Rynek pracy dla programistów i perspektywy kształcenia informatyków

TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
DOMINIK SANKOWSKI*,**, JACEK NOWAKOWSKI*,***
RYNEK PRACY DLA PROGRAMISTÓW
I PERSPEKTYWY KSZTAŁCENIA INFORMATYKÓW
EMPLOYMENT FOR PROGRAMMERS AND
PERSPECTIVES FOR EDUCATION IN INFORMATICS
STRESZCZENIE. Autorzy artykułu przedstawiają wyniki analizy ponad 1000 ofert pracy
kierowanych dla informatyków, a w szczególności dla programistów. Autorzy prezentują aktualne
tendencje rysujące się w kształceniu informatyków na poziomie studiów wyższych. Autorzy
przedstawiają również perspektywiczne podejście do programu kształcenia przyszłych studentów pod
kątem możliwości ich zatrudnienia w różnych dziedzinach gospodarki oraz prezentują najnowsze
możliwości edukacyjne Katedry Informatyki Stosowanej.
ABSTRACT. Authors present results of analysis of over 1000 job offers directed to informatics
engineers. Authors also show results of analysis of current informatics studies offered by the technical
universities in Poland. Also information about current achievements in education and research in
informatics of Computer Engineering Department is presented.
1. Wstęp
Technologie internetowe, które są głównym tematem tej konferencji wkraczają coraz
szerzej do niemal wszystkich dziedzin nie tylko działalności gospodarczej firm, ale również
współczesnego życia codziennego. Wiele lat temu prawdopodobnie pomysł banku
internetowego, dokonywania zakupów za pośrednictwem Internetu, zwiedzania znanych
w świecie obiektów zabytkowych czy galerii bez wychodzenia z domu mógł być
komentowany jako wybujała fantazja. Od wielu lat komputery przestały być
wykorzystywane tylko do pracy. Dostarczają rozrywki i pozwalają spędzić przy nich wolny
czas. Czasami nawet ich możliwości techniczne, szczególnie w zakresie multimediów
potrafią tak zaabsorbować użytkowników, że pojawił się nowy syndrom uzależnienia od
komputera i od korzystania z Internetu. Nie można wykluczyć tego, że za pewien czas
klawiatury będą sprzedawane z dużym ostrzeżeniem Ministra Zdrowia: „Korzystanie z
komputera może być przyczyną wielu groźnych chorób”.
Wykorzystanie komputerów w działalności zawodowej człowieka obejmuje praktycznie
wszystkie dziedziny życia społecznego. Dotyczy to zarówno firm prowadzących
działalność gospodarczą jak i instytucje publiczne, administrację, ochronę zdrowia, a także
*
Katedra Informatyki Stosowanej Politechniki Łódzkiej
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania, Łódź
***
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź
**
211
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
instytucje związane z bezpieczeństwem, jak wojsko i policję. Coraz większy nacisk jest
kładziony na powszechność dostępu do Internetu i możliwość jego wykorzystania przez
społeczeństwo do załatwienia wielu spraw urzędowych. W coraz szerszym zakresie są
wdrażane projekty mające na celu ułatwienie nam wszystkim odniesienia korzyści z
możliwości jakie niesie ze sobą korzystanie ze współczesnych technik komputerowych.
Projekty ePolska, e-government, e-urząd stanowią drobny fragment przykładów
wykorzystania możliwości, jakie daje korzystanie z Internetu.
W omawianych powyżej przykładach zakłada się, że użytkownikiem komputera, Internetu
może być każdy, o ile tylko go to zainteresuje i będzie w stanie ponieść pewne nakłady
bądź na zainwestowanie we własny sprzęt bądź na zapewnienie w inny sposób dostępu do
komputera i sieci Internet. Nic nie mówi się o konieczności posiadania fachowej wiedzy i
wykształcenia w branży komputerowej. Przecież kierowca prowadzący samochód nie musi
znać szczegółów budowy silnika czy skrzyni biegów. Coraz częściej kupując nowy
samochód ma się zapewnioną bezpłatną pomoc techniczną w przypadku awarii.
Dochodzimy tutaj do kwestii specjalistycznego wykształcenia informatycznego. Osoba
obsługująca komputer nie musi mieć wykształcenia informatycznego, wystarczy, że jest
zapoznana z obsługą używanego przez nią programu. Coraz częściej jednak wykorzystanie
technik komputerowych w działalności firmy wykracza znacznie poza korzystanie z
pojedynczego komputera lub sieci komputerowej wewnątrz firmy. Przykładowo sieć musi
być prawidłowo zaprojektowana, wykonana, skonfigurowana i zabezpieczona. Prawidłowe
zarządzanie wiąże się z korzystaniem ze specjalistów z odpowiednią wiedzą i
wykształceniem.
2. Oferty pracy dla informatyków
Pojęcie informatyka, czy inżynier informatyk kilkadziesiąt lat temu w miarę jednoznacznie
określało zakres wiedzy takiego absolwenta. Współcześnie jest to pojęcie zbyt ogólne, gdyż
szalony rozwój technologii informatycznych praktycznie uniemożliwił opanowanie zakresu
wiedzy mieszczącej się w tym pojęciu. Najprostszym przykładem może być tutaj rynek
pracy dla informatyków.
Tabela 1. Zestawienie internetowych ofert pracy dla informatyków
Liczba ofert pracy dla informatyków
Informatyk (bez określenia specjalności)
Projektant/Administrator sieci
Programista
Programista C/C++
Programista aplikacji internetowych (serwisy www)
Programista Java, J2ME
Programista PHP/MySQL
Programista .NET
Programista/Developer Oracle
Programista baz danych
212
1058
189
25
274
33
26
33
14
14
27
11
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
W powyższej tabeli zostały zebrane dane dotyczące ofert pracy kierowanych do
informatyków, zamieszczonych w okresie jednego tygodnia w różnych portalach
internetowych, zajmujących się między innymi pośrednictwem pracy. Wykaz tych portali
internetowych jest zamieszczony na końcu artykułu. Jak widać z powyższej tabeli oferty
pracy dla informatyków, w których pracodawca nie określał dokładniej oczekiwań wobec
informatyka stanowią mniej niż jedną piątą (17,86%) wszystkich propozycji pracy.
Z analizy powyższej tabeli, zawierającej zestawienie ponad tysiąca ofert, można wyciągnąć
wnioski dotyczące tego, jakie są oczekiwania pracodawców w stosunku do informatyków.
Zapotrzebowanie na zatrudnienie specjalistów z zakresu sieci komputerowych przejawia się
tylko 25 ofertami pracy na ponad 1000, dla Projektanta/Administratora sieci. Pozwala to
przypuszczać, że rozwój infrastruktury sieciowej w przedsiębiorstwach można uznać za
ustabilizowany i że firmy posiadają własną wyspecjalizowaną kadrę bądź mają zapewnioną
obsługę sieci przez firmy komputerowe zajmujące się profesjonalnie tymi zagadnieniami.
Znamienny jest fakt, że ponad 25% miejsc pracy jest oferowanych dla programistów.
Widać z zamieszczonej tabeli duże zapotrzebowanie na programistów znających
nowoczesne języki programowania, w szczególności służące do projektowania aplikacji
działających w środowisku sieciowym i Internecie. Wskazuje to na rozwój dziedzin
działalności mającej związek z coraz powszechniejszym wykorzystaniem Internetu
zarówno w działalności gospodarczej jak i w życiu codziennym. Coraz większego
znaczenia nabiera mobilność pracowników, zapewnienie im dostępu do sieci korporacyjnej
z dowolnego miejsca i w dowolnym czasie.
3. Specjalności informatyczne
W sytuacji zapotrzebowania na specjalistów z różnych dziedzin informatyki szczególnego
znaczenia nabiera zagadnienie zapewnienia odpowiedniego poziomu kształcenia
informatycznego na studiach inżynierskich i magisterskich. Zapotrzebowanie na
specjalistów przekłada się na szeroki wachlarz specjalności informatycznych, oferowanych
studentom kierunków informatycznych na politechnikach. Łącznie jest to ponad 60
specjalności, z tym, że część z nich stanowią specjalności o podobnym profilu, nieznacznie
różniące się nazwą. Tabela 2 zawiera zestawienie pogrupowanych specjalności wraz z
liczbą kierunków, na których jest oferowana dana specjalność. Przykładowo specjalności
„Informatyka w medycynie” i „Systemy informatyki w medycynie i technice” zostały ze
sobą połączone.
Tabela 2. Zestawienie specjalności kierunków informatycznych
Nazwa specjalności
Algorytmy i systemy informatyczne
Aplikacje rozproszone i systemy internetowe
Bazy danych
Bezpieczeństwo komputerowe
Elektronika i inżynieria komputerowa
Grafika komputerowa i multimedia
213
Liczba
kierunków
1
2
5
1
1
3
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
Informatyka ekonomiczna
Informatyka przemysłowa
Informatyka stosowana
Informatyka w elektroenergetyce
Informatyka w inżynierii lądowej
Informatyka w medycynie
Informatyka w nauce, technice i zarządzaniu
Inżynieria internetowa
Inżynieria komputerowa
Inżynieria oprogramowania
Inżynieria systemów informatycznych
Komputerowe systemy diagnostyczne
Komputerowe systemy sterowania
Komputerowe wspomaganie projektowania
Kryptologia
Mechanika komputerowa
Metody numeryczne i grafika komputerowa
Modelowania i systemy informatyczne w geofizyce
Modelowanie i technologie informacyjne
Monitorowanie i sterowanie procesami
Oprogramowanie i bazy danych w geologii
Oprogramowanie systemowe
Programowanie dla sieci i multimedia
Programowanie komputerów i sieci informatyczne
Projektowanie i eksploatacja systemów informatycznych
Przetwarzanie dokumentów cyfrowych
Statystyka obliczeniowa
Systemy geoinformatyczne
Systemy i sieci komputerowe
Systemy informatyczne
Systemy informatyczne w produkcji i administracji
Systemy informatyczne w zarządzaniu i handlu elektronicznym
Systemy informatyki przemysłowej
Systemy komputerowe i technologie informacyjne
Systemy mikroprocesorowe i mikrokomputerowe
Systemy oprogramowania
Systemy teleinformatyczne
Sztuczna inteligencja i inżynieria oprogramowania
Techniki multimedialne i metody sztucznej inteligencji
Technologie internetowe
Teleinformatyka i zarządzanie w telekomunikacji
Zarządzanie i inżynieria produkcji
Zastosowanie informatyki w projektowaniu maszyn
214
1
1
4
3
1
4
6
1
4
7
4
1
4
1
1
2
1
1
2
2
1
1
2
1
1
1
1
1
12
7
1
2
2
1
1
1
2
1
3
1
1
1
1
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
Jak widać z powyższej tabeli poszczególne specjalności odzwierciedlają najczęściej
zapotrzebowanie lokalnego rynku pracy, specyfikę danej uczelni i posiadanej kadry, gdyż
kierunek Informatyka jest realizowany na róznych wydziałach. Przykładowo na
Politechnice Krakowskiej jest międzywydziałowy kierunek Informatyka realizowany na
wydziałach: Fizyki Technicznej i Modelowania Komputerowego, Inżynierii Elektrycznej
i Komputerowej, Inżynierii Lądowej i Mechanicznym.
4. Edukacja w KIS
Katedra Informatyki Stosowanej mając na uwadze niezwykle szybki rozwój informatyki
systematycznie unowocześnia zarówno programy nauczania jak i wyposażenia
laboratoriów przeznaczonych do działalności dydaktycznej jak i prowadzonych badań
naukowych. W ostatnich miesiącach Katedra Informatyki Stosowanej dodatkowo
wzbogaciła się o nowoczesne pracownie komputerowe. Są to:
laboratorium sieci komputerowych,
laboratorium systemów operacyjnych,
laboratorium grafiki komputerowej.
Poniżej przedstawiona została krótka charakterystyka wymienionych laboratoriów pod
kątem wykorzystania ich możliwości w edukacji i szkoleniach. W dalszej części skrótowo
opisano wybrane zastosowania rozwiązań informatycznych zrealizowanych w Katedrze
Informatyki Stosowanej Politechniki Łódzkiej.
SIECI KOMPUTEROWE
Zagadnienia związane z projektowaniem, budową, konfiguracją, zarządzaniem i
utrzymaniem sieci komputerowych stanowią ważną dziedzinę aktywności Katedry
Informatyki Stosowanej. Biorąc pod uwagę współczesne kierunki rozwoju sieci
komputerowych Katedra przygotowała się do profesjonalnego przekazywania wiedzy i
doświadczenia zatrudnionej w niej kadry wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób są
związani z wykorzystaniem technologii sieciowych.
Wysokokwalifikowana kadra Katedry Informatyki Stosowanej, posiadająca odpowiednie
certyfikaty uzyskane w cyklu szkoleń i praktyk w dziedzinie zarządzania sieciami
komputerowymi prowadzi kursy a także Studia Podyplomowe "Sieci Komputerowe Konfiguracja i Administracja". Studia te są adresowane do osób posiadających dyplom
ukończenia studiów inżynierskich lub magisterskich posiadających umiejętność
posługiwania się komputerem (znajomość składowych komputera, ich funkcji, obsługi)
oraz znających podstawy pracy komputera w środowisku sieciowym. Udział w tych
studiach pozwoli słuchaczom na nabycie wiedzy teoretycznej dotyczącej sieci
komputerowych i systemów operacyjnych, działania i konfiguracji poszczególnych usług
systemowych w sieciach komputerowych oraz opracowywania dokumentacji technologii
sieciowej. Umożliwi również nabycie praktycznych umiejętności w zakresie:
działania lokalnej i rozległej sieci komputerowej,
pracy zdalnej,
zawansowanego administrowania systemami sieciowymi,
zarządzenia usługami sieciowymi,
215
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
-
zapewnienia bezpieczeństwa systemów informatycznych,
konfiguracji i implementacji sieci bezprzewodowych,
projektowania lokalnych i rozległych sieci komputerowych,
obsługi urządzeń sieciowych,
konfiguracji routingu,
konfiguracji i konserwacji złożonych sieci komputerowych
Rys. 1. Zestaw treningowy CISCO i klaster serwerów
Najważniejszym elementem wyposażenia Laboratorium Sieci Komputerowych jest zestaw
sprzętu sieciowego CISCO (Rys. 1), składający się z zamontowanych w standardowym
stojaku 19" switchy i routerów wraz z wyposażeniem dodatkowym. Zestaw ten pozwala na
praktyczną naukę właściwego łączenia sieci komputerowych jak i ich konfiguracji,
monitorowania i nadzorowania. Sprzęt sieciowy, w który jest wyposażona Katedra pozwala
na naukę konfiguracji i zarządzania zarówno lokalnymi jak i rozległymi sieciami
komputerowymi. Posiadanie przez Katedrę informatyki Stosowanej statusu lokalnego
ośrodka Akademii Cisco gwarantuje właściwy poziom wiedzy i umiejętności praktycznych,
których zdobycie przez studentów zapewnia kadra Katedry. Osoby, które ukończą
szkolenia w Akademii Cisco i pozytywnie zweryfikują swą zdobytą wiedzę przez udział w
odpowiednich zaliczeniach i egzaminach, przeprowadzanych przy wykorzystaniu
216
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
najnowocześniejszych korporacyjnych narzędzi e-learningu Cisco, uzyskują tytuł Cisco
Certified Networking Associate (CCNA) wysoko ceniony przez pracodawców.
Zweryfikowane wieloletnim doświadczeniem egzaminy kwalifikacyjne przeprowadzane w
formie elektronicznej gwarantują zachowanie jednakowego poziomu wiedzy wszystkich
zdających testy na całym świecie.
SYSTEMY OPERACYJNE
Drugą z nowoczesnych pracowni komputerowych uruchomionych w ostatnim czasie w
Katedrze Informatyki Stosowanej jest Laboratorium Systemów Operacyjnych.
Najważniejszym elementem wyposażenia tego laboratorium jest posiadany klaster
serwerów przedstawiony na Rys.1. Został on zbudowany z czterech wydajnych serwerów
wykonanych w przemysłowych obudowach typu "rack". Klaster ten stanowią komputery z
procesorami Intel Pentium IV 3.0GHz HT, 1024 MB RAM i kartami ATI Radeon 9250. W
każdym z serwerów zostały zamontowane po 3 dyski 80GB i karty sieciowe Gigabit
Ethernet. Klaster ten pozwoli na prowadzanie prac badawczych wymagających
zwiększonej mocy obliczeniowej, szczególnie w dziedzinie przetwarzania obrazów i
sygnałów. Posiadany zestaw serwerów pozwoli na konfigurowanie klastrów o różnych
strukturach działających pod kontrolą różnych systemów operacyjnych zarówno z rodziny
Windows jak i Linux. W laboratorium znajduje się również 18 komputerów klasy PC z
procesorami AMD XP 2500+. Katedra Informatyki Stosowanej od wielu lat współpracuje z
Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie, w tym ostatnio z Akademickim Centrum
Komputerowym Cyfronet. Pracownicy Katedry jak i studenci mogą korzystać z
komputerów o dużej mocy obliczeniowej, znajdujących się w ACK Cyfronet. Są to
następujące komputery:
SGI 2800 ze 128 procesorami,
SGI Onyx 300 z 8 procesorami,
SunFire 6800 z 24 procesorami,
HP Integrity SuperDome z 8 procesorami.
W Centrum znajduje się również 56 procesorowy klaster serwerów HP Integrity rx2600
działający z systemem operacyjnym Windows oraz Rack Saver z 80 procesorami z
systemem operacyjnym Linux. Dotychczasowa intensywnie rozwijająca się współpraca
Katedry Informatyki Stosowanej z Akademią Górniczo-Hutniczą pozwoli na rozszerzenie
zakresu badań dotyczących technologii "grid computing", które to badania są prowadzone
w Katedrze pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Kazimierza Subiety i dotyczą budowy sieci
obiektowych baz danych opartych o język zapytań SBQL (Stack-Based Query Language).
GRAFIKA KOMPUTEROWA
Kolejne nowe Laboratorium Grafiki Komputerowej, jest wyposażone w 18 komputerów
eMac. Jest pierwszym laboratorium tego typu w Politechnice Łódzkiej i jednym z
nielicznych w Łodzi. Komputery z rodziny Apple stanowią światowy standard w dziedzinie
wykorzystania ich do celów projektowania grafiki komputerowej, składu komputerowego,
217
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
poligrafii i multimediów. Laboratorium
oprogramowanie graficzne firmy Adobe.
jest
wyposażone
w
specjalistyczne
5. Projekty
Możliwości stosowania zaawansowanych technologii z zakresu inżynierii oprogramowania
pozwoliły na opracowanie nowoczesnych urządzeń technicznych, których prawidłowe i
powtarzalne działanie nie byłoby możliwe przy sterowaniu ręcznym. Te możliwości
pozwoliły na zaprojektowanie i wykonanie urządzenia do pomiaru lutowności materiałów
w wysokich temperaturach (Rys. 2). Tester lutowności został zaprojektowany przez zespół
kierowany przez prof. Dominika Sankowskiego, przy współudziale grupy naukowców z
Instytutu Inżynierii Spajania Politechniki Warszawskiej i Przemysłowego Instytutu
Elektroniki. Zbudowane przez ten zespół urządzenie służy do pomiaru własności
fizykochemicznych lutów twardych w wysokich temperaturach. Umożliwia
przeprowadzenie szeregu eksperymentów pozwalających na badanie różnych parametrów
lutowia i warunków lutowania, a przede wszystkich lutowności. Opracowane
oprogramowanie sterujące pracą urządzenia pozwala na automatyzację cyklu pomiarowego
zapewniające powtarzalność przeprowadzanych pomiarów.
Rys. 2. Tester lutowności
kontrolnych. To unikalne na skalę światową urządzenie zostało wyróżnione na 53
Międzynarodowych Targach Wynalazków i Innowacji Brussels Eureka 2004, w których
brało udział 800 wystawców z 32 krajów, następującymi nagrodami:
218
TECHNOLOGIE INTERNETOWE W ZARZĄDZANIU I BIZNESIE TIZIB’05
Nagrodą Specjalną Premiera Belgii - która była jedną z trzech głównych nagród,
Złoty medal z wyróżnieniem,
Nagrodą Specjalną Urzędu Patentowego Macedonii.
Kierujący zespołem autorów nagrodzonego urządzenia prof. Dominik Sankowski został
wyróżniony za zasługi w dziedzinie wynalazczości Belgijskim Krzyżem Kawalerskim
Merite de L'invention. Urządzenie to otrzymało zostało również nagrodę Grand Prix na
wystawie wynalazków „Archimedes” w Moskwie w marcu 2005.
6. Podsumowanie
Edukacja informatyczna jest dziedziną, która musi zapewniać dopływ wysoko
wykwalifikowanych kadr informatyków do gospodarki. W związku z szalonym rozwojem
informatyki jest to zadanie o szczególnej odpowiedzialności. Należy uważnie śledzić
najnowsze kierunki rozwoju informatyki i dążyć do stałego aktualizowania i
unowocześniania programów edukacji informatycznej. Należy oczekiwać wsparcia
dotychczasowej działalności w tej dziedzinie jednego z autorów, prof. Dominika
Sankowskiego na forum Komisji Akredytacyjnej Uczelni Technicznych i Uczelnianej
Komisji Akredytacyjnej mającej na celu stałe podnoszenie jakości kształcenia
informatyków, co będzie skutkować rozwojem społeczeństwa informacyjnego, przed czym
chyba nie ma już odwrotu.
Literatura
praca.onet.pl
www.praca.pl
www.pracuj.pl
www.aaaby.pl
Dominik Sankowski, Jacek Nowakowski „Nowoczesne laboratoria sieci komputerowych,
sieciowych systemów operacyjnych i grafiki. Oferta edukacyjna Katedry Informatyki
Stosowanej”II Forum Informatyka w Energetyce, Łódź 2005
219