docPDF pełen tekst - Instytut Gospodarki Międzynarodowej
download 
Reklamacja Transkrypt
PDF pełen tekst - Instytut Gospodarki Międzynarodowej
Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych opracowanie tekstu: Magdalena Rosińska-Bukowska I. Rozwój kierunku międzynarodowe stosunki gospodarcze – przedmiot zainteresowań oraz ewolucja badań i struktury organizacyjnej II. Kierunki i tematyka badań naukowych – współczesna gospodarka światowa przez pryzmat badań łódzkiego MSG II.1. Nurt dotyczący teorii i polityki finansów międzynarodowych II.2. Nurt dotyczący konkurencyjności międzynarodowej i roli korporacji transnarodowych w gospodarce światowej II.3. Nurt dotyczący teorii i polityki wymiany międzynarodowej II.4. Nurt dotyczący międzynarodowego wymiaru aktywności gospodarczej na poziomie regionalnym III. Mistrzowie-liderzy łódzkiej szkoły MSG – najważniejsze prace, kształcenie kadry IV. Charakterystyka dorobku naukowego z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych – analiza kierunków badań VI.1. Badania dotyczące teorii i polityki finansów międzynarodowych VI.2. Badania dotyczące konkurencyjności międzynarodowej i roli korporacji transnarodowych w gospodarce światowej VI.3. Badania dotyczące teorii i polityki wymiany międzynarodowej VI.4. Badania dotyczące międzynarodowego wymiaru aktywności gospodarczej na poziomie regionalnym (na przykładzie województwa łódzkiego) V. Wkład łódzkiego MSG w rozwój obszaru badań nauk ekonomicznych – próba subiektywnej oceny dokonań M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych Magdalena Rosińska-Bukowska Wprowadzenie Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze (MSG) to „spadkobierca” dorobku jeszcze silnie identyfikowalnego w świadomości wielu osób Handlu Zagranicznego (HZ). Dynamiczne zmiany w otoczeniu międzynarodowym szczególnie w dobie postępującej globalizacji wywierają silny wpływ na wszystkie sfery badań, co znajduje wyraz w poszerzającym się spektrum zainteresowań naukowych pracowników związanych z kierunkiem. Próbując przedstawić rozwój obszaru badań dotyczących problematyki międzynarodowej w dociekaniach ekonomicznych na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Łódzkiego Uniwersytetu rozdziale w przedstawiono zarys zmian w obszarach badań i sylwetki mistrzów, których dorobek wytyczył główne nurty dociekań (m.in. prof. W. Trzeciakowskiego, prof. K. Zabielskiego – na zdjęciach) oraz ich następców i kontynuatorów. Zwrócono uwagę na ewolucję struktur organizacyjnych jako swoisty obraz kształtowania się współczesnych kierunków badań w ramach MSG. Podsumowanie rozdziału stanowi próba subiektywnej oceny dokonań, istotnych elementów w dorobku łódzkich międzynarodowych stosunków gospodarczych (łódzkiego MSG)1. 1 Opracowanie tekstu rozdziału M. Rosińska-Bukowska przy współpracy J. Bilskiego, J. Świerkockiego, M. Janickiej, na podstawie informacji dostarczonych przez pracowników Katedr MSG i WM. 2 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. I. Rozwój kierunku międzynarodowe stosunki gospodarcze – przedmiot zainteresowań oraz ewolucja badań i struktury organizacyjnej Historia rozwoju kierunku2 „międzynarodowe stosunki gospodarcze” na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego sięga 1960 r. wówczas powstał bowiem Zakład Handlu Zagranicznego – pod kierunkiem prof. J. Sołdaczuka. W 1966 r. Zakład Handlu Zagranicznego przekształcono w Katedrę Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych – pod kierunkiem prof. E. Drabowskiego. Powstanie katedry umożliwiło uruchomienie studiów stacjonarnych na kierunku handel zagraniczny oraz rozwój badań naukowych w obszarze stosunków ekonomicznych z zagranicą. Konsekwencją było systematyczne budowanie własnej kadry naukowo-dydaktycznej, realizującej badania (i dydaktykę) z zakresu handlu zagranicznego. Katedra intensywnie współpracowała w tej dziedzinie z interesariuszami zewnętrznymi, czyli centralami handlu zagranicznego takimi jak m.in: Textilimpex, Skórimpex, Confexim, CeTeBe, Tricot. Jedyną „konkurencję dydaktyczną” stanowiła tylko SGPiS. W 1969 r. kierownictwo Katedry przejął doc. Z. Szczakowski. W 1971 r. Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych wraz z Katedrą Handlu Wewnętrznego utworzyły Instytut Obrotu Towarowego – dyrektorem Instytutu został prof. J. Dietl. Katedrę MSG podzielono na dwa zakłady: Zakład Ekonomiki Handlu Zagranicznego – kierowany przez prof. W. Trzeciakowskiego oraz drugi zakład, zajmujący się kwestiami rozliczeń i finansów międzynarodowych – kierowany najpierw przez doc. Z. Szczakowskiego, a następnie prof. K. Zabielskiego. Oba Zakłady intensywnie rozwijały badania naukowe, a także współpracę zagraniczną z naukowcami ze Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej. W tym okresie zespół prof. W. Trzeciakowskiego (w składzie którego byli m.in.: prof. P. Glikman, doc. A. Legatowicz, dr J. Świerkocki, dr T. Ratowska, dr M. Zieliński, dr J. Nacewski) stworzył łódzką szkołę modeli zarządzania handlem zagranicznym w gospodarce nakazowo-rozdzielczej. Wyniki tych badań publikowane były w najważniejszych ośrodkach naukowych w Europie i Stanach Zjednoczonych 3. Prace P. 2 Historia rozwoju kierunku została opracowana na podstawie artykułu J. Bilski. Handel zagraniczny – mistrzowie nauczyciele, studenci, wydanego z okazji 40 rocznicy powstania Wydziału EkonomicznoSocjologicznego. 3 Były to m.in.: The System of Indirect Management In a Planned Economy, Yale University (1971); Economic Calculus and the System Foreign Trade Management in a Centrally Planned Economy, “Jahrebuch der Wirchaft Osteuropa” (1973); Rationality of the Foreign Trade in Centrally Planned Economy, Geneva (1975). 3 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Glikmana dotyczyły teorii rachunku efektywności inwestycji, a jego metoda oceny projektów inwestycyjnych stosowana była w praktyce, stanowiąc podstawę pogłębionych analiz opartych o dane liczbowe – opracowana metodyka oceny projektów inwestycyjnych stanowiła nowatorskie podejście. Zupełnie „nową” w gospodarce nakazowo-rozdzielczej problematyką – marketingiem międzynarodowym zajmowali się prof. A. H. Krzymiński, dr M. Stalmaszczyk, dr E. Karasiński. Obecnie ten obszar badań jest intensywnie rozwijany w badaniach prowadzonych przez pracowników Katedry MSG. Instytut Obrotu Towarowego istniał do 1981 r., kiedy to oba Zakłady, chcąc podkreślić specyfikę prowadzonych badań utworzyły samodzielną Katedrę Handlu Zagranicznego. Efektem dalszego intensywnego rozwoju naukowego (m.in. kolokwia habilitacyjne J. Bilski, J. Świerkocki4 – obecni profesorowie tytularni, zatrudnieni na UŁ, pracujący na kierunku MSG) Katedry Handlu Zagranicznego było przekształcenie jej w 1985 r. w Instytut Handlu Zagranicznego. W 1992 r. w celu podkreślenia dwutorowości badań w miejsce Instytutu HZ powstała Katedra Handlu i Finansów Międzynarodowych. Kierowali nią kolejno profesorowie K. Zabielski, J. Bilski, W. Dębski. Wszyscy to wybitne osobowości i autorytety naukowe w swoich obszarach badań, dzięki czemu problematyka dociekań naukowych i dydaktyka na kierunku zostały wzbogacone o nowe nurty. Przyczyniło się do tego także, konieczne w tym czasie, dostosowanie zarówno kierunków badań, jak i dydaktyki do zmian zachodzących w gospodarce światowej jak: globalizacja i liberalizacja przepływów handlowych i kapitałowych, integracja europejska, zmiany w polityce handlowej i inwestycyjnej, rozwój przedsiębiorstw międzynarodowych. Starając się „ogarnąć” tę wieloaspektowość prowadzonych w Katedrze badań, w 2003 r. podjęta została decyzja o zmianie nazwy katedry na „Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych” – kierownikiem Katedry MSG został prof. J. Bilski, który stwierdził w ciągu 37 lat zatoczyliśmy koło i wróciliśmy do pierwszej nazwy z 1966 r.5 Rozwój potencjału naukowego – eksplorowanie nowych obszarów badawczych, wpisujących się w nowe trendy, ewoluującej problematyki MSG (dotychczas pozostających poza sferą zainteresowań pracowników MSG) sprawił, że systematycznie kształtowały się dwie grupy badawcze – jedna wokół prof. J. Bilskiego, druga wokół prof. J. Świerkockiego. 4 Kolokwia habilitacyjne pozytywnie zakończone to ponadto m.in.: K. Czerkawski. A. Legatowicz, B. Wojciechowski. 5 Cytat z publikacji: J. Bilski, Handel zagraniczny – mistrzowie nauczyciele, studenci (2004). 4 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. W efekcie w 2008 r. z Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych (MSG) wydzielił się zespół, kierowany przez J. Świerkockiego – tworząc Katedrę Wymiany Międzynarodowej (WM). W Katedrze MSG pozostały trzy zakłady: Finansów Międzynarodowych – kierowany przez kierownika katedry J. Bilskiego, Międzynarodowych Rynków Finansowych – kierowany przez M. Janicką oraz Analiz i Prognoz Handlu Światowego – kierowany przez M. Bijak-Kaszubę. W 2014 r. w celu podkreślenia dwóch głównych filarów naukowo-badawczych, które wykrystalizowały się w Katedrze MSG dokonano reorganizacji struktur ostatecznie wyodrębniając dwa zakłady: Finansów Międzynarodowych – kierowany przez M. Janicką oraz Handlu Światowego – kierowany przez M. Rosińską-Bukowską. Kierownikiem Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych pozostał J. Bilski. Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych oraz Wymiany Międzynarodowej sprawują wspólnie opiekę dydaktyczną nad kierunkiem MSG. Starając się zachować długoletnie, dobre tradycje, a równocześnie podkreślając odrębność badań prowadzonych w ramach MSG (od innych kierunków ekonomicznych, a także międzynarodowych stosunków politycznych) w 2007 r. na mocy decyzji Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego utworzono unikatowy kierunek: Międzynarodowe stosunki gospodarcze (MSG) na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Uprawnienia do prowadzenia kierunku MSG uzyskało jedynie siedem polskich uczelni – Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Gdański, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie oraz Uniwersytety Ekonomiczne w Poznaniu, Krakowie, Katowicach i Wrocławiu 6. Sposób utworzenia kierunku MSG nie miał precedensu w polskim szkolnictwie wyższym. Uzasadnieniem powstania kierunku MSG jako unikatowego było podkreślenie specyfiki przedmiotu zainteresowań tak w obszarze nauki, jak i dydaktyki – szeroko pojętym ekonomicznym środowiskiem międzynarodowym w warunkach postępującej globalizacji i internacjonalizacji, w tym mechanizmów adaptacji Polski do standardów i wymogów Unii Europejskiej oraz rynku globalnego. Udało się stworzyć kierunek unikatowy z oryginalnym programem nauczania, który jest efektem współpracy i wymiany doświadczeń najlepszych 6 Siedem wymienionych uczelni podpisało w 2013 r. (na poziomie Rektorów) umowę dotyczącą wspólnego promowania dorobku kierunku MSG poprzez Ogólnopolski Konkurs na najlepszą pracę magisterską z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych. Łódzkie MSG jest tzw. Ośrodkiem Wiodącym (koordynatorem ogólnopolskim Konkursu jest M. Rosińska-Bukowska). http://www.msg.uni.lodz.pl/konkursy/ogolnopolskikonkurs-na-najlepsza-prace-magisterska/konkurs-prac-magisterskich/ 5 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. polskich uczelni, specjalizujących się w tematyce międzynarodowych stosunków gospodarczych. II. Kierunki i tematyka badań naukowych – współczesna gospodarka światowa przez pryzmat badań łódzkiego MSG Badania naukowe realizowane przez pracowników, będących pracownikami Katedr, opiekujących się kierunkiem MSG koncentrują się wokół międzynarodowych aspektów funkcjonowania gospodarki i obejmują zagadnienia w ujęciu mikro-, mezo- i makromegaekonomicznym. Można wyróżnić przynajmniej cztery nurty badawcze. II.1. Nurt dotyczący teorii i polityki finansów międzynarodowych, w tym analizę systemów kursowych, zmian kursów walutowych w ujęciu makro-, jak i mikroekonomicznym, a także międzynarodowych przepływów kapitałowych. Problematyka obejmuje m.in. badania: zmian kursów walutowych i ich wpływu na gospodarkę Polski, integracji walutowej7, nierównowag globalnych i kierunków ewolucji międzynarodowego systemu walutowego8, wrażliwości przedsiębiorstw na zmiany kursu walutowego w wybranych reżimach kursowych w kontekście przystąpienia Polski do strefy euro, mechanizmu kursowego z punktu widzenia konkurencyjności polskiego eksportu 9, deficytu na rachunku obrotów bieżących Polski i kanałów transmisji impulsów polityki pieniężnej Europejskiego Banku Centralnego, wzajemnych zależności pomiędzy wzrostem gospodarczym i rozwojem rynku finansowego10, zmian na międzynarodowym rynku finansowym wynikających z rosnącego znaczenia pasywnego podejścia do zarządzania 7 J. Bilski, M. Janicka, M. Konarski: Integracja rynków walutowych wybranych krajów Europy Środkowej z rynkiem euro w perspektywie ich przystąpienia do ERM II i Unii Gospodarczo-Walutowej (2013), The Polish Zloty and the Swedish Krona in the Prospects of the ERM II (2012). 8 J. Bogołębska: Rola współpracy banków centralnych w stabilizowaniu międzynarodowego środowiska finansowego (2011), Międzynarodowa nierównowaga finansowa i jej wpływ na rozwój gospodarki światowej (2012), Nierównowagi globalne (2013). 9 J. Bilski (red.), Wpływ kursu walutowego na handel zagraniczny (2012). 10 I. Bujnowicz, W. Dębski: Analiza ekonometryczna wzajemnych zależności pomiędzy wzrostem gospodarczym i rozwojem rynku finansowego w Polsce (2010), Rozwój systemu finansowego a wzrost gospodarczy. Przykład Polski (2009). I. Bujnowicz, W. Dębski, P. Wdowiński: Growth Effects of Financial Market Development in Poland: Simulations with an Econometric Model (2010). 6 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. portfelem inwestycyjnym przez instytucje finansowe11 oraz uwarunkowań międzynarodowych przepływów kapitałowych w kontekście wzrostu gospodarczego Polski12. Realizowane projekty badawcze dotyczące problematyki to m.in.13: Bariery w korzystaniu z usług bankowych w finansowaniu działalności małych i średnich przedsiębiorstw (2003–2005), Analiza wrażliwości przedsiębiorstw na zmiany kursu walutowego w wybranych reżimach kursowych w perspektywie przystąpienia Polski do strefy euro (2009–2011), Integracja rynków walutowych wybranych krajów Europy Środkowej z rynkiem euro w perspektywie ich przystąpienia do ERM II i Unii Gospodarczo-Walutowej (2012), Wpływ importu kapitału na wzrost gospodarczy Polski (2014–2015). II.2. Nurt dotyczący konkurencyjności międzynarodowej i roli korporacji transnarodowych w gospodarce światowej, w tym zmian w strukturze podmiotowej handlu światowego w efekcie internacjonalizacji działalności przedsiębiorstw i powstawania globalnych sieci biznesowych. Problematyka obejmuje badania dotyczące14: koncepcji oceny konkurencyjności przedsiębiorstw; modeli organizacyjnych współczesnych przedsiębiorstw; strategii zarządzania w biznesie międzynarodowym (w tym kapitałem ludzkim); kierunków globalnych przepływów kapitałowych z uwzględnieniem znaczenia miękkich czynników lokalizacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych; trendów w międzynarodowych fuzjach i przejęciach; wyzwań w dobie gospodarki opartej na wiedzy; modeli biznesu sprzyjających kreacji wartości; społecznej odpowiedzialności i zrównoważonego zarządzania międzynarodowego oraz etyki w działalności międzynarodowej. 11 T. Miziołek: Pasywne zarządzanie portfelem inwestycyjnym – indeksowe fundusze inwestycyjne i fundusze ETF. Ocena efektywności zarządzania na przykładzie akcyjnych funduszy ETF rynków wschodzących (2013). 12 M. Janicka, np.: Liberalizacja przepływów kapitałowych w gospodarce światowej. Przypadek Polski (2010), Kierunki przepływów kapitałowych w gospodarce światowej; Liberalizacja przepływów kapitałowych wobec ewolucji międzynarodowego systemu walutowego, Struktura kapitału napływającego do krajów rozwiniętych i rozwijających się – ze szczególnym uwzględnieniem Polski, Ograniczanie swobody przepływów kapitałowych – relikt przeszłości czy współczesna praktyka? (2013). 13 Kierownik projektów J. Bilski. 14 M. Rosińska-Bukowska: Strategia zarządzania kapitałem ludzkim jako podstawa rozwoju organizacji w warunkach globalizacji (2007), The impact of globalization on the changing paradigm of international competitiveness – systemic competitiveness seen as a new challenge for the European Union (2012), Korporacje transnarodowe wobec wyzwań semi-globalnego otoczenia (2012), Koncepcja paradygmatu międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw (2012), Interdyscyplinarność współczesnej teorii przedsiębiorstwa – implikacje dla strategii konkurencyjności w dobie globalizacji (2014). 7 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Realizowane projekty badawcze dotyczące problematyki to m.in.15: Podejście sieciowe jako element koncepcji poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw we współczesnej gospodarce (2005), Struktura branżowa współczesnej gospodarki światowej – analiza kierunków rozwoju wybranych przedsiębiorstw międzynarodowych (2006–2007), Globalne sieci biznesowe jako konsekwencja ewolucji gospodarki światowej (2007–2008), Strategie ekspansji korporacji transnarodowych – kreowanie globalnych systemów produkcyjnych (2008), Wpływ wielkich korporacji na stosunki międzynarodowe: przykłady i metody wpływania na decyzje podejmowane przez państwa i organizacje międzynarodowe (2013), Strategia działań UE wobec Rosji a interesy gospodarcze państw członkowskich UE – Rosja, w tym strategie i metody działań korporacji transnarodowych (2014). II.3. Nurt dotyczący teorii i polityki wymiany międzynarodowej, w tym analizy przyczyn i skutków wymiany międzynarodowej16, motywów i efektów stosowania instrumentów polityki handlowej oraz podmiotowej, przedmiotowej i geograficznej struktury handlu międzynarodowego, a także różnych aspektów międzynarodowej integracji gospodarczej, w szczególności w Unii Europejskiej (np. polityki ochrony środowiska17, polityki energetycznej18, polityki spójności19, polityki fiskalnej). Problematyka obejmuje m.in.: badanie mikroekonomicznych przesłanek internacjonalizacji przedsiębiorstw oraz proefektywnościowych następstw zaangażowania w handel międzynarodowy; weryfikację tzw. New New Trade Theory, akcentującej znaczenie zróżnicowania podmiotów gospodarczych dla przebiegu i efektów wymiany z zagranicą20; funkcjonowanie Światowej Organizacji Handlu, a w szczególności zasady decydujące o tym, że wielostronny system handlu działa w sposób ekonomicznie racjonalny21; związki między 15 Kierownik projektów M. Rosińska-Bukowska. B. Buczkowski: The impact of regional trade and global financial crisis on small and medium-sized enterprises support policy in Japan (2010); Wpływ światowego kryzysu finansowego na gospodarkę Chin, Japonii i Indii (2011); Handel zagraniczny i bezpośrednie inwestycje zagraniczne Japonii w okresie kryzysu finansowego (2012); Przezwyciężanie stagnacji gospodarczej w Japonii (2008). 17 J. Kronenberg: Environmental impacts of the use of ecosystem services: case study of birdwatching (2014), What can the current debate on ecosystem services learn from the past? Lessons from economic ornithology (2014). 18 T. Motowidlak: Uwarunkowania wymiany energii elektrycznej na rynku Unii Europejskiej (2008), Efekty wdrażania polityki energetycznej UE w zakresie rynku energii elektrycznej (2010), Rozwój rynku energii elektrycznej Unii Europejskiej i Bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w polityce energetycznej UE (2014). 19 T. Dorożyński, Rola polityki spójności Unii Europejskiej w usuwaniu regionalnych nierówności gospodarczych. Wnioski dla Polski (2012). 20 T. Serwach, Why Learning by Exporting May Not Be As Common As You Think And What It Means For Policy (2012). 21 J. Świerkocki, Ekonomiczne przesłanki wielostronnej regulacji międzynarodowego handlu towarami (2007). 16 8 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. liberalizacją instrumentów handlu a polityki zanieczyszczeniem 23 handlowej ; środowiska funkcjonowanie przyrodniczego22; międzynarodowej działanie integracji gospodarczej24 (na przykładzie wieloszczeblowego systemu sprawowania władzy w UE w polityce spójności, ochrony środowiska i finansów publicznych). W ramach tego nurtu znaczące w skali ogólnopolskiej, a nawet międzynarodowej są badania dotyczące ekonomii rozwoju, ekonomii ekologicznej i zasad społecznej odpowiedzialności wymiany międzynarodowej25 oraz rynku energii elektrycznej i bezpieczeństwa energetycznego. Realizowane projekty badawcze dotyczące problematyki to m.in.26: Ecosystem service curse – will new systems of payments for ecosystem services help developing countries and the global environment? (2010), finansowany przez British Council – dotyczący innowacyjnych instrumentów finansowych w ochronie środowiska; Wycena ekonomiczna Bocianich Wiosek – identyfikacja i ocena możliwości rozwoju lokalnego w oparciu o szeroko rozumiane zasoby naturalne (2011–2015); Weryfikacja empiryczna koncepcji teoretycznej „przekleństwa usług ekosystemów” (2013–2015) – wycena wartości dóbr nierynkowych, znaczenia zasobów naturalnych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego; Urban Biodiversity and Ecosystem Services URBES (2013–2014) oraz Green Infrastructure and Urban Biodiversity for Sustainable Urban Development and the Green Economy GREEN SURGE (2013–2017)27 – innowacyjne rozwiązania z zakresu zarządzania środowiskiem przyrodniczym w miastach w obliczu postępującej urbanizacji. 22 A. Kuna-Marszałek: Zależności między liberalizacją handlu a polityką ekologiczną w warunkach globalizacji gospodarki światowej (2010); Koordynacja polityki ekologicznej w skali międzynarodowej w świetle liberalizacji światowego handlu i zasad GATT/WTO (2011). 23 A. Kuna-Marszałek, T. Dorożyński: Instrumenty i instytucje wspierania eksportu (2012); A. Dorożyńska, A. Kuna-Marszałek, Theoretical aspects of export promoting policy and dumping on the international trade (2009); A. Kuna-Marszałek: Ochrona interesów handlowych Wspólnoty Europejskiej na rynkach krajów trzecich na przykładzie TBR (2008) oraz Postępowanie antydumpingowe jako instrument protekcji (2007). 24 B. Buczkowski: Swobodny przepływ usług w Unii Europejskiej w świetle nowej dyrektywy (2006); Rozwiązywanie problemu cen transferowych w transakcjach transgranicznych w Unii Europejskiej (2007); Polityka handlowa Unii europejskiej w kontekście Rundy rozwoju WTO (2005.) 25 J. Kronenberg: Ecological economics and industrial ecology: a case study of the Integrated Product Policy of the European Union (2007) oraz K. Hubacek, J. Kronenberg: Synthesizing different perspectives on the value of urban ecosystem services (2013) oraz M. Rosińska-Bukowska: Corporate social responsibility as a vital element of modern enterprise development strategies (2013), Modern State in the age of Globalization – Systemic Competitiveness seen as a new Challenge for Modern States (2013). 26 Kierownik projektów J. Kronenberg. 27 Projekt finansowany przez UE FP7 (24 partnerów), J. Kronenberg – kierownik zespołu UŁ. 9 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. II.4. Nurt dotyczący międzynarodowego wymiaru aktywności gospodarczej – na poziomie regionalnym (na przykładzie województwa łódzkiego) Problematyka obejmuje zagadnienia dotyczące efektów przychodzących i wychodzących bezpośrednich inwestycji zagranicznych, skali, struktury i uwarunkowań internacjonalizacji, powiązań kapitałowych polskich przedsiębiorstw28, wykorzystania funduszy strukturalnych29 istoty transferu wiedzy i kreacji innowacji w klastrach30, uwarunkowań międzynarodowej aktywności przedsiębiorstw oraz internacjonalizacji 31 działalności przedsiębiorstw . Mieszczą się w nim m.in. projekty badawcze32: Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego (2009–2011), Zdolność Łodzi do konkurowania na jednolitym rynku europejskim (2009–2010) Rola małych i średnich przedsiębiorstw w Łódzkim Obszarze Metropolitalnym (2011–2012), Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim (2010–2012), Wpływ produktywności na aktywność międzynarodową przedsiębiorstw z województwa łódzkiego (2011–2014), Determinanty i efekty aktywnej internacjonalizacji przedsiębiorstw z województwa łódzkiego (2011–2015). 28 A. Kłysik-Uryszek: Aktywność zagranicznych inwestorów bezpośrednich z krajów Strefy Euro w gospodarce Polski, Znaczenie regionalnej integracji gospodarczej dla napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na przykładzie Polski, Skala i kierunki polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych. 29 Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim, red. nauk. J. Świerkocki (2012). 30 M. Rosińska-Bukowska: Istota transferu wiedzy i kreacji innowacji w klastrach – analiza inicjatyw klastrowych w regionie łódzkim (2012), Klastering jako element polityki rozwoju regionalnego – ocena wybranych inicjatyw klastrowych województwa łódzkiego (2012). 31 A. Kłysik-Uryszek: Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w gospodarce regionu; teoria i praktyka, CeDeWu, Warszawa 2010, Wpływ kryzysu na aktywność międzynarodową przedsiębiorstw polskich, Ścieżka rozwoju inwestycji (koncepcja IDP) doświadczenia Polski, Aktywność spółek z udziałem kapitału zagranicznego w usługach dla biznesu w województwie łódzkim w latach 2000–2008, Structure of export activity of foreign direct investors in Łódź voivodeship. Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego (red. nauk. J. Świerkocki 2011), T. Serwach, Znaczenie działalności eksportowej dla przedsiębiorstw z województwa łódzkiego – wyniki badania ankietowego. T. Dorożyński, J. Świerkocki, W. Urbaniak: The Use Of EU Structural Funds By Enterprises In The Lodz Region (2013), Attracting FDI to the Region of Lodz by its Local Government (2014). 32 Projekty kierowane przez J. Świerkockiego. 10 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. III. Mistrzowie-liderzy łódzkiej szkoły MSG – najważniejsze prace, kształcenie kadry Prof. W. Trzeciakowski Najważniejsze prace: Modele pośredniego kierowania gospodarką planową w sterowaniu handlem zagranicznym (1975), The System of Indirect Management In a Planned Economy (1971), Economic Calculus and the System Foreign Trade Management in a Centrally Planned Economy (1973), Rationality of the Foreign Trade in Centrally Planned Economy (1975). Doktoranci: J. Świerkocki, T. Ratowska, E. Wojciechowska, M. Zieliński, J. Mandat, S. Walter, W. Rydygier, W. Piaszczyński, D. Ledworowski, J. Thieme. Prof. E. Drabowski Najważniejsze prace: Kursy walutowe w ekonomii współczesnego kapitalizmu (1973), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne i finansowe (1979), Pieniądz międzynarodowy (1983), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne i finansowe (1986). Doktoranci: J. Dzikowska-Zawirska, J. Nacewski. Prof. P. Glikman Najważniejsze prace: Rachunek ekonomiczny we współpracy krajów RWPG w dziedzinie inwestycji (1970) Reprodukcja majątku trwałego w Polsce (1987). Doktoranci: W. Urbaniak A. Miciński. Prof. zw. dr hab. K. Zabielski Najważniejsze prace: Stosunki finansowe Wschód –Zachód (1978), Międzynarodowy rynek kredytowy i jego rola w finansowaniu obrotów gospodarczych Wschód –Zachód (1980), Finanse międzynarodowe (2000). Doktoranci: J. Bilski, M. Bijak-Kaszuba, M. Niewinowski, A. Szulc, K. Czerkawski, H. Baran. Prof. zw. dr hab. J. Bilski Najważniejsze prace: Międzynarodowy system walutowy. Kierunki ewolucji (2006), a także J. Bilski, E. Stawasz, Bariery w korzystaniu z usług bankowych w finansowaniu działalności małych i średnich przedsiębiorstw (2006), J. Bilski, M. Janicka, Ewolucja reżimu kursowego w perspektywie przystąpienia Polski do strefy euro (2011), J. Bilski, M. Janicka, I. 11 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Maciejczyk-Bujnowicz, P. Wdowiński, Wpływ kursu walutowego na handel zagraniczny (2012), J. Bilski, M. Janicka, M. Konarski, Integracja rynków walutowych wybranych krajów Europy Środkowej z rynkiem euro w perspektywie ich przystąpienia do ERM II i Unii Gospodarczo-Walutowej (2013). Doktoranci: B. Suleyman, M. Janicka, M. Rosińska, A. Midera, J. Bogołębska, M. Konarski, E. Feder-Sempach, A. Dorożyńska, K. Kuziemska, D. Brózda, E. Stawasz, M. Laskowski, J. Żelazny. Prof. zw. dr hab. J. Świerkocki Najważniejsze prace: Zarys międzynarodowych stosunków gospodarczych (2004), Ekonomiczne przesłanki wielostronnej regulacji międzynarodowego handlu towarami (2007), Zarys ekonomii międzynarodowej (2011), a także: J. Świerkocki, T. Dorożyński, W. Urbaniak: The Use Of EU Structural Funds By Enterprises In The Lodz Region (2013), Incentives for attracting FDI. The case of the Lodz Region (2015) oraz red. nauk. i współautorstwo: Foreign Direct Investment. The Case of Lodz Region, (2011), Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego (2011), Rola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim (2012). Doktoranci: M. Misiak, A. Kuna-Marszałek, T. Dorożyński, J. Kronenberg, A. KłysikUryszek, W. Tokarska-Ołownia, J. Wieloch, T. Serwach dr hab. M. Bijak-Kaszuba, prof. nadzw. UŁ Najważniejsze prace: Preferencyjne porozumienia handlowe a liberalizacja obrotów międzynarodowych (1998), Regionalna liberalizacja handlu międzynarodowego a zmiany strukturalne zagranicznych obrotów towarowych kraju uczestniczącego – na przykładzie Polski (2003), Regionalizm handlowy w warunkach globalizacji (2009). Doktoranci: A. Nacewska-Twardowska, N. Issabekov. dr hab. M. Janicka, prof. nadzw. UŁ Najważniejsze prace: Liberalizacja przepływów kapitałowych w gospodarce światowej (2010), a także: J. Bilski, M. Janicka, Ewolucja reżimu kursowego w perspektywie przystąpienia Polski do strefy euro (2011), J. Bilski, M. Janicka, I. Maciejczyk-Bujnowicz, P. Wdowiński, Wpływ kursu walutowego na handel zagraniczny (2012), J. Bilski, M. Janicka, M. Konarski, Integracja rynków walutowych wybranych krajów Europy Środkowej z rynkiem euro w perspektywie ich przystąpienia do ERM II i Unii Gospodarczo-Walutowej (2013). 12 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Doktoranci: K. Zielińska. dr hab. M. Rosińska-Bukowska, prof. nadzw. UŁ Najważniejsze prace: Rola korporacji transnarodowych w procesach globalizacji. Kreowanie globalnej przestrzeni biznesowej (2009), Najpotężniejsze korporacje współczesnego świata. (2011), Rozwój globalnych sieci biznesowych jako strategia konkurencyjna korporacji transnarodowych (2012), Transnational Corporations as chain links in international transfer of innovation and knowledge (2012), Adjustment of corporate organizational structure to the demands of competition in fast changing global economy (2013), Interdyscyplinarność współczesnej teorii przedsiębiorstwa – implikacje dla strategii konkurencyjności w dobie globalizacji (2014). Doktoranci: R. Tomaszewska. dr hab. T. Motowidlak, prof. nadzw. UŁ Najważniejsze prace: Uwarunkowania wymiany energii elektrycznej na rynku Unii Europejskiej (2008), Efekty wdrażania polityki energetycznej UE w zakresie rynku energii elektrycznej, (2010), Rozwój rynku energii elektrycznej Unii Europejskiej (2014), Bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w polityce energetycznej UE (2014). Doktoranci: S. Aleksandrow. dr hab. T. Mizołek Najważniejsze prace: Pasywne zarządzanie portfelem inwestycyjnym – indeksowe fundusze inwestycyjne i fundusze ETF. Ocena efektywności zarządzania na przykładzie akcyjnych funduszy ETF rynków wschodzących (2013), Adekwatność benchmarków funduszy akcyjnych do ich polityki inwestycyjnej (2015), Tytuły uczestnictwa exchange-traded funds w portfelach funduszy inwestycyjnych (2010). Promocje doktorskie pod kierunkiem innych Profesorów, zatrudnionych w Katedrze to m.in.: pod kierunkiem A. H. Krzymińskiego: Z. Wysokińska (obecnie Prorektor UŁ, profesor tytularny), M. Kudła, G. Czerkawska; pod kierunkiem A. Legatowicza: E. Kochańska, R. Nawrocki; pod kierunkiem K. Czerkawskiego: B. Buczkowski. 13 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. IV. Charakterystyka dorobku naukowego z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych – analiza kierunków badań Dorobek naukowy pracowników Katedr Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Wymiany Międzynarodowej stanowią liczne publikacje, w tym monografie, rozdziały w monografiach, artykuły naukowe jak również ekspertyzy, raporty. Badania naukowe koncentrują się wokół międzynarodowych aspektów funkcjonowania gospodarki w ujęciu mikro-, mezo- i makroekonomicznym. Starając się przedstawić syntezę dotychczasowych wyników badań należy oczywiście odnotować dorobek „starych mistrzów” i ich wartościowe badania, oraz wkład do dyscypliny. W tym miejscu z pewnością należy zaznaczyć wkład naukowy prof. W. Trzeciakowskiego, który opublikował ponad 150 prac w ośmiu językach. Stworzył kompleksowy rachunek efektywności handlu zagranicznego dla kierowania gospodarką nakazowo-rozdzielczą, wykorzystując w tym celu model bieżącej optymalizacji gospodarki (dziś powiedzielibyśmy „model równowagi ogólnej”). Przyjmował, że poprawny rachunek ekonomiczny (uwzględniający optimum całej gospodarki) powinien być podstawą podejmowania decyzji gospodarczych na różnych szczeblach. Jego badania odwoływały się do krytykowanej wówczas w Polsce teorii kosztów komparatywnych i wykorzystywały m.in. kategorię kosztów krańcowych (odrzucaną przez część ekonomistów w Polsce i innych krajach socjalistycznych). Szczególną krytykę (ze względów ideologicznych) budziła koncepcja tzw. kursu krańcowego, jako granicy opłacalności handlu z zagranicą i parametr pośredniego kierowania, którą prezentował wbrew oponentom, opowiadającym się za tzw. kursem średnim. Przemiany w Polsce potwierdziły słuszność stanowiska prof. W. Trzeciakowskiego, jednak jego koncepcja pośredniego centralnego kierowania gospodarką i handlem zagranicznym stała się nieaktualna z uwagi na wprowadzenie mechanizmu rynkowego. Model optymalizacyjny prof. W. Trzeciakowskiego stał się teoretyczną podstawą analizowania przez jego uczniów takich problemów, jak: efektywna protekcja, zadłużenie Polski, system kierowania handlem zagranicznym. Wykorzystywali oni różnorodne metody badawcze, w tym oprócz modeli optymalizacyjnych stosowali statystykę opisową i modele ekonometryczne, a także analizę przyczynowo-skutkową, analizę logiczną, interpretację i wnioskowanie dedukcyjne. 14 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Badania dotyczące finansów międzynarodowych i ewolucji światowego systemu walutowego zaczęto realizować już w latach 70. XX w. Uniwersytet Łódzki stał się liczącym centrum naukowym w tej dyscyplinie. Prace Profesorów E. Drabowskiego (Międzynarodowe stosunki ekonomiczne i finansowe PWE 1986; Pieniądz międzynarodowy PWE 1988) i K. Zabielskiego (Finanse międzynarodowe PWN 2000) należą do kanonu polskiej literatury z zakresu finansów międzynarodowych. Badania są kontynuowane przez dużą grupę pracowników Katedry MSG. Dowodem dynamicznego rozwoju tego nurtu badań tego jest m.in. zorganizowanie dziesięciu konferencji ogólnokrajowych i międzynarodowych z zakresu finansów międzynarodowych oraz liczne publikacje naukowe, które znalazły uznanie w środowisku. Z uwagi na dynamiczne zmiany w globalnym otoczeniu tak silnie oddziaływującym na obszar międzynarodowych stosunków gospodarczych współcześnie kluczowe wydają się jednak badania i ich efekty w czterech nurtach badawczych, realizowanych przez Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Wymiany Międzynarodowej. IV.1. Badania dotyczące teorii i polityki finansów międzynarodowych Badania (2003–2005) poświęcone były kwestii identyfikacji barier w korzystaniu z usług bankowych w finansowaniu działalności małych i średnich przedsiębiorstw.33 Wynika z nich, że firmy z sektora MSP są bardzo ostrożne w korzystaniu z finansowania zewnętrznego, ich wiedza w tym zakresie nie jest duża, zaś ich rozwój finansowany jest przede wszystkim z kapitałów własnych. Celem badań (2009–2011) była empiryczna analiza oddziaływania zmian kursu walutowego na handel zagraniczny Polski. W świetle uzyskanych wyników stwierdzono, że zmiany kształtowania się kursu euro nie stanowią czynnika, który wpływa szczególnie na zmiany wolumenu eksportu Polski.34 Dużo większe znaczenie, szczególnie w dłuższym okresie, mają czynniki pozakursowe, tj. zmiany dochodu w strefie euro i zmiany cen towarów. Podane wnioski dotyczą stabilnej sytuacji makroekonomicznej, jako że silna deprecjacja złotego względem euro może bowiem nieść za sobą szybszy wzrost eksportu w krótkim okresie. Należy jednak oczekiwać, że znaczny wzrost kursu euro względem złotego przyczynia się do wzrostu cen i w konsekwencji osłabia cenową konkurencyjność eksportu. Nie powinno się zatem w świetle przedstawionych wyników traktować kursu jako czynnika 33 J. Bilski, E. Stawasz: Bariery w korzystaniu z usług bankowych w finansowaniu działalności małych i średnich przedsiębiorstw (2006). 34 Wpływ kursu walutowego na handel zagraniczny, red. J. Bilski, (2012). 15 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. pobudzania eksportu. Większe znaczenie ma stabilny wzrost popytu zagranicznego i zachowanie warunków konkurencyjności cenowej. Dodatni wpływ na wolumen eksportu, importu i PKB ma również napływ BIZ. Można zatem wnioskować, że efektowi wzrostu BIZ towarzyszyłaby aprecjacja złotego względem euro, co mogłoby osłabić wpływ BIZ wyrażonych w euro na eksport. Należy jednak oczekiwać, że w ujęciu netto aprecjacja w połączeniu z wzrostem BIZ nie spowodowałaby spadku eksportu, chociaż efekty wzrostowe dla PKB byłyby mniejsze. Celem badania (2012) było określenie poziomu integracji krajowych rynków walutowych Polski, Czech i Węgier z rynkiem strefy euro. 35 Przyjęto założenie, że stopień integracji jest pochodną struktury rynków w ujęciu podmiotowym, transakcyjnym i walutowym, jednocześnie struktura rynków walutowych silnie oddziałuje na związki pomiędzy kształtowaniem się kursów walut krajowych a kursem euro i kursem dolara.36 Analiza statystyczna struktury rynków walutowych Polski, Czech, Węgier wykazała istnienie wspólnych cech charakteryzujących te rynki. Można do nich zaliczyć: dominację transakcji fx swap o charakterze finansowym związanych z tzw. carry trade; dominację transakcji krótkoterminowych o terminie zapadalności od 1 do 7 dni; dominację dolara amerykańskiego w transakcjach walutowych zawieranych na rynkach badanych państw; należy jednak podkreślić, że od kilku lat można zaobserwować rosnący wolumen transakcji zawieranych w euro (największy udział jest w Czechach). Istniejąca struktura rynków walutowych określa dominującą rolę dolara jako waluty przejścia badanych państw. Ta specyfika usytuowania dolara znajduje odzwierciedlenie w silnych korelacjach PLN/USD, HUF/USD, CZK/USD do EUR/USD. Badania ekonometryczne wykazały znaczące oddziaływanie wahań USD na waluty państw regionu. Oznacza to, że mimo postępującej integracji badanych gospodarek z UE siła oddziaływania dolara na wahania kursów ich walut jest znacząca. Wnioski te upoważniają do stwierdzenia, że wahania kursu USD mogą być źródłem powstania zaburzeń w procesie ich integracji ze strefą euro. Celem projektu (2014–2015) jest zbadanie wpływu, jaki wywiera import kapitału na wzrost gospodarczy Polski. Z punktu widzenia obecnej i przyszłej sytuacji gospodarczej 35 J. Bilski, M. Janicka, M. Konarski: Integracja rynków walutowych wybranych krajów Europy Środkowej z rynkiem euro w perspektywie ich przystąpienia do ERM II i Unii Gospodarczo-Walutowej (2013). 36 J. Bilski, M. Janicka: The euro, US dollar and Polish zloty exchange rate correlations, and the construction of the Polish exchange rate regime in years 2000–2011 (2011); Ewolucja reżimu kursowego w perspektywie przystąpienia Polski do strefy euro (2011). 16 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Polski problemem, który można uznać za kluczowy, są konsekwencje zakończonego już praktycznie procesu liberalizacji przepływu kapitału37 – oddziaływanie napływającego kapitału netto na wzrost gospodarczy. Badania koncentrują się na trzech kanałach oddziaływania napływu kapitału zagranicznego na gospodarkę: rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego, inwestycji/oszczędności oraz deficytu budżetowego. Analiza oddziaływania powyższych kanałów absorpcji na wzrost gospodarczy dokonywana jest przy dezagregacji napływającego kapitału na trzy rodzaje transakcji: BIZ, ZIP i KiP.38 Celem badania jest wskazanie, które transakcje najsilniej oddziałują, na które kanały i czy oddziaływanie to ma charakter prowzrostowy. IV.2. Badania dotyczące konkurencyjności międzynarodowej i roli korporacji transnarodowych w gospodarce światowej Badania (2006–2007) pozwoliły stwierdzić, że we współczesnej opartej na wiedzy gospodarce kluczowe znaczenie ma włączenie się przedsiębiorstwa w globalną sieć badawczo-rozwojową oraz, że zmiany organizacyjne na poziomie przedsiębiorstw stanowią konsekwencję dostosowań do wyzwań globalizacji – powstają nowe modele organizacyjne, będące kreatywną kompilacją klasycznych struktur39. Badania (2007–2008) wykazały dodatkowo, że jeden z kluczowych czynników rozwoju organizacji w warunkach globalizacji stanowi strategia zarządzania kapitałem intelektualnym podmiotu 40. Badania (2008–2009) wskazały jako typ struktury organizacyjnej, sprzyjający stałej poprawie konkurencyjności przedsiębiorstw międzynarodowych, globalną sieć biznesową o charakterze kooperencyjnym – obejmującą budowanie globalnych systemów produkcji, a także transfer kapitału i własności intelektualnej, w tym innowacji41. Badania (2010–2013) dotyczyły oceny wpływu najpotężniejszych korporacji transnarodowych i ich systemów biznesowych na stosunki 37 M. Janicka, Liberalizacja przepływów kapitałowych w gospodarce światowej (2010). M. Janicka, Struktura kapitału napływającego do krajów rozwiniętych i rozwijających się, ze szczególnym uwzględnieniem Polski (2013). 39 M. Rosińska, Działalność badawczo-rozwojowa korporacji transnarodowych jako podstawa tworzenia globalnej sieci B+R (2006) oraz Zmiany organizacyjne na poziomie przedsiębiorstw jako konsekwencja globalizacji – modele organizacyjne współczesnych przedsiębiorstw (2007). 40 M. Rosińska, Strategia zarządzania kapitałem ludzkim jako podstawa rozwoju organizacji w warunkach globalizacji (2007). 41 M. Rosińska, Globalne systemy produkcyjne jako strategia ekspansji korporacji transnarodowych (2008), Globalna sieć biznesowa jako typ struktury organizacyjnej sprzyjający stałej poprawie konkurencyjności przedsiębiorstw międzynarodowych (2008), Kooperencyjne globalne sieci biznesowe – specyfika kreowania i transferu innowacji (2009) oraz M. Rosińska, E. Klima, Transnational corporations strategies of expansion (2008). 38 17 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. międzynarodowe (gospodarcze i polityczne). Na podstawie analizy ponad 200 case studies wskazano przykłady oddziaływania korporacji na rynki międzynarodowe i ich uczestników (w tym inne podmioty, należące do zarządzanych przez nie globalnych sieci), a także metody wpływania na decyzje podejmowane przez państwa i organizacje międzynarodowe. Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie wniosku, że współczesnej opartej na wiedzy gospodarce o międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw (MKP) w znacznej mierze decyduje kapitał intelektualny organizacji (pozwalający na stałą poprawę jakości ofert), w tym rozbudowana sieć powiązań. Musi on jednak bazować na sile kapitału ekonomicznego podmiotu, co w dobie globalizacji wymaga zaangażowania w bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz proces międzynarodowych fuzji i przejęć. Konsekwencją tego faktu jest systematyczny rozwój wielopoziomowych systemów powiązań o różnorodnym charakterze – powstawanie globalnych sieci biznesowych. Badania wykazały ponadto, że powstawanie tego typu struktur jest efektem wdrażania strategii konkurencyjności, dostosowanej do dynamicznie zmieniających się wymogów rynku międzynarodowego. Za wkład badań w tym obszarze do dyscypliny uznać należy dostrzeżenie, że mechanizm działania przedsiębiorstw wykazuje znaczące podobieństwa z mechanizmem integracji gospodarczej państw – przedstawiono koncepcję modelu integracji biznesowej opartego na klasycznym wzorcu, czyli koncepcji B. Balassy. Dodatkowo wykazano, że w celu kompleksowego zbadania międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw (MKP) konieczne jest wykorzystanie szerokiego spektrum mierników, takiego jak stosowane dla oceny międzynarodowej konkurencyjności gospodarek (MKG). Efektem dokonanej analizy, opisywanych znacznie szerzej w literaturze modeli MKG było stworzenie „syntetycznej miary”, służącej badaniu konkurencyjności obiektów złożonych (np. korporacji transnarodowych), w których skład wchodzą liczni uczestnicy – miernika kreacji wartości dodanej. Zbudowany miernik, będący podstawą oceny konkurencyjności globalnych sieci biznesowych (orkiestrowanych przez najpotężniejsze korporacje transnarodowe) wykorzystuje odpowiednią konfigurację danych ilościowych jako bazę „wyceny” parametrów jakościowych. Oznacza to zdolność oceny kapitału intelektualnego podmiotu tak istotnego we współczesnej opartej na wiedzy gospodarce. IV. 3. Badania dotyczące teorii i polityki wymiany międzynarodowej Badania w ramach tego nurtu stanowiły jedną z niewielu w Polsce prób przybliżenia dorobku tzw. nowej nowej teorii handlu (NNTH) oraz empirycznej weryfikacji 18 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. najważniejszych jej hipotez. Od podejść innych autorów krajowych i zagranicznych różni się m. in. kompleksowym spojrzeniem na internacjonalizację przedsiębiorstw. Badania empiryczne dotyczące roli produktywności w tym procesie z reguły ograniczają się bowiem do eksportu. Natomiast w „łódzkim przypadku” przeanalizowano i porównano dodatkowo takie formy wejścia przedsiębiorstw na rynki zagraniczne, jak import dóbr zaopatrzeniowych i inwestycyjnych oraz bezpośrednia inwestycja zagraniczna. Celem badania systemu GATT/WTO było wyjaśnienie, czy sens jego istnienia da się obronić na gruncie argumentacji czysto ekonomicznej, czyli uzasadnić, że uczestnictwo w WTO pozwala zwiększyć krajom swój dobrobyt. Nie jest to oczywiste, gdyż członkostwo zobowiązuje rządy do przestrzegania określonych reguł, które ograniczają swobodę ingerencji korygującej działanie rynku, ale jednocześnie porządkują ich wzajemne reakcje na coraz silniejsze zależności krajów od gospodarki światowej spowodowane rosnącym eksportem i importem. System GATT/WTO jest konstrukcją, którą ekonomiści mogą badać, w zależności od celu, przy pomocy różnych teorii, np. teorii dobrobytu lub teorii wyboru publicznego (ekonomii politycznej, ekonomicznej teorii polityki). W pierwszym przypadku chodzi o ocenę racjonalności (optymalnego poziomu) regulacji handlu międzynarodowego i jego związek z teorią handlu, w drugim – o rekomendowanie rozwiązań, które uodporniłyby system na spychanie ze ścieżki liberalizacji przez przetarg polityczny. Oba zadania są bardzo trudne nawet nie ze względu na słabość teorii, ale z powodu kłopotów z identyfikacją istoty systemu, w szczególności zasad, na których oparte są jego regulacje. W zależności od tego, jak zasady są rozumiane, członkowie GATT/WTO mogą różnie interpretować obowiązujące regulacje. Ograniczenie analizy do zasad podstawowych (niedyskryminacja, wzajemność, egzekwowanie zobowiązań) częściowo tylko rozwiązuje problem, bo każda z nich zawiera wyjątki i jest stosowana „do pewnego stopnia”, tzn. nie ma bezwzględnego charakteru. W efekcie system GATT/WTO jest konstrukcją niejednorodną i płynną, a jego ocena teoretyczna wymaga przyjęcia założeń upraszczających, które, jak zawsze w badaniach, są wynikiem indywidualnej oceny wagi poszczególnych okoliczności. Np. choć formalnie zasada niedyskryminacji jawi się jako nadrzędna dla stosunków handlowych, system toleruje w szerokim zakresie stosunki oparte na dyskryminacji partnerów, wynikającej z porozumień o integracji regionalnej. Podobnie, ograniczenia w stosowaniu zasady wzajemności dostarczają argumentów, że w istocie składa się on z dwóch subsystemów: dla krajów rozwiniętych i dla rozwijających się. Po trzecie, ekonomiście trudno jest oceniać racjonalność regulacji w sensie 19 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. absolutnym, w oderwaniu od struktury rynku. Np. zasada niedyskryminacji ma inne znaczenie dla maksymalizacji dobrobytu w warunkach konkurencji doskonałej i braku korzyści skali produkcji, a inne w warunkach konkurencji niedoskonałej i występowania tychże korzyści. Problematyka badań w ramach tego nurtu obejmowała także procesy międzynarodowej integracji gospodarczej w ujęciu regionalnym – na przykładzie Unii Europejskiej. Po pierwsze, poszerzenie Unii Europejskiej z punktu widzenia skuteczności wieloszczeblowego zarządzania w europejskiej polityce regionalnej i ochrony środowiska. Celem była identyfikacja sposobów, w jaki instytucje krajów kohezyjnych (Grecji, Portugalii i Irlandii) uczyły się, adoptowały i przyswajały europejskie normy działania i jakie wnioski wypływają dla nowych państw członkowskich. Po drugie, wyznaczono scenariusze rozwoju nadzoru nad politykami budżetowymi i koordynacji polityk makroekonomicznych krajów należących do UE, biorąc pod uwagę 10 lat funkcjonowania Unii Gospodarczo-Walutowej i doświadczenia z ostatniego kryzysu finansowego. Po trzecie, badano rozwój regionalny i rolę unijnej polityki spójności w usuwaniu regionalnych nierówności gospodarczych, a także podjęto ocenę efektywności i skuteczności wydatkowania środków publicznych. Uzyskane dotychczas wnioski nie pozwoliły na jednoznacznie pozytywną ocenę realizowanych działań. Rola polityki spójności w niwelowaniu dysproporcji między regionami była bardzo ograniczona, choć niektóre efekty związane np. z szybszym rozwojem obszarów peryferyjnych okazały się korzystne. IV.4. Badania dotyczące międzynarodowego wymiaru aktywności gospodarczej – na poziomie regionalnym (na przykładzie województwa łódzkiego) Badanie prowadzone w ramach projektu Wpływ produktywności na aktywność międzynarodową przedsiębiorstw z województwa łódzkiego wykorzystując NNTH jako podstawę teoretyczną wskazało, że grono przedsiębiorstw uczestniczących w wymianie międzynarodowej jest stosunkowo liczne. Z uzyskanych rezultatów wynika, że przewaga konkurencyjna eksporterów z województwa łódzkiego może mieć jednak inne podłoże niż wysoka produktywność. Może nim być np. atrakcyjna jakość produktów lub rozbudowana sieć kontaktów zagranicznych. Niewielka rola produktywności zaskakuje w świetle innych badań w Polsce i na świecie. Jednocześnie jednak, zgodnie z najnowszymi nurtami teoretycznymi, potwierdzono pozytywny wpływ produktywności przedsiębiorstwa na jego zaangażowanie w import zaopatrzeniowy lub bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Natomiast nie zaobserwowano występowania efektów uczenia się poprzez internacjonalizację, co 20 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. sugeruje, że ekspansja zagraniczna służy raczej do poszerzenia rynku, a nie do zwiększenia wydajności czynników produkcji. Badanie Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego pozwoliło przede wszystkim stworzyć bazę statystyczną będącą chyba najbardziej kompletnym i dużo bardziej wiarygodnym, aczkolwiek nadal mocno niepełnym źródłem informacji o BIZ i ich skutkach ekonomicznych w województwie łódzkim. Efektem naukowym była wszechstronna analiza statystyczna i jakościowa czynników decydujących o wyborze przez inwestorów województwa jako miejsca lokalizacji inwestycji. Wykazała ona, że dużo ważniejsze są szeroko rozumiane warunki prowadzenia działalności gospodarczej (ekonomiczne, instytucjonalne, społeczne) niż zachęty finansowe, fiskalne i marketingowe będące w dyspozycji władz centralnych i samorządowych. Trzecim efektem było oszacowanie aktualnego i przyszłego wpływu BIZ na rozwój gospodarki województwa. Okazuje się, że BIZ poprawiają jej bieżącą konkurencyjność, ale w minimalnym stopniu przyczyniają się do zwiększenia innowacyjności i w dodatku pogłębiają terytorialne zróżnicowanie materialne, co nie stanowi najlepszej prognozy dla przyszłości gospodarki województwa. Badanie nad funduszami strukturalnymi jako czynnikami tworzenia kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim opierało się na założeniu, że oba kapitały zadecydują o jego rozwoju gospodarczym. Wskazało, że nakłady ponoszone na infrastrukturę i na rynek pracy mają raczej usuwać doraźne niedostatki, niż służyć tworzeniu fundamentów trwałego wzrostu, a dostępność funduszy strukturalnych raczej pogłębia niż łagodzi dysproporcje dochodowe w regionie. Decydująca dla modernizacji warunków życia lokalnych społeczności – w obecnych warunkach dostępu do funduszy – jest aktywność nie przedsiębiorstw, ale władz samorządowych. Z drugiej strony sam algorytm podziału środków bardziej preferuje bieżące potrzeby mieszkańców niż wzrost gospodarczy i rozwój. Tym samym nie stanowią one panaceum na słabości gospodarki województwa. V. Wkład łódzkiego MSG w rozwój obszaru badań nauk ekonomicznych – próba subiektywnej oceny dokonań Prowadzone badania wpisują się w najnowsze nurty rozważań teoretycznych i empirycznych z zakresu finansów międzynarodowych, ekonomii międzynarodowej, handlu 21 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. światowego oraz kwestii rozwoju korporacji transnarodowych i zarządzania ich kapitałem (badania Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych) oraz ekonomii rozwoju, tzw. „Nowej nowej teorii handlu” czy rozwoju regionalnego w dobie postępującej integracji gospodarczej i wzrastającego znaczenia powiązań międzynarodowych (w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych) na przykładzie regionu łódzkiego (badania Katedry Wymiany Międzynarodowej). Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych jest liczącym się w Polsce ośrodkiem naukowym, koncentrującym aktywność naukową na badaniach warunków i konsekwencji przystąpienia Polski do strefy euro. Prace naukowe definiują nowe warunki i mechanizmy funkcjonowania polskiej gospodarki. Drugi silny nurt badań Katedry stanowią badania nad rozwojem globalnych sieci biznesowych i ich wpływem na system gospodarki światowej jak i poszczególnych uczestników. Publikacje pracowników łódzkiego ośrodka stanowią w tych nurtach jedne z bardziej liczących się w skali ogólnopolskiej. Za wkład do dyscypliny można uznać (w pierwszym nurcie) m.in. badania dotyczące ewolucji międzynarodowego systemu walutowego, działania mechanizmów kursowych, integracji walutowej, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów funkcjonowania strefy euro, budowy i działania jednolitego rynku finansowego Unii Europejskiej, uwarunkowań przepływów kapitałowych w gospodarce globalnej, funkcjonowania instytucji finansowych na rynkach międzynarodowych. Wkład do dyscypliny (w drugim nurcie) stanowią m.in.: badania akcentujące konieczność kompleksowego postrzegania kwestii związanych z przyczynami i skutkami internacjonalizacji przedsiębiorstw. W szczególności badania, zwracające uwagę na wymóg wykorzystywania do „pomiaru” międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw w dobie globalizacji nowoczesnych mierników syntetycznych – uwzględniających materialne jak i niematerialne podstawy budowania konkurencyjności (próby wskazywania metod „pomiaru” przy użyciu parametrów ilościowych trudno mierzalnych zmiennych jakościowych, w tym kapitału intelektualnego) są docenianymi osiągnięciami Katedry MSG UŁ. Badania te nieco wykraczają poza zakres tradycyjnego MSG, dowodząc ewoluowania badań z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz włączania ich w najnowsze trendy podjęcia holistycznego i interdyscyplinarnego jako wymogu rozwoju nauki w XXI w. Istotne miejsce w realizowanych badaniach stanowią projekty, odwołujące się do zasad społecznej odpowiedzialności, zrównoważonego rozwoju, polityki energetycznej. 22 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Aktywność badawcza w tych nurtach to niewątpliwy wkład do klasycznego MSG. Obszary te stanowią bowiem kolejne dowody na rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych zgodny z wymogami New Paradigm Development, czyli zrozumienie istoty nowego podejścia. Na gruncie teoretycznym nowy model rozwoju – stanowiący wyzwanie związane z dynamicznymi zmianami w gospodarce światowej – wymaga podejścia systemowego, bazującego na wielowymiarowej analizie, która łączący perspektywy: globalną (makroekonomiczną) oraz lokalną (mikro- i mezoekonomiczną), wewnętrzną (odwołującą się do konkretnych państw, przedsiębiorstw) i zewnętrzną (uwzględniającą złożoność uwarunkowań społeczno-polityczno-kulturowych, w tym konieczność działań zintegrowanych w ramach organizacji międzynarodowych i sieci biznesowych); normatywną (instytucjonalną) i eksperymentalną (behawioralną); ilościową i jakościową. Należy zaznaczyć, że ten interdyscyplinarny wymiar MSG widoczny jest w badaniach obu Katedr, opiekujących się kierunkiem MSG. Katedra Wymiany Międzynarodowej jest liczącym się w Polsce ośrodkiem naukowym, badającym warunki rozwoju lokalnego w efekcie intensyfikacji powiązań międzynarodowych. Stara się również systematycznie zwiększać liczbę swoich publikacji w języku angielskim, aby zainteresować wynikami prowadzonych analiz partnerów w innych krajach. Dorobek w tym zakresie obejmuje, po pierwsze, empiryczną weryfikację hipotez NNTH o produktywności przedsiębiorstwa jako kluczowej determinancie różnych form wchodzenia na rynki zagraniczne oraz o roli „uczenia się” przez internacjonalizację, czyli wpływu, jaki zwrotnie wywiera ona na produktywność. Uzyskane wyniki wskazują, że rola produktywności może być przeceniana w literaturze światowej. Po drugie, badane są determinanty i skutki przepływów kapitałowych oraz ich wpływ na gospodarkę. Dotyczy to zasilania regionu w BIZ i zasilania w środki publiczne pochodzące z funduszy strukturalnych UE. Rozpoczęto również badanie konsekwencji podejmowania bezpośrednich inwestycji za granicą przez podmioty z województwa, co się zdarza coraz częściej. Wnioski, które uzyskano mają głównie sens aplikacyjny i dotyczą prowadzenia polityki gospodarczej, w szczególności polityki przemysłowej. Sugerują, że środki zewnętrzne stanowią jedynie uzupełnienie potencjału rozwojowego, a nie jego zasadniczy składnik i nie wyręczą władz w tworzeniu sprzyjającego klimatu dla inwestowania. Jednocześnie ich efekt prorozwojowy okaże się prawdopodobnie krótkotrwały ze względu na strukturę wykorzystania napływającego kapitału. 23 M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze – problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. UŁ, Łódź 2015, s. 207–229. Katedra WM posiada także znaczący dorobek w zakresie ekonomii zrównoważonego rozwoju w postaci publikacji o zasięgu ponadnarodowym42. Wkład do nauki dotyczy w szczególności badań usług ekosystemów, w ramach których sformułowano nową koncepcję „przekleństwa usług ekosystemów” i opracowano ramy oceny wpływu na środowisko wykorzystania usług ekosystemów przez człowieka. Kapitalne znaczenie ma wskazanie na konieczność połączenia stosowanych dotychczas podejść badawczych, wyciąganie na tej podstawie innowacyjnych wniosków na podstawie analizy dotychczasowego sposobu gospodarowania środowiskiem naturalnym. Wysoką ocenę wkładu badań prowadzonych przez pracowników Katedr, pracujących na kierunku międzynarodowe stosunki gospodarcze, do dyscypliny ekonomia jak również dyscypliny finanse potwierdza ponadto m.in. zlecanie różnego rodzaju ekspertyz dla najważniejszych instytucji państwowych np.43: Ministerstwa Spraw Zagranicznych: Wpływ wielkich korporacji na stosunki międzynarodowe (2013), Strategia działań UE wobec Rosji a interesy gospodarcze państw członkowskich UE (2014) czy nagrody dla przygotowywanych w efekcie prowadzonych badań publikacji (np. przyznawane przez takie instytucje jak Komitet Nauk o Finansach Polskiej Akademii Nauk, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Narodowy Bank Polski). Istotnym wkładem jest z pewnością także rozwijanie nowych obszarów badań dotychczas uznawanych za problematykę spoza obszaru nauk ekonomicznych, co wpisuje się we współczesne trendy międzynarodowe – tworząc interdyscyplinarny wymiar współczesnych Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych. 42 W tym artykuły w czasopismach, które wg bazy Google Scholar znajdują się na liście 20 najlepszych na świecie czasopism w obszarze nauk społecznych – podkategoria sustainable development. 43 Szerzej na stronach Katedr: http://www.katedramsg.uni.lodz.pl; http://www.kwm.eksoc.uni.lodz.pl. 24
