Kiedy pracodawca może żądać od pracownika zaświadczenia o

Kiedy pracodawca może żądać od pracownika zaświadczenia o niekaralności
Pracodawcy często domagają się od kandydatów do pracy lub pracowników zaświadczenia o niekaralności. Czy
taka praktyka jest zgodna z przepisami?
Kodeks pracy wart. 221 wskazuje enumeratywnie informacje, których pracodawca może zażądać od kandydata
do pracy lub pracownika. Paragraf 4wskazanego artykułu dopuszcza pozyskiwanie przez pracodawcę innych
danych osobowych - takich jak zaświadczenie o niekaralności - ale jedynie w sytuacjach, gdy obowiązek
podania tych danych wynika z odrębnych przepisów. Jednak obowiązek niekaralności nakładają na
pracowników nieliczne przepisy rangi ustawowej - takie jak np. ustawa opolicji, czy ustawa oochronie osób i
mienia. Tylko w takich przypadkach można żądać informacji o niekaralności od kandydata lub pracownika. W
innych przypadkach, bez wyraźnej podstawy prawnej w przepisach szczególnych, pracodawca nie ma prawa
żądać rzeczonego zaświadczenia. Taką interpretację art. 221 k.p. potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w
wyroku z 1 grudnia 2009 r. (I OSK 249/09).
Żądanie przez pracodawcę zaświadczenia o niekaralności w sytuacjach, gdy nie pozwalają na to przepisy
szczególne, może zostać uznane za przejaw dyskryminacji i naruszenia dóbr pracownika, co z kolei naraża
pracodawcę na obowiązek wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia. Przetwarzanie takich danych może
ponadto narażać pracodawcę na sankcje na gruncie ustawy o ochronie danych osobowych.
Pracodawca nie ma również możliwości ubiegania się we własnym zakresie o wydanie zaświadczenia o
niekaralności dla kandydata na pracownika lub pracownika. Wniosek o wydanie informacji z Krajowego
Rejestru Karnego może być złożony co do zasady jedynie przez określone w ustawie organy państwowe bądź
samego zainteresowanego (tj. kandydata na pracownika lub pracownika). Możliwość uzyskania informacji o
karalności pracownika przez samego pracodawcę istnieje wyłącznie w przypadkach, gdy przepis szczególny
wymaga niekaralności do wykonywania określonej działalności. Ciekawą kwestią jest przetwarzanie danych o
niekaralności uzyskanych na podstawie zaświadczenia przedstawionego z inicjatywy samego pracownika.
Temu zagadnieniu poświęcę oddzielny materiał.