Wioski tematyczne - Równoważnik

Wioski tematyczne szansą dla rozwoju przedsiębiorczości obszarów wiejskich.
Autorzy: Agnieszka Mieszczak, Jarosław Żurek
Opiekun: dr Jerzy Herma
Studenckie Koło Naukowe Zrównoważonego Rozwoju Podbeskidzia "Równoważnik"
Akademia Techniczno - Humanistyczna w Bielsku-Białej, Wydział Zarządzania i Informatyki
Ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko -Biała
e-mail: [email protected], [email protected], [email protected]
Słowa kluczowe: Wioska tematyczna, rozwój przedsiębiorczości, obszar wiejski, wieś
książki, wieś maku, wioska hobbitów, wioski UFO, turystyka.
Wstęp - Istota wsi tematycznych
Metodą na „nową gospodarkę” na obszarach wiejskich są tzw. wioski tematyczne.
Tym, co charakteryzuje takie wsie jest unikalny, nowatorski pomysł ożywienia
przedsiębiorczości. Nie chodzi tu o kolejny typ upraw lub hodowli, lecz o nieco inne
działanie. Głównym atutem takiego rozwiązania jest fakt, że początkowo nie wymaga ono
znacznych nakładów finansowych. Powoduje natomiast wzrost aktywności mieszkańców,
podnosi atrakcyjność takiego obszaru. Jednak mogą się tutaj pojawić przeszkody związane
ze zmianą mentalności mieszkańców. Istnieje również ryzyko spowodowane tym, że
"produkt", jakim jest wieś tematyczna może się nie przyjąć. Znaleźć można jednak
mnóstwo przykładów przemawiających za takim sposobem zarabiania pieniędzy.
Przykłady na dobry biznes
Wieś książki, makowa wieś… Brzmi ciekawie, prawda? Wybierzmy się więc w
podróż w bajkowy świat wiosek tematycznych.
Purgsall (Dolna Austria) - Wieś książki
W 2000 roku mieszkańcy wsi postanowili włączyć się w światową sieć miast i wsi
książek upatrując w tym szanse na ożywienie swojej gospodarki. Początkowo działania
skupiły się na zbiórce niepotrzebnych książek i wznowieniu działalności nieczynnych już
sklepów. Dziś książki z Purgsall można kupić przez Internet, organizowane są imprezy dla
bibliofilii, a pobyt we wsi dodatkowo umilają inne atrakcje, odwiedziny gospodarstw,
dobre jedzenie, spacery. Idea miast i wsi książek zrodziła się w 1961 roku w Walii, gdzie
Richard Booth postanowił przekształcić swoje miasteczko Hay-on-Wye w miasto książki.
Tak naprawdę stworzył światową stolicę książek oferującą ponad 1,2 mln tytułów oraz
organizując Międzynarodowy Festiwal Literatury.
1
Armschlag (Dolna Austria) - Wieś maku
Jeszcze niedawno wieś bez perspektyw, 35 domostw, 80 mieszkańców. Dziś
odwiedza ją 40 tysięcy turystów rocznie. Odtwarzane od 1985 roku uprawy maku stały się
źródłem idei Johanna Neuwiesingera, który pomyślał "Stwórzmy makową wieś" i nie miał
tu na myśli pozyskiwania opium. Przybyszów przyciągają drewniane atrapy makówek,
szyldy z wizerunkami kwiatów maku. Liczne pensjonaty ozdabiane są malowidłami,
obrusami, zasłonami, wszystko w "makowej" stylistyce. Ale to nie wszystko, jest i coś dla
podniebienia, sandacz w panierce makowej, kluski z makiem, makowy omlet z serem
ziołowym, ciasta, torty, likier czekoladowo- makowy i wiele innych. Najwięcej gości
przyjeżdża tu w czerwcu i lipcu, gdy kwitną maki oraz w trzecią sobotę września, kiedy to
odbywa się makowy odpust. Na odpuście kupić można wspomniane już wyroby kulinarne,
ale i makowe produkty sprzedawane pod marką "Mohn amour" ("mohn" z niem. mak), w
tym: oleje, kosmetyki (mydła, płyny do kąpieli), wódki, miody, czekolady i same makówki
używane przez Niemców i Austriaków do wykonywania ozdób adwentowych. Mieszkańcy
nadal inwestują w promocje swojej miejscowości, w 2004 przystąpiono do budowy Ogrodu
maków, który dostarcza zarówno doznań estetycznych jak i wiedzy o odmianach maku.
Na polskim podwórku też może się udać!
Sierakowo Sławieńskie - Wioska hobbitów
Wymyślono ją podczas prac nad aktualizacją strategii rozwoju gminy Sianów w
woj. zachodniopomorskim w 1999 roku. Zauważono wtedy, że swym wyglądem
przypomina Shire, krainę hobbitów z powieści J. R. R. Tolkiena. Wprowadzenie zmian
było początkowo trudne – mieszkańcy podchodzili do planu sceptycznie i ciężko było ich
przekonać. Pierwsze atrakcje zatem były przygotowywane przez osoby z zewnątrz we
współpracy z mieszkańcami wsi, w tym studenci z Politechniki Poznańskiej w ramach
wakacyjnych praktyk. Była to m.in. gra fabularna „Tam i z powrotem” oraz „Jarmark
hobbitów”. Dwa lata później dzięki nabytej wiedzy mieszkańcy mogli zacząć prowadzić
samodzielną działalność. Obecnie w polskim „Hobbitonie” natrafić można na kramy kryte
strzechą, warsztaty rzemieślnicze, wieżę widokową, a sami mieszkańcy odgrywają różne
role, w tym hobbitów, rycerzy, strażników i elfów. W 2004 roku Sierakowo otrzymało
2
prestiżową "Europejską Nagrodę Odnowy Wsi", promując się tym samym w różnych
instytucjach europejskich.
Wylotowo, Emilcin - Wioski UFO
Jeżeli pragniemy poczuć się jak w znanym filmie „Znaki” M. Night Shyamalan’a
powinniśmy odwiedzić Wylotowo, wieś w gminie Mogilno na Kujawach. To tutaj
znajdziemy tajemnicze kręgi w zbożu, które są pozostałością po wizytach „obcych”.
Miejsce to oprócz gości z poza Ziemi odwiedzają także licznie przedstawiciele różnych
stacji telewizyjnych - jak choćby niemiecka RTL, brytyjska BBC, rosyjska NTV. Wieś
staje się z dnia na dzień coraz lepiej znana, a co za tym idzie, przyciąga do siebie turystów.
Powstał pomysł wybudowania w Wylatowie centrum ufologicznego, którego promocją już
teraz zajmują się przedstawiciele gminy Mogilno. Przykład Wylotowa zainspirował
Emilcin, wieś w gminie Opole Lubelskie, do postawienia pomnika UFO. Ma to związek z
Janem Wolskim, mieszkańcem tej wsi, który to spotkał tam w 1978 roku przybyszów z
kosmosu. Tak też doszło do wzajemnej współpracy pomiędzy obiema gminami, której
owocem jest propagowanie wiedzy o UFO.
Krok po kroku do sukcesu: etapy tworzenia wsi tematycznych.
Jak słusznie stwierdza Wacław Idziak, nie ma jednego, uniwersalnego "przepisu" na
wieś tematyczną. Tak, jak różne są pomysły na wsie tematyczne, tak różna jest zwykle
specyfika danego obszaru. Dlatego też autor proponuje inne rozwiązanie: należy podczas
wyboru tematu wsi poruszać się wzdłuż ogólnego modelu działań. „Mierz siły na zamiary”
– w pierwszej fazie dokonujemy przeglądu dostępnych zasobów. Pomysł na specjalizację
powinien oscylować wokół jednego słowa lub powiedzenia w celu łatwego skojarzenia z
nim określonych atrakcji. Moc słowa, wokół którego powstaje temat wsi zależy w dużym
stopniu od sieci połączonych z nim innych słów oznaczającymi obiekty, fakty, zdarzenia.
Kolejnym krokiem jest znalezienie swoich sprzymierzeńców. Obszar poszukiwań powinien
wykraczać poza sam teren wsi, czy też gminy. Wsie tematyczne często współpracują ze
studentami i naukowcami. Jednak sam pomysł na temat to nie wszystko. Dopiero teraz
należy uruchomić swoją wyobraźnię i spróbować dostrzec nowe możliwości rozwoju wsi.
Potrzebne będą wydarzenia, które przyciągną uwagę naszych klientów. Dotychczasowe
3
dożynki, odpust czy też lokalne święto mogą stać się dla gości zupełnie nowym, bardziej
atrakcyjnym sposobem spędzenia wolnego czasu. Oprócz wizji przyszłości rozwoju
potrzebne jest także zaangażowanie samych mieszkańców wsi. Każdy z nich musi dostrzec
w tym swoją szansę na zarabianie pieniędzy. Zwolennicy, których uda nam się już znaleźć,
powinni mieć zwykle ściśle określone zadania. Gdy osiągniemy już pierwotne założenia
powinniśmy ponownie zbadać swoje zasoby i poszukać kolejnych projektów do realizacji
związanych z tematem przewodnim wsi. Warto także zadbać o imprezy cykliczne, na
których to można wysondować oczekiwania naszych klientów. W ten sposób proces
rozwoju i doskonalenia atrakcji jest ciągły i w miarę dynamiczny. Równie ważne jest
poszerzanie infrastruktury towarzyszącej specjalizacji. Oprócz samej scenerii turyści
powinni znaleźć również wytyczone trasy, punkty gastronomiczne, noclegi itp. Wieś z
czasem staje się popularna, zaczyna przyciągać już nie tylko turystów, lecz także nowych
jej mieszkańców lub inwestorów.
Czynniki powodzenia projektu – czyli w czym tkwi sekret?
Wieś tematyczna to sposób na "nową gospodarkę". Nie jest sztuką zarabianie
pieniędzy na wsi, która jest malowniczo położona, ma zabytki, osobliwości. Sztuką jest
sprawienie, że pieczenie chleba, UFO czy uprawa maku staje się konkurencją dla
"typowych" wsi turystycznych. Wybór dobrego tematu jest podstawą powodzenia planu.
Sięgnijmy do tradycji lub szukajmy produktu, który zdecydowanie wyróżni nas w regionie
czy nawet na świecie. Hobbici a może książki? Siła tkwi w unikalności. Ważne jednak, aby
kierunek naszych działań był wyraźny, jeśli zdecydujemy, że Bilbo Baggins ma być
atrakcją naszej wsi, trzymajmy się tego. Kolejny szalony pomysł powinien pasować do
wizerunku wsi, jaki chcemy stworzyć.
Kolejnym czynnikiem sukcesu są atrakcje, przygody. Turysta przekraczający
granice wsi musi poczuć, że wchodzi w inny, wyjątkowy świat. Emocje, przeżycia dają
gościom świadomość współtworzenia wsi i gwarantują pozytywne wspomnienia. Stojąca
na półce pamiątka powinna przypominać im, że coś przeżyli, czegoś posmakowali,
dotknęli, bali się, śmiali, uczestniczyli w bajkowym świecie.
Wejście na grunt nowoczesnego, innowacyjnego zarabiania pieniędzy ma swoje
wymagania - promocja. Wioska musi być widoczna w mediach, Internecie. Doskonale
4
rozwinięte pod tym względem są wsie austriackie, jednak polskie wioski zaczynają
dotrzymywać im kroku.
Warto również poszerzać swoje kontakty, nawiązywać współprace z podobnymi
wsiami w Europie czy na świecie. Korzyścią mogą być nie tylko rozwiązania podpatrzone
u "konkurencji", ale również współpraca przy promowaniu takiego sposobu wypoczynku,
jakim jest wieś tematyczna. Warto tu dodać, że wsi tematycznych jest stosunkowo mało i są
od siebie oddalone, dlatego też nie muszą prowadzić walki konkurencyjnej.
Literatura
Wacław Idziak, Wieś tematyczna, 2005, www.witrynawiejska.pl/strona.php?p=455
www.wioskitematyczne.org.pl
Specialised villages – a chance for developing enterprise of countrysides
Summary
One of the methods used to develop enterprise in the countrysides are so called specialized
villages. What characterizes these types of villages is uniqueness of an idea to vitalize the local
economy, whereas being another type of cultivation or breeding. The main trump of this solution is
a fact that it doesn't need a lot of capital to start it up. Undertaking that alternative brings a lot of
advantages e.g. an increase in villager’s local business activity and enhancement connected with
attractiveness of specific area. It is possible to find much more profits associated with that way of
making money. Where should we look for the explanation of rising demand for specialized
villages? It’s obvious; they guarantee their visitors unforgettable adventures, experiences and
emotions. Traditional sightseeing is replaced by an interaction. A Tourist is no longer a consumer of
traditional meals, but also a cook preparing it. What is more, he has possibility to make by hand a
pot or a horseshoe. A visitor won’t be a passive watcher anymore – he’ll become a part of a village
– its inhabitant and experience an own special adventure.
Key words: specialised village, developing enterprise, village area.
5