O roli budżetów publicznych w finansowaniu rewitalizacji

2012-10-09
O roli budżetów publicznych w
finansowaniu rewitalizacji:
„Pomoc dla ludzi – pomoc dla
kamieni” ???
II Kongres Rewitalizacji Miast 1212-14.09.
14.09.--2012
dr hab. Krzysztof Skalski, prof. UJ
Instytut Spraw Publicznych UJ
Forum Rewitalizacji
1
2012-10-09
Teza - wniosek:
•Odtworzenie Krajowego Funduszu
Mieszkaniowego, KFM,
•Stworzenie Międzyresortowego
budżetu Polityki Miejskiej i
Rewitalizacji,
•Międzyresortowej Komisji ds.
miast i polityki miejskiej
2
2012-10-09
Politycy zadają pytanie się czy
pomoc publiczna jest :





konieczna ?
potrzebna ?
użyteczna ?
niepotrzebna?
niekorzystna ?
spróbujemy spojrzeć na to w perspektywie
…. programów rewitalizacji ?
3
2012-10-09
Odpowiedzi są udzielane
w oparciu o różne kryteria :

Ideologiczne, (liberałowie, „wolny rynek” kontra „państwo
opiekuńcze”),

Prawne (konstytucyjne) : „Państwo ma obowiązek zadbać….

Ekonomiczne, - „budżety publiczne są zbyt zadłużone ….

Organizacyjne i administracyjne : „kolejne likwidacje Ministerstwa
Urzędu Mieszkalnictwa ….


Umiejętności i skuteczność zarządzania
(„chcielibyśmy, ale…”, „zagranicą tak, ale w Polsce się nie uda”)
Interesy grup zawodowych i korporacji (konflikt developerów
prywatnych i inwestorów wspomaganych z budżetów publicznych,
konflikty w łonie UE o grę konkurencyjną …lobbing, spekulacja…)
4
2012-10-09
W czasach kryzysu postawy się
klaryfikują,, a walka zaostrza :
klaryfikują


Argumenty „za” wsparciem publicznym:
-koło napędowe gospodarki, efekt dźwigni
wkładów publicznych, Budżet państwa zarabia
poprzez VAT, CIT, PIT,…z budownictwa
Argumenty „przeciw” wsparciu publicznemu :
- zachwianie konkurencji (tu: ewolucja
stanowiska Komisji UE między 2007 a 2009),
5
2012-10-09
STANOWISKA w krajach UE

Pomoc publiczna ma zapewniać „rozsądny
poziom wysiłku mieszkaniowego w
gospodarstwie domowym”, (Francja,
Holandia) Argument : mixité sociale, social mix,
przemieszanie społeczne,

Pomoc publiczna ma być przeznaczona na
wsparcie najbardziej upośledzonych grup
społecznych (Argument : brak finansów
publicznych w dobie kryzysu)
6
2012-10-09
Aktualnie dyskusja toczy się w łonie
Parlamentu i Komisji w perspektywie 2014—
2014—
2020
Czy nastąpi stabilizacja stanowiska Komisji
UE wobec takiej definicji :
Pomoc publiczna ma zapewniać
„rozsądny poziom wysiłku
mieszkaniowego”” gospodarstwom
mieszkaniowego
domowym przy zapewnieniu przemieszania
społecznego w dzielnicy…?
7
2012-10-09
Do omówienia: dziedziny wsparcia




I. Finansowa, - głównie w dziedzinie poprawy
mieszkalnictwa-- wiele działów, sekcji i nowych
mieszkalnictwa
możliwości,
II. Prawna,
m.in poprzez tworzenie zasad polityki
finansowej dla „rewitalizacji przyjaznej”,
w tym dla polityki gruntowej: – chodzi o
zahamowanie spekulacji terenami i przejęcie
kwot z waloryzacji gruntów przez instytucje
publiczne – dla finansowania infrastruktury.
8
2012-10-09
Kategorie pomocy "dla kamieni" i "dla osób"
w krajach starej UE:
• Indywidualne dodatki mieszkaniowe dla różnych grup społecznych (w tym
studenci - Erasmus)
• Pomoc w sektorze uspołecznionym budownictwa mieszkaniowego na
wynajem ; np. TBS - HLM
• Dofinansowanie dla wykupu mieszkań w sektorze budownictwa
uspołecznionego ,
• Różne formy oszczędności indywidualnej dla uzyskania mieszkań (instrumenty
uniwersalne – Plany oszczędnościowe, książeczki typu A…
• Publiczne wsparcie dla poprawy prywatnego zasobu mieszkaniowego, ANAH
• Zbiórka na fundusz 1% od pracodawców dla powiększenia dostępności do
mieszkań
• Fundusze solidarnościowe na mieszkania
• Dotacje związane z budownictwem socjalnym i walką z wykluczeniem
społecznym
• Pomoc fiskalna (obniżki podatków) – ponad dziesięć instrumentów
-to wszystko złożone i delikatne mechanizmy, których skuteczność jest oceniana
długoterminowo
9
2012-10-09
Gdzie istnieje „ewentualna”
potrzeba wsparcia ?









Infrastruktura techniczna: Kto ?
Infrastruktura społeczna: UE, Państwo, Region, samorząd ?
Przestrzenie publiczne – Kto ? Państwo, Region, Samorząd
Stare mieszkalnictwo – Kto? Państwo, Region, Samorząd
Nowe mieszkalnictwo – Kto ? Państwo, Region, Samorząd
Oszczędności energetyczne - Kto? Unia, Kraj,
Dopłata do czynszów lokatorskich - Kraj
Tańsze kredyty dla inwestorów budownictwa społecznego
Tańsze kredyty dla remontów i modernizacji prywatnych zasobów
mieszkaniowych
10
2012-10-09
Problematyka
•Kto decyduje i jakie cele i limity określa się w Polsce i w Europie w dziedzinie
mieszkań w sektorze uspołecznionym i mieszkań dla osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym – mieszkań socjalnych?
•Jak zazębiają się różne poziomy decyzji rządowych i samorządowych w
instytucjach, które produkują reguły, regulaminy, zarządzenia?
Zmiany w politykach publicznych stawiają oczywiste pytanie o ;
-znaczenie mieszkalnictwa w sektorze uspołecznionym,
- zarządzanie tymi zasobami w ramach programów rewitalizacji
- ich efekty dla grup mieszkańców o niewielkich dochodach
wobec naczelnej idei „przemieszania społecznego”(social mix, mixité sociale) które
jest przywoływane i promowane w wielu krajach europejskich.
11
2012-10-09
Współfinansowanie z budżetów publicznych
mieszkalnictwa w sektorze uspołecznionym w UE
12
2012-10-09
Co mówią eksperci ? Wywiad z prof. M. Bryxem, sierpień 2012 :
13
2012-10-09
Wsparcie publiczne dla mieszkań
w starych krajach UE

mieszkania na wynajem w
sektorze uspołecznionym
na 1000 mieszkańców

% mieszkań własnych

% mieszkań na wynajem
w sektorze
uspołecznionym

% mieszkań na wynajem
w sektorze prywatnym
14
2012-10-09
Źródło : Politechnika w Lozannie
15
2012-10-09
Jeden przykład szczegółowy
z kraju „Starej Unii” ilustruje :
jak zasilany jest fundusz dodatków
mieszkaniowych w latach kryzysu 20112011-2012 ?
Dochody i wydatki Narodowego Funduszu
Pomocy dla Mieszkalnictwa (pomoc dla ludzi FNAL - Francja)
16
2012-10-09
Projet annuel de performances annexé au projet de loi de
finances pour 2011
La recherche d'économies vise à éviter le dérapage de la subvention
d'équilibre de l'Etat
Le financement des prestations d'aides au logement est réparti entre :
•l'Etat,
•les régimes de prestations familiales
•les cotisations employeurs (1% od wypłacanych pensji) avec
•l'apport accessoire d'une fraction de 1,48 % de la taxe sur les tabacs prévu à l'article
575 du code général des impôts.
La conjoncture économique défavorable se traduit par une diminution des ressources
du FNAL en provenance des cotisations des employeurs.
La hausse des charges du FNAL se répercute donc sur le montant de la contribution
de l'Etat, constituée par la subvention d'équilibre qu'il verse au fonds, à défaut de
mesures d'économies sur les dépenses ou d'augmentation des recettes non
budgétaires.
17
2012-10-09
Les ressources du FNAL
(budget prévisionnel)
(en millions d'euros)
2009
2010
2011
Contribution des régimes sociaux
3 722
3 876
3 847
Cotisations employeurs
2 527
2 468
2 619
140
140
152
4 937
5 361
5 277
Affectation d'une partie de la taxe sur les
tabacs
Contribution de l'Etat
Total
11 325 11 845 11 895
18
2012-10-09
1. L'augmentation des prestations d'aide au logement est insuffisamment prise en compte
Les charges du FNAL, dépendent du niveau d'augmentation des dépenses de logement13(*
logement13(*) et de la
situation économique des ménages (évolution du revenu et du chômage).
Les effets de la crise économique et financière ont conduit à une forte augmentation des prestations
versées, particulièrement sensible en 2010. Les prévisions de dépenses soussous-estiment depuis
plusieurs exercices cette tendance.
Les charges du FNAL (budget prévisionnel)
(en millions d'euros)
2008
2009
2010
2011 (prévisions)
Prestations APL
6 410
6 463
6 770
6 748
Prestations ALS
4 575
4 639
4 843
4 914
Frais de gestion
220
222
232
233
11 205
11 325
11 845
11 895
Total
Source : projet annuel de performances annexé au projet de loi de finances pour 2011
19
2012-10-09
…z Parlamentów w Krajach zachodnich :
Zwiększenie dotacji mieszkaniowych mniejsze niż oczekiwano – w 2012
zostało zatwierdzone przez Zgromadzenie Narodowe – Parlament francuski
Wzrost pomocy mieszkaniowej we Francji został obliczony na podstawie PIB, a
nie na inflacji. Szacuje się go na 1% w 2012 roku. Spowoduje to wolniejszy
wzrost tej pomocy oraz "znaczne oszczędności"dla budżetu państwa.
W nowym planie oszczędnościowym ujawnionym przez premiera, do wydatków
z budżetu państwa na 2012 r., trafi suma rzędu € 160 mln na rzecz wsparcia
wydatków indywidualnych na mieszkalnictwo, takich jak : zasiłek mieszkaniowy
rodzinny, zasiłek na mieszkania socjalne, indywidualne budownictwo
mieszkaniowe).
Zmniejszy to w efekcie o 88 000 000 Euro wydatki z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych - do 72 mln euro, mówi oświadczenie. Nowelizację rząd przyjął
podczas badania Wydatków Budżetu na 2012 roku. Wcześniej, dotacje
mieszkaniowe były dostosowane do inflacji oczekiwanej na poziomie 1,7% w
2012 roku przez rząd. Te oszczedności spowodowały istotną debatę w
Parlamencie wskazując, że zmiejszenie dotacji budzetowej wpłynie niekorzystnie
na kwotę niezapłaconych czynszów, co z kolej spowoduje zwiększenie liczby
eksmisji i wzrost kosztów w innym sektorze polityki społecznej…
20
2012-10-09
Jak wiadomo (?) od 2009 r. istnieje Regulamin FEDER zezwalający wszystkim krajom
członkowskim inwestować Fundusze Strukturalne w renowację energetyczną mieszkań
do wysokości 4% subwencji Funduszu Rozwoju regionalnego FEDER. 100 000 rodzin (we
Francji) uzyska wsparcie Uni
Uniii europejskiej do 31 grudnia 2012.
21
2012-10-09
Rezultat
plus de 100 000 ménages qui vont recevoir
le soutien de l’Union européenne
d’ici au 31 décembre 2012. La baisse
des dépenses de chauffage pour les
ménages bénéficiaires est estimée en
moyenne à 40 %. Soit un gain annuel
en pouvoir d’achat de 360 à 1 000 euros
par ménage. Appliqué aux 50 000 foyers
bénéficiaires, le gain en pouvoir d’achat
peut être estimé, selon le rapport, entre
18 et 54 millions d’euros par an.
22
2012-10-09
II. Nowe kierunki w polityce wsparcia
dla mieszkalnictwa w Komisji Europejskiej
23
2012-10-09
W swych propozycjach dla nowego
okresu programowania budżetowego,
ogłoszonych w październiku 2011,
Komisja europejska potwierdziła
kwalikowalność wydatków
mieszkaniowych we wszystkich Krajach
Członkowskich na lata 2014-2020
24
2012-10-09
Ewolucja polityki UE względem
zarządzania miastem
w tym – rewitalizacją
na nowy okres programowania
2014--2020 :
2014
1. Oszczędności energetyczne
2. Zintegrowane programy
25
2012-10-09
JESSICA, z wyjatkiem
niektórych niekwalifikowalnych pozycji
wyszczególnionych w rozporzadzeniach, może pozwolić na
bardziej elastyczne zarzadzanie projektami, przy
jednoczesnym przestrzeganiu zasad dotyczacych
kwalifikowalnosci, pod warunkiem, ze wspierane
projekty stanowią część
„zintegrowanych i
trwałych” planów rozwoju obszarów miejskich.
Niekwalifikowane składniki wydatków, jak na
przykład budownictwo mieszkaniowe w niektórych
państwach członkowskich, (w latach 2007-2013) moga być
uwzglednione w ramach większego, wielosektorowego
projektu miejskiego, pod warunkiem, że inne zródła –
prywatne lub publiczne zapewnią wystarczajace dodatkowe
środki na ich
sfinansowanie.
26
2012-10-09
Jakie rodzaje projektów są kwalifikowalne?
Zasady dotyczące kwalifikowalnosci wydatków na projekty przy wykorzystaniu JESSIKI
sa takie same jak ogólne zasady dotyczące wykorzystania funduszy strukturalnych i
uwzględniaja takze ewentualne ograniczenia krajowe. JESSIKA, z wyjątkiem
niektórych niekwalifikowalnych pozycji wyszczególnionych w rozporzadzeniach, jak na
przykład budownictwo mieszkaniowe w niektórych państwach członkowskich, może
pozwolic na bardziej elastyczne zarządzanie projektami, przy jednoczesnym
przestrzeganiu zasad dotyczących kwalifikowalnosci, pod warunkiem, że wspierane
projekty stanowia czesc „zintegrowanych i trwałych” planów rozwoju obszarów
miejskich.
Niekwalifikowane składniki wydatków moga, byc uwzglednione w ramach wiekszego,
wielosektorowego projektu miejskiego, pod warunkiem, ze inne zródła – prywatne lub
publiczne – zapewnia wystarczajace dodatkowe środki na ich sfinansowanie.
W wyborze projektów, które moga korzystać z finansowania w ramach JESSIKI,
konieczne jest zintegrowane podejscie. To finansowanie może być przeznaczone dla
projektów w takich dziedzinach jak ścieki, energia itd.; dla turystyki lub innych trwałych
celów : czyszczenie i dekontaminacja terenów, instalacje wydziału medycyny,
biotechnologii i innych wydziałów uniwersyteckich.
27
2012-10-09
Tymczasem w Polsce …;
…Na poziomie krajowym nie istnieją systemowe rozwiązania
monitorowania zmian zagospodarowania…Przepisy kolejnych
ustaw … należą do najczęściej i powszechnie, do tego
całkowicie bezkarnie, łamanych … Brak prawnej i systemowej
współzależności dokumentów powstających na różnych
szczeblach zarządzania nie pozwala na koordynację
przedsięwzięć rozwojowych … studium gminy nie gwarantuje
realizacji określonych w nim kierunków zagospodarowania –
nie służy koordynacji przestrzennej … decyzje o warunkach
zabudowy … jedna z głównych przyczyn braku ładu
przestrzennego … Obecne regulacje prawne nie rozwiązują
zasadniczych problemów … wzmacniają niekorzystne zjawiska.
28
2012-10-09
Prawo nie chroni interesu publicznego, w żadnej skali
przestrzennej – kraju – regionu – gminy,
nie definiuje hierarchii interesów publicznych,
nie określa reguł „wyważania” interesów prywatnych
i publicznych.
W konfrontacji z bardzo konkretnymi zapisami
dotyczącymi „wolności zabudowy” niedookreślony
interes publiczny musi przegrać…
źródło : Miasto i Polityka,
seminarium Centrum Europejskich StudiówRegionalnych UW, Adam
Kowalewski, 24 maj 2010
29
2012-10-09
Najnowszy dokument rządowy
Koncepcja Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju 2030
zawiera niesłychanie ostrą krytykę systemu
zarządzania przestrzenią i trafnie
identyfikuje patologie przestrzenne oraz ich
skutki.
j.w. Adam Kowalewski, UW,maj 2012
30
2012-10-09
Tym czasem…na lata 2014-2020
„…W najbardziej rozwiniętych regionach UE
nie mniej niż 20% Funduszu Rozwoju
Regionalnego powinno być wykorzystane na
projekty związane z celem przechodzenia do
gospodarki o niskiej emisji dwutlenku węgla.
Ten wskaźnik jest o wiele niższy w regionach
mniej rozwiniętych 6% minimum. Lecz chodzi
o 6% kwoty o wiele wyższej niż w regionach
rozwiniętych…”.
- jak wskazują dzienniki urzędowe Unii
Europejskiej
31
2012-10-09
dyskusja o nowy podział wsparcia
UE dla mieszkalnictwa 20142014-2020





Kontrowersje między:
DG ds. Konkurencji
DG ds. Pomocy i Spójności Społecznej, EFS
Sprzeczne interesy: developerów sektora prywatnego i
uspołecznionego--publicznego wyszły na forum
uspołecznionego
Parlamentu UR
Kluczowe pojęcie : SIEG(
SIEG(Services d’
d’IIntérêt Economique
Général
énéral)) Instytucje Służące Celom Ekonomicznym o
Charakterze Generalnym,
Generalnym, szczególne zarzuty wobec
SIEG
SIE
G o Charakterze Socjalnym (SERVICES d’
d’INTERET
ECONOMIAUE A CARACTERE SOCIAL )
32
2012-10-09
les contours nationaux de certains SIEG de logement social ont été récemment remis en
question par les acteurs du secteur de l’immobilier privé qui s’estimaient lésés. Un
contentieux qui n’a pas vraiment émergé aussi longtemps que les SIEG « habitat social »
ne ciblaient que les personnes et familles en situations précaires ou fragiles, dont la
faiblesse des revenus les écartait du marché « normal » des logements. Il s’est cristallisé
en revanche, quand des plaintes ou des notifications volontaires de régimes de
compensation financière auprès de la Commission européenne ont porté sur des
missions d’intérêt général plus large, dont la finalité est généralement la mixité sociale
afin de proscrire les « ghettos d’habitats sociaux ». Saisie formellement par des acteurs
du secteur immobilier, la Commission a dû prendre position. Elle a tranché en faveur de
régimes ciblant des catégories sociales, remettant en cause de ce fait les autres
approches des SIEG « logement social ». Certains Etats, soutenus par les organismes
de logement social, ont d’ailleurs perçu cette approche comme un empiétement
de leurs prérogatives quant à la définition de « leurs » SIEG. Un tel différend a conduit la
Suède à exclure le logement social de la catégorie des SIEG. Un autre, impliquant les
autorités des Pays-Bas a abouti à une demande d’« arbitrage » de la justice européenne.
Celle-ci est ainsi appelée à trancher un débat sensible, dans lequel chacun « se renvoie
la balle », mais quelque ce soit le sens de son jugement, il aura le mérite de
clarifier les responsabilités tant de l’exécutif européen que des Etats membres et devrait
mettre fin à l’insécurité juridique dans laquelle se trouvent actuellement le
« logement social » et les promoteurs privés.
33
2012-10-09
O nowy podział wsparcia unijnego dla mieszkalnictwa na lata
2014-2012
L’Union sociale pour l’habitat (USH), qui fédère quelque 800 organismes
français de logement social, dispose depuis dix ans d’une représentation
permanente à Bruxelles. Et depuis 2001, le contexte a largement évolué,
affirme son Président. Thierry Repentin constate, en effet, une prise en
considération de plus en plus élevée de cette question
dans les politiques communautaires. Il relève en outre que la crise va
confronter l’offre de logements et son accessibilité
financière à de nouveaux défis auxquels l’UE se devra de répondre.
L’USH défend un modèle de logement social qui s’adresse aux
personnes dans le besoin qui éprouvent des difficultés d’accès à un
logement décent à un prix abordable. Et ce, en évitant la spécialisation
sociale de certains immeubles, quartiers ou territoires et en préservant la
mixité et la cohésion sociales
34
2012-10-09
Cour europ
europé
énne de Justice
133 fondations néerlandaises de logement social ont demandé l’annulation de la décision
de la Commission du15/12/2009 à la Cour européenne de Justice. Le Parlement presse le
gouvernement à rouvrir les négociations avec la Commission sur le relèvement du plafond de
revenus
de 33614
33614 euros par an - à 43000
43000 euros par an pour une famille
famille.. Ceci pour assurer la mixité
sociale dans un immeuble.
35
2012-10-09
Ten kryzys ekonomiczn
ekonomicznyy stawia w nowym świetle
odpowiedzialność władz publicznych i instytucji wynajmujących
mieszkania w sektorze uspołecznionym, In które realizują misję,
zgodną z artykułem 34 Karty europejskiej praw fundamentalnych,
by umożliwić :
„każdemu dostęp do godnego mieszkania (décent et salubre) , jak
również do podstawowych usług, niezbędnych, w kontekście lokalnym,
do normalnej egzystencji w tym mieszkaniu”.
36
2012-10-09
Rosnące w latach 90. przekonanie, że mieszkanie odgrywa kluczową i wieloraką role w
dziedzinie spójności gospodarczej i społecznej, stawia nowe zadanie "integrowania "
różnorodnych działań. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób projekt i
zarządzanie zasobem mieszkaniowym wkracza w interakcję z opieką zdrowotną i
świadczeniami socjalnymi dla osób słabszych finansowo, samotnych niepełnosprawnych i
starszych. W odniesieniu do problemu bezdomności w Europie, rozwiązania mieszkaniowe
"bez obudowy społecznej" cedują miejsce dla rozważań odnoszących się do polityki
społecznej, zatrudnienia, ochrony środowiska, energii odnawialnych.
Programy mieszkaniowe w ramach rewitalizacji, pierwotnie projektowane jako sposób na
zainstalowanie centralnego ogrzewania i toalety w starych domach, przekształciły się w
zintegrowane polityki rewitalizacji dzielnic, a nawet całych miast.
We wszystkich tych obszarach polityki miejskiej działanie na jedynym obiekcie mogą być
konieczne do zapewnienia postępu robót, ale jest to rzadko celem samym w sobie,
(Maclennan i Bannister,1996). Współczesne programy rewitalizacji wymagają na ogół
skoordynowanych działań wielosektorowych. W miarę jak kurczą się środki budżetów
publicznych i - miejmy nadzieję – zmniejsza się deficyt brutto ilości mieszkań, to
"kompleksowe działania zintegrowane" staną się dominującym problemem przyszłej
europejskiej polityki mieszkalnictwa.
37
2012-10-09
Reinkarnacja jurydyk szlacheckich, urbanistyka chłopsko-deweloperska III RP
(źródło: wystąpienie A.Kowalewskiego, UW, maj 2012)
38
2012-10-09
Konflikty interesów w gospodarowaniu przestrzenią
są nieuniknione.
Dokumenty planistyczne gmin przeznaczają pod
zabudowę tereny przekraczające wielokrotnie ich
perspektywiczne potrzeby inwestycyjne.
Właścicielom niektórych nieruchomości stwarza to
nadzieję na wysokie zyski, jednak większość
mieszkańców, ponosi w wyniku tych decyzji straty.
Brak jest mechanizmów, które pozwoliłyby na
wyważenie tych sprzecznych interesów.
( z wypowiedzi Adama Kowalewskiego,
UW, maj 2012)
39
2012-10-09
Gminy w Polsce tracą dochody z renty
planistycznej, które są głównym źródłem
środków na przygotowanie terenów w krajach
zachodniej Europy.
Wielokrotny wzrost wartości terenu po
przeprowadzeniu reparcelacji oraz zbudowaniu
infrastruktury pozwala gminom w krajach
zachodnich na sfinansowanie racjonalnej i
społecznie korzystnej polityki przestrzennej.
W Polsce to zysk spekulanta.
źródło :j.w., A.Kowalewski UW., maj 2012
40
2012-10-09
Od lat obserwujemy demontaż instytucji
publicznych
odpowiedzialnych za formułowanie i
przygotowywanie polityki przestrzennej.
MGPiB zlikwidowano w 1997 roku po 9
latach działalności,
następcę UMiRM zlikwidowano w 2002,
dziś gospodarką przestrzenną zajmuje
się „mniejsza” połowa departamentu w
MTBiGM.
Adam Kowalewski, maj 2012
41
2012-10-09
Naprawę prawa blokują finansowi
beneficjenci chaosu urbanizacyjnego,
słabości planowania i zaniku kontroli
publicznej
spekulanci na rynku nieruchomości.
Jest to specyficzna grupa deweloperów,
wpływowa, dysponująca efektywnymi
środkami nacisku i sprawnie broniąca
swoich interesów, czego przykładem są
różne inicjatywy rządowe i poselskie w
dziedzinie prawa budowlanego i
planowania przestrzennego.
Adam Kowalewski, maj 2012
42
2012-10-09
III. Legislacja
Nie wszystko z budżetu państwa
–Polityka gruntowa to sprawa
legislacji
Prawo do wywłaszczenia w ramach ZAC, czyli
postulowane od lat Strefy Zagospodarowania
Uzgodnionego

Poszerzone Prawo Pierwokupu komunalnego w
Strefach Interwencji Gruntowej za ceny rynkowe, ale
nie spekulacyjne

Regionalne Agencje Polityki Gruntowej – instrument
prawny–
prawny
– znany na Śląsku i popierany w pracach IRM
– EPF Nord Pas de Calais,

(tereny Jessiki w Polsce kosztują (m.in. na Śląsku)
zbyt drogo – „nie będzie sukcesu” …–
…– tak
wypowiadają się eksperci zagraniczni…)
43
2012-10-09
Główną odpowiedzialność za spekulacje na
rynku nieruchomości, za „rozlewanie się”
miast, za utracone dochody samorządów
gminnych, ponoszą elity polityczne i ich
reprezentacja, władze centralne.
przykładowo - desygnując 0,9% DNB na politykę
mieszkaniową.
Adam Kowalewski, UW, maj 2012
44
2012-10-09
LES ÉTATS MEMBRES DE L'UNION EUROPÉENNE
DUCTION: LE
UND'ENSEMBLE
PROBLÈME POUR
L'EUROPE?
LOGEMENT
ENLOGEMENT:
EUROPE: VUE
DES POLITIQUES
Pays
Mode d'occupation
Coût de la politique du
logement
ment influe de multiples façons sur le bien-être économique et social des ménages: il constitue, en premier lieu, un abri contre les intempéries; il représente la sécurité et
nt
sur au
lesmonde
effroyables
conditions
de logement
dese
milliards
de
dans l'hémisphère
plus pauvre
de la àplanète,
la récente
de la le
conférence
unies a souligné
véel'attention
par rapport
extérieur;
il est l'endroit
où l'on
détend,
oùfamilles
l'on apprend
et où l'on vit; illa
permet
d'accéder
un certain
confort.réunion
Par ailleurs,
logement "Habitat
place II" des Nations
Propriétaires
Loyers
Locations
(% PIB)
s ménages dans un contexte de voisinage spécifique, qui peut influencer l'accessibilité aux parents, aux amis, aux achats, aux loisirs, aux services publics et à l'emploi.
n cas d'acquisition d'un logement, l'endettement et l'aisance financière
occupants
constituent également des préoccupations
sociaux cruciales desprivées
ménages.
a contrario
éalité, toutefois, la quasi-totalité des gouvernements ne parviennent pas à réaliser cet objectif, en raison des contraintes
mme le logement
influe
sur
qualité 62
et lalogement
faisabilité
tant
d'activités
6du
30 desetménages,
et al.Belgique
(1993),
la lapolitique
du
estde
ressort
national
l'Union n'a pas0.24
de(1988)
compétence directe dans ce
est pas étonnant qu'il soit relativement onéreux: en effet, il absorbe de 15 à 20 % des
nmoins, l'adéquation
et l'efficacité des
logement nationaux
et locaux doivent1.02
également
constituer un sujet d
Danemrk
50 systèmes de18
24
(1988)
enus européens moyens, ce pourcentage étant doublé, en l'absence de subventions,
disparité entre lesAllem
préoccupations
et 38
les compétences
peut engendrer
dilemmes pour
l'Union. Néanmoins, même
Allemag
age
e revenus sont
36 certains
1.40 (1991)
r les ménages dont
les
les plus faibles.26Il n'est pas étonnant
non plus,
t permis d'affirmer que les politiques du logement et leurs résultats constituent des préoccupations légitimes pour les
égard à l'importance
Grècedu logement, que
70 la plupart des0pays européens
26 aient mis en
document comporte
quatre sections principales.
Le chapitre 2 expose
brièvement les contextes et les politiques du logeme
vre l'une ou l'autre
forme
de
politique
du
logement
au
cours
des
cent
dernières
Espagne
76
2
16
0.98 (1990)
ées. En général, les politiques du logement sont traditionnellement axées sur:
France
17
16 services de
1.80 (1993)
disponibilité, c'est-à-dire
l'accès à un 54
logement approprié
ainsi qu'aux
11
9
tion et d'entretienIrlande
pour les ménages 80
à faibles revenus;
cessibilité, notamment
en allégeant 67
la charge des dépenses
de logement
pour les
Italie
6
8
nages à faibles revenus;
Luxembourg
67
2
31
qualité, notamment
en augmentant les
normes des nouvelles
constructions
ou en
Pays-Bas
17
3.20 (1990)
risant l'entretienPays
et la
rénovation afin47de fournir des 36
logements appropriés
aux
nages à faibles revenus.
Portugal
66
4
28
récentes études comparatives de McCrone et Stephens (1995), Balchin (1996) et
Royaume--Uni
Royaume
66
24
10
3.30 (1993)
mus (à paraître en 1997) soulignent que la disponibilité, l'accessibilité et la qualité,
41
22
Autriche les objectifs primordiaux
ont constitué d'emblée
des23
politiques européennes
du
ement, demeurentFinlande
des préoccupations
Parfois, comme
72 importantes. 143
11 indiqué ci-après,
1.48 (1987)
ut s'agir d'objectifs
mutuellement exclusifs
en fonction
des choix politiques.
Il16*
est
Suède
43
22
18
4.10 (1992)
mis d'affirmer que, depuis le début des années quatre-vingt-dix, la reconnaissance
UE
56
21
ssante du rôle multiple
que joue le logement
dans la18cohésion économique
et sociale
45
2012-10-09
Pays/Aides
Éligibilité
Nombre de
bénéficiaires
Variation marginale
des aides
Tendances
Royaume-Uni
Royaumeintérêts
hypothécaires
Locataires à faibles
revenus;
propriétaires au seuil de la
pauvreté
5,1 millions:
59 % des locataires;
3 % des propriétaires
L'aide au logement
diminue de 65 % des
revenus
supplémentaires;
augmente de 100 % du
loyer supplémentaire
Augmentation du nombre
de demandeurs;
augmentation rapide du
volume des demandes
France
Aides à la personne
APL
Faibles revenus quel que
soit le mode d'occupation:
prise en considération de
la taille de la famille, de la
dimension du logement et
du mode de financement
de celuicelui-ci
16 % de l'ensemble
des locataires;
39 % des locataires
de logements sociaux
Variable
L'augmentation des loyers
est supérieure à celle des
allocations, les locataires
disposant dès lors de
revenus moindres
Allemagne
Tous ceux qui, quel que
soit le mode d'occupation,
ont des revenus trop
faibles par rapport au coût
du logement
1,5 millions:
10 % des locataires;
1 % des propriétaires
Diminue de 1515-30 % des
revenus
supplémentaires;
augmente de <66 % du
loyer supplémentaire
Stabilité du nombre de
demandeurs;
stabilité du volume des
demandes
Pays--Bas
Pays
Locataires à faibles
revenus
1 million: 30 % des
locataires
Augmente de 100 %
avec le loyer jusqu'au
1er plafond;
Augmente jusqu'au 2e
plafond absolu
Des règles d'éligibilité
plus strictes empêchent
une augmentation du
volume des demandes
Suède
Retraités;
familles à faibles revenus
40 % des retraités;
30 % des familles
avec enfants
Retraités: diminue de 35
-40 % des revenus
supplémentaires;
augmente de 80 % du
coût supplémentaire
Augmentation du nombre
de demandeurs et des
dépenses;; Sources:
dépenses
Hedmand (1993) et
recherches de Peter
Kemp.
46
2012-10-09
Wnioski:
….jeśli zgadzamy się, że
• uporządkowanie procesów przestrzennych ma
wymiar narodowy,
• patologie przestrzenne generują wielomiliardowe
straty państwa….
to…
47
2012-10-09
dla realizacji Zintegrowanych
Programów Odnowy Miast…
potrzebny jest budżet polityki miejskiej złożony z wkładów
wszystkich resortów zainteresowanych miastem :









Infrastruktura społeczna,
Infrastruktura techniczna,
Bezpieczeństwo –(policja)
Mieszkalnictwo,
Zdrowie,
Szkolnictwo,
Gospodarka – (rozwój miejsc pracy),
Ochrona środowiska,
Energetyka…
zarządzany przez
Międzyresortową Delegaturę ds. Polityki Miejskiej
i Rewitalizacji usytuowaną przy gabinecie Premiera
48
2012-10-09
Jak to sfinansować ?
Wydzielając u budżetów resortowych
paragrafy
•i odpowiadające im sumy
•
PRZEZNACZAJĄC JE NA
HORYZONTALNY BUDŻET
POLITYKI MIEJSKIEJ I
REWITALIZACJI
49
2012-10-09
… bo, skoro programy mają być zintegrowane
TO I FUNDUSZE NA ICH
REALIZACJĘ POWINNY BYĆ
ZINTEGROWANE
50
2012-10-09
MIESZKANIE DLA EUROPY
Praca zespołowa
Międzyresortowa Delegacja ds.
Mieszkalnictwa,
pod redakcją Noémie Houart
.
Dziękuję za uwagi !
Loger l’Europe
Le logement social dans tous ses États
Délégation interministérielle à l’hébergement
et à l’accès au logement
Ouvrage collectif coordonné par Noémie Houard
51