowie za 2009 rok. 108 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 SPIS RYSUNKÓW I TABEL Tab. 1. Sołectwa na terenie gminy Polkowice – powierzchnia i liczba mieszkańców (stan na dzień 10.08.2010 r.) ................................................................................................20 Tab.2. Liczba ludności na terenie gminy Polkowice w latach 2005-2009 (stałe miejsce zameldowania, stan na 31. XII)................................................................................21 Tab. 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON na terenie gminy Polkowice ...............................................................................................................21 (dane za 2009 rok) .........................................................................................................21 Tab. 4. Użytkowanie gruntów na terenie gminy Polkowice (stan na dzień 01.01.2010 r.) ...23 Tab. 5. Podmioty realizujące zadania z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gminy Polkowice ...............................................................................................................23 Ryc. 1. Układ dróg wojewódzkich i krajowych na terenie gminy Polkowice .........................26 Ryc.2. Planowana droga ekspresowa S-3 (Wskazany do realizacji przebieg obwodnicy miasta Polkowice zaznaczono kolorem czerwonym.).............................................................27 Tab.6. Liczba przyłączy wodociągowych na terenie gminy Polkowice (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach, dane za 2009 rok)........................................................................................................................28 Tab.7. Liczba przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy Polkowice ..................................29 (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach, dane za 2009 rok) ...................................................................................................29 Tab.8. Oczyszczalnie ścieków w gminie Polkowice ............................................................30 Źródło: Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach ...........................30 Ryc.3. Wielkość sprzedaży ciepła na terenie Polkowic w latach 2004-2009 .........................31 Ryc. 4. Zestawienie strat ciepła w latach 2004-2009 .........................................................32 Tab. 9. Sieć gazowa na terenie gminy Polkowice ..............................................................32 Tab. 10. Wykorzystanie energii elektrycznej o niskim napięciu na terenie gminy.................33 Ryc..5. Lokalizacja stacji pomiarowych na terenie strefy lubińsko-polkowickiej....................38 Ryc. 6. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla pyłu zawieszonego PM10 pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok ....................................................................39 Ryc.7. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla benzo(a)pirenu pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok.....................................................................................40 Tab.11. Zakres pomiarowy stacji monitoringu jakości powietrza wraz z wyróżnieniem stanowisk z przekroczeniami poziomów kryterialnych na terenie gminy Polkowice w 2009 roku ...............................................................................................................40 Tab. 12. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 na terenie gminy Polkowice w 2009 roku41 Tab.13. Wyniki pomiarów ołowiu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku ........................41 Tab. 14. Wyniki pomiarów arsenu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku .......................41 Tab. 15. Wyniki pomiarów kadmu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku .......................41 Tab. 16. Wyniki pomiarów niklu na terenie gminy Polkowice w 2009 roku ..........................42 Tab. 17. Wyniki pomiarów wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oznaczanych w pyle PM10 na terenie gminy Polkowice w 2009 roku ..............................................42 Ryc.8. Wody powierzchniowe wraz z punktami pomiarowymi ............................................46 Tab. 18. Wyniki klasyfikacji wód powierzchniowych zachodniej części składowiska w roku 2005 i 2007 r. .........................................................................................................46 Tab. 19. Pomniki przyrody na terenie gminy Polkowice .....................................................49 Tab.20. Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza zgodnie z danymi UM (na podstawie opłat uiszczanych za gospodarcze korzystanie ze środowiska) ....................55 Ryc.9. Mapa emisyjna z elementami L N ............................................................................57 Ryc. 10. Mapa emisyjna z elementami L N .........................................................................58 Ryc. 11.Mapa imisyjana L DWN ...........................................................................................58 Ryc.12. Mapa imisyjana L DWN ...........................................................................................59 109 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Tab. 21. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powołanego przez źródła inne niż linie elektroenergetyczne oraz porty lotnicze zgodnie z tabelą nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska.................................................................................................59 Tab.22. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora dzienna60 Tab.23. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora nocna 61 Tab. 24.Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.- pora dzienna 62 Tab.25. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.- pora nocna...62 Tab. 26.Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora dzienna63 Tab.27. Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora nocna.63 Ryc. 13. Rozmieszczenie aparatury pomiarowej w mieście Polkowice .................................67 Tab. 28.Stopień zagrożenia gruntów rolnych na terenie gminy Polkowice erozją wodną powierzchniową ......................................................................................................69 Tab. 29. Stopnie erozji wietrznej gruntów ornych na terenie gminy Polkowice ....................70 Tab. 30 Udział gleb w przedziałach odczynu na terenie gminy Polkowice ...........................70 Tab.31 Udział gleb w przedziałach potrzeb wapnowania na terenie gminy Polkowice .........71 Tab. 32. Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych na lata 2011-2014 w zakresie „ochrona przyrody”..................................................................................................88 Tab. 33. Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych na lata 2011-2014 w zakresie „zasoby wodne” ......................................................................................................90 Tab. 34 Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych na lata 2011-2014 w zakresie „powietrze atmosferyczne”.......................................................................................92 Tab. 35. Harmonogram zadań krótkoterminowych na lata 2010-2013 w zakresie „powierzchnia ziemi i środowisko glebowe” ...............................................................98 Tab. 36. Harmonogram realizacji zadań krótkoterminowych w zakresie edukacji ekologicznej99 Tabela 37 Wskaźniki monitorowania Programu ............................................................... 106 Tab. 38. Wykonanie Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2009 roku (wg wydatków) ............................................................................................ 108 110 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 LITERATURA 1. Badania poziomu skażenia gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo położonych na terenie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, opracowanie wykonane na zlecenie Starostwa Powiatowego w Polkowicach, Pszczyna 2007; 2. Bank Danych Regionalnych, GUS; 1. Borys T. [red.], Wskaźniki ekorozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok, 1999; 2. Charakterystyka drgań związanych z eksploatacją złóż miedzi, rejestrowanych na terenie miasta Polkowice”, M. Macioszczyk, M. Kalus – Chiżyńska, praca dyplomowa, Akademia Górniczo – Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Katedra Geofizyki, Kraków 2008; 3. Dobrzański G. [red.], Aplikacyjne aspekty Politechniki Białostockiej, Białystok, 2002; trwałego rozwoju, Wydawnictwo 4. Kistowski M, Staszek W., Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, Pomorski Urząd Wojewódzki, Gdańsk, 1999; 5. Kondracki J, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, 2000; 6. Lokalny Program Rewitalizacji dla zdegradowanych obszarów Polkowic na lata 20072013, Polkowice 2009; 7. Miłaszewski R. [red.], Nowoczesne metody i techniki zarządzania trwałym i zrównoważonym rozwojem gminy, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok, 2001; 8. Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010, Warszawa, 2002; 9. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Rada Ministrów RP, Warszawa, 2002; 10. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Rada Ministrów RP, Warszawa, 2009; 11. Poradnik. Jak własnymi siłami opracować gminny lub powiatowy program ochrony środowiska, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku oraz starostwo Powiatowe w Płocku, Płock, 2003; 12. Program Edukacji Ekologicznej dla Dolnego Śląska, Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wrocław 2005; 13. Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice na lata 2008-2014, Polkowice 2007; 14. Program Edukacji Ekologicznej dla Powiatu Polkowickiego na lata 2009 – 2015, Polkowice 2010; 15. Program Ochrony Środowiska Gminy Polkowice, Wrocław 2004; 16. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata 2004 – 2011, Polkowice, 2004 17. Program Ochrony Środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009 – 2013, Wrocław 2009 18. Program Ochrony Powietrza dla Województwa Dolnośląskiego (Projekt), Wrocław 2010; 19. Program Poszanowania Energii i Wspierania Wykorzystania Źródeł Odnawialnych na lata 2009-2015 dla Powiatu Polkowickiego Polkowice, Polkowice 2010 111 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 20. Program Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010, Rada Ministrów RP, Warszawa, 2002; 21. Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice za lata 2004-2007, Wrocław 2008; 22. Strategia Rozwoju Powiatu Polkowickiego na lata 2008 – 2015, Polkowice 2008; 23. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015, Wrocław 2008 24. Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, opracowanie wykonane na zlecenie Starostwa Powiatowego w Polkowicach, Wrocław 2008; Strony internetowe: www.ekologia.polkowice.eu www.funduszestrukturalne.gov.pl/ www.gddkia.gov.pl/ www.wios.wroclaw.pl www.pgm-polkowice.com.pl/ www.polkowice.pl/ www.powiatpolkowicki.pl/ www.stat.gov.pl www.wios.wroclaw.pl www.wroclaw.rdos.gov.pl/ 112 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik 1: PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINYPOLKOWICE na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 20152018 Załącznik 2: UZASADNIENIE /PODSUMOWANIE sporządzone zgodnie z art. 42 pkt. 2 i art. 55 ust. 3 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) 113 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Załącznik 1 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINYPOLKOWICE na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINYPOLKOWICE na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 Wykonawca: mgr Natalia Springer Kierownik projektu: mgr inż. Anna Rodak Poznań, styczeń 2011 r. EKO-PROJEKT ul. Dąbrowskiego 291A, 60-406 Poznań; DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619 www.eko-projekt.com Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice SPIS TREŚCI I. WSTĘP...........................................................................................................................................5 II. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI ..........................................5 2.1. PODSTAWY PRAWNE I CEL SPORZĄDZENIA PROGNOZY .................................................................. 5 2.2. ZAKRES MERYTORYCZNY PROGNOZY .............................................................................................. 6 2.3. ZAWARTOŚĆ I GŁÓWNE CELE AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLKOWICE............................................................................................................................................. 9 III. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU.................................................................................................................................22 3.1. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA .............................................................................................. 22 3.2. WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008‐2011 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2012‐2015 .................................................................................. 26 3.3. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA 2004‐2011 ......... 27 IV. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA..............................................................29 4.1. STAN ŚRODOWISKA GMINY POLKOWICE ORAZ OBSZARÓW OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM .......................................................................................................... 29 4.1.1. ZASOBY PRZYRODY I KRAJOBRAZ .......................................................................................... 29 4.1.2. SUROWCE MINERALNE GMINY .............................................................................................. 34 4.1.3. GLEBY ..................................................................................................................................... 35 4.1.4. ZASOBY WÓD PODZIEMNYCH ................................................................................................ 35 4.1.5. ZASOBY WÓD POWIERZCHNIOWYCH..................................................................................... 38 4.1.6. OCENA JAKOSCI POWIETRZA .................................................................................................. 40 4.1.7. HAŁAS ..................................................................................................................................... 43 4.1.8. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE......................................................................... 51 V. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY ..........................................................................52 VI. INFORMACJA O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY .........................................................................................................................................................66 VII. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI ZAŁOŻEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU........................................................................67 VIII. RODZAJ I SKALA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ................................................70 8.1. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA, CZAS TRWANIA, ZASIĘG, CZĘSTOTLIWOŚĆ I ODWRACALNOŚĆ ODDZIAŁYWAŃ......................................................................................................... 70 8.2. ETAP REALIZACJI ZADAŃ............................................................................................................ 70 8.2.1. ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ........................................................................................................ 70 8.2.2. HAŁAS................................................................................................................................................. 71 8.2.3. ZANIECZYSZCZENIA WÓD ................................................................................................................... 72 8.2.4. ODDZIAŁYWANIE NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ ORAZ NA OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 ROKU O OCHRONIE PRZYRODY ..................................... 73 8.2.5. ODPADY.............................................................................................................................................. 74 8.3. ETAP EKSPLOATACJI................................................................................................................... 75 8.3.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ........................................................................................................... 75 8.3.2. HAŁAS................................................................................................................................................. 77 8.3.3. ZANIECZYSZCZENIA WODY ................................................................................................................. 78 2 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 8.3.4. ODDZIAŁYWANIE NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ ORAZ NA OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 ROKU O OCHRONIE PRZYRODY ...................................... 78 8.3.5. ODPADY.............................................................................................................................................. 81 8.4. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA RYZYKA DLA ZDROWIA LUDZI ....................................... 81 8.4.1. NA ETAPIE REALIZACJI ............................................................................................................ 81 8.4.2. NA ETAPIE EKSPLOATACJI....................................................................................................... 82 8.5. WPŁYW REALIZACJI POSTANOWIEŃ DOKUMENTU NA OBSZARY O SZCZEGÓLNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NATURALNYCH LUB POSIADAJĄCYCH ZNACZENIE DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 82 8.6. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA ODDZIAŁYWAŃ SKUMULOWANYCH ............................ 85 8.7. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA WYMAGAJĄCE SPORZĄDZENIA RAPORTU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ..................................................................................................... 85 IX. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU ............................................................................................87 X. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH, W TYM WSKAZANIA NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY....................................................................................................88 XI. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE METOD ANALIZY PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA .........................................................................88 XII. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO...............................................................................................................................92 XIII. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM......................92 3 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice SPIS TABEL Tabela 1 Pomniki przyrody na terenie gminy Polkowice ............................................32 Ryc. 1. Wody powierzchniowe wraz z punktami pomiarowymi...................................40 Ryc. 2. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla pyłu zawieszonego PM10 pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok ..................................................42 Ryc. 3. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla benzo(a)pirenu pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok ..................................................................42 Ryc. 4. Mapa emisyjna z elementami LN..................................................................43 Ryc. 5. Mapa emisyjna z elementami LN..................................................................44 Ryc. 6. Mapa imisyjana LDWN ................................................................................44 Ryc. 7. Mapa imisyjana LDWN ................................................................................45 Tabela 2 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powołanego przez źródła inne niż linie elektroenergetyczne oraz porty lotnicze.....................................................46 Tabela 3 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora dzienna ...............................................................................................47 Tabela 4 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora nocna ..................................................................................................48 Tabela 5 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.pora dzienna ..................................................................................................48 Tabela 6 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.pora nocna.....................................................................................................49 Tabela 7 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora dzienna ..........................................................................................50 Tabela 8 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora nocna.............................................................................................50 Tabela 9 Udział gleb w przedziałach odczynu na terenie gminy Polkowice .................56 Tabela 10 Stopień zagrożenia gruntów rolnych na terenie gminy Polkowice erozją wodną powierzchniową ...................................................................................57 Tabela 11 Stopnie erozji wietrznej gruntów ornych na terenie gminy Polkowice .........57 Tabela 12 Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza zgodnie z danymi UM (na podstawie opłat uiszczanych za gospodarcze korzystanie ze środowiska)....................................................................................................59 Ryc. 8. Planowana droga ekspresowa S-3 (Wskazany do realizacji przebieg obwodnicy miasta Polkowice zaznaczono kolorem czerwonym) ..........................................77 Tabela 13 Wskaźniki monitorowania Programu ........................................................89 4 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice I. WSTĘP Przedmiotem prognozy jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011 – 2014 z perspektywą na lata 2015-2018, który opracowany został zgodnie z wymogami prawnymi ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150, z późn. zm.) Dokument ten zawiera; analizę i ocenę stanu istniejącego, perspektywy i prognozowane zmiany tego stanu, zdefiniowane cele i kierunki działań, a także wskazanie koniecznych do podjęcia działań zmierzających do poprawy istniejącego stanu. Określa także harmonogram ich wykonania oraz źródła i metody pozyskiwania środków finansowych koniecznych dla realizacji tych działań. Program jest aktualizacją Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice uchwalonego w 2005 roku. II. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI 2.1. PODSTAWY PRAWNE I CEL SPORZĄDZENIA PROGNOZY Sporządzenie niniejszej Prognozy spełnia obowiązki prawne nakładane na samorządy terytorialne przez ustawę Prawo Ochrony Środowiska, Dyrektywę 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko, a także Ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice została wykonana na zlecenie Gminy Polkowice. Podstawę prawną wykonania Prognozy stanowi art. 46 oraz art. 51 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). Niniejsza prognoza w myśl wyżej przywołanego art. 46 stanowi jeden z etapów przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Celem opracowania jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko będących wynikiem realizacji celów i zadań zawartych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska oraz ocena ich natężenia, rozłożenia w czasie a także określenie, czy w dokumencie w należyty sposób został uwzględniony interes środowiska 5 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice przyrodniczego i kulturowego obszaru oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Wnioski, które powstaną na podstawie analiz w niniejszym dokumencie mogą okazać się przydatnym narzędziem w procesie decyzyjnym, a także podczas weryfikacji strategii dalszego rozwoju Gminy. 2.2. ZAKRES MERYTORYCZNY PROGNOZY Zakres i szczegółowość niniejszej prognozy zostały podyktowane wymaganiami art. 51 ust. 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). W związku z powyższym niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice: 1. zawiera: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzenia, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. 2. określa, analizuje i ocenia: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska wspólnotowym i krajowym, ustanowione istotne z na szczeblu punktu międzynarodowym, widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także 6 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. 3. przedstawia: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Zakres i szczegółowość niniejszej prognozy zostały uzgodnione przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu (pismo z dnia 30 grudnia 2010 r., znak: RDOŚ-02-WSI-6617-2-1/94/10/km) oraz przez Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (pismo z dnia 8 grudnia 2010 r. znak: ZNS-DG-621-1430/10). Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny postanowił uzgodnić zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych zgodnie z art. 51 ust. 2 i art. 52 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko ustaleń ww. dokumentu zgodny z treścią art. 51 ust. 2 i art. 52 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). 7 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu uzgodnił, że prognoza winna w szczególności określać, analizować i oceniać ewentualny wpływ zagospodarowania na: stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym wskazanych w inwentaryzacji przyrodniczej gminy Polkowice, Obszar Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie”, na terenie którego obowiązują zakazy zawarte w rozporządzeniu Wojewody Dolnośląskiego w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie, inne obszary i obiekty chronione na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.), jeżeli zostały ustanowione przez Radę Miejską w Polkowicach. Inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Polkowice została wykonana w 1996 roku, a informacje w niej zawarte są nieaktualne i nie odzwierciedlają stanu faktycznego. Obecnie Gmina rozpoczęła prace nad opracowaniem aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej. Planowane jest zakończenie tych prac w 2012 roku. W związku z powyższym nie ma możliwości odniesienia się w niniejszej Prognozie do stanowisk chronionych gatunków roślin i zwierząt występujących na terenie gminy, gdyż stanowiska te wymagają w pierwszym rzędzie uaktualnienia podczas prac nad aktualizacją inwentaryzacji przyrodniczej. Stopień przyrodniczego realizacji gminy Programu będą oraz jego monitorowane. wpływ Burmistrz na stan Polkowic środowiska wyznaczy Koordynatora ds. wdrażania i realizacji Programu. Koordynator będzie również nadzorował przygotowanie Raportu z realizacji Programu, który zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska Burmistrz Polkowic co dwa lata jest zobowiązany przedkładać Radzie Miejskiej. Informacje zawarte w Raporcie posłużą do sporządzenia kolejnej aktualizacji gminnego Programu Ochrony Środowiska. W związku z czym zaleca się, aby w kolejnym Raporcie z realizacji Programu Ochrony Środowiska, który zostanie przedłożony Radzie Miejskiej w Polkowicach w 2012 roku uwzględnić informacje zawarte w aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy. 8 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 2.3. ZAWARTOŚĆ I GŁÓWNE CELE AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY POLKOWICE Działania planowane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska są kontynuacją prac realizowanych przez Gminę Polkowice w kierunku rozwoju gospodarczego i społecznego, zgodnego z zasadami i normami dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju. Wszelkie wysiłki podejmowane przez Gminę zmierzają do osiągnięcia nadrzędnego celu, który został zdefiniowany jako: „Trwały, niezagrażający środowisku naturalnemu rozwój społeczno-gospodarczy gminy”. Cele aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice są zbieżne lub bezpośrednio wynikają z zapisów Polityki Ekologicznej Państwa. W oparciu o diagnozę stanu środowiska oraz zagrożenia środowiska w „Programie…” zdefiniowano najważniejsze priorytety ochrony środowiska w gminie Polkowice. W zakresie ochrony przyrody: Ochrona obszarów cennych przyrodniczo Tworzenie nowych form ochrony przyrody na terenie gminy Rozwój i ochrona zieleni miejskiej Ochrona zasobów leśnych W zakresie ochrony wód: Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej i deszczowej Modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę Zapewnienie najwyższej jakości wód powierzchniowych i podziemnych W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń z ciepłownictwa Zmniejszenie emisji komunikacyjnej Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych Oszczędzanie energii W zakresie ochrony powierzchni ziemi: Zapewnienie dotrzymania standardów jakości gleb na terenie gminy W zakresie edukacji ekologicznej: Kontynuacja edukacji ekologicznej mieszkańców 9 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice W Programie wyznaczono cele systemowe w zakresie zasobów przyrody, zasobów wodnych, powietrza atmosferycznego, powierzchni terenu i środowiska glebowego oraz edukacji ekologicznej wyznaczające stan jaki należy osiągnąć w horyzoncie czasowym 8 lat. Na poszczególne cele systemowe składają się kierunki działań. W ramach poszczególnych kierunków działań określono konkretne zadania, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów. Cel systemowy 1: Ochrona i rozwój obszarów chronionych. Ochrona bioróżnorodności. Kierunki działań: Kierunek I: Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo: Kierunek II: Ochrona bioróżnorodności Kierunek III: Ochrona lasów Kierunek I: Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo: Zadania krótkoterminowe: o utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce” o wykonanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy o budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej o rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo na podstawie danych z inwentaryzacji przyrodniczej gminy o bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych Zadania długoterminowe: o dalszy rozwój i bieżąca ochrona obiektów cennych przyrodniczo na podstawie danych z inwentaryzacji przyrodniczej gminy o budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej o bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych Kierunek II: Ochrona bioróżnorodności: Zadania krótkoterminowe: 10 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o Realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej o Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych Zadania długoterminowe: o Aktualizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej i jego realizacja o Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych Kierunek III: Ochrona lasów: Zadania krótkoterminowe: o Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego o Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo o Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja o Monitoring procesu zwiększania zalesień o Zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych o Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych (zwiększenie różnorodności gatunkowej szczególnie w nasadzeniach porolnych) Zadania długoterminowe: o Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Cel systemowy 2: Poprawa jakości i ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom gminy odpowiedniej jakości wody do picia. Kierunki działań: Kierunek I: Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych Kierunek II: Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Kierunek I: Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych: 11 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Zadania krótkoterminowe: o Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć o Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb o Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej o Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej o Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów o Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych o Zakup środków transportu dla Eko – Patrolu o Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków o Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej) Zadania długoterminowe: o Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć o Dalsze kontrole stanu technicznego szamb o Dalsze promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej o Dalsza sukcesywna rozbudowa i bieżąca modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej i kanalizacji deszczowej (szczególnie terenów dróg i placów) o Bieżąca kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych o Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków o Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej) Kierunek II: Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi: Zadania krótkoterminowe: o Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy o Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia) 12 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej w gminie Polkowice Realizacja zadania pn. „Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm. Polkowice” realizowana będzie przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Gminę Polkowice oraz KGHM Polska Miedź S.A. Planowane przedsięwzięcie obejmuje w szczególności: regulację koryta cieku na wybranych odcinkach (zadanie realizowane będzie przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych); budowę polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin (zadanie realizowane będzie przez Gminę Polkowice); odwodnienie terenów zawodnionych - odbudowę systemu odwadniającego (zadanie realizowane będzie przez KGHM Polska Miedź S.A. Dla przedmiotowej inwestycji została już wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (decyzja z dnia 10 czerwca 2009 roku, znak: SW. 7624-19/09). Zadania długoterminowe: o Dalsza modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy o Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia) o Ochrona przeciwpowodziowa – melioracje i gospodarka wodna w dolinie Szprotawy W perspektywie długoterminowej na terenie gminy realizowane będą zadania w zakresie melioracji i gospodarki wodnej w dolinie Szprotawy zgodnie z „Koncepcją programowo-przestrzenną melioracji i gospodarki wodnej w dolinie Szprotawy w powiecie polkowickim”. Opracowana koncepcja programowo –przestrzenna obejmuje teren całego powiatu, w tym odcinki rzek (dopływy Szprotawy) przebiegające przez teren gminy (Skłoba, Kalina). W 2008 roku zostały opracowane dwa warianty koncepcji. Planowane w ramach zadania prace to m.in.: przebudowa i modernizacja istniejących koryt rzek, modernizacja istniejących wałów przeciwpowodziowych, budowa nowych wałów przeciwpowodziowych, 13 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice przebudowa i modernizacja istniejących kanałów ulgi, przebudowa istniejących budowli piętrzących (jazy ruchome i stałe, zastawki, stopnie itp.), przebudowa istniejących budowli komunikacyjnych (mosty, kładki, przepusty). Aktualnie szczegółowe dane dotyczące planowanej inwestycji nie są znane. Cel systemowy 3: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi. Kierunki działań: Kierunek I: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa Kierunek II: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych Kierunek III: Oszczędzanie energii Kierunek IV: Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł przemysłowych Kierunek V: Ochrona przed hałasem Kierunek VI: Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Kierunek I: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa Zadania krótkoterminowe: o Opracowanie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji (PONE) o Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy o Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania o Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii o Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizacja nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku) o Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy o Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej 14 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie o Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie o Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów komunalnych o Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpływie na zdrowie o Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice”. Zadania długoterminowe: o Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy o Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy o Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej na terenie gminy o Realizacja PONE na terenie Polkowic, w tym stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego o Modernizacja sieci cieplnych na terenie gminy o Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania o Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii o Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizację nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku) 15 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej o Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie o Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie o Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów komunalnych o Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice” Kierunek II: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych Zadania krótkoterminowe: o Budowa drogi S3 jako obwodnicy Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane (Budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica) o Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) o Budowa, przebudowa, remonty dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg) o Budowa ścieżek rowerowych o Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu o Zakup i wymiana taboru komunikacji miejskiej - pojazdów konwencjonalnych spełniających normy emisji spalin Euro 4 lub zastosowanie w komunikacji miejskiej środków transportu 16 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego o Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Zadania długoterminowe: o Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) o Dalsza budowa, przebudowa, remonty dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg) o Kontynuacja budowy ścieżek rowerowych o Dalsza edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu o Dalsza budowa ścieżek rowerowych o Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Kierunek III: Oszczędzanie energii Zadania krótkoterminowe: o Budowa, przebudowa, remont oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne o Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii Zadania długoterminowe: o Dalsza budowa, przebudowa i remonty oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne o Dalsze wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii Kierunek IV: Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł przemysłowych Zadania krótkoterminowe: o Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych o Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu o Utrzymanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most” o Zraszanie obszarów narażonych na pylenie 17 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów o Wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania ludności o zwiększonych stężeniach pyłów z obiektu o Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych o Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) o Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed transportu spełniających prowadzenie zanieczyszczeniem prac (np. odpowiednie budowlanych w zakup normy sposób środków emisji spali; ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza) Zadania długoterminowe: o Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych o Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu o Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most” o Zraszanie obszarów narażonych na pylenie o Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów o Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych o Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) o Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem transportu spełniających odpowiednie (np. zakup normy środków emisji spali; 18 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza) Kierunek V: Ochrona przed hałasem Zadania krótkoterminowe: o Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej - budowa drogi S-3 na odcinku Nowe Miasteczko-Legnica (po wschodniej stronie m. Polkowice, realizacja tej drogi spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 oraz przyczyni się do poprawy klimatu akustycznego) o Zabezpieczenie mieszkańców przed nadmierną emisją hałasu do środowiska - budowa zabezpieczeń akustycznych dla m. Kaźmierzów, m. Biedrzychowa oraz dla terenu rekreacyjnego w m. Polkowice - w ramach budowy drogi S-3 o Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc o Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów o Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Zadania długoterminowe: o Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc o Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów o Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Kierunek działań VI: Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Zadania krótkoterminowe: o Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych Zadania długoterminowe: o Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych Cel systemowy 4: Ochrona środowiska glebowego i zasobów kopalin 19 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Kierunki działań: Kierunek I: Zapobieganie degradacji gleb Kierunek II: Ochrona zasobów kopalin Kierunek I: Zapobieganie degradacji gleb: Zadania krótkoterminowe: o Wapnowanie gleb i racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów o Wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego o Wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i edukacja rolników o Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych o Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w celu zapobiegania erozji gleb Zadania długoterminowe: o Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Kierunek II: Ochrona zasobów kopalin Zadania krótkoterminowe: o Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu „dzikich wysypisk” o Stosowanie jako kruszyw materiałów pochodzących z odzysku Zadania długoterminowe: o Kontynuacja zadań krótkoterminowych. Cel systemowy 5: Edukacja ekologiczna społeczeństwa Kierunki działań: Kierunek I: Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Kierunek II: Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia Kierunek I: Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Zadania krótkoterminowe: o Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów 20 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki o Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej o Aktualizacja Programu Edukacji Ekologicznej o Aktywna edukacja ekologiczna – ścieżka edukacyjna „Kształtowanie właściwych postaw dzieci, młodzieży pn. oraz dorosłych mieszkańców gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska” o Lekcje w terenie, badania laboratoryjne wody - wykorzystanie obiektów: Oczyszczalni Ścieków, Stacji Uzdatniania Wody w Suchej Górnej, Składowiska Odpadów w Trzebczu o Zakładanie ścieżek edukacyjnych popularyzujących lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych o Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy o Utworzenie Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej - opracowanie koncepcji funkcjonowania ośrodka, - identyfikacja źródeł finansowania Zadania długoterminowe: o Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów o Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki o Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej (zgodnie z założeniami zaktualizowanego dokumentu) o Zakładanie ścieżek edukacyjnych popularyzujących lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych o Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy o Wspomaganie działania Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej 21 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Kierunek II: Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia Zadania krótkoterminowe: o Zielone szkoły - wyjazdy profilaktyczno zdrowotne dzieci w ramach turnusów ekologicznych o Promocja zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka - prowadzenie Poradni Promocji Zdrowia w Ochronie Ekologicznej Dziecka – monitorowanie poziomu metali ciężkich we krwi, leczenie, profilaktyka Zadania długoterminowe: o III. CELE Kontynuacja zadań krótkoterminowych. OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU 3.1. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju, której istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Zasada ta ma za zadanie zapewnić taki rozwój społeczno - gospodarczy, w którym w celu równoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń, następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. OBSZAR PRIORYTETOWY 1: KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH CEL: Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych poddawanie ocenie oddziaływania na środowisko projektów dokumentów wszystkich sektorów gospodarki uwzględnienie wyników tych ocen w ostatecznych wersjach tych dokumentów CEL: Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska 22 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów („zielone zamówienia”, „zielone miejsca pracy”, transfer technologii służących ochronie środowiska) kreowanie świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju CEL: Zarządzanie środowiskowe szerokie przystępowanie do Systemu Zarządzania i Audytu - EMAS (ang. Environmental Management Audit Scheme) tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie (podnoszenie prestiżu, ograniczenie kontroli) CEL: Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie” prowadzącą do: proekologicznych zachowań konsumenckich prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska uczestnictwa w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska CEL: Rozwój badań i postęp techniczny zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz produkcji wyrobów przyjaznych środowisku doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska CEL: Odpowiedzialność za szkody w środowisku stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody w przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą ponieść jej sprawcy CEL: Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego (uwzględnienie zasad ochrony środowiska) w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego OBSZAR PRIORYTETOWY 2: OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH CEL: Ochrona przyrody zachowanie bogatej bioróżnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji 23 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice umożliwienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju CEL: Ochrona i zrównoważony rozwój lasów racjonalne użytkowanie zasobów leśnych kształtowanie właściwej struktury gatunkowej i wiekowej lasów zachowanie bogactwa biologicznego rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej CEL: Racjonalne gospodarowanie zasobami wody racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób by uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi zwiększenie samodofinansowania gospodarki wodnej maksymalizacja oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne zwiększenie retencji wodnej skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem CEL: Ochrona powierzchni ziemi rozpowszechnienie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno- błotnych przez czynniki antropogenne zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą CEL: Gospodarowanie zasobami geologicznymi doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin, wód podziemnych ograniczenie presji środowiskowej podczas prac geologicznych i eksploatacji kopalin wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowanie przestrzennego eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin wykonanie bilansu pojemności struktur geologicznych, w których możliwa jest sekwencja dwutlenku węgla rozpoznanie geologiczne złóż soli kamiennej, wyczerpanych złóż ropy i innych struktur geologicznych pod kątem magazynowanie ropy naftowej i gazu ziemnego oraz składowanie odpadów 24 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice dokumentacja dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych OBSZAR PRIORYTETOWY 3: POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO CEL: Środowisko i zdrowie dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenia powietrza CEL: Jakość powietrza osiągnięcie do 2010 r. limitów dla SO 2 - 426 tys. ton, dla NO x - 251 tys. ton, dla roku 2010, a dla roku 2012 dla SO 2 - 358 tys. ton, dla NO x - 239 tys. ton. ograniczenie emisji pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5) całkowita likwidacja emisji substancji niszczących warstwę ozonową oraz wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski CEL: Ochrona wód zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków opracowanie planów gospodarowania wodami oraz programu wodno ściekowego CEL: Oddziaływanie hałasu i pół elektromagnetycznych dokonanie wiarygodnej oceny narażenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe CEL: Substancje chemiczne w środowisku stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH Przeprowadzona analiza celów i działań prowadzących do ich realizacji, które zawarte zostały w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice pozwala stwierdzić, że w cele i działania przedstawione w tym dokumencie są zgodne z celami wytyczonymi w Polityce Ekologicznej Państwa. 25 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 3.2. WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008-2011 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2012-2015 Celem nadrzędnym Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego jest: „Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego i trwałego rozwoju Województwa Dolnośląskiego poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony środowiska”. Naczelną zasadą przyjętą w Wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego jest zasada zrównoważonego rozwoju, umożliwiająca harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny wraz z ochroną walorów środowiskowych. W Programie określono następujące priorytety ekologiczne: W zakresie zadań systemowych: Rozwój edukacji ekologicznej; Zarządzanie środowiskowe. W zakresie poprawy jakości środowiska: Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych; Racjonalizacja gospodarki odpadami; Poprawa jakości powietrza atmosferycznego; Ochrona przed hałasem ze źródeł komunikacyjnych. W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody: Efektywna ochrona przyrody; Ochrona i racjonalna eksploatacja ekosystemów leśnych; Ochrona gleb użytkowanych rolniczo. W zakresie zrównoważonego wykorzystania surowców, wody i energii: Zabezpieczenie środowiska i człowieka przed zagrożeniami powodziowymi; Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Przeprowadzona analiza celów i działań prowadzących do ich realizacji, które zawarte zostały w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice pozwala stwierdzić, ze w cele i działania przedstawione w tym dokumencie są zgodnie z celami wytyczonymi w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego. 26 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 3.3. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA 2004-2011 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata 2004-2011 w zakresie Ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody zakłada: Ochrona przyrody i krajobrazu: Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, w tym wdrożenie systemu NATURA 2000, Poprawa struktury i dalszy rozwój systemu zieleni w powiecie, Ochrona walorów krajobrazu rolniczego i rekreacyjnego, Wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. Ochrona lasów: Zachowanie i zwiększanie istniejących zasobów leśnych, Wzrost różnorodności biologicznej systemów leśnych, Poprawa stanu zdrowotnego lasów. Ochrona gleb: Właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych, ich ochrona i rekultywacja, Rozwój rolnictwa ekologicznego, Zapewnienie dobrych warunków rozwoju działalności rolnej. Ochrona zasobów kopalin: Racjonalne wykorzystanie zasobów kopalin. W zakresie Jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego powiatowy Program Ochrony Środowiska zakłada: Jakość wód: Ochrona jakości wód podziemnych, Zapewnienie odpowiedniej czystości wód powierzchniowych, Zapewnienie wszystkim mieszkańcom powiatu odpowiedniej jakości wody do picia. Jakość powietrza atmosferycznego: Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza na terenie całego powiatu. Hałas: Zmniejszenie uciążliwości hałasu, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych. 27 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Promieniowanie elektromagnetyczne: Bieżąca kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego. Awarie przemysłowe: Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych W zakresie Zrównoważonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii Program zakłada: Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią: Racjonalne ·wykorzystanie zasobów wodnych w zlewniach, Zmniejszenie zużycia wody podziemnej do celów przemysłowych. Wykorzystanie energii odnawialnej: Wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie zużycia energii Przeprowadzona analiza celów i działań prowadzących do ich realizacji, które zawarte zostały w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice pozwala stwierdzić, ze w cele i działania przedstawione w tym dokumencie są zgodnie z celami wytyczonymi w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego. Cele i zadania dotyczące ochrony środowiska wskazujące z reguły na konieczność zmniejszenia presji na środowisko, zawarte są także w pozostałych regionalnych i lokalnych dokumentach strategicznych, obejmujących szeroko rozumiane kwestie planowania gospodarczego, przestrzennego i społecznego. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska odnosi się do celów zawartych w następujących dokumentach: Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015, Program Edukacji Ekologicznej dla Dolnego Śląska, Program Ochrony Środowiska przed hałasem dla Województwa Dolnośląskiego, Program Ochrony Powietrza dla Województwa Dolnośląskiego, Program Poszanowania Energii i Wspierania Wykorzystania Źródeł Odnawialnych na lata 2009-2015 dla Powiatu Polkowickiego, Program Edukacji Ekologicznej dla Powiatu Polkowickiego na lata 2009 – 2015, Strategia Rozwoju Powiatu Polkowickiego na lata 2008 – 2015, 28 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Strategia Rozwoju Zrównoważonego gminy Polkowice na lata 20102015, Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice. IV. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA 4.1. STAN ŚRODOWISKA GMINY POLKOWICE ORAZ OBSZARÓW OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM 4.1.1. ZASOBY PRZYRODY I KRAJOBRAZ Przedstawione poniżej dane dotyczące cennych składników flory i fauny pochodzą z inwentaryzacji przyrodniczej gminy wykonanej w 1996 roku, w związku z powyższym mogą być w z znacznym stopniu nieaktualne. Informacje te pozwalają jednak na ogólne zobrazowanie flory i fauny występującej na terenie gminy: Cenne składniki flory Dominujące na tym obszarze w przeszłości lasy liściaste i mieszane podlegały sukcesywnie przebudowie w wielkopowierzchniowe, jednowiekowe monokultury sosnowe lub dębowe, co doprowadziło do zaniku wielu gatunków roślin związanych z cienistymi lasami liściastymi. Całkowitej eliminacji uległy buczyny, zaś z panujących tu niegdyś zbiorowisk grądowych pozostały jedynie na obszarze Wzgórz Dalkowskich drobne fragmenty grądów wysokich występujące na północ od zbiornika „Żelazny Most” w rejonie Tarnówka i Żelaznego Mostu oraz grądy niskie występujące na północ od zbiornika „Żelazny Most”. W miejsce buczyn i gradów wprowadzone zostały lasy typu kwaśnych dąbrów, które dominują na znacznych obszarach pomiędzy Polkowicami i zbiornikiem „Gilów”. W dolinach rzek i potoków zachowały się nieliczne fragmenty łęgów jesionowo – olszowych w dolinach Lipówki i Guzickiego Potoku oraz łęgów jesionowych na północ od zbiornika „Żelazny Most”. Naturalne fragmenty borów świeżych i wilgotnych występujące w zachodniej części gminy na ubogich, piaszczystych glebach przekształcono w wielkopowierzchniowe monokultury sosnowe. Z występujących na terenie gminy zakrzaczeń i zadrzewień, wzdłuż dróg i cieków, oraz śródpolnych zagajników i lasków wyróżniają się kobierzce jeżyn, turzyca drżączkowata i pokrzywa. Spotkać można również stanowiska gatunków leśnych i chronionych (kruszyna, pierwiosnka lekarska, bluszcz). Zbiorowiska naturalnych i antropogenicznych łąk występują zazwyczaj na terenach położonych wzdłuż cieków. Na suchszych siedliskach, zwłaszcza w zachodniej części gminy można odnaleźć roślinność ciepłolubną odpowiadającą różnym stadiom sukcesji na glebach ubogich i piaszczystych. Należą do nich murawy szczotlichowe, zespoły muraw piaskowych z 29 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice goździkiem kropkowanym i zawciągiem pospolitym oraz z lepnicą wąskopłatkową. Interesującym składnikiem roślinności są niewielkie kadłubowe pozostałości muraw kserotermicznych. Pospolite na terenie gminy są zbiorowiska okrajkowe będące różnymi stadiami degeneracji łąk w wyniku ich nadmiernego wzbogacania w azot. W południowej części gminy na znacznej powierzchni rozwijają się zbiorowiska łąk bagiennych. Cenne składniki fauny W wyniku przeprowadzonej na terenie gminy Polkowice inwentaryzacji przyrodniczej stwierdzono występowanie 28 gatunków ssaków, w tym: 5 gatunków przedstawicieli rzędu owadożernych (wszystkie objęte ochroną gatunkową), 1 gatunek zajęczaków, 12 gatunków gryzoni, 6 gatunków należących do rzędu drapieżnych i 4 gatunki należące do rzędu parzystokopytnych. Wśród tych gatunków 7 należy do gatunków chronionych: jeż zachodni, kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, kuna domowa, łasica łaska. Wśród ryb, na terenie gminy stwierdzono występowanie szczupaka, płoci, słonecznicy, kiełba, śliza, piskorza, ciernika, cierniczka i okonia. Spośród tych gatunków tylko śliz i piskorz są objęte ochroną gatunkową. Na terenie gminy występuje 13 gatunków płazów, do których należą: traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha zielona, ropucha paskówka, żaba wodna, żaba jeziorkowa, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba śmieszka oraz 4 gatunki gadów: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny i zaskroniec zwyczajny. Na obszarze gminy występuje stosunkowo bogaty i urozmaicony zespół awifauny lęgowej (łącznie 128 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych, około 60 % ogólnej liczby gatunków ptaków gniazdujących w całym kraju. Lasy Według podziału przyrodniczo – leśnego Polski teren gminy położony jest w Krainie V – Śląskiej, Dzielnicy 1 – Równiny Dolnośląskiej, Mezoregionie c – Wzgórz Dalkowskich. Przeważają tu siedliska borowe – borów świeżych (Bśw), a także borów mieszanych świeżych (BMśw) i wilgotnych (Bmw) o bardzo niskiej produkcyjności oraz lasów mieszanych świeżych (LMśw) i wilgotnych (LMw). Mniejszy udział mają siedliska lasów świeżych (Lśw) i wilgotnych (Lw) oraz olsów (O), w tym olsów jesionowych (Oj). Administratorem prawie całej powierzchni lasów gminy Polkowice są Nadleśnictwa: Lubin (około 80 % powierzchni), Chocianów oraz Głogów należące do Rejonowej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. W lasach na terenie gminy Polkowice od lat prowadzona jest intensywna gospodarka leśna, która doprowadziła w chwili obecnej do skrajnego zubożenia fitocenoz – większość lasów stanowią 30 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice monokultury gospodarcze o ubogim składzie gatunkowym i częstej domieszce obcych gatunków drzew. Z punktu widzenia ochrony przyrody, a także ochrony środowiska, znaczną ich część można obecnie uznać za ekologicznie małowartościową i nie spełniającą swoich podstawowych funkcji (poza powierzchownie pojętą funkcją rekreacyjną, glebochronną i produkcji drewna). Formy ochrony przyrody ustanowione na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880 z póz. zm.) Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie W południowo – zachodniej części gminy Polkowice usytuowany jest niewielki fragment lasów należących do Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie”, w stosunku do którego obowiązują zapisy rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 317, poz. 3925). Na obszarze tym występują fragmenty lasów łęgowych i olesów, zwłaszcza wzdłuż zmeliorowanych śródleśnych cieków, stanowiska lęgowe ptaków leśnych oraz kilka gatunków chronionych roślin wyższych. Teren ten nie ma dużej rangi przyrodniczej, niemniej zajmuje ważne miejsce w systemie obszarów chronionych, gdyż łączy teren gminy Polkowice z lepiej zachowanymi przyrodniczo terenami poza jej granicami, głównie z kompleksem leśnym Borów Dolnośląskich. Ponadto cały Obszar Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” na terenie gminy stanowią lasy wodochronne. Pomniki przyrody Na terenie gminy istnieją 3 pomniki przyrody ożywionej – dwa pojedyncze okazy drzew - dąb szypułkowy i buk zwyczajny oraz podwójna aleja dębów szypułkowych o długości 795 m, obejmująca 346 egzemplarzy (w tym 345 dębów szypułkowych oraz 1 dąb czerwony). Pomnikowa aleja drzew jest przedłużeniem w kierunku południowym naturalistycznego parku podworskiego z drugiej połowy XIX w. Obiekt ten łączy wielki kompleks leśny Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie z parkiem podworskim w Nowym Dworze. Jest to unikalna aleja w skali Dolnego Śląska. 31 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Tabela 1 Pomniki przyrody na terenie gminy Polkowice Lp. Obiekt poddany ochronie Określenie położenia Opis obiektu 1 Dąb szypułkowy Leśnictwo Żelazny Most, oddz.115 c, własność Nadleśnictwo Lubin wys. 23 m, Obwód 360 cm 2 Buk zwyczajny Leśnictwo Żelazny Most, oddz.115 c, własność Nadleśnictwo Lubin wys. 25 m, Obwód 460 cm 3 „Aleja Dębowa w Nowym Dworze” działki ewid. Nr 618/249, 118/33 o obw. 80306 cm Akt powołujący Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 25 października 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 22, poz. 148) Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 25 października 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 22, poz. 148) Uchwala Nr XV/174/08 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16 czerwca 2008 r. Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/343/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi oraz park zabytkowy w Guzicach. Obiekt zlokalizowany jest na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów nr 324/8 i 324/13 obręb Guzice, oraz na częściach działek 324/27, 354/231 i 374/227 obręb Guzice. Dolinę cieku można podzielić na kilka różniących się odcinków: początkowa część obejmuje liczne źródliska, sieć drobnych strumieni, w tym część o charakterze okresowym, odcinek potoku o charakterze podgórskim (teren Lasów Państwowych), oraz fragment silnie meandrujący o mniejszych spadkach (własność prywatna), a także odcinek cieku antropogenicznie zmieniony ze stawem parkowym i pozostałościami urządzeń służących gospodarce stawowej. Unikalny już dziś naturalny charakter elementów składowych cieku wodnego w obrębie dojrzałych, naturalnych zbiorowisk leśnych, obfitujących w rzadkości flory i fauny czyni z „Guzickiego Potoku” jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych w niżowej części Dolnego Śląska, zasługujący na ochronę nie tylko jako zespół przyrodniczo- krajobrazowy, ale nawet jako rezerwat przyrody. Obiekt składa się z trzech części: obszar źródliskowy z siecią drobnych strumieni w kompleksie leśnym; wartki potok płynący zalesioną dolina, w obrębie otwartego krajobrazu; park zabytkowy z pozostałościami budowli hydrotechnicznych na cieku wodnym. 32 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/344/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Obiekt zlokalizowany jest na działkach 1 i 2 obręb Trzebcz oraz na częściach działek nr 378 i 379 obręb Komorniki i 328 obręb Guzice. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem wodnym i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi. W niżowej części Dolnego Śląska cieki wodne o naturalnym charakterze, obficie meandrujące, ze strefami erozji i strefami akumulacji, z zakolami, podcięciami, stromymi ściankami, z odcinkami bystrzy i plos oraz naturalnymi niewielkimi wodospadami i kaskadami należą już do zjawisk unikatowych. Dodatkowo walorów krajobrazowych i konserwatorskich przysparzają liczne mniejsze i większe głazy narzutowe oraz ich skupienia, znajdujące się w cieku jak i w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Na opisywanym terenie dominują zbiorowiska leśne reprezentujące łęgi i grądy zgrupowane w rzędzie Fagetalia sylvaticae Pawł. in Pawł. Et WALL 1928- mezo i eutroficzne lasy liściaste Europy, będące zonalnym typem roślinności o charakterze klimaksowym. Towarzyszą im zbiorowiska zaroślowe tworzące okrajki i oszyjki kompleksów leśnych. Uzupełnieniem wykazu zbiorowisk roślinnych wskazujących na kierunek procesów sukcesyjnych są występujące na niewielkich powierzchniach zbiorowiska ziołoroślowe, będące pozostałością niewielkich łąk i polan. Obraz roślinności dopełniają zbiorowiska źródlisk i samego potoku. Ścieżki przyrodnicze Na terenie gminy funkcjonują ścieżki przyrodnicze: Jędrzychowskie Krajobrazy Meandry Guzickiego Potoku Ścieżka przyrodnicza Jędrzychowskie Krajobrazy Ścieżka przyrodnicza Jędrzychowskie Krajobrazy położona jest na północny wschód od Jędrzychowa. Długość ścieżki wynosi 3,4 km. Tematem przewodnim jest mozaika środowisk. Ścieżka polecana jest szczególnie wiosną w okresie ptasich toków oraz w drugiej połowie lata w czasie maksymalnej aktywności prostoskrzydłych. Ścieżka przyrodnicza Meandry Guzickiego Potoku Ścieżka przyrodnicza Meandry Guzickiego Potoku położona jest na południowy zachód od Guzic. Długość ścieżki wynosi 1,5 km. Tematem przewodnim jest 33 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice meandrujący strumień. Ze względu na wybitne walory krajobrazowe ścieżka jest godna polecenia przez cały rok. 4.1.2. SUROWCE MINERALNE GMINY Na obszarze gminy część złóż występuje na znacznych głębokościach, są to surowce metaliczne tj. złoża rud miedzi (Cu), surowce skalne (niemetaliczne) tj. złoża gipsu i anhydrytu, surowce chemiczne tj. złoża soli kamiennej oraz surowce energetyczne. Pozostałe złoża surowców skalnych tj. złoża kruszyw naturalnych, piasków oraz złoża energetyczne w postaci torfów występują na powierzchni bądź pod niewielkim nakładem. Surowce metaliczne Do surowców metalicznych należą stratoidalne, polimetaliczne złoża rud miedzi (Cu-Ag), występujące na niemal całym obszarze gminy, z wyłączeniem niewielkich powierzchni przy południowej i wschodniej granicy gminy. Na obszarze gminy rudy miedzi występują w złożach Głogów Głęboki (przy północnej granicy gminy), Sieroszowice, Polkowice, Rudna i Lubin-Małomice. Eksploatacja prowadzona jest w obrębie złóż Sieroszowice, Polkowice, Rudna i LubinMałomice. Złoża rud miedzi należą do złóż typu pokładowego, charakteryzującego się zróżnicowaną miąższością i intensywnością okruszcowania. Rudy miedzi wstępują w skałach wapiennych, dolomitach, łupkach oraz piaskowcach. Kopaliną eksploatowaną zgodnie z koncesjami jest ruda miedzi. Pierwiastkami współwystępującymi w rudzie miedzi są: srebro, złoto, nikiel, wanad, molibden, ołów, kobalt, platyna, pallad, cynk, kadm, ren i arsen. Przedsiębiorca prowadzi eksploatację rudy miedzi z której odzyskuje srebro, złoto, ołów i platynowce. Pozostałą część wymienionych metali w ilościach śladowych, jak również inne pierwiastki metaliczne i skalne, po procesie przeróbczym deponowano pierwotnie w składowisku Gilów, a obecnie deponuje się w składowisku „Żelazny Most”. Surowce chemiczne Surowcem chemicznym jest sól kamienna złoża Sieroszowice, zalegające w nadkładzie złoża rud miedzi Sieroszowice w utworach cechsztynu na obszarze gmin Grębocice, Jerzmanowa, Polkowice i Radwanice. Zasoby bilansowe wymienionego złoża wynoszą 2 936 395 tys. Mg, stanowiąc 3,65 % łącznych zasobów soli kamiennej w Polsce. Powierzchnia złoża wynosi 4500 ha. Łączne zasoby soli kamiennej formacji cechsztyńskiej towarzyszące złożom rud miedzi określono na 25 mld Mg. Są to złoża o zasobach prognostycznych towarzyszące złożom rud miedzi Sieroszowice, Radwanice Zachód i Rudna. 34 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Surowce energetyczne Surowcami energetycznymi są pokłady węgli brunatnych zalegające w utworach trzeciorzędowych na całym obszarze gminy. Znaczenie gospodarcze posiadają pokłady węgla brunatnego z miocenu środkowego i górnego, jednakże dotychczas złoża te nie zostały udokumentowane. Węgiel brunatny zalega na głębokościach od 100 do 250 m ppt. Jednakże małe miąższości warstw, znaczne głębokości występowania, jak i ich silne zawodnienie dyskwalifikują je z punktu widzenia wykorzystania gospodarczego. Ponadto do surowców energetycznych zaliczono torfy występujące w obniżeniach dolinnych w pobliżu Jędrzychowa. Na obszarze gminy złoża te nie są eksploatowane. 4.1.3. GLEBY Na obszarze gminy Polkowice lokalnie gleby i przypowierzchniowe grunty zostały zmodyfikowane procesami antropogenicznymi. W rejonach, w których nie nastąpiły procesy antropogeniczne, gleby zostały wykształcone jako gleby murszowe i torfowe - w rejonach dolin rzecznych, bądź rozwinęły się na piaszczystym lub gliniastym podłożu polodowcowym, jako gleby rdzawe, którym towarzyszą gleby bielicowe i brunatne, natomiast w części północno-wschodniej gminy dominują gleby płowe, którym towarzyszą gleby brunatne właściwe, opadowo-glejowe i rdzawe. Pod względem bonitacyjnym gleby należą do klas IV a, IV b i V, a w północnowschodniej części gminy do klasy III. 4.1.4. ZASOBY WÓD PODZIEMNYCH Na obszarze gminy Polkowice występuje kilka zasobnych poziomów wodonośnych. Wyróżnia się dwa główne piętra wodonośne, tj. czwartorzędowe i trzeciorzędowe. piaskowcami Występowanie pstrego wód piaskowca, podziemnych wapieniami i związane dolomitami jest również cechsztynu z oraz piaskowcami czerwonego spągowca. Wody w starszych piętrach są słabo rozpoznane i nie mają znaczenia użytkowego. Piętro trzeciorzędowe Trzeciorzędowe piętro wodonośne na obszarze gminy, stanowi w miejscach braku użytkowego czwartorzędowego poziomu wód jedyne użytkowe piętro wodonośne. Wody podziemne wstępują w poziomie nadwęglowym. Związane są one z osadami piaszczysto-żwirowymi, które wstępują na głębokości od 14 do ponad 200 m. Najczęściej poziom wodonośny zalega w przedziale głębokości 50 m i ma ograniczony zasięg. Rozprzestrzenianie warstw zalegających na głębokości 60 ÷ 120 m jest 35 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice większe. Sumaryczna miąższość użytkowych poziomów wodonośnych trzeciorzędu na obszarze gminy wynosi ponad 40 m. Warstwy wodonośne charakteryzują się następującymi parametrami hydrogeologicznymi: współczynnik filtracji od 1 do 35,8 m/d, średnio 4,5 m/d, przewodność od 12,1 do 286 m2/d, średnio 171 m2/d. Wydajności potencjalne studni są zmienne od 10 do 30 m3/h w południowej i centralnej części gminy do 50-70 m3/h w rejonie Kazimierzowa. Dla udostępnienia eksploatacji rud miedzi prowadzi się odwodnienie poziomu cechsztyńskiego, jak i trzeciorzędowego podwęglowego i międzywęglowego. Piętro czwartorzędowe Czwartorzędowe piętro wodonośne związane jest z występowaniem piasków i żwirów fluwioglacjalnych, glacjalnych i rzecznych zlodowaceń: południowo-, środkowo-, północnopolskiego i holocenu. Zasilanie piętra odbywa się bezpośrednio z infiltracji wód opadowych i powierzchniowych. Na obszarze gminy w utworach czwartorzędowych wydzielić można poziomy wodonośne o charakterze użytkowym związane z: o plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi na obszarze Wzgórz Dalkowskich, o plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi wypełniającymi strukturę kopalną „Potoczek- Jabłonów”, o plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi wypełniającymi strukturę „Sobin-Jedrzychów”. Czwartorzędowy poziom wodonośny na obszarze Wzgórz Dalkowskich związany jest z występowaniem piasków i żwirów wodnolodowcowych. Na obszarze gminy występują warstwy wodonośne w obrębie moreny spiętrzonej tworzące lokalne poziomy wodonośne o słabej izolacji, jak również spotyka się w tych rejonach, nagromadzenie utworów wodonośnych, które stanowią wówczas większe zbiorniki wodne (rynna erozyjna w rejonie miejscowości Moskorzyn). Poza obszarem moreny spiętrzonej rozpoznane zostały warstwy wodonośne zarówno w obrębie moreny dennej i spiętrzonej, które występują na trzeciorzędowych iłach i glinach zwałowych. Pozbawione izolacji warstwy wodonośne występują w obrębie moreny dennej, w południowej części gminy. Na obszarze Wzgórz Dalkowskich warstwy wodonośne charakteryzują się zróżnicowanym rozprzestrzenieniem i miąższością od kilku do ponad 30 m, lokalnie do około 50 m. Występują one na głębokości od 4,5 do 56 m. Zwierciadło wody ma charakter swobodny i subartezyjski z przewagą wód subartezyjskich. Największe miąższości utworów wodonośnych rozpoznane zostały w rejonie Moskorzyna (rynna erozyjna). Warstwę wodonośną stanowi tutaj kompleks piaszczysto-żwirowy 36 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice pozbawiony ciągłych przewarstwień glin. Miąższość utworów wodonośnych od kilku do ponad 50 m – w południowej części rynny erozyjnej, średnio 19 m. Poziom wodonośny występuje na zmiennych głębokościach od 2,2 do 56 m. Zasilany jest poprzez infiltracje opadów oraz spływ powierzchniowy i podziemny z obszaru wysoczyzn. Ponadto w części południowo-zachodniej poziom ten pozostaje w bezpośredniej więzi hydraulicznej z warstwami wodonośnymi górnego trzeciorzędu. Generalny kierunek spływu wód biegnie w kierunku rzeki Moskorzynki, która stanowi w tym rejonie podstawę drenażu. Warstwa wodonośna charakteryzuje się dobrą przewodnością 395 m2/d i współczynnikiem filtracji 20,8 m/d. Dominują wydajności potencjale studni 50 ÷ 70 m3/h. Znacznie korzystniejszymi warunkami hydrogeologicznymi charakteryzuje się występujący przy zachodniej granicy gminy fragment struktury kopalnej „PotoczekJabłonów”. W obrębie struktury kopalnej występują dwie warstwy wodonośne piaszczysto-żwirowe, które rozdzielone są glinami lub pyłami. Serie nieprzepuszczalne lub słabo przepuszczalne stanowią rodzaj soczew o zmiennej rozciągłości i miąższości 9 ÷ 29 m. Utwory słabo przepuszczalne rozdzielające warstwy wodonośne ze względu na skład litologiczny i miąższość umożliwiają swobodne krążenie wód pomiędzy nimi i pozostają w więzi hydraulicznej ze sobą. Miąższość warstw wodonośnych od 26 do 51 m. Poziom wodonośny struktury kopanej występuje na głębokości 18,5 – 56 m Zwierciadło wody ma charakter subartezyjski. Średnie parametry struktury kopanej na obszarze gminy wynoszą, współczynnik filtracji – 28,6 m/d, a przewodność – 1081 m2/d. W południowej części gminy występuje czwartorzędowa struktura wodonośna „Sobin- Jędrzychów”. Odkryty poziom wodonośny, występujący w obrębie moreny dennej, zalega na głębokości około 11 m. Średnia miąższość warstwy wodonośnej wynosi 18 m. Dominują potencjalne wydajności studni w przedziale od 50 do 70 m3/h. Główne zbiorniki wód podziemnych Na obszarze gminy Polkowice występuje jedna struktura hydrogeologiczna tworząca Główny Zbiornik Wód Podziemnych. W południowej części gminy w rejonie Jędrzychowa występuje zbiornik GZWP nr 316 zwany Subzbiornikiem Lubińskim. Jest to zbiornik o charakterze porowym, gromadzącym wody piętra trzeciorzędowego. Warstwa wodonośna w zbiorniku jest na obszarze gminy Polkowice mało odporna na przenikanie zanieczyszczeń, ponieważ istnieją tu okna hydrauliczne które ułatwiają migrację potencjalnych zanieczyszczeń do wód trzeciorzędowych. Miąższość warstwy wodonośnej w obrębie zbiornika wynosi kilkanaście metrów. Współczynnik filtracji k utworów wodonośnych zawiera się w przedziale 3.10-6 ÷ 4,8.10-4 m/s. Przewodność hydrauliczna T zbiornika kształtuje się na poziomie 80 m2/h, natomiast wydajność 37 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice studni eksploatujących wody omawianej struktury na obszarze gminy wynosi ok. 350 m3/h. 4.1.5. ZASOBY WÓD POWIERZCHNIOWYCH Południowo – zachodnia część gminy objęta jest dorzeczem Szprotawy, a północne obrzeża gminy należą do dorzecza Rudnej. Sieć rzeczna w środkowej części gminy jest słabo rozwinięta. Większymi ciekami na terenie gminy są: o 750 m odcinek rzeki Szprotawy, o Kalina, prawostronny dopływ Szprotawy, o długości 9,5 km, powierzchni zlewni 37,3 km2 i średnim spadku 1,5 ‰. Źródła potoku usytuowane są w rejonie miasta Polkowice, w dalszym biegu przepływa przez wieś Sobin i Nową Wieś Lubińską, o Skłoba, prawostronny dopływ Szprotawy, o długości 13,0 km, powierzchni zlewni 19,3 km2 i średnim spadku 1,5 ‰, o Sucha Górna przepływająca przez wieś o tej samej nazwie, jest lewostronnym dopływem Kłębanówki, która z kolei jest prawostronnym dopływem Szprotawy, o Moskorzynka - lewostronny dopływ Rudnej, o długości 15,3 km i powierzchni zlewni 84,17 km2, źródła rzeki znajdują się przy trasie Polkowice – Zielona Góra, rzeka przepływa przez miejscowości Kazimierzów, Moskorzyn i Żuków. Większymi dopływami tej rzeki na terenie gminy są Żdżerowita, Trzebcz i Stobna. o Żdżerowita, prawostronny dopływ Moskorzynki, o długości 7,1 km, której źródła znajdują się w pobliżu wsi Dąbrowa, przepływa przez wsie Dąbrowa, Tarnówek i Komorniki, a przed wsią Żuków uchodzi do rzeki Moskorzynki. Potok odwadnia przedpole zapory zachodniej zbiornika odpadów flotacyjnych „Żelazny Most”, przejmując część wód infiltrujących z tego obiektu poprzez prawostronne dopływy: rów IIS i Kalinówkę Zachodnią. Brak jest zbiorników retencyjnych oraz wałów przeciwpowodziowych na rzekach przebiegających przez teren gminy. Jakość wód powierzchniowych na terenie gminy Polkowice W ramach oceny oddziaływania składowiska „Żelazny Most” na środowisko dokonano analizy składu chemicznego wód powierzchniowych w rejonie składowiska. 38 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Na podstawie przeprowadzonych w roku 2005 i 2007 badań składu fizyczno – chemicznego wód oraz analiz statystycznych wody powierzchniowe na terenie gminy wg klasyfikacji ogólnej zaliczono do klasy od II do V w roku 2005, natomiast w roku 2007 do klasy III i V. Oceniając dynamikę zmian czystości wód powierzchniowych na terenie gminy, można stwierdzić, iż na przestrzeni lat 2005 – 2007 czystość wód rzek uległa pogorszeniu. Według klasyfikacji ogólnej, obejmującej wszystkie badane parametry dominują wody klasy V. Wśród analizowanych parametrów o takiej klasyfikacji przesądziły wysokie stężenia chlorków i wskaźniki zasolenia. W analizowanym okresie dopływy potoków z zachodniej części składowiska (Kalinówka Zachodnia, Rów II S) ze względu na wysokie stężenia chlorków, zdyskwalifikowały wody Żdżerowity (nr przekroju 28, 11), aż do ujścia do Moskorzynki. Wraz z ładunkiem chlorków znajdujących się w potoku Trzebcz (nr przekroju 17), wody Żdżerowity (nr przekroju 15) spowodowały obniżenie czystości wód Moskorzynki (nr przekroju 19), aż do ujścia. Podobna dynamika zanieczyszczeń widoczna jest w przypadku stężeń charakterystycznych składników zasolenia. W ujściowym odcinku Żdżerowity (przekrój 15) ujmującej odpływy z cieków leżących w zachodnim rejonie składowiska „Żelazny Most” następuje zwiększenie stężeń zasolenia, a w konsekwencji pogorszenie czystości rzeki. Następnie obciążone wody Żdżerowity powodują zwiększenie zanieczyszczeń rzeki Moskorzynki. 39 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Ryc. 1. Wody powierzchniowe wraz z punktami pomiarowymi (Źródło: Raport z realizacji Programu ochrony środowiska za lata 2004-2007, Gmina Polkowice, 2008 r.) 4.1.6. OCENA JAKOSCI POWIETRZA Źródłem danych dotyczących jakości powietrza na terenie gminy jest ocena stanu zanieczyszczania powietrza dokonywana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, w ramach monitoringu środowiska. Począwszy od 2002 roku rocznej oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach. Prowadzona ocena ma na celu monitorowanie zmian jakości powietrza i powinna skutkować podjęciem działań powodujących zmniejszenia stężeń zanieczyszczeń w powietrzu przynajmniej do poziomu stężenia dopuszczalnego na terenie kraju w określonym terminie. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi; ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Kryteria ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin stanowią dwie niezależne grupy kryteriów oceny. 40 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Gmina Polkowice zastała sklasyfikowana do strefy lubińsko-polkowickiej do celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości SO 2 , NO 2 , CO, benzenu, PM10, As, Cd, Ni, Pb, i B(a)P dla kryteriów ochrony zdrowia oraz pod kątem zawartości SO 2 i NOx, dla kryteriów ochrony roślin. Do celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu gmina została zaliczona do strefy województwo dolnośląskie. Zasadniczym celem oceny poziomów substancji w powietrzu zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U.08.25.150 z późn. zm.) jest dokonanie klasyfikacji stref, dającej podstawę do zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefach, w których są przekraczane wartości kryterialne dla ochrony zdrowia ludzi lub ochrony roślin. W klasyfikacji strefy lubińsko-polkowickiej i strefy województwo dolnośląskiej zastosowano następujące oznaczenia: klasa A: poziom stężeń nie przekraczający odpowiednio: poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego, klasa C: poziom stężeń powyżej poziomu dopuszczalnego, powiększonego o margines tolerancji lub poziomu docelowego; wymagany program ochrony powietrza, klasa D1: poziom stężeń nie przekraczający poziomu celów długoterminowych, klasa D2: poziom stężeń powyżej celów długoterminowych; wymagany program ochrony powietrza. Stan jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy Polkowice w 2009 roku Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona zdrowia Strefę lubińsko-polkowicką dla SO 2 , NO 2 , benzenu i tlenku węgla pod kątem ochrony zdrowia zaliczono do klasy A. Dla pyłu zawieszonego PM10 strefę lubińsko-polkowicką pod kątem ochrony zdrowia w 2009 roku zaliczono do klasy C (wymagany program ochrony powietrza). 41 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Ryc. 2. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla pyłu zawieszonego PM10 pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok Strefa lubińsko-polkowicka dla ołowiu, arsenu, kadmu oraz niklu w 2009 roku w odniesieniu do kryteriów ochrony zdrowia została zaliczona do klasy A, natomiast dla benzo(a)pirenu – do klasy C. Ryc. 3. Wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego dla benzo(a)pirenu pod kątem ochrony zdrowia – 2009 rok 42 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Strefa dolnośląska pod kątem ochrony zdrowia w odniesieniu do poziomu docelowego ozonu w 2009 roku została zaliczona do klasy C. W odniesieniu do poziomu celów długoterminowych strefa dolnośląska zaliczona została do klasy D2. Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona roślin Strefa polkowicko-lubińska ze względu na kryterium ochrony roślin dla SO 2 i tlenków azotu została zaliczona do klasy A. Strefa dolnośląska w odniesieniu do poziomu docelowego ustalonego w celu ochrony roślin dla ozonu w 2009 roku została zaliczona do klasy C. W odniesieniu do poziomu celów długoterminowych ustalonego w celu ochrony roślin dla ozonu w 2009 roku strefę dolnośląską zaliczono do klasy D2 (poziom stężeń powyżej celów długoterminowych; wymagany program ochrony powietrza). 4.1.7. HAŁAS Głównym źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie gminy Polkowice jest droga krajowa nr 3, której długość na terenie gminy wynosi 11,631 km. Dla odcinka drogi krajowej nr 3 od km 358+883 do km 372+811 została wykonana mapa akustyczna. Poniżej przedstawiono mapy akustyczne wykonane dla odcinka drogi krajowej nr 3 od km 358+883 do km 372+811 (mapy emisyjne oraz mapy imisyjne). Ryc. 4. Mapa emisyjna z elementami LN (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) 43 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Ryc. 5. Mapa emisyjna z elementami LN (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) Ryc. 6. Mapa imisyjana LDWN (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) 44 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Ryc. 7. Mapa imisyjana LDWN (Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu) Na podstawie tych map Marszałek Województwa Dolnośląskiego opracował „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa dolnośląskiego na lata 2009-2013”, w którym odcinek drogi krajowej nr 3 w gminie Polkowice (od km 358+883 do km 372+811) został zakwalifikowany jako niski priorytet ochrony akustycznej. W 2008 roku na zlecenie Urzędu Miasta Polkowice opracowano „Projekt akustyczny ekranowania obszarów podlegających ochronie akustycznej w otoczeniu drogi krajowej nr 3 na terenie miasta Polkowice”. Aktualnie obowiązującym aktem prawnym normującym dopuszczalne poziomy hałasu na terenach chronionych jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz.U. z 2007 r. Nr 120 poz. 826). Rozporządzenie to ustala dopuszczalne wartości poziomu wskaźników LAeq i LAeq N w zależności od przeznaczenia terenu i rodzaju źródeł hałasu. Wartości poziomów dopuszczalnych są zależne od funkcji urbanistycznej jaką spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagający intensywnej ochrony przed hałasem określone są najniższe poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym poziomy dopuszczalnie są najwyższe. 45 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Tabela 2 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powołanego przez źródła inne niż linie elektroenergetyczne oraz porty lotnicze Klasa standardu akustycznego Przeznaczenie terenu C. Obszary A ochrony uzdrowiskowej D. Tereny szpitali poza miastem E. Tereny zabudowy mieszkaniowej, jednorodzinnej F. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży G. Tereny domów opieki H. Tereny szpitali w miastach E. Tereny zabudowy mieszkaniowej, wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego F. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi G. Tereny wypoczynkoworekreacyjne poza miastem H. Tereny zabudowy zagrodowej B. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych I II III IV Dopuszczalny poziom A hałasu w dB Pora dnia Pora nocy 50 45 55 50 60 50 65 55 Na podstawie zapisów przytoczonego Rozporządzenia, obszar zabudowy mieszkaniowej położony w sąsiedztwie ulicy 11 Lutego i Głogowskiej zaszeregowany został do trzeciej klasy standardu akustycznego (zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna – 3A). Do trzeciej klasy standardu akustycznego zostały zaszeregowane także tereny ogrodów działkowych (tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem – 3C). Dla klasy tej obowiązują następujące wartości dopuszczalne dla hałasu komunikacyjnego: Równoważny poziom hałasu A dla pory dziennej – 60 dB, Równoważny poziom hałasu A dla pory nocnej– 50 dB. W oparciu o badania ankietowe przeprowadzone przez Państwowy Zakład Higieny stwierdzono, że powyżej 65 dB gwałtownie wzrasta liczba osób skarżących się na hałas drogowy. Hałas przy elewacji budynku mieszkalnego większy niż 70 dB, stwarza już krytyczne warunki akustyczne, których przez dłuższy czas nie jest w stanie tolerować żaden z mieszkańców budynku, bez ujemnego wpływu na zdrowie. 46 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice W tabelach poniżej przedstawiono prognozowane wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego w otoczeniu drogi krajowej nr 3 na terenie miasta Polkowice, na różnych wysokościach (zgodnie z „Projektem akustycznym ekranowania obszarów podlegających ochronie akustycznej w otoczeniu drogi krajowej nr 3 na terenie miasta Polkowice”). Tabela 3 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora dzienna Nr punktu 1 2 3 4 5 6 7 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 65.6 53,,7 64,5 55,0 59,7 55,9 71,9 58,6 71,5 56,6 72,0 55,2 70,8 53,7 47 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Tabela 4 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego, emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej – punkty zlokalizowane na wysokości 1,5 m ppt. – pora nocna Nr punktu 1 2 3 4 5 6 7 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 61,1 49,1 60,0 50,5 55,2 51,4 67,4 54,0 66,9 52,0 67,5 50,7 66,3 49,2 Tabela 5 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.- pora dzienna Nr punktu 1 2 3 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 66,8 54,3 65,0 55,6 60,0 56,3 48 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Nr punktu 4 5 6 7 Lokalizacja punktu nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 72,1 60,2 71,7 58,0 72,0 59,2 70,9 56,8 Tabela 6 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 4,0 m ppt.- pora nocna Nr punktu 1 2 3 4 5 6 7 Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 Działki I – ogrody działkowe zlokalizowane w skrajnym, północnym położeniu. Działki II – ogrody działkowe zlokalizowane przy ul. 11-go Lutego Działki III- ogrody działkowe na naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar południowy Działki III – ogrody działkowe naprzeciw stadionu Górnika Polkowice – obszar północny Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 62,3 49,8 60,5 51,0 55,5 51,8 67,6 55,7 67,1 53,5 67,5 54,7 66,4 52,3 49 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Tabela 7 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora dzienna Nr punktu Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 1 2 3 Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 67,7 56,1 66,7 57,2 60,4 56,9 Tabela 8 Prognoza wartości zrównoważonego poziomu hałasu komunikacyjnego , emitowanego na tereny podlegające ochronie akustycznej w wytypowanych punktach obserwacji akustycznej– punkty zlokalizowane na wysokości 10,0 m ppt.- pora nocna Nr punktu Lokalizacja punktu ul. 11-go Lutego/ul. Głogowska – blok mieszkalny najbliżej usytuowany względem drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 ul. Głogowska/ul. Wołodyjowskiego – blok mieszkalny – pierwsza linia zabudowy od strony drogi krajowej nr 3 1 2 3 Wartość zrównoważonego poziomu hałasu LAeq(T) Przed Prognoza dla układu zastosowaniem uwzględniającego ekranów ekranowanie akustycznych [dB] [dB] 63,2 51,6 62,2 52,7 55,9 52,3 W celu ochrony środowiska mieszkaniowego i rekreacyjno-wypoczynkowego (ogrody działkowe) w sąsiedztwie drogi krajowej nr 3 w Polkowicach zaproponowano zastosowanie następujących rozwiązań ograniczających emisję hałasu: Ogrody działkowe – ekran akustyczny dźwiękochłonno-izolacyjny o wysokości około 5,0 m. 50 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Zabudowa mieszkaniowa przy ul. 11-go Lutego – ekran akustyczny dźwiękochłonno-izolacyjny o wysokości 6,0 m. Początek przedmiotowego ekranu o wskazanej wysokości powinien zostać usytuowany na granicy obszaru ogrodów działkowych sąsiadującej z ul. 11-go Lutego. Budowę ekranów wykonała Gmina Polkowice w latach 2009-2010. 4.1.8. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska pola elektromagnetyczne definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Źródłem pól elektromagnetycznych emitowanych do środowiska w powyższym zakresie częstotliwości są stacje i linie elektroenergetyczne, urządzenia radionadawcze i radiokomunikacyjne oraz liczne urządzenia medyczne i przemysłowe. Wpływ tych urządzeń na środowisko jest zależny od częstotliwości ich pracy, ale przede wszystkim od wielkości wytwarzanej przez nie energii. W związku z tym z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają następujące obiekty: linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym 110 kV lub wyższym; obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne; urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej o częstotliwości 450 – 1800 MHz, których sieć rozwinęła się znacznie w ciągu ostatnich lat; urządzenia radiolokacyjne. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa ochrony środowiska. Zgodnie z ww. artykułem „Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach; zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane”. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku z wyróżnieniem terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U.2003.192.1883). 51 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Zgodnie z art. 123 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Dnia 12 listopada 2007 zostało wydane Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U.2007.221.1645). Badanie pól elektromagnetycznych w województwie dolnośląskim jest przeprowadzane i nadzorowane przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Wyniki przeprowadzonych badań publikowane są w raportach o stanie środowiska w województwie dolnośląskim. W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu nie prowadził badań poziomów pól elektromagnetycznych na terenie gminy Polkowice. Na terenie gminy Polkowice zlokalizowane są następujące stacje bazowe telefonii komórkowej: przy ul. Leśnej 2 (Era GSM900/GSM1800/UMTS, Orange GSM900/GSM1800, NMT); na budynku szybu SW-1 (Plus GSM900). Postępowanie administracyjne związane z lokalizacją stacji bazowych telefonii komórkowej odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami Prawa ochrony środowiska i poprzedzone jest procedurą ocen oddziaływania na środowisko. Przepisy ochrony środowiska nakładają na inwestora obowiązek wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych bezpośrednio po uruchomieniu obiektu. V. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 r. O OCHRONIE PRZYRODY W projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice zidentyfikowano następujące problemy i zagrożenia dla środowiska naturalnego: WODY PODZIEMNE Wpływ na jakość wód podziemnych na terenie gminy mają: nadmierna eksploatacja do celów gospodarczych – przemysł wydobywczy; 52 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, w tym niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych, organicznych i środków ochrony roślin (niedostosowane termin i dawki nawożenia), brak płyt gnojowych itp.; brak właściwego systemu ujmowania i odprowadzania ścieków (nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, wylewanie nieoczyszczonych ścieków do wód lub do ziemi). deponowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych (bezpośrednio na ziemi, w ciekach wodnych itp.); zanieczyszczenia pochodzenia przemysłowego, w tym nieszczelne zbiorniki paliw i innych substancji, awarie przemysłowe itp. Główne przyczyny zanieczyszczenia wód podziemnych mają pochodzenie antropogeniczne. Stopień zanieczyszczenia wód podziemnych w największym stopniu zależy od głębokości zalegania oraz izolacji poziomu wodonośnego od powierzchni terenu oraz od lokalizacji potencjalnego źródła zagrożeń. Na obszarze gminy Polkowice występuje jedna struktura hydrogeologiczna tworząca Główny Zbiornik Wód Podziemnych. W południowej części gminy w rejonie Jędrzychowa występuje zbiornik GZWP nr 316 zwany Subzbiornikiem Lubińskim. Jest to zbiornik o charakterze porowym, gromadzący wody piętra trzeciorzędowego. Warstwa wodonośna w zbiorniku jest na obszarze gminy Polkowice mało odporna na przenikanie zanieczyszczeń, ponieważ istnieją tu okna hydrauliczne, które ułatwiają migrację potencjalnych zanieczyszczeń do wód trzeciorzędowych. Głównym zagrożeniem dla jakości wód podziemnych oprócz nadmiernej eksploatacji do celów gospodarczych – przemysł wydobywczy, jest sposób zagospodarowania i użytkowania terenu (stopień skanalizowania, stacje paliw, składowiska odpadów itp.). Poprawa lub pogorszenie stanu gospodarki komunalnej na terenie gminy mają, zatem bezpośredni wpływ na jakość wód podziemnych. Potencjalne zagrożenie dla jakości wód podziemnych, a także wód powierzchniowych i powietrza atmosferycznego (odory) może stanowić rozlewanie wywaru gorzelnianego pochodzącego z gorzelni Przedsiębiorstwa rolno-usługowohandlowego „HODROL” Sp. z o.o. znajdującej się w Jędrzychowie. Zagrożenie to będzie szczególnie duże jeżeli wywar gorzelniany wylewany będzie na pola w sposób niezgodny z obowiązującym w tym zakresie prawem. WODY POWIERZCHNIOWE Najpoważniejszymi czynnikami obniżającymi jakość wód powierzchniowych na terenie gminy są: 53 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice oddziaływanie zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”; odprowadzanie ścieków z komunalnych oczyszczalni ścieków do rzek występujących na terenie gminy; zanieczyszczenia obszarowe – spływy powierzchniowe z użytków rolnych; deponowanie odpadów (tzw. dzikie wysypiska) w ciekach wodnych oraz na powierzchni terenu. Potencjalne zagrożenie stanowić mogą zrzuty nieoczyszczonych ścieków przemysłowych i komunalnych, w tym brak kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich. Obszar gminy jest prawie w 100% skanalizowany. Obecnie nieskanalizowana pozostaje jedynie Nowa Wieś Lubińska. Sieć kanalizacyjną należy na bieżąco modernizować i sukcesywnie rozbudowywać. Na terenie gminy funkcjonuje pięć oczyszczalni ścieków – w mieście Polkowice oraz we wsiach Komorniki, Sucha Górna, Moskrzyn i Pieszkowice. Największa ilość ścieków wytwarzana jest w oczyszczalni ścieków w Polkowicach. Odbiornikiem ścieków z oczyszczalni w Polkowicach jest rzeka Szprotawa. Pomimo tego, ze oczyszczalnie mają charakter proekologiczny stanowią one zorganizowane źródło emisji zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia obszarowe są odprowadzane do wód w sposób niezorganizowany, trudny do określenia pomiarowego. Głównym źródłem tych zanieczyszczeń są mineralne i organiczne nawozy stosowane pod uprawy oraz chemiczna ochrona roślin. Transport tych substancji z terenu zlewni odbywa się przez wody roztopowe, opadowe i infiltracyjne na całej długości rzeki. Powyższy zespół zagrożeń doprowadza do nadmiernego wzbogacenia wód w substancje biogenne. Nadmierne użyźnienie wód powoduje nadmierny rozwój organizmów, a ich masowy rozkład obniża parametry biochemiczne wód. Zagrożenie związane z wprowadzaniem nieoczyszczonych wód deszczowych i roztopowych, w szczególności z terenu miasta i LSSE zostało w znacznym stopniu zminimalizowane. Na terenie gminy funkcjonuje rozbudowana sieć kanalizacji deszczowej. Łączna długość kanalizacji deszczowej na terenie gminy wynosi 48 540 m, z czego na terenie miasta: 37 686 m, a na terenach wiejskich wraz z Legnicą Specjalną Strefą Ekonomiczną: 10 854 m. W 2009 roku zakończono budowę stacji podczyszczania wód deszczowych i roztopowych w Polkowicach. Funkcjonowanie stacji zapewnia uzyskanie parametrów oczyszczonych ścieków deszczowych wprowadzanych do wód i środowiska zgodnych z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi (Dz.U. z 2006 Nr 137 poz. 984). 54 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice GLEBY I POWIERZCHNIA ZIEMI Wpływ na jakość gleb na terenie gminy mają głównie: zanieczyszczenie gleb (szczególnie metalami ciężkimi – oddziaływanie zbiornika odpadów poflotacyjnych Żelazny Most), zakwaszenie gleb, procesy erozyjne. Zawartość metali ciężkich w glebach Badania gleb na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most” wykazały przekroczenie wartości dopuszczalnej ołowiu w 2 próbach – w obrębie Trzebcz (gmina Polkowice) i w obrębie Grodziszcze (gmina Grębocice). Badania nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych wartości, określonych standardami jakości gleb, w odniesieniu do pozostałych metali – miedzi, kadmu, cynku, rtęci i arsenu. Przypadki przekroczeń standardów jakości gleb należą do rzadkości, jednakże ryzyko nadmiernej akumulacji metali w roślinach może również dotyczyć obszarów gleb o podwyższonej zawartości metali, w warunkach silnego zakwaszenia. Stąd szczególnie istotne jest wapnowanie gleb charakteryzujących się podwyższoną zawartością metali. Badania gleb wykonane w latach 2006 – 2007 wykazały na terenie gminy Polkowice przypadki zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi zakwalifikowane do II stopnia zanieczyszczenia (gleby słabo zanieczyszczone) i III stopnia zanieczyszczenia (gleby średnio zanieczyszczone) w poniższych obrębach: Komorniki - IIº Cu, Żelazny Most - IIº Cu, Dąbrowa - IIº Cu, Trzebcz - IIº Cu, IIº Cd, IIIº Pb. Obawa zanieczyszczenia roślin metalami ciężkimi jest już możliwa w przypadku ich uprawy na glebach wykazujących I stopień zanieczyszczenia (gleby o podwyższonej zawartości metali). Zagrożenie to zdecydowanie wzrasta na glebach słabo zanieczyszczonych (II stopień) i średnio zanieczyszczonych (III stopień). Zakwaszenie gleb Nadmierne zakwaszenie gleb stanowi poważny czynnik ich degradacji. Przyczynia się również do ograniczania możliwości plonowania większości gatunków roślin uprawnych, a nierzadko szkodzi wegetacji. Wiele roślin na glebach nadmiernie 55 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice kwaśnych daje nie tylko niższe plony, ale i ich jakość jest gorsza, np. mała zawartość fosforu, wapnia, magnezu i in. Powodem zakwaszenia gleb są procesy naturalne zachodzące w glebach i czynniki atmosferyczne. Intensywność naturalnego zakwaszenia gleb zależy od następujących czynników: rodzaju i gatunku gleb, warunków klimatycznych, ukształtowania rzeźby terenu. Zakwaszeniu gleb sprzyjają także czynniki antropogeniczne związane są z różnorodną działalnością człowieka. Spośród tych czynników, to przede wszystkim: zanieczyszczenia atmosfery (SO 2 , CO 2 , NOx), składowanie i stosowanie kwaśnych i kwasotwórczych odpadów, stosowanie nawozów fizjologicznie kwaśnych, malejący udział nawożenia organicznego, niewłaściwe następstwo roślin, niedostateczne wapnowanie użytków rolnych. Procentowy udział gleb kwaśnych, obojętnych i zasadowych na terenie gminy Polkowice przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 9 Udział gleb w przedziałach odczynu na terenie gminy Polkowice Odczyn bardzo kwaśny [%] 12 Udział gleb w przedziałach odczynu – gmina Polkowice Odczyn Odczyn Odczyn kwaśny lekko kwaśny obojętny [%] [%] [%] 26 37 18 Odczyn zasadowy [%] 7 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 Erozja gleb Erozja jest procesem geologicznym i pod pojęciem erozji gleb rozumie się zarówno procesy naturalne powodowane przez wodę, wiatr i śnieg, jak i antropogeniczne przeobrażające powierzchniowo i wgłębnie powierzchnię ziemi. Tereny erodowane, w tym zwłaszcza agro-ekosystemy, cechują się znacznie zachwianą równowagą biologiczną, prowadzącą do negatywnych i najczęściej trwałych zmian warunków ekologicznych i techniczno-organizacyjnych. W warunkach polskich za najważniejszą uznaje erozję powodowaną przez wodę (erozja wodna) i wiatr (erozja wietrzna). 56 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice W tabeli poniżej przedstawiono stopień zagrożenia gruntów rolnych erozją wodną powierzchniową na terenie gminy Polkowice. Tabela 10 Stopień zagrożenia gruntów rolnych na terenie gminy Polkowice erozją wodną powierzchniową Zagrożenie gleb gruntów ornych erozją wodną Wyszczególnienie % gruntów ornych nie występuje lub lokalnie bardzo małe 2,1 małe 92,8 umiarkowane 4,7 średnie 0,4 silne 0 bardzo silne 0 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 Udział powierzchni gruntów ornych narażonych na stopnie erozji wietrznej na terenie gminy Polkowice przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 11 Stopnie erozji wietrznej gruntów ornych na terenie gminy Polkowice Erozja słaba 8,0 Stopnie erozji wietrznej (% gruntów ornych) Erozja średnia 69,2 Erozja silna 22,8 Źródło: „Wyniki badań gleb i roślin na obszarach użytkowanych rolniczo w rejonie oddziaływania zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, Starostwo Powiatowe w Polkowicach, 2008 ODDZIAŁYWANIE GÓRNICTWA W granicach administracyjnych Gminy Polkowice prowadzona jest eksploatacja górnicza złoża rud miedzi przez KGHM Polska Miedź S.A.: Oddział Zakłady Górnicze „Polkowice – Sieroszowice” w Kaźmierzowie, Oddział Zakłady Górnicze Rudna w Polkowicach, Oddział Zakłady Górnicze „Lubin” w Lubinie. Eksploatacja górnicza powoduje ingerencję w środowisko naturalne. Bezpośrednie oddziaływanie eksploatacji górniczej na środowisko przyrodnicze polega m.in. na wyłączeniu terenów przyrodniczo użytkowanych dla potrzeb danego zakładu górniczego. Do ujemnych skutków oddziaływania na powierzchnię terenu należą m.in. deformacje i przekształcenia terenu wiążące się ze zmianą stosunków wodnych. Skutki deformacji powierzchni są szczególnie niebezpieczne na terenach miejskich (szkody w budownictwie powierzchniowym, uszkodzenia dróg i budynków). Wpływ górnictwa podziemnego na środowisko przyrodnicze przejawia się także w formie degradacji gleb, wód oraz szaty roślinnej przez zanieczyszczenia chemiczne. Górnictwu podziemnemu nieustannie towarzyszy powstawanie odpadów górniczych. Problemem 57 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice może być także powstawanie wód słonych. Oddziaływanie górnictwa podziemnego wpływa na szkody w gospodarce leśnej i rolnej wskutek uszkodzenia roślin, przede wszystkim ich korzeni oraz zmiany panujących stosunków wodnych. Szkodliwemu oddziaływaniu eksploatacji podziemnej podlega nie tylko bezpośredni obszar kopalniany, lecz także teren położony w zasięgu leja depresyjnego poziomów wodonośnych, w promieniu kilku do kilkunastu kilometrów. W wyniku tego następuje przesuszenie warstw powierzchniowych gleby i co za tym idzie zakłócenie normalnego toku produkcji rolnej czy leśnej. Na użytkach zielonych przesuszenie gleb, w szczególności torfowych, powoduje potrzebę zmiany rolniczego użytkowania tych gleb. Ten typ przesuszenia gleb zależy od wielkości obniżenia się poziomu wody gruntowej. Szczególnie wyraźne obniżenie produktywności obserwuje się na łatwo przepuszczalnych glebach piaskowych. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Emisja niska Problem niskiej emisji związany jest z wykorzystywaniem węgla jako głównego paliwa do wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych zaopatrywanych z indywidualnych systemów grzewczych. Udział emisji niskiej w ogólnej ilości emitowanych do powietrza zanieczyszczeń jest trudny do zbilansowania ze względu na rozproszenie źródeł emisji. Przyczyną tego jest spalanie paliw tanich o dużej zawartości siarki i mało korzystnych parametrach grzewczych oraz spalanie śmieci. W związku z powyższym duże znaczenie mają działania podejmowane m in. przez indywidualnych mieszkańców prowadzące do zmiany ogrzewania z węglowego na gazowe lub olejowe. Emisja ze źródeł przemysłowych W tabeli poniżej zestawiono główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza oraz wielkość ładunku poszczególnych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego (dane za 2009 rok, na podstawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska). 58 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Tabela 12 Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza zgodnie z danymi UM (na podstawie opłat uiszczanych za gospodarcze korzystanie ze środowiska) Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza na terenie gminy Polkowice Wielkość Wielkość ładunku ładunku Emitowany związek Emitowany związek zanieczyszczeń zanieczyszczeń [Mg] [Mg] KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. ZAKŁADY GÓRNICZE RUDNA, 59-320 POLKOWICE arsen 0,070826 podtlenek azotu 1,320558 benzen 0,311946 pyły pozostałe 188,4568 dwutlenek siarki 0,842109 tlenek węgla 245,5414 kadm 0,006784 tlenki azotu (NO 2 ) 204,7661 węglowodory alifatyczne i ketony i pochodne 0,051773 11,2111 poch. kw.org. ich związki i węgl. pierś.,aromat. i 2,42845 3,16443 pochodne pochod. ołów 0,561525 wodorofluorowęglowodory 9,388 pierwiastki metaliczne i 5,66659 ich zw. RUDA TRA.INT.RUDA JACEK Biuro Handlowe Katowice, Zegałowicza 10, 40-555 Katowice; Oddział Serwisowo-Remontowy w Polkowicach alkohole alifatyczne i 0,094464 pyły pozostałe 0,000007 pochodne dwutlenek siarki 0,005792 tlenek węgla 0,000792 mangan 0,000024 tlenki azotu (NO 2 ) 0,035456 węglowodory alifatyczne i pierwiastki niemetaliczne 0,000144 0,01104 poch. węgl. pierś.,aromat. i pyły ze spalania paliw 0,000192 0,06864 pochod. SANDEN MANUFACTURING POLAND Sp.z o.o., Polkowice, Fabryczna 11, 59-101 Polkowice cynk 0,000129 tlenek węgla 0,176551 pyły pozostałe 1,005301 tlenki azotu (NO 2 ) 0,75078 substancje organiczne 0,105943 ANCOR TECMIN Sp. z o.o. Kopalniana 5 , 59-500 Polkowice ketony i pochodne 0,46378 ketony i pochodne 0,001964 kw.org. ich związki i pyły pozostałe 0,113539 0,00014 pochodne aldehydy alifatyczne i 0,32999 pyły pozostałe 0,619344 pochodne alkohole alifatyczne i 0,002105 węglowodory alifatyczne i 0,002806 pochodne poch. chlorek winylu 0,06066 KGHM Polska Miedź S.A. oddz. Zakłady Górnicze "Polkowice - Sieroszowice" alkohole alifatyczne i pierwiastki metaliczne i 4,626642 1,608269 pochodne ich zw. arsen 0,018815 Podtlenek azotu 1,160345 benzen 0,320826 pyły ze spalania paliw 1,534256 benzo(a)piren 0,000002 pyły pozostałe 71,32881 dwutlenek siarki 1,941813 tlenek węgla 127,9793 dwutlenek węgla 1221,771 tlenki azotu (NO 2 ) 82,9389 węglowodory alifatyczne i etery i pochodne 4,630659 15,69924 poch. węgl. pierś.,aromat. i heksafluorek siarki 0,0005 12,1769 pochod. kadm 0,001601 wodorofluorowęglowodory 2,132 ołów 0,189934 59 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Główne podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza na terenie gminy Polkowice VOLKSWAGEN MOTOR POLSKA SP Z O.O, STREFOWA 1, 59-101 POLKOWICE alkohole alifatyczne i 0,3499 oleje (mgła olejowa) 0,00025 pochodne alkoh. pierś. aromat. i pierwiastki metaliczne i 1,30738 0,00025 pochod. ich zw. aminy i pochodne 0,3348 pyły polimerów 1,74318 benzen 0,044599 pyły ze spalania paliw 1,248191 chlorowcopochodne 0,125 pyły pozostałe 7,83235 węglow. HCFC dwutlenek siarki 1,88728 tlenek węgla 0,087816 dwutlenek węgla 536,6543 tlenki azotu (NO 2 ) 5,223457 węglowodory alifatyczne i etery i pochodne 0,0056 0,63221 poch. węgl. pierś.,aromat. i ketony i pochodne 0,108198 5,506139 pochod. kw.nieorg. ich sole i 0,481632 bezwodniki związki heterocykliczne 1,1386 kw.org. ich związki i 0,40858 pochodne SITECH SP Z O.O. STREFOWA 2, 59-101 POLKOWICE alkohole alifatyczne i 0,361096 pyły krzemowe 0,4576 pochodne dwutlenek siarki 0,054014 pyły ze spalania paliw 0,022338 dwutlenek węgla 2942,451 pyły pozostałe 0,3072 etery i pochodne 0,080303 tlenek węgla 0,611533 ketony i pochodne 0,005993 tlenki azotu (NO 2 ) 2,524902 kw.nieorg. ich sole i węglowodory alifatyczne i 0,629447 0,00196 bezwodniki poch. kw.org. ich związki i węgl. pierś.,aromat. i 0,001227 0,473879 pochodne pochod. CCC Factory Sp. z o.o. STREFOWA 9, 59-101 POLKOWICE alkohole alifatyczne i 1,933512 tlenek węgla 0,01881 pochodne aminy i pochodne 0,00012 tlenki azotu (NO 2 ) 0,07524 węglowodory alifatyczne i dwutlenek węgla 114,95 4,227536 poch. węgl. pierś.,aromat. i ketony i pochodne 12,64113 3,081091 pochod. pyły ze spalania paliw 0,000878 Systemy i Technologie Sp. z o.o, ul. Kopalniana 7 , 59-100 Polkowice węgl. pierś.,aromat. i ketony i pochodne 0,710739 0,17394 pochod. pyły pozostałe 0,265646 Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzki Bank Zanieczyszczeń Emisja ze źródeł komunikacyjnych Do znaczących niezorganizowanych źródeł należy zaliczyć emisję zanieczyszczeń związanych z transportem samochodowym. Szybki rozwój motoryzacji, a w konsekwencji ciągle zwiększająca się na drogach liczba pojazdów samochodowych, prowadzi do wzrostu emisji dwutlenków azotu, tlenku węgla, węglowodorów i ołowiu. Do obszarów narażonych na terenie Gminy Polkowice należy zaliczyć tereny położone bezpośrednio przy drodze krajowej nr 3 oraz w mniejszym stopniu przy 60 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice drogach wojewódzkich i powiatowych, gminnych i lokalnych łączących poszczególne miejscowości w gminie. Źródłem emisji komunikacyjnej są także stacje paliw zlokalizowane na terenie gminy. ZASOBY NATURALNE PRZYRODY Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie W południowo – zachodniej części gminy Polkowice usytuowany jest niewielki fragment lasów należących do Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie”, w stosunku do którego obowiązują zapisy Rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 317, poz. 3925). Obszar obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Zgodnie z ww. Rozporządzeniem na terenie OChK Lasy Chocianowskie dla ochrony przed zmianami lub utratą wartości przyrodniczych obowiązują następujące zakazy: zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227); likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych (zakaz nie dotyczy zadrzewień rosnących na gruntach określonych w ewidencji gruntów jako użytki rolne oraz usuwanych w ramach czynnej ochrony ekosystemów); wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów (zakaz nie 61 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice dotyczy przedsięwzięć polegających na pozyskiwaniu dla celów gospodarczych skał, w tym torfu, a także minerałów na powierzchni mniejszej niż 25 ha, jeżeli przeprowadzona procedura oceny oddziaływania na środowisko wykazała brak niekorzystnego wpływu na przyrodę Obszaru); wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych (zakaz ten nie dotyczy: terenów, dla których w obowiązujących w dniu wejścia w życie rozporządzenia miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub uchwalonych studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ustalenia planu bądź studium przewidują sposób zagospodarowania, który wymagał będzie wykonania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu oraz realizacji przedsięwzięć wiążących się z wykonaniem prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, dla których wydana została w uzgodnieniu z wojewodą, a po wejściu w życie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisko i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, w trybie art. 53 ust. 4 pkt 8 i art. W4 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z poźn. zm) decyzja o warunkach zabudowy lub decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego); dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej (zakaz ten nie dotyczy terenów położonych w obrębie jednostek osadniczych w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz. U. Nr 166 poz. 1612 z poźn. zm.) oraz terenów, które w obowiązujących w dniu wejścia w życie rozporządzenia miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub uchwalonych studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy takie warunki zabudowy przewidują). 62 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Na terenie Obszaru wprowadzono szereg ustaleń dotyczących czynnej ochrony ekosystemów: Ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów leśnych: utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych, wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne – używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia przy ograniczaniu gatunków obcych rodzimej florze czy też modyfikowanych genetycznie, zwiększanie udziału gatunków domieszkowych i biocenotycznych, tworzenie układów ekotonowych z tych gatunków, pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów, drzew dziuplastych oraz części drzew obumarłych aż do całkowitego ich rozkładu, stopniowe usuwanie gatunków obcego pochodzenia, chyba że zaleca się ich stosowanie w ramach przyjętych zasad hodowli lasu, opracowanie i wdrażanie programów czynnej ochrony oraz reintrodukcji i restytucji gatunków rzadkich, zagrożonych, wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem, prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, w szczególności poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami leśnymi do warunków środowiskowych; Ustalenia dotyczące nieleśnych ekosystemów lądowych: zachowanie i utrzymywanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków oraz łąk, przeciwdziałanie zarastaniu łąk, pastwisk i torfowisk poprzez koszenie i wypas, a także mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów na terenach otwartych, a w razie konieczności także karczowanie z usunięciem biomasy z pozostawieniem kęp drzew i krzewów, preferowanie zabiegów agrotechnicznych zgodnych z wymogami zbiorowisk i zasiedlających je gatunków fauny, w szczególności ptaków (odpowiednie terminy, częstotliwość i techniki koszenia), w tym powrót do tradycyjnego użytkowania (koszenie ręczne), 63 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice ochrona oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez utrzymanie istniejących parków wiejskich, zakrzaczeń i zadrzewień śródpolnych i przydrożnych oraz formowanie nowych zakrzaczeń i zadrzewień, preferowanie ochrony roślin metodami biologicznymi, utrzymywanie i w razie konieczności odtwarzanie lokalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych. OCHK Lasy Chocianowskie zajmuje jedynie niewielki, południowo zachodni fragment gminy. Potencjalny, niekorzystny wpływ na środowisko przyrodnicze tego obszaru może wiązać się z: oddziaływaniem górnictwa, zanieczyszczeniem środowiska pochodzącym z innych źródeł przemysłowych, oddziaływaniem rolnictwa , oddziaływaniem mieszkalnictwa (gospodarka wodno-ściekowa, emisja ze źródeł grzewczych), emisją ze źródeł komunikacyjnych, grzewczych i przemysłowych. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/343/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi oraz park zabytkowy w Guzicach. Obiekt zlokalizowany jest na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów nr 324/8 i 324/13 obręb Guzice oraz na częściach działek 324/27, 354/231 i 374/227 obręb Guzice. Zgodnie z ww. Uchwałą w ramach ochrony obiektu wprowadzono następujące zakazy: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; uszkadzania i zanieczyszczania gleby; tworzenie barier migracyjnych dla fauny (głównie ryb); dokonywanie zmian stosunków wodnych, jezeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 64 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno - błotnych; zmiany sposobu użytkowania ziemi; umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierząt oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów; umieszczania tablic reklamowych. Ww. zakazy nie dotyczą: prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa; likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych. Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” uchwalony został Uchwałą Nr XXXIII/344/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. Obiekt zlokalizowany jest na działkach 1 i 2 obręb Trzebcz oraz na częściach działek nr 378 i 379 obręb Komorniki i 328 obręb Guzice. Zgodnie z ww. Uchwałą w ramach ochrony obiektu wprowadzono następujące zakazy: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; uszkadzania i zanieczyszczania gleby; dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 65 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice zmiany sposobu użytkowania ziemi; umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierząt oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów; umieszczania tablic reklamowych. Ww. zakazy nie dotyczą: prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa; likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych. Strategia zawarta w Programie Ochrony Środowiska została opracowana w oparciu o zidentyfikowane na terenie gminy problemy ochrony środowiska. Wszystkie zaplanowane działania mają na celu poprawę stanu środowiska przyrodniczego na terenie gminy i zminimalizowanie istniejących zagrożeń. VI. INFORMACJA O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice została opracowana na podstawie zapisów Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227). Analizie poddano prognozowane cele oraz proponowane kierunki działań w latach 2011 – 2014 z perspektywą do roku 2018. Wnioski z tej analizy odniesiono do obecnego stanu środowiska na terenie Gminy i przeanalizowano możliwe skutki realizacji działań przewidzianych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska. Do analizy przyjęto dwa warianty 66 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice oddziaływań: niewdrożenia ustaleń Programu tzw. wariant zerowy oraz kompletną realizację wszystkich ustaleń zawartych Programie Ochrony Środowiska. Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko opracowane zostały stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu. VII. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI ZAŁOŻEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU Nie wdrożenie założeń aktualizacji Programu Ochrony Środowiska (tzw. wariant zerowy) spowoduje dalsze utrzymywanie się dotychczasowej jakości środowiska na terenie gminy Polkowice, a w niektórych przypadkach nawet postępującą jego degradację. OCHRONA PRZYRODY Zaniechanie realizacji zadań z zakresu ochrony przyrody takich jak: rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce”, utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych, systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo, zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych może przyczynić się do zmniejszenia walorów przyrodniczych gminy i spadku bioróżnorodności. Inwentaryzacja przyrodnicza stanowi podstawowy dokument w lokalnej ochronie przyrody i powinna być wyjściowym dokumentem do dalszych przedsięwzięć. Inwentaryzacja przyrodnicza powinna być również podstawą „zrównoważonego” rozwoju przestrzennego na poziomie lokalnym, czyli podstawą dobrze wykonanego planu zagospodarowania przestrzennego. Zaniechanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy może przyczynić się do powstania konfliktów dotyczących lokalizacji poszczególnych inwestycji i uniemożliwić zrównoważony rozwój gminy. Zaniechanie bieżącej pielęgnacji zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych będzie w sposób niekorzystny oddziaływać na walory estetyczne gminy. Zaniechanie realizacji zadań z zakresu ochrony przyrody, a w szczególności zaniechanie budowy, przebudowy i utrzymania zieleni miejskiej oraz zaniechanie realizacji Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwalej mogą niekorzystnie wpłynąć na zdrowie i kondycję fizyczną mieszkańców gminy, poprzez zmniejszenie liczby miejsc stwarzających dogodne warunki do ruchu na świeżym powietrzu. 67 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice ZASOBY WODNE Do zadań własnych Gminy zaplanowanych w zakresie ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych należą m.in. Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć, Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb, Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych. Zaniechanie realizacji tych zadań może spowodować zwiększenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i wód podziemnych na terenie gminy Inne zadania własne Gminy zawarte w Programie to: Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej, Zakup środków transportu dla Eko – Patrolu. Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej ma istotne znaczenie dla ograniczenia przedostawania się zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych do wód. Zaniechanie tych działań będzie miało niekorzystny wpływ na środowisko gruntowo-wodne. Zaniechanie zakupu środków transportu spowoduje spadek efektywności pracy Eko-Patrolu Straży Miejskiej. Wstrzymanie inwestycji związanych z rozbudową sieci kanalizacyjnej (kanalizacji sanitarnej) może spowodować przedostawanie się zanieczyszczeń z nieszczelnych szamb do środowiska gruntowo-wodnego. Wstrzymanie inwestycji związanych z rozbudową kanalizacji deszczowej spowoduje przenikanie do środowiska zanieczyszczonych wód opadowych z terenów dróg i placów. Zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego spowodować może także zaniechanie bieżącego utrzymania oczyszczalni ścieków oraz budowy przydomowych oczyszczalni ścieków. Zaniechanie modernizacji i rozbudowy sieci wodociągowej na terenie gminy wpłynie niekorzystnie na jakość życia mieszkańców gminy oraz może spowodować zwiększenie strat wody związanej z jej przesyłem. Zaniechanie melioracji i utrzymania w dobrym stanie urządzeń wodnych uniemożliwi prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej. Zaniechanie modernizacji systemu ochrony przeciwpowodziowej na terenie gminy Polkowice spowoduje zwiększenie zagrożenia powodziowego i wpłynie na zmniejszenie bezpieczeństwa mieszkańców. 68 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Zaniechanie działań przewidzianych w Programie Ochrony Środowiska mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa, ze źródeł komunikacyjnych oraz przemysłowych może spowodować pogorszenie stanu jakości powietrza, co będzie w sposób niekorzystny oddziaływać na zdrowie mieszkańców, a także na bioróżnorodność, wody powierzchniowe oraz zabytki. Działania z zakresu oszczędzania energii przyczynią się także do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, stąd ich zaniechanie będzie wiązało się z niekorzystnym oddziaływaniem na zdrowie mieszkańców, a także na bioróżnorodność, wody powierzchniowe oraz zabytki (degradacja spowodowana kwaśnymi deszczami). Zaniechanie działań z zakresu ochrony przed hałasem wpłynie niekorzystnie przede wszystkim na zdrowie i jakość życia mieszańców, ale także na bioróżnorodność, a w szczególności na faunę (płoszenie zwierząt). POWIERZCHNIA ZIEMI I ŚRODOWISKO GLEBOWE Brak realizacji zadań mających na celu zabieganie degradacji gleb, przyczyni się do spadku produkcji roślinnej. Degradacja gleb wiąże się z pogorszeniem ich właściwości fizycznych (zniszczenie struktury), biologicznych (zmniejszenie ilości i jakości próchnicy) i chemicznych (np. zakwaszenie przez wymywanie kationów zasadowych wapnia, magnezu, potasu). EDUKACJA EKOLOGICZNA Brak edukacji i stałego kształtowania świadomości ekologicznej sprawi, że powszechnie akceptowane staną się postawy nieprzyjazne ekologicznie, które przyczyniać się będą do utrwalania negatywnych tendencji w zakresie korzystania ze środowiska (nadmierne wykorzystywanie zasobów środowiska). Generalnie brak realizacji zaproponowanych działań w oczywisty sposób przyczyni się do pogłębienia wszystkich już istniejących problemów dotyczących środowiska, które przedstawione zostały w Rozdziale V niniejszego opracowania. Sytuacja taka będzie powodowała obniżenie poziomu życia mieszkańców i prowadziła będzie do destabilizacji stosunków pomiędzy społeczeństwem, a władzami gminy. Podsumowując powyższe argumenty należy oczekiwać, że brak realizacji założeń zapisanych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska doprowadzi do ogólnego pogorszenia stanu środowiska przyrodniczego, zdrowia a także poczucia bezpieczeństwa mieszkańców gminy. 69 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice VIII. RODZAJ I SKALA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 8.1. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA, CZAS TRWANIA, ZASIĘG, CZĘSTOTLIWOŚĆ I ODWRACALNOŚĆ ODDZIAŁYWAŃ Program Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice nie zawiera szczegółowych danych dotyczących planowanych inwestycji, w tym rozwiązań technologicznych. W związku z tym zakres niniejszej prognozy pozostaje na zbliżonym poziomie ogólności. Realizacja celów i zadań zaproponowanych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice będzie polegała na zaplanowaniu oraz realizacji szeregu przedsięwzięć inwestycyjnych, planistycznych, które mogą ingerować w poszczególne elementy środowiska, głównie na etapie ich realizacji, powodując przejściowe uciążliwości. Na etapie późniejszego użytkowania należy oczekiwać braku oddziaływania na środowisko, albo wręcz poprawy w stosunku do stanu obecnego. Ocenę oddziaływania na środowisko poszczególnych zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska przedstawiono w formie tabelarycznej [Załącznik A]. Przy ocenie oddziaływań wzięto pod uwagę końcowy efekt realizacji poszczególnych zadań. Wzięto pod uwagę zarówno oddziaływania pośrednie jak i bezpośrednie na poszczególne elementy środowiska. Oddziaływania na etapie realizacji inwestycji szczegółowo opisano poniżej. 8.2. ETAP REALIZACJI ZADAŃ 8.2.1. ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA Zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego nazywamy wprowadzenie substancji stałych, ciekłych i gazowych, w ilościach, które mogą ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę ożywioną, wody, gleby lub spowodować nieprzewidziane szkody w środowisku naturalnym. Realizacja zadań przewidzianych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice związanych z pracami budowlanymi oraz ziemnymi i związanym z tym użyciem ciężkiego sprzętu budowlanego, będzie charakteryzowała się zazwyczaj lokalnym i krótkoterminowym oddziaływaniem na stan powietrza. Do zadań tych należą: realizacja rozbudowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej w gminie, budowa, przebudowa, remont dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich, a także budowa ścieżek rowerowych. 70 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Przedsięwzięciem o większej skali, gdzie emisja na etapie trwania prac budowlanych będzie znaczna jest planowana budowa drogi ekspresowej S3 jako obwodnic Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane. Zadanie to nie należy jednak do zadań własnych Gminy, ale realizowane będzie przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Dla inwestycji tej w dniu 29.12.2009r. uzyskano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Użycie środków transportu ciężarowego, prace budowlane nie pozostają bez wpływu na zanieczyszczenie powietrza. Możliwe jest generowanie dużych ilości pyłów, lokalne podwyższenie stężeń niektórych substancji gazowych na skutek ścierania opon i nawierzchni drogowej, także okładzin hamulcowych oraz spalin pojazdów i maszyn. Dotyczy to w szczególności substancji emitowanych z silników spalinowych (transport i ciężkie maszyny), prac spawalniczych (gazy i pyły), prac malarskich (lotne związki organiczne) i innych. Dokładne określenie skali oddziaływania i zasięgu występowania określonych stężeń danej substancji w celu oceny jakości powietrza według obowiązujących standardów nie jest możliwe, ani celowe. Z punktu widzenia prawa stosunkowo krótkotrwałe oddziaływanie związane z pracami budowlanymi (emisja niezorganizowana) nie podlega normowaniu. 8.2.2. HAŁAS W trakcie robót budowlanych i modernizacyjnych a także podczas trwania innych przedsięwzięć inwestycyjnych wykorzystywany będzie sprzęt budowlany i środki transportu, stanowiące źródło hałasu i drgań. Emitowany hałas będzie oddziaływał na okolicznych mieszkańców oraz ludzi przebywających chwilowo w rejonie inwestycji a także w obrębie dróg dojazdowych. Poza terenami zabudowanymi należy liczyć się z oddziaływaniem na lokalną faunę, co może przyczynić się do ich migracji w inne rejony. Urządzenia stosowane przy pracach powinny spełniać kryteria dotyczące ich wartości akustycznej, wynikające z przepisów prawa. Obecnie w tym względzie obowiązuje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz.U.2005.263.2202 z późn. zm). Normy obowiązujące dla urządzeń nowych mają na celu ochronę słuchu pracowników, a także osób postronnych. 71 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Spełnianie tych kryteriów nie spowoduje całkowitej eliminacji uciążliwości hałasu na terenach otaczających place budowy, należy jednak pamiętać, że proces budowlany będzie ograniczony w czasie, a po jego zakończeniu wszystkie niedogodności akustyczne ustaną. Dla ograniczenia uciążliwości akustycznych, jeśli to możliwe, prace budowlane należy wykonywać wyłącznie w porze dziennej, a w przypadku prac związanych z regulacją koryta Kaliny i budową polderu Sobin – poza okresem lęgowym ptaków. Na etapie organizacji prac w obrębie poszczególnych zadań istnieje możliwość wykorzystania różnych środków zapobiegawczych i ochronnych, jednak w praktyce uciążliwości przy remontach nie są zwykle podstawą do poważnych konfliktów, w sytuacji, gdy osoby narażone na niedogodności mają jasno określony horyzont czasowy, w jakim prace zostaną zakończone oraz ich dokładny harmonogram. 8.2.3. ZANIECZYSZCZENIA WÓD Ze względu na charakter i rodzaj planowanych działań zakłada się, że realizacja Programu nie spowoduje zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych na terenie gminy. Nie będzie w sposób niekorzystny oddziaływać na GZWP Nr 316 (Subzbiornik Lubiński). Niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód lub gleb będzie związane z robotami budowlanymi i ziemnymi głownie na terenach przyległych do remontowanych dróg, sieci kanalizacyjnej oraz placów budowy. Będzie ono dotyczyło szczególnie skażeń substancjami niebezpiecznymi, użytymi w procesie inwestycyjnym lub pochodzącymi ze sprzętu budowlanego i środków transportu. Aby takie ryzyko zminimalizować w zależności od rodzaju działalności powinny być ustalone wszelkie środki bezpieczeństwa, zapobiegające tego typu awariom lub innym potencjalnym zagrożeniom, które mogą mieć wpływ na środowisko a także przestrzegane przepisy z zakresu prawa budowlanego, prawa ochrony środowiska oraz Bezpieczeństwa Higieny Pracy. Ponadto na etapie opracowania organizacji budowy lub innych inwestycji powinno się uwzględnić doprowadzenie na teren budowy wody do celów technologicznych i sanitarnych oraz zapewnić odpowiednie warunki sanitarne osobom wykonującym prace. 72 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 8.2.4. ODDZIAŁYWANIE NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE ORAZ NA USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 ROKU O OCHRONIE PRZYRODY FAUNA Realizacja przewidzianych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Polkowice zamierzeń będzie charakteryzowała się wpływem na bioróżnorodność świata zwierząt. Inwestycje takie jak modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm. Polkowice, rozbudowa systemu sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, rozbudowa sieci wodociągowej, modernizacja dróg, termomodernizacja budynków mogą przyczynić się do zakłócenia bytowania zwierząt (w tym gatunków chronionych) w ich naturalnych siedliskach, a także ich migracji, przez co może zmniejszyć ich różnorodność organizmów żywych na danym obszarze. Budynki stanowią miejsca gniazdowania kilkunastu gatunków ptaków, dla niektórych z nich (np. wróbel, jerzyk i pustułka) są podstawowym miejscem lęgów. Prowadzone na szeroką skalę rożnego typu modernizacje budynków w tym docieplenia mogą powodować ograniczenie liczby miejsc lęgowych. Do zwierząt o wiele bardziej zagrożonych działaniami ociepleniowymi niż ptaki należą nietoperze, gdyż chowają się głębiej w szczelinach, a na odgłosy z zewnątrz (np. montowania rusztowania, rozmowy pracowników) reagują ciszą i oczekiwaniem na odejście. W związku z powyższym przed rozpoczęciem prac termomodernizacyjnych należy rozważyć możliwość stworzenia zastępczych schronień dla ptaków i nietoperzy (skrzynki drewniane dla ptaków i nietoperzy). Należy jednak zaznaczyć ze większość przewidywanych oddziaływań ma charakter krótkoterminowy i w dużym procencie odwracalny. Większość zadań o charakterze inwestycyjnym przewidzianych do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska zlokalizowana jest poza obszarami cennymi pod względem przyrodniczym. Realizacja przedsięwzięcia polegającego na modernizacji systemu ochrony przeciwpowodziowej (regulacja koryta cieku Kalina, budowa polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin, odwodnienie terenów zawodnionych) nie koliduje z formami ochrony przyrody w rozumieniu Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody. Żadna z inwestycji przewidzianych do realizacji w ramach Programu nie jest zlokalizowana na obszarze objętym ochroną w ramach sieci NATURA 2000. 73 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice FLORA Podczas prac związanych z realizacją działań uwzględnionych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska może wystąpić konieczność usunięcia bądź przesadzenia niektórych drzew i krzewów także dokonania nowych nasadzeń. W przypadku wycinki, o ile jest to możliwe rośliny i drzewa należy przesadzać, a nie wycinać, chyba, że ich wartość jest wyjątkowo niska. Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, szczególnie na posesjach prywatnych, powinno być prowadzone według założeń zawartych w lokalnych Planach Zagospodarowania Przestrzennego, dokumentach dotyczących zalesienia terenów porolnych, a także w oparciu o obowiązujące przepisy w zakresie regulowania granicy polno – leśnej. W przypadku prac mających na celu wycinanie drzew lub reorganizacje zieleni, na terenach chronionych, należy stosować się do wszystkich przepisów o ochronie obszarów cennych przyrodniczo oraz objętych ochroną prawną, planów ochrony tychże obszarów, a także uzyskać opinie i pozwolenia wszelkich organów i instytucji, w których kompetencji leżą takie decyzje. Planując roboty dotyczące aranżacji zieleni miejskiej warto uwzględnić specyficzne zagrożenia w otoczeniu na etapie realizacji jak np. zniszczenie trawników lub chronionych gatunków roślin. 8.2.5. ODPADY W najbliższych latach w związku z realizacją planowanych inwestycji na terenie gminy należy spodziewać się wzrostu wytwarzania następujących grup odpadów: 1. Odpady budowlane, w tym szczególnie: odpady pochodzące z budowy, remontów, i rozbiórki dróg, mostów i infrastruktury drogowej, w tym odpady niebezpieczne (grupa 17) ziemia zmieszana z gruzem oraz zanieczyszczona różnymi substancjami (grupa 17) 2. Odpady komunalne: odpady zielone i materiał roślinny w związku z wycinką drzew i krzewów (kod: 20 02) odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych (grupa 19) 3. Odpadów wielkogabarytowych różnego rodzaju i pochodzenia (kod: 20 03 07) 74 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 4. Odpadów niebezpiecznych różnego rodzaju i pochodzenia. Powstałe w trakcie prac odpady, powinny być w miarę możliwości wtórnie wykorzystywane podawane odzyskowi lub w ostateczności segregowane usuwane zgodnie z obowiązującymi przypadku odpadów gromadzony przepisami niebezpiecznych, i przechowywany dotyczącymi każdy oddzielnie w rodzaj gospodarki odpadów warunkach odpadami. powinien W być uniemożliwiających przedostanie się do środowiska naturalnego i chroniony przed działaniem czynników atmosferycznych. Transport tych odpadów z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania powinien się odbywać z zachowaniem szeregu przepisów obowiązujących w takiej działalności. 8.3. ETAP EKSPLOATACJI 8.3.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Szczególne znaczenia dla ograniczenia emisji zanieczyszczeń z ciepłownictwa będzie miało opracowanie gminnego Programu Ograniczenia Niskiej Emisji i jego realizacja (etap I i II), a w szczególności realizacja następujących działań: likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie całej gminy, sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania, wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii, likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizację nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku), termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej, prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie, kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów oraz realizacja zadań wynikających z Programu Ochrony Powietrza dla Województwa Dolnośląskiego, w którym wyznaczono kierunki działań niezbędnych do 75 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice przywrócenia standardów jakości powietrza (redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)piranu) na terenie strefy lubińsko-polkowickiej, a także realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice”. Realizacja zadań polegających na termomodernizacji budynków przyczyni się do polepszenia ich parametrów izolacyjnych - zmniejszenia strat ciepła i pozwoli na obniżenie zapotrzebowania na paliwa opałowe, co będzie wiązało się z korzystnym wpływem na jakość powietrza atmosferycznego – w konsekwencji tych działań wielkość emisji szkodliwych związków zmaleje. Poprawa jakości powietrza w szczególności w przyziemnej warstwie atmosfery, w strefie przebywania ludzi będzie w dużej mierze uzależniona od pozytywnego efektu akcji edukacyjno – informacyjnych promujących m.in. ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza. Do poprawy warunków sanitarnych powietrza atmosferycznego przyczynią się działania Gminy mające na celu wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii. Realizacja szeregu zadań w zakresie modernizacji dróg będzie miała istotny wpływ na stan powietrza. Przebudowa i modernizacja dróg wpłynie na płynność i bezkolizyjność ruchu drogowego, co powinno mieć wpływ na poprawę jakości powietrza. Modernizacja oraz poprawa nawierzchni dróg na terenie gminy wpłynie również na poprawę płynności ruchu i zmniejszenie ilości emitowanych spalin. Planowana w latach 2012-2013 budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica, dla której uzyskano w dniu 29.12.2009 r. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 (ruch tranzytowy zostanie w znacznym stopniu wyprowadzony poza tereny zabudowane) co zminimalizuje pośrednie niekorzystne oddziaływanie związane z emisją ze źródeł komunikacyjnych na zdrowie mieszkańców. Przebieg wariantu wskazanego do realizacji, przedstawiono na mapie poniżej (oznaczono kolorem czerwonym). Droga przebiegała będzie po wschodniej stronie gminy Polkowice. 76 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Ryc. 8. Planowana droga ekspresowa S-3 (Wskazany do realizacji przebieg obwodnicy miasta Polkowice zaznaczono kolorem czerwonym) Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad we Wrocławiu Na etapie eksploatacji istniejących oczyszczalni ścieków w gminie Polkowice możliwe jest wystąpienie negatywnych oddziaływań na jakość powietrza atmosferycznego – niewielkich uciążliwości spowodowanych przez odory. 8.3.2. HAŁAS W wyniku realizacji działań zaproponowanych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska należy się spodziewać zmniejszenia poziomu hałasu na skutek: zwiększenia płynności ruchu pojazdów - poprawę nawierzchni dróg, wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza tereny zabudowane - budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica, zabiegów pielęgnacyjnych w obrębie terenów zieleni jako naturalnej bariery chroniącej przed hałasem, monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc, realizacji inwestycji ograniczających ujemny wpływ hałasu - budowa zabezpieczeń akustycznych dla m. Kaźmierzów, m. Biedrzychowa oraz dla terenu rekreacyjnego w m. Polkowice - w ramach budowy drogi S-3, poprawa izolacji akustycznej budynków (np. wymiana okien, termomodernizacja budynków), 77 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Poprawa stanu akustycznego na terenie gminy powinna pośrednio wpłynąć na poprawę warunków życia mieszkańców, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa oraz atrakcyjność inwestycyjną. 8.3.3. ZANIECZYSZCZENIA WODY Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb, promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej, budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych oraz budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w przypadku braku sieci kanalizacyjnej w znaczącym stopniu przyczynią się do ochrony środowiska wodno – glebowego. Należy stwierdzić, że pozytywne oddziaływanie inwestycji zrównoważy w całości ewentualny niekorzystny wpływ na środowisko na etapie realizacji planowanych inwestycji. Istotne z punktu widzenia ochrony środowiska wodnego jest bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków. Inwestycje takie jak oczyszczalnie ścieków nie stwarzają podczas normalnej eksploatacji znaczących zagrożeń dla środowiska. Z uwagi jednak na znaczące oddziaływania w przypadku awarii lub wypadku wskazana jest stała kontrola stanu technicznego tych instalacji, jak również opracowanie szczegółowych planów usuwania skutków awarii. Zanieczyszczenia wód gruntowych mogą wystąpić wzdłuż szlaków komunikacyjnych i dróg. W takich przypadkach głównym źródłem zanieczyszczeń są spływy z drogi substancji chemicznych stosowanych przy ich utrzymaniu (sól drogowa), ścieki wytwarzane w obiektach obsługi pasażerów, wycieki z pojazdów, a także wytwarzane odpady związane z eksploatacją, np. zmiotki z oczyszczania ulic, odpady z koszy przy miejscach postojowych, lecz także „dzikie wysypiska” oraz odpady i wycieki powstałe w wyniku wypadków i kolizji drogowych. 8.3.4. ODDZIAŁYWANIE NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ ORAZ NA OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 ROKU O OCHRONIE PRZYRODY FAUNA 78 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Wykonanie zadań przewidzianych dla osiągnięcia celów przedstawionych w aktualizacji gminnego Programu Ochrony Środowiska nie powinno wykazywać znaczącego negatywnego wpływu na lokalne populacje zwierząt. Pozytywny wpływ na faunę obszaru będą miały następujące zadania przewidziane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska: rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce”, bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych, realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej, budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej, utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych, systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo, zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych. Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych oraz systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo przyczyni się do poprawy połączeń pomiędzy ekosystemami (korytarze ekologiczne), pod warunkiem, że zadrzewienia będą projektowane z uwzględnieniem aspektów ukształtowania terenu oraz specyfiki różnorodności fauny na tym terenie, najlepiej w konsultacji z jednostkami naukowymi, nadleśnictwami oraz organizacjami przyrodniczymi. FLORA Realizacja projektów przewidzianych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice do których należy: rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo - utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce”, bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych, realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej, budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej, utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych, systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo, zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych będą miały pozytywny wpływ na strukturę funkcjonowanie świata roślinnego. 79 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice OBSZARY I OBIEKTY CHRONIONE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 ROKU O OCHRONIE PRZYRODY Nie przewiduje się negatywnego wpływu realizacji niniejszego Programu na formy ochrony przyrody ustanowione na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody występujące na terenie gminy, tj.: Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Chocianowskie, Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Guzicki Potok”, Zespół przyrodniczo krajobrazowy „Trzebcz” , pomniki przyrody występujące na terenie gminy. Większość zadań o charakterze inwestycyjnym przewidzianych do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska zlokalizowana jest poza obszarami cennymi pod względem przyrodniczym. Obszar Chronionego Krajobrazu „Lasy Chocianowskie” obejmuje jedynie niewielki fragment gminy usytuowany w jej południowo-zachodniej części [Załącznik 4]. Realizacja przedsięwzięcia polegającego na modernizacji systemu ochrony przeciwpowodziowej (regulacja koryta cieku Kalina, budowa polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin, odwodnienie terenów zawodnionych) nie koliduje z formami ochrony przyrody w rozumieniu Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody. Żadna z inwestycji przewidzianych do realizacji w ramach Programu nie jest zlokalizowana na obszarze objętym ochroną w ramach sieci NATURA 2000. Nie ma możliwości odniesienia się w niniejszej Prognozie do stanowisk chronionych gatunków roślin i zwierząt występujących na terenie gminy, gdyż inwentaryzacja przyrodnicza gminy została wykonana w 1996 roku, a informacje w niej zawarte są nieaktualne i nie odzwierciedlają stanu faktycznego. Obecnie Gmina rozpoczęła prace nad opracowaniem aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej. Planowane jest zakończenie tych prac w 2012 roku. Zaleca się, aby informacje zawarte w aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej uwzględnione zostały w Raporcie z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice, który zostanie przedłożony Radzie Miejskiej w Polkowicach w 2012 roku. Informacje zawarte w Raporcie posłużą do sporządzenia kolejnej aktualizacji gminnego Programu Ochrony Środowiska. 80 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 8.3.5. ODPADY Odpady powstające na terenie gminy w dalszym ciągu będą klasyfikowane głównie jako odpady komunalne. Ponieważ coraz większa część powstających odpadów komunalnych będzie poddana odzyskowi wskazane jest zwiększenie ilości pojemników umożliwiających ich selektywną zbiórkę. Dodatkowo konieczne jest wprowadzenie selektywnej zbiórki i systemów unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych, w tym odpadów zielonych pochodzących z prac związanych z pielęgnacją terenów zielonych i parków na terenie gminy. Ponadto należy spodziewać się zwiększenia ilości osadów ściekowych wytwarzanych przez oczyszczalnie ścieków. W związku z czym należy rozważyć koncepcje zagospodarowania i wykorzystania tych odpadów poza składowaniem. 8.4. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA RYZYKA DLA ZDROWIA LUDZI 8.4.1. NA ETAPIE REALIZACJI Ponieważ elementem oddziaływania na środowisko jest także – zgodnie z definicją ustawową – oddziaływanie na zdrowie ludzi, należy zauważyć, że realizacja założeń zawartych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska na etapie ich realizacji będzie wiązała się z pewnym oddziaływaniem na zdrowie ludzkie. Charakteryzować się ono będzie emisją zanieczyszczeń do powietrza związanych ze zwiększonym ruchem kołowym pojazdów, pracami budowlano - remontowymi oraz pracami ziemnymi. Mieszkańcy na etapie realizacji zadań będą narażeni na emisję pyłów, spalin oraz odorów emitowanych podczas modernizacji infrastruktury technicznej (sieci wodno-kanalizacyjnej). Oprócz problemu zanieczyszczeń pojawia się również kwestia bezpieczeństwa. Prace związane z rozbudową kanalizacji sanitarnej oraz infrastruktury drogowej mogą stanowić zagrożenie dla ruchu pieszego. W związku z podejmowanymi działaniami sugeruje się poinformowanie społeczeństwa o planowanych pracach z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym, wraz ze wskazaniem terminu zakończenia realizacji inwestycji. Pozwoli to mieszkańcom przygotować się na ewentualne uciążliwości i zwiększy ich ostrożność. Ponadto prace najbardziej uciążliwe nie powinny odbywać się we wczesnym godzinach porannych oraz wieczornych, by nadmiernie nie ingerować w życie mieszkańców. 81 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice 8.4.2. NA ETAPIE EKSPLOATACJI Realizacja założeń zawartych w Programie Ochrony Środowiska będzie miała pozytywny wpływ na zdrowie ludzi. W związku z realizacją inwestycji zaplanowanych w Programie należy spodziewać się stopniowej poprawy jakości powietrza. Budowa zabezpieczeń akustycznych dla m. Kaźmierzów, m. Biedrzychowa oraz dla terenu rekreacyjnego w m. Polkowice – zminimalizuje niekorzystny wpływ na zdrowie mieszkańców związany z emisją hałasu komunikacyjnego. Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja systemu kanalizacyjnego, zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb, promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej, kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych oczyszczalni ścieków i odpadów w komunalnych przypadku braku oraz sieci budowa przydomowych kanalizacyjnej ograniczy niekontrolowane przedostawanie się zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych, a tym samym poprawi jakość środowiska gruntowo- wodnego i wpłynie korzystanie na zdrowie mieszkańców. Dbałość o dobry stan terenów zielonych usprawni rolę roślinności jako buforu niekorzystnych oddziaływań na elementy środowiska i mieszkańców. Polepszeniu ulegną również warunki estetyczne krajobrazu oraz zmniejszą się uciążliwości związane z życiem w mieście (hałas, zanieczyszczenia, zwiększenie temperatury). Zachowanie walorów przyrodniczych gminy poprawi atrakcyjność inwestycyjną terenu, co przyczyni się do rozwoju sektora usług. Regulacja koryta cieku Kalina, budowa polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin oraz odwodnienie terenów zawodnionych przyczyni się do zmniejszenia zagrożenia powodziowego. 8.5. WPŁYW REALIZACJI POSTANOWIEŃ DOKUMENTU NA OBSZARY O SZCZEGÓLNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NATURALNYCH LUB POSIADAJĄCYCH ZNACZENIE DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Realizacja gminnego Programu Ochrony Środowiska w efekcie końcowym przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie gminy, co w sposób pośredni będzie korzystnie oddziaływać na obszary i obiekty chronione zlokalizowane na terenie gminy. 82 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Zgodnie z danymi Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków na terenie gminy Polkowice znajdują się następujące zabytki wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (stan na 30 września 2010 r.): w miejscowości Guzice: o park, poł. XIX, nr rej.: 675/L z 27.12.1983 w miejscowości Jędrzychów: o kościół fil. p.w. św. Bartłomieja, 1729-36, 1884, nr rej.: A/1963/605/L z 14.04.1981 o kościół ewangelicki (d. zamek), XV, 1756, 1884, nr rej.: 797 z 16.02.1960 w miejscowości Kaźmierzów: o kościół cmentarny (ruina), k. XVII, XIX, nr rej.: A-1970/603/L z 14.04.1981 o zespół pałacowy, k. XVII, XIX, XX: pałac, nr rej.: 728/L z 26.06.1986 park, nr rej.: 672/L z 27.12.1983 w miejscowości Komorniki: o kościół (ruina), XVIII, XIX/XX, nr rej.: A-2030/602/L z 14.04.1981 o zespół dworski i folwarczny, nr rej.: 158/A/03/1-10 z 10.06.2003: dwór, XVIII, k. XIX, nr rej.: 638/L z 25.10.1982 budynek mieszk.-gosp, 1888 obora, 1888 stajnia, 1888, XX dom mieszk., 2 poł. XIX, XX gołębnik, 1888 gorzelnia, 1888 magazyn gorzelni, 1888 brama przy gorzelni, 4 ćw. XIX aleja lipowa i szpaler dębowy, XIX w miejscowości Nowa Wieś Lubińska: o cmentarz ewangelicki, ob. rzym.kat, XIX, nr rej.: A/2248/755/L z 28.12.1987 w miejscowości Nowy Dwór: o zespół pałacowy, XIX, 1903: pałac, nr rej.: 634/L z 27.08.1982 83 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice park, nr rej.: 635/L z 27.08.1982 w mieście Polkowice: o obręb Starego Miasta, 1265, nr rej.: A/2682/1943 z 17.05.1968 o kościół par. p.w. św. Michała Arch., XV/XVI, XVII, XX, nr rej.: A/2315/848 z 15.02.1961 o kościół ewangelicki, ob. rzym.kat., Rynek, k. XIX, nr rej.: A/2316/609/L z 14.04.1981 o ratusz (stary i nowy), XV, XVIII, XX, nr rej.: 946/L z 29.12.1990 o wiatrak holender, ul. Głogowska, k. XIX, nr rej.: 604/L z 14.04.1981 w miejscowości Polkowice Dolne: o park, k. XIX, nr rej.: 674/L z 27.12.1983 w miejscowości Sobin: o kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, XIV-XX, nr rej.: A/2452/950 z 13.09.1961 o cmentarz kościelny, nr rej.: A/1049 z 12.03.2008 o ogrodzenie, mur, XVI, 2 poł. XIX, nr rej.: A/1167 z 12.03.2009 w miejscowości Sucha Górna: o pałac (nr 32), XVIII, 1880, nr rej.: 600/L z 14.04.1981 w miejscowości Tarnówek: o pałac, pocz. XX, nr rej.: 599/L z 19.04.1983 w miejscowości Żelazny Most: o kościół fil. p.w. św. Barbary, XVI, nr rej.: 854 z 22.02.1961 o ruina dworu, 2 poł. XVIII, nr rej.: 1514 z 27.01.1966 w miejscowości Żuków: o park, po 1860, XIX/XX, nr rej.: 676/L z 27.12.1983 Potencjalny negatywny wpływ na obiekty zabytkowe zlokalizowane na terenie Polkowic może być związany ze zwiększoną emisją zanieczyszczeń do powietrza w trakcie realizacji inwestycji (na etapie trwania prac budowlanych). Przewiduje się, że skala ewentualnych negatywnych oddziaływań na środowisko (głównie okresowych, generowanych przez roboty wykonawcze) będzie niewielka. W perspektywie długoterminowej realizacja planowanych w Programie Ochrony Środowiska inwestycji mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza z ciepłownictwa oraz inwestycji mających na celu ograniczenie emisji do 84 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice powietrza ze źródeł komunikacyjnych i przemysłowych przyczynią się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, co w sposób pośredni będzie miało korzystny wpływ na zabytkowe budynki zlokalizowane na terenie miasta i gminy Polkowice. 8.6. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA ODDZIAŁYWAŃ SKUMULOWANYCH Oddziaływania na środowisko i ludzi poszczególnych zadań ujętych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska w przypadku ich równoczesnej realizacji mogą się nakładać. Wskazane jest ułożenie harmonogramu realizacji zadań w taki sposób, aby z jednej strony uwzględnić technologię robót, z drugiej zaś ograniczyć kumulację uciążliwych oddziaływań. Ponieważ część zadań ujętych w Programie wymaga bezpośredniej ingerencji w istniejące ciągi komunikacyjne (budowa obwodnicy Polkowic, budowa, przebudowa, remont dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich, wymiana sieci podziemnych), ze szczególną starannością powinien zostać przygotowany projekt organizacji ruchu, tak by poszczególne fazy robót w jak najmniejszym stopniu utrudniały życie mieszkańcom i osobom przyjezdnym. Niezbędna jest także koordynacja z innymi działaniami w tym także działaniami opisanymi w „Planie Gospodarki Odpadami Gmin należących do ZGZM Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata 2008 -2011 z perspektywą na lata 2012 -2015”. W przypadku zadań związanych z budową lub modernizacją uzbrojenia podziemnego, o podejmowanych w tym zakresie działaniach powinni być informowani zarządcy wszystkich sieci, tak by w jednym czasie uporządkować wszystkie wymagające tego sieci na danym terenie. Podsumowując, realizacja założeń zawartych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice nie będzie generować znaczącego oddziaływania na wskazane w Ustawie komponenty środowiska (także na etapie prac wykonawczych). Trwałe i korzystne będą natomiast ekologiczne i krajobrazowe efekty realizacji projektu tego dokumentu. 8.7. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA WYMAGAJĄCE SPORZĄDZENIA RAPORTU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Projekt aktualizacji projektu Programu Ochrony Środowiska dla Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą do na lata 2015-2018, będzie realizowany poprzez 85 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice ustanowione cele ogólne i szczegółowe oraz krótko i długoterminowe zadania środowiskowe. Określają one rodzaje przedsięwzięć o znaczącym wpływie na środowisko w myśl Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U.2010.213.1397). Zgodnie z § 2. 1. pkt. 31) do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko należy budowa dróg ekspresowych. Na terenie gminy Polkowice zlokalizowana zostanie inwestycja polegająca na budowie drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica. Jest to zadanie realizowane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Dla inwestycji uzyskana w dniu 29.12.2009r. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, znak RDOŚ-02-WOOŚ-6613-1/66/09/łck. Przedsięwzięcia wyszczególnione w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice, które mogą wymagać sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko) to: budowa, przebudowa, remont dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich; budowa i rozbudowa sieci kanalizacyjnej; modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy; melioracje; zalesianie gruntów. Należy zaznaczyć, że jest to jedynie wstępna, bardzo ogólna kwalifikacja przedsięwzięć do procedury oceny oddziaływania na środowisko, wynikająca z Programu Ochrony Środowiska. Szczegółowe kwalifikowanie należy prowadzić na etapie projektowania i realizacji przedsięwzięć. Dla przedsięwzięcia pn. „Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej gm. Polkowice” została wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (decyzja z dnia 10 czerwca 2010 roku, znak: SW.7624-19/09). 86 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice IX. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH PROJEKTOWANEGO NEGATYWNYCH BYĆ DOKUMENTU, W ODDZIAŁYWAŃ REZULTATEM SZCZEGÓLNOŚCI NA REALIZACJI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU Wszelkie negatywne oddziaływania planowanych inwestycji na środowisko mogą być ograniczone już na etapie planowania, poprzez ocenę wszystkich uwarunkowań, przemyślany wybór lokalizacji a dalej odpowiedni dobór rozwiązań, technologicznych i zharmonizowanie prac z innymi inwestycjami. Skala wywoływanych przez nie oddziaływań środowiskowych zależeć będzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowań środowiskowych. Dlatego tak ważne jest ujęcie kwestii ochrony środowiska w lokalnych dokumentach strategicznych (w lokalnych Studiach i Planach Zagospodarowania Przestrzennego). Ponadto prawidłowy projekt, uwzględniający potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy jaki i w fazie eksploatacji inwestycji, także pozwoli istotnie ograniczyć takie oddziaływania. Do ogólnych działań ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko należą: prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy, w tym zwłaszcza w miejscach styku z ekosystemami szczególnie wrażliwymi na zmiany warunków siedliskowych, dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu, wegetacji, okresów lęgowych, itp. Kompensacja przyrodnicza Działania kompensujące to działania najczęściej niezależne od przedsięwzięcia inwestycyjnego, których celem jest kompensacja znaczącego niekorzystnego oddziaływania na środowisko, jakie jest spowodowane realizacją tego przedsięwzięcia. Zgodnie z art. 41 ustawy Prawo Ochrony Środowiska projekt kompensacji przyrodniczej może być zawarty w prognozie oddziaływania na środowisko planów, programów i strategii. Zgodnie z art. 75 ustawy Prawo Ochrony Środowiska kompensacja przyrodnicza może być realizowana tylko wówczas, gdy „ochrona elementów przyrodniczych nie jest możliwa". Z przeprowadzonej analizy wynika, że na obecnym etapie nie przewiduje się wystąpienia oddziaływań powodujących znacznych zmian w środowisku wywołanych realizacją Programu, które wymagałyby podjęcia takich kroków. Przedsięwzięciem mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zawartym w Programie jest budowa obwodnicy Polkowic. Zadanie to nie jest jednak 87 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice zadaniem realizowanym przez Gminę. Jednostką odpowiedzialną za realizację zadanie jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Dla przedsięwzięcia tego została wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (decyzja z dnia 29.12.2009r., znak: RDOŚ-02-WOOŚ-6613-1/66/09/łck). X. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH, W TYM WSKAZANIA NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY Warunkiem określonych prawidłowej terminów realizacji realizacji założeń przyjętych zadań Programu oraz jest zachowanie dostępność środków finansowych jak i brak protestów społeczeństwa. Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach aktualizacji Programu ma zdecydowanie pozytywny wpływ na środowisko. Planowane działania mają charakter optymalny dla realizacji ustalonej wizji rozwoju Gminy. Proponowanie rozwiązań alternatywnych dla takich działań nie ma, zatem uzasadnienia zarówno z formalnego jak i ekologicznego punktu widzenia. Ponadto, dokumenty te mają charakter strategiczny i w związku z tym brak jest możliwości precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla wskazanych działań. XI. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE METOD ANALIZY PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA W aktualizacji Programu Ochrony Środowiska możliwie precyzyjnie określone zostały zasady oceny i monitorowania efektów jego realizacji. Zaproponowane w nim wskaźniki ilościowe i jakościowe pozwolą określić stopień realizacji poszczególnych działań i prognozować związane z tym zmiany w środowisku. Dla każdego wskaźnika określono także źródło pozyskiwania danych do weryfikacji, co znacznie ułatwi ich uzyskanie. Ocena realizacji POŚ na podstawie wyznaczonych wskaźników dokonywana będzie, co dwa lata i opierać się będzie na regularnej ocenie następujących zagadnień: określenie stopnia wykonania przedsięwzięcia i/lub działania, określenia zaawansowania przyjętych celów lub inwestycji, 88 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem. Koordynator wdrażania Programu będzie oceniać co dwa lata stopień jego wdrożenia. Sporządzany co 2 lata raport z realizacji programu przedstawiany jest Radzie Miejskiej i Burmistrzowi Polkowic. Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli także na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a dotyczących okresu, na jaki jest przyjmowany Program Ochrony Środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony środowiska. Tabela 13 Wskaźniki monitorowania Programu Dane za Źródło danych 2009 rok Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko GUS Ilość wody dostarczonej 862,4 dam3 Bank Danych gospodarstwom domowym na Regionalnych terenie gminy Liczba osób korzystających z GUS sieci wodociągowej na terenie osoba 26 160 Bank Danych gminy Regionalnych Liczba przyłączy wodociągowych na terenie Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej gminy (sieć eksploatowana szt. 1964 Sp. z o. o. w przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. Polkowicach w Polkowicach) Długość sieci wodociągowej na Przedsiębiorstwo terenie gminy (sieć eksploatowana przez Gospodarki Miejskiej km 112,3 Sp. z o. o. w Przedsiębiorstwo Gospodarki Polkowicach Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach) Długość sieci kanalizacyjnej na Przedsiębiorstwo terenie gminy (sieć Gospodarki Miejskiej eksploatowana przez km 137,5 Przedsiębiorstwo Gospodarki Sp. z o. o. w Polkowicach Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach) Liczba przyłączy kanalizacyjnych na terenie Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej gminy (sieć eksploatowana szt. 2320 Sp. z o. o. w przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. Polkowicach w Polkowicach) GUS Ilość odprowadzonych ścieków 1 093,5 Bank Danych dam3 komunalnych Regionalnych Liczba osób korzystających z GUS osoba 25 426 sieci kanalizacyjnej na terenie Bank Danych gminy Regionalnych oczyszczalnia Przedsiębiorstwo Przepustowość oczyszczalni 3 m /d Polkowice - 7200; Gospodarki Miejskiej ścieków komunalnych Wskaźnik Jednostka 89 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Wskaźnik Jednostka zlokalizowanych na terenie gminy Długość sieci kanalizacji deszczowej na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach) m Dane za 2009 rok oczyszczalnia Komorniki - 272,7; oczyszczalnia Sucha Górna – 150; oczyszczalnia Moskrzyn 47,6; oczyszczalnia Pieszkowice – 9; 48 540 Wielkość sprzedaży energii cieplnej na terenie gminy GJ 251667 Straty ciepła („sprzedażowe” związane z przepływem energii cieplnej przez sieci) GJ 45 381 Jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy klasa Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona zdrowia: SO 2 - A NO 2 - A benzen - A tlenek węgla - A PM10 – C Pb - A As - A Cd – A Ni – A B(a)P - C Klasyfikacja strefy dolnośląskiej pod kątem ochrony zdrowia: O 3 –D2 Klasyfikacja strefy lubińsko-polkowickiej – kryterium ochrona roślin SO 2 – A NOx - A Klasyfikacja strefy dolnośląskiej – kryterium ochrona roślin O 3 – D2 Powierzchnia lasów na terenie gminy ha 8 025,5 Liczba obszarowych form ochrony przyrody szt. 3 Źródło danych Sp. z o. o. w Polkowicach Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o. o. w Polkowicach WIOŚ Wrocław GUS Bank Danych Regionalnych RDOŚ Wrocław 90 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Wskaźnik Jednostka Dane za 2009 rok Źródło danych szt. 3 RDOŚ Wrocław ustanowionych na terenie gminy Liczba pomników przyrody ustanowionych na terenie gminy Do wskaźników świadomości społecznej zaliczyć możemy: udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców, liczbę, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno – informacyjnych, ilość wniosków na dofinansowania inwestycji proekologicznych. Istotnym wskaźnikiem efektywności Programu mogą być również nakłady finansowe na ochronę środowiska w gminie. Zgodnie z Zarządzeniem Nr 2072/10 Burmistrza Polkowic z dnia 18 marca 2010 roku w sprawie przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu gminy Polkowie za 2009 rok, w roku tym z środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację zadań z zakresu ochrony środowiska wydatkowano kwotę 11 063 604,11 zł. Tabela 14 Wykonanie Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2009 roku Wykonanie Lp. Wyszczególnienie Plan za 2009 r. Realizacja wydatków bieżących 11 925 476,00 11 063 604,11 Edukacja ekologiczna oraz 1 123 900,00 97 628,31 propagowanie działań proekologicznych. Przedsięwzięcia związane z 2 gospodarką odpadami i ochroną 58 500,00 41 039,27 powierzchni ziemi. Przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzenia terenów 3 2 880 000,00 2 547 428,53 zielonych zadrzewień, zakrzewień oraz parków. Profilaktyka zdrowotna dzieci na obszarach, na których występują 4 563 076,00 386 330,00 przekroczenia standardów jakości środowiska. 5 Przekazanie środków do WFOŚiGW. 8 300 000,00 7 991 178,00 Realizacja zadań inwestycyjnych 583 554,00 583 221,39 Budowa urządzeń do 1 podczyszczania wód deszczowych i 542 904,00 542 903,39 roztopowych z terenu miasta. 2 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Nowa Wieś Lubińska. 24 000,00 23 998,00 3 Dotacja UM – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej. 16 650,00 16 320,00 Źródło: Zarządzenie Nr 2072/10 Burmistrza Polkowic z dnia 18 marca 2010 roku w sprawie przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu gminy Polkowie za 2009 rok. 91 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice XII. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO Według zapisów ustawy Prawo Ochrony Środowiska i ustaleń Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110) jako oddziaływanie transgraniczne określa się "jakiekolwiek oddziaływanie, niemające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji strony, spowodowane planowana działalnością, której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej strony; przy czym "oddziaływanie" oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalności dla środowiska z uwzględnieniem: zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza, wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych oddziaływań miedzy tymi czynnikami; obejmuje ono również skutki dla dziedzictwa kultury lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników”. Transgraniczne oddziaływania na środowisko przedsięwzięć ujętych w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice nie jest możliwe, tak ze względu na wielkość oddziaływania na środowisko (powietrze, hałas), jak i znaczną odległość od granic Państwa. XIII. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011 – 2014 z perspektywą na lata 20152018” została przeprowadzona w celu określenia wpływu na środowisko założonych w nim celów i zadań zarówno krótko- jak i długoterminowych. Celem tego dokumentu jest określenie systemu ochrony środowiska w gminie Polkowice. Uwzględnia on wymagania środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Zaktualizowany dokument zawiera analizę istniejącego stanu i prognozę jego zmian oraz definiuje cele i kierunki działań zmierzające do poprawy stanu istniejącego, a także określa konkretne działania planowane do realizacji, określając ich szacunkowy koszt, montaż finansowy, potencjalne źródło finansowania oraz podmioty odpowiedzialne za realizację. Cele te wyznaczono dla następujących obszarów: ochrona przyrody, zasoby wodne, powietrze atmosferyczne, powierzchnia ziemi i środowisko glebowe, 92 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice edukacja ekologiczna. Podstawę prawną opracowania prognozy stanowi ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.). W Prognozie przeanalizowano zakres, zawartość i cele przedstawione w projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice i określono, że są one zgodne z dokumentami wyższego szczebla wojewódzkiego, krajowego i powiatowego, a także stanowią kontynuację ich zapisów na poziomie gminnym. Szczegółowo porównano zgodność celów i zadań projektu z Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego oraz z Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego. Wykonanie zaplanowanych w projekcie Programu zadań o charakterze inwestycyjnym będzie ingerować w środowisko przede wszystkim na etapie ich realizacji. Największy wpływ na środowisko w trakcie budowy będą miały następujące przedsięwzięcia: budowa obwodnicy Polkowic (droga S2); remonty dróg, budowa i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej w gminie, budowa ścieżek rowerowych. Realizacja zadań określonych w Programie Ochrony Środowiska, przyczyniając się do osiągnięcia celów zakładanych w tym dokumencie, będzie miała w dłuższej perspektywie czasowej pozytywny wpływ głównie na takie elementy środowiska jak: elementy przyrody ożywionej, ze względu na realizację zadań związanych z: o rozwojem i bieżącą ochroną obszarów i obiektów cennych przyrodniczo - utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce”, o realizacją Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej, o budową, przebudową i utrzymaniem zieleni miejskiej, o utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych, o systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo. jakość wód, ze względu na realizację zadań związanych z: o zintensyfikowaniem kontroli stanu technicznego szamb; o promowaniem prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej; 93 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice o budową, rozbudową i systematyczną modernizacją sieci kanalizacji sanitarnej; o rozbudową istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, o kontrolą zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych, o budową przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej). jakość powietrza, ze względu na realizację zadań związanych z: o realizacją Programu Ograniczenia Niskiej Emisji, o rozbudową sieci gazowej na terenie gminy, o uwzględnianiem w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie, o realizacją „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice”, Poprawa jakości środowiska na terenie gminny będzie możliwa dzięki integracji lokalnej społeczności wokół tematu ekologii i ochrony najbliższego środowiska, i poprawę świadomości środowiskowej obywateli. Realizacja założeń Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice nie przewiduje skutków czy znaczących oddziaływań środowiskowych wymagających przeprowadzenia środków zapobiegawczych lub kompensacji przyrodniczej, w związku, z czym nie przewidziano podjęcia takich działań. Należy zastosować jednak kilka zasad, głownie na etapie projektowania i przygotowania przedsięwzięcia - m.in. szczegółowo przebadać konkretne działania, lokalizację i zastosowane technologie pod kątem ich oddziaływania na środowisko. Transgraniczne oddziaływania na środowisko przedsięwzięć ujętych w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice nie jest możliwe, tak ze względu na skalę oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko (powietrze, hałas), jak i odległość gminy od granic państwa. Formy ochrony przyrody oraz obiekty wpisane do wykazu zabytków nie są w bezpośredni sposób zagrożone skutkami realizacji zadań zawartych w Programie Ochrony Środowiska. 94 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice Podsumowując realizacja zadań określonych w Programie będzie miała długotrwały korzystny wpływ na jakość poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego gminy, wpłynie pozytywnie na sferę życia i komfort mieszkańców, a także przebywających na jej terenie turystów. 95 ZAŁĄCZNIK A Ocena wpływu działań Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na stan środowiska i zdrowie mieszkańców Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Wykonanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy 0 0 0 0 0 0 0 0 Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo utworzenie rezerwatu florystycznego „Żukowskie Śnieżyce” + + + + + 0 + + Rozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczo – na podstawie danych z aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej gminy + + + + + 0 + + Bieżąca pielęgnacja zabytkowych parków i zieleni wokół obiektów zabytkowych + + + + + + + + Realizacja Gminnego Programu Rozwoju i Pielęgnacji Zieleni Trwałej + + + + + + + + Budowa, przebudowa i utrzymanie zieleni miejskiej + + + + 0 + + + Utrzymanie, wymiana i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz zadrzewień przydrożnych + + + + + 0 + + Lokalizacja zalesień i zadrzewień w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego + + + + + 0 + + Systematyczne zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo + + + + + 0 + + Powietrze i środowisko akustyczne Kierunek działań Woda i środowisko gruntowe Komponent środowiska Zadanie OCHRONA PRZYRODY Doskonalenie systemu obszarów chronionych i ochrona obiektów cennych przyrodniczo Ochrona bioróżnorodności Ochrona lasów 96 Woda i środowisko gruntowe Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkody przemysłowe, degradacja) + + + + + 0 + + Monitoring procesu zwiększania zalesień 0 0 0 0 0 0 0 0 Zwiększenie różnorodności gatunkowej lasów i bieżąca ochrona istniejących kompleksów leśnych + + + + + 0 + + Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego użytkowania zasobów leśnych (zwiększenie różnorodności gatunkowej szczególnie w nasadzeniach porolnych ) + + + + + 0 + + Zadanie ZASOBY WODNE Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych Egzekwowanie zasad i nakazów uchwalonych stref ochronnych ujęć 0 + 0 0 0 0 0 + Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego szamb 0 + 0 0 0 0 0 + Promowanie prośrodowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji rolnej + + + + + 0 + + Budowa, rozbudowa i systematyczna modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej 0 + + 0 0 0 0 + Rozbudowa istniejącego systemu kanalizacji deszczowej, szczególnie terenów dróg i placów 0 + + 0 0 0 0 + + + + + + 0 + + Kontrola zawierania umów na wywóz nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych 97 Woda i środowisko gruntowe Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska Bieżące utrzymanie oczyszczalni ścieków 0 + 0 0 0 0 0 + Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków (w przypadku braku sieci kanalizacyjnej) 0 + 0 0 0 0 0 + Modernizacja i rozbudowa sieci wodociągowej na terenie gminy 0 + 0 0 0 0 0 + Melioracje, utrzymanie w dobrym stanie urządzeń melioracyjnych, rowów umożliwiające właściwą gospodarkę wodną (nawodnienia, odwodnienia) 0 + +/- 0 0 0 0 + 0 +/- +/- 0 0 0 +/- + 0 0 0 0 0 + Zadanie (tu także zakup środków transportu dla Eko – Patrolu) Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Kalina – modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej, gm. Polkowice: - regulacja koryta cieku - budowa polderu „SOBIN” regulującego przepływy wielkie na wysokości miejscowości Sobin - odwodnienie terenów zawodnionych POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza Opracowanie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji + 0 98 Powietrze i środowisko akustyczne Woda i środowisko gruntowe Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Komponent środowiska + 0 0 0 0 0 0 + + 0 0 0 0 + 0 + Likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej na terenie całej gminy + 0 0 0 0 + 0 + Sukcesywne podłączanie budynków do sieci centralnego ogrzewania + 0 0 0 0 + 0 + Wspieranie wprowadzania niekonwencjonalnych, odnawialnych źródeł energii + 0 0 0 0 + 0 + Kierunek działań Zadanie z ciepłownictwa Realizacja PONE na terenie Polkowic poprzez stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego 1 etap: wartość docelowa (zmniejszenie wielkości emisji): PM10 - 0,3 [Mg/rok] B(a)P - 0,0002 [Mg/rok] Realizacja PONE na terenie Polkowic poprzez stworzenie systemu zachęt do wymiany systemów grzewczych do uzyskania wymaganego efektu ekologicznego 2 etap wartość docelowa (zmniejszenie wielkości emisji): PM10 - 2,9 [Mg/rok] B(a)P - 0,0018 [Mg/rok] Realizacja PONE (2 etap) obejmowała będzie m.in. realizację następujących zadań: Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap na Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap na Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap na 99 na Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap na Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy Uwzględnianie w nowo tworzonych i aktualizowanych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań w ciepło z nośników nie powodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzględniając zapewnienie „przewietrzania” miasta ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej zabudowie Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpływie na zdrowie Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Polkowice” Zdrowie ludzkie Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap Walory krajobrazowe na Zabytki Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap Likwidacją źródeł niskiej emisji oraz modernizacja nieefektywnych systemów grzewczych (wymiana kotłów węglowych na bardziej przyjazne środowisku) Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej Prowadzenie działań promujących ogrzewanie zmniejszające emisję zanieczyszczeń do powietrza i działań edukacyjnych (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) w celu uświadamiania wpływu zanieczyszczeń na zdrowie Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów Formy ochrony przyrody na Powierzchnia ziemi Realizacja PONE terenie Polkowic 2 etap Różnorodność biologiczna Zadanie Woda i środowisko gruntowe Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + 0 0 0 0 0 0 0 + + 0 0 0 0 0 0 + 100 Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacyjnych Woda i środowisko gruntowe Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- + +/- 0 0 0 0 0 + +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- Budowa ścieżek rowerowych + + + +/- 0 + 0 + Edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 + Zadanie Budowa drogi S3 jako obwodnic Polkowic i zachodniej obwodnicy Lubina wyprowadzającej ruch tranzytowy poza tereny zabudowane (Budowa drogi ekspresowej S-3 na odcinku Nowe Miasteczko – Legnica) Utrzymanie działań ograniczających emisję wtórną pyłu poprzez regularne utrzymanie czystości nawierzchni (czyszczenie metodą mokrą) Budowa, przebudowa, remont dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz rozwiązywanie połączeń dróg lokalnych (w tym utwardzenie dróg lub poboczy w celu redukcji wtórnego unosu pyłu z dróg) Zakup i wymiana taboru komunikacji miejskiej - pojazdów konwencjonalnych spełniających normy emisji spalin Euro 4 lub zastosowanie w komunikacji miejskiej środków transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napędowego Monitoring pojazdów opuszczających place budów pod kątem ograniczenia zanieczyszczenia dróg, prowadzącego do niezorganizowanej emisji pyłu Budowa, przebudowa, remont oświetlenia ulicznego i drogowego na energooszczędne Oszczędzanie energii Wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii* Charakter oddziaływań zależny będzie od rodzaju wykorzystywanego odnawialnego źródła energii oraz lokalizacji poszczególnych przedsięwzięć. 101 Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Ograniczenie emisji ze źródeł przemysłowych Woda i środowisko gruntowe Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska Kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych + + + + + + + + Kontrola pozwoleń zintegrowanych pod katem możliwości stosowania nowoczesnych technologii i ograniczania emisji pyłów i benzo(a)pirenu + 0 0 0 0 0 0 + Utrzymywanie zieleni wokół zbiornika „Żelazny Most” + + + 0 0 0 0 + Zraszanie obszarów narażonych na pylenie + 0 0 0 0 0 0 + Prowadzenie stałego monitoringu negatywnego wpływu na jakość powietrza obiektów + + + 0 + + 0 + Wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania ludności o zwiększonych stężeniach pyłów z obiektu 0 0 0 0 0 0 0 + Uwzględnianie ograniczenia emisji niezorganizowanej pyłów (w tym również wynikających z transportu urobku) na etapie wydawania decyzji środowiskowych + + + 0 + + 0 + Monitoring budów pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu (kontrola przestrzegania zapisów pozwolenia budowlanego) + + + 0 + + 0 + Uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza, poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spali; prowadzenie prac budowlanych w sposób ograniczający niezorganizowaną emisję pyłu do powietrza) + + + 0 + + 0 + Zadanie 102 Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Ochrona przed polami elektromagnet. Różnorodność biologiczna Ochrona przed hałasem Woda i środowisko gruntowe Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- +/- + 0 ? 0 0 0 ? + Monitoring hałasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc + 0 0 0 0 0 0 + Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów + 0 0 0 0 0 0 + Termomodernizacja obiektów w tym docieplenie budynków, wymiana okien i drzwi oraz docieplenie obiektów użyteczności publicznej 0 0 0 0 0 0 0 + Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych 0 0 + 0 0 0 0 + Zadanie Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej - budowa drogi S-3 na odcinku Nowe Miasteczko-Legnica (po wschodniej stronie m. Polkowice, realizacja tej drogi spowoduje przejęcie zdecydowanej większości ruchu z istniejącej drogi krajowej nr 3 oraz przyczyni się do poprawy klimatu akustycznego) Zabezpieczenie mieszkańców przed nadmierną emisją hałasu do środowiska - budowa zabezpieczeń akustycznych dla m. Kaźmierzów, m. Biedrzychowa oraz dla terenu rekreacyjnego w m. Polkowice - w ramach budowy drogi S-3 POWIERZCHNIA ZIEMI I ŚRODOWISKO GLEBOWE Zapobieganie degradacji gleb Wapnowanie gleb i racjonalne zużycie środków ochrony roślin i nawozów 0 + + 0 + 0 0 + Wsparcie rozwoju rolnictwa ekologicznego 0 + + + 0 0 0 + Wdrażanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i edukacja rolników + + + + + 0 + + 103 Woda i środowisko gruntowe Różnorodność biologiczna Powierzchnia ziemi Formy ochrony przyrody Zabytki Walory krajobrazowe Zdrowie ludzkie Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych 0 + + + 0 0 + + Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w celu zapobiegania erozji gleb + + + + + 0 + + Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu „dzikich wysypisk” + + + + + 0 + + Stosowanie jako kruszyw materiałów pochodzących z odzysku 0 0 0 + 0 0 0 0 Zadanie Ochrona zasobów kopalin EDUKACJA EKOLOGICZNA Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia, w tym aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo - prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego. Prowadzenie działań edukacyjnych skierowanych do rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego. Realizacja Programu Edukacji Ekologicznej Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego Aktualizacja Programu Edukacji Ekologicznej Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego Aktywna edukacja ekologiczna – ścieżka edukacyjna pn. „Kształtowanie właściwych postaw dzieci, młodzieży oraz dorosłych mieszkańców gminy Polkowice w zakresie ochrony środowiska” (Lekcja w terenie, badania laboratoryjne wody - wykorzystanie obiektów: Oczyszczalni Ścieków, Stacji Uzdatniania Wody w Suchej Górnej , Składowiska Odpadów w Trzebczu) Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego 104 Edukacja ekologiczna dzieci w powiązaniu z profilaktyką zdrowotną i promocją zdrowia Zdrowie ludzkie Walory krajobrazowe Zabytki Formy ochrony przyrody Powierzchnia ziemi Różnorodność biologiczna Zadanie Woda i środowisko gruntowe Kierunek działań Powietrze i środowisko akustyczne Komponent środowiska Zakładanie oraz nadzór nad ścieżkami edukacyjnymi popularyzującymi lokalną przyrodę, wytyczanie nowych tras i szlaków turystycznych, w tym szlaków dostosowanych dla osób niepełnosprawnych Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego Prowadzenie kampanii tematycznych propagujących prawidłowe postępowanie wobec środowiska skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego Utworzenie Gminnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej - opracowanie koncepcji funkcjonowania ośrodka, - identyfikacja źródeł finansowania Realizacja zadań z zakresu edukacji ekologicznej pośrednio będzie korzystnie oddziaływać na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego Zielone szkoły wyjazdy zdrowotne dzieci dziesięcioletnich w ramach turnusów ekologicznych 0 0 0 0 0 0 0 + Promocja zdrowia w ochronie ekologicznej dziecka - prowadzenie Poradni Promocji Zdrowia w Ochronie Ekologicznej Dziecka – monitorowanie poziomu metali ciężkich we krwi, leczenie, profilaktyka 0 0 0 0 0 0 0 + Oznaczenia: - oddziaływanie negatywne + oddziaływanie pozytywne 0 brak oddziaływania ? - na obecnym etapie projektowania nie można jednoznacznie stwierdzić występowania oddziaływania bądź jego charakteru 105 Załącznik 2 UZASADNIENIE /PODSUMOWANIE sporządzone zgodnie z art. 42 pkt. 2 i art. 55 ust. 3 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) UZASADNIENIE /PODSUMOWANIE sporządzone zgodnie z art. 42 pkt. 2 i art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach na oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) 1. OPINIE WŁAŚCIWYCH ORGANÓW Projekt aktualizacji „Programu ochrony środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018” wraz z jego prognozą oddziaływania na środowisko został sporządzony w celu realizacji obowiązku wynikającego z treści art. 17 ust. 1 oraz 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). Zgodnie z cytowanymi przepisami organ wykonawczy gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza gminny program ochrony środowiska, zaś uchwala go rada gminy. Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.), przeprowadzono postępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Właściwymi organami opiniującymi, zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.2008, Nr 199, Poz. 1227) są: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Wrocławiu Burmistrz Polkowic pismem z 29.11.2010 roku zwrócił się do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu o wyrażenie opinii dotyczącej możliwości odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, a w przypadku konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko o określenie stopnia i szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018”. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu pismem z dnia 30 grudnia 2010 roku (znak: RDOŚ-02-WSI-6617-2-1/94/10/km) wniósł, aby sporządzona prognoza oddziaływana na środowisko wypełniała zapisy art. 51 ust. 2 i art. 52 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) ze szczególnym uwzględnianiem wpływu realizacji postanowień dokumentu na stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz na obszary chronione na mocy Ustawy z dna 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z poźn. zm.). Burmistrz Polkowic pismem z dnia z 29.11.2010 roku zwrócił się do Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu o wyrażenie opinii dotyczącej możliwości odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, a w przypadku konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko o określenie stopnia i szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji „Programu ochrony środowiska dla Gminy Polkowice na lata 20112014 z perspektywą na lata 2015-2018”. 1 Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny pismem z dnia 08.12. 2010 roku (znak: ZNS-DG-621-1430/10) wniósł, aby sporządzona prognoza oddziaływana na środowisko wypełniała zapisy art. 51 ust. 2 i art. 52 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.). W dniu 11.01 2011 r. skierowano do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018” wraz z prognozą oddziaływania na środowisko celem zaopiniowania. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu pismem z dnia 10 lutego 2011 roku zaopiniował pozytywnie projekt „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018” wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu pismem z dnia 20 stycznia 2011 roku za zaopiniował pozytywnie w zakresie sanitarnohigienicznym projekt „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018”. Zgodnie z Art. 17 ust. 2 pkt. 3 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 tj. z późn. zm.) projekty gminnych programów ochrony środowiska podlegają opiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu. Zarząd Powiatu zaopiniował pozytywnie projekt „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018” wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. – Uchwała Nr 222/171/10 Zarządu Powiatu w Polkowicach z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie zaopiniowania projektu „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018”. 2. UWAGI I WNIOSKI ZGŁOSZONE PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH Projekt „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 20112014 z perspektywą na lata 2015 – 2018” wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko zostały udostępnione społeczeństwu w celu zapewnienia jego udziału w procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Obwieszczenie zostało zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Urzędu Gminy Polkowice oraz na tablicach ogłoszeń Urzędu Gminy Polkowice w dniu 18.01.2011 roku. Wnioski i uwagi mogli wnosić wszyscy obywatele jak również organizacje pozarządowe, grupy społeczne, przedstawiciele środowisk naukowych itd. Do Projektu „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 20112014 z perspektywą na lata 2015 – 2018” wraz z „Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015 – 2018” nie wniesiono żadnych uwag. 3. WYNIKI POSTĘPOWANIA DOTYCZĄCEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, JEŻELI ZOSTAŁO PRZEPROWADZONE Postępowanie transgraniczne nie było wymagane i nie zostało przeprowadzone. Ze względu na zasięg przestrzenny obszaru objętego Programem 2 Ochrony Środowiska i stosunkowo dużą odległość gminy od granic państw ościennych skutki realizacji założeń Programu nie będą miały znaczenia transgranicznego. Organy opiniujące Prognozę oddziaływania (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska i Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny) nie wniosły w tym zakresie zastrzeżeń. 4. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE METOD I CZĘSTOTLIWOŚCI PRZEPROWADZANIA MONITORINGU SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ DOKUMENTU Celem monitoringu jest opisanie zmian stanu środowiska w wyniku realizacji założeń Programu, sprawdzenie czy założone środki łagodzące przyniosą zakładany efekt. W tym celu należy wykorzystać funkcjonujący na terenie gminy system monitoringu środowiska przyrodniczego prowadzony przez różne instytucje. Burmistrz Polkowic wyznaczy Koordynatora ds. wdrażania i realizacji Programu. Koordynator będzie również nadzorował przygotowanie Raportu z realizacji Programu, który zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U.2008.25.150 ze zm), Burmistrz Polkowic co dwa lata jest zobowiązany przedkładać Radzie Miejskiej. Pomiar stopnia realizacji celów Programu będzie odbywał się poprzez mierniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. Zastosowane zostaną następujące wskaźniki: Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko: o Ilość wody dostarczonej gospodarstwom domowym na terenie gminy, o Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej na terenie gminy, o Liczba przyłączy wodociągowych na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach), o Długość sieci wodociągowej na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach, o Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach), o Liczba przyłączy kanalizacyjnych na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach), o Ilość odprowadzonych ścieków komunalnych, o Liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy, o Przepustowość oczyszczalni ścieków komunalnych zlokalizowanych na terenie gminy, o Długość sieci kanalizacji deszczowej na terenie gminy (sieć eksploatowana przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach), o Wielkość sprzedaży energii cieplnej na terenie gminy, o Straty ciepła („sprzedażowe” związane z przepływem energii cieplnej przez sieci), o Jakość powietrza atmosferycznego na terenie gminy, o Powierzchnia lasów na terenie gminy, o Liczba obszarowych form ochrony przyrody ustanowionych na terenie gminy, o Liczba pomników przyrody ustanowionych na terenie gminy. 3 Do wskaźników świadomości społecznej zaliczyć możemy: udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców, liczbę, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno – informacyjnych, ilość wniosków na dofinansowania inwestycji proekologicznych. Przyjęto, że powyższa lista nie jest wyczerpująca i powinna być sukcesywnie modyfikowana. 4