wartość hodowlana

Transkrypt

wartość hodowlana

Cena 7,85 zł
(w tym 8% VAT)
LUTY 2015
PL ISSN 1898-987X
2
CZASOPISMO POLSKIEJ FEDERAC JI HODOWCÓW BYDŁA I PRODUCENTÓW MLEKA
C Z A S O P I S M O U K A Z U J E S I Ę O D 1 9 4 8 r.
WARTOŚĆ
HODOWLANA
– DRUGA OCENA
Z GENOMEM
RANKING KRÓW
KARY I NAGRODY
- RYNEK PO KWOTACH
polecAMY
12
Wyniki kolejnej oceny
Druga ocena wartości hodowlanej buhajów
przy uwzględnieniu genomiki już służy
hodowcom.
WYDAWC A
Ze sp ó ł re d a kc y jny :
Radosław Iwański – redaktor naczelny
[email protected]
Mateusz Uciński – redaktor graficzny
[email protected]
Martyna Mendza – reklama i prenumerata
[email protected]
Dorota Grabarska – stała współpraca
Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych
ogłoszeń i reklam.
Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania
i zmian przesyłanych tekstów.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie
części lub całości tekstów
bez zezwolenia wydanego w formie pisemnej
jest ściśle zabronione.
Okładka: PFHBiPM PHOTO TEAM
Ad res redakcji:
ul. Żurawia 22, 00-515 Warszawa
tel./fax 22 502 33 21
[email protected]
Polska Federacja Sp. z o.o.
ul. Żurawia 22, 00-515 Warszawa
tel./fax 22 502 33 21
www.polskafederacja.pl
Druk:
ArtDruk, Kobyłka
Nakład:
23 700 egz.
Reklamy:
zamawiane wyłącznie
drogą elektroniczną:
[email protected]
HODOWLA
PRZYSPIESZA DZIĘKI
GENOMICE
P
roducenci mleka zdają sobie sprawę z ogromnego
postępu, jaki niesie ze sobą genotypowanie zwierząt.
Podstawą selekcji jałowic, krów i buhajów jest przecież
wybór zwierząt o najwyższej wartości hodowlanej, które są
przeznaczane do dalszej hodowli. Czytanie z genomu zwierzęcia
w sposób do niedawna jeszcze niewyobrażalny przyspiesza tę
selekcję i jest podstawą do prowadzenia nowoczesnej hodowli.
Hodowcy mogą być zadowoleni, bo ukazała się już druga wycena
wartości hodowlanej buhajów dokonana na podstawie genomu.
Dzięki technologii genomowej młode buhaje mogą być już
użytkowane przez hodowców w tym roku. Czy zdajecie sobie
sprawę z tego, co by było, gdybyśmy
nadal musieli czekać na najnowsze
osiągnięcia nauki? Czekając na ocenę buhajów na podstawie potomstwa, wyniki oceny takich buhajów
byłyby dostępne dopiero za trzy,
a w najlepszym wypadku może za
dwa lata. Dzięki ocenie genomowej
zdecydowanie zmniejszamy odstęp
międzypokoleniowy i w ten sposób
znacznie powiększamy postęp genetyczny w hodowli. Poza tym analiza nowych i poprzednich wyników
oceny pozwala stwierdzić, że buhaje
genomowe mają przewagę nad
swoimi konwencjonalnie ocenionymi
braćmi wyrażoną indeksem PF.
Przypomnę, że PFHBiPM w minionym roku zmieniła ten syntetyczny
indeks selekcyjny po to, żeby określał on także walory genetyczne
bydła mlecznego. Genomika stała się dostępna dzięki nowemu
programowi hodowlanemu, który został zatwierdzony przez
ministerstwo rolnictwa.
Hodowcy oczekują krów zdrowych, wydajnych i dłużej żyjących. Warto również przypomnieć, że odnośnie takich cech, jak
produkcja, pokrój, komórki somatyczne i długowieczność, to
właśnie buhaje genomowe mają średnią wartość hodowlaną
wyższą od średniej wartości buhajów konwencjonalnych. Najnowsza ocena dotyczy blisko 1 tys. buhajów. Dla przypomnienia
– poprzednia, pierwsza wycena genomowa obejmowała populację o ponad 200 sztuk mniejszą. Hodowcy mają większy wybór,
a ocena poprzez wzrost ocenianej populacji jest precyzyjniejsza.
Najnowsza wycena wartości hodowlanej szereguje także
krowy. W tym numerze przedstawiamy listę najlepszych krów
rasy PHF odmiany czarno-białej. Najlepsze krowy holsztyńskofryzyjskie są córkami 18 rozpłodników. Wśród nich dominuje
amerykański Manifold. Wysokie indeksy PF otrzymały także
córki dwóch innych buhajów ze Stanów Zjednoczonych: AltaIoty
i Haydena. Trzy krowy w zestawieniu pochodzą po ojcach (Jegier
ET i Bukszpan) wyhodowanych w Polsce.
Praca hodowlana jest ciężka i bardzo mozolna. Mimo tego,
że „hodowla przyspiesza” dzięki genomice, to efekty pracy hodowlanej nie są znane z dnia na dzień. Dzięki wspomnianym
narzędziom możemy, z czego trzeba zdawać sobie sprawę,
obniżać koszty produkcji mleka.
[ Radosław Iwański ]
hodowla i chów bydła
3
spis treści
26
ANNO DOMINI 2014
Trudny i pracowity
. rok za nami.
Kolejne wyzwania przed nami.
6Ciekawostki
8Fakty
12 Gorący temat
17 Hilda z królewskiej linii
18 Setka najlepszych
22ceny
26 Alfabet i liczby Federacji
30 Mocne związki
34 Zanieczyszczający płaci
36 Były sobie kwoty, a będzie…
42 Pakiet mleczny w praktyce
48 Z jakich odmian zrobić kiszonkę?
52 OTiB prawdę powie
54 Sędzia to nie zawód, ale profesja
56 w wolnej chwili
Pakiet mleczny w praktyce
42
To, co wprowadziła Komisja Europejska, u nas funkcjonuje od dawna.
Pakiet mleczny nie okazał się zbawiennym.
Zanieczyszczający
płaci
Co po kwotach mlecznych?
Czy unijni producenci mleka
dobrowolnie zamrożą produkcję
i zapłacą kary? Więcej pytań niż
odpowiedzi.
4
34
HARMONOGRAM WYSTAW 2015
WYSTAWY I TARGI O ZASIĘGU KRAJOWYM
NAZWA IMPREZY
DATA
ORGANIZATOR
KONTAKT
XV Międzynarodowe Targi
FERMA BYDŁA w Łodzi
20-22 II
DLG AgroFood
61 639 09 25
XXVII Krajowa Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Poznaniu
15-17 V
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
61 869 26 95
IX Krajowa Wystawa Czerwonego
Bydła Polskiego w Szczyrzycu
6-7 VI
Krajowy Związek Hodowców Czerwonego Bydła
Polskiego
504 409 532
Konferencja ICAR 2015 w Krakowie
10-12 VI
Polska Federacja Hodowców Bydła
i Producentów Mleka
22 502 33 99
XI Krajowa Wystawa Bydła Simentalskiego
w Rudawce Rymanowskiej
29-30 VIII
Polski Związek Hodowców Bydła Simentalskiego
13 467 11 72
Podlaskie Forum Bydła
Piątnica k. Łomży
21-22 XI
Polska Federacja Hodowców Bydła
i Producentów Mleka
22 502 32 93
WYSTAWY I TARGI O ZASIĘGU WOJEWÓDZKIM I REGIONALNYM
NAZWA IMPREZY
DATA
ORGANIZATOR
KONTAKT
XXI Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Sielinku
29-31 V
Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Sielinku
61 447 36 58
V Lubuska Wystawa Bydła Mlecznego
w Lubniewicach
30-31 V
Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku
95 755 76 14
XV Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Płoniawach - Bramurze
31 V
Wójt Gminy
Płoniawy- Bramura
29 717 80 61
XXIV Pomorska Wojewódzka Wystawa Zwierząt
Hodowlanych w Lubaniu k. Kościerzyny
6-7 VI
Pomorski Ośrodek Doradztwa
Rolniczego w Lubaniu
58 688 20 11
Śląska Wystawa Bydła Hodowlanego
w Kamieniu Śląskim
13-14 VI
Okręgowy Związek Hodowców Bydła
w Opolu
696 493 231
VII Mazowiecka Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Poświętnem - Płońsku
13-14 VI
Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Poświętnem - Płońsku
23 663 07 00
XVI Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Starym Polu
20-21 VI
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Starym Polu
55 270 11 00
XVII Wojewódzka Wystawa Zwierząt
Hodowlanych w Bratoszewicach
20-21 VI
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Bratoszewicach
42 719 89 28
Warmińsko-Mazurska Wystawa Zwierząt
Hodowlanych w Ostródzie
20-21 VI
Warmińsko-Mazurski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego w Olsztynie
89 526 44 39
XX Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Piotrowicach
27-28 VI
Dolnośląska Izba Rolnicza
71 339 98 26
XXII Regionalna Wystawa Zwierząt
Hodowlanych w Szepietowie
27-28 VI
Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Szepietowie
86 275 89 44
XVII Regionalna Wystawa Zwierząt
Hodowlanych w Boguchwale
27-28 VI
Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Boguchwale
17 870 15 00
X Świętokrzyska Wystawa Zwierząt
Hodowlanych w Modliszewicach
27-28 VI
Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Modliszewicach
41 372 22 84
XXIX Wystawa Zwierząt Hodowlanych, Maszyn
i Urządzeń Rolniczych w Sitnie k. Zamościa
4-5 VII
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Końskowoli
81 889 06 00
XVI Regionalna Kujawsko-Pomorska Wystawa
Zwierząt Hodowlanych w Minikowie
4-5 VII
Kujawsko-Pomorski
Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
52 386 72 00
IV Podhalańska Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Ludźmierzu
11-12 VII
Małopolskie Towarzystwo Hodowców Bydła
w Krakowie/UG Nowy Targ
18 266 36 34
XI Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych
w Siedlcach
5-6 IX
Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Siedlcach
25 640 09 11
XIII Wystawa Bydła Mlecznego
w Barzkowicach
12-13 IX
Szczeciński Związek Hodowców Bydła
605 276 239
XX Kociewska Wystawa
Zwierząt Hodowlanych
w Bolesławowie
12-13 IX
Zespół Szkół Rolniczych Centrum
Kształcenia Praktycznego
58 562 49 63
fakty
ciekawostki
C
Cenni konsumenci
hcemy zwiększyć spożycie mleka i jego przetworów i budujemy różne kampanie reklamowe zachęcające konsumentów do sięgnięcia po to cudo. A może wystarczy wrócić
do kiedyś sprawdzonego sposobu i sprzedawać mleko z dostawą do domu. Ranne śniadanie, czyli ciepła
bułka i filiżanka mleka, a może owsianka na mleku,
dobrze zrobią każdemu. Wyrabiajmy konsumenckie
nawyki jak w Wielkiej Brytanii. Taki koszyk na butelki
nie jest dużym wydatkiem, a ile może sprawić przyjemności. Można też poprosić o kontakt z osobą roznoszącą mleko. Wystarczy zadzwonić… ri
fot. Beverley Goodwin_wlk brytania/Flickr
Szybka reklama
R
eklama dźwignią handlu. Jedną z nich, obrazującą produkty
SM Ryki można było zobaczyć
na samochodach dostawczych
z ledowymi ekranami. Firma była w ten
sposób obecna na ulicach największych
miast, m.in. Warszawy, Gdańska i zimowej stolicy Polski – Zakopanego. ri
Krowa dobra na wszystko
K
fot. Charles Hutchins/Flickr
rowy wszystko mogą reklamować. Od… aż po męskie
koszule. Daleko nie trzeba szukać. Przed jednym ze
sklepów w holenderskim mieście Den Haag taka sztuka „namawia” do zakupu wyjątkowych koszul. Krowa
ma jeszcze jedną zaletę – proszę przyjrzeć się zdjęciu – jeździ
na deskorolce, więc można ją postawić w dowolnie wybranym miejscu. ri
Od krowy
smakuje lepiej
A
fot. Catherine Bulinski/Flickr
6
jak mleko do kawy,
to tylko z takiego naczynia. Jest
w czym wybierać.
Ładnie wygląda i zachęca do
spożycia.
fot. Katherine/Flickr
fakty
N
Koniec kwotowania
ie wiele słychać z Brukseli na temat zmian prawa
w ostatnim roku kwotowym w produkcji mleka.
Te zmiany miały „ulżyć” polskim hodowcom bydła
mlecznego i sprawić mniejszą uciążliwość spodziewanych kar za nadprodukcję. Roger Waite, rzecznik
prasowy komisarza rolnego Phila Hogana po raz ostatni
wspominał o rynku mleka kilka miesięcy temu, a odpowiadał wtedy na pytania dziennikarzy na platformie kontaktowej AG Press. Pytany o zmiany, odpowiedział krótko:
"Przyszłość kwot mlecznych jest jasna. Ich koniec nastąpi
w 2015 r." Przypomniał także, że koncepcja przedstawiona
przez Parlament Europejski, mówiąca o tym, żeby płacić
rolnikom za „nie produkcję mleka” została odrzucona.
Polska przekroczy
kwotę dostaw
W
J
Nieustępliwy Hogan
eszcze w starym roku (a od tego czasu nie wypowiadał
się w tej sprawie) Phil Hogan, unijny komisarz ds. rolnictwa zaznaczył, w sprawie mleka i systemu kwotowania
jest pełna jasność. – Jesteśmy już zbyt daleko w roku
gospodarczym, żeby zmieniać taktykę na tym etapie. – Producenci mleka będą musieli dostosować się do nadchodzącego problemu, o którym wiedzieli już od pewnego czasu i ci
którym grożą kary powinni redukować ilość produkowanego
mleka, żeby obniżyć kary – dodał. red
miesiącach kwiecień – listopad poprzedniego roku kwotowego do podmiotów skupujących dostarczono ok. 7,15 mld kg mleka po
przeliczeniu na mleko o referencyjnej zawartości tłuszczu – podała Agencja Rynku Rolnego. Stopień
wykorzystania kwot indywidualnych przysługujących
dostawcom hurtowym po 8 miesiącach roku kwotowego
2014/2015 wyniósł ok. 72,92%. Natomiast szacunkowy
stopień wykorzystania kwoty krajowej dostaw ukształtował się na poziomie 72,17%. W tym okresie ilość skupionego mleka ukształtowała się na poziomie wyższym
o 6,57% niż w tym samym okresie roku 2013/2014. W listopadzie 2014 r. do podmiotów skupujących dostarczono 811,9 mln kg mleka, tj. o 5,1 % więcej niż przed rokiem.
ARR przypomina, że w sytuacji, gdy dynamika skupu mleka utrzyma się na dotychczasowym poziomie, wysokość
przekroczenia przez Polskę kwoty krajowej dostaw może
wynieść ponad 8%, co skutkować będzie koniecznością
uiszczenia opłaty wyrównawczej w wysokości znacząco
wyższej niż opłata za rok kwotowy 2013/2014. ARR, ri
Minister odpowiada hodowcom
H
odowcy bydła mlecznego nie raz wyrażali swoją niechęć do systemu kar mlecznych za przekroczenie kwoty krajowej dostaw
mleka. Zwracali się o ich zaniechanie m.in. w petycji podczas
Mlecznej Pikiety oraz manifestacji w Brukseli w grudniu ub.r. Marek Sawicki odpowiada: „Polska prezentuje na posiedzeniach komitetów
omawiających bieżącą sytuację rynkową, jak również na innych forach
UE, stanowisko o konieczności podjęcia dalszych działań na unijnym rynku mleka, takich jak: odstąpienie od pobierania opłaty za przekroczenie
kwot mlecznych lub przynajmniej o rozłożenie jej na nieoprocentowane
raty i zmianę współczynników tłuszczowych w systemie kwot mlecznych”.
W Europie nie ma jedności w tej sprawie. „Specyfika działania instytucji
unijnych wymaga wypracowania pozytywnej decyzji w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i uzyskania znaczącego
poparcia ze strony pozostałych państw członkowskich. Istotna jest również w pewnym zakresie przychylność Komisji Europejskiej” – czytamy w piśmie skierowanym przez ministra rolnictwa do PFHBiPM. ri
8
fakty
S
Subkliniczna kwasica
kład chemiczny mleka może być cennym źródłem informacji o statusie metabolicznym
krowy. W listopadzie 2014 roku rozpoczęto
realizację projektu badawczego finansowanego przez Polską Federację Hodowców Bydła
i Producentów Mleka pt. „Szacowanie zagrożenia
krów mlecznych subkliniczną kwasicą na podstawie
zawartości wybranych składników mleka”. Głównym celem przedsięwzięcia jest opracowanie precyzyjnych biomarkerów, pomocnych przy wczesnym
diagnozowaniu tej jednostki chorobowej charakterystycznej dla wysoko wydajnych krów mlecznych.
Projekt realizowany jest we współpracy z Katedrą
Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa Uniwersytetu
Rolniczego w Krakowie oraz Katedrą Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej Uniwersytetu Przyrodni-
Francuzi łamią
solidarność
G
orąco robi się w Europie. Media podały informację, że
Francja porozumiała się z Rosją w sprawie eksportu produktów żywnościowych, w tym mięsa
wieprzowego. Istnienie porozumienia
potwierdził szef francuskiego nadzoru weterynaryjnego. Powiedział on, że
oprócz Francji, Rosja otworzy się na Holandię, Belgię, Danię i Włochy. Takim
rozwojem sytuacji zaniepokoili się Polscy europarlamentarzyści: Zbigniew
Kuźmiuk i Janusz Wojciechowski. Zażądali wyjaśnień od Komisji Europejskiej.
Solidarność Europy wobec rosyjskiego
embarga ma być zachowana. Takiego
rozwiązania nie akceptuje unijny komisarz ds. bezpieczeństwa żywności.
– Trzeci kraj (Rosja) nie może sobie wybierać, z którym krajem chce handlować – powiedział jego rzecznik. ri
10
czego w Poznaniu. Przedmiotem badań zespołów
badawczych jest określenie zależności między składem chemicznym oraz profilem kwasów tłuszczowych tłuszczu mleka a wskaźnikami biochemicznymi i mikrobiologicznymi płynu żwacza w tym m.in.
wartością pH oraz koncentracją lipopolisacharydów
(LPS). Barbara Stefańska
Nie uznają rekompensat
„Przepisy Unii Europejskiej nie przewidują rekompensat wypłacanych dla producentów mleka za posiadane kwoty indywidualne
w związku ze zniesieniem od dnia 1 kwietnia 2015 r. systemu kwotowania produkcji mleka” – poinformował minister rolnictwa i rozwoju wsi.
„Komisja Europejska podkreśla, że indywidualne kwoty mleczne były
przyznawane unijnym producentom mleka nieodpłatnie, natomiast
dodatkowe zakupy kwot dokonywane przez producentów mleka wynikały wyłącznie z ich indywidualnych decyzji inwestycyjnych, po każdorazowym przeprowadzeniu oceny opłacalności produkcji mleka. Nie
ma zatem podstaw do wypłacenia wszystkim aktywnym dostawcom
mleka ekwiwalentu pieniężnego za posiadane kwoty mleczne z tytułu utraty kapitału spowodowanego likwidacją kwot mlecznych” – czytamy w piśmie skierowanym do PFHBiPM. Ministerstwo uzasadnia, że
w ocenie Komisji Europejskiej rekompensatą i przygotowaniem gospodarstw do funkcjonowania na rynku pozbawionym systemu kwot było
stopniowe, jednoprocentowe zwiększanie dla państw członkowskich
kwot mlecznych w pięciu kolejnych latach kwotowych 2009/20102013/2014. W opinii Komisji Europejskiej te dodatkowe alokacje kwot
mlecznych dystrybuowane do indywidualnych producentów mleka
miały umożliwić swobodną restrukturyzację produkcji i przetwórstwa
mleka w procesie dostosowawczym do rzeczywistości post-kwotowej.
Hodowcy bydła mlecznego występowali do MRiRW z postulatami o wypłatę rekompensat za utracone kwoty mleczne. Taki postulat znalazł się
w petycji złożonej Markowi Sawickiemu podczas Mlecznej Pikiety. ri
gorący temat
Buhaj Odeon
z Wielkpolskiego
Centrum Hodowli
i Rozrodu Zwierząt
w Poznaniu,
pierwszy na liście
wyceny genomowej.
Wyniki grudniowej
wyceny wartości
hodowlanej buhajów HF
Druga wycena wartości hodowlanej buhajów na podstawie genomu została zrealizowana w grudniu 2014 r.
według takiej samej metodyki, jak poprzednio. Można
więc powiedzieć, że mamy
w Polsce obecnie rutynową
ocenę WH, uwzględniającą wyniki genotypowania
buhajów
w dwóch laboratoriach:
UWM w Olsztynie
i IZ PIB w Balicach.
AUTOR:
d r To m a s z K r y c h o w s k i
Doradca hodowlany PFHBiPM
12
W
ocenie 2014/3 przedstawiono wyniki szacowania
krajowych i międzynarodowych genomowych
wartości hodowlanych w ten sam sposób, jak poprzednio.
Na podstawie różnych kryteriów
wyboru można stworzyć listy buhajów
ocenionych konwencjonalnie, jak i genomowo.
Wprowadzone kody opisują, dla
każdej cechy, typ opublikowanej oceny
wartości hodowlanej:
• EBV – krajowa konwencjonalna
wartość hodowlana
• MACE – międzynarodowa konwencjonalna wartość hodowlana
• GPI – krajowa genomowa wartość
hodowlana
• GMACE – międzynarodowa genomowa wartość hodowlana
Zakres prezentacji wyników oceny
Na stronie internetowej (IZ-PIB
Balice) udostępniono ocenę 2014/3
przedstawiającą oficjalne wartości
hodowlane buhajów rasy polskiej
holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej i czerwono-białej.
W wynikach oceny zamieszczono
oszacowane wartości hodowlane dla
cech wydajności mlecznej, pokroju,
płodności, zawartości komórek soma-
Ocena 2014/3 na podstawie
genomu dotyczy 967 buhajów
w stosunku do 729
z poprzedniej wyceny, co
stanowi wzrost populacji
buhajów ocenionych tą metodą
o 32,6%. Wzrost ten jest ważny,
bo z jednej strony daje znacznie
większą możliwość selekcji
buhajów dopuszczonych do
rozrodu, a z drugiej strony
wpływa na powiększenie
precyzji wyników.
Objaśnienie skrótów użytych
na wykresach i w tabelach
PF – indeks Produkcja
i Funkcjonalność
PPR – podindeks produkcyjny
PPO – podindeks pokroju
PPL – podindeks płodności
KS – indeks komórek
somatycznych,
DLUG – indeks długowieczności
tycznych, długowieczności (przeżywalności) oraz obliczony na ich podstawie
indeks PF wraz z podindeksami. Wartość hodowlana dla danej cechy jest
uznawana za oficjalną w przypadku
spełnienia kryteriów podanych w metodach oceny.
Zasady prezentacji wartości hodowlanych i indeksów
Dla wszystkich cech podlegających
ocenie, tj. cech wydajności mlecznej,
zawartości komórek somatycznych,
pokroju, płodności i długowieczności
(przeżywalności) prezentowana jest
ocena krajowa lub międzynarodowa
oszacowana przez INTERBULL. Jeżeli
buhaj posiada ocenę międzynarodową, wówczas oceną oficjalną buhaja
jest ocena międzynarodowa (TYP OCENY = MACE lub GMACE). Jeśli buhaj
takiej oceny nie posiada, to prezentowana jest ocena krajowa (TYP OCENY =
EBV lub GPI).
Wykres 1. Porównanie średnich wartości hodowlanych
buhajów ocenionych na podstawie genomu w 2014 roku
Wykres 2. Porównanie średnich WH buhajów
wycenionych na podstawie genomu i konwencjonalnie
w sezonie 2014/3
Wykres 3. Porównanie średnich WH 100 najlepszych buhajów
wycenionych na podstawie genomu oraz 100 najlepszych
buhajów ocenionych konwencjonalnie w sezonie 2014/3
WZROST ŚREDNIEJ WARTOŚCI
HODOWLANEJ BUHAJÓW GENOMOWYCH
Porównując wyniki średniej wartości hodowlanej populacji buhajów wycenionych w sierpniu i grudniu 2014
roku, trzeba stwierdzić, że wartość ta
podniosła się o 3 jednostki indeksu
PF. Ten wzrost +3 występuje również
w porównaniu populacji 100 najlepszych buhajów. W stawce czołowych
10 buhajów wzrost jest nieco mniejszy,
bo o 2 jednostki wartości indeksu PF
(wykres 1.).
Buhaje wycenione po raz pierwszy
w grudniu i urodzone w 2013 i 2014
roku, których liczba bardzo się zwiększyła (+88 dla tych z rocznika 2014 oraz
i +55 dla rocznika 2013), podniosły tę
średnią.
Dzięki technologii genomicznej,
pozwalającej wycenić WH buhaja na
podstawie analizy markerów zaraz po
urodzeniu, te młode buhaje mogą być
już użytkowane w 2015 roku przez hodowców. Czekając na
wyniki potomstwa, buhaje te weszłyby do rozrodu dopiero
w 2017–2018 roku. Redukując odstęp międzypokoleniowy,
znacznie powiększamy postęp genetyczny w hodowli.
PRZEWAGA WH BUHAJÓW
GENOMOWYCH NIE MALEJE
W artykule tym będziemy analizować WH buhajów wycenionych konwencjonalnie i na podstawie genomu, podobnie jak to uczyniliśmy po wycenie 2014/2.
W analizie tej porównujemy średnią WH:
• całej populacji buhajów zgenomowanych (967) z podobną co do wielkości populacją buhajów konwencjonalnych
13
Wykres 4. Porównanie średnich WH 10 najlepszych
buhajów wycenionych na podstawie genomu oraz
10 najlepszych buhajów ocenionych konwencjonalnie w sezonie 2014/3
Wykres 5. Średnie wartości indeksu PF dla buhajów
ocenionych genomowo w wycenie 2014/3
wg właściciela
•
(967) sklasyfikowanych według
indeksu PF (wykres 2.);
populacji 100 najlepszych według indeksu PF dla buhajów
genomowych i konwencjonalnych, co stanowi liczbę buhajów
użytkowanych w praktyce (wykres 3.);
•
10 najlepszych buhajów genomowych i konwencjonalnych stanowiących ścisłą elitę (wykres 4.).
Trzeba stwierdzić, że analiza tych trzech populacji daje
dużą przewagę buhajów genomowych, jeszcze większą,
jeśli chodzi o średnią WH wyrażoną indeksem PF, będącym
głównym kryterium selekcji w Polsce, niż ta zaobserwowana podczas oceny 2014/2. Różnica ta wynosi od +14 do +17
jednostek PF, co świadczy o ogromnej stracie w postępie genetycznym w populacji samic, które wejdą do produkcji (poprzednio różnica ta mieściła się w przedziale od +11 do +14).
Jeśli chodzi o indeksy dotyczące innych ważnych cech,
takich jak produkcja, pokrój, komórki somatyczne i długowieczność, buhaje genomowe mają średnią WH również
wyższą od średniej WH buhajów konwencjonalnych. Największa przewaga +5 do +15 jest w pokroju, a także w długowieczności +8 do +15. Tylko średnia WH dla płodności jest
niższa dla buhajów genomowych w całej populacji (-3) i dla
100 najlepszych (-1), ale różnica ta zmniejszyła się znacznie.
Poprzednio wynosiła ona (-8) i (-3). Średni indeks WH płodności dla czołówki 10 buhajów genomowych pozostaje
wyższy od tej samej wartości dla buhajów ocenionych konwencjonalnie (+2).
Hodowcy, którzy bardziej analizują wyniki poszczególnych buhajów niż średnie wartości, będą mogli stwierdzić,
że wybór właściwego rozpłodnika w populacji buhajów genomowych jest coraz większy:
• 14 buhajów genomowych (poprzednio 7) posiada indeks PF o wartości powyżej 140, gdzie żaden buhaj oceniony konwencjonalnie tej wartości nie przekroczył;
• 131 buhajów genomowych (poprzednio 55) posiada indeks PF o wartości powyżej 133 i tylko 2 buhaje ocenione konwencjonalnie im dorównują.
Buhaje genomowe mające indeks PF powyżej 135, a jest
ich 79 sztuk, stanowią wystarczającą populację do pokrycia
większości jałowic i krów w polskich stadach.
Polskie stacje unasieniania w swoich katalogach zamieściły już od sierpniowej oceny buhaje genomowe, co pozwala
polskim hodowcom na ich szybkie użytkowanie. Warto jak
Ranking
2014/3
Tab. 1. Wyniki oceny genomowej WH 10 buhajów mających najlepszy indeks PF
w sezonie 2014/3
Numer
Nazwa
Rok
urodz.
Zmiana
rankingu*
PF
PPR
PPO
PPL
KS
DLUG
Właściciel
1
PL005307070558
ODEON
2012
N
146
123
125
105
131
124
WCHIRZ
2
PL005303568950
INDIR
2012
↑
144
118
131
114
100
138
SHIUZ
3
PL005228264302
MONDOS
2010
BZ
143
124
131
93
118
119
WCHIRZ
4
FR4403436307
GEAR PM
2011
↓
143
126
118
115
109
121
SHIUZ
5
PL005263509925
DOBERPOL
2011
BZ
143
123
125
103
117
126
SHIUZ
6
PL005301848498
OLIWER
2012
↑
142
124
120
115
109
123
SHIUZ
7
PL005278743802
ORBITAL
2011
N
142
126
129
98
109
117
SHIUZ
8
PL005312838358
BORDER
2012
↓
142
116
137
94
117
132
SHIUZ
9
PL005226312753
NAPIER
2011
↓
141
119
121
116
103
135
WCHIRZ
10
PL005309114090
SPLENDOR
2013
N
141
124
123
107
117
111
MCHIRZ
„N” – nowość
14
„↓” – spadek
„↑” – wyżej
„BZ „ – bez zmian
*Pozycja w rankingu w stosunku do wyceny 2014/2
REKLAMA
Gdyby w Polsce od 2011 roku inseminowano samice nasieniem
buhajów genomowych o dużo lepszych indeksach, szczególnie
dla cech funkcjonalnych, które obniżają koszty produkcji, ich córki,
mające znacznie wyższy poziom genetyczny, wchodziłyby do
produkcji na przełomie 2014/2015 roku. Taka genetyka bardzo
przydałaby się teraz, w okresie niskiej ceny mleka.
najszerzej korzystać z tej oferty, która
poprawi postęp hodowlany, szczególnie jeśli chodzi o cechy funkcjonalne,
tak ważne w obecnej koniunkturze
ekonomicznej na rynku mleka. Polepszając płodność i długowieczność
oraz obniżając komórki somatyczne,
zmniejsza się jednocześnie koszty produkcji, co pozwala utrzymać marżę
podczas spadku cen mleka.
ANALIZA WYNIKÓW WH BUHAJÓW
WEDŁUG WŁAŚCICIELA
Buhaje wycenione na podstawie genomu w grudniu 2014 należą, oprócz
4 Stacji Unasieniania w Bydgoszczy,
Krasnem, Łowiczu i Tulcach, także do
Przedsiębiorstwa Handlowego „Konrad”. Posiada on najmniejszą liczbę
zgenotypowanych i ocenionych buhajów, bo tylko 12 sztuk, w stosunku do
Bydgoszczy – 292, Tulec – 215, Łowicza
– 182 i Krasnego – 116.
Analizując średnią WH buhajów
genomowych według ich właściciela,
buhaje ze SHiUZ w Bydgoszczy mają
największy średni indeks PF z przewagą +3 jednostek niż indeks buhajów
z WCHIRZ Poznań zs. w Tulcach i PH
„Konrad” oraz przewagą +5 jednostek
w stosunku do buhajów z MCHiRZ
w Łowiczu i +15 jednostek do tych
z MCB w Krasnem (wykres 5.).
DUŻE ZMIANY W STAWCE
10 NAJLEPSZYCH BUHAJÓW
Jeśli chodzi o stawkę 10 najlepszych
buhajów w krajowej ocenie genomowej (tab. 1), to liderem jej jest polski
buhaj ODEON, będący własnością
WCHiRZ Poznań, posiadający indeks
PF o wartości 146. Warto zauważyć, że
rozpłodnik ten w rankingu międzynarodowym genomowej oceny wartości
hodowlanej uplasował się na 20. pozycji. Buhaj francuski GEAR ze Spółki
Unasieniania w Bydgoszczy, który na
wycenie sierpniowej byl numerem 1
jest obecnie z PF 143 w grupie 3 buha-
jów zajmujących pozycję 3., 4. i 5.
Buhajem numer 2 jest również polski buhaj INDIR ze SU Bydgoszcz,
mający PF 144.
Trzeba podkreślić, że w tej stawce
jest:
• 9 buhajów urodzonych w Polsce, co świadczy o pracy hodowlanej realizowanej przez
polskich hodowców.
• 6 buhajów ze SHiUZ w Bydgoszczy, 3 z WCHIRZ Poznań i jeden
z MCHIRZ w Łowiczu.
Stawka 10 najlepszych buhajów
pochodzi od 8 różnych ojców, co
w dużym stopniu ułatwia kojarzenia
i wpływa na minimalizowanie inbredu. Dwa buhaje pochodzą po buhaju WA DEL HYDEN US135695137,
dwa po LONG-LANGS OMAN OMAN
US135746776, pozostałe po 6 różnych ojcach.
PODSUMOWANIE
Analiza drugiej publikacji wyników WH oceny genomowej buhajów pokazała jeszcze raz znaczną
przewagę buhajów wycenionych na
podstawie genomu w stosunku do
buhajów konwencjonalnych. Są to
buhaje dużo młodsze, a także ilość
ich jest znacznie większa, co pozwala na ostrzejszą selekcję.
Gdyby w Polsce od 2011 roku
inseminowano samice nasieniem
buhajów genomowych o dużo lepszych indeksach, szczególnie dla
cech funkcjonalnych, które obniżają
koszty produkcji, ich córki, mające
znacznie wyższy poziom genetyczny, wchodziłyby do produkcji na
przełomie 2014/2015 roku. Taka genetyka bardzo przydałaby się teraz,
w okresie niskiej ceny mleka.
Tego już nie zmienimy, więc trzeba nadrobić czas, użytkując jak najszerzej buhaje genomowe spośród
wachlarza ofert polskich stacji unasieniania.
D
Rama ciała – 92,
siła mleczności – 92,
nogi i racice – 90,
wymię – 87,
ocena ogólna – 90.
Hilda (PL00527452830-4)
Gospodarstwo Rolne
w Stradunach,
państwa Marty i Adama
Pietruszyńskich
Hilda z królewskiej linii
Ma imię pochodzenia germańskiego wywodzące się od słowa hild – walka.
AUTOR: Mieczysław Kopiczko, PFHBiPM
ZDJĘCIA: PHOTO TEAM
H
ilda nr PL00527452830-4
w Gospodarstwie Rolnym
w Stradunach państwa Marty i Adama Pietruszyńskich
z Łomży nie musi o nic walczyć. Mieszka w przestronnych, świetnie zaprojektowanych oborach, z łatwym dostępem do legowisk i stołu paszowego.
Wszystko ma podane na czas i do woli.
Pasze pochodzące z własnej wytwórni
pasz zapewniają jej wysoką produkcję
i dobre samopoczucie. O to, by wszystko było podane w odpowiednich proporcjach, dba Maciej Kurowski, główny specjalista ds. produkcji zwierzęcej,
przy współpracy z doradcami żywieniowymi z firmy.
Gospodarstwo Rolne w Stradunach
powstało na bazie byłego gospodarstwa PGR, które zostało utworzone
na terenie starego pruskiego majątku
Hilda w pierwszej 305-dniowej
laktacji uzyskała 11 145 kg mleka
o zawartości 3,70% tłuszczu
i 3,54% białka. Przy niepełnych
dwóch laktacjach wydajność
życiowa zbliża się do 26 tys. kg
mleka.
ziemskiego z długą tradycją hodowli bydła. Zostało bardzo poważnie
rozbudowane i unowocześnione, zachowując swój zabytkowy – pruski
charakter. Fermę bydła wybudowano w 2008 roku. Część krów została
przywieziona z Lachowa, innego gospodarstwa tego samego właściciela,
Rodowód
♂ PL-000609606144
JUSTICE
♂ US-135488612
HOLMAN
♀ US-127898487
DARLAWN MTOTO HONIBE
♂ PL-000609377943
MANFRED
♀ US-15459080
MEIER-MEADOW
♂ PL-000609487643
MTOTO
♀ US-17362271
DARLAWN RUDO
PL-005274528304
HILDA
♂ IT-8500056243
TIAMO
♂ PL-000609514642
TANKER
♀ IT-1315030228
LARA
♀ NL-481800456
RH HILDE 8
♂ PL-000609235646
SARATOGA
♀ NL-387303697
HILDE 110
♀ NL-329301633
HILDE 94
część zakupiona, także z zagranicy –
Niemiec i Holandii. Właśnie z Holandii
trafiła do Stradun matka Hildy, wnuczka znanego buhaja holenderskiego –
Etazon Saratoga.
W 2008 roku wydajność w gospodarstwie wynosiła 8150 kg mleka.
W 2014 roku przy ilości 570 krów dojnych wydajność w Gospodarstwie Rolnym w Stradunach wynosiła 11 900 kg
mleka. Hilda oczywiście wnosi do tej
średniej swój znaczny udział. W 214
dniu doju w II laktacji jej produkcja wynosiła 11 196 kg przy 2,99% tłuszczu
i 3,39% białka. W pierwszej 305-dniowej laktacji uzyskała 11 145 kg mleka
o zawartości 3,70% tłuszczu i 3,54%
białka. Przy niepełnych dwóch laktacjach wydajność życiowa zbliża się do
26 tys. kg mleka. Mimo tak wysokiej
produkcji Hilda zachowuje wspaniałą
formę. Już w II laktacji otrzymała ocenę
doskonałą. Jako pierwiastka uzyskała ocenę bardzo dobrą – 86 punktów
(rama ciała – 89, siła mleczności – 88,
nogi i racice – 83, wymię – 85). Matka
za wymię otrzymała 81 punktów. Ojcem Hildy jest Holman, syn znanego
amerykańskiego Justice i wnuk kultowego włoskiego Mtoto. Wiele córek
tego buhaja w tym gospodarstwie
otrzymuje oceny dobre i bardzo dobre
za wymię. Ten buhaj – to był świetny
wybór Macieja Kurowskiego.
Hilda PL00527452830-4 nie musi
walczyć, ale wygląda jak wojownik.
Przy wzroście 160 cm nosi wysoko
głowę. Na bardzo mocnych nogach
utrzymuje doskonały korpus. Jej germańskie imię doskonale pasuje do
doskonałej sylwetki, którą prezentuje i do miejsca, gdzie przyszło jej żyć
– obrzeże historycznego państwa
zakonnego, na terenie zwanym w średniowieczu wielką puszczą.
D
17
Setka najlepszych
Lista najlepszych krów rasy PHF sporządzona po wycenie w sezonie
2014.3 obejmuje 119 krów odmiany czarno-białej HO. Wszystkie
krowy urodziły się w Polsce. Wysokość indeksu PF, jako głównego
kryterium uporządkowania krów na liście TOP100, mieści się
w przedziale od 138 do 129.
AUTOR: Anna Siekierska – Dział Hodowli PFHBiPM
T
en niewielki zakres wartości indeksu PF – zaledwie 9 punktów,
którymi charakteryzują się najlepsze krowy w naszym rankingu, powoduje, że użyte zostały dwa dodatkowe wskaźniki, wpływające na ich
pozycję w zestawieniu. Są to: wiek krowy i oszacowany indeks produkcyjny.
Do tego prestiżowego zestawienia po
grudniowej ocenie dołączyło 13 młodych, urodzonych w większości w 2012
roku, krów, które otrzymały po raz
pierwszy ocenę wartości hodowlanych.
Najlepsze krowy holsztyńsko-fryzyjskie są córkami 18 rozpłodników. Wśród
nich, podobnie jak w przypadku dwóch
poprzednich list z 2014 roku, dominuje
amerykański Manifold. 47 krów znajdujących się na aktualnym TOP100 pochodzi właśnie po tym buhaju. Wysokie
indeksy PF w największych ilościach
otrzymały także córki dwóch innych
buhajów ze Stanów Zjednoczonych: AltaIoty (18 krów) i Haydena (14 krów).
Nazwa ojca
18
Liczba córek
na liście TOP 100
Manifold
47
AltaIota
18
Hayden
14
Garrett
7
Trzy krowy w naszym zestawieniu pochodzą po ojcach
wyhodowanych w Polsce. Dwie z nich są córkami buhaja Jegier ET, zaś trzecia krowa po polskim ojcu, jakim jest
Bukszpan, znowu powróciła do zestawienia, gdy kryterium
jest nowy indeks PF – wcześniej zajmowała wysokie pozycje w rankingu według indeksu produkcyjnego. Podobnie
rzecz się ma z innymi krowami z listy TOP100, „znajomymi”
z wcześniejszych edycji, gdzie plasowały się w czołówce
uszeregowanej według indeksu produkcyjnego, a obecnie
mają oszacowany indeks PF, którego wartość zaliczana jest
do najwyższych w Polsce. Tak jest również w przypadku Karin 9, najstarszej krowy z aktualnego rankingu, urodzonej
w 2008 roku, wyhodowanej w gospodarstwie pana Andrzeja
Szczepańskiego w Pomaskach Wielkich (woj. mazowieckie).
W stosunku do wcześniejszych zestawień najlepszych krów
holsztyńsko-fryzyjskich nastąpiły zauważalne zmiany pod
względem ich liczby w poszczególnych województwach.
Obecnie na prowadzenie wysunęło się województwo warmińsko-mazurskie.
D
Rodowód
♂ US-135257546
BOGART
PL-005299023037
ZAMA
♂ PL-000609606144
JUSTICE
♀ US-132632197
O-BEE LOUIE BRENDA
♀ PL-005218327826
ZAMA
♂ US-132395373
SPARTA
♀ PL-005005363303
ZAMA
Rodowód krowy pierwszej na liście
100 najlepszych
Shottle
5
Vaucluse
5
Bogart
4
Gerard
3
warmińsko-mazurskie
31
Legend
3
kujawsko-pomorskie
27
Logan
3
wielkopolskie
25
Jegier ET
2
mazowieckie
11
Justice
2
podlaskie
9
Województwo
Liczba krów
na liście TOP100
Bolton
1
zachodniopomorskie
7
Bukszpan
1
lubuskie
2
Carrasso
1
dolnośląskie
2
Gabor
1
opolskie
2
Kramer
1
pomorskie
2
Roumare
1
łódzkie
1
19
PL005306740858
PL005254799977
PL005254506780
PL005312503638
PL005293805202
PL005293804694
PL005222796465
PL005200274343
PL005242971415
PL005264018624
PL005312503300
PL005293234811
PL005228263039
PL005222795857
PL005242818338
PL005228045475
PL005314973057
PL005296559843
PL005222118182
PL005212069517
PL005195834447
PL005297522648
PL005235519150
PL005246247592
PL005254505288
PL005222800759
PL005285830632
PL005267042732
PL005241766920
PL005303066302
PL005263835437
PL005309102851
PL005228062342
PL005303343533
PL005299832509
PL005259071559
PL005208726189
PL005278490348
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
PL005312504581
PL005299023037
1
40
Numer krowy
Lp.
Manifold
Shottle
Bolton
AltaIota
AltaIota
Hayden
Manifold
AltaIota
Manifold
Manifold
Garrett
AltaIota
AltaIota
Vaucluse
Manifold
Manifold
Hayden
Bogart
Justice
Justice
AltaIota
Garrett
AltaIota
Manifold
AltaIota
Manifold
Hayden
Kramer
Manifold
Manifold
Garrett
Roumare
Gerard
Manifold
Manifold
Manifold
Manifold
Garrett
Hayden
Bogart
Nazwa
ojca
KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o.
ŻOCHOWSKI STANISŁAW, Kamińskie Wiktory
OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o.
OHZ „GARZYN” Sp. z o.o.
HZZ „ŻOŁĘDNICA” Sp. z o.o.
ROLPEX PH-P Sp. z o.o., Wolkowo
GR SKONECZNY JACEK, Strzebiszew
HZINR POLANOWICE Sp. z o.o.
GR „KOMOROWO” Sp. z o.o.
O H Z BOBROWNIKI Sp. z o.o.
AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o.
SK „NOWE JANKOWICE” Sp. z o.o.
GR PAWLAK JAN, Brudzyń
GR KALINOWSKI SŁAWOMIR, Nacpolsk
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
PODLASKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
ŁÓDZKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
MAZOWIECKIE
MAZOWIECKIE
MAZOWIECKIE
GR SZCZEPAŃSKI ANDRZEJ, Pomaski Wielkie
MAZOWIECKIE
WIELKOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
DOLNOŚLĄSKIE
WIELKOPOLSKIE
OPOLSKIE
POMORSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
Województwo
GR TADEUSZ LISIECKI, Czechnów
SK „NOWE JANKOWICE”Sp. z o.o.
KA-MI Sp. z o.o., Kaszyce Milickie
KR KIETRZ Sp. z o.o.
GR „DOCHOWO DAIRY”, Dochowo
BORKOWSKI KRZYSZTOF, Kobylin
OHZ LUBIANA Sp. z o.o.
Nazwisko/nazwa Hodowcy
2010
2009
2009
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2011
2011
2011
2011
2010
2010
2010
2010
2009
2008
2012
2012
2011
2011
2011
2011
2010
2010
2010
2010
2010
2009
2011
2011
2011
2010
2011
2011
2010
2010
Rok
urodz.
krowy
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
PHF
140,7
121,8
140,2
127,0
122,9
120,5
132,9
109,5
108,8
132
132
132
132
132
132
132
132
132
131
139,4
107,2
99,3
133
131
116,5
133
135,0
105,5
133
108,7
126,4
133
131
128,7
133
132
133,9
133
113,3
119,7
133
132
124,4
133
115,0
125,0
133
117,3
127,4
133
132
143,5
133
132
148,1
133
117,3
128,4
134
132
138,0
134
122,5
154,5
134
132
125,9
134
98,9
132,3
135
125,8
137,0
135
132
133,9
132
141,5
137
indeks
prod.
138
INDEKS
PF
kg mleka
1360
1296
1634
1186
853
1237
1251
1101
1098
1156
1032
1017
1114
854
916
1115
954
802
1032
1656
1058
1226
1036
1255
830
1071
1546
1380
1369
1302
1782
1356
1602
1158
1205
1365
1666
1291
1738
1316
kg tłuszczu
49,6
33,3
47,1
48,8
49,3
37,6
47,6
42,7
43,5
45,1
31,0
40,5
40,0
53,5
45,8
49,3
51,7
56,3
42,2
36,8
41,3
47,4
36,4
43,1
56,0
53,1
42,6
45,5
45,0
44,5
46,8
35,2
38,9
57,0
64,3
47,7
42,8
50,2
47,1
50,9
% tłuszczu
-0,08
-0,23
-0,23
-0,01
0,16
-0,16
-0,05
-0,04
-0,03
-0,04
-0,14
-0,02
-0,07
0,21
0,09
0,03
0,14
0,27
-0,01
-0,34
-0,03
-0,04
-0,08
-0,10
0,25
0,10
-0,24
-0,13
-0,13
-0,11
-0,29
-0,24
-0,30
0,10
0,16
-0,10
-0,28
-0,04
-0,27
-0,04
kg białka
44,9
36,9
43,9
30,0
32,0
38,7
34,9
37,3
39,5
40,4
34,0
34,2
34,7
39,7
37,4
36,8
37,7
41,9
39,8
51,9
29,0
34,5
34,5
41,7
36,4
40,4
38,5
39,4
40,0
41,5
48,3
56,4
44,7
40,5
45,1
39,1
44,7
43,4
43,4
45,3
0,01
% białka
-0,01
-0,08
-0,12
-0,11
0,04
-0,03
-0,08
0,00
0,03
0,01
-0,01
0,00
-0,03
0,13
0,07
-0,01
0,06
0,17
0,06
-0,04
-0,08
-0,08
-0,01
-0,01
0,10
0,05
-0,15
-0,08
-0,07
-0,03
-0,12
0,12
-0,10
0,02
0,05
-0,08
-0,12
0,00
-0,16
114
114
111
118
109
115
105
113
110
112
114
116
107
112
102
108
114
114
siła
mleczności
112
115
113
118
112
116
108
116
108
106
112
118
112
113
107
106
113
114
114
113
114
117
115
118
116
114
113
106
104
113
108
117
106
109
113
116
nogi i racice
Wartości hodowlane
dla cech pokroju
117
117
113
118
119
117
109
116
109
108
116
116
114
117
112
110
118
114
wymię
Wartości hodowlane
dla cech produkcji mleka
rama ciała
Lista 100 najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej uszeregowanych według indeksu PF – ocenionych w sezonie 2014.3
116
117
110
119
117
118
111
115
112
108
113
118
113
118
110
109
117
116
ocena
ogólna
Numer krowy
PL005192717446
PL005309244445
PL005228263091
PL005296762564
PL005254507954
PL005306060550
PL005243993980
PL005263810588
PL005264492509
PL005263524782
PL005316055027
PL005248973284
PL005312503881
PL005312503980
PL005254505264
PL005236229171
PL005306741862
PL005252575467
PL005231560170
PL005239542932
PL005300303592
PL005268806814
PL005293804885
PL005296552462
PL005293805424
PL005299557846
PL005256783769
PL005296558655
PL005235744460
PL005267044569
PL005240101906
PL005229796604
PL005296559423
PL005316055584
PL005208594184
PL005214404392
PL005288475519
PL005312504017
PL005265741538
Lp.
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
Shottle
Manifold
Carrasso
Shottle
Bukszpan
AltaIota
Manifold
Manifold
Vaucluse
Hayden
Manifold
Logan
Garrett
Garrett
Manifold
AltaIota
Manifold
Manifold
Manifold
Hayden
Jegier ET
Legend
Shottle
Hayden
Manifold
Manifold
Manifold
Shottle
AltaIota
Manifold
Manifold
Legend
Vaucluse
Manifold
Manifold
Jegier ET
Hayden
Hayden
Hayden
Nazwa
ojca
GR WONIEŚĆ Sp. z o.o.
Spółdzielcza Agrofirma Witkowo
GR WITOWSKI KAZIMIERZ, Czarnowąż
ROGALSKI STANISŁAW, Czechowizna
ZAWISTOWSKI KRZYSZTOF, Łubnice Krusze
HENDRIPOL Sp. z o.o.
SK PĘPOWO Sp. z o.o.
ZDIZ-PIB KOŁBACZ Sp. z o.o.
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
MAZOWIECKIE
MAZOWIECKIE
PODLASKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
MAZOWIECKIE
PODLASKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
DANKO HR Sp. z o.o. CHORYŃ
RYDUCHOWSKICH GOSP. ROLNE
ZACHODNIOPOMORSKIE
PODLASKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
POMORSKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
PODLASKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
Województwo
Spółdzielcza Agrofirma Witkowo
SZEPIETOWSKI MAREK, Pałuzie Swierże
GR ANDRZEJ I ANNA JAWOROWICZ, Godziątków
BOBER RYSZARD, Jabłonowo Zamek
WARUNEK JÓZEF, Biała Góra
G.R. EYLERS.A.ENGELBERTINK, Łubowo
JANUSZEWSKI ANDRZEJ, Sobótka
OHZ LUBIANA Sp. z o.o.
2010
2010
2010
2009
2009
2012
2012
2012
2012
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2010
2010
2010
2010
2010
2009
2012
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2010
2010
2010
Rok
urodz.
krowy
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
PHF
116,6
107,3
102,2
143,7
116,2
125,2
119,3
114,5
130
130
129
129
129
129
129
101,1
130
130
106,7
130
97,8
108,6
130
123,2
111,5
130
130
112,1
130
130
115,3
101,0
130
116,4
114,7
130
130
118,2
130
130
119,8
130
121,8
117,4
130
122,1
106,8
131
130
94,6
131
130
107,5
131
123,1
122,5
131
130
128,0
131
141,1
130,1
131
130
136,7
131
95,2
137,9
131
142,9
101,4
131
130
110,7
130
125,0
131
indeks
prod.
131
INDEKS
PF
kg mleka
1491
1233
1376
889
974
901
1249
996
796
1042
865
1065
1530
1357
998
942
1190
1152
911
1170
1518
937
1242
819
1165
934
1220
1417
974
787
1162
1113
1110
1530
1418
1294
969
1427
1718
kg tłuszczu
37,6
45,5
33,1
48,4
61,8
44,6
39,0
42,9
43,9
36,4
40,1
40,9
25,2
30,7
42,6
44,8
43,8
45,0
44,4
38,9
50,2
50,6
24,9
49,0
45,2
50,8
38,0
39,0
46,9
37,3
41,4
46,5
43,3
49,4
52,2
43,3
37,5
30,1
43,7
% tłuszczu
-0,27
-0,07
-0,27
0,13
0,24
0,08
-0,15
0,01
0,12
-0,08
0,05
-0,04
-0,42
-0,29
0,01
0,06
-0,07
-0,03
0,07
-0,11
-0,14
0,13
-0,30
0,17
-0,04
0,14
-0,14
-0,22
0,07
0,05
-0,08
0,00
-0,03
-0,16
-0,08
-0,12
-0,03
-0,32
-0,30
kg białka
38,5
36,9
46,0
33,9
41,0
28,8
34,2
36,9
39,6
30,7
30,5
32,9
41,7
40,4
34,7
35,2
36,3
38,4
38,8
42,1
45,4
46,1
35,1
26,0
34,7
33,7
40,9
39,2
30,0
28,7
33,1
38,0
42,3
40,4
42,3
47,3
32,0
40,3
40,7
% białka
-0,13
-0,05
0,00
0,04
0,09
-0,02
-0,09
0,04
0,15
-0,05
0,02
-0,04
-0,11
-0,06
0,01
0,04
-0,04
-0,01
0,09
0,03
-0,06
0,17
-0,08
-0,02
-0,05
0,02
0,00
-0,09
-0,03
0,02
-0,07
0,00
0,05
-0,12
-0,06
0,04
-0,01
-0,09
-0,18
114
107
116
110
117
115
108
113
109
109
107
110
110
114
107
116
112
106
115
104
108
109
114
110
117
115
119
116
110
114
116
110
112
112
111
116
112
121
115
113
115
113
110
102
siła
mleczności
Wartości hodowlane
dla cech pokroju
113
115
113
113
112
113
107
114
110
109
112
106
108
115
120
116
113
110
109
108
117
113
nogi i racice
Wartości hodowlane
rama ciała
117
112
117
114
117
118
112
117
113
111
110
112
108
116
117
119
117
116
112
112
113
110
wymię
20
118
113
117
115
117
117
110
117
114
111
111
111
111
117
116
120
117
114
113
111
113
109
ocena
ogólna
21
PL005246248339
PL005254505745
PL005254505318
PL005229288581
PL005286037245
PL005266553697
PL005276536932
PL005279093654
PL005293805714
PL005306058342
PL005293804465
PL005221558545
PL005263576613
PL005256783837
PL005315802776
PL005251755112
PL005267042602
PL005235745245
PL005293039645
PL005255078453
PL005239297863
PL005306060697
PL005232549921
PL005296558297
PL005222795086
PL005222519125
PL005238292111
PL005267044576
PL005313040668
PL005306305408
PL005296553193
PL005303065046
PL005233581784
PL005316054341
PL005316056444
PL005296559898
PL005313083559
PL005263511577
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
PL005279056185
PL005246248476
80
119
Numer krowy
Lp.
AltaIota
AltaIota
Manifold
AltaIota
AltaIota
AltaIota
Manifold
Manifold
Manifold
Manifold
Bogart
Hayden
AltaIota
Gerard
Hayden
Logan
Bogart
Manifold
Logan
Vaucluse
AltaIota
Manifold
Manifold
Legend
Hayden
Garrett
Hayden
Gerard
Manifold
Manifold
Manifold
Manifold
Manifold
Manifold
Vaucluse
Gabor
Manifold
Manifold
Manifold
Manifold
Nazwa
ojca
HZINR POLANOWICE Sp. z o.o.
STRUMIŁOWSKI WOJCIECH I TOMASZ, Łupki
SK PĘPOWO Sp. z o.o.
PGR MADEJ JANINA, Grubno
GR ZIEMLIN WITOLD SKORUPKA, Ziemlin
JABŁOŃSKI RAFAŁ, Nowe Żochy
OHZ MŚCICE Sp. z o.o.
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
MAZOWIECKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
WIELKOPOLSKIE
PODLASKIE
WIELKOPOLSKIE
MAZOWIECKIE
ZACHODNIOPOMORSKIE
MAZOWIECKIE
PODLASKIE
WIELKOPOLSKIE
KOWALEWSKI WOJCIECH, Srebrowo
KUJAWSKO-POMORSKIE
KUJAWSKO-POMORSKIE
OPOLSKIE
PODLASKIE
WIELKOPOLSKIE
WIELKOPOLSKIE
DOLNOŚLĄSKIE
LUBUSKIE
LUBUSKIE
PODLASKIE
MAZOWIECKIE
Województwo
GRH ŻYDOWO Sp. z o.o.
JOŃCZYK EWA I WOJCIECH, Garzewko
KR KIETRZ Sp. z o.o.
ZAWISTOWSKI KRZYSZTOF, Łubnice Krusze
ROLPEX PH-P Sp. z o.o., Wolkowo
GR „ŁAPCZYCE”
HZZ OSOWA SIEŃ Sp. z o.o.
HZZ OSOWA SIEŃ Sp. z o.o.
KADŁUBOWSKI PIOTR, Jemielite Wypychy
NASIŁOWSKI DARIUSZ, Skiwierczyn Dwór
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2012
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2010
2010
2010
2010
Rok
urodz.
krowy
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
HO
PHF
105,8
97,6
94,7
93,9
82,6
129,7
117,0
108,9
104,3
98,8
97,8
97,3
86,6
75,7
129
129
129
129
129
129
129
129
129
129
129
129
129
114,9
129
129
115,3
129
105,8
115,3
129
106,2
120,4
129
129
121,5
129
129
122,7
129
106,8
122,7
129
129
123,6
129
107,6
128,3
129
129
128,4
129
108,2
130,7
129
110,4
135,5
129
129
135,9
129
129
138,0
129
113,5
103,8
129
112,9
105,3
129
129
107,9
129
110,8
129
indeks
prod.
129
INDEKS
PF
kg mleka
606
652
1055
902
877
1047
1009
1222
1228
1086
1004
975
1036
1427
1343
1065
719
1243
628
883
966
982
1129
731
1488
1440
1185
1415
1146
1025
1028
1080
1294
1024
1079
2279
1147
1344
1140
1094
kg tłuszczu
26,5
40,0
33,8
34,2
38,4
39,0
40,3
42,9
43,5
21,7
31,3
32,2
33,1
23,2
40,9
32,5
40,4
37,3
42,8
32,5
41,6
39,1
39,2
42,3
35,4
40,9
50,0
37,3
44,8
44,2
47,5
43,8
42,0
49,8
45,5
28,2
34,0
34,1
34,9
41,2
% tłuszczu
0,01
0,15
-0,12
-0,04
0,02
-0,05
-0,02
-0,09
-0,09
-0,27
-0,12
-0,10
-0,12
-0,40
-0,17
-0,14
0,12
-0,16
0,20
-0,05
0,01
-0,02
-0,09
0,14
-0,29
-0,21
0,01
-0,24
-0,03
0,01
0,05
-0,02
-0,13
0,08
0,01
-0,67
-0,16
-0,24
-0,14
-0,05
kg białka
24,6
23,3
31,7
31,8
30,2
32,7
34,3
37,1
43,1
30,5
31,3
31,2
32,2
41,3
32,5
36,8
33,2
35,2
32,7
38,9
35,7
37,2
37,9
36,5
40,0
39,8
35,8
42,7
38,9
39,7
40,4
42,3
44,4
42,9
45,2
54,9
34,9
35,6
36,5
34,8
% białka
0,05
0,01
-0,04
0,02
0,01
-0,03
0,00
-0,05
0,02
-0,07
-0,03
-0,02
-0,03
-0,07
-0,14
0,01
0,11
-0,08
0,14
0,11
0,04
0,05
0,00
0,14
-0,11
-0,10
-0,05
-0,06
0,00
0,06
0,07
0,07
0,01
0,09
0,10
-0,22
-0,04
-0,11
-0,02
-0,02
118
113
113
112
118
107
109
112
106
111
113
112
110
109
110
110
112
111
siła
mleczności
120
112
114
117
116
113
111
112
103
115
113
110
110
113
114
108
107
111
120
113
112
115
109
117
112
117
116
113
110
109
112
112
108
105
117
107
nogi i racice
Wartości hodowlane
dla cech pokroju
121
115
116
117
115
118
116
113
108
110
114
113
114
115
110
111
105
109
wymię
Wartości hodowlane
rama ciała
121
114
116
117
117
117
115
115
108
112
115
112
114
115
112
110
109
110
ocena
ogólna
3,4%
ceny
zyskał indeks GDT,
wzrósł po raz drugi z rzędu
Wzrost cen przetworów mlecznych
Druga z rzędu aukcja GDT zakończyła się wzrostem cen
produktów mlecznych.
A U T O R : To m a s z R o s z k o w s k i
O
d ostatniego komentarza do momentu pisania
obecnego odbyła się jedna aukcja Global Dairy
Trade (GDT) – w dniu 6 stycznia. Nowy rok rozpoczął się dobrze na rynku przetworów mlecznych.
Wzrosły ceny wszystkich produktów, a indeks GDT zyskał 3,4
proc., po raz drugi z rzędu (na poprzedniej aukcji, 16 grudnia
wzrósł o 2,4 proc.). Patrząc jednak na załączony wykres indeksu, można odnieść wrażenie, że jest to jedynie nieznaczne odreagowanie trwających blisko rok nieustannych spadków. Rok do roku wartość indeksu jest niższa aż o 46,1 proc.
Niemniej jednak powstrzymanie zniżek na poziomie dołka
z maja 2012 r. daje nadzieję, że przynajmniej krótkoterminowo rynek się ustabilizuje.
Ponownie największy wzrost ceny odnotowało masło
(o 13,2 proc.) do 3558 USD/t. Co ciekawe, wzrost ceny masła
na aukcjach GDT trwa nieprzerwanie od czterech przetargów,
podczas których łącznie jego cena wzrosła już o 42 proc.!, ale
jest jeszcze o blisko 16 proc. tańsze niż w tym samym czasie
przed rokiem. Z kolei pełne mleko w proszku (WMP) na ostatniej aukcji zyskało zaledwie 1,6 proc. do 2307 USD/t i cena jest
aż o 53,3 proc. niższa niż na początku stycznia 2014 r. Mleko
odtłuszczone w proszku (SMP) podrożało 2,8 proc. do 2386
USD/t, a przez ostatni rok cena jego spadła o 49,1 proc.
W Unii Europejskiej w ciągu miesiąca (07.12.2014–
11.01.2015 r.) cena WMP wzrosła o 0,4 proc. do 2340 EUR/t
(przez ostatni rok potaniało o 38 proc.), SMP potaniało o 3,1
proc. do 1860 EUR/t (przez rok spadek o 43 proc.), natomiast
cena masła obniżyła się o 3,1 proc. do 2860 EUR/t, a przez
ostatni rok spadła o 30 proc.
Średnia cena skupu mleka w UE i Polsce
2004 – październik 2014
UE
W momencie pisania komentarza
nie jest jeszcze znana średnia ważona
cena mleka surowego w UE-28 w listopadzie. Natomiast skorygowano cenę
w październiku z 35,15 EUR/100 kg do
35,05 EUR/100 kg (o 0,3 proc.) Od
początku roku spadek wynosi 12,8
proc.). W Polsce (w październiku) mleko w skupie potaniało o 0,3 proc. do
29,64 EUR/100 kg. W relacji październik 2013/październik 2014 mleko
w UE jest tańsze o 11,0 proc., natomiast w Polsce o 13,0 proc.
W listopadzie w Polsce cena mleka
spadła o 0,1 proc. do 29,61 EUR/100 kg,
w Holandii o 6,8 proc. do 34,5 EUR/100
kg, we Francji o 2,3 proc. do 35,08 EUR/t, w Niemczech o 3,3 proc. do 33,99
EUR/100 kg.
D
GDT Price Index 2004 – 6 stycznia 2015
Polska
Źródło: KE
22
Największy wzrost ceny
odnotowało masło do 3558
USD/t. Wzrost ceny masła na
aukcjach GDT trwa nieprzerwanie
od czterech przetargów, podczas
których łącznie jego cena wzrosła
już o 42 proc.!
Źródło: www.globaldairytrade.info
30
poniżej tej kwoty
ukształtowała się
średnia cena
mleka w Polsce
pod koniec ub.r..
euro/100 kg
ceny
Ceny skupu mleka netto w Grudniu
Mleczarnia
miesięczna
dostawa
w l/kg
%
tłuszczu
%
białka
cena
netto
Mleczarnia
miesięczna
dostawa
w l/kg
%
tłuszczu
%
białka
cena
netto
Gostyń
3 800
3,75
3,30
1,13
Zott
25 000
4,41
3,28
1,27
Łowicz
4 000
4,19
3,12
1,20
Garwolin
25 700
4,23
4,48
1,33
Mlecz Wolsztyn
4 600
4,42
3,36
1,12
Międzybórz
27 000
3,70
4,00
1,22
Nutricia Krotoszyn
5 200
4,20
3,50
1,19
Turek
27 000
3,92
3,36
1,30
Głubczyce
6 000
3,60
3,04
0,99
Czarnków
28 000
4,16
3,22
1,49
Gostyń
6 000
4,00
3,40
1,13
Koło
29 000
4,10
3,50
1,39
Włoszczowa
6 000
3,97
3,60
1,34
Krasnystaw
29 000
4,14
3,65
1,28
Kowalew-Dobrzyca
6 900
3,55
3,28
0,98
Danone
30 100
3,90
3,32
1,42
Śrem
7 000
3,70
3,49
1,04
Mlekpol
31 000
3,88
3,37
1,54
Włoszczowa
7 000
4,06
3,05
1,34
SPM Pomorze
31 000
4,48
3,38
1,31
Sery ICC
7 700
3,93
3,41
0,95
Czarnków
32 000
4,20
3,30
1,34
Bakoma
8 000
4,02
3,21
1,10
Koło
33 000
4,42
3,39
1,35
Jarocin
8 000
4,10
-
1,06
SM Skarszewy
33 600
4,21
3,30
1,37
Koło
8 300
4,07
3,49
1,30
Mlekpol
34 500
4,27
3,49
1,64
Strzelecka SPM
8 500
4,20
3,48
1,25
Śrem
35 000
3,80
3,47
1,15
Strzałkowo
11 000
3,90
3,42
1,22
Turek
35 000
3,75
3,40
1,38
Jogo Łódzka SM
12 000
4,20
3,50
1,17
Czarnków
36 000
3,87
3,37
1,22
Łowicz
12 000
4,05
3,37
1,22
Głubczyce
37 000
4,40
3,35
1,35
Ostrów Wielkopolski
12 000
3,90
3,37
1,02
Danone
39 000
4,02
3,42
1,36
Zott
13 000
4,30
3,41
1,33
Mlekpol
40 000
4,30
3,30
1,48
SPM Kaszubskie Mleko
13 800
4,09
3,34
1,20
Strzelecka SPM
41 000
4,20
3,20
1,30
Kowalew-Dobrzyca
14 000
4,16
3,43
1,09
Bieruń
45 000
3,80
3,60
1,33
Ryki
14 000
4,50
3,53
1,30
Łowicz
45 000
4,08
3,57
1,34
Łowicz
15 000
4,30
3,20
1,20
Bieruń
47 000
3,98
3,39
1,37
Mlekovita
15 000
4,06
3,38
1,35
Spomlek
47 000
3,65
3,33
1,20
SPM w Poznaniu
15 000
4,24
3,42
1,27
Gostyń
48 000
4,30
3,60
1,27
Strzelecka SPM
15 000
4,58
3,46
1,38
Danone
50 000
4,21
3,45
1,39
Bieruń
16 000
4,00
3,30
1,40
SPM Pomorze
52 200
3,99
3,38
1,30
Mlekpol
17 000
3,60
3,15
1,61
Nutricia Krotoszyn
53 000
4,00
3,40
1,25
Mlekpol
17 000
3,92
3,26
1,47
Mlecz Wolsztyn
54 000
3,84
3,39
1,23
Wieluń
17 000
4,21
-
1,19
Mlekovita
55 000
3,90
3,39
1,50
Strzałkowo
18 000
4,00
3,35
1,32
Mlecz Wolsztyn
59 000
3,80
3,43
1,23
Mlecz Wolsztyn
19 000
4,10
3,40
1,20
Piątnica
59 000
3,74
3,39
1,54
Mlecz Wolsztyn
19 000
4,03
3,33
1,12
Kowalew-Dobrzyca
60 000
4,30
3,41
1,13
Mlekovita
19 000
4,33
3,36
1,56
Mlecz Wolsztyn
60 000
3,90
3,37
1,23
Danone
20 000
5,15
4,05
1,45
Rolmlek
66 900
4,08
3,62
1,21
Mlekpol
20 000
4,17
3,61
1,63
Koło
75 000
4,20
3,40
1,38
Łowicz
21 000
4,32
3,37
1,27
Sery ICC
76 500
4,56
3,47
1,26
Alima-Milk
22 000
3,90
3,20
1,00
Danone
83 200
4,04
3,38
1,46
Gostyń
22 000
4,10
3,80
1,24
Łowicz
86 000
3,98
3,34
1,29
Spomlek
22 300
4,39
3,52
1,27
Jana Środa Wlkp.
89 000
4,15
3,68
1,38
Polmlek
22 700
4,31
3,30
1,18
Danone
115 000
4,00
3,50
1,36
Gostyń
24 000
3,85
3,40
1,20
Mlekpol
124 200
2,86
3,30
1,60
Włoszczowa
24 000
3,90
3,50
1,34
Mlekpol
222 600
4,16
3,46
1,69
Ceny dotyczą konkretnego dostawcy mleka, na podstawie informacji od niego uzyskanej.
23
ceny
1335 zł/t
tyle warta była soja
na giełdzie CBOT
Wyhamowanie wzrostu cen
surowców rolnych
Po trzech miesiącach wzrostu cen zbóż i oleistych nastał
czas korekty.
A U T O R : To m a s z R o s z k o w s k i
K
oniec ubiegłego roku był bardzo korzystny dla posiadaczy zbóż i rzepaku. Ceny kontynuowały rozpoczęte we wrześniu wzrosty, osiągając nowe wielomiesięczne szczyty notowań. Po Nowym Roku na
światowych giełdach wystąpiła spadkowa korekta, która,
jak dotąd, ma dość łagodny przebieg. W sumie w ostatnim
miesiącu (15 grudnia – 16 stycznia) liderem rynku ponownie była pszenica notowana na paryskiej Matif, która zyskała blisko 4 proc. (197,5 EUR/t, tj. 854 zł/t – wg kursu NBP).
W trzeciej dekadzie grudnia jej cena utrzymywała się nawet
powyżej 200 euro/t, co ostatni raz odnotowano w połowie
maja 2014 r. Dobry czwarty kwartał notowań (wzrost ceny
aż o 31 proc.!) nie pozwolił jednak na całkowite zniwelowanie wcześniejszych strat i ostatecznie w 2014 r. cena pszenicy na giełdzie w Paryżu spadła o 4,3 proc. (w 2013 r. obniżka
notowań wyniosła 16,5 proc.).
Słabiej wypadły notowania kukurydzy. Przez ostatni miesiąc cena wzrosła jedynie o 0,5 proc. do 159,5 euro/t (689 zł/t),
a w całym 2014 r. cena obniżyła się o 5,4 proc. (w IV kwartale
wzrost wyniósł 18 proc.) Natomiast w 2013 r. cena kukurydzy
na giełdzie w Paryżu spadła aż o 28 proc.! Znacznie słabsze
w ostatnich dwóch latach notowania kukurydzy w porównaniu z pszenicą są wynikiem danych fundamentalnych. Rekordowa produkcja w Unii Europejskiej w sezonie 2014/15
zarówno pszenicy (155,5 mln ton wg USDA), jak i kukurydzy
(74 mln ton wg USDA) nie wpłynęła w jednakowy sposób
na dynamikę zmian cen. Wynikało to głównie z dwóch przyczyn. Pomimo rekordowych zbiorów pszenicy wyższy niż
zwykle był udział ziarna o obniżonej wartości (przeznaczenie
na pasze). Natomiast eksport utrzymywał się na wysokim po-
ziomie (w obecnym sezonie UE pierwszy raz w historii będzie największym
światowym eksporterem tego ziarna).
Rzepak notowany na Matif w ostatnim miesiącu zyskał na wartości 2,6
proc. do 357 EUR/t (1543 zł/t). Natomiast soja notowana na giełdzie
CBOT w Chicago potaniała o 4,6 proc.
do 364,4 USD/t (1355 zł/t). W ciągu
2014 r. obniżka rzepaku wyniosła 4,2
proc., a soi aż o 22,3 proc. W 2013 r. relacje cenowe pomiędzy tymi oleistymi były odwrotne. Rzepak potaniał
o 19,7 proc., a soja o 7,5 proc. Rekordowa światowa produkcja oleistych
(drugi sezon z rzędu) była bezpośrednią przyczyną słabości tego rynku.
Ok. 10 proc. wzrosty cen w IV kwartale ub.r. nieco poprawiły sytuację.
Warto zwrócić uwagę na czynnik,
który ostatnio korzystnie wpływa na
ceny zbóż i rzepaku – dla posiadaczy
w Polsce. Silne osłabienie złotego (3,5
proc. wobec EUR i aż 10,5 proc. wobec USD przez ostatni miesiąc) powoduje, że nasze surowce są bardziej
konkurencyjne w przypadku eksportu. Niestety, kij ma dwa końce i import soi będzie kosztował znacznie
drożej.
D
Notowania kontraktów terminowych
Cena
16.01.2015
Cena
15.12.2014
Zmiana
ceny
Zmiana ceny
od początku roku
Cena 16.01.2015
wyrażona w zł*
Pszenica (Matif )
197,50
190,00
3,95%
-1,25%
854
Kukurydza (Matif )
159,50
158,75
0,47%
-1,85%
689
Rzepak (Matif )
357,00
348,00
2,59%
1,71%
1 543
Soja (CBOT)
364,40
381,94
-4,59%
-2,70%
1 355
Kontrakty
Ceny wyrażone w EUR/t (Matif ) i USD/t (CBOT), * średni kurs NBP
24
Alfabet i liczby Federacji
A.D. 2014
Rok 2014 za nami.
Jaki był? Jakim go
zapamiętamy?
Bez wątpienia był to
rok trudny i pracowity.
AUTORZY:
Radosław Iwański,
Anna Nakonieczna,
Krzysztof Słoniewski
26
734 218 KRÓW
Tyle krów ocenianych jest przez
PFHBiPM. Mimo, że to bardzo dużo – to
jednak czujemy niedosyt.
„A”, PODSTAWĄ JEST PRAWO
Prawo, które realizuje Polska Federacja, zostało zebrane w Ustawie
z dn. 29 czerwca 2007 r. o organizacji
hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z późniejszymi zmianami
(Dz.U. z 24 lipca 2007 r.). Artykuł 17
tej ustawy nie pozostawia wątpliwości, kto w Polsce odpowiada przed
hodowcami za wyznaczanie celów
hodowlanych.
„B”, CZYLI BUDUJEMY HODOWLĘ
PFHBiPM prowadzi księgi w formie
elektronicznej na podstawie informacji
źródłowych stwierdzających pochodzenie zwierząt oraz ich wartość użytkową
lub hodowlaną, które są zawarte w systemie informatycznym SYMLEK. Na potrzeby hodowców w minionym roku został przyjęty nowy program hodowlany,
dzięki któremu, między innymi, hodowcy mogą korzystać z dobrodziejstw genomiki.
PO „B” JEST „C” – CHÓW BYDŁA
Ocena wartości użytkowej bydła
ras mlecznych i mięsno-mlecznych
prowadzona jest na podstawie obowiązujących w Polsce przepisów hodowlanych (rozporządzeń MRiRW)
i dyrektyw Unii Europejskiej oraz
wytycznych International Committee
for Animal Recording (Międzynarodowy Komitet ds. Kontroli Użytkowości Zwierząt). Federacja jest członkiem ICAR od 2007 roku. Przechodzi
audyty potwierdzające jej wiarygodność i rzetelność w realizacji założonych celów. O wyborze metody oceny bydła mlecznego decydują sami
hodowcy.
DOKO
Dbamy także o rozród bydła i odpowiednie kojarzenia. Podstawowym założeniem programu DOKO
jest optymalizacja doboru buhajów
do kojarzeń na podstawie wartości hodowlanej dla poszczególnych
cech, a nie wartości fenotypowych
(np. wydajności mleka). Największą
zaletą działania PFHBiPM w tym zakresie jest możliwość wykorzystania
wszystkich informacji, które od lat
gromadzone są w systemie informatycznym Polskiej Federacji.
FLOTA
Od stycznia 2014 roku zootechnicy oceny zostali wyposażeni w samochody służbowe Skoda Citygo opatrzone logo Federacji. Inwestycja w nowe samochody to równocześnie lokata
w mobilność i poprawę jakości pracy zootechników oceny,
a także wizytówka firmy.
GENOM
Koleje polskiego genomu były różne. PFHBiPM wraz z hodowcami bydła mlecznego zawsze mocno trzymali kciuki za
jego powodzenie. Polska Federacja głośno wyrażała swoje
stanowisko w sprawie jak najszybszego i największego wykorzystania selekcji genomowej w hodowli bydła mlecznego.
Ocena wartości hodowlanej na podstawie genomu jest obecnie jedną z najbardziej zaawansowanych metod szacowania
wartości hodowlanej. Dzięki Bogu jest dostępna od zeszłego
roku.
HODOWCY I PRODUCENCI MLEKA
Pracujemy dla nich. To oni tworzą Federację.
INDEKS PF
Zmiana indeksu produkcyjnego na indeks PF (płodność
i funkcjonalność) dla buhajów wymusiła zmiany w selekcji
krów. Zakres informacji zawartych w raporcie RW-7 został
dostosowany do powyższych zmian. Raport RW-7, mówiący
o wartościach hodowlanych każdej krowy w stadzie, został
podzielony na dwie części: na wartości oszacowanego indeksu PF i podindeksów wchodzących w jego skład, które zostały
pogrupowane tematycznie, i na wartości hodowlane oszacowane dla poszczególnych cech produkcji mleka oraz na ocenę
pokroju w aspekcie opisowym. Polska Federacja promowała
te rozwiązania i do wszystkich hodowców pod oceną wysłany
został nowy raport RW-7 wraz z objaśnieniem.
JAKOŚĆ
Federacja od zawsze kładzie nacisk na jakość i wysoki
poziom informacji dostarczanych hodowcom. Jednak aby
przekazywane przez nas dane mogły być przydatne w pracy
hodowlanej, muszą zostać dostarczone do hodowcy w możliwie najkrótszym czasie po próbnym doju. Z tego powodu
Federacja dokłada wszelkich starań, aby maksymalnie skrócić
czas od wykonania próbnego doju do otrzymania wyników.
Jednym z takich działań jest wyposażenie zootechników oceny w urządzenia PDA umożliwiające natychmiastową wysyłkę informacji uzyskanych podczas próbnego doju do analizy.
Ponadto od stycznia 2014 PFHBiPM przejęła odpowiedzialność, również finansową, za transport skrzynek z próbami
na terenie całego kraju. Działanie to organizowane jest poprzez tworzenie tzw. tras zwózkowych lub zlecenia zwózki
skrzynek firmom kurierskim. Dzięki powyższym zabiegom
znacznie skrócił się czas, jaki mija od zakończenia próbnego
doju do dotarcia próbek mleka do laboratorium. W roku 2014
średni wskaźnik dla całej Polski określający czas od pobrania
próby do otrzymania wyniku wyniósł poniżej 3 dni. To jeden
z najlepszych wyników w Europie. Warto zaznaczyć, że na
szybkość otrzymania wyników przez hodowcę niebagatelny
wpływ ma również sposób wysyłki gotowych raportów wynikowych – dlatego przypominamy, że istnieje możliwość wysyłki wszystkich raportów drogą mailową. Ponadto wszystkie
dane dotyczące stada na bieżąco można analizować w internetowym programie „Hodowca on-line”.
27
KETOZA
Tak zwana „usługa ketozowa”, polegająca na monitorowaniu występowania subklinicznej ketozy w stadach krów mlecznych, została już
z powodzeniem wdrożona, a odpowiednie informacje są dostarczane
hodowcom w całym kraju. Federacja
prowadzi jednak nadal prace mające
na celu ulepszenie metody wskazywania krów „podejrzanych o ketozę”,
czyli tych oznaczanych symbolem K!
Głównym celem, jaki sobie stawiamy,
jest zwiększenie czułości tej metody tak, aby możliwie niewiele krów,
mających podkliniczną ketozę, pozostawało niezidentyfikowanych. Pracownicy Federacji zebrali już odpowiednie dane, obejmujące zarówno
skład mleka krów, jak i wyniki badania zawartości kwasu BHB w ich krwi,
wykonywane glukometrem. Obecnie
analizujemy uzyskane wyniki, korzystając z pomocy pracowników naukowych z zespołu prof. Zygmunta Macieja Kowalskiego.
LAKTACJA
Federacja rozpoczęła w ubiegłym
roku prace nad opracowaniem „krzywych laktacji”. Wykorzystuje się przy
tym fakt, że zarówno wydajność krowy, jak i skład produkowanego przez
nią mleka zmieniają się w trakcie laktacji w określony sposób, charakterystyczny dla danego zwierzęcia. Może
on być graficznie przedstawiony
w postaci krzywej, prezentującej wartość danej cechy w poszczególnych
dniach laktacji. Obecnie trwają odpowiednie prace. Obejmują one między
innymi gromadzenie w wybranych
stadach bardzo dokładnych danych
o wydajności krów. Ilość produkowanego mleka jest mierzona codziennie, a jego skład jest analizowany co
2 tygodnie, osobno z każdego udoju
danej krowy w ciągu doby. Wynikiem odpowiednich obliczeń będzie
przy tym nie tylko oszacowanie wydajności zwierzęcia, ale także ocena
dokładności, z jaką to oszacowanie
zostało dokonane. Ponadto nowa metoda umożliwi prognozowanie (przewidywanie) wydajności krów, których
laktacja dopiero się rozpoczyna. Taka
informacja może być bardzo użyteczna, na przykład przy planowaniu produkcji lub zarządzaniu stadem (porównanie „oczekiwanej” wydajności
krów z rzeczywiście uzyskiwaną).
28
MLEKO
Mogliby go pić prawie wszyscy, a nie chcą. Niestety, taniało
w minionym roku.
NAJWAŻNIEJSI HODOWCY
Raporty wynikowe były w promocji. Wszyscy hodowcy
prowadzący w swoich stadach ocenę wartości użytkowej
bydła otrzymywali razem ze swoimi standardowymi raportami wynikowymi dodatkowe, darmowe raporty. Celem tej
akcji było przede wszystkim zaprezentowanie hodowcom
poszczególnych raportów zawierających informacje o zwierzętach utrzymywanych w ich oborach, a także wskazanie
możliwości wykorzystania tych informacji w efektywnym
zarządzaniu stadem. Akcja promocyjna dotyczyła wszystkich dodatkowych raportów zamawianych przez hodowców, jak również Raportu Żywieniowego RW-11.
OCENA
W porównaniu z rokiem poprzednim liczba hodowców
prowadzących ocenę w stadzie wzrosła o 427 i wyniosła
20 101 (dane na dzień 31.12.2014). W stadach, w których
prowadzona jest ocena wartości użytkowej bydła, na koniec
grudnia utrzymywanych było 734 218 krów (o 41 002 więcej
niż w grudniu 2013 r.). Prowadzenie OWUB pozwala na czerpanie z informacji wykorzystywanych do profesjonalnego
i świadomego zarządzania stadem. Ocena daje możliwość
poprawy wydajności i jakości mleka i poprawia zdrowotność
zwierząt. Dokumentacja hodowlana jest potrzebna do profesjonalnego doradztwa z zakresu hodowli i żywienia, co przekłada się na większy zysk ekonomiczny gospodarstwa.
PROGRAM HODOWLANY
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom hodowców bydła mlecznego, przyjęty został nowy program hodowlany,
zatwierdzony przez Prezydium Zarządu PFHBiPM, a następnie przyjęty przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
To, co do niedawana było niemożliwe, stało się faktem: ocena
genomowa zaczęła funkcjonować w Polsce i została uwzględniona w programie hodowlanym PFHBiPM. Od ubiegłego
roku polska hodowla nie traci już dystansu do konkurencji.
Zmieniły się także wartości indeksu PF. W większym wymiarze
uwzględnia on cechy funkcjonalne. Do grupy tych cech zaliczamy m.in. pokrój, płodność, zdrowotność wymienia, przebieg ocieleń czy długowieczność.
RAPORT RW-11
Z raportu dotyczącego spraw żywieniowych hodowcy
mogli korzystać tylko w postaci elektronicznej w programie „Hodowca on-line”. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom hodowców, stworzone zostało oprogramowanie
umożliwiające edycję RW-11 na zasadach takich, jakie
obowiązują w przypadku pozostałych dodatkowych raportów – (edycja na życzenie hodowcy). Raport Żywienia
oprócz dotychczasowej dostępności poprzez program
„Hodowca on-line”, począwszy od stycznia 2015 dostępny
jest na życzenie hodowcy zarówno w postaci elektronicznej, jak i papierowej.
SAWICKI MAREK
Minister rolnictwa i rozwoju wsi. Jaki jest? Na ocenę przyjdzie czas.
SYMLEK
Rocznie do systemu SYMLEK wpisanych zostaje kilkaset
tysięcy jałówek i krów. Stan krów, nad którymi Polska Federacja rozwija swój hodowlany parasol, wynosi grubo ponad
600 tys. sztuk.
ŚWIĘTO
Po raz pierwszy odbyła się uroczysta Mleczna Gala, podczas której uhonorowano najlepszych hodowców z całej
Polski. Do roku 2013 włącznie podsumowanie kontroli użytkowości prowadzone było na poziomie Regionów Oceny.
Podczas Mlecznej Gali przyznano 52 wyróżnienia w VII kategoriach uwzględniających wielkość stad oraz oddzielnie
w grupie krów ras innych niż polska holsztyńsko-fryzyjska
odmiany czarno-białej.
TYP I BUDOWA TEŻ OCENIANE
Ocena typu i budowy bydła mlecznego staje się podstawowym narzędziem w zarządzaniu stadami bydła
i w produkcji mleka. 62 tys. pierwiastek i ponad 3 tys.
krów ocenili pod względem typu i budowy nasi pracownicy. Grupa uwijała się jak w ukropie. Warto dodać, że tylko
same buhaje testowe i wyceniane dały do oceny 20 tys.
sztuk pierwiastek.
USŁUGA KWASICOWA
Podostra kwasica żwacza (SARA) jest zaburzeniem
często występującym u krów żywionych dawkami
pokarmowymi z dużym udziałem łatwo fermentujących węglowodanów. Można się spodziewać, że
schorzenie to będzie występowało w Polsce coraz
częściej, ponieważ dążenie do zwiększenia wydajności krów skłania ich właścicieli do stałego
zwiększania udziału pasz treściwych w żywieniu
tych zwierząt. SARA jest trudna do diagnozowania w warunkach produkcyjnych. Celowe
byłoby zatem opracowanie metody umożliwiającej monitorowanie występowania tego
zaburzenia w oparciu o wyniki analiz próbek
mleka. Powstałaby w ten sposób „usługa
kwasicowa”, analogiczna do „usługi ketozowej”. W ubiegłym roku Federacja zawarła
umowę z dwoma zespołami naukowców
(z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
i Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu), zlecając im przeprowadzenie odpowiednich badań. Mają one na celu
stwierdzenie, czy występowanie SARA
da się powiązać z takimi zmianami
składu mleka, które mogą być stwierdzone przy użyciu aparatów użytkowanych w laboratoriach Federacji.
Obecnie w wybranych stadach
trwa zbieranie koniecznych danych, pod nadzorem profesorów:
Włodzimierza Nowka i Zygmunta Macieja Kowalskiego.
„W” JAK WYSTAWY
Czas zmagań na ringu hodowców i bydła mlecznego. Sezon zaczyna sie w maju, a kończy we
wrześniu.
ŻÓŁTE KOLCZYKI
Najlepsze tylko z Polskiej Federacji.
Zawsze w promocji.
ŻYWIENIE
PFHBiPM dzieli się także swoją fachową wiedzą z hodowcami w zakresie żywienia zwierząt. W miesiącach
styczeń–październik 2014 roku doradcy żywieniowi PFHBiPM odwiedzili 1028 gospodarstw, obejmując usługą 36 448 krów. Oprócz hodowców
indywidualnych, którym zależy na
obniżeniu kosztów jednostkowych
produkcji mleka przy zachowaniu odpowiednich parametrów i wydajności, z usług doradczych korzysta również wiele spółdzielni mleczarskich.
20 101 GOSPODARSTW
Ta grupa gospodarstw z nami współpracuje.
D
Rozmowa
z leszkiem hądzlikiem
prezydentem polskiej federacji Hodowców bydła
i producentów mleka
ROZMAWIA: Radosław Iwański
Mocne związki
„Stół jest na tyle mocny, jak mocne są jego nogi” – mówi znane
powiedzenie, które przytacza Leszek Hądzlik. Brzmi zagadkowo?
Nie. Polska Federacja jest marką. Z prezydentem PFHBiPM
rozmawiałem także o hodowli bydła mlecznego.
Miniony rok był trudny dla hodowców bydła mlecznego. Mleko taniało.
To smuci. Zarząd PFHBiPM wskazywał na drogi wyjścia z tej sytuacji.
Sytuacja jest trudna, szczególnie ze
względu na obniżki cen mleka i produktów mlecznych. Nikt nie ma prawa czuć
się dobrze, gdy spadają ceny na produkty przez niego wytwarzane. Hodowcy
mają plany inwestycyjne i rozwojowe,
także w zakresie postępu hodowlanego, a w tej sytuacji trudno się je realizuje. Często wtedy myślimy, co będzie
dalej, jak długo przyjdzie się mierzyć
z trudnościami? Zawsze uważaliśmy, że
stabilizacja jest bardzo cenna.
O tym marzą wszystkie branże.
Gwarancją naszego bytu są stabilne ceny. Niekoniecznie muszą one być
zawsze najwyższe, niech będą tylko
opłacalne i stabilne. Dobrze, że dość
30
wcześnie reagujemy na trudności. Widać, że współpraca
hodowców z mleczarniami jest bardzo dobra, i to przynosi efekty. Wiele podmiotów płaci dobre ceny. Dla mnie, dla
zarządu PFHBiPM ważne są oczywiście średnie ceny mleka,
bo gdy jedni mają wyższe, to inni już niekoniecznie. O tych
hodowców także trzeba dbać i występować w ich imieniu.
Konsekwencje polityki krajowej czy unijnej ponoszą hodowcy, a politycy nieraz o nich zapominają. My jesteśmy m.in. od
tego, żeby im przypominać o dużej, hodowlanej rodzinie i jej
problemach.
Polacy potrafią się jednoczyć w trudnych momentach.
To prawda. Nie raz dawali temu przykłady.
Potrafimy, jak nikt inny. Wtedy też możemy wiele zrobić
i wiele spraw załatwić. Pod koniec minionego roku przypomnieliśmy się politykom i konsumentom. My płacimy za błędy przeszłości. Ciągle nie dowierzam, jak naszym hodowcom
można było przypisać tak niski tłuszcz do kwoty mlecznej.
Nie rozumiem także, dlaczego nie można było przekonwertować kwot mlecznych? Polityka jest nieprzewidywalna, jak się
okazuje, i szkoda, że wiele spraw nie zostało w tym zakresie
naprawionych. Ta sytuacja zmusza nas do skupienia jeszcze
większej uwagi na ekonomikę produkcji. Doceniamy wtedy
narzędzia do zarządzania stadem, m.in. takie jak ocena użytkowości bydła, które pozwalają nam na ograniczenie kosztów
produkcji mleka. Trudności nas hartują i pozwalają jeszcze intensywniej pracować i dążyć do stawianych sobie celów.
Polska Federacja jest postrzegana w dwóch wymiarach.
W jednym – jest obrońcą hodowców, powiedzmy przed
nieokiełznanym rynkiem, w drugim – jest instytucją
techniczno-naukową, dostarczającą narzędzi i rozwiązań w hodowli bydła i produkcji mleka. Oba interesy
trzeba godzić. To jest możliwe? Posiedzenia zarządów
są gorące.
Każdy na posiedzeniach zarządu ma prawo głosu i może
się wypowiedzieć, przedstawiając swój punkt widzenia. Przecież nie można nikogo krytykować za jego punkt widzenia,
a hodowlę i produkcję mleka należy postrzegać jako jeden
organizm. Spieramy się, ale zawsze wybieramy najkorzystniejsze rozwiązania. Na zewnątrz prezentujemy jedno stanowisko. Nieczęsto protestujemy na ulicach, bo nie chcemy
nadużywać demokracji, by to narzędzie nie spowszechniało. Jednak jak już dajemy wyraz swego niezadowolenia, nie
tylko przez manifestację, to ci, którzy są jego adresatami,
wiedzą, że coś jest na rzeczy i muszą przyjrzeć się naszym
oczekiwaniom.
Ma Pan rację. Nie jest istotą rzeczy, żeby czuć się zadowolonym z tego, że się pokrzyczało, istotny jest efekt.
Szczególnie zależy mi na patrzeniu w przyszłość. Przekonywanie siebie nawzajem do swoich racji jest o wiele istotniejsze, niż krytykowanie innych. To jest klucz do sukcesu. Słuchamy siebie nawzajem i wybieramy te rozwiązania, które będą
dla hodowców najlepsze.
Wielu osobom, mam takie wrażenie, wydaje się, że decyzje w PFHBiPM zapadają bez dyskusji. Przecież Polska
Federacja działa na podstawie statutu, jako osoba prawna, a zrzeszone w niej związki mają pełną autonomię.
Wiele osób myśli, że jest odwrotnie. Organizacja jest samorządna, a o hodowli decyduje zarząd.
„Stół jest na tyle mocny, jak mocne są jego nogi” – mówi
znane powiedzenie. W samych związkach regionalnych jest
rozpatrywanych wiele spraw, a potem są one przenoszone
na płaszczyznę krajową, na posiedzenia zarządu. To na nich
odbywa się debata nad wyborem najlepszego rozwiązania.
Bardzo często pytamy związki o zdanie w sprawach kontrowersyjnych. Nasi pracownicy muszą wszystkie sprawy ubrać
w odpowiednie ramy prawne i nadać im bieg. Jesteśmy instytucją, która potrafi zwołać zarząd z dnia na dzień, o ile oczywiście zachodzi taka potrzeba. Osoby pracujące w zarządzie
są z terenu Polski. Jeszcze raz podkreślam, decyzje podejmujemy wspólnie.
Jest Pan człowiekiem koncyliacyjnym. Federacja to nie tylko jej zarząd, ale i pracownicy, ludzie w terenie. PFHBiPM
zatrudnia bardzo dużo osób – ponad tysiąc. Kierowanie
nimi nie jest łatwe. A jednak Federacja jest marką.
Nigdy nie lekceważyliśmy nikogo, ani żadnego tematu. To
podstawa, na której oparliśmy budowanie organizacji. Zdobywaliśmy wiarygodność i zaufanie we wszystkim, co robimy.
Jeżeli podjęliśmy decyzję w jakiejkolwiek sprawie, to były one
realizowane. Dobór ludzi też nie jest przypadkowy. Nasi pra-
cownicy są bardzo dobrymi fachowcami.
Po prostu są wiarygodni w tym, co robią, i w ten sposób dają wyraz jakimi są
ludźmi. Osoby zasiadające w zarządzie,
wrócę jeszcze na chwilę do nich, dojrzały
do tego i wiedzą, że nie możemy się nawzajem oszukiwać. Perfekcyjna realizacja
podejmowanych uchwał jest gwarancją
sprawnego działania każdej firmy. Polska
Federacja pokazała także jedną, bardzo
ważną rzecz, otóż: rolnicy potrafią zarządzać, nie tylko swoimi gospodarstwami.
Federacja wykształciła wśród pracowników przekonanie, że dobrze zarządzana
firma jest dla nich bardzo wartościowa.
Każdy z nas utożsamia się z firmą, dla
której pracujemy. To jest niesamowita
sprawa.
Myślę, że niejedna osoba chciałaby
pracować w takiej firmie i być z nią
utożsamiana.
Mam taką nadzieję. Jestem przekonany, że pracownicy są dumni z tego, że
pracują dla hodowców. Poza tym widzę
wiele przyjaznych gestów z zewnątrz,
w stosunku do naszych pracowników
i tego, co oni robią. Cieszę się bardzo
z tego. Zawsze zależało mi na wytworzeniu syndromu jedności organizacji. Nie
wszystkim się to podoba i nie wszystkim
jest na rękę, że potrafimy się jednoczyć.
Każdy, kto zdecydował się z nami współpracować, jest dla nas cenny. Dotyczy to
także mniejszych związków hodowców,
które również są z nami.
Federacja realizuje wiele celów związanych z hodowlą, od podejmowania
strategicznych działań, po wdrażanie
innowacyjnych technologii do produkcji mleka. Które cele Pana zdaniem
jest łatwiej osiągać, a które trudniej.
Łatwiej się osiąga te cele, których realizacja zależy od nas samych. Działalność różnych instytucji nie zawsze jest
zbieżna z naszą, wtedy jest trudnej. Mniej
zrozumiała dla mnie jest sytuacja, kiedy
ci, którzy nie chcą hodowcom pomagać,
godzą nawet we własne cele, tylko po to,
żeby być przeciwko nam.
Zachowują się partykularnie, o to
Panu chodzi? Skąd my to znamy. Czy
to nie jest polska przypadłość?
U nas ciągle przedstawia się hodowców jako tych, którzy ciężko pracują,
a zapomina się o tym, że są oni właścicielami swoich gospodarstw i że to oni decydują o swoim i ich losie. Mam nadzieję,
że dojrzejemy do tego, że z dumą wszyscy będziemy mówili o naszej hodowli…
31
prof. Zygmunta Macieja Kowalskiego i prof. Włodzimierza
Nowaka? W naukę warto inwestować.
Tak. Teraz jesteśmy obecni w wybranych gospodarstwach
i realizujemy nasze cele. Dziękuję tym hodowcom, którzy
otworzyli nam drzwi i dzięki którym możemy doskonalić nasze metody oceny użytkowości bydła. Myślę, że będziemy
jeszcze bardziej zwracali się w kierunku doradztwa. PFHBiPM
musi wyznaczać sobie nowe standardy.
Jednak zarządzanie polską hodowlą
to nie łatwy kawałek chleba…
Przeraża mnie niekompetencja ludzi,
którzy usilnie trzymają się na swoich
miejscach i podstawiają nogę hodowcom i postępowi hodowlanemu. Nasze
działania są coraz doskonalsze i wierzę,
że będą jeszcze lepsze, bo ciągle je doskonalimy, zaczynając od podstawowego elementu, jakim jest ocena wartości
użytkowej bydła mlecznego. Ludzie nauki współpracują z nami w tym zakresie
i razem osiągamy bardzo dobre wyniki.
Oceniamy ketozę, być może za chwilę
damy hodowcom kolejne narzędzie do
zarządzania produkcją – prostą metodę
wykrywania subklinicznej kwasicy.
Wiem, że Panu bardzo zależy na budowaniu mocnego, technicznego związku, który producentom mleka dostarcza, i będzie robił to dalej, narzędzi do
ograniczania kosztów produkcji.
Rzeczywiście, dla mnie jest to podstawa naszej działalności. Przypomnę,
że niegdyś spotykałem się z głosami
mówiącymi, że jak wejdzie genomika do
hodowli, to nie będzie potrzebna ocena.
Pozostawię to bez komentarza. Jeżeli
hodowcy dobrze zarządzają stadem, to
ma to przełożenie na wyniki ekonomiczne produkcji mleka. Skończyły się czasy,
gdy hodowcy byli pod oceną – żeby być.
Polska Federacja prowadzi badania
dotyczące subklinicznej kwasicy przy
udziale ośrodków naukowych z Krakowa i Poznania, pod kierownictwem
32
Które cele są Pana oczkiem w głowie? Jakie załatwione
sprawy były dla Pana szczególnie ważne?
Na pewno doskonalenie oceny. Cieszę się także z przebiegu wystaw bydła, które są podsumowaniem całej pracy hodowlanej. Są one robione w doskonałej oprawie, a na każdej
z nich obserwujemy także młodych hodowców. Mam nadzieję, że ci młodzi ludzie będą prowadzili już hodowlę wg nowoczesnych standardów. Cieszę się także ze zmian w indeksie PF,
bo wreszcie zaczęliśmy podążać za celami, którymi pasjonuje
się cały świat. Rolą Polskiej Federacji było wprowadzenie hodowli na tory oceny genomowej. Długo zabiegaliśmy o wejście w struktury EuroGenomics, i wreszcie się udało. Doszło
w końcu do wymiany baz danych – naszej małej, liczącej 2,5
tys. rekordów, z dużą europejską, składającą się 25 tys. rekordów. Dokładność naszych badań zdecydowanie się przez to
poprawi. Szkoda, że straciliśmy kilka lat…
Wraca Pan do wspomnianych trudności w zarządzaniu hodowlą. Mówił Pan o tym... Może nie wskazujmy palcem…
Zapytam Pana o genomikę. Z czym kojarzy się Panu to słowo? Jakie budzi emocje?
Przykro było mi czytać – już mogę mówić w czasie przeszłym – o tym, że byliśmy jednym z trzech krajów w świecie,
który nie miał opracowanej metodyki i dostosowanego prawa
do uznawania zwierząt ocenionych na podstawie genomu.
Hodowcy bardzo chcieli mieć większe możliwości w prowadzeniu selekcji, a nasza bezsilność była bardzo irytująca. Świat
wiele rzeczy robił za nas.
A emocje? Kiedyś irytacja, a dziś? Ulga?
Tak, rzeczywiście ulga. Gdyby Europa zachowała się tak jak
Stany Zjednoczone, nadal tkwilibyśmy w niemocy we wspomnianym uznawaniu, i aż boję się pomyśleć, ilu osobników
miałoby w kartach hodowlanych tzw. „nn”. Prawo stanowiło,
że pochodzenie zwierząt nie mogłoby być uznane. Jednak
uważam nadal, że przy pełnym zrozumieniu wszystkich, od
których to zależy, jest szansa, żeby iść naprzód. Tym bardziej,
że zakończył się pewien etap, którym była wymiana baz genomowych. My chcemy uczestniczyć w postępie, nawet go
finansować. Wierzę, że „hamulcowych” będzie coraz mniej.
Wyzwania na najbliższy czas? Jakie one są?
Nie jest tajemnicą, że Federacja chce przejąć szacowanie
wartości hodowlanej bydła mlecznego. Otwieramy laboratorium do genotypowania bydła i jesteśmy przygotowani do
rutynowego działania w tym zakresie. Współpracujemy z najlepszymi fachowcami, i co ważne, mamy wsparcie ludzi uznanych w świecie w tym temacie za autorytety. Pracujemy dla hodowców i chcemy, żeby oni z tych narzędzi korzystali. Chcemy
szacować wartość hodowlaną, gdyż nie możemy w przyszłości
pozwalać sobie na jakiekolwiek opóźnienia. Musimy sami decydować o tym, czego potrzebujemy, a czego nie chcemy. Hodowcy wręcz marzą o tym, żeby doskonalić swoje bydło.
Metodyka w tym zakresie jest już na biurku u ministra rolnictwa?
Została ona złożona jesienią ub.r.
Rozumiem, że hamulec jest ciągle zaciągnięty?
To nie jest słomiany zapał, my niczego nie zaniechamy. Tak
jak mówiłem wcześniej, Polska Federacja jest zjednoczona nie
tylko do realizacji tych celów. Doskonale wiemy, że tego typu
prace wykonuje się przy związkach hodowców bydła mlecznego. Argumenty są po naszej stronie. Zresztą już je przedstawiliśmy.
Działania krajowe to nie wszystko. Reprezentuje Pan hodowców, członków Federacji na arenie międzynarodowej.
Jak rozmawia się z partnerami spoza Polski?
Polscy hodowcy zasługują na to, by mieć swoje miejsce
w świecie. Jesteśmy 12. producentem mleka na świecie,
jednym z największych w Europie. Jesteśmy pozytywnie
postrzegani przez naszych partnerów. Proszę zauważyć, jak
bardzo zmieniły się nasze gospodarstwa i jak skonsolidowaliśmy się w ostatnim czasie. Uczestniczymy aktywnie w spotkaniach, nie tylko przysłuchujemy się. Na poparcie moich
słów przypomnę, że będziemy organizatorem, w czerwcu br. w Krakowie, Światowego Kongresu Oceny Wartości
Użytkowej ICAR, a w przyszłym roku odbędzie się u nas
w kraju Kongres Bydła Simentalskiego. Anna Siekierska,
pracująca w Dziale Hodowli, jest w wąskim gronie osób zasiadających w Komitecie Zarządzającym Europejskiej Konfederacji Bydła Holsztyńsko-Fryzyjskiego. Towarzyszy nam
sporo pozytywnych emocji. Dodam jeszcze, że Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest aktywnym członkiem Interbull. Nasze stanowisko prezentowane
na arenie międzynarodowej jest zgodne z oczekiwaniami
światowej hodowli.
Pozwoli Pan na trochę prywaty… Jakim człowiekiem jest Leszek Hądzlik?
Czy Hądzlik byłby dobrym politykiem?
Nie mnie to oceniać. Jestem apolityczny i staram się takim być. Dla mnie polityką jest praca dla tych, których reprezentuję.
Stawiając takie pytanie, miałem na
myśli Pana cechy charakteru, które
ujawniły się w naszej rozmowie. Wiem,
że słowo „polityka” raczej źle się kojarzy. Nie przypominam sobie, żeby
o kimś Pan mówił źle, kogoś obrażał,
a za to toczy Pan spory merytoryczne.
Staram się ważyć słowa. Uważam, że
muszę być nieustępliwym, i takim właśnie człowiekiem jestem. Gdy kandydowałem na prezydenta PFHBiPM zastanawiałem się nad tym bardzo długo, bo
wiedziałem, że praca pochłonie mnie
bez reszty. Gdy się czegoś podejmuję, to,
kolokwialnie mówiąc – nie odpuszczam.
Potrafię też słuchać, a mocne argumenty
innych mnie przekonują. Dla mnie najważniejszy jest efekt.
Dziękuję za rozmowę.
REKLAMA
Nie jesteśmy hamulcowymi…
Jestem dumny z tego, że mogę reprezentować w świecie
naszych polskich, wspaniałych hodowców.
Może Pan, ale nie musi, może Pan odmówić. Marek Sawicki… Jak go Pan ocenia. Da się z nim cokolwiek załatwić?
Trudno mówić o załatwieniu, mówmy o spełnieniu oczekiwań hodowców bydła mlecznego... Jest to człowiek z dużą
charyzmą. Przyszło mu działać w trudnym okresie…
Ale też ciekawym…
Potrafi wyrażać to co myśli, bez ogródek. Potrafi słuchać,
aczkolwiek trzeba mieć mocne argumenty, żeby go do nich
przekonać. Nie chcę powiedzieć, że jest dobrym przeciwnikiem, bo można z nim współpracować w wielu tematach.
Myślę, że minister ma duże zaufanie do dużych gospodarstw,
a w związku z tym myśli, że oni sobie sami poradzą, bez jego
wsparcia...
Wkraczamy w politykę. O PROW-ie porozmawiamy innym
razem.
Jeśli ministra przekona się do swoich kompetencji, do swoich racji, to ma się u niego duże wsparcie. W miarę możliwości,
jakie ma – bo tak na to trzeba patrzeć – bardzo wspiera producentów. Nas, hodowców słucha i staje po naszej stronie. Zabiegał o zmianę prawa w ostatnim roku kwotowym produkcji
mleka. Na głębsze oceny przyjdzie czas…
33
Zanieczyszczający płaci
Czy wg anglojęzycznej zasady „polluter pays”, czyli
„zanieczyszczający płaci”, będzie regulowany rynek mleka po
zniesieniu kwot mlecznych? Propozycje European Milk Board (EMB)
zmierzają w kierunku regulacji podaży mleka w UE.
AUTOR: Radosław Iwański
E
MB forsuje w Komisji Europejskiej rozwiązania, które pozwolą trzymać w ryzach podaż mleka w Unii Europejskiej
na zasadzie obowiązujących do 31 marca 2015 r. kwot
mlecznych. Te propozycje zostały uzupełnione o premie
finansowe dla tych hodowców bydła mlecznego, którzy sami
dobrowolnie ograniczyliby produkcję mleka. Karani mają być
ci, którzy będą zwiększali podaż. Diabeł tkwi w szczegółach,
choć EMB na wiele pytań nie znalazła jeszcze odpowiedzi.
Program EMB zatytułowany „Market Responsibility Programme (MRP)” miałby zacząć obowiązywać jak najszybciej,
o ile zgodzi się na niego Komisja Europejska, i być przydatnym
w momencie, gdy rynek mleka będzie zmierzał w niestabilnym
kierunku. Na razie nie ma żadnych sygnałów ze strony Brukseli,
mówiących o braku pełnej liberalizacji dla rynku mleka i tym
Schemat działania
„Market
Responsibility
Programme"
34
samym wykazywaniu przez nią zainteresowania propozycjami EMB. Zanim do
tego dojdzie, spójrzmy, czego oczekują
hodowcy bydła mlecznego głównie z takich krajów, jak Niemcy i Holandia (przewodniczącym EMB jest Niemiec, a jego
zastępcą Holenderka). Warto dodać, że
nie było słychać negatywnych informacji
adresowanych w jego kierunku z europejskich stolic.
EMB chce, żeby powstała agencja
monitorująca rynek mleka, która ostrzegałaby przed kryzysem. Można domniemywać, że w jej rolę wcieliłyby się
organy Komisji Europejskiej. Dla oceny
sytuacji rynkowej służyłby indeks rynkowy, a jego składowymi służącymi do
wartościowania go byłyby: podaż mleka,
ceny mleka i koszty jego produkcji. Jeśli
wspomniany indeks byłby na poziomie
powyżej 100 punktów (wyliczony z powyższych składowych), oznaczałoby to,
że rynek mleka jest stabilny, a ceny jego
sprzedaży pokrywają koszty produkcji.
Z kolei, gdy indeks rynkowy spadnie
poniżej progu 100, oznacza to, że ceny
sprzedaży mleka nie pokrywają kosztów
produkcji i, w zależności od wielkości
spadku wartości indeksu, zostają wprowadzone konkretne działania stabilizujące rynek.
EMB dzieli reakcję rynkową i producentów mleka na spadek indeksu na
trzy fazy. Pierwszą jest wczesne ostrzeganie (gdy indeks spadnie o 7,5%), drugą – kryzys (indeks spadł o 15%) i trzecią – redukcja podaży mleka (indeks
stracił 25%). W pierwszej fazie miałoby
dojść do następujących działań: agencja monitorująca rynek ostrzega o jego
niestabilności, prywatne przechowywanie produktów zostaje otwarte przez
Komisję Europejską, a mleko w gospodarstwach jest także przeznaczane do
odchowu cieląt. Faza kryzysu rozpoczyna się wtedy – jak wspomniano – gdy
indeks spada co najmniej o 15%. Wtedy
agencja monitorująca ogłasza oficjalnie,
że taka sytuacja ma miejsce i wchodzą
do gry najważniejszego punktu programu MRP. Zostaje zdefiniowany okres
referencyjny (12-miesięczny przed komunikatem o kryzysie), który zamrozi
produkcję mleka i wyznaczy jego poziomy dla gospodarstw rolnych. Ci, którzy
zwiększą produkcję w tym czasie, po
ogłoszeniu kryzysu będą wspomnianymi w tytule artykułu „zanieczyszczającymi” i będą płacić kary z tego powodu.
Trzecia i ostatnia faza (głęboki kryzys)
to obligatoryjne ograniczenie produkcji przez hodowców bydła mlecznego
w określonym czasie. Ci, którzy zechcą
dobrowolnie ograniczyć produkcję,
będą mogli liczyć na finansowe bonusy. Jednak będą oni musieli brać udział
w przetargach i na nich oferować wartość każdego kilograma zmniejszenia
produkcji. Kto da mniej, taniej wyceni
swoje zmniejszenie produkcji, ten wygra i otrzyma finansową rekompensatę.
Ograniczenie produkcji na jedną farmę
nie może być niższe niż 5% i wyższe od
30%. Co z karami? Mają one być na poziomie 110–120% ceny mleka.
REKLAMA
Wiele jest pytań do tak zarysowanych propozycji i wiele jej
punktów wymaga dopracowania i uszczegółowienia. Pytanie
zasadnicze brzmi: skąd wziąć pieniądze na obsługę programu? Wprowadzenie powyższej koncepcji zależy od podejścia do niej producentów mleka i zrozumienia przez nich
sytuacji rynkowej. Możliwość działania programu MRP i jego
skuteczność, EMB uzależnia właśnie od zachowania samych
rolników, gdyż program znosi odpowiedzialność zbiorową
producentów do rynku mleka, jak to miało miejsce w przypadku funkcjonowania limitów produkcji w Unii Europejskiej,
i wprowadza indywidualną odpowiedzialność rolników za
sytuację rynkową zarządzających swoimi gospodarstwami.
Sami producenci będą decydowali o rozwoju gospodarstw,
wiedząc, jakie kary zapłacą za wzrost produkcji w czasie kryzysu. Z kolei w przetargach będą „bili się” o bonusy finansowe
za zmniejszenie udoju mleka. Obie wartości, kary kontra bonusy, będą się bardzo od siebie różniły, a można spodziewać
się tego, że ciężar finansowy odpowiedzialności rynkowej
spocznie po stronie kar. Bonusy za ograniczenie produkcji,
tylko gdy wystąpi kryzys, mogą być bardzo niskie, niewspółmiernie adekwatne do spodziewanych. Zaletą programu EMB
może być jego transparentność. Indeks rynkowy, gdy zostaną
już opracowane zasady jego wyliczania (na tym etapie może
dojść do sporów odnoszących się m.in. do kosztów produkcji), nie będzie pozostawiał złudzeń i będzie jasno precyzował
zagrożenia na rynku mleka. Czy w zapomnienie odejdą spory:
kryzys jest, czy go nie ma?
D
Były sobie kwoty, a będzie…
Zmieniająca się polityka rolna UE – w tym dotycząca rynku mleka –
zmusza do przemyśleń i dyskusji nad możliwymi kierunkami zmian
na rynku mleka w Polsce i innych krajach.
AUTOR: dr hab. Andrzej Parzonko, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw, SGGW
W
ażnym pytaniem, na które ciągle należy poszukiwać odpowiedzi, jest:
czy polskie gospodarstwa
mleczne i mleczarnie będą w stanie
funkcjonować i rozwijać się w ramach
zachodzących zmian w UE i na świecie
(być konkurencyjnymi)? Odpowiadając
na to pytanie, konieczna jest diagnoza
istniejącego stanu polskich jednostek
na tle innych krajów (szczególnie UE)
– jakie są ich mocne i słabe strony oraz
gdzie należy upatrywać szans, a gdzie
zagrożeń. Szczególnie należy zwrócić
uwagę na kilka faktów.
KWOTOWANIA NIE BĘDZIE
Trzeba ciągle pamiętać, że nie tylko polskie gospodarstwa przestanie
ograniczać „gorset” posiadanej kwoty
mlecznej. Rolnicy z innych krajów UE
także będą mogli swobodnie produkować i sprzedawać mleko. Pojawia się
tylko pytanie: Czy będzie
im się chciało? Obserwując dane
statystyczne,
mimo jeszcze funkcjonującego
kwotowania
produk-
36
cji mleka, niektóre kraje zwiększą produkcję. W roku kwotowym 2013/2014 osiem państw członkowskich – Niemcy,
Holandia, Polska, Dania, Austria, Irlandia, Cypr i Luksemburg
– przekroczyło swoje narodowe kwoty mleczne (tabela 1).
Pomimo przekroczenia kwot w wymienionych państwach,
dostawy mleka w UE ogółem utrzymały się na dużo niższym
poziomie od całkowitej wielkości kwoty (-4,2%).
W roku kwotowym 2014/2015 przewiduje się także przekroczenie narodowych kwot mlecznych w wymienionych
krajach, co będzie prawdopodobnie skutkowało zapłaceniem
kar przez rolników. W Polsce, według szacunków ekspertów,
prawdopodobnie poziom kar za przekroczenie kwoty mlecznej może ukształtować się w granicach od 50 do 80 groszy
za kg kwoty. Podkreślić należy, że także w krajach pozaeuropejskich produkcja mleka zwiększa się. W Indiach produkcja
mleka zwiększyła się w latach 2006–2013 z poziomu 99 do
135 mln ton, a w Chinach z 36 do 47 mln ton. Na szczęście
ciągle produkowane mleko trafia na rynek wewnętrzny.
RYNEK GLOBALNY
Ceny mleka oferowane polskim rolnikom mocno uzależnione są od cen płaconych przez mleczarnie w innych krajach
– także pozaeuropejskich. Zmiana polityki rolnej UE, polegająca na jej głębszej liberalizacji, w większym stopniu uzależnia rynek europejski od światowego. Wycofanie się UE
z dopłat do eksportu produktów mlecznych na rynki krajów trzecich, zmniejszenie ceł na produkty
mleczne i zniesienie kwotowania produkcji
mleka w UE niewątpliwie już skutkują, i dalej
będą, w przenoszeniu tendencji światowych
na rynek europejski. Przeciętne ceny mleka
oferowane rolnikom przez największe mleczarnie europejskie oraz mleczarnie w USA
oraz Nowej Zelandii w latach 2006–2014
mocno się zbliżyły (rysunek 1). Od 2006
roku – kiedy
Unia Europejska stopniowo zaczęła się
wycofywać z regulacji na rynku mleka
– nastąpiły bardzo podobne wahania
cen mleka jak w innych krajach (USA
i Nowej Zelandii). Należy podkreślić, że
Polska jest eksporterem netto produktów mlecznych, w związku z tym wahania cen występujące na świecie muszą
przekładać się na sytuację w Polsce. Dodatkowo duże rozproszenie mleczarni
oraz niska ich efektywność techniczna
przyczyniają się do tego, że przeciętna cena oferowana polskim rolnikom
jest nieco niższa niż w innych krajach
UE (szczególnie w krajach będących
eksporterami netto produktów mlecznych).
W roku kwotowym 2014/2015
przewiduje się także przekroczenie
narodowych kwot mlecznych w wymienionych krajach, co będzie prawdopodobnie skutkowało zapłaceniem
kar przez rolników. W Polsce, według
szacunków ekspertów, prawdopodobnie poziom kar za przekroczenie kwoty
mlecznej może ukształtować się w granicach od 50 do 80 groszy za kg kwoty.
Podkreślić należy, że także w krajach
pozaeuropejskich produkcja mleka
zwiększa się. W Indiach produkcja mleka zwiększyła się w latach 2006–2013
z poziomu 99 do 135 mln ton, a w Chinach z 36 do 47 mln ton. Na szczęście
ciągle produkowane mleko trafia na rynek wewnętrzny.
Unia Europejska, wycofując się
z mechanizmu „Kwotowania produkcji mleka” i z nim związanych, zauważa
Tab. 2. Wydzielone grupy (ważne z punktu widzenia
rozważań o kierunkach rozwoju) gospodarstw zajmujących
się chowem krów mlecznych w 2010 roku na podstawie
informacji z Powszechnego Spisu Rolnego
Liczba gospodarstw utrzymujących krowy w Polsce
Wyszczególnienie
Łączna
liczba
„małe”
10-19 krów
„średnie”
20-49
krów
„duże”
50-100
krów
„bardzo duże”
>100 krów
Gospodarstwa z niskotowarową
produkcją mleka (utrzymujące
do 10 krów mlecznych)
374 874
Towarowe gospodarstwa rolnicze
ukierunkowane na chów krów
i produkcję mleka
54 285
31 336
19 989
2 444
516
Towarowe gospodarstwa rolnicze
(różnokierunkowe), w których
chów krów stanowi ważną działalność rolniczą
24 595
16 789
7 372
129
305
Razem
453 754
48 125
27 361
2 573
821
Nie dotyczy
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Zwierzęta gospodarskie i wybrane elementy metod
produkcji zwierzęcej – Powszechny Spis Rolny 2010, Wydawnictwo GUS 2011
niebezpieczeństwo niestabilności rynku (wahań cen mleka
i produktów mlecznych). W związku z tym powołana została grupa ekspertów, która miała zaproponować rozwiązania
stabilizujące rynek mleka po likwidacji systemu kwotowania
produkcji. W wyniku prac grupy wypracowane zostało stanowisko, które przyjęte zostało przez Radę UE i Parlament Europejski w lutym 2012 roku w postaci tzw. „pakietu mlecznego”.
Przepisy tego pakietu mają obowiązywać do 2020 roku.
Obejmują one następujące obszary:
1. Wzmocnienie siły przetargowej producentów mleka poprzez umożliwienie im zbiorowych negocjacji
umów na dostawy mleka.
2. Wprowadzenie formalnych umów na dostawy mleka,
w których elementy takie jak: cena, długość trwania,
wielkość dostaw, termin dostaw będą swobodnie ne-
Tab. 1. Wybrane informacje z systemu kwotowania produkcji mleka w krajach UE w roku
kwotowym 2013/2014
Wyszczególnienie
Niemcy
Francja
Wielka Brytania
Holandia
Polska
Włochy
Dania
Dostawy hurtowe
Liczba dostawców
76 190,0
69 315,0
13 766,0
17 861,0
134 673,0
31 578,0
3 607,0
Dostawy mleka [mln kg]
30 811,6
24 203,2
14 073,2
12 447,1
10 076,4
10 759,7
4 949,0
Kwota mleczna [mln kg]
30 222,8
25 998,2
15 749,7
11 972,4
9 909,5
10 874,3
4 847,7
588,8
-1 795,0
-1 676,5
474,7
166,9
-114,6
101,3
Przekroczenie kwoty mlecznej [mln kg]
1,9
-6,9
-10,6
4,0
1,7
-1,1
2,1
Przeciętna kwota mleczna na dostawcę [t]
Przekroczenie kwoty mlecznej [%]
404,4
349,2
1 022,3
696,9
74,8
340,7
1 372,1
Liczba dostawców
1 146,0
5 082,0
294,0
380,0
10,2
4 462,0
15,0
Dostawy mleka [mln kg]
67,5
254,9
113,0
81,4
63,4
389,7
116,0
Kwota mleczna [mln kg]
96,2
373,0
147,0
78,1
146,3
414,2
164,0
Przekroczenie kwoty mlecznej [mln kg]
-28,7
-118,1
-34,0
3,3
-82,9
-24,5
-48,0
Przekroczenie kwoty mlecznej [%]
-29,8
-31,7
-23,1
4,2
-56,6
-5,9
-29,3
Przeciętna kwota mleczna na dostawcę [t]
58,9
50,1
384,4
214,2
6 242,2
87,3
7 733,3
Dostawy bezpośrednie
Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej, Bruksela, 3.10.2014
37
Rys. 1. Przeciętne ceny mleka oferowane rolnikom przez wybrane
mleczarnie UE, USA i Nowej Zelandii w latach 1999–2013 [euro/100 kg]
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.milkprices.nl/, dostęp 20.11.2014
gocjowane przez strony (rolników, przetwórców).
3. Możliwość tworzenia organizacji międzybranżowych na rynku
mleka.
4. Poprawa przejrzystości produkcji mleka w UE poprzez obowiązek przesyłania przez podmioty skupowe informacji o ilości
skupionego w każdym miesiącu
mleka organom wyznaczonym
przez państwa członkowskie.
5. Możliwość zarządzania podażą
REKLAMA
serów oznaczonych Chronioną Nazwą Pochodzenia
lub Chronionym Oznaczeniem Geograficznym. Przedstawione w „pakiecie mlecznym” działania – zdaniem
autora – w bardzo niewielkim zakresie będą przyczyniać się do stabilizacji rynku mleka w Unii Europejskiej.
Zaznaczyć należy, że zaproponowane działania w większości krajów o gospodarce rynkowej od dawna funkcjonują,
np.: możliwość negocjacji cen, tworzenie grup producenckich czy innych organizacji branżowych reprezentujących
stanowisko (interesy) określonej grupy społecznej. Biorąc
pod uwagę powyższe spostrzeżenia, w przyszłości należy
spodziewać się dużej zmienności cen mleka i produktów
mlecznych uwarunkowanych zmianami w popycie i po-
daży. Szczególnie w roku 2015, biorąc pod uwagę tendencje światowe,
przewiduje się utrzymanie niskich
cen mleka.
KOSZTY WYRÓWNUJĄ SIĘ
Koszty produkcji mleka w typowych
gospodarstwach mlecznych w Polsce
i innych krajach są na zbliżonym poziomie. Jednym z ważnych czynników
wpływających na koszty jest wielkość
produkcji mleka z gospodarstwa. Występuje zjawisko nazywane w ekonomice gospodarstw rolniczych „efektem
skali produkcji”. Najprościej tłumacząc,
polega ono na tym, że wraz ze zwiększeniem rozmiarów produkcji (do pewnego momentu) zmniejszają się koszty
na jednostkę wytworzonego produktu.
Zjawisko to wynika z poprawy technicznej efektywności produkcji. Niestety, większość polskich gospodarstw
zajmujących się towarową produkcją
mleka utrzymuje małe stada zwierząt,
szczególnie w porównaniu do gospodarstw z Europy Zachodniej. Jak wynika
z danych Powszechnego Spisu Rolnego,
w Polsce w 2010 roku chowem krów zajmowało się ponad 453 tys. gospodarstw
rolniczych (tabela 2). Niestety, tylko 7%
z nich utrzymywało stada liczące więcej niż 20 krów. Trzeba podkreślić, że
w stadach liczących minimum 20 krów
było 43% pogłowia. Podobne informację płyną z danych ARR. W roku kwotowym 2013/2014 przeciętne dostawy
z gospodarstwa sprzedającego mleko
do mleczarni wyniosły nieco ponad 74
tys. i były realizowane z nieco ponad
REKLAMA
Mała skala produkcji ma odzwierciedlenie
w kosztach. Jak wynika z badań prowadzonych
przez naukowców z International Farm Comparison
Network (Międzynarodowej Sieci Gospodarstw
Porównawczych – IFCN), koszty produkcji mleka
w polskim typowym gospodarstwie (utrzymującym
15 krów mlecznych) są porównywalne, a nawet
nieco wyższe niż w typowych gospodarstwach
z innych krajów UE – np. Niemiec.
134 tys. jednostek. W innych krajach UE – szczególnie eksporterach netto produktów mlecznych – sytuacja jest zupełnie
inna. Przeciętna roczna produkcja mleka z gospodarstwa
przedstawiała się w roku kwotowym 2013/2014 następująco:
Niemcy – 404 tys., Francja – 349 tys., Wielka Brytania – 1022
tys., Holandia – 697 tys., Dania – 1372 tys.
Mała skala produkcji ma odzwierciedlenie w kosztach.
Jak wynika z badań prowadzonych przez naukowców z International Farm Comparison Network (Międzynarodowej
Sieci Gospodarstw Porównawczych – IFCN), koszty produkcji
mleka w polskim typowym gospodarstwie (utrzymującym
15 krów mlecznych) są porównywalne, a nawet nieco wyższe
niż w typowych gospodarstwach z innych krajów UE – np.
Niemiec (rysunek 2). Inaczej wygląda sytuacja w polskich
gospodarstwach utrzymujących 60 krów mlecznych (dobrze
zorganizowanych) – ich koszty produkcji mleka są mniejsze
niż w gospodarstwach Europy Zachodniej. Dlaczego polskie
gospodarstwa mają dość wysokie koszty produkcji mleka? –
Odpowiedź jest prosta: Ceny środków do produkcji, a także
ceny pracy wyrównują się w UE. Dodatkowo niska efektywność techniczna powoduje powstanie wysokich kosztów
produkcji.
Rys. 2. Koszty produkcji mleka w typowych gospodarstwach mlecznych
na świecie w 2012 roku
Źródło: Praca zbiorowa pod redakcją T. Hemme, Dairy Report 2012, Wydawnictwo International Farm Comparison Network
CO BĘDZIE DALEJ?
Czy po 2015 roku będzie łatwiej, czy
wzrosną ceny na mleko? Odpowiadając
na tak trudne pytanie, trzeba podkreślić z całą mocą, że ważnym czynnikiem
inspirującym wszelkie zmiany w realizowanej produkcji (w tzw. gospodarkach wolnorynkowych) jest popyt na
wytwarzany produkt. Z kolei wielkość
popytu i kierunek jego zmian uzależniony jest od szeregu różnorodnych
i wzajemnie sprzężonych uwarunkowań i przyczyn. W przypadku produktów spożywczych mają one charakter
ekonomiczny, kulturowy, społeczny,
socjologiczny, biologiczny oraz długo-,
średnio- i krótkookresowy, a także mierzalny i niewymierny. Wśród uwarunkowań ekonomicznych kluczowe znaczenie mają dochody konsumentów i ceny
artykułów w relacji do tych dochodów
oraz w relacji do pozostałych cen. Teoretycznie im wyższy poziom dochodów
osiąga konsument, tym zgłasza większy popyt na określone produkty lub
usługi. Obok dochodu konsumentów,
z punktu widzenia globalnego, popyt
na produkty żywnościowe zależy od
liczby ludności i jej zmiany w następnych latach. Jak wynika z różnych prognoz demograficznych, przewiduje się,
że liczba ludności na świecie będzie się
zwiększać. W roku 2050 zwiększy się
40
w stosunku do roku 2005 o 43%. Tempo zmian na poszczególnych kontynentach będzie bardzo zróżnicowane. Szacuje
się, że największy przyrost ludności wystąpi na kontynencie
afrykańskim (zwiększenie ponad dwukrotne w stosunku do
roku 2005). W Ameryce i Azji szacuje się około 30% przyrost
ludności, natomiast w Australii i Nowej Zelandii – na poziomie
51%. Jedynie na kontynencie europejskim szacuje się zmniejszenie ludności w 2050 roku w stosunku do roku 2005 (1,6%).
Można wyraźnie stwierdzić, że zapotrzebowanie na produkty
żywnościowe w kolejnych latach będzie się zwiększać. Widać
więc szansę na funkcjonowanie efektywnych (dobrze zorganizowanych) polskich gospodarstw mlecznych. Potrzebne
są pewne działania wyprzedzające, do których zaliczyłbym
głównie:
1. Wypracowanie przez środowiska rolnicze, branżowe,
naukowe jasnej wizji rozwoju sektora mleczarskiego
i jej konsekwentne realizowanie. Obecnie brak jest
spójności w podejmowanych działaniach.
2. Aby przyspieszyć proces zmian w gospodarstwach
zajmujących się produkcją mleka w Polsce, konieczne
jest przyspieszenie transferu wiedzy (technologicznej
i ekonomicznej) od nauki do praktyki oraz od praktyki
do nauki.
Mnogość jednostek i instytucji dostarczających informacje
rolnikom, w tym zajmującym się chowem bydła mlecznego,
jest duża, jednak informacje, które trafiają do rolników, nie
są w pełni użyteczne. Potrzebne jest, na wzór rozwiązań niemieckich (Das Kuratorium für Technik und Bauwesen in der
Landwirtschaft – KTBL) lub duńskich (Knokwledge Centre for
Agriculture), utworzenie instytucji gromadzącej wiedzę z różnych ośrodków naukowych, inspirującą badania naukowe
i bardzo sprawnie przekazującą informacje do praktyki (rolników).
D
Pakiet mleczny
w praktyce
Pakiet mleczny nie jest zbawiennym
rozwiązaniem dla producentów mleka.
AUTOR: Dorota Śmigielska, PFHBiPM
J
ak powszechnie wiadomo, pakiet mleczny jest owocem
pracy specjalnej Grupy Wysokiego Szczebla, powołanej
po kryzysie na rynku mleka w 2009 r. Został zaprojektowany z myślą o zapewnieniu stabilnej przyszłości sektora
mleczarskiego po zakończeniu okresu działania systemu kwotowania po 2015 r. Część przepisów weszło w życie 2 kwietnia
2012, natomiast w całości obowiązuje od 3 października 2012 r.
Przepisy pakietu mlecznego do polskiego porządku prawnego
wdrożone zostały w drodze ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych, i będą obowiązywać do 2020 roku.
UMOWY NA SKUP
Pakiet mleczny nadaje państwu członkowskiemu możliwość objęcia wszystkich dostaw mleka na swoim terytorium
obowiązkowymi umowami. W Polsce ponad 70% podmiotów
skupujących mleko stanowią spółdzielnie, których status, na
mocy prawa spółdzielczego, zawiera odpowiednie zapisy dotyczące kontraktów. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku
większości prywatnych przetwórców, którzy niezobligowani
prawem, stosują umowy na dostawy, zapewniając dostawcom
stabilność odbioru mleka. Oznacza to, że w Polsce od wielu
lat funkcjonuje system porozumień pomiędzy producentami
a przetwórcami mleka. Brak jest natomiast pozycji w zakresie
stosunków umownych pomiędzy przetwórcami a handlem
(pośrednicy, hurtownie, sieci handlowe). Polska popiera możliwość zawierania umów, natomiast uważa, że nie będzie to skuteczny element siatki bezpieczeństwa, zwłaszcza dla hodowców zrzeszonych w spółdzielnie, dla których owe przepisy nie
wniosą nic nowego.
UZNAWANIE ORGANIZACJI PRODUCENTÓW
Według Komisji Europejskiej organizacja producentów będzie dysponowała większą ilością mleka niż pojedynczy rolnik,
co uczyni ją poważnym partnerem do rozmów dla podmiotu
skupującego, w związku z czym będzie mogła wynegocjować
wyższe ceny skupu, z korzyścią dla członków organizacji. Zarejestrowana organizacja może również prowadzić negocjacje
z podmiotami skupującymi spoza Polski. W Polsce, zgodnie
z ustawą, organem właściwym do uznawania organizacji producentów mleka na podstawie złożonego wniosku ma zostać
prezes Agencji Rynku Rolnego. Warunkiem uznawania organizacji jest to, aby została utworzona przez co najmniej 20
członków i wprowadzała do obrotu co najmniej 2 mln litrów
mleka rocznie. Po uznaniu organizacja będzie zobowiązana
przekazać prezesowi ARR, jako organowi właściwemu, między
42
Pakiet mleczny obejmuje następujące przepisy:
1. Obowiązkowe umowy na dostawy mleka.
2. Uznawanie organizacji producentów.
3. Uznawanie organizacji międzybranżowych.
4. Zarządzanie podażą serów ze znakami
jakości.
5. Monitorowanie skupu mleka.
innymi: powiadomienia wraz z podaniem szacowanej wielkości produkcji mleka tej organizacji lub zrzeszenia, która ma
zostać objęta negocjacjami w przewidywanym okresie dostaw mleka surowego, jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji
umów na dostawy mleka surowego do przetwórcy lub nabywcy; informacji dotyczącej ilości mleka surowego, która została
faktycznie dostarczona w ramach umów wynegocjowanych
w poprzednim roku kalendarzowym, do dnia 31 stycznia. Zapisy dotyczące organizacji producentów nie odnoszą się do
rolników, którzy są członkami spółdzielni mleczarskich, bowiem w pakiecie zapisano, że mleko surowe objęte obowiązkiem dostaw wynikającym z członkostwa rolnika w spółdzielni,
zgodnie z warunkami określonymi w jej statusie, nie może być
przedmiotem negocjacji zbiorowych. Polska popiera tworzenie organizacji producentów, jednak podkreśla, że w wielu
państwach Unii, w tym również w Polsce, branża mleczarska,
aby móc konkurować na rynkach światowych, wymaga większej konsolidacji. Dotyczy to również spółdzielczości, a zbyt
surowe przepisy antymonopolowe nie powinny ograniczać
procesów konsolidacyjnych.
REKLAMA
UZNAWANIE ORGANIZACJI
MIĘDZYBRANŻOWYCH
Te organizacje będą podejmować
wspólne działania w zakresie m.in. promocji, badań, wprowadzania innowacji
i poprawy jakości – a wszystko to w celu
podniesienia świadomości konsumentów i poprawienia przejrzystości rynku.
W tej kwestii Polska zachowuje negatywne stanowisko. O ile wzmocnienie
spółdzielczości powinno być działaniem
wspieranym, to tworzenie organizacji
międzybranżowych może stanowić zagrożenie dla zrównoważonego rozwoju
rynku mleka. Zagrożenie może wynikać z podporządkowania producentów
i przetwórców branży handlowej, co jest
sprzeczne z zasadą konkurencyjności
łańcucha żywnościowego.
SERY Z JAKOŚCIĄ
Nakłada na państwo członkowskie
obowiązek przygotowania przepisów
związanych z możliwością zarządzania
podażą serów oznaczonych znakami jakości (ChNP oraz ChOG). Ma to na celu
zapewnienie wartości dodanej i utrzymanie wysokiej jakości serów z chronioną nazwą pochodzenia lub opatrzonych
Wstępne dane o realizacji najważniejszych założeń pakietu mlecznego w krajach UE
44
Państwo
Kryteria uznawania organizacji producentów
Umowy
Austria
Minimalnie 20 członków lub minimum 3 tys. ton mleka surowego
wprowadzonego do obrotu, lub produktów mleczarskich wyprodukowanych w ramach tej ilości mleka
Każdy producent musi mieć podpisane umowy na sprzedaż
mleka, więc przepisy Pakietu Mlecznego nie wnoszą nic
nowego
Belgia
Minimalnie 40 członków. Nie określono minimalnej ilości mleka wprowadzanej na rynek. Organizacja musi mieć osobowość prawną
Umowy dobrowolne. Wprowadzono kodeks dobrych praktyk
Republika
Czeska
Minimalnie 10 członków
Wszyscy dostawcy są objęci obowiązkiem zawierania kontraktów, więc przepisy Pakietu Mlecznego nie wnoszą nic
nowego
Dania
Minimalnie 5 członków, rocznie do obrotu należy wprowadzić 3 mln
kg mleka, każdy z członków do 15% produkcji może sprzedać we
własnym zakresie
Umowy dobrowolne
Estonia
Produkcja organizacji producentów musi stanowić co najmniej 5%
łącznej produkcji w Estonii
Umowy dobrowolne
Finlandia
Minimalnie 15 członków oraz rocznie do obrotu należy wprowadzić
minimum 3 mln litrów mleka
Brak decyzji
Francja
Minimalnie 200 członków i 60 mln litrów mleka rocznie wprowadzonego do obrotu. W przypadku produktów o Chronionej Nazwie Pochodzenia minimalnie 25 członków i 7 mln litrów mleka. Członkostwo jest
odnawiane co 5 lat
Umowy obowiązkowe
Niemcy
Minimalnie 75 członków. Nie została określona minimalna ilość mleka
rocznie wprowadzana do obrotu
Umowy dobrowolne
Węgry
Organizacje producentów muszą być podmiotem prawnym i rocznie
do obrotu wprowadzać min. 30 mln kg mleka. W przypadku zrzeszeń
organizacji producentów minimalna ilość mleka wprowadzanego do
obrotu wynosi 100 mln kg
Umowy obowiązkowe
Włochy
Minimalnie 5 członków, minimalna wartość sprzedaży 1 mln euro lub
minimum 3 tys. ton mleka wprowadzonego do obrotu
Umowy obowiązkowe
Łotwa
Minimalnie 5 członków i 625 ton mleka wprowadzonego rocznie do
obrotu
Obowiązkowe kontrakty na etapie producent – pierwszy
skupujący obowiązują od 2004 roku
Litwa
Minimalnie 20 członków ze stadem liczącym nie mniej niż 200 krów i
roczną sprzedażą mleka na poziomie 1000 ton
Umowy obowiązkowe
Holandia
W przypadku mleka krowiego minimalna liczba członków wynosi 150,
natomiast minimalna ilość mleka wprowadzonego do obrotu – 90 mln
kg. W przypadku mleka ekologicznego minimalna liczba członków
wynosi 20, a ilość mleka – 9 mln kg
Umowy dobrowolne
Polska
Minimalnie 20 członków, wytwarza i wprowadza do obrotu rocznie nie
mniej niż 2 mln kg mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych w ramach tej ilości mleka
Na etapie producent – pierwszy skupujący umowy są podpisywane zarówno w spółdzielniach mleczarskich, jak i w przypadku podmiotów prywatnych
Portugalia
Na chwilę obecną obowiązują przepisy krajowe, zgodnie z którymi
minimalna liczba członków wynosi 5 i ilość wprowadzanego mleka do
obrotu jest na poziomie 100 tys. litrów
Umowy obowiązkowe
Słowacja
Co najmniej 5 członków, organizacja musi posiadać osobowość prawną. Nie została zdefiniowana minimalna wielkość produkcji
Umowy obowiązkowe
Szwecja
Minimalnie 10 członków, ilość mleka na poziomie 6 mln litrów
Umowy obowiązkowe
Wielka
Brytania
Organizacja musi: posiadać osobowość prawną, być powołana z inicjatywy producentów, dążyć do określonego celu, np. do negocjowania
kontraktów na dostawy mleka, utworzona z co najmniej 10 członków,
wprowadzać do obrotu min. 6 mln litrów mleka
Obowiązkowe umowy funkcjonują już od wielu lat. Wprowadzono kodeks dobrych praktyk
Polskie Towarzystwo
Zootechniczne
Forum
Zootechniczno-Weterynaryjne
Polskie Towarzystwo
Nauk Weterynaryjnych
XI Forum
Zootechniczno-Weterynaryjne
„Systemy udojowe – wady i zalety”
15-16 kwietnia 2015 r.
Biocentrum UP w Poznaniu, ul. Dojazd 11
PATRONAT HONOROWY:
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Główny Lekarz Weterynarii
J.M. Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka
Informacje dotyczące wydarzenia zamieszczone są na stronie internetowej Forum - http://forumzoowet.pl
Podział dostaw mleka ze względu na rodzaj odbiorcy w Unii Europejskiej
chronionym oznaczeniem geograficznym, które są szczególnym środkiem promocji regionów wiejskich.
Obecnie w Polsce tylko trzy sery mają
znak Chronionej Nazwy Pochodzenia (oscypek, bryndza podhalańska
oraz redykołka), natomiast w spisie
produktów ze znakiem Chronionego
Oznaczenia Geograficznego znajduje
się jedynie wielkopolski ser smażony,
ser koryciński swojski. Można więc sądzić, że w Polsce te przepisy raczej nie
będą miały większego zastosowania.
AGENCJA MONITORUJĄCA
Nakłada na państwo członkowskie
obowiązek przygotowania przepisów
w zakresie monitorowania wielkości skupu mleka od 1 kwietnia 2015
r., w celu zwiększenia przejrzystości
łańcucha żywnościowego po zlikwidowaniu kwot mlecznych. W Polsce
na podstawie istniejących przepisów
prawa podmioty skupujące już obecnie deklarują Agencji Rynku Rolnego
miesięczne ilości skupowanego przez
nie mleka surowego od każdego dostawcy. Uważamy, iż działania zmierzające do poprawy przejrzystości
łańcucha żywnościowego poprzez
zbieranie większej ilości informacji
w ramach monitoringu europejskich
cen żywności są działaniami korzystnymi, jednak niewystarczającymi
w celu zapewnienia znaczącej poprawy sytuacji w relacjach handlowych
pomiędzy przetwórcami a handlem,
46
i nie mogą być postrzegane jako jedyne mechanizmy rozwiązujące problem. Propozycją Polski jest opracowanie np. „Kodeksu dobrych praktyk w handlu artykułami mleczarskimi”.
Uważając, że pakiet mleczny w przypadku Polski nie jest
wystarczającym zabezpieczeniem rynku mleka, polscy producenci mleka opowiadają się za podjęciem działań, które będą
miały na celu ochronę polskiej branży mleczarskiej i zapewnią
stabilizację i bezpieczeństwo.
D
Polskie postulaty do pakietu mlecznego
1. Wprowadzenie zapisów regulujących podaż
surowca w sytuacjach kryzysowych na
rynku mleka.
2. Wprowadzenie dopłat i refundacji
wywozowych ze względu na wystąpienie
sytuacji kryzysowej.
3. Likwidacja bądź złagodzenie kar mlecznych
poprzez:
• zastosowanie elastycznego
współczynnika tłuszczu,
• możliwość konwersji kwoty bezpośredniej
na hurtową na szczeblu krajowym.
4. Badania możliwości eksportu produktów
mleczarskich na rynki trzecie poprzez
uruchomienie systemu monitorowania.
5. Wprowadzenie regulacji prawnych,
zabezpieczających właściwe relacje
pomiędzy producentami, przetwórcami
i konsumentami a sieciami handlowymi.
6. Wprowadzenie, również dla Polski, środków
rekompensujących wpływ rosyjskiego
embarga.
7. Urealnienie cen zakupów interwencyjnych.
8. Wprowadzenie monitoringu kosztów
jednostkowych produkcji mleka.
ULTRA PLUS
&
ULTRA LOOK
SUPE
R KOL
CZYK
DLA S
I
UPER
KRÓW
!!!
U
i w dodatku ...
W SUPER CENACH !!!
ULTRA PLUS
ULTRA LOOK
POGRUBIONY NADRUK LASEROWY
NADRUK DODATKOWO POKRYTY CZARNYM TUSZEM
HODOWCY POD OCENĄ
UŻYTKOWOŚCI MLECZNEJ
HODOWCY POD OCENĄ
UŻYTKOWOŚCI MLECZNEJ
POZOSTALI
ODBIORCY
POZOSTALI
ODBIORCY
ILOŚĆ
KOLCZYKÓW
CENA BRUTTO
( za 1 szt.)
ILOŚĆ
KOLCZYKÓW
CENA BRUTTO
( za 1 szt.)
ILOŚĆ
KOLCZYKÓW
CENA BRUTTO
( za 1 szt.)
ILOŚĆ
KOLCZYKÓW
CENA BRUTTO
( za 1 szt.)
1-3
8,40 zł
1-2
21,00 zł
1-3
9,00 zł
1-2
22,00 zł
4 - 20
4,20 zł
3- 4
12,50 zł
4 - 20
4,70 zł
3- 4
13,00 zł
21 - 30
3,70 zł
5 - 20
7,00 zł
21 - 30
4,20 zł
5 - 20
7,50 zł
31 - 60
3,30 zł
21 - 40
5,60 zł
31 - 60
3,90 zł
21 - 40
6,50 zł
61 - 300
3,00 zł
41 - 300
3,35 zł
61 - 300
3,50 zł
41 - 300
4,00 zł
301 - 500
2,70 zł
301 - 500
3,35 zł
301 - 500
3,20 zł
301 - 500
4,00 zł
501 - 1000
2,50 zł
501 - 1000
3,35 zł
501 - 1000
3,10 zł
501 - 1000
4,00 zł
> 1000
2,30 zł
> 1000
3,35 zł
> 1000
2,80 zł
> 1000
4,00 zł
POLSKA FEDERACJA Sp. z o.o.
Oddział Psary Małe
Psary Małe ul. Nekielska 11G,
62-300 Września
tel. 61 639 69 52, 515 189 906
e-mail: [email protected]
www.polskafederacja.pl
LISTA NR
13
Z jakich odmian
zrobić kiszonkę?
Ważnym źródłem informacji o wartości gospodarczej odmian
kukurydzy są wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych
i rolniczych (PDOiR). W tych doświadczeniach, prowadzonych przez
COBORU i PZPK, w reprezentatywnej liczbie lokalizacji, oceniane są
odmiany kukurydzy z Krajowego Rejestru oraz wybrane najlepsze
odmiany z katalogu europejskiego (CCA), badane co najmniej przez
2 lata w doświadczeniach rozpoznawczych.
AUTOR: dr inż. Roman Warzecha Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut
Badawczy w Radzikowie
U
dział w tych doświadczeniach
jest dobrowolny. Dla firm hodowlano-nasiennych i producentów kukurydzy wyniki
doświadczeń PDOiR są bardzo ważne,
zwłaszcza gdy odmiany potwierdzają
wysoką wartość gospodarczą uzyskaną
w doświadczeniach rejestrowych.
O wartości energetycznej kiszonki
decyduje w dużej mierze zawartość i jakość skrobi w ziarnie. Skrobia z ziarna
roślin zbożowych jest trawiona prawie
w 100% w żwaczu krów mlecznych i innych zwierząt przeżuwających. Jest to
proces niekorzystny, gdyż powoduje
powstawanie nadmiernej ilości kwasów, co prowadzi do spadku pH treści
żwacza i wystąpienia kwasicy żwaczowej. W przypadku kukurydzy nierozłożona część skrobi (tzw. skrobia bypass)
przechodzi do jelita cienkiego, gdzie
48
jest hydrolizowana do glukozy. Glukoza wchłaniana z jelita
cienkiego z krwioobiegiem dostaje się do wymienia, gdzie
służy do syntezy laktozy i jako źródło energii do syntezy innych składników mleka. Szacuje się, że do jelita cienkiego
dziennie powinno przechodzić około 1,5 kg skrobi. Odmiany
kukurydzy są zróżnicowane nie tylko pod względem zawartości skrobi w ziarnie, ale również pod względem stopnia jej
rozkładu w żwaczu. W bielmie szklistym, charakterystycznym
dla odmian kukurydzy o typie ziarna „flint” lub pośrednim
między typem „flint” i „dent”, z uwagi na osadzenie granul
skrobi w gęstej matrycy białkowej, rozkład skrobi w żwaczu
jest ograniczony. Pozostała po rozkładzie skrobia bypass
przechodzi do jelita cienkiego. W ziarnie typu „dent” (zębokształtnym) lub zbliżonym do „dent”, granule skrobi umieszczone są w matrycy białkowej nieciągłej, co powoduje ich
szybsze trawienie w żwaczu. Biorąc pod uwagę fakt, że różnice w trawieniu w żwaczu poszczególnych odmian dochodzą
nawet do 25%, warto to uwzględnić przy wyborze odmiany
do uprawy na kiszonkę. Zawartość skrobi w zależności od
dojrzałości odmian waha się od 20–40%. Skrobia w ziarnie
niedojrzałym jest łatwiej rozkładana w żwaczu. W dojrzałych
Hodowcy powinni znać wyniki PDOiR, żeby
przygotować dobrą kiszonkę
ziarniakach kukurydzy zawartość skrobi powinna kształtować
się na poziomie 35%, a wraz z innymi cukrami stanowić około 45% suchej masy roślin (tzw. węglowodany niewłókniste
NFC). O wartości energetycznej kiszonki decyduje również
udział i strawność węglowodanów strukturalnych (włókno
NDF), którego zawartość w suchej masie roślin do zakiszania
wynosi około 41%. Źródłem energii pochodzącym z ziarniaków jest również olej kukurydziany zawierający nienasycone
kwasy tłuszczowe. Jest on zlokalizowany w zarodkach ziarniaków (do 4% w suchej masie ziarna). W ziarnie kukurydzy
występuje białko (około 8–9% w suchej masie ziarna), którego głównym składnikiem jest zeina. Białko kukurydzy zawiera małe ilości aminokwasów endogennych i jest gorsze pod
względem jakości niż białko innych zbóż.
Poniżej przedstawiono syntetyczne omówienie wyników
doświadczeń porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i rolniczego kukurydzy z odmianami na kiszonkę z całych roślin, w poszczególnych grupach wczesności, z trzech
ostatnich lat (2012–2014).
snych wykazały, że odmiany Ambrosini
i Ricardinio łączyły cechy, które charakteryzują najlepsze odmiany do produkcji wysokoenergetycznej kiszonki. Natomiast odmiana LG 30240 była liderem
pod względem ogólnego plonu suchej
masy, nieznacznie pod tym względem
wyprzedzając odmianę Ricardinio.
W roku 2014 najwyższe plony ogólnej suchej masy wykazały odmiany Ricardinio (204,9 dt/ha – 101,0% wzorca),
odmiany LG 30.240 i Ambrosini (201,6
dt/ha) oraz LG 30.240 (201,7 dt/ha) –
100,0% wzorca). Odmiany Ricardinio
i Ambrosini wykazały również najwyższy udział suchej masy kolb w ogólnym
plonie suchej masy (53,8%), podczas
gdy w odmianie LG 30.240 ten udział
wyniósł 48,5%. Wymienione 3 odmiany
przy zbiorze wykazały korzystną zawartość suchej masy: Ricardinio – 33,9%,
Ambrosini – 34%, LG 30.240 –33,7%.
GRUPA ODMIAN ŚREDNIOWCZESNYCH
W roku 2012 najwyższy średni plon
ogólny suchej masy osiągnęły odmiany ES Archimedes i Grosso (214,4dt/
ha i 213,0 dt/ha – 104,0% wzorca). Powyżej wzorca plonowały również odREKLAMA
GRUPA ODMIAN WCZESNYCH
W roku 2012 najwyższy plon suchej masy osiągnęła odmiana LG 30.240 (211,5 dt/ha – 109,0% wzorca), a w następnej kolejności odmiana Ambrosini (201,3 dt/ha – 103,0%
wzorca). Plony suchej masy wyższe od wzorca osiągnęły
również odmiany Ricardinio (198,4 dt/ha – 102,0% wzorca)
i Konsulixx (196,3 dt/ha – 101,0% wzorca). Odmiany Ambrosini i Ricardinio charakteryzowały się również najwyższym
udziałem suchej masy kolb w ogólnym plonie suchej masy,
odpowiednio 57,2% oraz 55,9%. Wymienione 4 odmiany wykazały korzystną zawartość suchej masy w całych roślinach
przy zbiorze: LG 30.240 – 34,9%, Ambrosini – 35,2%, Ricardinio – 34,9% i Konsulixx – 35,1%.
W roku 2013 najwyższe plony ogólnej suchej masy wykazały odmiany LG 30.240 – 207,1 dt/ha (102% wzorca) i Ricardinio – 206,6 dt/ha (102% wzorca). Najwyższy plon suchej masy
kolb zanotowano dla odmian Ricardinio – 113,6 dt/ha (103,9%
wzorca), oraz identyczny dla odmiany Ambrosini – 113,5dt/ha
(104% wzorca). Najbardziej korzystny udział suchej masy kolb
w ogólnym plonie suchej masy wykazała odmiana Ambrosini (56,1%) oraz odmiana Ricardinio (54,7%). W odmianie LG
30.240 ten udział był niższy i wyniósł 51,3%. Najwyższą zawartość suchej masy przy zbiorze wykazała odmiana Kixxo (CCA)
– 36,6%, oraz odmiana Ambrosini – 35,1%. Uzyskane wyniki
dla odmian kukurydzy badanej na kiszonkę w grupie wcze-
49
Rejonizacja odmian kukurydzy
ZALECANE ODMIANY
strefa I - FAO do 300
strefa II - FAO 230 - 260
strefa III - FAO do 220
strefa IV pogórze - FAO do 200
miany Cassilas (212,3 dt/ha – 103,0%
wzorca) oraz MAS 27L i Sumas (209,8 dt/
ha i 209,7 dt/ha – 102,0% wzorca). Spośród tych odmian najbardziej korzystną strukturę plonu (udział suchej masy
kolb w plonie ogólnym suchej masy)
miały odmiany Grosso (55,6%) i Cassilas (53,3%). Mniej korzystną strukturę
plonu suchej masy miały odmiany ES
Archimedes (49,9%) i MAS 27L (51,8%).
We wszystkich ocenianych odmianach
zawartość suchej masy w roślinach przy
zbiorze była korzystna.
W roku 2013 najwyższy ogólny plon
suchej masy kolb wykazały odmiany
Cassilas – 210,7 dt/ha (104% wzorca)
i Grosso – 209,8 dt/ha (103% wzorca).
Powyżej wzorca plonowały także odmiany Dynamite, MAS 27L, Odilo (102%
wzorca) oraz Geoxx i LG 32.58 (101%
wzorca). Średni plon suchej masy kolb
wyniósł 110 dt/ha (103 do 114,6 dt/ha).
Udział suchej masy kolb w plonie ogólnym suchej masy dla badanych odmian
wyniósł 54,0% i był bardzo korzystny.
Spośród odmian o wysokim ogólnym
plonie suchej masy pod względem
udziału suchej masy kolb wyróżniły
się odmiany: LG 32.58 (55,4%), Dynamite (54,6%), Cassilas (54,1%), Grosso
50
(54,4%), Geoxx (54,3%) i Odilo (53,7%). Odmiany o ogólnym
plonie suchej masy wyższym od wzorca osiągnęły korzystną
zawartość suchej masy przy zbiorze: Cassilas (34,8%), Grosso (34,5%), Dynamite (34%), MAS 27L (34,3%), Odilo (36,4%),
Geoxx (35,1%), LG 32.58 (35,2%). W tej grupie najwcześniejsza
była odmiana Odilo.
W roku 2014 spośród badanych odmian najwyższe plony
ogólnej suchej masy wykazały odmiany Prestoso (215,4 dt/
ha), MAS 27L (213,8 dt/ha), Giancarlo (212,8 dt/ha), Dynamite (211,4 dt/ha), Xxilo (211 dt/ha) i Geoxx 209,5 dt/ha). Wymienione odmiany plonowały powyżej wzorca (208,4 dt/ha).
Spośród tych odmian najwyższy udział suchej masy kolb
w ogólnym plonie suchej masy wykazały odmiany Dynamite (53,6%), Geoxx (52,2%) i Xxilo (52%). Bardzo wysoki udział
suchej masy kolb w ogólnym plonie suchej masy zanotowano dla odmian plonujących nieznacznie poniżej wzorca
Odilo (51,5%) i Ronaldinio (54,2%). Odmiana Touran, o plonie
ogólnym suchej masy 198,4 dt/ha (95% wzorca), wykazała
najwyższy udział suchej masy kolb (56,3%). Wszystkie spośród badanych odmian uzyskały korzystną zawartość suchej
masy przy zbiorze (średnia 34,9%). Pod względem tej cechy
wyróżniły się odmiany Odilo (35,8%), Xilo (35,7%), Touran
(35,5%) i Geoxx (35,4%).
GRUPA ODMIAN ŚREDNIOPÓŹNYCH
W roku 2012 najwyższy średni plon ogólny suchej masy
osiągnęła odmiana Subito (220,2 dt/ha – 106,0% wzorca).
Powyżej wzorca plonowały również odmiany ES Fireball i Kadryl (213,2 dt/ha oraz 212,3 dt/ha – 102,0% wzorca). Odmiany
Kadryl i Subito miały mniej korzystną strukturę plonu (udział
plonu kolb w plonie ogólnym suchej masy) na tle zestawu
badanych odmian, gdyż wyniósł on odpowiednio 47,6% dla
odmiany Kadryl i 49,3% dla odmiany Subito. Bardziej korzystną strukturę plonu miała odmiana ES Fireball (52,6%).
Zawartość suchej masy w plonie ogólnym przy zbiorze była
bardzo korzystna, (powyżej 33,4%) w całym zestawie badanych odmian, również w tych o najwyższym plonie ogólnym
suchej masy.
W roku 2013 powyżej wzorca plonowały odmiany Kosmal
(212 dt/ha), P0746 (211,4 dt/ha), Atletas CCA (210,9 dt/ha)
– wszystkie około 101% wzorca, a na poziomie wzorca – ES
Fireball (210,2 dt/ha) i Indexx CCA (210,5 dt/ha). Korzystny udział plonu suchej masy kolb w plonie ogólnym suchej
masy zanotowano dla odmian Indexx CCA (53,0%), Atletas
CCA (52,8%), ES Fireball (52,4%). W odmianie Kosmal, o najwyższym ogólnym plonie suchej masy, udział suchej masy
kolb wyniósł 48,6%. W przypadku odmian o plonie suchej
masy wyższym od wzorca lub na poziomie wzorca zawartość
suchej masy kształtowała się następująco: Kosmal (34,2%),
Atletas CCA (35,2%), ES Fireball (34,6%), Indexx CCA (34,5%).
Była to zawartość suchej masy na poziomie korzystnym do
produkcji dobrej kiszonki.
W roku 2014 wyższy plon ogólny suchej masy od wzorca wykazały odmiany Indexx (223,4 dt/ha – 104,0% wzorca)
oraz Legion (222,2 dt/ha – 104% wzorca). Udział plonu suchej
masy kolb w ogólnym plonie suchej masy wyniósł odpowiednio 53,6% i 48,9%. Odmiany ES Fireball i DKC 3623 plonowały
poniżej wzorca (odpowiednio 99 i 98%), wykazując udział suchej masy kolb powyżej 50% (ES Fireball – 51,2%, DKC 3623
– 52,1%), podobnie jak odmiana Deresz (plon – 95% wzorca,
udział suchej masy kolb – 52,6%). Odmiana Indexx wykazała
najwyższą zawartość suchej masy w roślinach przy zbiorze
(35,4%), a odmiany Legion (34%), ES Fireball (34,9%), DKC
36,23 (33,7%) i Deresz (34,1%).
Poza odmianami z Krajowego Rejestru w Polsce zarówno na kiszonkę z całych roślin, jak i na ziarno jest uprawiana
duża liczba odmian z katalogu europejskiego. Są to odmiany
zarejestrowane w krajach Unii Europejskiej (28). Źródłem informacji o niektórych spośród tych odmian są doświadczeREKLAMA
Plon suchej masy decyduje
o wyborze odmiany
nia rozpoznawcze prowadzone przez
COBORU, wyniki doświadczeń własnych
prowadzonych w Polsce przez firmy hodowlano-nasienne, a także wyniki doświadczeń z innych krajów UE. Odmiany
z katalogu europejskiego są wprowadzane na polski rynek przez podmioty,
które mają zarejestrowane odmiany
w Polsce, jak i te, których odmiany nie figurują w polskim rejestrze. Pełną paletę
odmian polecanych do uprawy w Polsce, wraz z kierunkiem ich użytkowania,
charakterystyką, zaleceniami dotyczącymi uprawy, można znaleźć w katalogach i na stronach internetowych poszczególnych firm.
D
OTiB prawdę powie
W dobie genomiki ocena typu i budowy jest ważnym narzędziem
bezpośrednio wpływającym na zarządzanie stadami bydła.
Pokazuje bowiem w prosty i możliwie obiektywny sposób reakcje
poszczególnych genotypów na konkretne warunki środowiskowe.
Klasyfikatorzy ćwiczyli w Danii.
AUTOR I ZDJĘCIA: Piotr Kowol, PFHBiPM
W
Danii odbyły się 11. warsztaty dla klasyfikatorów
pokroju bydła mlecznego,
organizowane przez Światową Federację Hodowców Bydła HF.
Byli tam także nasi przedstawiciele.
Spotkania takie odbywają się zwykle
co 2 lata i mają na celu ujednolicenie
ocen krów rasy HF w państwach, które
uczestniczą w międzynarodowej ocenie typu i budowy poprzez INTERBULL.
W oczywisty sposób jest to przydatne
przy tak wielkim obrocie materiałem
hodowlanym, jaki ma miejsce obecnie.
W ostatnich zajęciach udział wzięli
przedstawiciele 24 państw ze wszystkich kontynentów. Do Danii zjechali
klasyfikatorzy pokroju oraz osoby zaangażowane w szacowanie wartości
hodowlanej cech pokroju.
Każde z tych państw stawia przed
sobą odmienne cele hodowlane, różne są populacje bydła, różne warunki
środowiskowe. Niejednokrotnie różnią się nieco definicje poszczególnych
cech. W tych warunkach trudno o pełną
zbieżność, niemniej korelacje ocen są
dość wysokie.
Uczestnicy warsztatów
XI SWK Dania 2014
52
Można podzielić wszystkie rekomendowane do oceny cechy na 3 podstawowe grupy:
• o bardzo wysokiej korelacji pomiędzy krajami (=>0,9) –
wysokość w krzyżu, ustawienie zadu, położenie wymienia, ustawienie i długość strzyków;
• o zadowalającej korelacji (0,8–0,89) – głębokość tułowia,
ustawienie nóg z boku, szerokość zadu;
• o niezadowalającej korelacji (<0,8) – pozostałe 8 cech.
Najniższą korelację ma niedawno wprowadzana w większości krajów lokomocja – 0,7.
Dla porównania, korelacja dla cech produkcyjnych pomiędzy
tymi samymi krajami wynosi 0,85–0,88. Korelacja pomiędzy
ocenami polskimi a resztą krajów to ponad 0,8.
Na ostatnich warsztatach, wzorem poprzednich, nacisk
położono na 4 cechy o najniższej korelacji pomiędzy oceniającymi: ustawienie nóg z tyłu, kąt racicy, charakter mleczny,
lokomocja.
Cechy budowy nóg zależą w dużym stopniu od warunków
utrzymania. Ponadto odziedziczalność tych cech jest raczej
niska we wszystkich krajach, co utrudnia doskonalenie wewnątrz populacji.
Zaś charakter mleczny nie jest typową cechą liniową.
Na warsztatach praktycznych można było zaobserwować
różnice w interpretacji definicji poszczególnych cech, wynikające zapewne z odniesień do własnej populacji.
Nowinką była próba skatalogowania zaznaczanych wad budowy występujących w poszczególnych populacjach i określenia ich wpływu na oceny końcowe.
Niektóre wady mają duży wpływ na użytkowość krów,
a ponieważ są warunkowane genetycznie, są nieustannie
monitorowane w populacji. Taką wadą jest przykurcz mięśni
Zajęcia praktyczne w oborze
nóg (crampy) występujący z dużą częstotliwością w wielu
krajach. W Kanadzie na przestrzeni ostatnich 20 lat odnotowuje się nieustanny wzrost frekwencji tej niekorzystnej cechy
z 0,2% do 0,5%.
Ponieważ w większości krajów ocena typu i budowy jest
odpłatna przez hodowcę (10–15€/sztukę), nie wszyscy uczestniczący w ocenie wartości użytkowej bydła są również uczestnikami programów oceny typu i budowy. Stosowane są finansowe zachęty do prowadzenia OTiB (oceny typu i budowy)
– np. gdy ocenie podlegają wszystkie krowy w stadzie – cena
jest niższa, gdy tylko wybrane – wyższa.
Wszystkie organizacje poszukują sposobów zainteresowania hodowców tematem oceny budowy. W istocie ocena „tib”
przekształca się w wielu krajach w podstawowe narzędzie
służące zarządzaniu stadem. I tak w Kanadzie hodowca, po
przeprowadzonej ocenie budowy w swojej oborze, otrzymuje
plik ponad dwudziestu zestawień, przede wszystkim dotyczących stada, jako całości, co na pewno ukierunkowuje farmera
na wybór określonego rodzaju buhajów do kojarzeń w stadzie. Podobnie rozbudowane informacje otrzymuje hodowca
francuski, obudowane jeszcze informacjami dot. wartości hodowlanej wszystkich cech ściąganych bezpośrednio z serwera
związku hodowców.
W Holandii i Wielkiej Brytanii funkcjonują systemy do kojarzeń w stadzie oparte o urzędową ocenę typu i budowy. Brytyjczycy ponadto promują ofertę oceny pokroju poprzez prezentacje zysku ekonomicznego (ile można nie stracić), prowadząc
selekcje w oparciu o informacje pozyskane z oceny „tib”.
W podobnym kierunku idą prace w wielu krajach.
W Skandynawii i krajach Beneluxu funkcjonują wspólne
bazy danych dla wszystkich instytucji obsługujących hodowcę. W oparciu o nie wprowadzane są do użycia informacje
zbiorcze pochodzące z wielu źródeł. Na przykład w Holandii
i Flandrii opracowywana jest informacja o wartości użytkowej
cechy odporności na choroby racic. Do jej kalkulacji służą dane
o zapadalności na 6 jednostek chorobowych racic i informacje
o 5 cechach budowy nóg i racic.
W Danii czynione są próby estymacji cechy przystosowania
wymienia do doju z wykorzystaniem robotów. Do kalkulacji tej
cechy służą informacje o szybkości doju i szybkości przepływu
mleka – bezpośrednio z danych rejestrowanych przez roboty oraz informacje o cechach budowy wymienia: ustawienia
strzyków tylnych i przednich, dystansu pomiędzy nimi, głębokości wymienia.
Wzorem Szwecji w całej Skandynawii
szacowana jest wartość hodowlana zdrowotności nóg w oparciu o informacje
z oceny budowy nóg oraz dane z korekcji
racic. Generalnie, dane na temat korekcji
racic kolekcjonowane są w wielu krajach.
Można zaobserwować tendencje
do wykorzystywania wieloźródłowych
danych i opracowywania na ich podstawie informacji użytecznych dla hodowcy.
D
REKLAMA
Sędzia
to nie zawód, ale profesja
Wybór czempiona na wystawie to nie tylko decyzja dotycząca
nienagannego pokroju i prezentacji. Najlepsza krowa na wystawie
musi być funkcjonalna i dochodowa, aby spełniać oczekiwania
hodowców.
AUTOR I ZDJĘCIA: Krzysztof Gałązka, PFHBiPM
S
łowenia była tegorocznym gospodarzem warsztatów dla sędziów
ze wschodniej Europy, zorganizowanych pod patronatem Europejskiej Konfederacji Bydła Holsztyńskiego.
Grupa 30 sędziów podczas zajęć w Bled
i Komendzie miała okazję poszerzyć
swoje kompetencje, które są niezbędne
na wystawach hodowlanych. Polska Federacja Hodowców Bydła reprezentowana była przez 8 delegatów, wśród nich:
Roman Januszewski, Marek Solarek, Czesław Kamiński, Tomasz Kostro, Mirosław
Anaczkowski, Mieczysław Kopiczko, Krystian Korytkowski i Krzysztof Gałązka.
Pierwszego dnia odbyła się sesja teoretyczna, prowadzona przez członków grupy roboczej EHRC (Arie Hamoen, Gabriel
Blanco, Tamás Sebők). Główne zagadnienia dotyczyły filozofii sędziowania, kodeksu etycznego, procedur ringowych oraz
charakterystyki sędziego i jego pracy.
54
Dobry sędzia winien posiadać wiele atrybutów, co pokazuje, jak trudno sprostać tej profesji. Liczy się praktyczne
doświadczenie w pracy na ringu, jasne zrozumienie wzorca
hodowlanego, zdecydowanie, uczciwość i szczerość, zdolność do jasnego wyrażania się. Niezbędne cechy to także:
przekonanie i pewność siebie, właściwe zrozumienie oczekiwań hodowców, zdolność przystosowania się do nieprzewidzianych sytuacji na ringu, a w szczególności opanowanie i spokój.
Sędzia działa jako ambasador na rzecz zasad i reguł przyjętych w jego kraju, gdzie odgrywa swoją rolę w organizacji. Na
ringu powinien więc przejawiać przyjazny, ale jednocześnie
profesjonalny stosunek i rzetelność. Ponadto winien okazywać bezstronność, nawet jeśli ocenia zwierzęta znajomych
hodowców. Również liczy się to, co sędzia widzi aktualnie na
ringu i nie mają znaczenia wcześniejsze osiągnięcia niektórych zwierząt.
Wystawy pełnią ogromną rolę w propagowaniu dochodowości hodowców, poprawie długowieczności, usprawnianiu
hodowli, reklamie i sprzedaży oraz integracji środowiska. Dlatego należy pamiętać, że najlepsza krowa na wystawie musi
być krową funkcjonalną.
REKLAMA
Sędzia działa jako ambasador na rzecz zasad
i reguł przyjętych w jego kraju, gdzie odgrywa
swoją rolę w organizacji. Na ringu powinien
więc przejawiać przyjazny, ale jednocześnie
profesjonalny stosunek i rzetelność. Ponadto
winien okazywać bezstronność, nawet jeśli
ocenia zwierzęta znajomych hodowców.
Również liczy się to, co sędzia widzi aktualnie
na ringu i nie mają znaczenia wcześniejsze
osiągnięcia niektórych zwierząt.
Praca na ringu odbywa się według ustalonych procedur,
a ponadto winna dostarczyć odpowiednich wrażeń hodowcom oraz widzom. Ocena sędziego nie może przebiegać
zbyt szybko ani zbyt wolno, lecz zgodnie z planem. Wystawa to nie tylko rywalizacja, ale także pokaz, i ma służyć zabawie w dobrym znaczeniu.
Należy wiedzieć, że koszt przygotowania do wystawy
jest taki sam zarówno dla najsłabszych, jak i dla tych najlepszych zwierząt. Dlatego na ringu musimy mieć czas na analizę każdej krowy, a po ustawieniu linii końcowej posiadać
całkowitą pewność i poczucie satysfakcji. Zbyt częste przestawianie zwierząt nie jest dobrą praktyką, chyba że jest to
całkowicie niezbędne.
Profesjonalizm wymaga od sędziego, aby nie tracić dobrego klimatu pokazu. Nawet w sytuacji gdy padają komentarze z ringu, z gracją przyjmuje się krytykę, nie próbując uspokajać narzekających.
Oprócz właściwego ustawienia zwierząt równie ważne
są uzasadnienia dla naszych decyzji. Musimy pamiętać, że
każde słowo sędziego będzie analizowane przez wystawców i publiczność, dlatego uzasadnienia muszą być bardzo
dokładne. Ponadto wykazywane różnice między zwierzętami winny skupiać się wokół cech istotnych i ważnych,
a same różnice muszą być oczywiste.
Najlepsza krowa na wystawie musi być funkcjonalna
i dochodowa, aby spełniać oczekiwania hodowców.
Podczas drugiego dnia warsztatów odbywały się zajęcia
praktyczne, gdzie należało uszeregować jałówki, potem
krowy oraz dokonać uzasadnienia swoich decyzji zgodnie
ze ściśle obowiązującą metodyką. Zwierzęta przedstawiane
w kilku kategoriach dawały możliwość sprawdzenia swoich
możliwości. Częste dyskusje świadczyły o żywym zainteresowaniu uczestników i potwierdziły zasadność organizowanych warsztatów. Praktyczne doświadczenie i wymiana
poglądów w środowisku sędziowskim to najlepsza droga
do profesjonalizmu.
Trzeci dzień to zmagania hodowców ze Słowenii podczas V Krajowej Wystawy Holsztynów. Sędzia główny,
Gabriel Blanco, dokonał oceny zwierząt, dając praktyczny wyraz swoich umiejętności. Bardzo miłym akcentem
była ocena stawek krów oraz wręczanie pamiątkowych
rozetek przez uczestników warsztatów z poszczególnych krajów.
D
ZAPRASZAMY NA
FERMĘ BYDŁA
20-22.02.2015 R.
ŁÓDŹ HALA EXPO
STOISKO B01
w wolnej chwili
„Raz wróbelek Elemelek znalazł w polu kartofelek.
Nie za duży, nie za mały, do jedzenia doskonały.
Lecz ziemniaki na surowo jeść niemiło i niezdrowo.
Znacznie lepsze będą one, gdy zostaną upieczone."
Hanna Łochocka „Wróbelek Elemelek i kartofelek”
Wróbel (zwyczajny)
AUTOR I ZDJĘCIA: Stanisław Gąsiorowski
P
tak najbardziej związany z człowiekiem. Zasiedla całą Polskę. Głównie osiedla ludzkie
i ich najbliższe otoczenie. U wróbla występuje
dymorfizm płciowy.
Samiczka w skromnym, szarobrązowym stroju.
Samiec z popielatą czapeczką na głowie, czarnym
krawatem (śliniakiem), szarym brzuszkiem. Grzbiet
brązowy z ciemniejszymi paskami i jedną białą pręgą
na skrzydle. Często bywa mylony z mazurkiem, który
na policzku ma czarną plamkę i, w odróżnieniu od
wróbla, brązową czapeczkę.
Gniazda zakłada pod dachami, w różnych szczelinach, dziuplach i skrzynkach lęgowych, często
w gniazdach jaskółek. Jeżeli buduje gniazdo na zewnątrz, to ma ono kształt kuli z bocznym wejściem.
Do budowy wykorzystuje trawę, słomę, pióra itp.
Wyprowadza w roku 2
do 4 lęgów (od kwietnia
do sierpnia). Składa 5 do
6 jaj, które wysiaduje 13
do 14 dni. Młode opuszczają gniazdo po ok. 17
dniach, jednak rodzice
nadal je dokarmiają.
Pożywienie wróbla to
nasiona zbóż, chwastów,
a wiosną owady. Ptak
bardzo towarzyski, często spotykany w stadku,
które bierze kąpiel piaskową lub urządza koncert
w gałęziach drzew i krzewów, na słoneczku.
Populacja wróbla w ostatnim okresie bardzo zmalała, z uwagi na brak miejsc do gniazdowania. Niektórzy uważają, że przyczyny spadku populacji tego
gatunku to zanik chowu drobiu, likwidacja zaprzęgów konnych itp.
W przeszłości tępiony był wszelkimi sposobami,
wyrządzał bowiem znaczne szkody w przechowywanym zbożu. Przypisywano mu też szkody w zasiewach, a stawiane kukły na świeżo zasianych polach nazwano „strachem na wróble”.
Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.
Ciekawostką jest, że
Mao Zedong, kazał wytępić
wszystkie wróble. W efekcie
rozmnożyła się szarańcza,
a Chiny dotknęła trzyletnia
klęska głodu.
Związany od lat z człowiekiem, występuje w wielu bajkach, przysłowiach
itp. Oto dwa z nich: „Lepszy
wróbel w garści niż gołąb
na dachu” czy „Starego wróbla nie złapiesz na plewy”.
I pamiętaj „słowo/plotka
wróblem wyleci, a powróci
wołem”.
D
56
Mleczysław – Reaktywacja
Wspólna akcja Polskiej Federacji Hodowców Bydła i
producentów Mleka oraz Polskiej Izby Mleka, pod nazwą
"Mam kota na punkcie mleka" zakończyła się wielkim
sukcesem. Przeprowadzona w ponad 2300 szkołach
podstawowych i gimnazjach, przyczyniała się do
ogromnego wzrostu wiedzy o mleku i jego produktach,
a także wzrostu jego spozycia.
Nie może dziwić więc fakt, że podjęta została decyzja
o nowej edycji tej akcji, która tym razem oprócz
terenów Polski, ma objąć również swoim zasięgiem
teren naszego sąsiada - Litwy. Poniżej zamieszczamy
zaproszenie do składania ofert na przygotowanie i realizację
własnie tego programu.
Zaproszenie do składania ofert na przygotowanie i realizację programu informacyjno-promocyjnego na rynku
polskim i litewskim, dot. mleka i wybranych produktów
mleczarskich pt.
„MAM KOTA NA PUNKCIE MLEKA” - KONTYNUACJA
Konsorcjum w składzie: Polska Izba Mleka oraz Polska
Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka zaprasza do
udziału w postępowaniu przetargowym, mającym za zadanie
wyłonić podmiot, który przygotuje, a następnie wdroży kampanię informacyjno – promocyjną dotyczącego mleka i wybranych produktów mleczarskich pt. „MAM KOTA NA PUNKCIE MLEKA” w Polsce i na Litwie
Zakładany budżet kampanii: 2 000 000,00 Euro netto.
Wykonawca zostanie wybrany na podstawie przepisów
Rozporządzenia Rady (WE) NR 3/2008 z dnia 17 grudnia 2007
r. z późn zm., Rozporządzenia Komisji (WE) NR 501/2008 z dnia
5 czerwca 2008 r., z późn. zm. oraz ustawy Kodeks cywilny
z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U.64.16.93 ze zm.) art. 701 – 705
z zachowaniem zasad uczciwej konkurencji.
Program realizowany będzie w ramach mechanizmu
Wspólnej Polityki Rolnej „Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych”.
Ofertę należy złożyć w siedzibie Zamawiającego w Białymstoku (15-213) przy ulicy Mickiewicza 7/23 do dnia 09.02.2015
do godz. 12 00
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ)
wraz z jej załącznikami takimi jak: wzór formularza ofertowego, założenia strategiczne dla kampanii promocyjno-informacyjnej, tabela oceny, wzór opisu oferty programu, koszty
kwalifikowane i niekwalifikowane, projekt Istotnych Postanowień Umowy (IPU) - są do pobrania na stronie www.pfhb.pl.
W przypadku pytań prosimy o kontakt z p. Agatą Pawłowską,
email: [email protected], tel. 660 663 648
REKLAMA
w wolnej chwili
Kawał historii
Aby poczuć autentyczną góralską atmosferę, koniecznie
trzeba zajrzeć do Chochołowa, zabytkowej wsi u podnóża Tatr,
zabudowanej prawie w całości zabytkowymi, ponadstuletnimi
domami z bali. Warto także przy okazji odwiedzić Muzeum
Powstania Chochołowskiego i poznać jego historię.
AUTOR I ZDJĘCIA: Wojciech Rasiński
C
hochołów został założony
w drugiej połowie XVI wieku,
przez niejakiego Bartłomieja
Kluskę, który otrzymał od króla Stefana Batorego prawo lokacji za
swoje zasługi wojenne. Pochodzenie
nazwy wsi nie zostało do dziś jednoznacznie ustalone, prawdopodobnie
pochodzi od słowa „chachał”, którym
w nieco pogardliwej formie w miejscowej gwarze nazywano pierwszych
58
osadników na tym terenie, wywodzących się ze wschodnich rubieży ówczesnej Rzeczypospolitej.
Chochołów to typowa ulicówka, ukształtowana w obecnej
formie w pierwszej połowie XIX wieku. Większość domów
ustawiono ścianami szczytowymi do głównej drogi, a ich
fronty skierowane są prawie na południe, jak tu mówiono: „na
godzinę jedenastą”, aby jak największą powierzchnię wystawić na działanie grzejących promieni słońca. Budynki zbudowane są według tradycyjnego układu dwuizbowego. Składają
się z izby „cornej” – użytkowanej codziennie, z piecem w centralnej części, oraz „biołej” – odświętnej, wynajmowanej także
okazjonalnie letnikom. Do obu izb wiodła charakterystyczna,
użytkowa sień, pełniąca funkcję podręcznego spichlerza. Od
strony zachodniej budowano pomieszczenia gospodarcze.
Wysoki poziom umiejętności, dziedziczonych z ojca na syna
przez miejscowych cieśli – „budorzy”, pozwalał na staranne wykonywanie wiązań zrębowych, „węgłów” naroży ścian
i konstrukcji więźby dachowej. Solidna, specyficzna konstrukcja domów była konieczna ze względu na duże opady śniegu
zimą. Drewno ścian domów z grubych bali, pomimo swojego
wieku, w dalszym ciągu zachowuje jasny kolor, ponieważ ich
mieszkańcy niezmiennie, dwa razy w roku – przed Wielkanocą i Bożym Ciałem – myją je wodą z szarym mydłem. Czynność tę wykonują wyłącznie kobiety. XIX-wieczne budynki są
wciąż użytkowane zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Należy
też dodać, że na bazie tego typu tradycyjnego budownictwa
góralskiego powstał pod koniec XIX wieku architektoniczny
„styl zakopiański”, znany obecnie powszechnie. Jego twórcą
był Stanisław Witkiewicz (senior).
Najbardziej znane wydarzenie z historii wsi – Powstanie
Chochołowskie („poruseństwo”) –wybuchło wieczorem
21 lutego 1846 roku. Było to zbrojne wystąpienie górali
z Chochołowa, ale także z sąsiednich miejscowości: Cichego, Dzianisza i Witowa, skierowane przeciwko władzom
austriackim. Powstanie w Chochołowie miało podłoże patriotyczne, ale także ekonomiczne. Przygotowywane było
przez miejscowego nauczyciela i organistę Jana Kantego
Andrusikiewicza oraz księdza Józefa Leopolda Kmietowicza, wikarego miejscowego kościoła. Jednym z uczestników
powstania był Jan Krzeptowski „Sabała”. Górale prowadzący
spór z władzami austriackimi o sposób użytkowania gruntów leśnych dość łatwo dali się przekonać do buntu przeciwko cesarskim porządkom. Ich zryw miał być elementem
ogólnonarodowego powstania, organizowanego przez
konspiracyjne władze Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Na skutek zdrady i dekonspiracji powstanie zostało odwołane, lecz wiadomość o tym nie dotarła na czas do
Chochołowa. Chochołowscy górale, początkowo w liczbie
około 30 osób, z księdzem Kmietowiczem i strażnikiem finansowym Wojciechem Lebiockim na czele, zdobyli posterunek celny w Chochołowie, gdzie znaleźli broń. Następnie
opanowali komorę celną w niedalekiej Suchej Górze, zniszczyli słupy graniczne i porąbali cesarskiego orła, zdobyli też
podstępem posterunek graniczny w Witowie. Jeszcze tej
samej nocy zarekwirowali broń z nadleśnictw w Witowie
i w Kościelisku. Nie padł ani jeden strzał, nikt nie został ranny, choć powstańczy zapał ogarnął ponad 300 mieszkańców Podhala.
Powstanie Chochołowskie zostało, niestety, krwawo stłumione 25 lutego 1846 przy pomocy oddziałów straży cesarskiej z Nowego Targu, a także górali z Czarnego Dunajca, wiernych austriackiej władzy. Buntowników osadzono
w więzieniach. Niebawem jednak mogli powrócić do swoich
domów, zwolnieni w związku z wydarzeniami Wiosny Ludów w 1848 roku. Pamiątką tych dramatycznych wydarzeń
jest stojąca do dziś w Chochołowie figura św. Jana Nepomucena, patrona dróg, ustawiona tyłem do wsi Czarny Dunajec.
Tej, której mieszkańcy pomagali stłumić Powstanie…
Będąc w Chochołowie, koniecznie trzeba zobaczyć Chałupę
Bafiów, pod nr. 75. Została ona wzniesiona w 1798 r., a przebudowana w 1889 r. Ściany konstrukcji zrębowej zbudowane są z szerokich płazów, półszczytowy dach ozdobiony jest
„słoneczkiem”. W chałupie urządzono ekspozycję muzealną
poświęconą Powstaniu Chochołowskiemu, ukazaną na tle typowych wnętrz chat góralskich z poł. XIX w. W izbie czarnej
zgromadzono sprzęty codziennego użytku, natomiast w izbie
białej – przedmioty odświętne. Nieopodal zachwyca chałupa
z jednej „jedlni” (jodły), czyli dom pod nr. 24. Jego ściany wybudowano z grubych belek pochodzących z pnia jednej olbrzymiej jodły, która została pocięta na „płazy” (przecięte wzdłuż
bale) na stoku, gdzie rosła, gdyż w całości na pewno nie udałoby się jej przewieźć na miejsce budowy.
Zajrzyjcie do Chochołowa, naprawdę warto!
D
w wolnej chwili
Zimozielona
osnowa
AUTOR I ZDJĘCIA:
Katarzyna Misiak, Ogród Dendrologiczny
w Przelewicach
C
Zimozielona mahonia
japońska
- wcześnie
wiosną kwitnie
na żółto, ma
jadalne, niebieskie owoce
iepła, bezśnieżna zima skłania
do spojrzenia na ogród nieco innym okiem. Docenia się wtedy
dobrze skomponowaną osnowę z zimozielonych roślin, które z roli tła
wysuwają się na plan pierwszy. Jedną
z trudniejszych umiejętności w projektowaniu ogrodów jest takie wyważenie
proporcji między roślinami zimozielonymi, zrzucającymi liście na zimę i sezonowymi, żeby kompozycja była atrakcyjna
zimą, ale nie wiała nudą w okresie wegetacyjnym i zarazem nie sprawiała wrażenia chaotycznej mieszanki. Dodatkową
trudność może sprawić kojarzenie niektórych gatunków z żałobnym nastrojem cmentarzy. Zimozielone różaneczniki, hortensje i kaliny mają atrakcyjne
kwiaty i przez cały rok dobrze wyglądają na tle roślin iglastych. Suchodrzewy,
ostrokrzewy, laurowiśnie powinny być
wyeksponowane tak, żeby móc w pełni
docenić ich pokrój i charakterystyczne
kształty liści. Latem są natomiast doskonałym tłem dla roślin jednorocznych lub
sezonowych o dużych kwiatach w intensywnych barwach: cynii, mieczyków,
dalii, pelargonii, petunii. Irgi, berberysy
i ogniki pasują do ziół – lawendy, rozmarynu, cząbru, a także do jednorocznych
Bukszpan wieczniezielony 'Aureovariegata'
Kwitnący ciemiernik i runianka
czarnuszek, goździków, astrów chińskich. Zimozielone paprocie i byliny można wkomponować we wszystkie rabaty, wykonać z nich obwódki lub obrysy wzoru parterów kwiatowych
i stylizowanych warzywników. Na ogół sprawdza się zasada
kontrastowego tła, tzn. ciemne zimozielone dobrze wyglądają
na tle ścian, na dywanie z mchu lub wśród pstrolistnych odmian
płożących trzmielin. Złote odmiany roślin iglastych lepiej będą
się prezentowały jako „rozświetlacze” na tle ciemnych pędów
bezlistnych drzew i krzewów, wśród kopytników, ciemierników
i innych bylin o ciemnozielonych liściach albo po prostu na tle
gołej ziemi. Zbyt silny kontrast, np. ciemna roślina na tle śniegu, stłoczone razem odmiany złote i niebieskie iglaków, budzi
już poczucie braku harmonii, należy więc oszczędnie używać
takich rozwiązań. Ciekawym rozwiązaniem jest wykorzystanie
zimozielonych drzew w charakterze podpór dla powojników
60
i wiciokrzewów – pnącza te są na tyle
lekkie, że nie zaburzą statyki drzewa,
a efekt kwitnących cyprysików jest
wart uwagi. Oczywiście do tego celu
nie nadają się karłowe i pokrojowe
odmiany iglaków ani świerki, których
igły będą podczas wiatru kaleczyć
kwiaty i liście.
A jeśli całe takie ciepłe zimy miałyby nas czekać przez kolejne lata?
Jak zareagowałyby na to rośliny? Te
o sezonowych liściach po prostu by
czekały – spoczynek mają wbudowany w całą fazę bezlistną i temperatury niewiele tu zmienią. Mogłyby
za to szybciej zaczynać wegetację
po wydłużeniu się dnia i później ją kończyć. Dendrolodzy
z monachijskiego Uniwersytetu Technicznego na podstawie
pomiarów wzrostu drzew na poletkach doświadczalnych
w Bawarii zauważyli, że od mniej więcej 30 lat drzewa rosną
szybciej (pomiary prowadzone są od ponad 120 lat). Jako jeden z powodów podają właśnie skrócenie okresu spoczynku. Dwa kolejne, to wyższe temperatury i zwiększenie ilości
dwutlenku węgla i azotu w powietrzu. Inaczej rzecz się ma
z roślinami zimozielonymi. Te pochodzące z gór i obszarów
chłodnego klimatu mogą prowadzić fotosyntezę w okresach
mrozu. Igły fotosyntetyzują nawet przy temperaturze -6°C.
Oznacza to, że zimowy spoczynek w przypadku roślin zimozielonych nie jest taki jednoznaczny. Są one wrażliwe na zimową suszę i w krajach, gdzie częste są takie ciepławe zimy,
ogrodnicy wiedzą, że iglaki, różaneczniki i inne zimozielone
muszą podlewać również zimą. W niedużej ilości, ale jednak.
Jeśli zatem zima jest ciepła i sucha, nawet w styczniu i w lutym trzeba się brać za podlewanie.
Ciepłe zimy mogą sprawić, że gatunki z najchłodniejszych
stref klimatycznych nie będą dawać samosiewu – ich nasiona potrzebują przejścia okresu niskich temperatur, żeby
wyjść ze stanu spoczynku i skiełkować.
Po ciepłej zimie ogrodnik nie musi się martwić usuwaniem przemarzniętych części roślin, ale za to dużo uwagi
musi poświęcić szkodnikom. Nieprzetrzebione przez mróz
mogą masowo pojawić się na roślinach.
D
W łagodne zimy utrzymują się liście niektórych
bylin – na zdjęciu miodunka plamista
REKLAMA
Aleja Świerków w przelewickim arboretum – na pierwszym planie żółta odmiana
jałowca
Stanisław
brodziak
1948-2014
Ś
mierć zawsze przychodzi nie
w porę. Trudno nie zgodzić się
z tym stwierdzeniem, bowiem
nawet wówczas, gdy ktoś cierpi,
ciężko choruje i niby wszyscy są pogodzeni z faktem, że wkrótce nastąpi
koniec, to gdy faktycznie ten moment
nadchodzi, pozostaje w naszych sercach żal, smutek i pytanie: dlaczego już
teraz? Tak właśnie stało się 22 grudnia
2014 roku, kiedy odszedł na zawsze
pomysłodawca i twórca Międzynarodowych Targów FERMA, Stanisław
Brodziak. Odszedł tak, jak żył: cicho,
skromnie, bez fanfar i rozgłosu. Kiedy
już w roku 2013 zabrakło go na Fermie,
wiedzieliśmy, że z jego zdrowiem jest
źle, ale tliła się nadzieja, że będzie walczył. Sił starczyło dokładnie na rok.
Można powiedzieć, że śp. Stanisław
Brodziak od zawsze związany był z sektorem rolniczym. Ukończył Akademię
Rolniczą w Poznaniu w 1970 r., uzyskując tytuł inż. zootechnika, i wkrótce
potem rozpoczął pracę właśnie w tym
zawodzie, w Kombinacie PGO Naramowice. Od roku 1972 kierował (przez 13
lat) Zakładem Tuczu Trzody Chlewnej
w Kombinacie PGR Trzcianka. Nie dziwi
więc fakt, że posiadając tak bogatą wie-
62
dzę i doświadczenie w zakresie hodowli trzody chlewnej, trafił
po przeprowadzce do Poznania, do Państwowego Wydawnictwa Rolniczego i Leśnego, gdzie od 1985 r. objął stanowisko
zastępcy redaktora naczelnego czasopisma „Trzoda Chlewna”
(wcześniej kierował działem czasopisma „Poradnik Gospodarski” i był sekretarzem redakcji „Poradnik Plantatora”). Tak rozpoczęła się jego kariera dziennikarska, którą kontynuował, począwszy od roku 1990, przez kolejne 7 lat już tylko w redakcji
„Trzody Chlewnej”, najpierw jako z-ca redaktora naczelnego,
stając później na czele tytułu. To wtedy, organizując wyjazdy
szkoleniowe dla rolników do ferm w Danii, Belgii, Holandii
i Niemczech oraz odwiedzając zagraniczne imprezy targowe,
zrodził się pomysł organizacji targów dla hodowców w Polsce.
W 1998 pierwsza taka impreza pod nazwą Międzynarodowe
Targi Ferma Świń odbyła się w Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Sielinku, a jej organizatorem było Stowarzyszenie – Klub
Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej, którego twórcą
i prezesem był Stanisław Brodziak. Kolejne targi odbywały się
już w poznańskiej hali ARENA. Rok 2001 to debiut drugiej ze
specjalistycznych imprez, tym razem dla hodowców bydła
– Fermy Bydła. Targi rosły i rozwijały się, dlatego też w 2005
roku Stanisław Brodziak utworzył spółkę TARGIFERMA, która
od tej pory zajmowała się organizacją targów. Kierował nią
do samego końca, tj. zbycia praw do organizacji FERMY spółce DLG International. Już wtedy poważnie chorował, i był to
bez wątpienia najważniejszy powód sprzedaży targów, które wymyślił, stworzył i kierował ich organizacją przez 15 lat.
Ciężko było mu pogodzić się z faktem, że „dziecku”, jakim była
dla niego Ferma, nie może już poświęcić czasu i sił, których po
prostu brakowało. Dla tych z Państwa, którzy Go znali i widzieli
podczas uroczystości otwarcia czy wręczania nagród i medali
targowych, zostaną zapewne w pamięci niezliczone anegdoty i wręcz niesamowite historie, o których zwykł opowiadać
podczas wspomnianych gal, a które wymykały się wszelkim
standardom i kompletnie burzyły wcześniej założony porządek i scenariusz każdej z imprez, na sali zaś wywoływały salwy śmiechu i gorące brawa. Właśnie takim był człowiekiem,
czasami z nieszablonowymi, dziwnymi, wydawać by się mogło wręcz szalonymi pomysłami, które jednak realizował. Nie
zrażał się tym, że nie wyszło, nie udało się, wychodził bowiem
z zasady, że spróbować trzeba, a jak się nie uda, to trudno,
może kolejną ideę uda się zrealizować. Miłośnik historii okresu
II wojny światowej, dla którego nie było chyba żadnych tajemnic tego okresu, szczególnie jeżeli chodziło o rodzinne miasto
Poznań. Dziesiątki książek i albumów w biurze i w domu, godzinami toczone dyskusje, tak jak by był naocznym świadkiem
tych wydarzeń. Wreszcie Drawieński Park Narodowy, miejsce,
które odwiedzał kilka razy w roku. Tam najlepiej wypoczywał,
relaksował się i wciąż wracał. Znał każde jezioro, Drawę, którą
nieraz przebył kajakiem, miejsca w lasach, w których rosły najokazalsze borowiki, którymi, jak kiedyś wspominał, wyładował całego „malucha”. Aż nie do pojęcia, ale opowiadał o tym
tak przekonująco, że trudno było nie uwierzyć. Niejednokrotnie wspominał o chęci osiedlenia się w tym rejonie na emeryturze. Niestety, nie starczyło sił i czasu.
Odszedł skromny człowiek, nielubiący rozgłosu, któremu
niewiele trzeba było do szczęścia. Nie nosił drogich ubrań, nie
jeździł superautami, nie jadał w wykwintnych restauracjach.
Radio – do późna w nocy, gazeta albo ciekawy film, w tej właśnie kolejności – cisza i spokój. Teraz zasłużył już na wieczny.
Żegnaj Panie Prezesie.
Współpracownicy

wartość hodowlana

Transkrypt

Podobne dokumenty