Klasyczne układy zapłonowe do lamp wyładowczych

Klasyczne układy zapłonowe do lamp wyładowczych

72
klasyczne uk≥ady zap≥onowe do lamp wy≥adowczych
Klasyczne układy zapłonowe
do lamp wyładowczych
Paweł Sadowski
Klasyczne uk≥ady zap≥onowe do lamp wy≥adowczych to rozwiπzania trwa≥e i niezawodne, ktÛre mimo up≥ywu lat sπ wciπø powszechnie stosowane. W artykule przedstawione zosta≥y uk≥ady zap≥onowe do klasycznych opraw typu downlight na przyk≥adzie produktÛw znajdujπcych
siÍ w ofercie firmy Kanlux.
nowoczesnym budownictwie
powszechnym
standardem
w wykoÒczeniu wnÍtrz jest sufit
podwieszany. Dodatkowe sufity sπ stosowane rÛwnieø w starych budynkach np. przy
okazji wykonywania remontu. W takich
przypadkach czÍsto przestrzenie wewnπtrz
sufitowe sπ ograniczane do minimum.
Tradycyjne oprawy oúwietleniowe nie
znajdujπ zastosowania w sufitach podwieszanych, tak charakterystycznych dla
wiÍkszoúci nowoczesnych wnÍtrz biur
i sklepÛw. Nowe trendy w budownictwie
wymusi≥y rozwÛj konstrukcji opraw oúwietleniowych wbudowywanych w sufit
podwieszany. Powsta≥y nowe, oprawy ktÛre sπ praktycznie w ca≥oúci umieszczone
wewnπtrz przestrzeni miÍdzy sufitem
a stropem. Ich strumieÒ úwietlny skierowany jest w dÛ≥, dlatego potocznie sπ one nazywane downlightami. Oprawy oczkowe,
choÊ podobne tworzπ oddzielnπ grupÍ. Downlighty w budownictwie mieszkalnym sπ
wciπø rzadkoúciπ. Jednak powszechnie stosuje siÍ je w oúwietleniu pomieszczeÒ
uøytkowych, w tym rÛwnieø w biurach.
Podstawowe ürÛd≥a úwiat≥a to úwietlÛwki kompaktowe oraz lampy metalohalogenkowe. ØarÛwki tradycyjne, a nawet halogenowe w oprawach typu downlight sπ
obecnie rzadko stosowane. Wy≥adowcze
ürÛd≥a úwiat≥a sπ znacznie mniej energoch≥onne, co ma bardzo istotne znacznie
przy duøych instalacjach. W pomieszczeniach uøytkowych, oúwietlenie w wiÍkszoúci pracuje w sposÛb ciπg≥y, dlatego czas
zap≥onu nie ma istotnego znaczenia. Do
zasilania wy≥adowczych ürÛde≥ úwiat≥a konieczne jest jednak zastosowanie dodatkowych elementÛw, ktÛre potocznie nazywa
siÍ uk≥adem zap≥onowym.
W
72
Rys. 1. Downlight Aston 2 x 26W, G24d
Rys. 2. Downlight Nazar 2 x 26 W, G24d
marzec 2007
klasyczne uk≥ady zap≥onowe...
Rys. 3. Urzπdzenie stabilizacyjno-zap≥onowe do úwietlÛwek G24d 2 x 18 W
74
Rys. 4. Downlight Pasat, Rx7s 70 W / 150 W
L
K
E
R
Oprawy typu downlight
ze úwietlÛwkami kompaktowymi
Najbardziej popularne w oprawach typu downlight sπ úwietlÛwki kompaktowe o mocach 18 W i 26 W z trzonkiem G24d, przystosowane do klasycznego uk≥adu zap≥onowego. Wewnπtrz trzonka umieszczony jest bimetalowy zap≥onnik, ktÛry juø stanowi
czÍúÊ obwodu uk≥adu zap≥onowego. åwietlÛwki te do poprawnej
pracy wymagajπ tylko statecznika indukcyjnego. Dawniej element ten znajdowa≥ siÍ wewnπtrz oprawy. Obecnie, coraz czÍúciej stateczniki umieszczane sπ w oddzielnej obudowie, poz
oprawπ. Dla typowej oprawy 2 x 18 W lub 2 x 26 W stosowane
jest jedno urzπdzenie zap≥onowe, wyposaøone w dwa stateczniki
indukcyjne, odpowiednio do mocy ürÛde≥ úwiat≥a.
W oprawach typu downlight firmy Kanlux serii DLP przewÛd
od oprawy jest zakoÒczony specjalnπ wtyczkπ pasujπcπ tylko do
urzπdzenia zap≥onowego. Takie rozwiπzanie u≥atwia montaø oraz
wyklucza moøliwoúÊ pope≥nienia b≥Ídu przez instalatora.
A
M
Klasycznym uk≥adem zap≥onowym nazywa siÍ rozwiπzania
pracujπce z czÍstotliwoúciπ sieci zasilajπcej oparte na stateczniku
indukcyjnym w≥πczonym szeregowo w obwÛd lampy. Schematy
ideowe klasycznych uk≥adÛw zap≥onowych znajdujπ siÍ niemal
w kaødym katalogu czy instrukcji. Rozwiπzania te sπ praktycznie
wciπø niezmienne od poczπtku istnienia wy≥adowczych ürÛde≥
úwiat≥a. Zap≥onem elektronicznym nazywa siÍ rozwiπzanie,
w ktÛrym napiÍcie zap≥onu oraz stabilizacjÍ prπdu wy≥adowania
realizuje w pe≥ni uk≥ad elektroniczny, a ürÛd≥o úwiat≥a jest zasilane duøπ czÍstotliwoúciπ, zwykle powyøej 20 kHz.
A
Uk≥ady zap≥onowe
74
klasyczne uk≥ady zap≥onowe do lamp wy≥adowczych
Rys. 5.
Peru 150 ñ urzπdzenie
stabilizacyjno-zap≥onowe
do lamp wysokoprÍønych 150 W
73
Oprawy do lamp
metalohalogenkowych
Oprawy do lamp metalohalogenkowych
sπ zwykle rÛwnieø przystosowane do zasilania poprzez zewnÍtrzne urzπdzenie stabilizacyjno-zap≥onowe. W downlightach
powszechnie stosuje siÍ lampy o mocach
od 35 W do 150 W z trzonkami G12
i Rx7s. W przeciwieÒstwie do úwietlÛwek
kompaktowych, lampy metalohalogenkowe stosowane w oprawach downlight nie
posiadajπ wbudowanych zap≥onnikÛw.
Dlatego do ich zasilania konieczne jest
kompletne urzπdzenie stabilizacyjno-zap≥onowe, ktÛre oprÛcz stabilizacji prπdu
wy≥adowania musi dodatkowo dostarczaÊ
impulsÛw wysokonapiÍciowych o wartoúci szczytowej wynoszπcej nawet 5 kV.
Impulsy te sπ niezbÍdne do zap≥onu lampy.
Obecnie wiÍkszoúÊ stosowanych zap≥onnikÛw do lamp wysokoprÍønych posiada
wewnÍtrzne uzwojenie szeregowe (zap≥onnik szeregowo-rÛwnoleg≥y) oraz prosty
uk≥ad elektroniczny do generacji impulsÛw
inicjujπcych zap≥on lampy wysokoprÍønej.
Jednak jest to nadal klasyczny uk≥ad zap≥onowy.
Statecznik
Zap≥onniki do lamp wy≥adowczych, zarÛwno bimetalowe jak i elektroniczne nie
pe≥niπ øadnej funkcji w czasie ustalonej
pracy ürÛd≥a. Ich rola ogranicza siÍ jedynie do zap≥onu. W klasycznych uk≥adach
zap≥onowych, stabilizacja prπdu ürÛd≥a
úwiat≥a odbywa siÍ poprzez d≥awik indukcyjny, zwany potocznie statecznikiem. Jego podstawowym parametrem jest impe-
dancja. Od niej zaleøy prπd pracy ürÛd≥a
úwiat≥a, ktÛry z kolei jest jego najwaøniejszym parametrem elektrycznym. Markowe
stateczniki ustalajπ prπd wy≥adowania lampy na w≥aúciwym dla niej poziomie, co
gwarantuje uzyskanie znamionowych parametrÛw úwietlnych i odpowiedniej trwa≥oúci ürÛd≥a úwiat≥a. W tanich uk≥adach zap≥onowych czÍsto rdzeÒ magnetyczny statecznika wykonany jest z blach ferromagnetycznych o bardzo niskiej jakoúci i ulega nasyceniu. To powoduje wzrost strat
w rdzeniu i najczÍúciej prowadzi do niebezpiecznego przegrzewania siÍ statecznika. Prπd pobierany z sieci jest wÛwczas silnie odkszta≥cony, g≥Ûwnie przez harmonicznπ III rzÍdu. Gdy wiele takich uk≥adÛw
zap≥onowych pracuje w budynku, mogπ
one doprowadziÊ do szeregu zak≥ÛceÒ
w funkcjonowaniu instalacji elektrycznej
oraz zasilanych z niej urzπdzeÒ.
Stateczniki indukcyjne uk≥adÛw zap≥onowych powinny byÊ zabezpieczone przed
uszkodzeniem w przypadku przeciπøenia
spowodowanego przez ürÛd≥o úwiat≥a pracujπce pod koniec swojej trwa≥oúci. NajczÍúciej stosuje siÍ wbudowane zabezpieczenie termiczne statecznika lub bezpiecznik topikowy na wejúciu uk≥adu zap≥onowego.
Podsumowanie
Klasyczne uk≥ady zap≥onowe lamp wy≥adowczych, mimo up≥ywu lat sπ wciπø powszechnie stosowane. Sπ to rozwiπzania
bardzo trwa≥e, niezawodne i stosunkowo
tanie. Trwa≥oúÊ ürÛde≥ úwiat≥a, ktÛre pracujπ w sposÛb ciπg≥y (bez czÍstych wy≥πczeÒ) jest podobna dla zap≥onu elektronicznego i klasycznego. Dlatego obecnie
nadal wiÍkszoúÊ opraw typu downlight
przystosowana jest do klasycznego uk≥adu
zap≥onowego.
mgr inø.
Pawe≥ Sadowski
Autor jest pracownikiem
firmy Kanlux
Kanlux sp. z o.o
ul. Objazdowa 1-3,
41-922 RadzionkÛw,
tel. (32) 388 74 00
fax (32) 388 74 99
Rys. 6. Statecznik indukcyjny w urzπdzeniu Peru 150
74
e-mail: [email protected]
www.kanlux.pl
marzec 2007