Wroc³aw, 16.03.2004 - SIECI 2004

Elektroenergetyczne sieci rozdzielcze – SIECI 2004
V Konferencja Naukowo-Techniczna
Politechnika Wrocławska
Instytut Energoelektryki
Stanisław WITKOWSKI
Jan IWASZKIEWICZ
Jacek PERZ
Instytut Elektrotechniki, O/G, 80-557 Gdańsk, ul. Narwicka 1, e-mail: [email protected]
Marek OLESZ
Politechnika Gdańska, WEiA, 80-952 Gdańsk, ul. Narutowicza 11/12, e-mail: [email protected]
ZABURZENIA ELEKTROMAGNETYCZNE
W PRZEWODACH OCHRONNYCH SIECI NN
W artykule omówiono ogólne zależności dotyczące występowania zaburzeń elektromagnetycznych
w przewodach ochronnych sieci nn generowane przez odbiorniki nieliniowe. Wymienione zaburzenia
elektromagnetyczne mierzono w przewodach ochronnych instalacji elektrycznej zasilającej napęd
elektryczny o mocy 5,5 kW, wraz z filtrem sieciowym i silnikowym. Wyniki badań w wybranych
punktach pomiarowych przedstawiono dla różnych zakresów częstotliwości. Stwierdzono negatywne
zjawisko przenoszenia części likwidowanych zaburzeń prądowych lub napięciowych z przewodów
fazowych z zastosowaniem filtrów do przewodu ochronnego.
1. WSTĘP
Podstawowym źródłem powstawania zaburzeń elektromagnetycznych pogarszających jakość
energii w sieciach elektroenergetycznych są urządzenia lub maszyny o zmiennym charakterze
obciążeń. Źródłem zaburzeń obniżających jakość energii dostarczanej do użytkowników sieci mogą
być m.in. układy energoelektroniczne. Zaburzenia elektromagnetyczne przewodzone, generowane
np. przez układy napędowe, mogą być przenoszone nie tylko przez przewody robocze, ale również
przez przewód ochronny. Problematyka występowania zaburzeń elektromagnetycznych w układach
napędowych jest zagadnieniem bardzo złożonym i powinna być rozpatrywana w sposób
kompleksowy z uwzględnieniem wszystkich aspektów technologicznych, konstrukcyjnych itd. [2,
5, 6, 7, 13]. W celu poprawnego zaprojektowania instalacji dla układu napędowego, należy
przeanalizować występowanie zaburzeń elektromagnetycznych w różnych miejscach przewodu
ochronnego, odnosząc się do zaburzeń elektromagnetycznych występujących w przewodach
roboczych układu napędowego oraz wiedzy technicznej zawartej w normach technicznych.
Obecnie obowiązujące normy precyzują jedynie poziomy zaburzeń elektromagnetycznych
w przewodach roboczych układu zasilania napędu elektrycznego. W literaturze nie podaje się
szczegółowych kryteriów badań poziomów zaburzeń elektromagnetycznych na wyjściu
przemiennika częstotliwości oraz w przewodach ochronnych. Przedstawione w referacie wyniki
badań zaburzeń elektromagnetycznych można jednak odnieść do podstawowych twierdzeń
i kryteriów kompatybilności elektromagnetycznej. W artykule zgodnie z definicją [11] przyjęto
pojęcie kompatybilności elektromagnetycznej KEM jako zdolność danego urządzenia, elementu
wyposażenia lub systemu do zadawalającego działania w środowisku elektromagnetycznym, bez
wprowadzenia do tego środowiska niedopuszczalnych zaburzeń elektromagnetycznych.
Zaburzeniem nazwano dowolne zjawisko, które obniża jakość działania urządzenia lub systemu,
266
natomiast zakłóceniem obniżenie jakości działania spowodowane zaburzeniem. Obowiązujące
normy i przepisy wprowadzają, oprócz powyższych pojęć, szereg definicji, podstawowych zasad
oraz ograniczeń dla poprawności działania maszyn i urządzeń w środowisku pracy. Dotyczy to
głównie zagadnień związanych z odpowiednimi zakresami odchyleń napięć, minimalnej
wymaganej rezystancji poszczególnych faz Rsc w sieciach niskiego napięcia w zależności od ilości
tętnień przekształtnika, dopuszczalnych poziomów zaburzeń, dopuszczalnych parzystych
i nieparzystych harmonicznych emitowanych do sieci i odbiornika.
W układach symetrycznych, w tym również napędach elektrycznych, występują głównie
harmoniczne nieparzyste. Harmoniczne parzyste, ze względu na symetrię obciążenia układu są
silnie tłumione. Układy napędowe generują do sieci wyższe harmoniczne prądu i napięcia rzędu n
±1 tj. 5, 7, 11, 13, 17, 19, gdzie n oznacza liczbę pulsów. Dopuszczalne wartości amplitud
poszczególnych wyższych harmonicznych napięć i prądów sieci zasilającej dla układów
napędowych zamieszczono w normie [8]. Do określenia amplitud poszczególnych harmonicznych
wprowadzono m.in. pojęcie współczynnika THD (współczynnik zawartości harmonicznych z ang.
Total Harmonics Distortion) oraz współczynnika zniekształcenia THF (współczynnik odkształceń
harmonicznych z ang. Total Harmonics Factor). Współczynniki te zdefiniowano za pomocą
następujących zależności:
THD =
Q 2 − Q12
,
Q1
(1)
THF =
Q 2 − Q12
,
Q
(2)
gdzie:
Q1 – wartość skuteczna składowej podstawowej (prądu lub napięcia)
Q – całkowita wartość skuteczna (prądu lub napięcia)
h – rząd harmonicznej,
Qh – wartość skuteczną składowej harmonicznej rzędu h.
Oprócz harmonicznych odpowiadających całkowitym wielokrotnościom częstotliwości, np.
sieci zasilającej, można zdefiniować inne harmoniczne - zwane interharmonicznymi. Jeśli
w układzie występują interharmoniczne, przebieg prądu lub napięcia nie jest okresowy i może
powodować efekty bardziej złożone niż wywołane jedynie przez harmoniczne. Jest to związane
m.in. z występowaniem hałasu, drgań, zużyciem łożysk. Zawartość harmonicznych z THD (rzędów
od 14 do 50 włącznie) określa się jako cząstkowy współczynnik zawartości harmonicznych PHD,
a zawartość parzystych harmonicznych jako EHD. Zależności te opisywane są następującymi
równaniami:
PHD =
∑
h=50
2
h=14 h
I1h
I
(3)
EHD =
∑
h =50
2
h =14 h
I
I 2, parzyste
(4)
Dopuszczalne wartości THD prądów i napięć podano dla określonych przypadków i obiektów
w normach [8÷11]. Obecnie w normach nie zdefiniowano szczegółowo metod badań oraz
dopuszczalnych poziomów amplitud poszczególnych harmonicznych dla obwodów wyjściowych
falownika napięcia [2, 4, 12]. Ogólnie problematykę występowania zaburzeń elektromagnetycznych, metod badań i sposobów ich ograniczania przedstawiono na Rys. 1. W prezentowanym
artykule badaniami objęto zaburzenia przewodzone dla częstotliwości do 30 MHz. Odporność
wybranych elementów energoelektronicznych na wyładowania elektrostatyczne BURST, SURGE,
ESD przemiennika częstotliwości zaprezentowano w pracy [4]. Badań zaburzeń promieniowanych,
wahań i asymetrii napięć, uskoków i krótkotrwałych zaników napięć w artykule nie rozpatrywano.
Pomiary emisji zaburzeń napięć i prądów przewodzonych wykonano w zakresach: do 200
harmonicznej, 10kHz – 150kHz oraz 0,15MHz – 30MHz. Taki podział umożliwia pełne
zobrazowanie zachodzących zjawisk oraz przedstawienia istotnego ich wpływu na przebiegi
prądów.
267
Sieć elektroenergetyczna
Kompatybilność elektromagnetyczna
Rodzaj
Przewodzone
zakłócenia harmoniczne
napięć i prądów
EMISJA
Napęd
elektryczny
Standardy
badań
EN 60550-2
Wymagane
standardy
EN 50081-1
EN 50081-2
EN 61800-3
Przewodzone
zakłócenia
wysokiej
częstotliwości
EN 55011/
CISPR 11&16
EN 50081-1
EN 50081-2
EN 61800-3
Promieniowane
zakłócenia
wysokiej
częstotliwości
EN 55011
CISPR 11
EN 50081-1
EN 61800-3
IEC 801-2
IEC 1000-4-2
EN 50082-1
EN 50082-2
EN 61800-3
IEC 801-4
IEC 1000-4-4
EN 50082-1
EN 50082-2
EN 61800-3
IEC801-5
EN 50082-1
EN 50082-2
EN 61800-3
ENV50140
(IEC801-2)
EN 50082-1
EN 50082-2
EN 61800-3
Wyładowania
elektrostatyczne
ODPORNOŚĆ
Promieniowanie
pola elektromagnetycznego
Rys. 1. Ogólne wymagania Kompatybilności Elektromagnetycznej (KEM) dla układów napędowych
2. ZABURZENIA ELEKTROMAGNETYCZNE W UKŁADACH NAPĘDOWYCH
Układy napędowe składają się z prostownika sieciowego, falownika z modulacją szerokości
impulsów, układów sterowania oraz silnika elektrycznego. Schemat blokowy silnika zasilanego
poprzez przemiennik częstotliwości zamieszczono na Rys. 2. Zaburzenia elektromagnetyczne
generowane przez obwody energoelektroniczne przekształtnika mogą być przenoszone do
obwodów wejściowych i wyjściowych przemiennika częstotliwości, powodując często
nieprawidłową pracę układu napędowego. Związane jest to z występowaniem znacznych
odkształceń prądu i napięcia wyjściowego falownika od przebiegu sinusoidalnego. Istotnym
problemem w układach napędowych są zjawiska zwiane z połączeniami pomiędzy falownikiem
napięcia a silnikiem asynchronicznym. Zakłócenia napięć i prądów na zaciskach silnika mogą być
znacznie wyższe od zaburzeń generowanych na wyjściu falownika napięcia. Wyniki badań
dotyczące połączeń elementów układów napędowych prezentowano w [1, 14, 15], gdzie połączenia
silnika z falownikiem analizowano na podstawie modelu linii długiej. Typowym efektem
zachodzących zjawisk jest przeciążenie przewodów oraz zmniejszenie współczynnika mocy, co
może prowadzić do uszkodzenia obwodów układu napędowego. Spadki napięcia powstałe na
skutek przepływu prądów elektromagnetycznych, mogą spowodować uszkodzenia innych urządzeń
lub zakłócić linie zasilające sprzęt informatyczny, telekomunikacyjny itp. Należy tu zauważyć, że
impedancja przewodów rośnie wraz ze wzrostem częstotliwości prądu płynącego przez te
przewody. Dlatego dla każdej h-tej harmonicznej wyróżnia się odpowiadającą jej impedancję
obwodu zasilającego Zh. Zgodnie z prawem Ohma przepływ h-tej harmonicznej prądu przez
impedancję Zh powoduje spadek napięcia Uh gdzie Uh=Zh*Ih. W związku z tym napięcie na
zaciskach odbiornika jest jeszcze bardziej odkształcone. W praktyce, aby uniknąć tego typu
268
zjawisk, powinno stosować się odpowiednie typy przewodów w ekranie o określonej długości lub
filtry.
PE
6
5
4
RS 232
PO
Udc
3
filtr silnikowy
zasilanie z sieci
elektroenergetycznej
filtr sieciowy
Sterowanie
7
Silnik
3~
2
1
Rys. 2. Schemat blokowy układu napędowego
Występowanie coraz większej liczby odbiorników o charakterze nieliniowym w sieci
pogarsza jakość energii elektrycznej dostarczanej do pozostałych odbiorców. Dlatego dąży się do
ograniczenia wielkości poziomu zaburzeń prądowych generowanych przez maszyny i urządzenia za
pomocą odpowiedniego uziemiania, ekranowania, separacji galwanicznej, itd. Jedną z szeroko
stosowanych metod jest filtracja zaburzeń elektromagnetycznych. Każda z metod, w tym również
filtracja, cechuje się zaletami oraz wadami. Wady związane są z niedogodnościami zastosowania
dodatkowego układu oraz jego ceną. Zalety stosowanych np. filtrów wyjściowych to przede
wszystkim ograniczanie zaburzeń prądów i napięć, mniejsze temperatury uzwojeń silnika podczas
pracy, wydłużenie żywotności izolacji uzwojeń silnika oraz zmniejszenie poziomu hałasu i drgań
układu napędowego. Do kolejnych zalet można zaliczyć poprawę kształtu przebiegu prądu
wyjściowego przemiennika częstotliwości (zbliżony do sinusoidalnego) oraz możliwość eliminacji
stosowania kabli ekranowanych łączących przemiennik częstotliwości z silnikiem. Istotnym
negatywnym zjawiskiem fizycznym związanym z zastosowaniem filtrów sieciowych i silnikowych
w układach napędowych jest generowanie zaburzeń elektromagnetycznych do przewodu
ochronnego. Przesyłanie przewodem ochronnym niepożądanej energii elektrycznych może
powodować zaburzenia w pracy innych urządzeń w sieci.
3. WYNIKI BADAŃ EKSPERYMENTALNYCH
W celu określenia wpływu metod sterowania na poziom generowanych zaburzeń w punkcie 1
- rys. 2, przeprowadzono badania dla układu napędowego o mocy 5,5 kW, przy częstotliwości
sterowania łączników – 5 kHz. Użyto następujących elementów układu napędowego
i pomiarowego: silnik asynchroniczny klatkowy typu SAJAe440; (Pn=5,5kW, Un=220/380V/V;
cosφ=0,84); nz=1450 obr/min, obciążenie - prądnica prądu stałego typu DA00e40 – 3,5 kW,
przemiennik częstotliwości 5,5 kW, cęgi prądowe – SMZ 11, miernik zaburzeń SCR 3501
o zakresie 9 kHz ÷ 1 GHz, trójfazowa sieć sztuczna SMZ-6 3 x 25A, oscyloskop cyfrowy
o częstotliwości próbkowania 2 GHz z programem do analizy badanych przebiegów.
Przebieg prądu zasilającego silnik asynchroniczny klatkowy bezpośrednio z sieci
elektroenergetycznej oraz zaburzenia elektromagnetyczne w przewodzie ochronnym przy
bezpośrednim zasilaniu z sieci (punkt 1) przedstawiono na Rys. 3. Wynik został zarejestrowany
w chwili, gdy pracowała znaczna liczba urządzeń i maszyn przyłączonych do wspólnej sieci
zasilającej. Pomimo znacznego odkształcenia przebiegu prądu od sinusoidalnego, w przewodzie
269
ochronnym silnika nie rejestrowano istotnego wpływu pracy układu napędowego na poziom
zaburzeń prądowych w przewodzie ochronnym PE silnika. Inne przebiegi prądowe otrzymano
podczas pomiaru zaburzeń w przewodzie ochronnym maszyny zasilanej z przemiennika
częstotliwości (rys. 4, 5, 6). Na przedstawionych przebiegach można zauważyć zależność pomiędzy
formowaniem prądu wyjściowego falownika napięcia związanym z metodami sterowania, a
poziomem zaburzeń prądowych generowanych w przewodzie ochronnym silnika asynchronicznego.
≈7A
≈25mA
≈7A
≈1,8A
Rys. 3. Przebiegi prądu: 1 – zasilającego silnik
asynchroniczny bezpośrednio z sieci
elektroenergetycznej 5 A/dz, 2 - zaburzenia w
przewodzie ochronnym silnika asynchronicznego
klatkowego zasilanego bezpośrednio z sieci
elektroenergetycznej, zmierzone za pomocą sondy
prądowej 20 mA/dz
Rys. 4. Przebiegi prądu: 1 – zasilającego silnik
asynchroniczny z przemiennika częstotliwości 5 A/dz,
2 - zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
asynchronicznego klatkowego zasilanego z falownika
napięcia, zmierzone za pomocą sondy prądowej 1 A/dz
(metoda sterowania U/f=40%)
Rys. 5. Przebiegi prądu zasilającego silnik
asynchroniczny: 1 – z przemiennika częstotliwości
5 A/dz, 2 - zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
asynchronicznego klatkowego zasilanego z falownika
napięcia, zmierzone za pomocą sondy prądowej
500 mA/dz (metoda sterowania U/f=40%) – pow. rys. 4
Rys. 6. Przebiegi prądu zasilającego silnik
asynchroniczny: 1 – z przemiennika częstotliwości
5 A/dz, 2 - zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
asynchronicznego klatkowego zasilanego z falownika
napięcia, zmierzone za pomocą sondy prądowej 1 A/dz
(metoda sterowania U/f=40%) – powiększenie rys. 5
Najwyższe amplitudy zaburzeń prądowych w przewodzie ochronnym odnotowano dla niskich
prędkości obrotowych silnika oraz przy przeciążeniu maszyny elektrycznej. Na rys. 7 oraz rys. 8.
zamieszczono przebiegi zaburzeń w przewodzie ochronnym silnika asynchronicznego zasilanego
z falownika napięcia sterowanego metodą U/f przy różnych prędkościach obrotowych wału
270
maszyny napędzanej. Dokonując porównania przebiegów można zauważyć wpływ sterowania na
poziom zaburzeń generowanych do przewodu ochronnego w punkcie 1. Kolejne próby
przeprowadzono dla układu przedstawionego na rys. 2 z zastosowaniem m.in. filtru wyjściowego
CNW 933/25 oraz wejściowego CNN 104/12. Na rys. 9 oraz rys. 10 przedstawiono przebiegi
zaburzeń prądowych w różnych punktach badanego napędu, zmierzonych za pomocą sąd
prądowych. Można zauważyć, że włączenie filtrów do układu napędowego zwiększa poziom
zaburzeń prądowych w przewodzie ochronnym sieci. Przykładową analizę harmonicznych prądu
w przewodzie ochronnym sinusoidalnego (CNW 933/16) filtru wyjściowego falownika napięcia
zamieszczono na rys. 11. Badania przeprowadzono dla kilku filtrów sinusoidalnych. Dla różnych
filtrów sinusoidalnych otrzymano zbliżone obwiednie rozkładu poszczególnych harmonicznych od
podstawowej do 200-nej. Zależnie od obciążenia, metod sterowania falownika napięcia,
dopasowania filtru do układu napędowego itd., ulegały zmianie jedynie wartości amplitud
poszczególnych harmonicznych. Odmienny rozkład harmonicznych uzyskano dla filtrów du/dt.
Rozkład ten przedstawiono na rys. 12 dla przypadku którego amplitudy poszczególnych
harmonicznych prądu były większe niż dla filtrów sinusoidalnych.
≈1,8A
≈1,5A
Rys. 7. Zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
asynchronicznego sterowanego z falownika napięcia sterowanie U/f – 100% (50 Hz)
Rys. 8. Zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
asynchronicznego sterowanego z falownika napięciasterowanie U/f – 10% (5 Hz)
≈200mA
≈200mA
≈1,50A
≈1,50A
≈1,30A
≈1,30A
Rys. 9. Zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
zasilanego z falownika napięcia dla sterowania
U/f=40% przy 1 A/dz: R1 – w punkcie 1 rys. 2 , R2 –
w punkcie 5 Rys. 2, 2 – w punkcie 2 rys. 2
Rys. 10. Zaburzenia w przewodzie ochronnym silnika
zasilanego z falownika napięcia dla sterowania
U/f=40% przy 1 A/dz: R1 – w punkcie 1 rys. 2 , R2 –w
punkcie 5 rys. 2., 2 – w punkcie 2 rys. 2, (powiększenie
rys. 11)
271
mA
mA
Amplitudy harmonicznych
Amplitudy harmonicznych
8
14
7
12
6
10
5
8
4
6
3
4
2
2
0
1
0
0
200
Rys. 11. Przykładowe amplitudy harmonicznych w
przewodzie PE filtru sinusoidalnego CNW 933/16
0
200
Rys. 12. Przykładowe amplitudy harmonicznych w
przewodzie PE filtru du/dt CNW 811/10
Badania eksperymentalne przeprowadzono dodatkowo dla częstotliwości w zakresie od
10 kHz do 150 kHz, których wyniki zamieszczono na rys. 13. Widmo częstotliwościowych
zaburzeń prądowych pomiędzy obudową silnika a przewodem ochronnym (w punkcie 1 - rys. 2) –
w trakcie badań było zbliżone do występującego w tym punkcie przy zasilaniu silnika
elektrycznego bezpośrednio z sieci elektroenergetycznej. Amplitudy w tym punkcie dla
poszczególnych częstotliwości są najniższe ze wszystkich rozpatrywanych przypadków. Najwyższe
amplitudy odnotowano dla punktów podłączenia z filtrami ograniczającymi zaburzenia. Podobną
analizę widmową przeprowadzono dla zakresu częstotliwości od 0,15 MHz do 30 MHz
i przedstawiono na Rys. 15. Najwyższe amplitudy dla określonych częstotliwości wystąpiły,
podobnie jak dla częstotliwości 10 kHz do 150 kHz, w punktach połączeń z filtrami. Amplitudy
poszczególnych harmonicznych zależą przede wszystkim od prawidłowego doboru filtrów oraz
obciążenia silnika asynchronicznego.
80
80
C
70
B
70
60
Iz [dB uA]
Iz [dB uA]
60
50
40
30
C
20
0
0,01
B
40
30
D
20
A
10
50
A
10
D
0
0,1
Częstotliwość [MHz]
1
10
Częstotliwość [MHz]
Rys. 13. Przykład widm prądu zaburzeń w przewodzie
ochronnym w zakresie częstotliwości 10 kHz-150 kHz:
A – w punkcie 1 rys .2, B –w punkcie 4 rys. 2, C –
w punkcie 2 rys. 2, D – w punkcie 5 rys. 2
Rys. 15. Przykład widm prądu zaburzeń w przewodzie
ochronnym w zakresie częstotliwości 0,15 MHz – 30
MHz: A – w punkcie 1 rys. 2, B –w punkcie 4 rys. 2,
C – w punkcie 2 rys. 2., D – w punkcie 5 rys. 2
4. WNIOSKI
Zaprezentowany przykład współpracy sieci elektroenergetycznej z układem napędowym
stanowi potwierdzenie przenoszenia zaburzeń prądowych i napięciowych z układu przekształtnika
częstotliwości do przewodu ochronnego. Włączenie filtrów zarówno wejściowych jak
i wyjściowych w układzie napędowym ogranicza przenoszenie zaburzeń prądowych do obwodów
272
silnika i sieci zasilającej oraz ogranicza prąd niezrównoważenia pomiędzy silnikiem, a przewodem
ochronnym. Występuje jednak negatywne zjawisko przenoszenia zaburzeń prądowych lub
napięciowych do przewodu ochronnego. Suma prądów generowanych do przewodu ochronnego
wzrasta po zastosowaniu filtrów wyjściowych i wejściowych, zależnie od sposobu sterowania oraz
mocy układu napędowego. Ma to istotny wpływ na pracę innych urządzeń w sieci
elektroenergetycznej oraz dobór zabezpieczeń badanego układu napędowego – wyłączniki
różnicowoprądowe. Przedstawione wyniki badań eksperymentalnych wskazują na pełną korelację
pomiędzy formowaniem prądu wyjściowego falownika napięcia związanym z sposobem
sterowania, a poziomem generowanych zaburzeń prądowych w przewodzie ochronnym silnika
asynchronicznego. Istotną rolę odgrywa tu przewodnik za pomocą którego łączone są elementy
silnika z przewodem ochronnym. Powinien on być możliwie krótki oraz charakteryzować się niską
impedancją dla wysokich częstotliwości. Procesy związane z odprowadzaniem sygnałów
niepożądanych do przewodu ochronnego powinny być analizowane już na etapie projektowania
instalacji z napędami elektrycznymi, tak aby nie powodowały one nieprawidłowej pracy
współpracujących maszyn i urządzeń zasilanych z sieci.
LITERATURA
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
Baggini A.: Cable sizing with reference to harmonic currents. I International LPQI Conference- Bogna
– Italy 2003.
Benysek G., Kęmpski A.: O czynnikach właściwej współpracy maszyn elektrycznych
i przekształtników statycznych, Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Napędów i Pomiarów
Elektrycznych Politechniki Wrocławskiej, Studia i Materiały, Nr 20, 2000.
Fagiewicz K., Witkowski S., Olesz M., Gędziorowski J.: Ograniczenia propagacji zaburzeń
w układach napędowych z zastosowaniem filtrów sieciowych i silnikowych. Zeszyty Naukowe
Politechniki Łódzkiej, Łódź EMC'03.
Fagiewicz K., Witkowski S.: Elementy elektroniczne w środowisku dużej emisji elektromagnetycznej.
„Kompatybilność Elektromagnetyczna, Systemy Uziemień”. Seminarium Leonardo Power Quality
Initiative. Gdańsk , 21.11.2003 R. S. 73-84, Rys.10, Bibliog. 10 Poz. Poz. ISSN 83-919967-0-0. 205
Krzemiński Z., Witkowski S.: Model filtru wyjściowego falownika napięcia w symulacji
komputerowej. Modelowanie i Symulacja ‘2002. Kościelisko, 24-28 czerwca 2002.
Krzemiński Z.. Witkowski S.: Sterowanie silnikiem asynchronicznym w układzie z filtrem
wyjściowym falownika napięcia. Seminarium Napędy i Sterowanie, Gdańsk 2003.
Materiały firmy REO CROMA. Berlin 2003.
PN – EN 61800 (1-3) Elektryczne układy napędowe mocy o regulowanej prędkości. Wymagania
ogólne. Dane znamionowe niskonapięciowych układów napędowych mocy prądu stałego
o regulowanej częstotliwości.
PN – IEC 146-1-1+AC Przekształtniki półprzewodnikowe. Wymagana ogólne i przekształtniki o
komutacji sieciowej. Wymagania podstawowe.
PN-EN- 6100-3-2 A1 i A2: 1997 Kompatybilność elektromagnetyczna. Dopuszczalne poziomy emisji
harmonicznych, prąd fazowy do 16A.
PN-T-01030 – Kompatybilność elektromagnetyczna. Terminologia.
Witkowski S., Fagiewicz K, Olesz M., Gędziorowski J.: Wpływ filtru wyjściowego falownika
napięcia na generowanie zaburzeń w przewodzie ochronnym. Zeszyty Naukowe Politechniki
Łódzkiej, Łódź EMC'03.
Witkowski S., Guziński J.: Filtracja zakłóceń w obwodzie wyjściowym falownika napięcia.
Zastosowanie Komputerów w Nauce i Technice 2002. PTETiS 2002.
Witkowski S., Rutkowski M., Napiórkowski S.: Zakłócenia przewodzone emitowane przez obwody
z tranzystorami IGBT. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe Studentów i młodych Pracowników
Nauki. Zielona Góra. 2002.
Witkowski S., Rutkowski M.: Modele układów z przemiennikami częstotliwości do pomiaru
wyższych harmonicznych w programie PSPICE. PTETiS, Gdańsk 2001.