Strategia Rozwoju Gminy Alwernia na lata 2015 – 2020

Transkrypt

Strategia Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020
Załącznik do uchwały nr XII/93/2015 Rady Miejskiej w Alwerni z dnia 29 października 2015r.
Strategia Rozwoju
Gminy Alwernia
na lata 2015 – 2020
Inicjator Strategii:
Tomasz Siemek– Burmistrz Gminy Alwernia
Opracowanie Strategii:
Zespół ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia, pod przewodnictwem Anny Rajcy –
Zastępcy Burmistrza Gminy Alwernia
przy udziale eksperta strategicznego Gminy Alwernia – Tomasza Bogdana
1|Strona
Spis treści dokumentu:
1. Organizacja prac nad Strategią Rozwoju Gminy Alwernia
Wyznaczenie zespołu zajmującego się Strategią
Podział ról uczestników Zespołu ds. Strategii Rozwoju
Gminy Alwernia 2015-2020
Sposób sformalizowania prac Zespołu
2. Metodologia i harmonogram prac nad dokumentem Strategii
Zakres i harmonogram prac
Przebieg warsztatów strategicznych
3. Propozycja wizji rozwoju Gminy Alwernia do roku 2020
Wprowadzenie
Rezultaty prac nad wizją Gminy Alwernia
Narzędzia wykorzystane do opracowania wizji
4. Diagnoza stanu Gminy Alwernia – podsumowanie i wnioski
Charakterystyka wybranych cech Gminy
Badanie opinii mieszkańców nt. Gminy
Analiza SWOT Gminy
5. Wyniki analizy SWOT, charakteryzujące siły Gminy Alwernia, jej szanse, a także
słabe strony i zagrożenia
2|Strona
6. Wyniki analizy TOWS wskazującej na konieczność obrania konkretnej strategii
działania dla Gminy Alwernia
7. Zidentyfikowane obszary strategicznego działania, w których planowany jest
rozwój Gminy Alwernia
Obszar 1. WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Obszar 2. POTENCJAŁ WEWNĘTRZNY / MIESZKAŃCY
Obszar 3. KOMPETENCJE TURYSTYCZNE GMINY ALWERNIA
8. System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020
3|Strona
O.
Przesłanki dla Strategii Rozwoju Gminy Alwernia
Szanowni mieszkańcy Gminy Alwernia, goście odwiedzający naszą Gminę,
Od kilku miesięcy, powołany przeze mnie Zespół ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia
pracował nad kierunkami działania naszej Gminy w perspektywie roku 2020. Tworząc
Strategię korzystaliśmy z wiedzy i doświadczenia przedstawicieli wielu środowisk
funkcjonujących na terenie naszej Gminy. Kierowaliśmy się kryterium zapewnienia jak
najszerszego spojrzenia na wyzwania Gminy w horyzoncie kolejnych kilku lat. W pracach
udział brali mieszkańcy Gminy Alwernia, przedstawiciele Rady Miejskiej w Alwerni,
pracownicy Urzędu Miejskiego w Alwerni. Pracami Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy
Alwernia kierowała w warstwie formalnej i merytorycznej Pani Anna Rajca – Zastępca
Burmistrza Gminy Alwernia, przy wsparciu Tomasza Bogdana - eksperta strategicznego
Gminy. Efekty cząstkowe prac nad strategią rozwoju omawiane były i konsultowane
podczas sześciu spotkań warsztatowych zrealizowanych na przestrzeni ostatnich
miesięcy.
Pragnę Państwu serdecznie za tę pracę podziękować, Wasza współpraca i udział
merytoryczny w procesie tworzenia pozwalają mi być przekonanym o dokonaniu
dobrych, świadomych wyborów dotyczących aktywności naszej Gminy w perspektywie
2020 roku. Dziękuję Państwu za okazane wsparcie. Mam nadzieję, że poprzez realizację
zaplanowanych w Strategii działań i inicjatyw wpłyniemy wspólnie na wykorzystanie
potencjałów naszego obszaru.
W poszczególnych etapach realizacji tego procesu analizowaliśmy obecną sytuację
Gminy, dyskutowaliśmy i ocenialiśmy jej obecną kondycję, sięgaliśmy po opinię
mieszkańców. Staraliśmy się również tworzyć bazę wiedzy dotyczącą zmieniającego się
otoczenia w zakresie nowych kierunków i narzędzi rozwoju regionalnego. Analizowaliśmy
podstawy merytoryczne rozwoju - strategie krajowe i regionalne oraz źródła rozwoju –
programy operacyjne i pozaeuropejskie fundusze rozwoju regionalnego. Obserwując
zmiany zachodzące w politykach krajowych i regionalnych, a wpływających na rolę
i inicjatywy samorządów lokalnych, zmierzaliśmy do wypracowania nowego, odważnego
sposobu myślenia o Gminie, jako organizatorze przestrzeni publicznej. Zrealizowane
prace diagnostyczne i wielogodzinne dyskusje pozwoliły nam na opracowanie
odważnego planu działania, którego wdrożenie – taką wyrażam nadzieję – doprowadzi
Gminę Alwernia na wyższy poziom rozwoju.
4|Strona
Proces myślenia o kształcie i zawartości merytorycznej Strategii Rozwoju Gminy Alwernia
opierał się na kilku głównych przesłankach:
Po pierwsze, dbaliśmy o zapewnienie spójności planowanych w strategii rozwoju
działań z krajowymi i regionalnymi dokumentami strategicznymi. Baza wiedzy
wynikająca z dokumentów: ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020; Koncepcja Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju 2030; oraz Strategia Rozwoju Województwa
Małopolskiego i Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego stanowiły ramy
merytorycznej pracy Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020.
Po drugie, ustaliliśmy, że w ostatecznym efekcie Strategia Rozwoju powinna mieć
charakter planu działania, wytyczać kierunki rozwojowe w horyzoncie 2020 roku,
nie powinna natomiast być gotowym planem inwestycji na najbliższe lata.
W przyjętej formule pracy staraliśmy się uzyskać efekt koncentracji na wybranych,
strategicznych z punktu widzenia potrzeb rozwojowych Gminy obszarach.
Poszukiwaliśmy strategii wyboru – na jakich atutach i potencjałach Gminy
skoncentrować działania? Natomiast dyskusja nad konkretnymi przedsięwzięciami
inwestycyjnymi będzie toczona w każdym roku obowiązywania strategii,
z uwzględnieniem aktualnych w danym momencie dokumentów określających
warunki dostępności do realnych źródeł współfinansowania projektów
europejskich.
Po trzecie, podkreślaliśmy wagę i znaczenie systemu realizacji strategii. Strategia,
jako program rozwoju samorządu powinna być wdrażana z wykorzystaniem
dostępnych i funkcjonujących już w samorządzie narzędzi – nie chcieliśmy tworzyć
nowego, równoległego do obecnie stosowanych systemu wdrażania. Co więcej,
oczekiwaliśmy, aby system wdrażania strategii był racjonalny (możliwy
do zastosowania, stwarzający możliwość szybkiego reagowania na wykorzystanie
środków zewnętrznych otoczenia) i angażujący uczestników życia publicznego
Gminy Alwernia.
Oddając Państwu lekturę Strategii Rozwoju Gminy Alwernia do roku 2020 zapraszam
jednocześnie do jej realizacji – wszystkie zgłaszane propozycje konkretnych inicjatyw
i działań realizujących obszary rozwojowe Gminy Alwernia będą brane pod rozwagę.
Składam również podziękowania wszystkim zaangażowanym na jakimkolwiek etapie prac
nad ostatecznym kształtem Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020.
Tomasz Siemek – Burmistrz Gminy Alwernia
5|Strona
1.
Organizacja prac nad Strategią Rozwoju Gminy Alwernia
Organizacja prac nad strategią została podzielona na trzy autonomiczne zadania:
A/ wyznaczenie zespołu zajmującego się opracowaniem strategii
B/ określenie zadań zespołu i jego uczestników
C/ określenie i wdrożenie sposobu sformalizowania prac zespołu
Wyznaczenie zespołu zajmującego się strategią
Analiza planów strategicznych oraz dostępnych publikacji w tym zakresie wskazuje, iż nie
istnieje „jeden najlepszy”, czy też „najczęściej stosowany” model współpracy w procesie
tworzenia strategii rozwoju w jednostkach samorządu terytorialnego. Dla każdej
organizacji można przyjąć różne formy i zakres działania. Zastanowienie się, kto i w jakim
zakresie powinien być zaangażowany w ten proces było bardzo ważne z kilku punktów
widzenia.
Myślenie o zespole ds. Strategii Gminy Alwernia zostało ukierunkowane zarówno
do wewnątrz Urzędu Miejskiego (pracownicy) jak i na zewnątrz (mieszkańcy, radni,
jednostki podległe, partnerzy samorządu). Zważywszy na możliwe role oraz moment
zaangażowania się w prace na rzecz strategii, jego uczestników podzielono na trzy grupy:
1. Budowniczy strategii – osoby i organizacje bezpośrednio zaangażowane
w tworzenie strategii, rozumianej nie tylko, jako dokument, ale przede wszystkim,
jako sposób myślenia o rozwoju Gminy. Ta grupa tworzyła plan strategicznego
rozwoju – Burmistrz Gminy Alwernia, najbliżsi współpracownicy oraz
współpracujący ekspert.
2. Realizatorzy strategii – to wykonawcy planu, od nich będzie zależeć czy zapisy
strategii będą systematycznie realizowane, czy jej realizacja przyniesie w dłuższym
horyzoncie czasowym pozytywne efekty w samorządzie i jego otoczeniu.
3. Odbiorcy strategii – wszystkie te grupy, które były angażowane do prac nad
strategią rozwoju. Mieszkańcy, partnerzy, organizacje społeczne. Myśląc
o odbiorcach strategii zwracaliśmy uwagę, aby w procesie korzystania z wiedzy
i doświadczenia poszczególnych grup dbać w miarę możliwości o równowagę
w wykorzystywaniu końcowej redakcji dokumentu bazy wiedzy odbiorców.
6|Strona
Chodziło o to, aby strategia była zrównoważona w akcentach, aby jakakolwiek
grupa społeczna „nie zdominowała” myślenia o rozwoju.
Tabela 1.
Skład Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020 –
prezentacja rozkładu zaangażowania [3 – mocne zaangażowanie, 0 – brak
zaangażowania]
Uczestnik
Funkcja
Organizacja Realizacja Odbiorca
Lider/Inicjator
Burmistrz Gminy Alwernia
Zastępca Burmistrza
3
2
1
Zespół Lidera
Pracownicy Urzędu Miejskiego
w Alwerni
3
3
2
Szef Projektu
Strategia
Kierownik Referatu Rozwoju
3
1
1
Planowanie strategiczne
3
0
0
Instytucje z otoczenia Gminy
Alwernia
2
1
1
Główny Ekspert
Grupy
strategiczne
Podjęcie decyzji o wyborze Szefa Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020
było ważnym momentem dla całego późniejszego procesu. W uwarunkowaniach
samorządu terytorialnego decyzja ta, bowiem, ma późniejsze implikacje tak w wymiarze
„wewnętrznym” jak i „zewnętrznym”. Na zewnątrz to informacja jak poważnie strategia
traktowana jest przez szefa JST – samodzielne objęcie funkcji kierowania pracami przez
Burmistrza, mogło dowodzić jego osobistego zaangażowania w tworzenie i redakcję
dokumentu strategii. Z drugiej jednak strony, mogło mieć decydujące znaczenie
o komforcie pracy pozostałych uczestników Zespołu – codzienne obowiązki Burmistrza,
realizacja zadań poza Urzędem mogły wpłynąć na spowolnienie realizacji prac.
Ostatecznie ustalono, że Szefem Zespołu ds. Strategii będzie Zastępca Burmistrza Gminy
Alwernia - Anna Rajca. Szef Zespołu bezpośrednio, w imieniu Burmistrza organizował
i kierował pracami Zespołu.
Ekspert główny – zaproszenie do współpracy eksperta wynikało z przyjętego modelu
opracowywania strategii w tzw. metodzie eksperckiej. Zadania eksperta głównego
to poznanie problemów i potrzeb gminy, dzielenie się doświadczeniem, współpraca we
wszystkich etapach realizacji strategii i co najważniejsze, czuwanie, aby proces
przygotowania strategii nie był obarczony błędami – szczegółowy zakres prac eksperta
został scharakteryzowany w dalszej części dokumentu.
7|Strona
Grupy strategiczne – to osoby zaproszone do prac nad Strategią Rozwoju Gminy
Alwernia. Decydując, kto zostanie zaproszony kierowano się kryterium faktyczności
pomocy. Uczestnicy warsztatów strategicznych: samorządowcy, przedstawiciele
instytucji publicznych, radni i sołtysi Gminy Alwernia brali czynny i ważny udział
w fundamencie merytorycznym strategii, analizie SWOT i identyfikacji obszarów
problemowych.
W skład grup strategicznych wchodziły osoby posiadające:
a.
b.
c.
d.
Pozycję instytucjonalną – szefowie wydziałów UM Alwernia
Pozycję społeczną – autorytety środowiska gminy
Wiedzę – specjaliści w danych obszarach planowania strategicznego
Umiejętność współpracy – efektywna praca grupowa
Podział ról uczestników Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020
Burmistrz Gminy Alwernia / Lider Strategii:
a.
b.
c.
d.
e.
Określał kierunki rozwoju Gminy
Dobierał personel do realizacji wizji
Współuczestniczył w pracach nad strategią
Wyznaczał cele dla rozwoju Gminy i określał plany ich realizacji
Oceniał rezultaty planowania strategicznego
Zespół ds. Strategii:
a. Wspierał Burmistrza – stanowił dla lidera zaplecze merytoryczne, zespół radców,
partnerów do rozmowy i dyskusji o przyszłości Gminy
b. Dostarczał informacji i danych wyjściowych, organizował przepływ informacji
pomiędzy uczestnikami prac
c. Dbał, o jakość opracowywanych przez eksperta głównego materiałów
cząstkowych
8|Strona
Zastępca Burmistrza Gminy Alwernia - Przewodniczący Zespołu ds. Strategii:
a. Uczestniczył we wszystkich etapach prac nad strategią
b. Organizował wykonanie etapów procesu tworzenia strategii
c. Monitorował harmonogram realizacji
Główny ekspert:
a.
b.
c.
d.
e.
Opracował narzędzia dla poszczególnych etapów strategii
Brał aktywny, wiodący udział we wszystkich etapach budowania strategii
Pomagał merytorycznie Przewodniczącemu Zespołu ds. Strategii
Wskazywał możliwe rozwiązania
Dbał o najwyższą, jakość opracowań
Uczestnicy grup strategicznych:
a. Uczestniczyli w dyskusjach merytorycznych, warsztatach strategicznych
b. Ustalali cele i określali plany ich realizacji
c. Zapewniali informacje, dane, udostępniali wymaganą „bazę wiedzy”
Sposób sformalizowania prac Zespołu
Strategie przygotowywane na różnych szczeblach administracji wymagają odpowiednio
dostosowanych struktur organizacyjnych zdolnych do wykonania zadania z zakresu
planowania strategicznego. Pod pojęciem struktury organizacyjnej rozumie się formalne
powołanie zespołu ludzi realizujących plan strategiczny dla samorządu od momentu
podjęcia decyzji do momentu przyjęcia dokumentu strategii. Zespół wyznaczony do prac
nad strategią może liczyć od kilku do nawet kilkudziesięciu osób –
w zależności od wielkości samorządu i ambicji w kontekście, jakości samego dokumentu.
Doświadczenie wskazuje, że w przypadku małych miast i gmin, optymalnym jest
utworzenie zespołu nieprzekraczającego kilkanaście osób, angażowanego do prac nad
strategią albo w wybranych tematach, albo w wybranych okresach harmonogramu
realizacji zadań.
Konstruując strukturę i organizację prac nad Strategią Rozwoju Gminy Alwernia
prowadzono rozważania na kilku płaszczyznach:
9|Strona
A/ w jaki sposób i na jakich zasadach uczestniczyć będą w pracach zespołu pracownicy
Urzędu?
B/ jak zaplanować strukturę organizacyjną powołaną do planowania strategicznego?
C/ czy zespół będzie odpowiedzialny za wdrażanie strategii, monitoring procesu
i ewaluację?
W rezultacie dokonanych rozważań, zarządzeniem Burmistrza Alwerni powołano Zespół
ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia w składzie:
Osoba
Funkcja – uczestnicy prac Zespołu
1
Anna Rajca
Przewodnicząca Zespołu
2
Krzysztof Kurzański
Zastępca Przewodniczącego Zespołu
3
Beata Ścibor
Uczestnik prac Zespołu
4
Magdalena Łuszczek
5
Jadwiga Jarczyk
6
Barbara Maślanka
7
Leokadia Buczek
8
Henryk Michałek
9
Beata Nadzieja-Szpila
10
Beata Kucharczyk
11
Katarzyna Knapik-Filipek
12
Maria Palka
13
Tomasz Kozub
14
Krzysztof Łuszczek
W aspekcie formalnym jest to zespół o charakterze zadaniowym, wyznaczony do
zrealizowania w określonym czasie konkretnego działania przez zespół pracowników
różnych komórek organizacyjnych Urzędu. Rozwiązanie to było użyteczne z kilku
powodów: po pierwsze, połączone zostały różne zasoby informacyjne, co wpłynęło na
tworzoną podczas prac „bazę wiedzy”; po drugie, maksymalnie, (ale i racjonalnie)
spłaszczono strukturę organizacyjną dla procesu planowania strategicznego; po trzecie,
wszystkie fazy przygotowywania strategii były uspołeczniane również wewnątrz Urzędu,
wśród pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych.
Ze względu na fakt, iż w Urzędzie Miejskim funkcjonuje Wydział odpowiedzialny
merytorycznie za rozwój Gminy – celem wykorzystania potencjału struktury
organizacyjnej Urzędu – postanowiono pozostawić w jego kompetencjach procesy
10 | S t r o n a
wdrażania strategii i monitorowania postępów jej realizacji. Poniżej przedstawiono
strukturę organizacyjną odpowiedzialną za proces powstawania strategii i opracowanie
końcowe dokumentu:
RADA MIEJSKA
BURMISTRZ
EKSPERT
STRATEGICZNY
ZASTĘPCA BURMISTRZA /
EKSPERT
STRATEGICZNY
Szef Strategii
Zespół ds. Strategii Rozwoju
Gminy Alwernia 2015-2020
MIESZKAŃCY, otoczenie samorządu Alwerni
11 | S t r o n a
2. Metodologia i harmonogram prac nad dokumentem Strategii
Zastosowana metodologia prac wynikała wprost z inspiracji i oczekiwań, którymi
kierował się inicjator strategii, Burmistrz Gminy Alwernia. Przyjmując metodę organizacji
pracy i uzyskiwania efektów cząstkowych każdorazowo Zespół ds. Strategii odnosił
się do celów stawianych przez Burmistrza, opisanych i uzasadnionych we wprowadzeniu
niniejszego dokumentu.
Zakres zrealizowanych prac został podzielony na kilka etapów cząstkowych:
Lp.
Działania główne projektu Strategia Alwernia 2020
0 Organizacja narzędzi do prac na Strategią
1
Organizacja prac nad Strategią
2
Wyznaczenie zespołu zajmującego się strategią
Powołanie zespołu roboczego opracowującego strategię Alwernia 2020
Określenie i podział zadań dla członków zespołu
Sformalizowanie metod działania i prac zespołu
Misja/wizja Gminy w kontekście roku 2020
3
Opis oczekiwanego stanu w przyszłości
Określenie wizji dokumentu strategicznego – wiązanie różnych punktów widzenia
Realizacja działań uspołeczniających proces tworzenia Strategii
Diagnoza stanu – podstawa do wyznaczenia celów strategicznych
4
Wybór obszarów diagnostycznych – określenie zakresu tematycznego
Określenie horyzontu czasowego diagnozy i głównych źródeł informacji
Określenie metod diagnozy
Opracowanie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy
Analiza problemowa
Analiza SWOT – identyfikacja obszarów i elementów analizy
Analiza TOWS – wybór konkretnych celów strategicznych
Analiza przyczynowo skutkowa – działanie komplementarne, sprawdzenie
i uszczegółowienie rezultatów analiz TOWS/SWOT
Realizacja działań uspołeczniających proces tworzenia strategii
12 | S t r o n a
5
Plan strategiczny
6
Wybór i sformułowanie celów w logice:
cel główny/cele strategiczne/cele operacyjne/inicjatywy i działania
Strategia Gminy Alwernia 2015-2020
Opracowanie i redakcja końcowa Strategii rozwoju
Zawartość merytoryczna końcowej wersji Strategii Rozwoju została wypracowana
podczas sześciu warsztatów, zrealizowanych według poniżej scharakteryzowanych
scenariuszy:
Pierwsze spotkanie warsztatowe:
[temat] Przedstawienie założeń i celów dla Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015-2020
[temat] Strategia Rozwoju – dokument czy sposób myślenia o Gminie? Omówienie
organizacji i harmonogramu prac, inspiracje inicjatora strategii rozwoju
Drugie spotkanie warsztatowe:
[temat] Przedstawienie założeń badań ankietowych wśród mieszkańców Gminy Alwernia –
cele, charakterystyka pytań, znaczenie udziału społeczeństwa w kształtowaniu kierunków
rozwoju Alwerni
[temat] Diagnoza problemów i identyfikacja szans rozwojowych – analiza SWOT Gminy
Alwernia
Trzecie spotkanie warsztatowe:
[temat] Wizja Gminy – omówienie i uzasadnienie propozycji, dyskusja, wspólna aprobata
Zespołu
[temat] Prezentacja i omówienie wyników – analiza SWOT Gminy Alwernia, zmiany, wspólne
uzgodnienia Zespołu
[temat] Omówienie zasad realizacji analizy TOWS – wstęp do określenia strategii działania
Gminy do roku 2020
13 | S t r o n a
Czwarte spotkanie warsztatowe:
[temat] Diagnoza Gminy Alwernia – omówienie i uzasadnienie wyników, dyskusja, wspólna
aprobata Radnych Rady Miejskiej w Alwerni i uczestniczących Sołtysów miejscowości Gminy
Alwernia
[temat] Ankieta przedsięwzięć inwestycyjnych / możliwe kierunki rozwoju Gminy Alwernia –
omówienie narzędzia, instrukcji opracowania
Piąte spotkanie warsztatowe:
[temat] Strategiczny Plan Rozwoju Gminy Alwernia w perspektywie roku 2020 – omówienie
i uzasadnienie propozycji, wspólna aprobata Zespołu
[temat] Propozycje systemu wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia.
14 | S t r o n a
3.
Propozycja wizji rozwoju Gminy Alwernia do roku 2020
WPROWADZENIE
Wizja jednostki samorządu terytorialnego to opis oczekiwanego jej stanu
w przyszłości. Biorąc pod uwagę okres obowiązywania opracowywanej strategii,
pracowano nad konstrukcją wizji Gminy Alwernia w kontekście roku 2020, dbając, aby
wizja pełniła kilka podstawowych funkcji:
a. Obrazowała stan docelowy – czyli określała cel nadrzędny rozwoju
b. Informowała o ambicjach i aspiracjach inicjatora strategii
c. Jednoczyła „pracowników strategii” wokół idei – twórcy strategii powinni się
z nią utożsamiać
Doświadczenie wskazuje, iż istnieją dwa możliwe momenty na sformułowanie wizji.
Pierwszy to sam początek procesu budowania strategii, drugi – po etapie diagnozy.
Rozważając argumenty za wizją na początku procesu:



Przystępując do prac, zawsze zmierzamy w jakimś określonym celu
Wyniki diagnozy mogą nas ograniczać, a przecież myśląc o przyszłości
powinniśmy być „wolni od ograniczeń”
Określenie wizji na początku prac mocno mobilizuje
zespół strategii i określa kierunki jego prac
oraz argumenty za wizją po diagnozach:



Dopiero po diagnozie będziemy wiedzieć, w jakim kierunku zmierzać
Wizja to nie fantastyka
Unikamy problemu „nietrafionej” wizji
Inicjator strategii podjął decyzję o sformułowaniu wizji na samym początku prac.
15 | S t r o n a
Propozycja WIZJI
Gmina Alwernia,
dbając o swoich mieszkańców, zapewnia dobry
standard funkcjonowania wspólnoty i rozwoju
osobistego, tworzy warunki zwiększające swoją
atrakcyjność, wpływa na poziom bezpieczeństwa
społecznego i publicznego.
Wykorzystuje walory przyrodnicze i turystyczne
z poszanowaniem środowiska naturalnego.
Tworzy i wykorzystuje swoje potencjały, oferując
warunki i przestrzeń dla rozwoju
przedsiębiorczości i inwestowania.
Słowa klucze, sugerujące, inspirujące ostateczny kształt Wizji:
Turystyka, rekreacja, walory przyrodnicze, ochrona
środowiska, transport zbiorowy, nowoczesna baza
oświatowa, przedsiębiorczość, inwestorzy,
bezpieczeństwo społeczne, estetyka sfery publicznej,
dbająca o dzieci i młodzież, gmina (po)
przyciągająca, wykorzystanie potencjałów
społecznych i infrastrukturalnych, przyjazna
administracja, współpraca, integracja
16 | S t r o n a
NARZĘDZIA wykorzystane do opracowania wizji
Jak sformułowano wizję?
Proces powstawania wizji został objęty trzema etapami. Pierwszy polegał na realizacji
spotkania eksperta strategicznego z Burmistrzem Gminy Alwernia, podczas którego
toczona była dyskusja skupiająca się wokół:
a. Wyobrażenia, jak powinna wyglądać Gmina w perspektywie 2020 roku?
b. Organizacji, instytucji, partnerów występujących w tym wyobrażeniu – rola,
cechy, pełnione funkcje w dłuższej perspektywie
c. Relacji i powiązań występujących w otoczeniu gminy
d. Opisania gminy synonimami
e. Uszczegółowiania funkcji gminy w przyszłości – na podstawie wcześniejszych
rezultatów dyskusji
Zaproponowany na podstawie tzw. „spotkania wizyjnego” projekt wizji Gminy
Alwernia, w drugim etapie konstruowania jej ostatecznego brzmienia został
przedstawiony i skonsultowany podczas warsztatu eksperckiego z Zespołem
ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia, a w kolejnym etapie z przedstawicielami Rady
Miejskiej w Alwerni i Sołtysami miejscowości Gminy Alwernia. Merytoryczne efekty
tego spotkania zostały uwzględnione w przyjętej wersji wizji gminy w roku 2020.
17 | S t r o n a
4.
Diagnoza stanu Gminy Alwernia – podsumowanie i wnioski
WPROWADZENIE
Diagnoza jednostki samorządu terytorialnego to szczegółowy opis sytuacji samej
jednostki oraz jej otoczenia. Główną cechą diagnozy musi pozostawać jej rzetelność,
ponieważ:
 Warunkuje użyteczność celów operacyjnych, tworzonych na podstawie
diagnozy
 Może być źródłem interesujących i ważnych dla późniejszego rozwoju
informacji
 Wymusza kontakty z mieszkańcami i partnerami samorządu – z jednej strony
staje się źródłem wiedzy o Gminie „z innych punktów widzenia”, a z drugiej
służy uspołecznianiu strategii już od momentu etapu diagnostycznego
 Ułatwia i systematyzuje późniejsze etapy tworzenia strategii
Podczas dyskusji nad zakresem i głębokością diagnozy zdecydowano o realizacji tego
procesu w trzech powiązanych ze sobą etapach:
Etap 1
Etap 2
Etap 3
Analiza publicznie
dostępnych danych
i informacji
Badanie opinii
mieszkańców nt. gminy
Analiza
SWOT/TOWS
Etap 1
PROCES UZYSKIWANIA
WYNIKÓW Z DIAGNOZY
Analiza publicznie dostępnych
danych i informacji
Analizie poddano dane wtórne stanowiące aktualną bazę wiedzy o Gminie
w poniższym zakresie tematycznym:

Uwarunkowania ogólne (historyczne, gospodarcze, społeczne, pełnione
funkcje, konkurencyjność)
18 | S t r o n a





Zasoby materialne (przestrzeń, stan zagospodarowania, własność terenów,
zasoby naturalne, stan środowiska, infrastruktura techniczna, plany
zagospodarowania, rynek nieruchomości)
Gospodarka (struktura, branże, koniunktura, przedsiębiorczość, rynek pracy,
perspektywy rozwoju)
Kultura (aktywność kulturalna, zabytki, atrakcje kulturalne, znani twórcy,
instytucje, oferta)
Organizacje społeczne (struktura, skala działania, więzi, potencjał
ekonomiczny mieszkańców)
Społeczeństwo (mieszkania, usługi, administracja, zdrowie, bezpieczeństwo
i opieka społeczna)
Wyniki i wnioski z tego etapu prac diagnostycznych stanowiły fundament
merytoryczny do dalszych prac.
19 | S t r o n a
Charakterystyka Gminy Alwernia
1. Uwarunkowania ogólne
Gmina Alwernia jest miejsko-wiejską gminą wchodzącą w skład powiatu chrzanowskiego.
Powiat chrzanowski położony jest w północno-zachodniej części województwa
małopolskiego. Graniczy z powiatami olkuskim, krakowskim, oświęcimskim i wadowickim
(województwo małopolskie) oraz z miastem Jaworzno (województwo śląskie). Powiat
chrzanowski położony jest w jednym z najbardziej zurbanizowanych i uprzemysłowionych
obszarów zarówno województwa małopolskiego, jak i całego kraju, zawierającego się
pomiędzy
miastami
Górnośląskiego
Okręgu
Przemysłowego
a
Krakowem,
wyróżniającego się pod względem współczynnika urbanizacji. W powiecie chrzanowskim
na 5 gmin, tylko jedna jest gminą wiejską (gmina Babice). Północno-zachodnia część
województwa małopolskiego bezpośrednio sąsiaduje z miastami Zagłębia Dąbrowskiego
i położona jest w niedalekiej odległości od miast Górnego Śląska.
Rysunek 1. Schematyczna mapa Województwa małopolskiego
Źródło: Opracowano na podstawie źródeł internetowych
20 | S t r o n a
Powiat chrzanowski charakteryzuje duża dostępność komunikacyjna oraz dobre
połączenia drogowe z wieloma ośrodkami miejskimi, w szczególności z Krakowem
i miastami Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Powiat położony jest przy ważnym,
transeuropejskim samochodowym szlaku komunikacyjnym E-462. Jest to trasa
łącznikowa kategorii B, biegnąca przez Czechy i południową Polskę. Na terenie Polski
w jej skład wchodzą następujące drogi:

S1/DK1/S1 na odcinku Cieszyn - Bielsko-Biała - Tychy - Katowice - Lędziny Mysłowice (razem z E75),

A4 na odcinku Mysłowice - Jaworzno - Chrzanów - Kraków-Balice (razem z E40).
Ponadto, przez obszar powiatu przebiega droga krajowa nr 79 Warszawa – Bytom.
W skład powiatu chrzanowskiego wchodzi pięć gmin: Chrzanów, Alwernia, Babice, Libiąż,
Trzebinia. Gmina Babice jest gminą wiejską, pozostałe gminy mają charakter wiejskomiejski, z siedzibami w czterech miastach powiatu. Powiat zajmuje powierzchnię
371, 5 km2.
Rysunek 2. Schematyczna mapa Powiatu chrzanowskiego
Źródło Opracowano na podstawie http: //pl.wikipedia.Org
21 | S t r o n a
Gmina Alwernia położona jest w południowo-wschodniej części powiatu chrzanowskiego.
Sąsiaduje z gminami Babice, Chrzanów, Trzebinia (powiat chrzanowski) oraz z gminami
Czernichów, Krzeszowice (powiat krakowski), Spytkowice (powiat wadowicki), Zator
(powiat oświęcimski).
Gmina Alwernia położona jest na obszarze dwóch krain geograficznych: Jury KrakowskoCzęstochowskiej oraz Kotliny Oświęcimskiej. W skład Gminy wchodzi miasto Alwernia
oraz 10 sołectw:

Brodła,

Grojec,

Kwaczała,

Mirów,

Nieporaz,

Okleśna,

Podłęże,

Poręba Żegoty,

Regulice,

Źródła.
Rysunek 3. Schematyczna mapa Gminy Alwernia
Źródło: Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Alwernia na lata 2008-2015
22 | S t r o n a
Siedzibą Gminy jest miasto Alwernia. W jego skład wchodzą następujące dzielnice
pomocnicze: Stare Miasto, Brzeziny, Spalona, os. Chemików, os. Kamionki, ul. Kulawki.
Nazwa miasta pochodzi od pustelni św. Franciszka w Toskanii (włoskie La Verna, łacińskie
Alvernia). Krzysztof Koryciński, nadał tę nazwę ufundowanemu przez siebie klasztorowi
Bernardynów (1616 r.). Powstała w sąsiedztwie klasztoru osada przekształciła
się w miejscowość Alwernia. W 1776 roku otrzymała ona przywilej organizowania
jarmarków, a w 1796 r. pojawiły się wzmianki o mieście Alwernia, jako ośrodku
gospodarczym i administracyjnym. Rozwój Alwerni na początku XX wieku został
zdeterminowany przez zlokalizowanie na południe od miasta fabryki chemicznej,
do dzisiaj będącej największym zakładem przemysłowym Gminy. Dzięki bliskości Krakowa
i dogodnemu położeniu osada stale się rozbudowywała. W roku 1993 uzyskała prawa
miejskie.
Obecnie, miasto Alwernia jest centrum administracyjnym, kulturalnym, edukacyjnym oraz
miejscem koncentracji instytucji oraz obiektów użyteczności publicznej. W Alwerni
znajdują się między innymi: Urząd Miejski, placówki oświatowe, kulturalne, działające
w sferze opieki społecznej i służby zdrowia oraz obiekty sportowo-rekreacyjne.
Ze względu na pełnione funkcje administracyjne, gospodarcze, edukacyjne oraz
kulturalno-społeczne, Alwernia jest ośrodkiem miejskim o znaczeniu lokalnym,
oddziałującym na obszar całej Gminy. Na jego terenie mają siedziby instytucje o zasięgu
gminnym, ludność całej gminy korzysta z dóbr i usług oferowanych przez miasto.
Prawidłowe funkcjonowanie miasta i właściwe pełnienie przez nie funkcji lokalnego
ośrodka wzrostu ma bezpośredni wpływ na poprawę jakości życia mieszkańców Gminy,
a także ma istotne znaczenie dla rozwoju subregionu.
Polityka rozwoju województwa małopolskiego na lata 2011-2020 opiera się na podziale
regionu na mniejsze jednostki – subregiony. Obszar województwa podzielony został na
pięć subregionów funkcjonalnych, składających się z grupy powiatów o porównywalnej
23 | S t r o n a
sytuacji gospodarczej, podobnym poziomie życia mieszkańców i zbliżonym potencjale
rozwojowym:

Krakowski Obszar Metropolitalny (KOM),

Subregion tarnowski,

Subregion sądecki,

Subregion podhalański,

Małopolska Zachodnia.
24 | S t r o n a
Rysunek 4. Podział województwa małopolskiego na subregiony
Źródło: www.subregiony.malopolska.pl
Dla każdego subregionu wytyczona została indywidualna ścieżka rozwoju, aby jak
najlepiej wykorzystać specyfikę i unikatowy potencjał każdego z tych obszarów.
Miasto i Gmina Alwernia wchodzą w skład subregionu Małopolska Zachodnia. Subregion
tworzą powiaty chrzanowski, olkuski, oświęcimski i wadowicki. Zgodnie z zapisami
założeń Subregionalnego Programu Rozwoju, cechą tego obszaru jest brak dostatecznej
koncentracji potencjału demograficznego, gospodarczego i usługowego – niezbędnego
dla wykreowania jednego, dominującego ośrodka Subregionalnego. Na obszarze tym
funkcjonują trzy silne ośrodki ponadlokalne: Oświęcim, Chrzanów i Olkusz. Są one słabo
ze sobą powiązane i każde z nich posiada własną strefę oddziaływania lokalnego, która
najczęściej obejmuje obszar powiatu, przy czym w zakresie funkcji wyższego rzędu każde
z tych miast wykazuje wyraźne ciążenia wobec Krakowa lub Katowic.
25 | S t r o n a
Strategia postępowania w zakresie wsparcia Małopolski Zachodniej koncentrować będzie
się na dalszej poprawie poziomu skomunikowania tej części województwa z Krakowem.
Ze względu na stosunkowo silną pozycję gospodarczą, względnie wysoki poziom życia
oraz wykształcenia mieszkańców, subregion ten stanowić powinien ważną część
makroregionalnego
obszaru
współpracy
Krakowsko-Górnośląskiej,
jako
strefa
nakładających się, pozytywnych oddziaływań dwóch obszarów metropolitalnych.
Z uwagi na korzystne położenie, tradycyjnie uprzemysłowiony charakter zachodniej
części Małopolski powinien ulegać stopniowemu równoważeniu poprzez rozwój
alternatywnych obszarów działalności gospodarczej, szczególnie związanych z obsługą
ruchu turystycznego. Działania realizowane w ramach priorytetu służyć będą rozwojowi
Małopolski Zachodniej, w tym wzmocnieniu funkcji rezydencjonalnej subregionu –
poprzez
lepsze
wykorzystanie
potencjałów
decydujących
o
jego
przewadze
konkurencyjnej oraz niwelowanie barier rozwojowych.
26 | S t r o n a
2. Sfera przestrzenna
2.1. Cechy przestrzeni gminnej i jej zagospodarowanie
Gmina Alwernia zajmuje powierzchnię 7 565 ha (ok. 76 km2) . Powierzchnia miasta
Alwernia wynosi 888 ha, co stanowi 11, 7% powierzchni gminy. Obszar zajmowany przez
Gminę Alwernia stanowi 20,4% powierzchni powiatu chrzanowskiego. Pod względem
powierzchni największymi sołectwami w gminie są Kwaczała i Brodła. Najmniejsze
powierzchniowo jest Podłęże.
Tabela 1. Powierzchnia poszczególnych sołectw Gminy Alwernia
Sołectwo
Powierzchnia (w ha)
1.
Brodła
981
2.
Grojec
530
3.
Kwaczała
1152
4.
Mirów
351
5.
Nieporaz
643
6.
Okleśna
616
7.
Podłęże
147
8.
Poręba Żegoty
931
9.
Regulice
931
10.
Źródła
249
Źródło: Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Alwernia na lata 2008-2015
Ze względu na to, iż Gmina Alwernia jest gminą miejsko-wiejską, jej przestrzeń posiada
zarówno cechy miejskie (w granicach administracyjnych miasta Alwernia), jak i wiejskie.
27 | S t r o n a
Miasto Alwernia składa się z następujących dzielnic: Stare Miasto, Brzeziny, Spalona,
os. Chemików, os. Kamionki, ul. Kulawki. Stare Miasto stanowi przestrzenne
i funkcjonalne centrum miejskie. Układ ulic jest bardziej spójny i regularny w najstarszej
części miasta oraz w dzielnicach mieszkalnych z przeważającą zabudową wielorodzinną,
tam też wykształciła się najbardziej zwarta tkanka miejska. W peryferyjnych częściach
miasta ulice cechują się nieregularnym kształtem, zabudowa jest bardziej rozproszona,
a przestrzeń posiada więcej cech typowych dla miejscowości wiejskich (rodzaj
i rozmieszczenie budynków, duży udział terenów zielonych, itp.).
Rysunek 5. Mapa Gminy Alwernia
Źródło: www.alwernia.pl
28 | S t r o n a
Pozostałe miejscowości Gminy Alwernia to wsie powstające wzdłuż kilku ciągów
komunikacyjnych, o nieregularnym kształcie, z nierównomiernym układem pól i rozbiciem
własności na liczne działki. Miejscowości położone w pobliżu miasta Alwernia zaczynają
łączyć się z nim funkcjonalnie i przestrzennie oraz nabierają cech zabudowy miejskiej
(bardziej zwarta zabudowa, liczne ulice, itp.). W niektórych miejscowościach brakuje
typowych centrów i wyodrębnionych lub odpowiednio zagospodarowanych przestrzeni
publicznych, rolę te pełnią przestrzenie usytuowane wzdłuż dróg przebiegających przez
miejscowości. Szczególnie odczuwalne są braki w urządzeniu przestrzeni publicznych
w rejonach koncentracji usług (np. brak zieleni towarzyszącej, chodników i oświetlenia).
Powoduje to duże uciążliwości w korzystaniu z dostępnej przestrzeni w wielu
miejscowościach Gminy Alwernia. Trudniej jest wygospodarować odpowiednie miejsca
koncentracji życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Obniża to funkcjonalność
przestrzeni publicznej i wpływa na jej nieefektywne wykorzystanie.
Gmina Alwernia cechuje się niską gęstością zaludnienia w porównaniu do obszaru
powiatu chrzanowskiego, znacznie niższą od średniej powiatowej. Gęstość zaludnienia
Gminy Alwernia jest taka sama, jak gęstość zaludnienia Gminy Babice, pomimo iż gmina
Babice jest gminą wiejską.
Tabela 2. Porównanie gęstości zaludnienia gmin powiatu chrzanowskiego w 2014 roku
Gmina Alwernia
168
Gmina Babice
168
Gmina Chrzanów
606
Gmina Libiąż
397
Gmina Trzebinia
325
Powiat chrzanowski
341
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS
29 | S t r o n a
Miasto Alwernia jest ostatnim pod względem gęstości zaludnienia miastem powiatu
chrzanowskiego.
Tabela 3. Porównanie gęstości zaludnienia miast powiatu chrzanowskiego w 2014 roku
Miasto Alwernia
387
Miasto Chrzanów
989
Miasto Libiąż
482
Miasto Trzebinia
630
Średnia gęstość zaludnienia województwa małopolskiego to 221 osób/km 2. Gmina
Alwernia cechuje się niższą gęstością, niż średnia wojewódzka (podobny wskaźnik notuje
Gmina Babice), w odróżnieniu od pozostałych gmin powiatu chrzanowskiego, których
gęstość zaludnienia jest wyższa od średniej wojewódzkiej. Przedmiotowy obszar cechuje
się
stosunkowo
dużym
rozproszeniem
zabudowy,
przewagą
budownictwa
jednorodzinnego oraz dużym udziałem gruntów rolnych w strukturze przestrzennej
miejscowości.
2.2. Obiekty zabytkowe
Zasoby kulturowe Gminy obejmują historyczne układy przestrzenne wsi, układ drogowy,
zespoły i obiekty architektury sakralnej, założenia dworsko-parkowe i folwarczne,
zespoły tradycyjnego budownictwa wiejskiego, cmentarze, archeologiczne obiekty
nieruchome, a także walory krajobrazu obszaru. Ponad 130 obiektów wpisanych jest do
gminnego rejestru zabytków.
Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wpisane są natomiast
następujące obiekty i zespoły zabytkowe znajdujących się na terenie Gminy Alwernia:

Alwernia
-
zespół
architektoniczno-przestrzenny
miejscowości:
kompleks
klasztorny, układ ruralistyczny,
30 | S t r o n a

Alwernia - zespół klasztorny OO. Bernardynów: kościół p.w. Stygmatów
św. Franciszka, Klasztor, ogrodzenie,

Alwernia - założenie klasztorne OO. Bernardynów: dom opata, stajnia -stodoła,
stajnia - wozownia, studnia, altana, ogród, mur ogrodzeniowy,

Alwernia - kaplica p.w. św. Floriana z drzewostanem, Rynek,

Alwernia - dom Rynek 24,

Poręba Żegoty - zespół kościoła paraf: kościół p.w. św. Marcina i św. Małgorzaty,
mur ogrodzeniowy, układ urbanistyczny zabudowań gospodarczych z plebanią,

Poręba Żegoty - cmentarz parafialny - układ przestrzenny, kaplica, ogrodzenie,
zieleń wysoka,

Poręba Żegoty - zespół pałacowy: ruina pałacu, mauzoleum Szembeków, park,

Poręba Żegoty - zabudowania folwarczne zespołu pałacowego: rządcówka,
stodoła, kurnik, piwnica, spichlerz,

Poręba Żegoty - krajobraz kulturowy pd. części wsi: zespoły kościoła parafialnego
i pałacowo-folwarczny w pełnych granicach historycznych, figura św. Jana
Nepomucena, krajobraz przyrodniczy,

Do
Regulice - kościół par. p.w. św. Wawrzyńca z murem ogrodzenia.
najbardziej
znanych
i
najchętniej
odwiedzanych
obiektów
zabytkowych
i turystycznych na terenie gminy Alwernia należą:

Barokowy klasztor i kościół oo. Bernardynów z charakterystyczną wieżą,

Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwerni - prostokątny rynek z parkiem
z dominującą grupą starych dębów – pomników przyrody, zgrupowanych wokół
kapliczki. Znajdują się tam również XVII i XVIII wieczne drewniane domy
o konstrukcji zrębowej i czterospadowych dachach z podcieniami,

Zespół pałacowo-parkowy w Porębie Żegoty. Pałac rokokowo-klasycystyczny
z drugiej połowy XVIII wieku, zrujnowany. Pałac otoczony jest rozległym parkiem
krajobrazowym z XIX wieku uznanym za zabytek przyrody,

Kościół w Porębie Żegoty pw. św. Marcina i Małgorzaty wybudowany w 1762 roku.
Jednonawowy, z wieżą zwieńczoną baniastym hełmem. Wewnątrz marmurowe
31 | S t r o n a
ołtarze pochodzące z Katedry Wawelskiej, a przeniesione tu na przełomie XIX i XX
wieku,

Zespół Kościoła Parafialnego p.w. św. Wawrzyńca w Regulicach. Zgodnie z XIV
wiecznym zwyczajem kościół w Regulicach pierwotnie był drewniany. W 1887 roku
powstał kościół murowany, większość elementów jego wystroju wewnętrznego
została przeniesiona ze starego budynku. W 1946 roku rozbudowano chór,
na którym znajdują się zabytkowe organy,

Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni, najstarsze w Polsce z bogatym
zbiorem eksponatów pochodzących z różnych regionów i okresów dziejowych.
Cennymi eksponatami są wozy konne z lat 1910-1913 oraz samochody pożarnicze,

Ekomuzeum Alwernia - Zespół osobliwości geologiczno-przyrodniczych Jury:
Arkoza
kwaczalska,
Skały
Gaudynowskie,
wywierzysko
triasowej
wody
w Regulicach, Ekomuzeum Garncarstwa wraz z Izbą Tradycji Regionalnych
w Regulicach, warsztat rzeźbiarski, Warsztat Rzeźbiarski i Galeria Drzewna
w Porębie Żegoty,

Platformy widokowe: na wzgórzu „Grzmiączka” w Regulicach, na wzgórzu
„Kamionka” w Kwaczale.
2.3. Użytkowanie terenu
Powierzchnia Gminy Alwernia wynosi 7 565 ha. Zgodnie z danymi Banku Danych
Lokalnych GUS, większą jej część zajmują użytki rolne (56,1%), wśród których przeważają
grunty orne (39,7%).
Tabela 4. Formy użytkowania terenu w Gminie Alwernia
ogółem
ha
7565
użytki rolne razem
ha
4248
użytki rolne - grunty orne
ha
3002
użytki rolne - sady
ha
123
użytki rolne - łąki trwałe
ha
582
32 | S t r o n a
użytki rolne - pastwiska trwałe
ha
393
użytki rolne - grunty rolne zabudowane
ha
134
użytki rolne - grunty pod rowami
ha
14
grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione
razem
ha
2537
grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione lasy
ha
2455
grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione grunty zadrzewione i zakrzewione
ha
82
grunty pod wodami razem
ha
81
grunty pod wodami powierzchniowymi
płynącymi
ha
79
grunty pod wodami powierzchniowymi
stojącymi
ha
2
grunty zabudowane i zurbanizowane razem
ha
635
grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny
mieszkaniowe
ha
213
przemysłowe
ha
60
inne zabudowane
ha
51
zurbanizowane niezabudowane
ha
5
rekreacji i wypoczynku
ha
21
komunikacyjne - drogi
ha
249
komunikacyjne - kolejowe
ha
34
grunty zabudowane i zurbanizowane - użytki
ha
2
33 | S t r o n a
kopalne
nieużytki
ha
48
tereny różne
ha
16
Lasy zajmują 32,4% powierzchni gminy, natomiast grunty zabudowane i zurbanizowane
razem stanowią 8,4% powierzchni przedmiotowego obszaru.
2.4. Zasoby naturalne i stan środowiska
Gmina Alwernia cechuje się wysokimi walorami krajobrazowo-środowiskowymi.
Na obszar gminy składają się dwie jednostki geomorfologiczne: Garb Tenczyński
stanowiący część Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz Dolina Górnej Wisły, która należy
do Kotliny Oświęcimskiej. Oba mezoregiony cechują się unikalnym krajobrazem,
zróżnicowanymi
formami
ukształtowania
terenu
oraz
różnorodną
roślinnością
i przedstawicielami fauny.
W obrębie Gminy położone są dwa parki krajobrazowe: Rudniański Park Krajobrazowy
i Tenczyński
Park
Krajobrazowy.
Wchodzą
one
w
skład
Jurajskiego
Parku
Krajobrazowego utworzonego w 1981 roku i obejmującego prawie dwie trzecie obszaru
gminy. Ze względu na wartości przyrodnicze, gmina znajduje się w strefie krajobrazu
chronionego.
Na terenie Gminy Alwernia dominują gleby IV klasy, dużą grupę stanowią także gleby
III i V klasy bonitacyjnej. Na terenie gminy nie występują gleby I klasy bonitacyjnej, a gleby
II klasy bonitacyjnej stanowią niewielki udział w całości gleb ogółem.
Na terenie Gminy Alwernia funkcjonują Zakłady Chemiczne Alwernia S.A. specjalizujące
się w produkcji związków fosforu, nawozów rolniczych i ogrodniczych i dodatków
paszowych. Funkcjonowanie zakładu przemysłu ciężkiego stanowi potencjalne duże
zagrożenie dla środowiska naturalnego. Zakład emituje zarówno zanieczyszczenia
34 | S t r o n a
gazowe, jak i stałe oraz ciekłe. Ryzyko skażenia środowiska maleje dzięki zastosowaniu
nowoczesnych rozwiązań prośrodowiskowych.
Poza zanieczyszczeniami przemysłowymi do zagrożeń dla środowiska naturalnego należą
zanieczyszczenia bytowe i zanieczyszczenia zewnętrzne, głównie atmosferyczne,
napływające z położonych w pobliżu ośrodków miejskich. Do głównych zanieczyszczeń
bytowych należą ścieki, odpady oraz tzw. źródła niskiej emisji. Źródła niskiej emisji są to
źródła nieprzekraczające kilkunastu metrów wysokości – kotłownie lokalne, indywidualne
paleniska domowe, emitory z zakładów użyteczności publicznej. Mają one na celu
dostawy ciepła i ciepłej wody użytkowej do budynków mieszkalnych i obiektów
użyteczności publicznej. Zanieczyszczenia powstałe na skutek ich działalności szczególnie
pogarszają stan powietrza tuż przy powierzchni terenu, ich wpływ na jakość powietrza
jest najbardziej odczuwalny przez ludzi (dym, brudny pył unoszący się w powietrzu,
zapach).
Duży, negatywny wpływ na jakość powietrza w Gminie Alwernia mają zanieczyszczenia
powietrza pochodzące ze źródeł komunikacyjnych. Przez obszar gminy przebiegają
ważne drogi, cechujące się dużym natężeniem ruchu (autostrada A4, droga wojewódzka
780 Kraków - Oświęcim). Ponadto, ruch generują także mieszkańcy gminy, dojeżdżając do
miejsc pracy lub nauki położonych poza obszarem gminy. Zanieczyszczenia pochodzące
ze źródeł komunikacyjnych kumulują się na skrzyżowaniach głównych ulic miast, przy
trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu biegnących przez obszary o zwartej
zabudowie. Poza złym stanem technicznym pojazdów oraz ich niewłaściwą eksploatacją,
do kumulowania się zanieczyszczeń ze źródeł transportowych przyczyniają się przestoje
w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu lub zbyt małą przepustowością
i niezadowalającym stanem części dróg. Do poważnych problemów stanowiących istotne
zagrożenie dla środowiska naturalnego należy niedostatecznie rozwinięta sieć kanalizacji
sanitarnej, wykorzystywanie zbiorników bezodpływowych do gromadzenia ścieków oraz
zaniedbania w zakresie gospodarki odpadami. Ponadto, działalnością w znacznym
stopniu oddziałującą na stan środowiska naturalnego jest rolnictwo.
35 | S t r o n a
2.5. Infrastruktura techniczna
2.5.1. Sieć drogowa
Przez obszar Gminy Alwernia przebiegają ważne szlaki komunikacyjne o znaczeniu
krajowym i regionalnym:

autostrada A4;

droga wojewódzka 780 Kraków - Oświęcim.
Istotne znaczenie dla układu komunikacyjnego gminy ma sieć dróg powiatowych, którą
tworzą drogi nr:

1055 K (Alwernia - Regulice),

1034 K (Frywałd – Zalas – Obora – Regulice),

1035 K (Rogatki – Obora - Brodła),

1033 K Alwernia - Rudno – Tenczynek,

1032 K Rudno – Nieporaz,

1026 K Chrzanów – Alwernia,

1025 K Płaza – Oblaszki,

1022 K Brodła - Podłęże – Poręba Żegoty,

1021 K Włosień - do DW 780,

1020 K Babice – Rozkochów – Kwaczała.
Sieć drogową Gminy Alwernia uzupełniają drogi o charakterze gminnym, zapewniające
dojazd do poszczególnych sołectw.
Do głównych problemów związanych z infrastrukturą drogową na terenie gminy należy
niezadowalający stan nawierzchni wielu dróg oraz brak chodników, w szczególności przy
drodze wojewódzkiej nr 780.
2.5.2. Gospodarka wodno-ściekowa
Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, w 2013 roku na terenie Gminy Alwernia
długość czynnej sieci rozdzielczej wodociągowej wynosiła 153,3 km, natomiast długość
czynnej sieci kanalizacyjnej – 46,6 km.
36 | S t r o n a
Według danych za 2013 rok, z sieci wodociągowej korzystało 12 211 mieszkańców gminy,
a z sieci kanalizacji sanitarnej – 4755. Podstawowe dane dotyczące poziomu rozwoju
gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy przedstawia poniższa tabela:
Tabela 5. Poziom rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Gminie Alwernia
w 2013 roku
Wodociągi
długość czynnej sieci rozdzielczej
km
153,5
połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych
i zbiorowego zamieszkania
szt.
3141
woda dostarczona gospodarstwom domowym
dam3
492,3
ludność korzystająca z sieci wodociągowej
osoba
12211
długość czynnej sieci kanalizacyjnej
km
46,6
połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych
i zbiorowego zamieszkania
szt.
965
Kanalizacja
ścieki odprowadzone
dam3
283,0
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
osoba
4755
Z sieci wodociągowej w 2013 roku korzystało 95,9% mieszkańców Gminy Alwernia,
natomiast
z sieci
kanalizacji
sanitarnej
–
37,3%.
Wskaźniki
zwodociągowania
i skanalizowania dla miasta Alwernia są wyższe, niż średnia dla gminy.
Stopień zwodociągowania Gminy Alwernia jest niższy od średniej dla powiatu i regionu,
natomiast wyższy od średniej regionalnej. Niekorzystnie w porównaniu do średnich
powiatowych i wojewódzkich kształtuje się wskaźnik skanalizowania gminy.
Tabela 6. Porównanie stopnia zwodociągowania i stopnia skanalizowania gminy
Alwernia, powiatu chrzanowskiego i województwa małopolskiego
w 2013 roku
37 | S t r o n a
Gmina Alwernia
Miasto Alwernia
Obszary wiejskie
gminy Alwernia
Stopień
zwodociągowania
95,9
99,2
94,6
Stopień
skanalizowania
37,3
83,7
20,3
Powiat
Powiat chrzanowski
chrzanowski- miasta
Obszary wiejskie
powiatu
chrzanowskiego
Stopień
zwodociągowania
97,6
98,6
96,0
Stopień
skanalizowania
66,3
90,5
26,6
Województwo
małopolskie
Województwo
małopolskie miasta
Obszary wiejskie
województwa
małopolskiego
Stopień
zwodociągowania
76,4
94,1
59,6
Stopień
skanalizowania
56,0
85,9
27,6
Gmina posiada 4 ujęcia wody pitnej w postaci studni głębinowych (w Brodłach, Porębie
Żegoty, Regulicach, Źródłach). W ciągu ostatnich lat poczynione zostały inwestycje
związane z rozbudową sieci wodociągowej i tym samym zapewnienia mieszkańcom
Alwerni dostępu do wody z wodociągu.
W gminie funkcjonują dwie oczyszczalnie ścieków: Alwernia oraz Okleśna.
Małe oczyszczalnie ścieków znajdują się przy budynkach komunalnych: Szkoła Grojec,
Szkoła Regulice, Szkoła Brodła, Przedszkole Kwaczała, Urząd Miejski Alwernia, Szkoła
38 | S t r o n a
Kwaczała. Ponadto na terenie gminy powstało kilkanaście przydomowych oczyszczalni
ścieków, w ramach działań podejmowanych indywidualnie przez mieszkańców.
Tabela 7. Podstawowe dane dotyczące funkcjonowania oczyszczalni ścieków w Gminie
Alwernia w latach 2012 i 2013
Jednostka
miary
2012
2013
Ścieki oczyszczane w ciągu roku
odprowadzone ogółem
dam3
255,0
283,0
odprowadzane w czasie doby do kanalizacji
dam3
0,7
0,8
oczyszczane razem
dam3
255
283
oczyszczane biologicznie
dam3
255
283
%
100,0
100,0
ogółem
osoba
3906
4236
w miastach
osoba
2891
3308
na wsi
osoba
1015
928
oczyszczane biologicznie i z podwyższonym
usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem
Ludność korzystająca z oczyszczalni wg lokalizacji
Nieczystości sanitarne z budynków niepodłączonych do kanalizacji komunalnej ani
oczyszczalni przydomowych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych,
znajdujących się na terenach posesji. Obniża to znacznie standardy sanitarne obszaru
oraz sprawia właścicielom posesji, na których znajdują się zbiorniki, wiele problemów
związanych ze zbieraniem się ścieków oraz z ich wywożeniem (należy między innymi
zapewnić dostęp wozom asenizacyjnym do zbiorników, utrzymywać szczelność
zbiorników, itp.).
Tabela 8. Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych z obszarów niepodłączonych do
sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku
Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych
39 | S t r o n a
zbiorniki bezodpływowe
szt.
2058
oczyszczalnie przydomowe
szt.
39
stacje zlewne
szt.
2
Niedostateczny rozwój sieci kanalizacyjnej na obszarach zamieszkanych, zabudowanych
powoduje duże zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz wód powierzchniowych
i podziemnych. Zwiększa się ryzyko przedostania ścieków bytowych do otoczenia, co
spowodować może zanieczyszczenia gleb i wód oraz stanowić duże zagrożenie
epidemiologiczne. Niewłaściwa gospodarka ściekami może pogorszyć jakość środowiska
naturalnego gminy, a także niekorzystnie wpłynąć na funkcjonowanie ekosystemów
znajdujących się na przedmiotowym obszarze.
2.5.3. Sieć gazowa
Długość czynnej sieci gazowej na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku wynosiła 158 724 m.
Do sieci podłączonych było 2 159 budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, korzystało
z niej 2 858 gospodarstw domowych i 9 199 osób, co stanowiło 72,2% mieszkańców gminy.
Tabela 9. Poziom rozwoju sieci gazowej w Gminie Alwernia w 2013 roku
Sieć gazowa
długość czynnej sieci ogółem w m
m
158724
długość czynnej sieci przesyłowej w
m
m
6885
długość czynnej sieci rozdzielczej w m
m
151839
czynne przyłącza do budynków
mieszkalnych i niemieszkalnych
odbiorcy gazu
szt.
2159
gosp.
dom.
2858
40 | S t r o n a
odbiorcy gazu ogrzewający
mieszkania gazem
gosp.
dom.
1184
zużycie gazu w tys. m3
tys.m3
1753,0
zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań
w tys. m3
tys.m3
1295,3
ludność korzystająca z sieci gazowej
osoba
9199
%
72,2
korzystający z instalacji ogółem
Przez teren gminy przebiega gazociąg wysokoprężny ø200 mm o ciśnieniu 2,5 MPa relacji
Krzeszowice – Zakłady Chemiczne w Alwerni, który jest źródłem zasilania sieci
rozdzielczej średniego ciśnienia. Zasilanie następuje poprzez stacje redukcyjnopomiarowe w Alwerni i Grojcu.
2.5.4. Energia elektryczna
Gmina Alwernia jest zelektryfikowana w całości, każde gospodarstwo domowe ma
dostęp do elektryczności.
Przez teren gminy przebiega linia wysokiego napięcia 220 kV Byczyna – Skawina
(Kwaczała – Alwernia - Poręba Żegoty – Brodła) oraz linia 110 kV Zakłady Chemiczne–
Trzebinia (Alwernia – Regulice – Nieporaz). W Alwerni znajduje się rozdzielnia RS
„Spalona” 30/15 kV.
2.5.5. Telekomunikacja
W Alwerni znajduje się maszt antenowy radiokomunikacyjny na budynku Urzędu
Miejskiego oraz stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej.
Telekomunikacja gminy jest związana z systemem telekomunikacyjnym Krakowa.
41 | S t r o n a
Zgodnie z danymi Urzędu Komunikacji Elektronicznej, wskaźnik średniej liczby zgłoszeń
o braku dostępu do Internetu stacjonarnego w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców na
obszarze Gminy Alwernia wynosił w 2014 roku 1,57 i był niższy od średniej dla całego
powiatu (2,11), a także od średniej wojewódzkiej (2,11). Oznacza to, iż mieszkańcy Gminy
Alwernia rzadziej zgłaszali brak dostępu do stacjonarnego Internetu, niż mieszkańcy
powiatu i regionu. Ogółem, w roku 2014 odnotowano 2 zgłoszenia o braku dostępu do
stacjonarnego Internetu na terenie Gminy Alwernia W tym samym roku liczba zgłoszeń
o braku dostępu do stacjonarnego telefonu w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców
wynosiła 0, podczas gdy na obszarze powiatu wskaźnik ten kształtował się na poziomie
0,86, a dla województwa małopolskiego - 0,58. Powyższe wskaźniki świadczą o dużej
dostępności usług stacjonarnego Internetu i stacjonarnej telefonii na terenie Gminy
Alwernia.
2.5.6. Gospodarka odpadami
Od 1 lipca 2013 roku obowiązuje nowy system gospodarki odpadami. Gmina zobowiązana
jest zorganizować system gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy
oraz z uwarunkowaniami miejscowymi. Odpady komunalne są odbierane wyłącznie
z
gospodarstw
domowych,
na
których
zamieszkują
mieszkańcy.
Właściciele
nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady (prowadzący działalność
gospodarczą, różnego rodzaju instytucje, zakłady pracy, itp.), są zobowiązani posiadać
indywidualne umowy na odbieranie odpadów komunalnych z podmiotem uprawnionym
do ich odbioru.
Dużym problemem w zakresie gospodarki odpadami jest istnienie dzikich wysypisk.
funkcjonowało jedno dzikie wysypisko, które zostało zlikwidowane.
Tabela 10. Dzikie wysypiska na terenie Gminy Alwernia w 2012 roku
Dzikie wysypiska
zlikwidowane
szt.
1
42 | S t r o n a
odpady komunalne zebrane podczas likwidacji dzikich
wysypisk
t
1,5
2.6. Zidentyfikowane problemy sfery przestrzennej
Do głównych problemów sfery przestrzennej Gminy Alwernia należą:

brak
funkcjonalnych
centrów
i
wyodrębnionych
lub
odpowiednio
zagospodarowanych przestrzeni publicznych w części miejscowości Gminy;

niedostateczne wykorzystanie przestrzeni publicznej i jej niska funkcjonalność;

zagrożenia dla środowiska naturalnego wynikające z funkcjonowania zakładów
przemysłowych, napływu zanieczyszczeń zewnętrznych, dużego natężenia
ruchu na przebiegających przez gminę drogach, niedostatków systemu
gospodarki ściekami i odpadami;

niedostatecznie dobry stan sieci dróg, konieczność modernizacji wielu szlaków
komunikacyjnych przebiegających przez gminę;

niedostateczny poziom rozwoju sieci kanalizacji sanitarnej.
3. Sfera społeczna
3.1. Struktura demograficzna
Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku w Gminie Alwernia
mieszkało 12 727 osób. W ciągu ostatnich 10 lat liczba mieszkańców gminy wykazywała
niewielką tendencję wzrostową z wahaniami. W latach 2005-2014 liczba ludności wzrosła
o 84 osoby (0,66%).
43 | S t r o n a
Wykres 1. Liczba mieszkańców Gminy Alwernia w latach 2005-2014
12850
12771
12800
12750
12700
12650
12714
12726 12737 12725
2007
2008
12793
12739
12727
12673
12643
12600
12550
12500
2005
2006
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Opracowano na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
W badanym okresie liczba mieszkańców miasta Alwernia wzrosła o 16 osób, podczas gdy
liczba mieszkańców miejscowości wiejskich wzrosła o 68 osób.
Zarówno liczba mieszkańców gminy Alwernia ogółem, jak również liczba mieszkańców
miasta i obszarów wiejskich gminy w badanym okresie nie wykazywały dużych wahań,
a ich zmiany były stosunkowo niewielkie.
44 | S t r o n a
Wykres 2. Liczba mieszkańców miasta i obszarów wiejskich Gminy Alwernia w latach
2005-2014
10500
9500
8500
9276
9314
9360
9379
9384
9327
9332
9334
9314
9292
3367
3359
3354
3347
3353
3398
3439
3459
3425
3435
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
7500
6500
5500
4500
3500
2500
Miasto Alwernia
Obszary wiejskie gminy
Mieszkańcy Gminy Alwernia stanowią 10,0 % ludności powiatu chrzanowskiego. Gmina
Alwernia jest czwartą pod względem liczebności mieszkańców gminą powiatu
chrzanowskiego. Mniejsza od niej jest jedynie gmina wiejska Babice.
Tabela 11. Liczba ludności poszczególnych gmin powiatu chrzanowskiego w 2014 roku
(stan na 31.12 )
Gmina
Liczba
ludności
w%
Gmina Alwernia
12727
10,0%
Gmina Babice
9056
7,1%
Gmina Chrzanów
48132
38,0%
Gmina Libiąż
22667
17,9%
Gmina Trzebinia
34263
27,0%
126845
100,0%
Powiat chrzanowski
45 | S t r o n a
Miasto Alwernia jest najmniejszym pod względem liczebności mieszkańców miastem
powiatu chrzanowskiego.
Tabela 12. Liczba ludności poszczególnych miast powiatu chrzanowskiego w 2014 roku
(stan na 31.12)
Miasto Alwernia
3435
Miasto Chrzanów
37898
Miasto Libiąż
17284
Miasto Trzebinia
20127
Miasto Alwernia jest ośrodkiem miejskim o znaczeniu lokalnym, na jego terenie mają
siedziby instytucje o zasięgu gminnym, ludność całej gminy korzysta z dóbr i usług
oferowanych przez miasto. Zwiększanie się liczby mieszkańców gminy powoduje, że
istnieje coraz większy popyt na różnorodne usługi świadczone na rzecz ludności.
Czynnikiem mającym wpływ na kształtowanie się liczby mieszkańców gminy był i jest
przyrost naturalny. Na terenie Gminy Alwernia w badanym okresie przyjmował zarówno
wartości ujemne, jak i dodatnie. W ciągu ostatnich 3 lat utrzymywał się na poziomie
poniżej zera. W 2014 roku przyrost naturalny przyjmował wartości ujemne na obszarach
wiejskich gminy, podczas gdy miasto Alwernia cechowało się dodatnią wartością tego
wskaźnika.
46 | S t r o n a
Tabela 13. Przyrost naturalny na 1000 ludności w Gminie Alwernia w latach 2005-2014
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Gmina Alwernia
-1,0
-2,7
0,2
-0,8
-2,6
-0,4
-1,1
-0,4
-3,3
-1,1
Miasto Alwernia
2,1
-0,3
2,7
3,3
0,0
5,0
4,4
3,5
-2,6
1,5
-2,2
-3,6
-0,8
-2,2
-3,5
-2,4
-3,1
-1,8
-3,5
-2,0
W roku 2014 przyrost naturalny w Gminie Alwernia był wyższy od średniej dla powiatu
chrzanowskiego (-1,4) i zdecydowanie niższy od średniej wojewódzkiej (1,2).
Na kształtowanie się liczby ludności gminy wpływa także saldo migracji. W badanym
okresie wskaźnik ten przyjmował zarówno wartości ujemne, jak i dodatnie, przy czym
przeważające były dodatnie.
Tabela 14. Saldo migracji w Gminie Alwernia w latach 2005-2014
Jednostk
2005 2006 2007 2008 2009 2010
a miary
2011
2012
2013 2014
saldo migracji
ogółem
osoba
37
64
39
22
44
-6
60
19
0
11
5,0
3,1
1,7
3,4
-0,5
4,7
1,5
0
b.d.
saldo migracji na 1000 osób
ogółem
osoba
2,9
Wskaźnik salda migracji przedstawia jedynie osoby, które oficjalnie zmieniły miejsce
zamieszkania. W przypadku gmin takich, jak Alwernia, należy także pamiętać o zjawisku
migracji ukrytych – mieszkańcy nadal zameldowani są na terenie gminy, jednak od wielu
lat mieszkają, pracują i uczą się gdzie indziej. W przypadku Gminy Alwernia naturalnym
kierunkiem tego typu migracji jest przede wszystkim położony w stosunkowo niewielkiej
odległości Kraków, jako ważny, krajowy i międzynarodowy ośrodek szkolnictwa
47 | S t r o n a
wyższego, kultury, turystyki i gospodarki, regionalne centrum administracyjne oraz
miejsce lokalizacji inwestycji. Na migrację niezwiązaną ze zmianą miejsca zameldowania
decydują się najczęściej ludzie młodzi, mobilni, wykształceni lub w trakcie zdobywania
wykształcenia, poszukujący nie tylko miejsca pracy, lecz także bogatej oferty kulturalnej,
edukacyjnej i rekreacyjnej. W związku z tym, że część migracji nie jest ujęta
w statystykach, należy przyjąć, że ich skala w Gminie Alwernia może być większa,
ponieważ migracje nieoficjalne są powszechnym zjawiskiem w małych miastach i gminach
wiejskich, w szczególności położonych niedaleko dużych, rozwijających się ośrodków.
Konieczne jest więc uzupełnianie braków infrastrukturalnych oraz poprawa jakości życia
mieszkańców gminy, by stała się ona atrakcyjnym miejscem zamieszkania, a saldo migracji
kształtowało się w bardziej korzystny sposób.
Niekorzystnie przedstawia się podział mieszkańców gminy Alwernia ze względu na
ekonomiczne grupy wieku. Największy udział w liczbie mieszkańców gminy ogółem mają
osoby w wieku produkcyjnym – 64,4%. Drugą pod względem liczebności grupę stanowią
osoby w wieku poprodukcyjnym (19,0%), natomiast trzecią – osoby w wieku
przedprodukcyjnym (16,6%).
Tabela 15. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym
w Gminie Alwernia w 2014 roku
Ogółem
W wieku
W wieku
W wieku
przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym
Razem
12727
2113
8195
2419
Mężczyźni
6286
1074
4418
794
Kobiety
6441
1039
3777
1625
Przewaga osób w wieku poprodukcyjnym nad liczbą osób w wieku przedprodukcyjnym
jest negatywną cechą struktury demograficznej gminy, zwiększa ryzyko wystąpienia
zjawiska starzenia się społeczności gminnej i powiązanych z nim trudności (ubytek
pracowników na rynku pracy, zwiększone obciążenia socjalne, itp.).
48 | S t r o n a
Analizując liczebność kobiet i mężczyzn w poszczególnych grupach wiekowych, można
zauważyć, że kobiety przeważają w grupie osób w wieku poprodukcyjnym, w grupie osób
w wieku produkcyjnym wyraźnie liczniejsi są mężczyźni, natomiast w grupie osób
w wieku przedprodukcyjnym liczba osób obu płci jest porównywalna. Przewaga
mężczyzn w liczbie osób w wieku poprodukcyjnym jest typowa dla obszarów o typowo
rolniczym charakterze – kobiety częściej kontynuują edukację na poziomie wyższym
i częściej decydują się na życie w ośrodkach miejskich oraz pracę w zawodach
pozarolniczych. Największa różnica została odnotowana pomiędzy liczbą kobiet
a mężczyzn w wieku poprodukcyjnym i jest wynikiem występowania na terenie całej
Polski ogólnoeuropejskiego trendu – w krajach europejskich, a także w pozostałych
wysoko rozwiniętych krajach na całym świecie, średnia długość życia kobiet jest dłuższa
od średniej długości życia mężczyzn.
Systematyczny spadek liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym i wzrost liczby
mieszkańców w wieku poprodukcyjnym jest obserwowany na terenie gminy od wielu lat.
Do roku 2010 liczebnie przeważały osoby w wieku przedprodukcyjnym, od 2011 zwiększa
się przewaga osób w wieku poprodukcyjnym.
Wykres 3. Udział liczby ludności wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Alwernia
w latach 2005-2014 (w %)
70,0
60,0
62,6
63,3
63,8
64,2
64,9
64,9
64,6
64,6
64,7
64,4
20,7
20,0
19,3
18,8
18,0
17,7
17,4
17,0
16,7
16,6
16,8
16,8
16,9
17,0
17,1
17,5
18,0
18,3
18,6
19,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
w wieku przedprodukcyjnym
w wieku produkcyjnym
w wieku poprodukcyjnym
49 | S t r o n a
W najbliższych latach przewidywane jest utrzymanie się tego trendu i dalszy wzrost liczby
osób w wieku poprodukcyjnym przy systematycznym spadku liczby osób w wieku
przedprodukcyjnym. Trend ten został zdiagnozowany na całym obszarze powiatu
chrzanowskiego. W 2005 roku osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowiły 19,0% liczby
ludności powiatu chrzanowskiego ogółem, podczas gdy w 2014 roku wskaźnik ten spadł
do 16,3%. W analogicznym okresie wzrósł udział liczby osób w wieku poprodukcyjnym
w liczbie ludności ogółem – z 16,4% w 2005 roku do 20,3% w 2014 roku.
Zjawisko wzrostu udziału osób w podeszłym wieku w ogólnej liczbie mieszkańców,
zwane także zjawiskiem starzenia się społeczeństw, jest jednym z najbardziej
charakterystycznych trendów demograficznych większości krajów Europy i Ameryki
Północnej. Cechuje ono zarówno kraje o najbardziej rozwiniętych gospodarkach, jak
również grupę państw o niższym poziomie rozwoju, w których tryb życia społeczeństw,
cechy struktury demograficznej i różnorodne zjawiska socjologiczne mają podobny
przebieg. Do głównych przyczyn i czynników wpływających na wielkość zjawiska należą:

wydłużenie przeciętnej długości życia ludzkiego,

rozwój medycyny,

spadek dzietności.
Coraz większy udział osób starszych w społeczeństwie powoduje wzrost kosztów
ubezpieczeń społecznych oraz wzrost zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne
i socjalne.
W Polsce także odnotowano występowanie zjawiska starzenia się społeczeństwa. W 2005
roku udział osób w wieku przedprodukcyjnym w ludności kraju ogółem wynosił 20,6%,
w 2014 roku zmniejszył się do 18,0%. W tych samych latach udział osób w wieku
poprodukcyjnym wzrósł z 15,4% w 2005 roku do 19,0% w 2014 roku (źródło danych: Bank
Danych Lokalnych GUS).
Sporządzone prognozy wskazują na to, iż zjawisko starzenia się lokalnej społeczności na
terenie Gminy Alwernia będzie się nasilać, co niesie za sobą określone konsekwencje.
50 | S t r o n a
3.2. Mieszkalnictwo
znajdowało się 4 090 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 359 094 m2, składające
się z 17 370 izb. W zdecydowanej większości należały one do osób fizycznych. Na zasoby
komunalne gminy składało się 16 mieszkań socjalnych o łącznej powierzchni użytkowej
522 m2. W mieście Alwernia znajdowało się 1 201 mieszkań, co stanowiło 29,36% zasobów
mieszkaniowych Gminy.
Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe Gminy Alwernia w 2013 roku
Zasoby mieszkaniowe
ogółem
mieszkania
mieszk.
4090
izby
izba
17370
powierzchnia użytkowa mieszkań
m2
359094
Miasto Alwernia
mieszkania
mieszk.
1201
izby
izba
4880
m2
92344
mieszk.
2889
izby
izba
12490
m2
266750
mieszkania
Pod względem wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne, najwięcej lokali
mieszkalnych wyposażonych jest w wodociąg (95,6 % ogółu mieszkań). Łazienka znajduje
się w 89,9% mieszkań, natomiast centralne ogrzewanie w 84,0 %. Najmniej mieszkań
posiada wyposażenie w gaz sieciowy (72,8%). Wyposażenie mieszkań w instalacje
51 | S t r o n a
techniczno-sanitarne w Gminie Alwernia należy uznać za stosunkowo dobre.
Najkorzystniej wskaźniki wyposażenia przedstawiają się w mieście Alwernia. Ilościowe
porównanie mieszkań posiadających poszczególne instalacje do liczby mieszkań ogółem
wykazało, że w każdą z instalacji wyposażonych jest tam co najmniej ponad 85 %
mieszkań.
Tabela 17. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne w Gminie Alwernia
w 2013 roku
Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne
ogółem
w%
wodociąg
mieszk.
3908
95,6%
ustęp spłukiwany
mieszk.
3777
92,3%
łazienka
mieszk.
3675
89,9%
centralne ogrzewanie
mieszk.
3436
84,0%
gaz sieciowy
mieszk.
2977
72,8%
Miasto Alwernia
w%
wodociąg
mieszk.
1189
99,0%
ustęp spłukiwany
mieszk.
1172
97,6%
łazienka
mieszk.
1153
96,0%
mieszk.
1119
93,1%
gaz sieciowy
mieszk.
1047
87,2%
w%
wodociąg
mieszk.
2719
94,1%
ustęp spłukiwany
mieszk.
2605
90,2%
łazienka
mieszk.
2522
87,3%
mieszk.
2317
80,2%
gaz sieciowy
mieszk.
1930
66,8%
52 | S t r o n a
Pod względem wskaźników dla zasobów mieszkaniowych, Gmina Alwernia cechuje się
mniejszą liczbą mieszkań na 1000 mieszkańców niż powiat chrzanowski i województwo
małopolskie. Większa w porównaniu do wskaźników powiatowych i wojewódzkich jest
powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oraz przeciętna powierzchnia mieszkania na
1 osobę.
Tabela 18. Wskaźniki dla zasobów mieszkaniowych Gminy Alwernia, Powiatu
chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego w 2013 roku
Jedn.
Gmina
Alwernia
Powiat
chrzanowski
Województwo
małopolskie
przeciętna
powierzchnia
użytkowa 1
mieszkania
m2
87,8
73,2
77,3
przeciętna
powierzchnia
użytkowa mieszkania
na 1 osobę
m2
28,2
25,0
25,7
miesz
k.
321,1
341,8
332,4
mieszkania na 1000
mieszkańców
3.3. Szkolnictwo
Na terenie Gminy Alwernia funkcjonują 3 zespoły szkół oraz 4 szkoły podstawowe.
Ponadto, w gminie działalność prowadzą 3 przedszkola. Gmina Alwernia jest organem
prowadzącym dla następujących placówek:

Zespół Szkół Nr 1 w Alwerni,

Zespół Szkół Nr 2 w Brodłach,

Zespół Szkół Nr 3 w Kwaczale,
53 | S t r o n a

Szkoła Podstawowa w Grojcu,

Szkoła Podstawowa w Okleśnej,

Szkoła Podstawowa w Porębie Żegoty,

Szkoła Podstawowa w Regulicach,

Przedszkole Samorządowe "Tęczowa Kraina" w Alwerni z Filią w Grojcu,

Przedszkole Samorządowe "Fantazja" w Kwaczale,

Przedszkole Samorządowe „Dziecięca Akademia” w Regulicach.
Zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego w Krakowie, w roku szkolnym 2013/2014 do
szkół podstawowych położonych na terenie gminy Alwernia uczęszczało 631 uczniów,
natomiast do gminnych gimnazjów – 343 uczniów. Gmina Alwernia była czwartą gminą
powiatu pod względem liczby uczniów szkół podstawowych i pod względem liczby
uczniów gimnazjów.
Tabela 19. Liczba szkół podstawowych i gimnazjów oraz uczniów do nich
uczęszczających i ich absolwentów w Powiecie chrzanowskim w roku
szkolnym 2013/2014
Szkoły podstawowe
Liczba
Uczniowie
Gimnazja
Absolwenci
(rok szkolny
2013/2014)
Liczba Uczniowie
Absolwenci
(rok szkolny
2013/2014)
Alwernia
7
631
99
3
343
106
Chrzanów
11
2427
383
7
1300
420
Libiąż
6
1217
219
4
603
193
Trzebinia
12
1679
307
4
844
277
5
470
83
4
265
99
41
6424
1091
22
3355
1095
Babice
Powiat
chrzanowski
Źródło: Województwo Małopolskie 2014 - Podregiony, Powiaty, Gminy, Urząd Statystyczny
w Krakowie
54 | S t r o n a
Uczniowie szkół podstawowych prowadzących działalność na terenie gminy stanowili
9,8 % łącznej liczby uczniów szkół podstawowych na obszarze powiatu chrzanowskiego,
natomiast uczniowie gimnazjów działających na terenie gminy mieli około 10-procentowy
udział w ogólnej liczbie uczniów gimnazjów w powiecie.
3.4. Kultura
Za realizację zadań z zakresu kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury
oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na terenie miasta odpowiedzialne są
władze miejsko-wiejskiej Gminy Alwernia, co wynika z obowiązku ustawowego każdej
gminy. W sferze kultury Gmina Alwernia prowadzi działalność głównie poprzez swoje
jednostki organizacyjne – Samorządowy Ośrodek Kultury w Alwerni oraz Miejsko-Gminną
Bibliotekę Publiczną w Alwerni.
Samorządowy Ośrodek Kultury w Alwerni jest gminną, samorządową, instytucją
upowszechniania kultury, powołaną do realizacji zadań Gminy z zakresu kultury.
Podstawowe zadania i cele Samorządowego Ośrodka Kultury:

Edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę.

Gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochrona i udostępnianie dóbr kultury.

Tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego, rozwoju
folkloru a także rękodzieła ludowego i artystycznego.

Rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspakajanie zainteresowań kulturalnych zgodnych
z potrzebami środowiska.
Realizacja powyższych zadań kulturalnych prowadzona jest między innymi poprzez
organizacje spotkań autorskich, plenerów plastycznych, wernisaży, kiermaszów.
Samorządowy Ośrodek Kultury realizuje także przedsięwzięcia o charakterze lokalnych
wyróżników, specyficznych dla obszaru Gminy, takie jak Strzelanka, Dni Alwerni
czy “Konfrontacje Artystyczne”. Ponadto, SOK prowadzi współpracę z organizacjami
pozarządowymi, bibliotekami, Referatem Promocji Urzędu Miejskiego i Miejskim
Ośrodkiem Pomocy Społecznej, z innymi placówkami oświatowymi i kulturalnymi,
55 | S t r o n a
prowadzącymi działalność na terenie gminy. Do zadań Ośrodka należy również
świadczenie pomocy organizacyjnej zespołom ludowym, młodzieżowym grupom
muzycznym, lokalnym twórcom. W czasie ferii letnich i zimowych SOK zajmuje się
koordynacją imprez kulturalno - sportowych. Placówka angażuje się także w działania
mające na celu integrację osób niepełnosprawnych w życie społeczno - gospodarcze
gminy. Prowadzi także działalność popularyzatorsko – wydawniczą, publikuje foldery,
ulotki, almanachy.
Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku Samorządowy Ośrodek
Kultury zorganizował 33 imprezy, wśród których przeważały wystawy, występy zespołów
amatorskich oraz występy artystów i zespołów zawodowych. W imprezach udział wzięło
6 950 osób.
Tabela 20. Funkcjonowanie Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni w 2014 roku
DZIAŁALNOŚĆ DOMÓW, OŚRODKÓW KULTURY, KLUBÓW I ŚWIETLIC
Imprezy organizowane przez jednostkę i uczestnicy
imprezy
ogółem
szt.
33
wystawy
szt.
8
występy zespołów amatorskich
szt.
8
występy artystów i zespołów zawodowych
szt.
8
prelekcje, spotkania, wykłady
szt.
3
konkursy
szt.
6
uczestnicy imprez
ogółem
osoba
6950
wystawy
osoba
500
występy zespołów amatorskich
osoba
4000
występy artystów i zespołów zawodowych
osoba
2000
prelekcje, spotkania, wykłady
osoba
200
56 | S t r o n a
konkursy
osoba
250
W gminie funkcjonuje Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Alwerni. Zgodnie z danymi
Banku Danych Lokalnych GUS, w 2013 roku z usług bibliotecznych w Gminie Alwernia
skorzystało 2 947 czytelników, odnotowano 45697 wypożyczeń. W 2013 roku księgozbiór
placówki liczył 78 680 woluminów.
57 | S t r o n a
Tabela 21. Funkcjonowanie bibliotek na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku
BIBLIOTEKI
Placówki biblioteczne
biblioteki i filie
pracownicy bibliotek
ob.
6
osoba
11
księgozbiór
wol.
78680
zbiory elektroniczne zinwentaryzowane
szt.
10
czytelnicy w ciągu roku
wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz
osoba
2947
wol.
45697
Biblioteki - wskaźniki
ludność na 1 placówkę biblioteczną
osoba
2123
wol.
6176
księgozbiór bibliotek na 1000 ludności
czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludności
osoba
231
wol.
15,5
wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w
woluminach
Na terenie Gminy działalność prowadzi także Małopolskie Muzeum Pożarnictwa
w Alwerni, najstarsze w Polsce z bogatym zbiorem eksponatów pochodzących z różnych
regionów i okresów dziejowych. Powstało 4 maja 1953 roku z inicjatywy kpt. Zbigniewa
Konrada Gęsikowskiego. Od prawie pół wieku prowadzi je Ochotnicza Straż Pożarna
w Alwerni. Muzeum jest rozszerzane i utrzymywane społeczną pracą członków straży.
Najcenniejszą częścią zbiorów jest licząca się w skali europejskiej kolekcja dawnych
pojazdów strażackich. Małopolskie Muzeum Pożarnictwa jest to najstarsze tego typu
muzeum w Polsce z unikalną, kolekcją strażackich wozów konnych i samochodów
pożarniczych, zbiorem medali, odznaczeń, pamiątkowych plakietek i fotografii, a także
związane
tematycznie
z
działalnością
straży
pożarnej,
zbiory
filuministyczne
58 | S t r o n a
i filatelistyczne oraz liczne dokumenty i publikacje. Muzeum zgromadziło już ponad tysiąc
osiemset
eksponatów.
Kolekcja
Małopolskiego
Muzeum
Pożarnictwa
jest
reprezentatywna nie tylko dla Gminy ale i dla całego regionu Małopolski, jest
dziedzictwem kulturowym przedstawiającym stuletnią historię i dorobek straży
pożarnych w Polsce. Atrakcyjne zbiory doceniają turyści oraz liczne wycieczki szkolne.
W 2002 roku Rada Miejska w Alwerni utworzyła Małopolskie Muzeum Pożarnictwa, jako
gminną instytucję kultury i nadała mu Statut. Od dnia 23 maja 2004 r. po zatwierdzeniu
Statutu Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa przez Walne Zebranie OSP w Alwerni
i uzgodnienie z Ministerstwem Kultury organem założycielskim jest OSP Alwernia.
Zbiory Małopolskiego
Muzeum
Pożarnictwa powstały przy
współpracy wielu
ochotniczych straży pożarnych z terenu Małopolski. Muzeum współpracuje z wieloma
podobnymi placówkami zagranicznymi w ramach Związku Pielęgnowania Tradycji
i Muzeów Dawnego Pożarnictwa z siedzibą w Muehldoff (Bawaria). Organizowane są
wymiany, wzajemne wizyty i spotkania miłośników dawnych tradycji straży pożarnych.
Poza placówkami samorządowymi, na terenie Gminy Alwernia w sferze kultury działają
następujące zespoły i stowarzyszenia:

Stowarzyszenie Młoda Alwernia, które od lat działa w sferze kultury i skupia
w swoich szeregach grupy artystyczne uświetniające większość imprez
organizowanych na terenie Gminy Alwernia. Powstało w roku 2003, zrzesza
mieszkańców Alwerni i sympatyków miejscowości. Działa i podejmuje inicjatywy
praktycznie we wszystkich obszarach życia kulturalnego Alwerni – muzyka, sztuka,
wydarzenia artystyczne, organizacja imprez okolicznościowych, rekreacja i sport.
Angażuje się w projekty partnerskie z instytucjami regionalnymi i organizacjami
międzynarodowymi. Dorobek Stowarzyszenia obejmuje również wspieranie Gminy
w realizacji zadań publicznych.

Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Ludowej Teatr "Tradycja", Stowarzyszenie
liczy kilkadziesiąt osób, skupia artystów ludowych oraz artystów amatorów. Teatr
posiada grupy śpiewacze: żeńską i męską oraz teatralne: dorosłych i dzieci.
Inspiracją
do
działalności
jest
pasja
kultywowania
tradycji
teatralnych
59 | S t r o n a
i artystycznych Gminy. Teatr Tradycja występuje na estradach, na dożynkach,
imprezach gminnych, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia;

Zespół Pieśni i Tańca „Krakowiaczek” z Grojca - zespół pielęgnuje tradycje
i prezentuje piękno kultury ludowej wielu polskich regionów a przede wszystkim
regionu krakowskiego. Ma już liczne osiągnięcia i uczestniczył w wielu festiwalach
m.in. w Bułgarii, Francji, Nowym Sączu, Łoniowej, Wygiełzowie;

Zespół Ludowy „Mirowianie” - zespół występuje na licznych imprezach
i przeglądach folklorystycznych, przedstawia tradycyjne obrzędy i przyśpiewki
ludowe naszego regionu;

Zespół Dziecięcy „Teatrzyk Pod Chmurką” z Mirowa - zespół kultywuje rodzime
tradycje ludowe oraz rozwija pasje teatralne zrzeszonych dzieci. Uczestniczy
w przeglądach i konkursach związanych z obrzędami, zwyczajami i tradycjami
ludowymi oraz występuje na imprezach gminnych i regionalnych.

Koła Gospodyń Wiejskich – ich członkinie przede wszystkim kultywują zanikające
już tradycje. Mówią gwarą, odśpiewują przyśpiewki i piosenki związane z życiem
na wsi, przygotowują regionalne potrawy, wykonują rękodzieło ludowe: hafty,
kwiaty
bibułkowe,
szydełkowe
robótki.
Swoje
umiejętności
prezentują
na dożynkach, imprezach sołeckich, gminnych, czy regionalnych. Biorą udział
w konkursach kulinarnych, kiermaszach świątecznych, wystawach rękodzieła.
3.5. Sport i rekreacja
Na terenie Gminy Alwernia funkcjonują następujące kluby sportowe:

Międzyzakładowy Klub Sportowy Alwernia

Ludowy Klub Sportowy „Zryw” Brodła

Klub Sportowy „Unia” Kwaczała

Klub Sportowy „Nadwiślanka 1956” Okleśna

Uczniowski Klub Sportowy „Regulice”

Stowarzyszenie Przyjaciół Regulic i Nieporazu

MKS TRIUMF Alwernia
60 | S t r o n a
Kluby dysponują dobrą bazą szkoleniową
i zapleczem, są organizatorami imprez
sportowych.
Na terenie Gminy znajduje się Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy „Skowronek”
z kortami tenisowymi, kąpieliskiem, zarybionym akwenem wodnym, stadion sportowy
w Alwerni oraz boiska sportowe z zapleczem w Brodłach, Okleśnej, Regulicach, Kwaczale.
3.6. Ochrona zdrowia i opieka społeczna
W Alwerni funkcjonuje Przychodnia Lekarska „Medycyna” Sp. z o.o., w której działają
następujące poradnie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej: Poradnia GinekologicznoPołożnicza, Poradnia Neurologiczna, Poradnia Okulistyczna, Poradnia Laryngologiczna,
Poradnia Medycyny Pracy.
Działalność z zakresu ochrony zdrowia realizowana jest także przez następujące ośrodki:

Ośrodek Zdrowia w Kwaczale,

Ośrodek Zdrowia w Okleśnej,

Ośrodek Zdrowia w Regulicach.
Nocna i świąteczna opieka medyczna w POZ dla mieszkańców Gminy Alwernia jest
realizowana przez Miejskie Centrum Medyczne w Libiążu, w placówkach zlokalizowanych
Libiążu,
z
Chrzanowie
funkcjonowaniem
i
Trzebini.
placówek
Podstawowe
ochrony
zdrowia
dane
na
statystyczne
terenie
Gminy
związane
Alwernia
zaprezentowano w poniższej tabeli:
Tabela 22. Funkcjonowanie placówek ochrony zdrowia na terenie Gminy Alwernia
w 2013 roku
PRZYCHODNIE - AMBULATORYJNA OPIEKA ZDROWOTNA (STAN W DNIU 31
XII)
Przychodnie
ogółem
ob.
7
61 | S t r o n a
placówki ambulatoryjnej opieki zdrowotnej na
10 tys. ludności
ob.
6
Podstawowa opieka zdrowotna - porady
porady ogółem
ogółem
jd
50509
jd
61846
Ambulatoryjna opieka zdrowotna - porady lekarskie
porady lekarskie ogółem
ogółem
APTEKI I PUNKTY APTECZNE
Apteki ogólnodostępne
apteki
ob.
2
punkty apteczne
ob.
1
Apteki - wskaźniki
ludność na aptekę ogólnodostępną
osoba
6364
Instytucją świadczącą usługi opieki społecznej na rzecz mieszkańców Gminy Alwernia jest
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Alwerni.
Zadania własne (obowiązkowe) OPS to:

dodatki mieszkaniowe,

usługi opiekuńcze,

udzielanie schronienia bezdomnym, posiłku, zapewnianie ubrania osobom
potrzebującym,

kierowanie do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu i ponoszenie opłat
za pobyt mieszkańca gminy,

sprawienie pogrzebu,

pomoc w postaci zasiłków celowych na pokrycie strat powstałych w wyniku
zdarzenia losowego,
62 | S t r o n a

praca socjalna,

opracowanie i realizacja gminnej strategii i polityki społecznej obejmującej
programy pomocy społecznej.
Zadania własne (fakultatywne):

pomoc w postaci zasiłków celowych i celowych specjalnych,

pomoc rzeczowa,

pomoc w postaci dożywiania uczniów w szkołach.
Zadania zlecone (obligatoryjne) to: przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, stałych
wyrównawczych; przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych, gwarantowanych,
macierzyńskich okresowych i jednorazowych, opłacanie składek na ubezpieczenia
społeczne; opłacanie składek na ubezpieczenia zdrowotne; przyznawanie i wypłacanie
zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku klęski żywiołowej lub
ekologicznej; pomoc w formie biletu kredytowanego; organizowanie i prowadzenie
środowiskowych domów samopomocy; przyznawanie i wypłacanie zasiłków rodzinnych
pielęgnacyjnych
Zadania zlecone (fakultatywne) to pomoc w postaci zasiłków okresowych i pomoc
w postaci zasiłków okresowych specjalnych.
Podstawowe
dane
dotyczące
udzielonych
świadczeń
pomocy
społecznej
zaprezentowano w poniższej tabeli:
Tabela 23 Świadczenia pomocy społecznej w Gminie Alwernia w 2013 roku
ŚWIADCZENIA POMOCY SPOŁECZNEJ
Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej
gospodarstwa domowe korzystające z pomocy
społecznej
osoby w gospodarstwach domowych
korzystających z pomocy społecznej
zasięg korzystania z pomocy społecznej
gosp. dom.
254
osoba
691
%
5,4
63 | S t r o n a
ŚWIADCZENIA RODZINNE
Korzystający ze świadczeń rodzinnych
rodziny otrzymujące zasiłki rodzinne na dzieci
rodzina
307
dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny
- ogółem
osoba
563
dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice
otrzymują zasiłek rodzinny
osoba
521
%
24,1
udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice
otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci
w tym wieku
Wskaźnik obrazujący udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej
w ludności ogółem zarówno na obszarze Gminy Alwernia, jak i na terenie całego powiatu
od kilku lat kształtuje się powyżej średniej dla całego województwa, jednak jego wartość
rośnie i dysproporcja pomiędzy średnią gminną, powiatową i regionalną jest coraz
mniejsza.
Wykres 4. Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności
ogółem w Gminie Alwernia, powiecie chrzanowskim i województwie
małopolskim w latach 2009-2013
64 | S t r o n a
Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014, Gmina Miejsko-Wiejska Alwernia
3.7. Organizacje pozarządowe
Na terenie Gminy Alwernia działalność prowadzą następujące organizacje pozarządowe
i stowarzyszenia:

Stowarzyszenie „Młoda Alwernia”

Stowarzyszenie „Nowa Alwernia”

Stowarzyszenie „Seniorzy Alwerni”

Stowarzyszenie Alwernia Plus, Uniwersytet Trzeciego Wieku w Alwerni działający
przy Stowarzyszeniu Alwernia Plus

Stowarzyszenie Pro Bono

Stowarzyszenie Sympatyków Grojca

Stowarzyszenie Sympatyków i Przyjaciół Kwaczały

Stowarzyszenie Miłośników Mirowa

Teatr Ludowy „Tradycja” - Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Ludowej Gminy
Alwernia

Stowarzyszenie „Rodzina Kolpinga”

Stowarzyszenie na Rzecz Poręby Żegoty
65 | S t r o n a

Stowarzyszenie Przyjaciół Regulic i Nieporazu

Klub Sportowy MZKS Alwernia

Ludowy Klub Sportowy „Zryw” Brodła

Klub Sportowy „Unia” Kwaczała

Klub Sportowy „Nadwiślanka 1956” Okleśna

Uczniowski Klub Sportowy „Regulice”

MKS TRIUMF Alwernia

Ochotnicza Straż Pożarna w Alwerni

Ochotnicza Straż Pożarna w Brodłach

Ochotnicza Straż Pożarna w Grojcu

Ochotnicza Straż Pożarna w Regulicach

Ochotnicza Straż Pożarna w Kwaczale

Koła Gospodyń Wiejskich w Grojcu, Kwaczale, Mirowie, Nieporazie, Okleśnej
i Regulicach.
3.8. Bezrobocie i rynek pracy
Zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Chrzanowie, Gmina Alwernia jest
czwartą gminą powiatu chrzanowskiego pod względem liczby bezrobotnych. W Gminie
Alwernia jako jedynej, kobiety nie stanowią większości bezrobotnych. Bezrobotni
z prawem do zasiłku to 14% zarejestrowanych.
Tabela 24. Bezrobocie w Powiecie chrzanowskim w maju 2014 roku
wyszczególnienie
gmina
powiat chrzanowski
liczba
bezrobotni
bezrobotnych struktura z prawem do
kobiety
ogółem
zasiłku
bezrobocia
według
%
%
gmin
maj 2015
bezrobotnych bezrobotnych
ogółem
ogółem
5685
100%
12%
52%
Chrzanów
2326
41%
12%
50%
Trzebinia
1655
29%
12%
52%
66 | S t r o n a
Libiąż
839
15%
12%
58%
Alwernia
494
9%
14%
49%
Babice
371
7%
12%
53%
Źródło: www.pup-chrzanow.pl
Obszar całego powiatu chrzanowskiego boryka się z wyższą stopą bezrobocia, niż wynosi
średnia dla regionu. Zgodnie z danymi Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie, w maju
2015 stopa bezrobocia dla powiatu chrzanowskiego wynosiła 13,6%, podczas gdy średnia
wojewódzka kształtowała się na poziomie 9,2 %.
Zgodnie z danymi Małopolskiego Urzędu Statystycznego, w 2013 roku na terenie Gminy
Alwernia zatrudnionych było 1600 osób, co stanowiło 6,4 % wszystkich osób
zatrudnionych na terenie powiatu chrzanowskiego.
Tabela 25. Liczba osób pracujących na terenie Gminy Alwernia, miasta Alwernia
i Powiatu chrzanowskiego w 2013 roku
Ogółem
Handel; naprawa
Działalność
pojazdów
finansowa i
samochodowych;
ubezpieczeniowa;
transport i
obsługa rynku
Przemysł i
gospodarka
nieruchomości
w tym budownictwo
magazynowa;
ogółem
oraz pozostałe
kobiety
zakwaterowanie i
usługi
gastronomia;
informacja i
komunikacja
Powiat
chrzanowski
25104
11754
12448
4253
8323
Gmina
Alwernia
1600
655
477
670
442
Miasto
Alwernia
869
420
477
115
276
Źródło: Województwo Małopolskie 2014 - Podregiony, Powiaty, Gminy, Urząd Statystyczny
w Krakowie
67 | S t r o n a
Kobiety stanowią 40,9 % wszystkich pracujących na terenie Gminy Alwernia i aż 48,3%
pracujących w mieście Alwernia (analogiczny wskaźnik dla powiatu wynosi 46,8%). Tak jak
na obszarze całego powiatu, w Gminie przeważają zatrudnieni w usługach. Duże
znaczenie
dla
lokalnego
rynku
pracy
ma
sektor
usług
nierynkowych.
Jest
to charakterystyczne dla mniejszych ośrodków miejskich i obszarów wiejskich, gdzie do
głównych pracodawców należą urzędy, szkoły publiczne i inne instytucje o charakterze
publicznym. Co charakterystyczne – w mieście Alwernia przeważają pracujący
w przemyśle, ze względu na lokalizację na jego terenie największego pracodawcy
działającego na terenie gminy – Zakładów Chemicznych Alwernia S.A., specjalizujące się
w produkcji związków fosforu, nawozów rolniczych i ogrodniczych oraz dodatków
paszowych.
Rynek pracy w Gminie Alwernia cechuje się stosunkowo niskim poziomem rozwoju miejsc
pracy w usługach rynkowych. Z tego powodu trudności ze znalezieniem pracy posiadają
osoby z wyższym wykształceniem, które często decydują się z tego powodu na migracje.
Jednocześnie pracodawcy w mieście poszukują pracowników charakteryzujących się
pewnym poziomem wykształcenia i kwalifikacji. Dużą szansę na poprawę sytuacji stanowi
rozwój branży turystycznej oraz obsługa ruchu turystycznego. Dlatego też, poprawa
atrakcyjności Gminy Alwernia oraz rozwój bazy turystycznej, dzięki którym nastąpi między
innymi zwiększenie liczby odwiedzających, zwiększenie popytu na usługi branży
turystycznej i, co za tym idzie, tworzenie nowych miejsc pracy tego typu, może przyczynić
się do rozwoju sektora usług, zwiększenia liczby miejsc pracy, uniezależnienia rynku pracy
od jednego zakładu.
3.9. Zidentyfikowane problemy sfery społecznej

nasilanie się zjawiska starzenia się lokalnej społeczności,

wysoka stopa bezrobocia na terenie całego powiatu,

niewystarczająca liczba miejsc pracy w sektorze usług rynkowych,

odpływ młodych, wykształconych ludzi, poszukujących pracy w wysoko
rozwiniętych sektorach gospodarki,

duże uzależnienie rynku pracy od jednego zakładu przemysłowego.
68 | S t r o n a
4. Sfera gospodarcza
4.1. Charakterystyka lokalnej gospodarki
Według danych Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku na terenie Gminy Alwernia
zarejestrowanych było 1 106 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 22 (1,9%)
należało do sektora publicznego, a 1 084 (98,1%) do prywatnego. W latach 2005-2014
liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie Gminy Alwernia
wzrosła o 238 (27,4%).
Wykres
5. Liczba podmiotów
w latach 2005-2014
gospodarki
1200
1000
868
906
902
927
973
narodowej
w
Gminie
Alwernia
1106
1044 1030 1050 1082
800
600
400
200
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Pod względem form prowadzenia działalności gospodarczej zdecydowanie przeważają
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stanowią one 78,7 % wszystkich
podmiotów gospodarczych.
Pod względem branż, dominują podmioty sekcji G według klasyfikacji PKD 2007 - handel
hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów, motocykli oraz artykułów gospodarstwa
domowego (30,1%). Drugą pod względem liczebności podmiotów gospodarczych branżą
jest sekcja F– budownictwo (14,4%).
Szczegółowy wykaz branż, w jakich funkcjonują podmioty gospodarki narodowej na
obszarze Gminy Alwernia prezentuje poniższe zestawienie:
69 | S t r o n a
Wykres 6. Liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w Gminie
Alwernia w 2014 roku według PKD 2007
333
350
300
250
200
159
150
117
97
10
0
1
9
Sekcja E
50
Sekcja D
100
92
78
33
26 19 30
13
8
26 31 24
Sekcje S i T
Sekcja R
Sekcja Q
Sekcja P
Sekcja O
Sekcja N
Sekcja M
Sekcja L
Sekcja K
Sekcja J
Sekcja I
Sekcja H
Sekcja G
Sekcja F
Sekcja C
Sekcja B
Sekcja A
0
A – rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
B – górnictwo i wydobywanie
C – przetwórstwo przemysłowe
D – wytwarzanie i zaopatrzanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę
i powietrze do układów klimatyzacyjnych
E – dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana
z rekultywacją
F – budownictwo
G – handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając
motocykle
H – transport i gospodarka maszynowa
I – działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
J – informacja i komunikacja, pośrednictwo finansowe
K – działalność finansowa i ubezpieczeniowa
L – działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
M- działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
N – działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
O – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
P – edukacja
Q - opieka zdrowotna i pomoc społeczna
R - działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
S - pozostała działalność usługowa
70 | S t r o n a
T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe
produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS
Liczebnie dominują podmioty branży handlowej, jednak nie są one największymi
pracodawcami
ze
względu
na
to,
że
duża
część
przedsiębiorstw
sekcji
G to przedsiębiorstwa sektora MŚP, bardzo często osoby fizyczne prowadzące
działalność
gospodarczą,
niezatrudniające
więcej,
niż
kilka
osób.
Znajduje
to odzwierciedlenie na rynku pracy – jak już wspomniano, w Gminie Alwernia duże
znaczenie dla rynku pracy ma sektor usług nierynkowych, mało elastycznych, nisko
korespondujących z sytuacją na rynku. Natomiast rynek pracy miasta Alwernia
uzależniony jest od funkcjonujących na jego terenie Zakładów Chemicznych. Konieczne są
więc działania mające na celu zdywersyfikowanie branż miejscowej gospodarki
i tworzenie warunków do powstawania miejsc pracy w sektorze usług rynkowych. Do
tego typu działań należy rozwój turystyki i rekreacji, który stwarza szansę na
pozyskiwanie dochodów w usługach gastronomicznych, hotelarskich, działalności
z zakresu pozostałej obsługi osób przyjezdnych (transport, wynajem sprzętu
sportowego, itp.).
W gospodarce Gminy Alwernia przeważają tradycyjne branże, słabo rozwinięte są takie
branże jak sektor usług nowoczesnych czy przemysł wysokich technologii, co oznacza
brak miejsc pracy dla osób wysoko wykwalifikowanych. Jednym z głównych problemów
jest brak strategicznych inwestorów oraz brak rozwoju branż nowoczesnych, które
mogłyby stać się lokomotywami lokalnej gospodarki. Gmina Alwernia posiada wiele
atutów, dzięki którym mogłaby przyciągnąć inwestorów tego typu – bliskość Krakowa
i miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, bliskość autostrady A4.
Aktywność gospodarcza obszaru, liczona jako podmioty wpisane do rejestru REGON na
10 tys. ludności, jest niska – w 2014 roku wynosiła 869 i była o wiele niższa od średniej dla
województwa małopolskiego oraz powiatu chrzanowskiego. Natomiast wyższy
od wskaźników regionalnych był wskaźnik aktywności gospodarczej miasta Alwernia.
71 | S t r o n a
Tabela 26. Porównanie wskaźnika aktywności gospodarczej na terenie Miasta Alwernia,
Gminy
Alwernia,
Powiatu
chrzanowskiego
oraz
Województwa
małopolskiego w 2014 roku
Podmioty wpisane do rejestru
REGON na 10 tys. ludności
Miasto Alwernia
1106
Gmina Alwernia
869
Powiat chrzanowski
928
Województwo
małopolskie
1059
4.2. Rolnictwo
Na terenie Gminy Alwernia dominują gleby IV klasy, dużą grupę stanowią także gleby
III i V klasy bonitacyjnej. Na terenie gminy nie występują gleby I klasy bonitacyjnej, a gleby
II klasy bonitacyjnej stanowią niewielki udział w całości gleb ogółem. Mimo tego,
rolnictwo stanowi ważną część lokalnej gospodarki, a udział użytków rolnych
w strukturze powierzchni ogółem wynosi 56,1%.
Gospodarstwa rolne na terenie gminy cechują się dużym rozdrobnieniem, co negatywnie
wpływa na ich rentowność. Zgodnie z danymi pozyskanymi podczas Powszechnego Spisu
Rolnego, w 2010 roku liczba gospodarstw na terenie gminy wynosiła 1 125, z czego 914 to
gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą.
Tabela 27. Liczba gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w Gminie
Alwernia w 2010 roku
Gospodarstwa rolne wg grup obszarowych użytków
rolnych
gospodarstwa ogółem
ogółem
1125
do 1 ha włącznie
444
72 | S t r o n a
powyżej 1 ha razem
681
1 - 5 ha
650
1 - 10 ha
674
1 - 15 ha
674
5 - 10 ha
24
5 - 15 ha
24
5 ha i więcej
31
10 ha i więcej
7
15 ha i więcej
7
gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą
ogółem
914
do 1 ha włącznie
313
powyżej 1 ha razem
601
1 - 5 ha
571
1 - 10 ha
594
1 - 15 ha
594
5 - 10 ha
23
5 - 15 ha
23
5 ha i więcej
30
10 ha i więcej
7
15 ha i więcej
7
Źródło: Powszechny Spis Rolny (2010)
Gospodarstwa do 1 ha włącznie stanowiły 97,2% gospodarstw ogółem oraz 96,7%
gospodarstw prowadzących działalność rolniczą. Gospodarstwa o areale 15 ha i więcej
stanowiły poniżej 1% gospodarstw.
73 | S t r o n a
Pod względem użytkowania gruntów najwięcej gospodarstw (47,3%) posiada użytki rolne
pod zasiewami.
Tabela 28. Liczba gospodarstw rolnych wg użytkowania gruntów w Gminie Alwernia
w 2010 roku
Użytkowanie gruntów
gospodarstwa rolne ogółem
liczba gospodarstw rolnych
grunty ogółem
1125
użytki rolne ogółem
1113
użytki rolne w dobrej kulturze
885
pod zasiewami
533
grunty ugorowane łącznie z nawozami
zielonymi
319
uprawy trwałe
137
sady ogółem
118
ogrody przydomowe
254
łąki trwałe
544
pastwiska trwałe
42
pozostałe użytki rolne
454
lasy i grunty leśne
275
pozostałe grunty
996
gospodarstwa indywidualne
liczba gospodarstw rolnych
grunty ogółem
1124
użytki rolne ogółem
1112
użytki rolne w dobrej kulturze
884
74 | S t r o n a
pod zasiewami
grunty ugorowane łącznie z nawozami
zielonymi
533
319
uprawy trwałe
137
sady ogółem
118
ogrody przydomowe
254
łąki trwałe
543
pastwiska trwałe
42
pozostałe użytki rolne
454
lasy i grunty leśne
275
pozostałe grunty
995
Najwięcej gospodarstw rolnych zajmuje się uprawą zbóż (88,7%).
Tabela 29. Liczba gospodarstw rolnych z uprawą wg rodzaju zasiewów w Gminie
Alwernia w 2010 roku
Gospodarstwa z uprawą wg rodzaju zasiewów
ogółem
533
zboża razem
473
zboża podstawowe z mieszankami
zbożowymi
ziemniaki
468
356
uprawy przemysłowe
3
buraki cukrowe
0
rzepak i rzepik razem
0
strączkowe jadalne na ziarno razem
0
75 | S t r o n a
warzywa gruntowe
17
gospodarstwa indywidualne
ogółem
533
zboża razem
473
zboża podstawowe z mieszankami
zbożowymi
ziemniaki
468
356
uprawy przemysłowe
3
buraki cukrowe
0
rzepak i rzepik razem
0
strączkowe jadalne na ziarno razem
0
warzywa gruntowe
17
W hodowli zwierząt gospodarskich liczebnie dominują gospodarstwa hodujące drób.
Tabela 30. Liczba gospodarstw pod względem hodowli zwierząt gospodarskich
w Gminie Alwernia w 2010 roku
Hodowla zwierząt gospodarskich (bydło, trzoda chlewna, konie,
drób)
liczba gospodarstw
bydło razem
59
bydło krowy
41
trzoda chlewna razem
54
trzoda chlewna lochy
0
konie
16
76 | S t r o n a
drób ogółem razem
515
drób ogółem drób kurzy
510
Gospodarstwa
towarowe
gminy
nastawiają
się
głównie
na
produkcję
zbóż,
a w szczególności kukurydzy i pszenicy kosztem zmniejszania się powierzchni uprawy
roślin okopowych.
W produkcji zwierzęcej zmniejsza się ilość krów mlecznych hodowanych w małych
gospodarstwach, a z uwagi na dotychczasową niską opłacalność produkcji również
większe gospodarstwa nie nastawiały się na hodowlę krów mlecznych.
4.3. Turystyka
Gmina Alwernia posiada dogodne warunki do rozwoju turystyki. Położona jest
na obszarze o wysokich walorach środowiskowo-krajobrazowych, na jej obszarze
znajduje się wiele obiektów zabytkowych, przebiegają przez nią szlaki turystyczne,
położona jest w pobliżu dużych miast.
Przez obszar gminy przebiegają następujące szlaki turystyczne:

Szlak Maryjny - międzynarodowa trasa pielgrzymkowa oznaczona jako I - 23
łącząca Częstochowę, Levocę na Słowacji i Mariazell w Austrii. Na terenie gminy
Alwernia przebiega przez Grojec, Alwernię i Podłęże, tam też umieszczono tablice
informacyjne o szlaku.

Szlak Papieski - obejmujący miejsca pobytu Karola Wojtyły na terenie powiatu
chrzanowskiego, w tym w Alwerni, Kwaczale, Okleśnej i Porębie Żegoty.
Oznakowane miejsca
Szlaku Papieskiego w Gminie Alwernia to Okleśna
w 2008 i Alwernia w 2009 roku, Kwaczała w 2011, Poręba Żegoty 2012, Regulice
2015.
77 | S t r o n a

Szlak Architektury Drewnianej - w Gminie Alwernia obejmuje zabytkową
zabudowę w Rynku Alwerni - domy podcieniowe z XIX i XX wieku (będące
obiektem Ekomuzeum Alwernia)

żółty szlak "Ziemi Chrzanowskiej i Dolinek Jurajskich"- Chrzanów, Lipowiec,
Alwernia, Krzeszowice. Jest najdłuższą (38 km) oznakowaną trasą prowadzącą po
Garbie Tenczyńskim i najbardziej reprezentatywną

zielony szlak - Alwernia, Poręba Żegoty, Dolina Wrzosy (rezerwat), Rybna, Czułów,
Czułówek, Kajasówka (rezerwat), Nowa Wieś Szlachecka, Czernichów. Cały szlak
ma długość 23 km

niebieski szlak - Alwernia Skowronek, Kamień, Czernichów. Długość 20 km

czarny szlak "Rudniański" - Grojec (od żółtego szlaku), Las Orlej, gajówka Wrzosy
Dolina Wrzosy, przełom Rudna, Las Kosiarz, Brodła Podlas, Czarny Las Kajasówka,
Długość 14 km.

szlak czerwony - Tenczyński - z Okleśnej do Krzeszowic

QUEST pt. "Od La Verny do Alwerni" - trasa turystyczna na międzynarodowym
szlaku
Kraków-Morawy-Wiedeń
Greenways,
adresowana
do
młodych
poszukiwaczy przygód i skarbów. Trasa przebiega po okolicy rynku w Alwerni.
Przez Gminę Alwernia przebiegają dwie międzynarodowe trasy rowerowe KrakówMorawy-Wiedeń Greenways i Eurovelo R4 łączące się z lokalnymi szlakami rowerowymi:

Trasa EuroVelo R4 to jedna z 12 europejskich turystycznych tras rowerowych,
których łączna długość to około 60 tysięcy kilometrów, z czego istnieje już
ok. 20 tysięcy km, głównie w Europie Zachodniej. Trasa EuroVelo R4 na odcinku
Pszczyna - Kraków pokrywa się ze szlakiem Kraków - Morawy - Wiedeń Greenways.

Kraków-Morawy-Wiedeń
Greenways
to
szlak
dziedzictwa
przyrodniczo-
kulturowego tworzony w oparciu o sieć tras rowerowych, pieszych, wodnych,
konnych oraz edukacyjnych ścieżek tematycznych. Główną jego osią jest 700kilometrowa trasa rowerowa, która łączy zabytkowe miasta i miasteczka, a także
cenne przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo tereny wiejskie. Począwszy od Jury
Krakowskiej, przez Ziemię Pszczyńską, Śląsk Cieszyński i Beskidy (od Krakowa.
78 | S t r o n a
przez Alwernię, Oświęcim, Pszczynę, Bielsko Białą, Ustroń, Skoczów do Cieszyna),
szlak przedostaje się do Czech na Morawy Południowe, gdzie pośród winnic
dociera do Dolnej Austrii. Zielony szlak Kraków - Morawy - Wiedeń stanie się
w przyszłości najdłuższą aleją drzew w Europie.
Atrakcję turystyczną Alwerni stanowi Ekomuzeum będące siecią rozproszonych w terenie
obiektów, tworzących żywą kolekcję obrazującą wartości przyrodnicze i kulturowe
regionu.
Na
szczególną
uwagę
zasługuje
zespół
osobliwości
geologiczno
–
przyrodniczych Jury, w tym:

Skały Gaudynowskie w Brodłach - jurajskie skałki geologiczne w postaci iglic
i prostopadłych ścian stanowiące pomnik przyrody nieożywionej o charakterze
rezerwatowym;

Źródła jurajskiej wody w Brodłach oraz triasowej wody w Regulicach – silne
wywierzysko bijące spod jurajskich skał wapiennych położonych na głębokości 80
m i będące odpływem wielkiego jeziora, wydającego przeszło 9 000m3 wody na
dobę;

Arkoza Kwaczalska - występująca w piaskowcu największa osobliwość geologiczna
występująca na terenie Gminy Alwernia. W arkozie znajdują się fragmenty
skrzemieniałych paleozoicznych pni araukarii - drzew szpilkowych, których tkanki
zostały zastąpione przez krzemionkę i w tej postaci dotrwały do naszych czasów.

Uzupełnieniem Ekomuzeum jest Ekomuzeum Garncarstwa (warsztat rzemiosła
garncarskiego) wraz z Izbą Tradycji Regionalnych w Regulicach, warsztat
rzeźbiarski i „Galeria Drzewiej” w Porębie Żegoty i zabytkowa zabudowa Rynku w
Alwerni.
Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS w 2013 roku łącznie w obiektach
hotelowych na terenie gminy Alwernia udzielono 895 noclegów, z noclegów skorzystało
1118 osób, w tym 71 turystów zagranicznych.
79 | S t r o n a
Tabela 31. Turystyczne obiekty noclegowe wg rodzajów w Gminie Alwernia w 2013 roku
Turystyczne obiekty noclegowe wg rodzajów
ogółem
obiekty ogółem VII
ob.
1
obiekty całoroczne VII
ob.
1
miejsca noclegowe ogółem VII
msc
16
miejsca noclegowe całoroczne VII
msc
16
osoba
158
-
895
korzystający z noclegów ogółem I-XII
udzielone noclegi ogółem I-XII
Gmina posiada duży potencjał do rozwoju turystyki, zarówno z racji swojego położenia,
walorów krajobrazowo-środowiskowych, jak też ze względu na znajdujące się w nim
zabytki, miejsca kultu religijnego, itp. Na terenie Gminy Alwernia panują szczególnie
dogodne warunki do uprawiania tzw. turystyki weekendowej - krótkich wyjazdów, zwykle
z wykorzystaniem dni wolnych od pracy, często w niedalekie okolice miejsca
zamieszkania. Gmina Alwernia może stać się celem takich wyjazdów dla mieszkańców
Krakowa, miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i innych większych ośrodków
miejskich położonych w pobliżu. Jednak ze względu na to, iż całe województwo
małopolskie cechuje się wysoką atrakcyjnością turystyczną, konieczne jest położenie
dużego nacisku na rozwój turystyki, by gmina mogła być konkurencyjna pod tym
względem. Problemem na terenie gminy jest niewystarczająco rozwinięta branża
turystyczna i okołoturystyczna. Potencjał turystyczny gminy nie może być w pełni
wykorzystany, ponieważ niedostateczna jest liczba przedsiębiorstw ukierunkowanych na
obsługę turystów. W 2014 roku na terenie gminy funkcjonowało tylko 26 przedsiębiorstw
branży hotelarskiej i gastronomicznej. Brakuje także w pełni rozwiniętej infrastruktury
turystycznej i okołoturystycznej, co utrudnia rozwój tej branży gospodarki lokalnej,
obniża jakość usług turystycznych świadczonych na terenie gminy oraz zmniejsza jej
atrakcyjność dla osób odwiedzających.
80 | S t r o n a
4.4. Stan finansów i charakterystyka budżetu
Zgodnie z danymi opublikowanymi w Banku Danych Lokalnych GUS, dochody budżetu
Gminy Miejsko-Wiejskiej Alwernia w 2013 roku wynosiły 29 710 113,34 zł. Dochody własne
stanowiły 55,7% dochodów ogółem.
Tabela 32. Dochody Gminy Alwernia w 2013 roku
Dochody ogółem
ogółem
zł
29 710 113,34
zł
2 001 342,68
zł
16 559 227,76
zł
8 719 027,00
ogółem
zł
4 431 858,58
inwestycyjne
zł
1 286 648,64
Dochody majątkowe
ogółem
Dochody własne
razem
Subwencja ogólna
razem
Dotacje
dotacje ogółem (celowe + dotacje §§ 200, 620)
Finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych
dochody razem
zł
1 904 978,19
Dochody uzyskane w rozdziałach ***78 - Usuwanie skutków klęsk
żywiołowych
Dział 600 - Transport i łączność
zł
48 133,32
81 | S t r o n a
Pod względem działów klasyfikacji budżetowej, największą część dochodów stanowią
dochody działu 756 (48,8%).
Tabela 33. Dochody Gminy Alwernia w 2013 roku według działów Klasyfikacji
Budżetowej
Dochody ogółem wg działów Klasyfikacji Budżetowej
Dział 010 - Rolnictwo i łowiectwo
zł
53930,66
zł
48133,32
Dział 700 - Gospodarka mieszkaniowa
zł
1507037,66
Dział 710 - Działalność usługowa
zł
8796,00
Dział 750 - Administracja publiczna
zł
123048,64
zł
2962,87
zł
672,00
Dział 754 - Bezpieczeństwo publiczne i ochrona
przeciwpożarowa
zł
14572,00
Dział 756 - Dochody od osób prawnych, od osób
fizycznych i od innych jednostek nieposiadających
osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich
poborem
zł
14496882,68
Dział 758 - Różne rozliczenia
zł
8765415,90
Dział 801 - Oświata i wychowanie
zł
1315380,61
Dział 851 - Ochrona zdrowia
zł
494,73
Dział 852 - Pomoc społeczna
zł
2555805,27
Dział 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza
zł
78285,03
Dział 900 - Gospodarka komunalna i ochrona
środowiska
zł
433791,43
Dział 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa
narodowego
zł
288508,29
Dział 751 - Urzędy naczelnych organów władzy
państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz
sądownictwa
Dział 752 - Obrona narodowa
82 | S t r o n a
Dział 926 - Kultura fizyczna
zł
16396,25
Dochód na jednego mieszkańca ogółem wynosił 2 328,38 zł. Była to wartość niższa
zarówno od średniej dla gmin powiatu chrzanowskiego (2 817,41 zł), jak też wszystkich
gmin województwa małopolskiego (3 518,93 zł). Dochody własne na 1 mieszkańca
wynosiły 1 297,75 zł.
Tabela 34. Dochody Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku
Dochody na 1 mieszkańca
ogółem
zł
2328,38
dochody własne
zł
1297,75
dochody własne - udziały w podatkach stanowiących
dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób
fizycznych
zł
597,78
dochody własne - udziały w podatkach stanowiących
dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób
prawnych
zł
28,97
dochody własne - dochody podatkowe ustalone i
pobierane na podstawie odrębnych ustaw
zł
483,05
Wydatki budżetu Gminy Alwernia ogółem wynosiły w 2013 roku 29 884 689,83 zł i były
wyższe od dochodów o 174 576,496 zł. Największy udział w wydatkach posiadały wydatki
bieżące ogółem – 85,1%.
83 | S t r o n a
Tabela 35. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 roku
Wydatki z budżetu ogółem
ogółem
zł
29 884 689,83
wydatki majątkowe ogółem
zł
4 448 570,57
wydatki majątkowe inwestycyjne
zł
4 448 570,57
wydatki bieżące ogółem
zł
25 436 119,26
wydatki bieżące na wynagrodzenia
zł
12 568 255,82
wydatki bieżące na pochodne od wynagrodzeń
zł
2 428 786,57
wydatki bieżące na zakup materiałów i usług
zł
4 829 266,00
dotacje ogółem
zł
1 024 421,94
świadczenia na rzecz osób fizycznych
zł
3 126 785,96
wydatki bieżące jednostek budżetowych ogółem
zł
20 798 816,99
zł
458 506,81
wydatki na obsługę długu (obsługa długu
publicznego bez wypłat z tytułu gwarancji i
poręczeń)
Pod względem działów klasyfikacji budżetowej, największą część wydatków stanowiły
wydatki w dziale 801 - Oświata i wychowanie. Łącznie wydatki w tym dziale wynosiły
52,2%.
Tabela 36. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 roku według działów Klasyfikacji Budżetowej
Wydatki ogółem wg działów Klasyfikacji Budżetowej
Dział 010 - Rolnictwo i łowiectwo
zł
38773,32
Dział 020 - Leśnictwo
zł
117,00
zł
875262,06
Dział 700 - Gospodarka mieszkaniowa
zł
2366226,28
84 | S t r o n a
Dział 710 - Działalność usługowa
zł
56871,35
Dział 750 - Administracja publiczna
zł
3391423,07
zł
2962,87
zł
672,00
zł
214491,89
Dział 757 - Obsługa długu publicznego
zł
458506,81
Dział 801 - Oświata i wychowanie
zł
15601710,41
Dział 851 - Ochrona zdrowia
zł
280501,31
Dział 852 - Pomoc społeczna
zł
3343203,47
Dział 854 - Edukacyjna opieka wychowawcza
zł
415068,80
Dział 900 - Gospodarka komunalna i ochrona
środowiska
zł
1200610,53
Dział 921 - Kultura i ochrona dziedzictwa
narodowego
zł
1408582,51
zł
229706,15
Dział 751 - Urzędy naczelnych organów władzy
państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz
sądownictwa
Dział 752 - Obrona narodowa
Dział 754 - Bezpieczeństwo publiczne i ochrona
przeciwpożarowa
Dział 926 - Kultura fizyczna
Wydatki Gminy Alwernia na jednego mieszkańca wynosiły w 2013 roku 2 342,06 zł.
Podobnie, jak w przypadku dochodów na 1 mieszkańca, była to wartość niższa zarówno
od średniej dla gmin Powiatu chrzanowskiego (2 732,12 zł), jak też całego Województwa
małopolskiego (3 497,96 zł).
Tabela 37. Wydatki Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku
Wydatki na 1 mieszkańca
ogółem
zł
2342,06
85 | S t r o n a
na oświatę i wychowanie
zł
1222,70
na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego
zł
110,39
4.5. Zidentyfikowane problemy sfery gospodarczej

dominacja tradycyjnych branż w gospodarce,

niedostatecznie rozwinięty sektor usług rynkowych (poza handlem),

niedostatecznie
rozwinięta
branża
turystyczna
i
około
turystyczna
(niewystarczająca liczba hoteli, punktów gastronomicznych, obiektów
infrastruktury turystycznej, itp.),

niedostateczny rozwój branż nowoczesnych, brak miejsc pracy dla osób
wysokowykwalifikowanych,

duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych.
Etap 2
PROCES UZYSKIWANIA
WYNIKÓW Z DIAGNOZY
Badanie opinii
mieszkańców nt. gminy
Realizacja etapu 2 prac diagnostycznych zostało zrealizowane poprzez badanie
ankietowe wśród mieszkańców Gminy Alwernia. Ankieta zawierała 11 pytań
dotyczących podstawowych kwestii związanych z Gminą. Część pytań miała
charakter otwarty i dotyczyła następujących kwestii:






najważniejsze zadania do zrealizowania przez samorząd gminny
oczekiwane kierunki rozwoju Gminy
czynniki wspomagające i czynniki hamujące rozwój Gminy
elementy negatywnie wpływające na warunki prowadzenia działalności gospodarczej
perspektywy dla lokalnej młodzieży
atuty, z których Gmina może być dumna
86 | S t r o n a
W badaniu zorganizowanym przez Urząd Miejski w Alwerni, wzięło udział
525 mieszkańców Gminy. Relacja uzyskanej liczebności ankiet zwrotnych do liczby
mieszkańców Gminy Alwernia wg stanu na koniec 2014 roku pozwala uznać uzyskane
wyniki jako reprezentatywne dla ogółu społeczności lokalnej, ze względu na jej
liczebność. Należy jednak pamiętać, że kryterium reprezentatywności może przyjmować
różne definicje w odniesieniu do przyjętych celów badań, w tym przypadku ankietowych.
Celem badań wspierających proces powstawania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia było
zapoznanie się z ogólną opinią mieszkańców na temat poziomu jakości życia na terenie
Gminy – i w tym znaczeniu, uzyskana liczebność odpowiedzi w powiązaniu z ich jakością
została uznana jako satysfakcjonująca i ważna do uwzględnienia w procesie
wnioskowania
w ostatecznym kształcie dokumentu Strategii Rozwoju Gminy Alwernia.
Wyniki badania kwestii pierwszej:
jak żyje się w Gminie Alwernia w porównaniu do innych gmin powiatu?
Pytanie miało na celu zbadanie
ogólnego poziomu zadowolenia
z miejsca zamieszkania w
odniesieniu do pozostałych gmin
powiatu.
Jak wynika z uzyskanych
rezultatów, ponad 60%
mieszkańców uważa, że na
terenie gminy żyje się
identycznie lub lepiej niż w
innych gminach. Blisko 40%
badanych uważa jednak, że
gorzej.
W Gminie Alwernia
żyje się ... niż innych gminach
lepiej
5%
gorzej
38 %
tak samo
57 %
87 | S t r o n a
Wyniki badania kwestii drugiej:
Ocena sytuacji gospodarczej Gminy?
Sytuacja gospodarcza Gminy Alwernia
Pytanie miało na celu zbadanie
ogólnej oceny sytuacji
gospodarczej Gminy.
Zdecydowana większość
mieszkańców sytuację
gospodarczą Gminy ocenia, jako
średnią lub dobrą. 21% badanych
wskazało na sytuacje złą.
dobra
4%
zła
21%
średnia
75%
Wyniki badania kwestii trzeciej:
Ocena poziomu życia rodziny?
Sytuacja przeciętnej rodziny żyjącej
w Gminie Alwernia
Pytanie miało na celu poznanie
opinii w zakresie sytuacji
przeciętnej rodziny Gminy.
biorących
w badaniu rodzin ocenia swoją
sytuację, jako średnią lub dobrą,
16 % badanych uważa ją, jako złą.
dobra
6%
zła
16%
średnia
78%
88 | S t r o n a
Wyniki badania kwestii czwartej:
Jakie są perspektywy dla młodzieży?
Czy w Gminie są dobre perspektywy
dla młodzieży
opinii w zakresie oceny
perspektyw rozwojowych
młodzieży Gminy.
badanych nie widzi szans
rozwojowych dla młodzieży.
Jedynie 18% ankietowanych
uważa, że perspektywy dla
rozwoju młodych mieszkańców
Gminy są dobre.
TAK 18%
NIE 82%
Dlaczego nie ma dobrych
perspektyw? – najliczniejsze
uzasadnienia dla odpowiedzi
negatywnych
1. Gmina nie dba o młodzież
2. brak perspektyw edukacyjnych,
rozwoju
3. brak pracy
4. brak oferty czasu wolnego
Dlaczego są dobre
perspektywy? – najliczniejsze
uzasadnienia dla odpowiedzi
pozytywnych
1. zajęcia dla dzieci i młodzieży, sport
2. nowe możliwości rozwojowe,
bliskość Krakowa
89 | S t r o n a
Wyniki badania kwestii piątej:
Powody, dla których mieszkam na terenie Gminy
powodów, dla których
społeczność mieszka na terenie
Gminy.
Blisko 90% ankietowanych
mieszka na terenie Gminy „z
jakiegoś powodu”, przeważają
wskazania pozytywnych
powodów. Pozostali są
„zmuszeni” do mieszkania na
terenie Gminy.
Mieszkam w Gminie Alwernia ponieważ ...
muszę, nie
mam
wyjscia,
możliwosci
10%
krajobraz,
zieleń, cisza
i spokój,
piekna
okolica
21%
pochodzenie
, to moje
miejsce
39%
bo praca,
dom, dzieci
21%
posiadam
mieszkanie,
dom
10%
Wyniki badania kwestii szóstej:
Oczekiwania mieszkańców wobec władz samorządowych
oczekiwań mieszkańców Gminy
wobec władz samorządowych –
najważniejszych spraw „do
załatwienia” (pod uwagę brane
były wyniki powyżej 10%
wskazań na konkretne zadanie).
1. Powstanie strefy gospodarczej / miejsca pracy
2. Drogi, chodniki całej gminy, rondo / sygnalizacja /
biedronka, remont drogi do lasu, oświetlenie,
wjazd A4
3. Strefa rekreacyjna/plac zabaw w parku EVRON,
orlik, siłownie pod chmurką, skate park, basen,
rynek, sala gimnastyczna, rozwój turystyczny,
stadion,
4. Kanalizacja całej Gminy, ochrona środowiska,
oczyszczalnia ścieków, oze,
5. Modernizacja budynków użyteczności publicznej,
przedszkoli i szkół (Grojec, Brodła), estetyka
miasta, bezpieczeństwo publiczne, (lepsza)
opieka zdrowotna,
6. Kluby, przestrzeń i oferta wspierająca młodych
7. Usprawnienie
pracy
Urzędu,
ZUK,
transparentność w decyzjach.
90 | S t r o n a
Wyniki badania kwestii siódmej:
Wskazanie czynników utrudniających rozwój gospodarczy
opinii mieszkańców w zakresie
czynników utrudniających
rozwój gospodarczy na terenie
Gminy - (pod uwagę brane były
wyniki powyżej 10% wskazań na
konkretne zadanie)
1. Brak terenów, obiektów, systemu zachęt dla
przedsiębiorczości i inwestorów
2. Urzędnicy,
stare
przyzwyczajenia,
czas
załatwiania spraw, biurokracja, niechęć do
współpracy
3. Podatki, przepisy, konkurencja
4. Brak zjazdu z A4
Wyniki badania kwestii ósmej:
Wskazanie atutów Gminy
Pytanie miało na celu
zidentyfikowanie przez
mieszkańców potencjałów
rozwojowych Gminy, jej atutów
1. Bliskość Krakowa i Śląska, autostrada, położenie
geograficzne,
bogactwo
natury,
walory
przyrodnicze, potencjał turystyczny, Zalew
Skowronek, Hala sportowa (otworzyć!)
2. Potencjał mieszkańców, ludzi młodych
3. Tereny inwestycyjne
4. Muzeum Pożarnictwa, Klasztor, inne zabytki
5. Organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa
6. Nowa władza samorządowa
91 | S t r o n a
Wyniki badania kwestii dziewiątej:
Wskazanie głównych wad Gminy
zidentyfikowanie przez
mieszkańców głównych wad
Gminy
1. Niezdrowa rywalizacja, brak współpracy
2. Brak strefy gospodarczej, terenów pod
inwestycje, pracy
3. Nepotyzm,
kolesiostwo,
interesowność,
biurokracja, przerost zatrudnienia
4. Stracone lata, zastój rozwojowy, niespełnianie
obietnic, niska aktywność
5. Brak wykorzystania potencjału młodzieży
6. Niski poziom opieki medycznej
7. Brak kanalizacji, zanieczyszczanie środowiska
Wyniki badania kwestii dziesiątej:
Jakich zmian oczekują mieszkańcy w perspektywie kolejnych 10 lat?
zidentyfikowanie oczekiwań
w zakresie wizji rozwoju Gminy
w kontekście kolejnych 10 lat
1. Baza turystyczna (stara linia kolejowa),
rekreacyjna dla rodzin, basen, park rozrywki,
strefa rozwoju, kino, orlik
2. Więcej miejsc pracy, strefa aktywności
gospodarczej
3. Lepsza infrastruktura edukacyjna, szkoła w
Grojcu
4. Estetyzacja obiektów i przestrzeni gminnej
5. Ośrodek
rehabilitacji
i
przychodnie
specjalistyczne, dobry standard opieki
6. Poprawa infrastruktury kanalizacyjnej całej
Gminy
7. MPK Kraków Alwernia Kraków
92 | S t r o n a
Wyniki badania kwestii jedenastej:
Z czego Gmina powinna być dumna?
Pytanie miało na celu określenie
powodów do dumy dla Gminy
1. Zabytki,
zabytkowy
Klasztor,
Muzeum
Pożarnictwa
2. Położenie, piękne tereny, krajobraz, rynek (żyje
się jak na całorocznych wakacjach)
3. Historii, Teatr Tradycja, Zespół Krakowiaczek,
Młoda Alwernia
4. Poziom edukacji, szkół i przedszkoli
5. Alvernia Studios, Alwernia SA
6. Zmiany Burmistrza
7. Solidarnej odbudowy Klasztoru
93 | S t r o n a
Etap 3
PROCES UZYSKIWANIA
WYNIKÓW Z DIAGNOZY
Analiza SWOT
Gminy Alwernia
W trakcie warsztatów strategicznych zrealizowanych pod kierunkiem Zastępcy
Burmistrza Gminy Alwernia Pani Anny Rajcy, w których udział wzięli reprezentanci
zaproszonych instytucji:
1.
2.
3.
4.
5.
Urząd Miejski w Alwerni
Radni Rady Miejskiej w Alwerni
Sołtysi miejscowości Gminy Alwernia
Władze Gminy Alwernia poprzednich kadencji
Przedstawiciele jednostek organizacyjnych Gminy
Dokonano wnikliwej analizy zasobów Gminy – jej mocnych i słabych stron, jak również
zewnętrznych szans i zagrożeń mogących w istotny sposób wpływać na ograniczenia
rozwojowe.
Analizę przeprowadzono techniką SWOT. Narzędzie to pozwoliło na analizowanie
wskazywanych czynników w kontekście miejsca występowania (wpływ zewnętrzny lub
wewnętrzny) oraz charakteru oddziaływania (pozytywne lub negatywne).
pozytywny
negatywny
wewnętrzne
S
silne strony
W
słabe strony
zewnętrzne
Miejsce występowania czynnika
Charakter oddziaływania czynnika
O
szanse
T
zagrożenia
94 | S t r o n a
W efekcie warsztatów strategicznych, osiągnięto następujące rezultaty:
1. Zdefiniowano kluczowe problemy rozwoju Gminy w oparciu o diagnozę, badania
opinii mieszkańców i ustalenia uczestników warsztatów;
2. Opracowano w grupach kluczowe elementy macierzy SWOT, zaprezentowano
wyniki pracy w grupach, w konsekwencji dokonano wyboru czynników
najistotniejszych dla Gminy.
95 | S t r o n a
5.
Wyniki analizy SWOT, charakteryzujące siły gminy, jej szanse, a także
słabe strony i występujące zagrożenia
SILNE STRONY [S]
1. Położenie między aglomeracjami (Kraków – Katowice), wysoka
dostępność do rynku pracy, edukacji wszystkich poziomów, kultury
i specjalistycznej służby zdrowia;
2. Dobra sieć dróg publicznych;
3. Dobre uzbrojenie w infrastruktur techniczną [gazowa, telefoniczna,
energetyczna];
4. Walory turystyczne, urok krajobrazu i atrakcje przyrodnicze [zalew
Skowronek, Skały Gaudynowskie, szlaki turystyczne i rowerowe,
platformy widokowe, parki krajobrazowe, Arkoza Kwaczalska,
różnorodność przyrodnicza, Wisła, bobry];
5. Aktualny plan zagospodarowania przestrzennego;
6. Liczne i cenne zabytki [Muzeum Pożarnictwa, Klasztor oo. Bernardynów,
zabytkowe kościoły Poręby Żegoty, Regulic, kapliczki];
7. Pamięć o tradycji [zespoły ludowe, garncarstwo, rękodzieło artystyczne,
rzemiosło];
8. Aktywność społeczna – KGW, stowarzyszenia, zespoły, grupy teatralne,
ochotnicza straż pożarna;
9. Aktywnie działające instytucje kultury [MGBP, SOK];
10. Baza kulturalna w sołectwach [domy ludowe, wiejskie, place zabaw,
biblioteki];
11. Zorganizowana sieć edukacyjna i sportowa [przedszkola, szkoły
podstawowe i gimnazja, boiska i hale sportowe];
12. Otwartość władz Gminy;
13. Wysoki poziom nauczania, mający odzwierciedlenie w osiąganiu
wysokich wyników na egzaminach.
96 | S t r o n a
SŁABE STRONY [W]
1. Brak systematycznej i formalnej współpracy z przedsiębiorcami;
2. Brak opieki nad dziećmi do lat 3 – brak żłobka;
3. Niski standard infrastruktury wodociągowej;
4. Niski standard gminnej infrastruktury drogowej;
5. Rozdrobnienie terenów rolniczych, problemy szkód łowieckich;
6. Brak oświetlenia na obrzeżach miejscowości;
7. Niedostateczny stopień skanalizowania Gminy;
8. Niski standard leczenia i dostępności do opieki medycznej;
9. Brak strefy gospodarczej, targowiska;
10. Niski poziom polityki senioralnej;
11. Niewystarczająca ilość miejsc pracy na terenie Gminy;
12. Rozproszenie instytucji i jednostek kultury;
13. Niski standard eksponowania i udostępniania miejsc atrakcyjnych
widokowo, turystycznie;
14. Niska zdolność inwestycyjna Gminy;
15. Niewystarczająca działalność promocyjna i informacja turystyczna;
16. Nierównomierne wykorzystanie bazy edukacyjnej [przedszkola, szkoły];
17. Niski stopień wykorzystania gminnych obiektów kulturalnych;
18. Brak dostępu do szerokopasmowego Internetu;
19. Zanieczyszczanie środowiska przez mieszkańców Gminy;
20. Brak gminnych programów wspierających inwestycje w odnawialne
źródła energii;
21. Brak oferty edukacyjnej dla szkół ponadgimnazjalnych;
22. Rozproszona zabudowa na terenie Gminy.
97 | S t r o n a
SZANSE [O]
1. Wykorzystanie położenia między aglomeracjami (Kraków – Katowice),
bliskość lotniska; dużych miast, autostrady A4 i drogi 780;
2. Utworzenie strefy aktywności gospodarczej i/lub turystycznej;
3. Wizerunek Gminy jako miejsca atrakcyjnego do zamieszkania –
kampanie przyciągające nowych mieszkańców
4. Nowe prorozwojowe programy unijne - możliwość pozyskania funduszy
europejskich;
5. Możliwość nawiązania współpracy z organizacjami pozarządowymi o
zasięgu regionalnym i krajowym;
6. Współpraca z parkami krajobrazowymi;
7. Uruchomienie zjazdu z autostrady A4;
8. Aktywna polityka rynku pracy w zakresie wsparcia osób bezrobotnych;
9. Wizerunek Alwerni, jako miejscowości przyjaznej dla turystyki
weekendowej;
10. Przyjazna administracja;
ZAGROŻENIA [T]
1. Brak skuteczności w pozyskiwaniu środków z UE;
2. Utrzymanie negatywnego trendy wskaźników demograficznych
[starzenie się społeczeństwa, przyrost naturalny];
3. Niski poziom atrakcyjności rynku pracy;
4. Wysoki poziom bezrobocia w powiecie;
5. Niestabilność prawa.
Po zakończeniu fazy diagnostycznej uporządkowano dotychczas zebrane informacje
– czego się dowiedzieliśmy? Następnie wyselekcjonowano i ustalono obszary
najistotniejsze dla rozwoju Gminy. Do uporządkowania wiedzy, wynikającej
98 | S t r o n a
z diagnozy oraz utworzenia logicznej podstawy do sformułowania celów
strategicznych, zastosowano narzędzie analizy TOWS/SWOT.
Na czym polegała analiza? Analizując wyniki SWOT zadaliśmy na warsztatach Zespołu
ds. Strategii Rozwoju Gminy osiem kluczowych pytań, które wskazały możliwą
strategię działania:




czy silne strony pozwolą wykorzystać szanse? Macierz 1.
czy słabe strony ograniczą lub zablokują wykorzystanie szans? Macierz 2.
czy silne strony pozwolą na przezwyciężenie zagrożeń zewnętrznych? Macierz
3.
i czy słabe strony wzmocnią negatywny skutek zagrożeń? Macierz 4.
oraz:




czy zagrożenia osłabiają silne strony? Macierz 5.
czy szanse potęgują silne strony? Macierz 6.
czy zagrożenia spotęgują słabości? Macierz 7.
i czy szanse pozwolą przezwyciężyć słabości? Macierz 8.
Przykładowe macierze w analizie SWOT/TOWS stosowane podczas pracy
warsztatowej:
Macierz TOWS/SWOT – Gmina Alwernia
(dla przykładu oddziaływanie słabych stron i szans)
SZ1
SZ2
SZ3
SZ4
SZ5
S1
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
S2
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
S3
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
S4
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
S5
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
Suma
Suma
Opis i mechanizm punktowania:
S – kolejne słabe strony
SZ – kolejne szanse
99 | S t r o n a
0-2 – skala ocen oddziaływania (0 – zależność nie występuje; 1 – zależność słaba; 2 –
zależność silna)
Macierz TOWS/SWOT – Gmina Alwernia
(dla przykładu oddziaływanie mocnych stron i zagrożeń)
Z1
Z2
Z3
Z4
Z5
M1
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
M2
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
M3
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
M4
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
M5
0-2
0-2
0-2
0-2
0-2
Suma
Suma
Opis i mechanizm punktowania:
M – kolejne mocne strony
Z – kolejne zagrożenia
0-2 – skala ocen oddziaływania (0 – zależność nie występuje; 1 – zależność słaba; 2 –
zależność silna)
Dla każdego z ośmiu pytań przedstawionych powyżej zbadaliśmy relacje i powiązania
zachodzące pomiędzy poszczególnymi zagrożeniami i siłami, szansami i siłami,
zagrożeniami i słabościami oraz szansami i słabościami wraz z systemem
punktowania wybranych relacji. Dzięki zastosowaniu takiego narzędzia, Gmina
Alwernia mogła obrać odpowiednią do wyników badania strategię działania:
Konkurencyjną
rozwojowych)
(eliminowanie
słabych
stron
i
wykorzystywanie
szans
Agresywną (maksymalne wykorzystanie silnych stron i szans wynikających
z otoczenia)
Konserwatywną (minimalizowanie negatywnego wpływu otoczenia przez
wykorzystanie mocnych stron i potencjału organizacji)
lub Defensywną (minimalizowanie słabych stron i próba eliminowania zagrożeń
otoczenia)
100 | S t r o n a
Dla uzyskania maksymalnie obiektywnych wyników analizy SWOT/TOWS ustalono,
że każdy z uczestników Zespołu ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia wykona proces
analityczny samodzielnie, a w dalszej kolejności nastąpi proces oceny uzyskanych
wyników i ustalenia ostatecznego wyniku wskazującego na możliwość obrania
konkretnej strategii działania Gminy Alwernia w perspektywie roku 2020.
6.
Wyniki analizy TOWS wskazującej na konieczność obrania konkretnej
strategii działania dla Gminy Alwernia.
Indywidualne wyniki analizy charakteryzowały się jedną wspólną cechą: wszyscy
uczestnicy Zespołu biorący udział w analizie jednogłośnie ocenili, że biorąc pod uwagę
badanie relacji i powiązań pomiędzy poszczególnymi czynnikami wskazanymi w analizie
SWOT, działanie Gminy Alwernia w kolejnych latach powinno być skoncentrowane
na działaniach eliminujących słabe strony oraz podejmowaniu inicjatyw
wykorzystujących szanse rozwojowe gminy wynikające z warunków otoczenia.
Uzyskane wyniki wskazują również, iż istotnym z punktu widzenia rozwoju Gminy
będzie wzmacnianie mocnych stron zidentyfikowanych w trakcie warsztatów
i potwierdzonych w konsultacjach społecznych.
Tabela. Zestawienie zbiorcze wyników analizy TOWS/SWOT
Szanse (SZ)
Zagrożenia (Z)
Silne strony (S)
122 + 109 = 231
24 + 37 = 61
Słabe strony (W)
135 + 119 = 254
69 + 58 = 127
Ta cecha wyników analizy (powiązanie słabych stron z szansami uzyskało najwyższą
punktową wagę) wskazuje na jasno określoną ocenę Zespołu ds. Strategii Rozwoju
Gminy w zakresie wyboru konkurencyjnej strategii działania samorządu.
Tabela. Strategia działania na podstawie analizy TOWS/SWOT
Szanse
Zagrożenia
Siły
Strategia agresywna
Strategia konserwatywna
101 | S t r o n a
Słabości
Strategia konkurencyjna
Strategia defensywna
Strategia konkurencyjna występuje w organizacji, w której przeważają słabe strony nad
siłami, natomiast w otoczeniu identyfikowane są szanse rozwojowe. Polega ona na
eliminowaniu słabych stron samorządu przy jednoczesnym tworzeniu konkurencyjności
Gminy przez maksymalne wykorzystanie szans. Wyniki analizy SWOT/TOWS były brane
pod uwagę w sposób bezpośredni w tworzeniu planu strategicznego dla Gminy Alwernia.
W efekcie zrealizowanych prac diagnostycznych w zakresie:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
aktualizacji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
analizy kierunków rozwojowych Powiatu Chrzanowskiego
analizy opracowań Statystycznego Vademecum Samorządowca
analizy Danych statystycznych Urzędu Miejskiego w Alwerni
analizy Danych statystycznych – Bank Danych Lokalnych
analizy wyników Badania opinii mieszkańców
analizy SWOT/TOWS
wniosków z cyklu warsztatów strategicznych
Zespół ds. Strategii Rozwoju Gminy Alwernia podczas kolejnych warsztatów
strategicznych wyznaczył priorytetowe obszary rozwoju, w ramach których należy
podejmować inicjatywy projektowe do roku 2020, adresowane do mieszkańców miasta,
gminy oraz sołectw:
7.
Zidentyfikowane i opracowane na powyższej podstawie obszary
w których planowany jest rozwój Gminy Alwernia.
OBSZARY STRATEGICZNEGO DZIAŁANIA:
WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
POTENCJAŁ WEWNĘTRZNY / MIESZKAŃCY
102 | S t r o n a
KOMPETENCJE TURYSTYCZNE GMINY
Na podstawie wyznaczonych obszarów strategicznego działania, określone zostały cele
strategiczne każdego obszaru, cele operacyjne w ramach celów strategicznych oraz
działania i inicjatywy planowane do podjęcia w celu realizacji wizji rozwoju Gminy
Alwernia do roku 2020.
103 | S t r o n a
Obszar 1. WARUNKI DLA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Cel strategiczny:
Zwiększenie konkurencyjności Gminy Alwernia
Cel operacyjny 1:
Wzrost atrakcyjności gospodarczej Gminy Alwernia
Cel 1. realizowany będzie m.in. poprzez działania i inicjatywy w zakresie:
1.1. identyfikowania nowych terenów inwestycyjnych o charakterze usługowym,
produkcyjnym i turystycznym w obszarze Gminy Alwernia;
1.2. infrastrukturalnego dostosowywania udostępnianych terenów inwestycyjnych
do potrzeb potencjalnych inwestorów;
1.3. planowania przestrzeni publicznej z przeznaczeniem na inwestycje turystyczne
1.4. tworzenia profesjonalnej oferty dla inwestorów;
1.5. promowania możliwości i przyciągania inwestorów w obszarze infrastruktury
turystycznej
1.6 budowa nowej przestrzeni targowej dla produktów wielobranżowych oraz
płodów rolnych
1.7. wdrażania w administracji samorządowej standardów obsługi inwestora;
1.8. organizacji współpracy inwestorów, przedstawicieli nauki i samorządów na rzecz
wdrażania przedsięwzięć wspólnych;
1.9. utworzenie inkubatora przedsiębiorczości
1.10. uzyskania pełnego połączenia z autostradą A4
Cel operacyjny 2:
Rozwijanie postaw przedsiębiorczych
2.1. uruchomienia różnorodnych form kształtowania postaw przedsiębiorczych
wśród dzieci i młodzieży
2.2. promowania przedsiębiorczości – możliwość korzystania przez młodzież
z doświadczenia i kompetencji lokalnych przedsiębiorców
2.3. promowania i rozwijania przedsiębiorstw ekonomii społecznej
2.4. uruchomienie „szkoły przedsiębiorczości” we współpracy z systemem edukacji,
organizacjami gospodarczymi, przedsiębiorcami, praktykami biznesu
2.5. marketingu możliwości rozwoju przedsiębiorczości – turystyka, agroturystyka,
tradycje w zakresie: przetwórstwa rolnego, przemysłu garncarskiego, rzemiosła
104 | S t r o n a
Obszar 2. POTENCJAŁ WEWNĘTRZNY / MIESZKAŃCY
Cel strategiczny:
Podniesienie komfortu życia mieszkańców
Cel operacyjny 1:
Poprawa stanu środowiska naturalnego
Cel 1. realizowany będzie głównie poprzez działania i inicjatywy w zakresie:
1.1. inwestycji w sieć kanalizacyjną na terenie Gminy
1.2. likwidację dzikich wysypisk i zanieczyszczeń środowiska
1.3. poprawy stanu infrastruktury wodociągowej
1.4. termomodernizacji budynków użyteczności publicznej
1.5. wdrażania energooszczędnych systemów zarządzania energią
1.6. upowszechniania informacji i promowania wykorzystania odnawialnych źródeł
energii
1.7. wspierania i organizowania przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii
podejmowanych przez mieszkańców, instytucje i przedsiębiorców działających na
terenie gminy
1.8. wykorzystywanie proekologicznych i innowacyjnych rozwiązań inwestycyjnych
Cel operacyjny 2:
Zwiększenie dostępności do usług publicznych
2.1. zapewnienie instytucjonalnej i programowej pomocy osobom wykluczonym lub
zagrożonych wykluczeniem
2.2. zapewnienie instytucjonalnej opieki nad dziećmi do lat 3
2.3. rozwijania oferty usług i opieki nad osobami starszymi
2.4.wykorzystania kompetencji osób starszych, tworzenia wspólnoty pokoleń
2.5. adekwatnego do potrzeb wykorzystania bazy edukacyjnej [szkoły, przedszkola]
2.6. znaczące podniesienie poziomu komunikacji i współpracy pomiędzy instytucjami,
jednostkami samorządowymi i mieszkańcami
2.7. wdrażania skutecznego systemu powiadamiania mieszkańców o planowanych
działaniach Gminy Alwernia.
Cel operacyjny 3:
Poprawa opieki zdrowotnej na terenie Gminy Alwernia.
3.1 zwiększenia dostępności i zapewnienia wysokiej jakości usług medycznych
105 | S t r o n a
3.2 wykorzystanie nowych technologii, nowoczesnej aparatury i sprzętu
medycznego w ofercie opieki zdrowotnej działającej na terenie Gminy
3.3 rozwoju systemów teleinformatycznych, zapewniających dostępność, integrację
i poprawę jakości usług publicznych
3.4 organizowanie i realizowanie działań o charakterze profilaktycznym
Cel operacyjny 4:
Poprawa stanu gminnej infrastruktury drogowej i komunikacji
4.1. zapewnienia bezpieczeństwa pieszym [chodniki, oświetlenie, sygnalizacja]
4.2. poprawy rozwiązań w organizacji ruchu drogowego na terenie Gminy
4.3. organizacji linii MPK Kraków – Alwernia – Kraków
4.4. uzyskania wpływu na koordynację siatki połączeń komunikujących Alwernię ze
strategicznymi dla Gminy miejscowościami
106 | S t r o n a
Obszar 3. KOMPETENCJE TURYSTYCZNE GMINY
Cel strategiczny:
Zwiększenie atrakcyjności przestrzeni i oferty dla turystki weekendowej
Cel operacyjny 1:
Poprawa jakości noclegowej bazy agroturystycznej
1.1. rozwijania bazy noclegowej zgodnie z obecnymi standardami obsługi ruchu
agroturystycznego
1.2. tworzenia warunków dla rozwoju agroturystyki
1.3. uruchamiania systemów zachęt do inwestowania w infrastrukturę turystyczną
1.4. poszukiwania i/lub organizowania źródeł współfinansowania rozwoju bazy
noclegowej
Cel operacyjny 2:
Turystyczne zagospodarowanie przestrzeni i potencjałów czasu wolnego Gminy
Alwernia
2.1. rewitalizacji i zwiększenia skali zagospodarowania turystycznego atrakcji Gminy
[zalew Skowronek, Skały Gaudynowskie, szlaki turystyczne i rowerowe, platformy
widokowe, parki krajobrazowe, Arkoza Kwaczalska, różnorodność przyrodnicza,
Wisła, bobry]
2.2. tworzenia warunków pobytowych i oferty spędzania czasu dla seniorów
2.3. opracowanie i wdrożenie oferty związanej ze słynnymi postaciami Gminy
2.4. zwiększenie intensywności działania i promocji działalność gminnych instytucji
kulturalnych [domy ludowe, organizacje pozarządowe, biblioteki]
2.5. uruchomienie turystycznego produktu w oparciu o rozwiniętą infrastrukturę
sportu i kultury fizycznej [baza stadionowa, orliki]
2.6. tworzenia lokalnych tras rekreacyjnych (ścieżki rowerowe, biegowe, narciarskie)
2.7. opracowanie spójnego systemu informacji turystycznej [atrakcje turystyczne,
obiekty rekreacyjne, produkty lokalne, obiekty dziedzictwa przyrodniczego i
kulturowego]
2.8. współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego Lokalnej Grupy Działania na
rzecz tworzenia wspólnej oferty turystycznej
2.9. wdrożenie w administracji samorządowej i instytucjach partnerskich wysokiego
standardu obsługi ruchu turystycznego
107 | S t r o n a
Cel operacyjny 3:
Gmina Alwernia – przestrzenią kultury, twórczości i sztuki
3.1. rewitalizacji/utworzenia spójnej przestrzeni/miejsca dla potrzeb zintegrowanej
oferty Centrum Kultury
3.2. organizacji cyklicznych zdarzeń kulturalnych i artystycznych / muzyczne,
teatralne, parateatralne, plastyczne i performatywne /
3.3. wykorzystania w działalności kulturalnej „typowych i nietypowych” miejskich
przestrzeni / plenery parków krajobrazowych i terenów zielonych, nieczynnej linii
kolejowej, przestrzeni miejskiej, osiedla /
3.4. tworzenia i adaptowania przestrzeni publicznej dla sztuki
3.5. inicjowania wspólnych wydarzeń i zjawisk kulturalnych z instytucjami
działającymi na terenie Gminy Alwernia.
108 | S t r o n a
7.
System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia 2015 – 2020
Przyjęty proces wdrażania Strategii zawiera się w dwóch warstwach realizacyjnych:
[1] warstwa organizacyjna –
[1.1] formalne umocowanie zadania w strukturze
organizacyjnej Urzędu Miejskiego w Alwerni
[1.2] uruchomienie roboczych rocznych przeglądów
wdrożeniowych wraz z oceną rezultatów podejmowanych
działań
[2] warstwa merytoryczna –
[2.1] opracowywanie rocznych planów działania w relacji do
celów operacyjnych Strategii
[2.2] doprowadzenie do zgodności wykorzystywanych
narzędzi rozwoju z kierunkami działania Strategii
[2.3] pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na działania
i inicjatywy zidentyfikowane w dokumencie Strategii
[2.4] kontynuowanie procesu uspołeczniania zapisów
Strategii
[1.1]
formalne umocowanie zadania w strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego
w Alwerni:
Na początkowym etapie prac strategicznych przesądzono, że w aspekcie
instytucjonalnym proces wdrażania Strategii będzie wewnętrzną kompetencją Urzędu
Miejskiego – jako wyraz poważnego zobowiązania władz samorządowych do uzyskania
zakładanych w dokumencie rezultatów. Obecna struktura organizacyjna Urzędu stwarza
możliwości realizacji zadań, które zgodnie z założeniami systemu wdrażania pozwolą na
jej efektywne wdrożenie. Wydział (Koordynator Strategii), któremu ostatecznie zostaną
przypisane kompetencje realizacyjne, pełnić będzie funkcje koordynacyjne wobec
pozostałych
struktur
Urzędu
Miejskiego,
merytorycznie
odpowiedzialnych
za przygotowanie, zgodnie ze swoimi kompetencjami rocznych planów działania.
109 | S t r o n a
[1.2]
uruchomienie roboczych, rocznych przeglądów wdrożeniowych wraz z oceną
rezultatów podejmowanych działań:
Koordynator Strategii – jako odpowiedzialny za osiągnięcie planowanych rezultatów
Strategii – organizuje i prowadzi roczne przeglądy strategiczne monitorując proces jej
realizacji.
Sprawozdania
dokumentujące
przebieg
spotkań
przekazywane
są bezpośrednio do Burmistrza Gminy Alwernia – podlegając ocenie, modyfikacji
i ostatecznie akceptacji.
[2.1]
opracowywanie rocznych planów działania w relacji do celów operacyjnych
Strategii:
Koordynator Strategii zobowiązany jest do koordynacji i nadzorowania opracowania
szczegółowych planów działania – adekwatnych do celów operacyjnych ustalonych dla
Strategii Rozwoju.
Przez plany działania rozumie się przygotowanie koncepcji konkretnych projektów
w strukturze N.O.W.E.:
Nazwa zadania – tytuł przedsięwzięcia inwestycyjnego
Obiektywna potrzeba – uzasadnienie realizacyjne
Wymierne korzyści – posługiwanie się wskaźnikami produktu i rezultatu
Ekonomiczne uzasadnienie – racjonalne finansowo
Szczegółowe plany działania zostaną opracowane w terminie wyznaczonym przez
Koordynatora Strategii. Od tego momentu będą obowiązywały pozostałe terminy
procesu wdrażania Strategii.
Cechy charakterystyczne planów działania:
 w pełni koincydentne swym zakresem z zapisami Strategii Rozwoju Gminy Alwernia
2015 – 2020, Strategią Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego obowiązującą do roku 2020,
110 | S t r o n a
Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011 – 2020, strategiami krajowymi
oraz europejskimi źródłami finansowania rozwoju na lata 2014 – 2020
 aprobowane przez otoczenie samorządu Alwerni, wypracowane z udziałem Rady
Miejskiej w Alwerni
 uzgodnione, jako indywidualne lub partnerskie (zapewnienie konsultacji
międzygminnych w kontekście poszukiwania szans rozwojowych w oparciu
o współpracę partnerską)
 zaakceptowane przez Skarbnika Gminy Alwernia z punktu widzenia zarządzania
finansowego samorządu w perspektywie długoterminowej
[2.2] Doprowadzenie do zgodności wykorzystywanych narzędzi rozwoju z kierunkami
działania Strategii:
Narzędzia planistyczne:
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego
Wieloletnie prognozy Finansowe
Roczny budżet Gminy Alwernia
zostaną wykorzystane, jako fundament realizacyjny Strategii. Opracowanie i akceptacja
w/w dokumentów w sposób bezwzględny zostanie poprzedzona badaniem stopnia
wpływania na realizację zapisów Strategii.
[2.3]
Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na działania i inicjatywy zidentyfikowane
w dokumencie Strategii:
Odpowiedzialny za analizowanie źródeł, oceny ich adekwatności i pozyskiwanie funduszy
zewnętrznych Koordynator Strategii, odpowiadać będzie za szczegółowe zadania
w zakresie:
 tworzenie bazy wiedzy na temat zewnętrznych źródeł finansowania rozwoju
samorządu, MSP oraz organizacji III sektora
 inicjowania i koordynowania prac przygotowawczych dla realizacji projektów
 świadczenia usług doradczych i eksperckich partnerom samorządu (organizacje
społeczne, przedsiębiorcy i inni zainteresowani) w zakresie możliwości zewnętrznego
wsparcia ich rozwoju
 kierowania budowaniem partnerstw instytucjonalnych i zadaniowych
111 | S t r o n a
[2.4] Kontynuowanie procesu uspołeczniania zapisów Strategii:
Partycypacja społeczna w tworzeniu strategii może przybierać różne formy – od biernego
uczestnictwa do aktywnego udziału na każdym etapie konstruowania dokumentu.
W toku dyskusji nad kształtem i zakresem konsultacji społecznych zdecydowano, że
udział społeczeństwa to ważny element tworzenia strategii rozwoju i bezwzględnie
należy uwzględnić jego udział na poszczególnych etapach realizacyjnych,
z uwzględnieniem trzech poziomów uspołeczniania: informowania (o tym co i dlaczego
robimy), konsultowania (poznanie potrzeb, różnych punktów widzenia, komentarzy i opinii)
oraz współdecydowania (uzyskanie akceptacji dla poszczególnych faz procesu tworzenia
strategii).
Zrealizowany zakres uspołeczniania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia
Etap
Proces uspołeczniania
1. Organizacja prac nad
Strategią
a. Informacja
o przystąpieniu do prac
nad Strategią
b. Przedstawienie Zespołu
ds. Strategii
c. Krótkie omówienie
procesu tworzenia
Strategii
a. Przedstawienie
propozycji wizji
b. Uzasadnienie wyboru
c. Analiza zgłoszonych
uwag, opinii
a. Przedstawienie
wyników diagnozy
b. Analizowanie
uzyskanych wyników
c. „Poszukiwanie pól
współpracy”
d. Dyskusja, wspólne
wnioskowanie
a. Zgłaszanie problemów
gminy
b. Informacja o wynikach
analizy problemowej
2. Wizja Strategii
3. Diagnoza strategiczna
4. Analiza problemowa
Poziom uspołeczniania
INFORMOWANIE
INFORMOWANIE
KONSULTOWANIE
INFORMOWANIE
KONSULTOWANIE
INFORMOWANIE
112 | S t r o n a
c. Uzasadnienie wyborów
w zakresie obszarów
problemowych
5. Plan strategiczny
a. Przedstawienie
sformułowanych celów
strategicznych
b. Uzasadnienie
dokonanych wyborów
c. Wspólne tworzenie
celów strategicznych –
korekty, zmiany,
sugestie
i komentarze
d. Formułowanie zmian
w ostatecznym
kształcie dokumentu
KONSULTOWANIE
WSPÓŁDECYDOWANIE
INFORMOWANIE
KONSULTOWANIE
WSPÓŁDECYDOWANIE
Kontynuacja uspołeczniania Strategii Rozwoju Gminy Alwernia realizowana będzie
poprzez:
1. Publikację dokumentu Strategii na stronie internetowej Gminy
2. Publikacje prasowe dotyczące procesu powstawania i uchwalenia dokumentu
Strategii
3. Organizację spotkań branżowych z „partnerami” Strategii – organizacjami
III sektora, przedsiębiorcami, władzami Powiatu Chrzanowskiego i Województwa
Małopolskiego,
4. Udostępnianie rezultatów z procesu wdrażania Strategii w otoczeniu Gminy
Alwernia.
113 | S t r o n a
SPIS TABEL
Tabela 1. Powierzchnia poszczególnych sołectw Gminy Alwernia....................................... 27
Tabela 2. Porównanie gęstości zaludnienia gmin Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku . 29
Tabela 3. Porównanie gęstości zaludnienia miast Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku . 30
Tabela 4. Formy użytkowania terenu w Gminie Alwernia .................................................... 32
Tabela 5. Poziom rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Gminie Alwernia w 2013
roku ........................................................................................................................... 37
Tabela 6. Porównanie stopnia zwodociągowania i stopnia skanalizowania Gminy
Alwernia, Powiatu chrzanowskiego i Województwa małopolskiego w 2013 rok 37
Tabela 7. Podstawowe dane dotyczące funkcjonowania oczyszczalni ścieków w Gminie
Alwernia w latach 2012 i 2013 ................................................................................... 39
Tabela 8. Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych z obszarów niepodłączonych do
sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku ...................... 39
Tabela 9. Poziom rozwoju sieci gazowej w Gminie Alwernia w 2013 roku .......................... 40
Tabela 10. Dzikie wysypiska na terenie Gminy Alwernia w 2012 roku .................................. 42
Tabela 11. Liczba ludności poszczególnych gmin Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku
(stan na 31.12 )......................................................................................................... 45
Tabela 12. Liczba ludności poszczególnych miast Powiatu chrzanowskiego w 2014 roku
(stan na 31.12) ......................................................................................................... 46
Tabela 13. Przyrost naturalny na 1000 ludności w Gminie Alwernia w latach 2005-2014 .... 47
Tabela 14. Saldo migracji w Gminie Alwernia w latach 2005-2014 ........................................ 47
Tabela 15. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym
w Gminie Alwernia w 2014 roku ............................................................................ 48
Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe Gminy Alwernia w 2013 roku ............................................ 51
Tabela 17. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne w Gminie Alwernia
w 2013 roku ............................................................................................................. 52
Tabela 18. Wskaźniki dla zasobów mieszkaniowych Gminy Alwernia, Powiatu
chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego w 2013 roku ..................... 53
Tabela 19. Liczba szkół podstawowych i gimnazjów oraz uczniów do nich uczęszczających
i ich absolwentów w Powiecie chrzanowskim w roku szkolnym 2013/2014 ...... 54
Tabela 20. Funkcjonowanie Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni w 2014 roku .... 56
Tabela 21. Funkcjonowanie bibliotek na terenie Gminy Alwernia w 2013 roku ................... 58
Tabela 22. Funkcjonowanie placówek ochrony zdrowia na terenie Gminy Alwernia w 2013
roku ..........................................................................................................................61
Tabela 23 Świadczenia pomocy społecznej w gminie Alwernia w 2013 roku ...................... 63
Tabela 24. Bezrobocie w Powiecie chrzanowskim w maju 2014 roku.................................. 66
Tabela 25. Liczba osób pracujących na terenie Gminy Alwernia, miasta Alwernia i Powiatu
chrzanowskiego w 2013 roku................................................................................. 67
Tabela 26. Porównanie wskaźnika aktywności gospodarczej na terenie miasta Alwernia,
Gminy Alwernia, Powiatu chrzanowskiego oraz Województwa małopolskiego
w 2014 roku ............................................................................................................. 72
114 | S t r o n a
Tabela 27. Liczba gospodarstw rolnych wg grup obszarowych użytków rolnych w Gminie
Alwernia w 2010 roku ............................................................................................. 72
Tabela 28. Liczba gospodarstw rolnych wg użytkowania gruntów w Gminie Alwernia
w 2010 roku ............................................................................................................. 74
Tabela 29. Liczba gospodarstw rolnych z uprawą wg rodzaju zasiewów w Gminie Alwernia
w 2010 roku ............................................................................................................. 75
Tabela 30. Liczba gospodarstw pod względem hodowli zwierząt gospodarskich w Gminie
Alwernia w 2010 roku ............................................................................................. 76
Tabela 31. Turystyczne obiekty noclegowe wg rodzajów w Gminie Alwernia w 2013 r ….80
Tabela 32. Dochody Gminy Alwernia w 2013 roku ..................................................................81
Tabela 33. Dochody Gminy Alwernia w 2013 r. według działów Klasyfikacji Budżetowej .. 82
Tabela 34. Dochody Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku ..................................... 83
Tabela 35. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 roku .................................................................. 84
Tabela 36. Wydatki Gminy Alwernia w 2013 r. według działów Klasyfikacji Budżetowej ... 84
Tabela 37. Wydatki Gminy Alwernia na 1 mieszkańca w 2013 roku....................................... 85
5. SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1. Schematyczna mapa Województwa małopolskiego .......................................... 20
Rysunek 2. Schematyczna mapa Powiatu chrzanowskiego .................................................. 21
Rysunek 3. Schematyczna mapa Gminy Alwernia ................................................................. 22
Rysunek 4. Podział Województwa małopolskiego na subregiony....................................... 25
Rysunek 5. Mapa Gminy Alwernia .......................................................................................... 28
6. SPIS WYKRESÓW
Wykres 1. Liczba mieszkańców Gminy Alwernia w latach 2005-2014 ................................... 44
Wykres 2. Liczba mieszkańców miasta i obszarów wiejskich Gminy Alwernia w latach
2005-2014 ................................................................................................................ 45
Wykres 3. Udział liczby ludności wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Alwernia
w latach 2005-2014 (w %) ....................................................................................... 49
Wykres 4. Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności
ogółem w Gminie Alwernia, Powiecie chrzanowskim i Województwie
małopolskim w latach 2009-2013 .......................................................................... 64
Wykres 5. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w Gminie Alwernia w latach 20052014 ......................................................................................................................... 69
Wykres 6. Liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w Gminie
Alwernia w 2014 roku według PKD 2007 .............................................................. 70
115 | S t r o n a

Strategia Rozwoju Gminy Alwernia na lata 2015 – 2020

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przewodnik Turystyczny