poprawki-19_ulotka2

R
ejon Gór Kamiennych, Wałbrzyskich i Sowich obfituje
w szereg atrakcji, a sieć szlaków turystycznych, rowerowych
oraz narciarskich pozwala dotrzeć do wielu ciekawych
miejsc. Wszystkie te pasma górskie położone są w Sudetach
Środkowych.
Bez wątpienia najczęściej odwiedzanym przez turystów
i pielgrzymów miejscem jest Krzeszów, zwany europejską perłą
baroku. Ta malowniczo położona nad rzeką Zadrną miejscowość
wpisana została do Europejskiego Szlaku Cysterskiego.
Najcenniejszym krzeszowskim zabytkiem jest kościół Matki Bożej
Łaskawej wybudowany w latach 1728-35. Wnętrze świątyni wyróżnia
się bogactwem elementów architektonicznych oraz rzeźbą. Przez
turystów równie często odwiedzany jest kościół św. Józefa z cyklem
fresków M. Willmanna zwanego „Śląskim Rembrandtem” oraz
Mauzoleum Piastów Świdnicko-Jaworskich, w którego sarkofagach
spoczywają szczątki fundatorów krzeszowskiego opactwa.
U podnóża Gór Suchych położona jest wieś Rybnica Leśna. Znajduje
się tu jeden z cenniejszych zabytków sztuki ludowej w Sudetach
– drewniany kościół św. Jadwigi. Świątynię nad potokiem Rybna
wybudowali miejscowi cieśle pod koniec XVI wieku. Wewnątrz uwagę
zwracają ściany i empory pokryte renesansowymi polichromiami
o roślinnych wzorach, a także ambona i ołtarz z płaskorzeźbą Ostatniej
Wieczerzy.
W tej części Sudetów drewniane kościoły obejrzeć można również
w Górach Sowich: w Sierpnicy (XVI-wieczny, pod wezwaniem MB
Śnieżnej) oraz w Grzmiącej (Matki Bożej Królowej Polski z XVII wieku).
Na Przełęczy Trzech Dolin nad Rybnicą Leśną znajduje się drewniane
schronisko górskie Andrzejówka. Położone jest u podnóża Waligóry
– najwyższego szczytu Gór Suchych i całych Gór Kamiennych (936 m
n.p.m.) Budynek wzniesiono w 1933 roku z inicjatywy Wałbrzyskiego
Towarzystwa Górskiego. Przełęcz jest największym węzłem szlaków
turystycznych na obszarze Gór Kamiennych. Stąd odchodzi m.in.
Główny Szlak Sudecki im. dr. M. Orłowicza. Co roku od 1978 z Przełęczy
Trzech Dolin rusza Bieg Gwarków – drugi codo wielkości bieg narciarki
w Polsce.
W
Górach Suchych wznoszą się ruiny XIII-wiecznych
zamków: Rogowca i Radosno. Zamek Radosno
położony jest na wysokości 770 m n.p.m. w pobliżu
Sokołowska. Do dziś zachował się 12-metrowy dolny
fragment wieży obronnej oraz niewielkie przyziemne fragmenty
budynku mieszkalnego.
Ruiny zamku Rogowiec to najwyżej położone w Polsce pozostałości
rycerskiej warowni. Wznoszą się na górze Rogowiec na wysokości
870 m n.p.m. Z zamku zachowały się resztki murów obronnych oraz
fragment cylindrycznej wieży o wysokości ok. 3 metrów, z których
roztacza się piękna panorama Gór Wałbrzyskich, w szczególności
Borowej i Rybnickiego Grzbietu.
S
okołowsko to jedna z ciekawszych miejscowości Dolnego
Śląska. Leży w Kotlinie Sokołowskiej w Górach Suchych,
w dolinach potoku Sokołowiec i Dziczego Potoku, na
wysokości 540-590 m n.p.m. Otoczone jest przez Stożek Mały,
masyw Bukowca, Garbatkę, Włostową oraz Suchawę.
W 1854 roku dr H. Brehmer założył w Sokołowsku jeden z pierwszych
na świecie specjalistycznych ośrodków leczenia chorych na gruźlicę
metodą klimatyczną. Badania kontynuował Alfred Sokołowski –
profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Po II wojnie światowej
jego imieniem nazwano uzdrowisko. W Sokołowsku znajduje się
jedyna cerkiew w Sudetach. Wybudowana została w latach 18991901 przez Bractwo św. Włodzimierza. Cerkiew pod wezwaniem św.
Michała Archanioła położona jest w dawnym parku sanatoryjnym.
Ponadto w miejscowości zachowało się kilka starych chat
o konstrukcji murowano-szachulcowej z XVIII/XIX wieku. Z zabytków
na uwagę zasługuje sanatorium „Grunwald” z 1853 roku. Od
2011 roku w Sokołowsku odbywa się cykliczny festiwal filmowy
- „Hommage à Kieślowski”, który poświęcony jest twórczości
i osobie Krzysztofa Kieślowskiego. Reżyser przebywał tu w młodości,
o czym przypominają dwie tablice pamiątkowe, w tym na domu,
w którym mieszkał.
1. Schronisko PTTK Andrzejówka (fot. K. Machniowska)
2,3 . Bieg Gwarków, Waligóra (fot. R. Sobkowicz)
Chełmsko Śląskie, dawniej miasto, a obecnie duża wieś, położone
jest w dolinie rzeki Zadrny, pomiędzy Górami Kruczymi i Zaworami.
Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z drugiej połowy XII
wieku. Obecnie na uwagę zasługuje niewielki rynek z zachowanymi
barokowymi kamienicami z podcieniami. Nad nim wznosi się
barokowy kościół św. Rodziny wybudowany w II połowie XVII w.
z inicjatywy opata Rosy z Krzeszowa. Największą atrakcją są drewniane
domy tkaczy o konstrukcji zrębowej i ryglowej, zwane domami
Dwunastu Apostołów. Pochodzą one z 1707 roku. Dzięki staraniom
Stowarzyszenia „Tkacze Śląscy” odtworzono w nich izbę tkaczy,
w której organizowane są spotkania oraz sprzedawane wyroby lniane.
1,2. Położenie Sokołowska, zabudowa miejscowości (fot. R. Sobkowicz)
3. Ruiny sanatorium Grunwald (fot. D. Strząska)
Góry Kamienne to doskonałe miejsce dla miłośników aktywnych
form spędzania czasu. W Górach Suchych, będących częścią Gór
Kamiennych, panują sprzyjające warunki do uprawiania sportów
lotniczych, głównie lotniarstwa i paralotniarstwa. Na granicy miasta
Mieroszów i sołectwa Nowe Siodło, na dawnych obszarach lotniska,
działa Szybowisko Mieroszów, którym opiekuje się Aeroklub Ziemi
Wałbrzyskiej. Organizowane są tu wystawy sprzętu lotniczego, pokazy
modeli latających oraz przeloty turystyczne nad Mieroszowem.
CIEKAWE SZLAKI TURYSTYCZNE
▯ Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej
▯ Szlak Martyrologii
Szlak został wytyczony w 1960 roku przez Oddział PTTK Wałbrzych.
Oznaczony jest nietypowymi kolorami żółto-niebiesko-żółtym, które
odpowiadają barwom mundurowym Legii Włoskiej, a później Legii
Nadwiślańskiej. Biegnie ze Strzegomia przez Dobromierz, zamek Cisy,
Strugę, Czerwone Wzgórze, Szczawno-Zdrój, zamek Książ, Jeziorko
Daisy do Świdnicy. Długość szlaku to 53 km.
Szlak został wyznaczony dla upamiętnienia pomordowanych
więźniów filii obozu Gross-Rosen, którzy byli zatrudnieni przy
budowie obiektów w ramach projektu „Riese” w Górach Sowich.
Oznaczony jest kolorem czarnym. Rozpoczyna się w Jugowicach
i biegnie przez Walim, Kolce do Głuszycy Górnej.
▯ Szlak Zamków Piastowskich
Oznaczony jest kolorem zielonym. Na trasie znajduje się 15 ruin
zamków i grodów piastowskich. Rozpoczyna się w Zagórzu Śląskim
przy zamku Grodno, a następnie prowadzi przez zamek Książ, zamek
w Bolkowie, zamek Bolczów, Jelenią Górę, Wleń i kończy się na zamku
Grodziec. Długość szlaku wynosi 146 km.
1. Kościół św. Jadwigi w Rybnicy Leśnej (fot. K. Machniowska)
2. Bazylika w Krzeszowie (fot. R. Sobkowicz)
1,2. Chełmsko Śląskie: Rynek, Domy Tkaczy (fot. R. Sobkowicz)
1,2. Szybowisko Mieroszów (fot. A. Binkowski)
Obszar Gór Kamiennych, Wałbrzyskich i Sowich to region
o wyjątkowych walorach przyrodniczych..
PARKI KRAJOBRAZOWE
• PK Sudetów Wałbrzyskich
Obejmuje najwyższą część Gór Kamiennych, zachodnią część Gór Suchych
oraz fragment Gór Wałbrzyskich. Na terenie parku występuje bardzo
rzadki w Sudetach typ lasu - jaworzyna sudecka. Poza tym spotkać można
fragmenty dobrze zachowanych buczyn, a w dolinach rzecznych łęgi
olszowe i jesionowe. Z chronionych gatunków roślin występują tu m.in.:
kilka gatunków storczyków, (w tym storczyk męski), śnieżyca wiosenna, lilia
złotogłów oraz paprocie: zanokcica północna, zanokcica skalna i podrzeń
żebrowiec. Na terenie parku znajduje się ostatnie w Sudetach stanowisko
motyla niepylaka mnemozyny. Schronienie tutaj znajduje także wiele
rzadkich gatunków ptaków, takich jak sóweczka - najmniejsza polska
sowa, czy też derkacz - rzadki ptak zamieszkujący łąki. W lasach można
spotkać salamandry plamiste.
• Książański Park Krajobrazowy
Utworzony został w 1981 roku. Swoim zasięgiem obejmuje Pogórze
Bolkowsko-Wałbrzyskie oraz Pogórze Wałbrzyskie. Chronione są tu lasy
bukowe, dąbrowy oraz lasy klonowo-lipowe. Na terenie parku występuje
aż 17 pomników przyrody, głównie cisów. Największy z nich to „Bolko”
o obwodzie 278 cm.
W
2007 Góry Kamienne zostały wpisane na listę Europejskiej
Sieci NATURA 2000. Tego typu obszary powołuje się w celu
zachowania określonych typów siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków, które są cenne i zagrożone w skali Europy.
Pozostałe specjalne obszary ochrony siedlisk w rejonie to: Masyw
Chełmca, Przełomy Pełcznicy pod Książem oraz Ostoja Nietoperzy Gór
Sowich.
Obszar Gór Kamiennych i Gór Wałbrzyskich pełni również ważną rolę
w ochronie siedlisk rzadkich gatunków ptaków. Powołany tu został
drugi typ obszarów Natura 2000, obszar specjalnej ochrony ptaków
- Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie. Chronione są tu, takie gatunki
ptaków jak: sóweczka, dzięcioł zielonosiwy, derkacz.
Jednym z najbardziej niezwykłych ptaków tego terenu jest pluszcz. To
gatunek nierozerwalnie związany z górskimi rzekami i strumieniami
o czystej wodzie. Żywi się głównie wodnymi larwami bezkręgowców,
które nurkując, wydobywa z dna cieków. Jego gniazdo to solidna,
kulista konstrukcja z mchu i trawy, umieszczana nad płynącą wodą.
Pluszcz jest ptakiem osiadłym, zatem na strumieniach w tutejszych
górach można go z powodzeniem obserwować przez cały rok.
1
2
3
REZERWATY PRZYRODY
• Kruczy Kamień
Geologiczno - florystyczny rezerwat położony koło Lubawki, na
krawędzi Gór Kruczych. Utworzony został w 1954 roku dla ochrony
efektownych porfirowych skałek, których wysokość dochodzi do 30 m.
Z chronionych gatunków roślin występuje tu m.in.: dziewięćsił
bezłodygowy, zanokcica ciemna, podkolan biały, paprotka zwyczajna
oraz lilia złotogłów.
• Głazy Krasnoludków
Rezerwat położony w Zaworach, części Gór Stołowych, w pobliżu
Gorzeszowa. Utworzony w 1970 roku. Ochroną objęte zostały ciekawe
formy skalne. Skałki zbudowane są z piaskowca i margli wyżłobionych
przez wodę. Swoim kształtem przypominają grzyby, zwierzęta czy też
różne postacie.
4
6
ATRAKCJE
PRZYRODNICZE I TURYSTYCZNE
ŚCIEŻKI PRZYRODNICZE „POCZUĆ I ZROZUMIEĆ”
Ścieżka przyrodnicza „Poczuć i Zrozumieć” rozpoczyna się i kończy
w Sokołowsku. Oddana do użytku została w 2008 roku. Biegnie
wzdłuż żółtego szklaku turystycznego do schroniska Andrzejówka
położonego na Przełęczy Trzech Dolin, a następnie drogą leśną
wraca do Sokołowska. Na całej trasie znajduje się 12 przystanków
z tablicami zawierającymi opis najważniejszych wartości
przyrodniczych i kulturowych Gór Suchych, będących częścią Gór
Kamiennych. Podczas spaceru poznamy cenne w skali europejskiej
siedliska przyrodnicze, takie jak buczyny, jaworzyny, łąki czy też łęgi
oraz gatunki zwierząt, które zamieszkują tutejsze lasy.
Obie ścieżki przyrodnicze przystosowane są dla osób niewidomych.
Każda tablica wzbogacona została opisem w alfabecie Braill’a oraz
wypukłymi elementami. Ścieżki zwracają uwagę nie tylko na to,
co można zaobserwować w najbliższej okolicy, ale też na to, co można
usłyszeć i poczuć. Zachęcają turystów do odbioru świata wszystkimi
zmysłami.
Ścieżki przyrodnicze „Poczuć i Zrozumieć” na terenie Gór Kamiennych
i Gór Wałbrzyskich stworzone zostały przez Dolnośląski Ruch Ochrony
Przyrody w ramach projektów dofinansowanych ze środków Programu
Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
5
7
Ścieżka przyrodnicza „Poczuć i Zrozumieć” w okolicy Sokołowska
• Przełomy pod Książem
Rezerwat leśny powołany w 2000 roku w celu ochrony przełomów potoków
Pełcznicy i Szczawnika. Na stromych zboczach z licznymi skałkami licznie
występują mszaki, porosty oraz bardzo rzadkie pajęczaki.
• Góra Choina
Rezerwat utworzony w 1957 roku w pobliżu miejscowości Zagórze Śląskie.
Ochroną został objęty naturalny las mieszany porastający wzgórze Choina.
Na szczycie znajduje się średniowieczny zamek Grodno.
WOKÓŁ
WAŁBRZYCHA
I KAMIENNEJ GÓRY
1. Pluszcz (fot. K. Żarkowski)
2. Łąka storczykowa (fot. C. Dziuba)
3. Niepylak mnemozyna (fot. K. Żarkowski)
4. Żywiec dziewięciolistny w żyznej buczynie (fot. C. Dziuba)
5. Śnieżyca wiosenna (fot. M.Rudy)
6,7. Przełomy Pełcznicy pod Książem (fot. D. Strząska)
Ścieżka przyrodnicza „Poczuć i Zrozumieć” w Masywie Chełmca
powstała w 2012 roku. Składa się z 12 tablic ustawionych
wzdłuż szlaków zielonego, żółtego i niebieskiego (idąc od
Boguszowa do Szczawna) oraz przy drodze prowadzącej
z Białego Kamienia do Konradowa. Tablice ścieżki wzbogacone
zostały o zdjęcia roślin i zwierząt, które można zobaczyć na
Chełmcu – drugim co do wysokości szczycie Gór Wałbrzyskich
(851 m n.p.m.).
Góry i Alpinizm - Szkoła Wspinania
www.alpinizm.pl.tl
tel.: 601/05-44-39, 74/ 81-47-584
Konradów 48, 57-540 Lądek Zdrój
Projekt dofinansowany
ze środków Programu Operacyjnego
Fundusz Inicjatyw Obywatelskich