Działania na rzecz poprawy jakości powietrza w Gminie Niepołomice
Transkrypt
Działania na rzecz poprawy jakości powietrza w Gminie Niepołomice
Działania na rzecz poprawy jakości powietrza w Gminie Niepołomice 1. Ogólny opis przedsięwzięcia Przykładem dobrej praktyki w zakresie poprawy jakości powietrza, a tym samym zmniejszenia niskiej emisji, są działania podjęte w Gminie Niepołomice. Stan powietrza w Gminie Niepołomice w latach 1991-2000 stale się pogarszał, corocznie przekraczane były emisje pyłu zawieszonego oraz dwutlenku siarki. Wpływ na ten stan miała z pewnością szybko postępująca urbanizacja gminy. Wymusiło to konieczność ingerencji w różne sektory działalności, w celu poprawy jakości powietrza, która to stała się priorytetem w zarządzaniu gminą. Po dokonaniu kategoryzacji najpilniejszych działań, przystąpiono w latach 1993-1995 do wymiany w budynkach użyteczności publicznej urządzeń grzewczych, działających na paliwa stałe, na urządzenia ekologiczne i energooszczędne oraz do kompleksowej termomodernizacji obiektów komunalnych (w latach 2002-2004) poprzez docieplenie ścian i wymianę zużytej stolarki okiennej. W 2003 roku Gmina Niepołomice zawarła również porozumienie z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie na zainstalowanie i obsługę urządzenia do monitoringu powietrza. Zainstalowanie stacji pozwoliło na analizę miesięcznych zestawień wyników pomiaru stężeń pyłu PM10, które wyraźnie wskazywały na wzrost stężeń tego czynnika w okresie zimowym. Znaczący udział w emisji pyłów i gazów w Mieście i Gminie Niepołomice stanowi również transport samochodowy. W zakresie ograniczenia tego typu emisji w ruchu ulicznym wprowadzono ograniczenia wagi i prędkości pojazdów. Samochody ciężarowe, dojeżdżające do zakładów przemysłowych, aktualnie omijają centrum miasta, dzięki nowo wybudowanym ciągom komunikacyjnym. Ponadto, w 2011 roku opracowany został Program Ochrony Powietrza dla Gminy Niepołomice, w ramach programu POWER – projekt SEECA. Celem programu było przede wszystkim poszukiwanie metod dążenia do gospodarki niskowęglowej na poziomie regionalnym oraz wymiana wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie instrumentów polityki regionalnej w kontekście zmian klimatycznych. www.nie-truje.pl Projekt SEECA (Strategy for Energy Efficiency through Climate Agreement), czyli Strategia w zakresie efektywności energetycznej poprzez porozumienie klimatyczne, powstał we współpracy ze szwedzkim regionem Uppsala, estońskim miastem Tallin i Gminą Niepołomice, a jego głównym celem była poprawa efektywności energetycznej i redukcja emisji dwutlenku węgla. Projekt składał się z trzech części: - Identyfikacja i rozwój istniejących strategii klimatyczno-energetycznych; - Porozumienie klimatyczne; - Eko-jazda i dobre praktyki w używaniu ciężkiego sprzętu. Ważniejsze działania zrealizowane w ramach projektu to: - Program Ochrony Powietrza w połączeniu z Programem Ograniczania Niskiej Emisji; - Badania nad technikami eco-drivingu oraz efektywnym wykorzystaniem maszyn podczas prac remontowo budowlanych, w celu poprawy jakości świadczonych usług w kontekście ochrony powietrza; - Publikacja broszur informacyjnych dotyczących efektywności energetycznej dla małych, średnich i dużych przedsiębiorstw oraz wydanie ekokalendarza – rodzaju podręcznika dla mieszkańców, który w przystępny sposób przekazuje informacje na temat możliwości zmniejszenia zużycia energii w domach. W 2011 roku, w nawiązaniu od „Programu Ochrony Powietrza Województwa Małopolskiego”, opracowany został również „Program Ograniczenia Niskiej Emisji dla Miasta i Gminy Niepołomice”. Główne zadania do realizacji w ramach programu związane są z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów pyłu PM10 oraz benzo(α)pirenu i dotyczą: - Ograniczenia emisji pochodzącej ze źródeł powierzchniowych; - Ograniczenia emisji ze źródeł produkcyjnych, tj. głównie z Niepołomickiej Strefy Inwestycyjnej; - Działań promocyjnych i edukacyjnych. Wytyczne programu są sukcesywnie wdrażane przy wykorzystaniu różnych źródeł finansowania. Gmina Niepołomice jest także członkiem Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć Energy Cities, która współpracuje z lokalnymi samorządami w zakresie kształtowania lokalnej polityki energetycznej. Stowarzyszenie działa jako pierwsza w Polsce organiazacja wspierająca „Porozumienie Burmistrzów”. Niepołomice są sygnatariuszem „Porozumienia...”, które zobowiązuje do zrównoważonego zarządzania energią oraz do przekroczenia celów energetycznych UE, jakim jest ograniczenie emisji CO2 o 20 proc. do roku 2020. Aby to osiągnąć, został opracowany i uchwalony przez Radę Miejską Plan działań na rzecz zrównoważonej energii, który zawiera działania oraz sposób ich finansowania. Gmina posiada również opracowaną Strategię energetyczną opartą o zasoby i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii do roku 2030. Z kolei w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy przystąpiono do instalacji systemów wykorzystujących energię odnawialną w budynkach stanowiących mienie komunalne oraz na domach stanowiących własność prywatną. Projekt realizowany jest w ramach Celu nr 2 – Szwajcarsko - Polskiego Programu Współpracy, zmierzającego do zwiększenia efektywności energetycznej i redukcji emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji poprzez wprowadzenie systemów energii odnawialnej. Za priorytet krótkoterminowy, służący dalszej walce ze zmianami klimatu i tym samym wymuszeniu należytego komfortu życia mieszkańców, jest uznanie konieczności pilnego przeprowadzenia inwentaryzacji emisji pyłowej i gazowej w gminie Niepołomice. Inwentaryzację planuje się zakończyć do końca I kwartału 2015 roku. www.nie-truje.pl 2. Zastosowane rozwiązania techniczno-budowlane W przypadku rozwiązań o charakterze budowlanym, związanych z poprawą jakości powietrza, wykonano kompleksową termomodernizację budynków komunalnych poprzez docieplenie ścian i wymianę zużytej stolarki okiennej oraz kotłów gazowych na wysoko sprawne kotły kondensacyjne. 3. Zastosowane rozwiązania instalacyjno-techniczne W przypadku rozwiązań o charakterze instalacyjno-technicznym, związanych z poprawą jakości powietrza w Niepołomicach, w budynkach komunalnych wykonano: - Instalacje urządzeń monitorujących emisję zanieczyszczeń w ramach porozumienia z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie; - Wymianę kotłów w piekarniach na terenie gminy z urządzeń opalanych paliwami stałymi na kotły gazowe; - Instalację kotła na biomasę o mocy 65 kW, ogrzewającego powierzchnię 500 m2 w budynku Straży Pożarnej w Niepołomicach; - Instalację pomp ciepła, o mocy 27 kW każda, w Zamku Królewskim w mieście Niepołomice. Układ ogrzewa powierzchnię 2000 m2; www.nie-truje.pl - Instalację układów solarnych na budynkach hal sportowych; - Instalację układów solarnych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej w kuchniach, w czterech przedszkolach; - Uruchomienie i rozbudowę gminnego transportu drogowego, w celu ograniczenia emisji z transportu samochodowego; - Zmianę organizacji ruchu i ograniczenie ruchu pojazdów ciężarowych w centrum, w celu ograniczenia emisji z transportu samochodowego; - Montaż instalacji solarnych na budynkach prywatnych w ramach SzwajcarskoPolskiego Programu Współpracy. Docelowo 1500 instalacji solarnych do końca 2015 roku; - Instalację paneli PV/T, zdolnych do produkcji zarówno energii cieplnej, jak i elektrycznej na jednym z budynków miejskich, w ramach „Strategii Zrównoważonego Wykorzystania Energii jako Szansa Dla Rozwoju Regionalnego”. Instalacja wykorzystuje innowacyjny mechanizm magazynowania energii w postaci wodoru, który zamieniany jest na energię w ogniwie paliwowym; - Instalację układu pomp ciepła w budynku Pogotowia Ratunkowego w Niepołomicach, w ramach Szwajcarsko – Polskiego Programu Współpracy (działanie planowane); - Instalację pompy ciepła i paneli fotowoltaicznych o powierzchni 700 m2 dla budynku krytej pływalni w Niepołomicach w ramach SPPW (działanie planowane). 4. Źródła i sposób finansowania W zależności od rodzaju inwestycji oraz okresu jej realizacji, przeprowadzone działania finansowane były z różnych źródeł. Wiekszość inwestycji, w przeciągu ostatnich kilkunastu lat, finansowana była z budżetu Miasta i Gminy Niepołomice. Część projektów uzyskała dofinansowanie. Poniżej przedstawiono wybrane z dofinansowanych działań. Projekt SEECA trwał od marca 2010 r. do końca września 2011 r. Całkowity budżet programu SEECA wyniósł 301.331 euro, w tym budżet Gminy Niepołomice 90000 euro. Kwota dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniosła 86.500 euro (85%), przy wkładzie własnym (15%) 13500 euro. Szwajcarsko-Polski Program Współpracy na lata 2010-2015 - projekt realizowany jest w ramach Celu nr 2. Nakłady na realizację projektu wynoszą 24.233.036 CHF (franków szwajcarskich). 60% wartości projektu (14.539.822 CHF) pokrywane jest ze Szwajcarsko -Polskiego Programu Współpracy. Wkład własny z budżetów Gminy Niepołomice, Wieliczka, Skawina, Miechów wynosi 40% wartości projektu, co stanowi kwotę 9.693.214 CHF. www.nie-truje.pl Procentowy udział poszczególnych gmin w projekcie przedstawia się następująco: - Gmina Niepołomice – 40%; - Gmina Wieliczka – 40%; - Gmina Skawina – 10%; - Gmina Miechów– 10%. 5. Struktura organizacyjno-zarządcza W zależności od programu realizowanego przez Gminę, inna jest struktura organizacyjno - zarządcza. Przykładowo, w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy, Gmina Niepołomice pełni rolę Instytucji Realizującej. Do zadań Instytucji Realizującej należy: ogłoszenie przetargu na wykonawcę projektu i wybór wykonawcy spośród złożonych ofert (wspólnie z Partnerami projektu), podpisywanie umów z Beneficjentami Ostatecznymi, nadzór nad realizacją inwestycji oraz informowanie Instytucji Pośredniczącej o postępach w realizacji Projektu. Szczegółowe prawa i obowiązki Instytucji Realizującej i Gmin Partnerskich zawarte są w Porozumieniu pomiędzy Gminami Partnerskimi. Obecnie stan realizacji projektu można uznać za zaawansowany. Przeprowadzono następujące działania: - Uruchomiona została strona internetowa projektu: www niopolomicesolary.eu; - Wyłoniona została Instytucja Zarządzająca; - Zarezerwowany został budżet na realizację projektu; - Podpisane zostało porozumienie z Gminami Partnerskimi; - W przetargu wyłoniony został Generalny Wykonawca montażu instalacji solarnych na budynkach prywatnych, rozpoczął się montaż instalacji; - Wyłoniono również wykonawcę szkoleń oraz promocji projektu; - W przygotowaniu jest także SIWZ na montaż instalacji solarnych, pomp ciepła oraz ogniw fotowoltaicznych na 26 obiektach użyteczności publicznej. 6. Napotkane problemy Inwestycje do tej pory przebiegały bez problemów i zostały zrealizowane w planowanym terminie. Realizowany Projekt solarny wymaga dużego wysiłku ze względu na układ partnerski ( 4 gminy) jak i bardzo dużą liczbę mieszkańców (3841). Obserwujemy, że są mieszkańcy, którzy chętnie uczestniczyliby w Projekcie, jednak ze względu na ograniczone możliwości finansowe muszą zrezygnować mimo, że ich wkład własny to tylko 30%. Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Planergia Sp. z.o.o. www.nie-truje.pl