Katalog - Wydawnictwo BOSZ
Transkrypt
Katalog - Wydawnictwo BOSZ
autumn 2014 jesień © Copyright by Wydawnictwo BOSZ 38-722 Olszanica 311 Biuro ul. Przemysłowa 14, 38-600 Lesko tel. +48 13 469 90 00, +48 13 469 90 10 fax +48 13 469 61 88 [email protected] www.bosz.com.pl Promocja, prawa autorskie [email protected] Prawa zagraniczne [email protected] Projekt okładki Władysław Pluta Druk Drukarnia BOSZ Publikacje założonego w 1994 roku Wydawnictwa BOSZ wyróżnia dbałość o najwyższy poziom edytorski. Wysmakowane fotografie, teksty znanych autorów i niebanalne projekty graficzne stanowią o oryginalnym kształcie książek leskiej oficyny. Serie wydawnicze BOSZ-a obejmują przewodniki, beletrystykę, poezję i poradniki. Nasze publikacje są także efektem współpracy z muzeami. Proponujemy ponadto poradniki dla eleganckich i nowoczesnych mężczyzn. Jednak spécialité de la maison to wielojęzyczne albumy, również w limitowanych seriach luksusowych. Książki poświęcone polskiemu dziedzictwu kulturowemu i pięknu krajobrazu realizują nasze główne zamierzenie: promują kulturę narodową. Przyznanie godła „Teraz Polska” w 2011 roku utwierdza nas w przekonaniu, że realizujemy dobry program wydawniczy. Bogdan Szymanik, wydawca Okładka Polska LUX 3 Zapowiedzi Nowe tytuły Nowe tytuły Chris Niedenthal. N Wybrane fotografie 1973–1989 Wybra „Miałem zamiar zacząć ten tekst o albumie Chrisa Niedenthala z przytupem i, krok po kroku, figura po Niedenth figurze, p parę absurdów chciałem pokazać, ale traf zdarzył, żże ledwo pierwszy gest zrobiłem, opanowała mnie, wciągnęła wc magia jego zdjęć…” – tak we wstępie do albumu album pisze Jerzy Pilch. Trudno bowiem nie ulec urokowi ttych obrazów ujmowanych przez fotografika w wyjątkowych wyjątko kadrach. Chris Niedenthal był świadkiem historii okresu ok Peerelu i po mistrzostwsku śledził ją obiektyw obiektywem aparatu. Demonstracje, czołgi, zomowcy, prominen prominenci, kilometrowe kolejki, życie codzienne – wszystko to uwido uwidocznione na fotografiach. „Paradoks Niedenthala jego talentu zasadza się na tym, że chcąc stworzyć i skala jeg galerię pr przedmiotowych osobliwości dawnego systemu, stworzył komiczny, dramatyczny i wyjątkowo mocny obraz życ życia prawdziwego. Chciał dać jakieś peerelowskie panopticu panopticum, a dał zawsze nieskończenie mocniejsze od kontekstów, zwłaszcza od kontekstów politycznych, dzieło kontekstó sztuki” – dodaje Pilch. Na 312 stronach oprócz zdjęć ukazujących polskie realia znalazły się także fotografie ukazujący wykonane w Czechosłowacji, Bułgarii, NRD, Rumunii, wykonan Jugosław Jugosławii, na Węgrzech i w Związku Radzieckim. 206/207 2 0 0 /201 205 × 27 275 mm • 312 stron • 288 zdjęć • oprawa twarda PL-EN • ccena 79,90 zł Poznań, 20 czerwca 1983. Papież Jan Paweł II Poznan, 20th June 1983. Pope John Paul II Warszawa, 2 marca 1982. Czesław Niemen w swoim studio Warszawa 1981. Prasa zachodnia śledziła każdy krok Lecha Wałęsy Gdansk 1981. Solidarity leader Lech Walesa at home with friend and advisor Fr. Henryk Jankowski Warsaw, 2nd March 1982. Composer and rock star Czeslaw Niemen in his studio Warsaw 1981. The western press followed Lech Walesa’s every step Warszawa 1980. Rejestracja NSZZ Solidarność. Lech Wałęsa przybywa do sądu wynajętym autobusem Warszawa 1980. Rejestracja NSZZ Solidarność. Lech Wałęsa podjeżdża przed sąd wojewódzki GdańskWrzeszcz, 1980. Lech Wałęsa jako przewodniczący NSZZ Solidarność we własnym biurze w siedzibie związku Warsaw 1980. Lech Walesa arrives at a Warsaw court to register the Solidarity trade union – in a rented bus Warsaw 1980. Before the registration of the Solidarity trade union, Lech Walesa arrives at the courthouse GdanskWrzeszcz, 1980. Lech Walesa in his new role as leader of the independent trade union Solidarity, in his office at the union headquarters 190/191 44/45 Gdańsk 1981. Lech Wałęsa w domu z przyjacielem i doradcą ks. Henrykiem Jankowskim Wrocław 1982. Fabryka pralek i lodówek PredomPolar Wroclaw 1982. The PredomPolar washing machine and refrigerator factory Neubrandenburg, NRD, listopad 1984. Dom spokojnej starości Warszawa, lata 70. Polscy przywódcy: Henryk Jabłoński (z lewej), Edward Gierek (w środku, pozdrawiający) i Piotr Jaroszewicz (z prawej) w pochodzie pierwszomajowym Neubrandenburg, East Germany, November 1984. Old age pensioners’ home Warsaw, in the 70s. Polish leaders Henryk Jablonski (left), Edward Gierek (centre, waving) and Piotr Jaroszewicz (right) during May Day parade Warszawa, lata 70. Wracający po pochodzie pierwszomajowym Alejami Jerozolimskimi Warsaw, in the 70s. Citizens who took part in the May Day parade return home along Jerusalem Avenue. The slogans read: “May Socialism live and be victorious”, “Working for the country – you are working for yourself” 4 240× 300 mm • 248 stron 218 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 99,90 zł 63 dni życia i walki to wyjątkowa publikacja poświęcona bohaterom walki o Polskę, o życie… W 70. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego oddajemy w ręce czytelników album, stworzony we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego, zawierający cenne, rzadko publikowane fotografie z tego okresu. Ten niezwykły reportaż przywołuje kolejne dni walki o wolność: radość towarzyszącą wybuchowi powstania, przytłumioną trudnościami codziennej egzystencji, heroiczną walkę powstańców na barykadach, sanitariuszek w szpitalach polowych i na gruzach zburzonego miasta. To także obraz codziennego życia wypełnionego tęsknotą za normalnością, której namiastkę mieszkańcy Warszawy mogli odnaleźć w nielicznych, ale nadal funkcjonujących kawiarniach, teatrzykach, przy muzyce płynącej z radia czy podczas lektury codziennej prasy. W obliczu wszechobecnej śmierci czytelnik dostrzeże również radość zaślubin i przyjacielskich spotkań – radość z kolejnego dnia życia. Fotografie pokazują także ogrom nadziei i niezwykłą odwagę młodych bohaterów z batalionów: „Zośka”, „Pięść”, „Gustaw”, „Dzik”, Golski”, „Harnaś”, „Kiliński”, „Ruczaj”, „Sokół” i wielu innych bezimiennych herosów tamtego czasu. W klimat powstańczej Warszawy wprowadza czytelników dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. A Album d dostępny rrównież w w miniaturze 1 140 × 190 mm 6 64 strony 7 72 zdjęcia oprawa twarda o PL, EN, FR, GB P ccena 19,90 zł 5 Nowe tytuły 63 dni życia i walki Nowe tytuły Warszawa lata 40. Album otwierający nową serię Wydawnictwa BOSZ FOTO RETRO powstał we współpracy z Narodowym Archiwum Cyfrowym. To książka jedyna w swoim rodzaju, przełamująca stereotypy, opowiadająca dzieje stolicy – obrazami. Jej narrację tworzą nieznane fotografie pozyskane ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, wpisane w porządek pięciu odsłon – tematów przewodnich. Przechodząc przez rozdziały: Powroty, Odbudowa, Ruch, Od nowa, Życie, uczestniczymy w wyjątkowej lekcji historii. Warszawa lata 40. to kilkaset niepublikowanych zdjęć opatrzonych komentarzami. To swego rodzaju podróż w czasie: pozwalająca poznać powojenną stolicę, poczuć jej siłę, żywiołowość i atmosferę, a wreszcie – niemalże dotknąć codzienności zwykłych-niezwykłych bohaterów piątej dekady XX wieku. 205 × 275 mm • 112 stron • 225 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł // POWROTY // WA R S Z A WA / / / L ATA 4 0 . / / O D B U D O WA / / WA R S Z A WA / / / L ATA 4 0 . 19, 20. Wzorowana na rzymskim Panteonie klasycystyczna rotunda koÊcioła Êw. Aleksandra z poczàtku XIX wieku miała pi´knà, krytà miedzià kopuł´. Niemcy zbombardowali jà na poczàtku wrzeÊnia 1944 roku. Ocalała jedna z dwu wie˝ – rozebrano jà w 1951 roku 66. Pomiary geodezyjne na budowie mostu Âlàsko-Dàbrowskiego, który powstał w latach 1947–1949 na filarach mostu Kierbedzia 21, 22. Widok z placu Zamkowego na katedr´ Êw. Jana Chrzciciela 23. Rusztowania na domu Pod Orłami, róg Jasnej i Zgody. Autorkà projektu powojennej odbudowy była Barbara Brukalska 21 67 19 67, 68. 22 Architekci przy pracy w Biurze Odbudowy Stolicy przy ulicy Chocimskiej 33–35 69–71. Odbudowa domu przy ulicy Filtrowej zniszczonego w 1944 roku 69 70 68 12 13 20 / / O D N O WA / / 125 33 71 66 23 WA R S Z A WA / / / L ATA 4 0 . 124 32 // RUCH // WA R S Z A WA / / / L ATA 4 0 . 127 124. ÂwiadomoÊç miał kształtowaç propagandowy przekaz „Trybuny Ludu”, ale wyobraêni´ masowà poruszał wystrzałowy – jak na owe czasy – „Express Wieczorny” 125. Kiosk z wodami leczniczymi firmy Polskie Uzdrowiska, prowadzony przez Lig´ Kobiet 126, 128. Gazety i ksià˝ki prosto od prywaciarza, z wn´ki zniszczonej kamienicy, albo – od wojska (z prawej, na dole) 127. 128 62 Budka z lodami – to te˝ dobre miejsce na zbieranie pieni´dzy na odbudow´ 63 50 51 105 106 126 6 Nowe tytuły Warszawa lata 50. Warszawa lata 50. to kolejna z serii FOTO RETRO fotograficzna opowieść o niezwykłych dziejach stolicy tamtego czasu. Ponad dwieście zdjęć ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, w większości niepublikowanych, w szczególnie sugestywny sposób przybliża obraz Warszawy lat 50. – imponujące tempo odbudowy zniszczonego w czasie drugiej wojny światowej miasta, wszechobecny socrealizm i komunistyczną propagandę, codzienne życie mieszkańców, ale także powiew wielkiego świata, jaki przyniósł Warszawie V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w 1955 roku. Bardzo osobiste wprowadzenie do albumu napisała popularna aktorka Krystyna Sienkiewicz, która w Warszawie wówczas studiowała i rozpoczynała swoje zawodowe życie na scenach stołecznych teatrów i kabaretów. 205 × 275 mm • 112 stron • 220 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł / / B U D U J E M Y N O W Y D O M… / / / / B U D U J E M Y N O W Y D O M… / / WA R S Z A WA / / / L ATA 5 0 . 5. 5 // BUDUJEMY N O W Y D O M… / / Budowa Muranowa była gigantycznym przedsi´wzi´ciem. Zaprojektowane przez Bohdana Lacherta osiedle powstawało bezpoÊrednio na gruzach getta. Pierwsze mieszkania oddano ju˝ w 1950 roku 6. Ekipy ochotników przy odgruzowywaniu Warszawy, 1950 rok 7. Perspektywa ulicy Marszałkowskiej, widok w kierunku północnym, 1954 rok. Wykaƒczany wówczas Pałac Kultury i Nauki wyrastał ponad krajobrazem zrujnowanego jeszcze ÊródmieÊcia Warszawy 6 14 13–15. Lew Rudniew, architekt radziecki, twórca Pałacu Kultury i Nauki, zanim przystàpił do prac projektowych, zwiedzał zabytki Krakowa i ZamoÊcia, by poznaç cechy polskiej architektury historycznej i wykorzystaç je w tej socrealistycznej budowli. Ukoƒczony w 1955 roku obiekt był wówczas najcz´Êciej fotografowanym gmachem Warszawy 7 5 10 11 13 7 / / B U D U J E M Y N O W Y D O M… / / WA R S Z A WA / / / L ATA 5 0 . 15 / / Z N Ó W N A S TA R Ó W C E / / WA R S Z A WA / / / L ATA 5 0 . 37. Charakterystyczna wàska, oÊmiopi´trowa kamienica przy placu Unii Lubelskiej, na rogu Polnej i Marszałkowskiej, powstała jeszcze przed pierwszà wojnà Êwiatowà. Szcz´Êliwie przetrwała obie wojny, a w latach 50. przeszła generalny remont 38. Odbudow´ dawnego Pałacu Komisji Rzàdowej Przychodów i Skarbu przy placu Bankowym ukoƒczono ju˝ w 1951 roku. Plac nazwano wówczas imieniem Feliksa Dzier˝yƒskiego, a w centralnym punkcie ustawiono pomnik nowego patrona. Posàg rozebrano w 1989 roku 35 34. Nowe domy jednorodzinne na Kole, 1953 rok 35. 64 Osiedle na Mokotowie, 1954 rok 36. 60 Na budowie, 1950 rok 61 37 34 65 20 21 36 38 33 34 62 66 7 Nowe tytuły Elegantki. Moda ulicy lat 50. i 60. XX wieku Książka Agnieszki L. Janas to pierwsza publikacja o fenomenie polskiej mody lat 50. i 60. oglądanym przez pryzmat codziennego życia. To pełen urokliwych wspomnień zapis z podróży w czasie z modą w tle. Bohaterki różni wiele: miejsce zamieszkania, status społeczny, zawód, poziom popularności. Pochodziły z różnych środowisk, były wśród nich arystokratki, przedstawicielki inteligencji, a także córki rzemieślników czy zamożnych chłopów. Łączyło je jedno – miłość do mody i potrzeba eleganckiego, estetycznego wyglądu. Autorka pyta je o to, czym żyła wówczas Polska oraz na czym polegała elegancja w tych niełatwych czasach. Jak wówczas radziły sobie Polki i jak wyglądały ich garderoby? Czy interesowały się modą i skąd czerpały inspiracje? Czy w ogóle o niej myślały? Na te i inne pytania odpowiadają bohaterki książki! 165 × 235 mm • 184 strony • 134 zdjęcia • oprawa twarda • PL cena 49,90 zł E WA W I Ś N I E W S K A 26 27 Miałam tak silną potrzebę tworzenia własnych ubrań, że przerabiałam nawet rzeczy otrzymane od taty. Przykłady? Dostałam raz prawdziwy obiekt pożądania elegantek: bliźniaki, czyli dwa sweterki pasujące do siebie, które nosiło się razem. Były żółte. Jednak ja nie chciałam, aby były całe w jednym kolorze. Ku zgrozie rodziców – powypalałam na spodnim sweterku czubkiem żelazka „jaskółki”. Były w kawowym kolorze i doskonale pasowały do żółci. Z kolei jak byłam w szkole aktorskiej, to przemalowałam wilbrą* włoskie szpilki na czerwono-czarne. W oryginalnym kolorze zostawiłam tylko obcasy i czubki butów. Bardzo byłam z siebie zadowolona i postanowiłam pochwalić się pantoflami na Krakowskim Przedmieściu. To był nasz rodzimy „wybieg mody”. Ton nadawały mu wspaniale i oryginalnie ubrane studentki z Akademii Sztuk Pięknych. Wybrałam się więc w moich szpileczkach na spacer na Krakowskie Przedmieście. Wilbra zaczęła się kruszyć. Niezrażona tym zeskrobałam w bramie część odpadającej farby. Na butach powstał w ten sposób interesujący wzór czarno-czerwonego marmurka. W oczach mijanych dziewczyn widziałam wyrazy uznania. I jeszcze: czarne, zasuwane z przodu kalosze pomalowałam w panterkę. Byłam za tę działalność krytykowana przez rodziców, którzy obawiali się, że zniszczę te rzeczy. Jednak „moc twórcza” była silniejsza niż obawa przed tym, co powie mama i tata. Dobrze się W Krakowie, tuż przed przeprowadzką do Warszawy, kupiłam przepiękny płaszcz. Wyróżniałam się w nim na ulicy. To było miłe, ale czasem krępujące. Tym bardziej, że nigdy nie chciałam się specjalnie wyróżniać. Jak szłam w nim przez Planty, zaczepił mnie jakiś dziad: „Pani mi musi dać więcej pieniędzy, bo pani taka elegancka”. farmaceutka Ewa Wiśniewska w słomkowym kapeluszu przewiązanym ulubioną apaszką z garderoby mamy. Fot. Tadeusz Kubiak T E R E S A T O M A S Z E W S K A- J A K U C Z Y N 140 Teresa Tomaszewska-Jakuczyn, Karpacz, 1951/52. Fot. archiwum prywatne koniec lat czterdziestych i na początku pięćdziesiątych nie było sklepów, tkanin ani przemysłu odzieżowego. Szyło się samemu albo zamawiało u krawcowej. Miałam bardzo dobrą krawcową, panią Przybyłową. Chodziłam do niej razem z moją ciotką, siostrą ojca, która ubierała się u niej jeszcze przed wojną. W moich oczach pani Przybyłowa była cudotwórczynią! Potrafiła wyczarować wspaniałe rzeczy z innych ubrań. Przerabiała stare przedwojenne ubrania, które uszyte były z wysokiej jakości materiałów. Szczególnie piękne były suknie moich ciotek z dwudziestolecia międzywojennego. Pochodzę z zamożnej rodziny łódzkiej. W szafach sióstr mojego ojca zostało wiele ubrań, które od nich dostawałam. Przychodziłam i żaliłam się: „Pani Przybyłowa, nie mam się w co ubrać”. Zawsze wtedy pytała: „Pokaż, co masz? Co mi przyniosłaś do roboty?”. Oglądała te suknie ciotek i mówiła: „Coś wymyślę. Przyjdź za tydzień”. Znała moją miarę i zawsze potrafiła przygotować dla mnie ładne rzeczy. Ubrania musiały być tak uszyte, aby pasowały do tego, co już wisiało w szafie i pozwalały na tworzenie różnych zestawów. Wszystko tak obmyślałam, aby nie było na jeden raz. Wystarczyło, że przypięłam broszkę czy założyłam koraliki i ubranie nabierało innego charakteru. Nazywam to elegancją konieczną, bardzo praktyczną. Co nosiłam? Pod koniec lat czterdziestych przeważnie szyło się dwuczęściowe ubrania: bluzki, spódnice. W latach pięćdziesiątych bardzo modne były kloszowe, plisowane spódnice, tzw. solejki. Były odcięte od talii, dopasowane do bioder, a dalej szły zaprasowane plisy. Nie były one zaszyte, tyl- 125 Maria Jarosek kratkę. Powstał on w taki sposób, że część materiału została podwinięta, a między jego warstwy włożona watolina. To była niezwykle oryginalna kreacja. Niestety, ja nie potrafiłam szyć dla kogoś innego. Brakowało mi warsztatu: umiejętności profesjonalnego krojenia oraz konstruowania ubrania. Szyjąc dla siebie, po prostu upinałam i pasowałam na sobie tkaninę. Później bardzo często wyjeżdżałam do Włoch, skąd przywoziłam wiele wspaniałych tkanin. Wyczarowywałam z nich piękne kreacje. Bardzo lubiłam szyć na maszynie: równy szew, szybko widać efekt. Szyłam na przykład wtedy, gdy chciałam się odprężyć po spektaklu. Nie lubię natomiast robótek na drutach czy na szydełku. Maria Jarosek (z domu Wojdat, ur. 1940) – farmaceutka, mama Joanny Przetakiewicz. M Fot. archiwum prywatne oi rodzice przed wojną mieszkali w Warszawie. W czasie wojny moja mama, Janina Wojdat, z domu Barańska, przyjechała szukać schronienia do Mielca. W tym mieście miała dużą rodzinę. Myślała, że wróci do Warszawy. Jednak gdy usłyszała o skali zniszczenia miasta, nie chciała już wracać. Potrafię ją zrozumieć: bieda, gruzy, niebezpieczeństwo. Chodziłam więc do liceum w Mielcu, a studia – farmację – ukończyłam w Krakowie. Do Warszawy wróciłam jak już jako dorosła kobieta. Mimo szarej rzeczywistości powojennej miałam bardzo ładną sukienkę do komunii, z białej organdyny, zdobiły ją falbanki. Uszyta była z materiału, który został przysłany w paczce ze Stanów Zjednoczonych. Dostałam też do niej piękne białe skórzane buciki. Mieliśmy w Stanach Zjednoczonych ciocię, Anielę Piasecką, krewną JOL A N TA PL ENZN ER 141 104 ko specjalnie prasowane. Moda na takie spódnice bardzo długo się utrzymywała. Bardzo popularne były też garsonki. Składały się z krótkiej góry i spódnicy z całego koła do pół łydki. Najczęściej miały dodatkowo fałdę z przodu i z tyłu. Miałam taką garsonkę z pepitki. Młode dziewczyny, jak chciały ubrać się odświętnie, zakładały czarne spódnice i białe bluzeczki, które miały płaskie, okrągłe kołnierze, karczek w drobne szczypanki i falbanki u rękawków. Tak ubrana chodziłam z wizytą, tak też poszłam na zakończenie szkoły. Do tego zakładało się zamszowe drewniaki. To były piękne zamszowe buty bez pięty, na wysokich obcasach. Miały podcięcie pod palcami, aby można było w nich chodzić. Bardzo je lubiłam, były ciepłe, wygodne, umiałam w nich chodzić. Na co dzień nosiło się wówczas buty z grubego płótna na gumowej podeszwie, czyli sławne trumniaki. Do nich zakładałam układane spódnice w różnokolorowe kraty, bardzo ładne i praktyczne, i szerokie paski, bo wtedy kobiety lubiły Studia na Politechnice przerwałam już na pierwszym roku, gdy zaszłam w ciążę. Do ślubu cywilnego uszyłam sobie kostiumik. Tkaninę kupiłam w sklepie – była to wełenka w dobrym gatunku. Sukienka miała rząd malutkich guziczków z pętelkami z materiału. Misterna robota, którą zrobiłam samodzielnie. Sama uszyłam również swoją suknię ślubną. Wprawdzie skroiła ją krawcowa i miała także uszyć, ale wyjechała i zostawiła mnie z pociętą tkaniną. Nie udało mi się dobrze dopasować tyłu. Teraz wiem, jak należało to zrobić, ale wtedy nie umiałam upiąć sobie tkaniny na plecach. Po wyjściu za mąż tylko czekałam, by mąż wyjechał w delegację, abym mogła wtedy wyciągnąć starodawnego singera, maszynę do szycia na korbkę. Nie miała własnej podstawy i trzeba ją było stawiać na stole. Szyło się długo i było to trudne: lewą ręką podsuwałam tkaninę, a prawą kręciłam korbką. Moja mama przychodziła pomóc mi przy dzieciach, a ja całymi dniami szyłam dla siebie i chłopców. Miałam ambicję, aby moi synowie byli ładnie ubrani. A przecież nic nie było w sklepach. To zaś, co można było kupić, było brzydkie i niemiłe w dotyku. Szyłam więc białe kaftaniki, a potem haftowałam na nich, aby było kolorowo. Moja mama była zachwycona tym, że tak sobie daję radę! Dzięki zamiłowaniu do szycia w sierpniu 1967 roku znalazłam się na okładce „Stolicy”. Na fotografii idę ulicą razem z mężem i starszym, rocznym wówczas synkiem. Ubrana jestem w kostiumik w kolorze butelkowej zieleni, który w pierwotnej wersji był popelinowym płaszczem. Miałam wtedy etap przerabiania znoszonych płaszczy. Prułam je, farbowałam na wybrany kolor (najczęściej była to butelkowa zieleń i bordo, bo barwniki najlepiej się przyjmowały), a następnie szyłam Teresa Tomaszewska-Jakuczyn i aktorka Alicja Sędzińska na planie filmu Faraon Jerzego Kawalerowicza, 1965. Fot. Jacek Stachlewski/Studio Filmowe „Kadr” Jolanta Plenzner z mężem i synkiem Pawłem na okładce magazynu „Stolica”, nr 33 (1012), rocznik XXII, Warszawa, 1967. Fot. archiwum prywatne Jolanta Plenzner podczas otwarcia Trasy Łazienkowskiej w Warszawie, 1974. Fot. archiwum prywatne z nich to, co mi się podobało. Ten kostiumik uszyłam na pierwszą randkę z mężem. Miałam go „za darmo”, bo farbka kosztowała tyle, co dwie– trzy bułki. Poszłam do sklepu i kupiłam trochę materiału, aby dodać też coś nowego, odświeżającego ubranie. Ta bluzeczka była z taniego jasnozielonego jedwabiku w groszki. Uszyłam ją z efektowym żabotem. Mojego pomysłu i wykonania jest też fotelik dla dziecka na tym zdjęciu. Wykorzystałam do tego celu płótno leżakowe. Synek siedział na deseczce, która była podstawą konstrukcji. Po co to zrobiłam? Nie lubiłam plątać się z wózkiem, trzeba było uważać, trudno wchodziło się do autobusu. Więc jak dziecko już pewnie siedziało, to postanowiłam je nosić. Z tym fotelikiem kursowaliśmy z mężem po mieście. Nikt 8 Najnowsza książka Krzysztofa Łoszewskiego Od spódnicy do spodni. Historia mody męskiej to niezwykle ciekawe spojrzenie specjalisty na świat mody męskiej od początków jej istnienia do czasów współczesnych. Krzysztof Łoszewski proponuje niecodzienną podróż w czasie: od przepaski na biodrach, przez spektakularne zmiany XIX wieku, po wiek XXI – nie wyłączając wpływu kina niemego, jazzu i prohibicji międzywojnia, szalonej rewolucji popkulturowej w rytmie rock’n’rolla lat 50., inwazji koloru lat 60., karuzeli trendów lat 70., oraz narodzin kreatorów mody ostatnich dekad. Autor z sukcesem poszukuje pośrednich i bezpośrednich zależności społeczno-kulturowych w kolejno nadchodzących inspiracjach modowych w Polsce i na świecie. Wyjaśnia między innymi, kiedy i dlaczego mężczyźni zamienili spódnice na spodnie, chusty na krawaty, frak na garnitur, a także dlaczego zrezygnowali z pończoch, peruk i koronek. Książka ta nie jest typowym wykładem historycznym – jest opowieścią o tym, co prowokowało zmiany, intrygowało, co było i jest modne! 165 × 235 mm • 336 stron • 243 zdjęcia • oprawa twarda •PL cena 59,90 zł Procesja pogrzebowa – fragment fresku z grobowca Ramozisa. Młodzi Egipcjanie w perukach i białych przepaskach wiązanych inaczej niż w Knossos JAZZ 94 252 253 LATA 80. 17 ubierali się na biało. Wierzyli, że biały jest świętym kolorem. Wokół bioder owijali długą szarfę zawsze z lnu, nigdy z wełny, w taki sposób, aby z przodu utworzyło się kilka fałd, a następnie materiał zawijano do środka za pas. Dostojnicy egipscy i kapłani nie akceptowali wełny. Zabronione było noszenie wełnianych ubrań w świątyniach. Nikomu nie przyszłoby do głowy ubrać tak zmarłego lub choćby włożyć do grobu wełniane ubranie. Oprócz swoistego szala mocowanego na biodrach Sumerowie wykorzystywali jeszcze jeden – szerszy i dłuższy, który zarzucano na ramiona i plecy. Często pełnił on rolę płaszcza. To za ich przyczyną zamieniono skóry na płótno. Szeroki szal wykorzystywano niekiedy jako jedno kompletne ubranie, umiejętnie drapując go wokół ciała. Bywało, że na tak ułożony strój narzucano jeszcze jeden szal, który miał za zadanie chronić całą sylwetkę. Około połowy drugiego tysiąclecia p.n.e. na Bliskim Wschodzie pojawiły się tuniki z rękawami. Były krótkie, wiązane paskiem i zbluzowane w talii. Zawsze z przepasko-spódnicą i szalem, tym samym, o którym pisałem wyżej. Ważnym elementem ubioru ludów zamieszkujących stepy były spodnie. W codziennej jeździe konno nie do zastąpienia żadną przepasko-spódnicą. Można je zobaczyć na płaskorzeźbach z Persepolis. Tak ubierali się azjatyccy i perscy wojownicy. Spodniom towarzyszyło ubranie z rękawami, przewiązane paskiem. Ich stroje wyróżniały się bogatą kolorystyką, na przykład płaszcz i tunika były czerwone, spodnie purpurowe, a buty czarne z czerwonymi sznurowadłami. Mijały wieki, a starożytny Zachód ciągle uważał noszenie spodni za nie- Modę lat 80. wyznaczały odważne kolory rywalizujące z awangardową czernią przyzwoite. Wbrew tej opinii Aleksander Wielki nakazał nosić je żołnierzom konnicy. O ile styl starożytnego Wschodu ewoluował – mężczyźni nosili szersze spodnie wiązane w kostce w kompozycji z szytą i przylegającą do ciała tuniką, o tyle styl starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu trwał przy drapowanych na sylwetce ubraniach. W Historii mody François Bouchera czytamy: „[…] starożytny ubiór grecki i rzymski, przede wszystkim drapowany, charakteryzuje się niezmiennością i tradycjonalizmem. Pomimo zmieniającej się przez wieki mody nigdy nie 95 228 229 LATA 70. PO XIX WIEK 16 Malowniczy miejski irokez. Miał być agresywny i straszyć. Wzbudzał raczej podziw misterią wykonania 9 Nowe tytuły Od spódnicy do spodni. Historia mody męskiej Nowe tytuły Licho i inni Książka Agnieszki Taborskiej Licho i inni nowocześnie, dowcipnie i poetycko podejmuje tematykę polskich legend. W zaskakujący sposób interpretuje motywy ludowe i elementy rodzimego folkloru. Licho i inni to przepisane na nowo polskie, i szerzej – słowiańskie, baśnie uwzględniające wrażliwość dzisiejszego czytelnika.Ten niecodzienny zbiór tworzy piętnaście baśni, zilustrowanych pięknymi rysunkami, spiętych klamrą pierwszego i ostatniego opowiadania. Publikacja adresowana zarówno do dzieci, jak i dorosłych łączy zabawę z edukacją, stanowiąc nie tylko atrakcyjną, ale bardzo oryginalną i nowoczesną propozycję opowiadania o folklorze i tradycji. Uwaga, jaką poświęca się w niej różnym regionom kraju, uwrażliwia odbiorców na różnorodność i specyfikę kulturową polskich ziem. Tekst przygotowany został przez znaną pisarkę Agnieszkę Taborską, autorkę wielu publikacji dla dzieci: Szalonego zegara, Czarnej góry, Bluesa Nosorożca, Księżycowych duchów, i dla dorosłych, m.in. Sennego żywota Leonory de la Cruz, Abecadła Topora, Okruchów amerykańskich. Jej książki dla najmłodszych wydane były również za granicą – w Niemczech, Japonii, Korei, gdzie zdobyły nagrody literackie. Na podstawie dwóch z nich powstały filmy animowane. Projekt graficzy i ilustracje prof. Lech Majewski. | Współfinansowane przez MKiDN 205 × 275 mm • 52 strony • oprawa twarda • PL cena 24,90 zł Kurpiowskie czółko Kurpiowskie czółko 30 jak zwykle, gdyby nie sen, który Wszystko pewnie potoczyłoby si´ dalej jej, ˝e jest królowà, siedzi na górze Jadwisia miała tej nocy. PrzyÊniło si´ jednà r´kà chłodzi si´ wachlarzem usypanej ze szlachetnych kamieni, szmaragdy i diamenty. Co zaÊ najz pawich piór, a drugà przesypuje wa˝niejsze, na głowie ma złotà koron´! targ. Handlarze od razu spostrzegli, Rano wstała rozmarzona i poszła na ich kolorowe stragany. Skàd jednak ˝e jej myÊli zaprzàta coÊ innego ni˝ Wracajàc z targu, Jadwisia jak zawsze spotkała Krasnoludki. na wyliczanie. – Co niesiesz w koszyku? – spytały, lecz ona nie traciła czasu to, co le˝y – JeÊli wyczarujecie mi złotà koron´ – powiedziała – dostaniecie w koszyku i tak smakowicie pachnie! Krasnoludki si´ zdziwiły, skàd Jadwisia wie o ich mocy, zaraz jednak wzi´ły si´ do czarowania. U˝yły w tym celu wszystkiego, co mo˝na znaleêç w kurpiowskiej krainie: g´stych mgieł otulajàcych rankiem Êwiat, grzybnych lasów, piaszczystych Êcie˝ek, wijàcej si´ nad polami Drogi Mlecznej, oÊlizgłych winniczków, spasionych ropuch, a tak˝e mchów i moczarów. Niekiedy jednak siła czarów okazuje si´ wi´ksza ni˝ chcà czarownicy. I tak zamiast jednej korony pojawiły si´ cztery! Na ten widok Krasnoludki – stworzenia oszcz´dne i praktyczne – postawiły Jadwisi warunek: pod koronami zamieszkajà ich kuzyni, od dawna szukajàcy w lesie domu. A ˝e Jadwisia lubiła towarzystwo, wi´c ch´tnie si´ zgodziła. W czterech koronach wyglàdała bardziej królewsko ni˝ królowa z jej snu! Odbicie w strumieniu pokazywało pi´knoÊç mogàcà konkurowaç z bajkowymi ksi´˝niczkami. Był jednak pewien problem: ci´˝ar. Ju˝ jedna złota korona du˝o wa˝y, a co dopiero cztery! Jak tu chodziç z nimi po targu, jak spacerowaç po lesie albo przyjmowaç goÊci? 28 Pas łowicki Pewnego ranka Jadwisia wracała z targu. W koszu niosła pietruszk´, czereÊnie, ser oraz ryb´, która jeszcze godzin´ wczeÊniej pluskała si´ w jeziorze przy rozczochranej wierzbie. Droga wiodła przez miasteczko, pole i Puszcz´ Białà. W o˝ywionej dziwnymi cieniami puszczy jak zwykle zastàpiły Jadwisi drog´ Krasnoludki, które właÊnie taƒczyły wokół ogniska. – JadwiÊ, JadwiÊ, co niesiesz w koszyku? – spytały. – Nios´ pietruszk´, czereÊnie, ser i ryb´, która jeszcze godzin´ temu pluskała si´ w jeziorze przy rozczochranej wierzbie – odpowiedziała jak co dzieƒ. – Daj je nam – jak zawsze poprosiły Krasnoludki. I, jak zawsze, Jadwisia odmówiła: – CzereÊnie sà dla mnie, pietruszka dla mojego m´˝a, a ser i ryba dla goÊci, którzy odwiedzà nas wieczorem i którzy nie jedli od siedmiu dni i siedmiu nocy. I poszła dalej, a Krasnoludki zostały w leÊnej kryjówce, marzàc, ˝e ktoÊ kiedyÊ podzieli si´ z nimi pietruszkà, czereÊniami, serem i Êwie˝o złowionà rybà. Taki bowiem miały od dawna kaprys. mogli wiedzieç, ˝e to złota korona? Potem poszli we czterech do siedmiu córek JaÊka, jeszcze niedawno zwanego Czkawcem. Mieli nadziej´, ˝e màdre córki im pomogà. Odkàd bowiem Gruby Wojtek, Chudy J´drek i Piegowaty Marcin ujrzeli JaÊkowy pas, myÊleli tylko o tym, jak tu zdobyç podobne. Trzeba było coÊ wymyÊliç. sposobu. Pierwsza Màdre córki wiedziały, gdzie szukaç do czesania. Druga kołoprzyniosła worek lnu i szczotki do lnu barwienia: kor´ wrotek. Trzecia to, co potrzebne mech, łuski cebuli oraz d´bowà, bazie z olszyny i topoli, – krosna. Na koniec pestki słonecznika. Czwarta z piàtà chłopom, jak len szósta i siódma pokazały zmartwionym i przàÊç z niego czesaç, motaç, praç, zwijaç, farbowaç Wojtek, Chudy J´drek kolorowe pasy. Nie zwlekajàc, Gruby roboty. i Piegowaty Marcin wzi´li si´ do Licho Niekiedy przy bezchmurnej pogodzie przez mazowieckie łàki, podhalaƒskie przeł´cze, mazurskie jeziora i kaszubskie pla˝e przeje˝d˝a pociàg. JeÊli dobrze si´ przyjrzeç jego trasie, dziw bierze, bo nie ma tam ani torów, ani stacji, ani szlabanów, ani budek dró˝ników. Nie ma megafonów, rozkładów jazdy ani ludzi dêwigajàcych walizy. A mimo to pociàg mknie zalanà słoƒcem krainà, stukajà koła, znad parowozu unosi si´ para i ptaki çwierkajà o wielkiej podró˝y. pojawiajà si´ na mgnie– a lepiej zrobiç to szybko, bo JeÊli si´ przypatrzeç wagonom wielkoÊcià, kształtem jest inny. Ró˝nià si´ kolorem, nie oka – okazuje si´, ˝e ka˝dy za parowozem wielkie akwarium, sunàcym tu˝ i podró˝nymi. W przypominajàcym zasiadajà przy oknie, si´ Boginki. Od czasu do czasu wagonie niebieskim pluskajà trasy pociàgu na pola wodorosty. Tote˝ wzdłu˝ rozczesujà mokre włosy i wyrzucajà indziej. e ni˝ gdzie ziemia jest płodna i zbo˝a dorodniejsz kominie, ciemnym w kominiarze jak mrocznym W uczepionym dalej wagonie czarnym, niezadowolone ze wszystkiego – wÊciekłe, Siedzà Licha. Czarne wysiadujà dziury w fotelach Pod czarnymi jak smoła czuprynami kł´bià z pr´dkoÊci, pejza˝u, temperatury i towarzystwa. usiłujà rozregulowaç i tak ju˝ niesprawne si´ im czarne myÊli. Zakrzywionymi pazurami przerwaç. chcà na złoÊç innym Czarne Licha nie drzwiczki. Panuje tu złowroga cisza, której Dawniej Licha pomieszkiwały głównie w wielkopolskich wsiach, przed miastami czujàc respekt. Wszystko si´ zmieniło, od kiedy Czarne Licho zawróciło w głowie pewnej poznaƒskiej papudze. Przekonało jà, ˝e wyrosnà jej nowe pióra, które swymi kolorami przyçmià barwy t´czy. Omamiona tà obietnicà papuga tak pracowicie zaj´ła si´ wyrywaniem sobie starych wypłowiałych piórek, ˝e wkrótce była łysa niczym podana na półmisku pieczona kaczka. Tak zacz´ło si´ panowanie Lich w Poznaniu, a potem i w innych miastach. Od tego czasu nie sposób znaleêç w Polsce miejsca, gdzie by si´ nie wdarły. Wystarczy rozejrzeç si´ wokół: cieknàce krany, skrzypiàce schody, zacinajàcy si´ klucz i wypadajàce z drzwi klamki – wszystko to jest sprawkà Lich! Nie wiadomo skàd – przez wieki siedzàc na dnie Gopła – dowiedziały si´ prawdy o ludziach: ˝e tylko co setny człowiek naprawi kran, naoliwi zamek i wymieni klamk´. Reszta poczeka, a˝ rzeczy nadpsute zepsujà si´ do cna. Tote˝ Licha wylegujà si´ w bagnie, zacierajàc z uciechy brudne włochate łapska. Tak im łatwo i przyjemnie nadpsuwaç Êwiat, który przez ich sprawki zacina si´, skrzypi, rz´zi, rozsypuje i toczy si´ dalej. A˝ do nast´pnej wizyty Czarnego Licha. Dlatego lepiej nie màciç w Gople wody. Mo˝e którejÊ nocy Licha zasnà tak mocno, ˝e zapomnà o psuciu i nadgryzaniu? I wtedy znów zapanuje Êwi´ty spokój. I nikt nie b´dzie si´ bał, ˝e ktoÊ mu we Ênie namiesza w głowie. A jeÊli Licha gdzieÊ si´ jeszcze wówczas z dna Gopła ruszà, to tylko na strony ksià˝ek. Ale stamtàd nie zepsujà ju˝ niczego… potem w oczach mieni, taki Kto spojrzy na wagon trzeci i czwarty, temu długo si´ w bajecznych pasach. blask bije od górali w wyszywanych portkach i łowiczan kto siedzi w przedziale, Trudno powiedzieç, kto zajmuje wagon trzeci, a kto czwarty, tak kolorowe, ˝e kto spoja kto spaceruje po korytarzu. Pasy i parzenice sà bowiem do wagonu piàtego. rzy, ten zaraz mru˝y oczy i jak najszybciej przenosi wzrok A tam jest szaro i z ka˝dej szpary kapie woda. I choç podró˝ni wyglàdajà na d˝entelmenów w płaszczach i kapeluszach, wystarczy odrobina spostrzegawczoÊci, by si´ domyÊliç, ˝e to Utopce. Zwykły jegomoÊç nie przeciekałby przy ka˝dym ruchu i z teczki nie sàczyłaby mu si´ błotnista breja. ˚e jednak Utopce sà wyjàtkowo dra˝liwe na punkcie swego wyglàdu, wi´c dyskretny obserwator – jakby nigdy nic – przechodzi do wagonu szóstego. przez o muchomora. Kto zajrzy do Êrodka Wagon szósty ma kształt gigantyczneg chwili pustych przedziałów. Dopiero po któràÊ z kropek, zdziwi si´ na widok wolà Niebo˝´ta. Nie wiadomo, dlaczego spostrze˝e schowane pod siedzeniami i opieraç warunkach. Mo˝e lubià byç razem podró˝owaç w tak niewygodnych panujàcego Êcisku do A mo˝e przywykły brodate głowy o ramiona towarzyszy? w ukryciu. inaczej, całà podró˝ sp´dzajà w kàcie góralskiej izby? Tak czy spod siedzeƒ piosenki. dochodzàce i fajeczek z dym Zdradza je tylko 46 Pociąg Licho 6 Czarne Licho mieszka na dnie jeziora Gopło. Ma czarny łeb, czarny brzuch, czarne łapy i czarny ogon, nawet j´zor ma czarny i czarne myÊli pod czarnà czuprynà. W dzieƒ Êpi pod pierzynà z mułu, w nocy pracuje. Gdy Êpià gospodarze, tu im coÊ nadtłucze, tu poplàcze, tam nadpsuje. Praca Licha jest licha, bo Licho nigdy nie doprowadza niczego do koƒca. Ot, choçby postanawia zbiç gliniany garnek, w ostatniej chwili jednak zmienia zamiar i tylko obija ucho. Albo zamiast, jak planowało, połamaç gospodyni kołowrotek, jedynie plàcze jej prz´dz´. Dzieciom nie kradnie wszystkich zabawek, lecz tylko te, które lubià najmniej. Psu nie zabiera budy, ale ustawia tak przemyÊlnie, ˝e od tej pory zawsze wieje w nià wiatr i leje deszcz. Kotu tak namiesza w łebku obiecankami morza sma˝onych rybek, ˝e ten przestaje łapaç myszy i miauczy z głodu. A mysz, której Licho przyrzekło złote góry sera, nic innego nie robi, tylko Êni, ˝e siedzi na szczycie Giewontu z ementalera. u w uszy Êpiàmija nocà czas na szeptani ta Êwi´cie Lichu u Czarnem Tak zwierz´ ek. Rankiem ludzie i cym obiecanek-cacan o najprawdziwsza prawda! wierzà, ˝e to wszystk lecz w towarzystwie Licho nie mieszka samo, ró˝nià si´ Na dnie jeziora Czarne te, rogate i kudłate – skrzydla – Licha fiołkowe i nawet innych Lich. Tamte słomkowe, poziomkowe, od niego kolorem. Bywajà sà od Czarnego mniej wody. Kolorowe Licha barwy opływajàcej je w czynnoÊciach wane złoÊliwe i rozmiło pracowite, ale równie zwykle na nadpsuwasp´dzajà nocy cz´Êç niedokoƒczonych. Tote˝ niu, podłamywaniu niu, nadgryzaniu, rozkleja niu Êwiata: nadrywa wstaje nad lasem, w inne miejsca. Gdy słoƒce si´ i przestawianiu rzeczy lone, ˝e znowu udało dno jeziora, zadowo Licha czmychajà na namieszaç… im troch´ na Êwiecie Pociąg Pracowali niezmordowanie siedem dni i siedem nocy. Ósmego dnia pierwszy pas był gotów. Długi, t´czowy – niczym brat bliêniak JaÊkowego. Przywdziawszy go, Gruby Wojtek od razu wydał si´ szczuplejszy. Po nast´pnych siedmiu dniach pas miał Chudy J´drek, a po kolejnych – Piegowaty Marcin. Byli bardzo szcz´Êliwi. Tak oto pi´knie przystroje ni Jasiek, Wojtek, J´drek i Marcin poszli przejÊç si´ przez wieÊ. Gdziekolwiek si´ pojawili, gospodarze zachwycali si´ niezwykłà ozdobà ich kamizel, odstawial i w kàt pługi, kosy i siekiery i siadali za krosnami. Nie min´ło lato, a wszyscy m´˝czyêni w JaÊkowej wsi paradowali w pasach podobnych do t´czy, która po siedmiole tniej ulewie ukazała si´ nad ich krainà. I chodzà tak po dziÊ dzieƒ, choç mało kto ju˝ pami´ta, skàd si´ wziàł pierwszy pas łowicki i dlaczego jest tak kolorowy. 10 Nowe tytuły Muchy 26 zabawnych i oryginalnych muszych przygód zebranych pod wspólnym tytułem Muchy. Muchy w cukierni, muchy nad Bałtykiem, muchy na wakacjach, muchy pasibrzuchy, musza kraksa, dieta, miłość – przewrotne, pełne humoru i pobudzające wyobraźnię wiersze Kingi Grabowskiej-Bednarz, niezwykle sprawnie żonglującej słowem barwnym i dźwięcznym, to doskonały sposób na odkrywanie świata nie tylko przez najmłodszych! Poetyka prostoty i naturalności oraz niebanalne spojrzenie na codzienność, połączone z zabawnymi ilustracjami uroczych i dowcipnych muszych przyjaciół z pewnością rozbawi każdego czytelnika. Ciekawy projekt graficzny dodatkowo uprzyjemni lekturę, do której zapraszamy i te małe, i te duże zuchy! 165 × 235 mm • 56 stron • oprawa twarda • PL cena 19,90 zł CUKIERNIA WĞǁŶĂďĂƌĚnjŽŐųŽĚŶĂDƵĐŚĂ ĐŚĐŝĂųĂǁƌnjƵĐŝđĐŽƑĚŽďƌnjƵĐŚĂ͘ DŽǏĞƚĂŬŬĂǁĂųĞŬĐŝĂƐƚĂ͍ WŽůĞĐŝĂųĂǁŝħĐĚŽŵŝĂƐƚĂ͘ :ƵǏǁĐƵŬŝĞƌŶŝŶĂǁŝƚƌLJŶŝĞ ƐŝĞĚnjŝDƵĐŚĂʹƑůŝŶŬĂƉųLJŶŝĞ͙ dƵƚĂũƉČĐnjĞŬ͕ƚƵǁƵnjĞƚŬĂ͕ ĂƚƵʹƉƚLJƐŝĞ͕ŐĂůĂƌĞƚŬĂ͙ ZƵƌŬĂnjŬƌĞŵĞŵ͕ ƌŽǏŬŝnjĚǏĞŵĞŵ ŝƌŽůĂĚŬŝnjŵĂƌŵŽůĂĚŬČ ŝĞŬůĞƌŬŝnjĐnjĞŬŽůĂĚŬČ͊ ʹųƵǏĞũũƵǏƚĂŬŶŝĞŵŽŐħ͊ WŽƚƌnjĞďƵũħŽĚŶŽǁLJ͊ dŽƉŽƐƉŽůŝƚĞƐnjĐnjĞŬĂŶŝĞ͕ ŵŝĂƵĐnjĞŶŝĞŝŐĚĂŬĂŶŝĞ͘ dĞŬƵƌLJʹƚĂŬŝĞƉƌŽƐƚĂĐnjŬŝ͕ ŶŝĞǁLJŬƐnjƚĂųĐŽŶĞŬĂĐnjŬŝ͙ ĂŽŐƌſĚŶŝĞnjƌŽďŝČŬƌŽŬƵ͕ ĐŚŽĚnjČƐƉĂđƚƵǏƉŽnjŵƌŽŬƵ͘ ůĞǏƚƵŶƵĚČǁŝĞũĞ͙ tƐƚŽůŝĐLJʹƚĂŵƚŽƐŝħĚnjŝĞũĞ͊ <ůƵďLJ͕ďĂƌLJʹŶŽĐŶĞǏLJĐŝĞ ŝŬƵůƚƵƌĂũĞƐƚǁƌŽnjŬǁŝĐŝĞ͘ <ŝŶŽ͕ƚĞĂƚƌŝŽƉĞƌĂʹ ŚŽƌLJnjŽŶƚLJƚĂŵŽƚǁŝĞƌĂ͘ ůĞŐĂŶĐŬŝĞƌĞƐƚĂƵƌĂĐũĞ͕ ĚƌŝŶŬŝ͕ƐnjŵŝŶŬŝŝŬƌĞĂĐũĞ͘ 'ƵƐƚĂƚĂŬŝĞǁLJƐnjƵŬĂŶĞ͕ ĂƚƵʹǁƐnjLJƐƚŬŽƉĂĐŚŶŝĞƐŝĂŶĞŵ͊ EĂƌŽnjŐƌnjĂŶĞũƐųŽŷĐĞŵƉůĂǏLJ DƵĐŚĂƉůĂĐŬŝĞŵĐŝĂųŽƐŵĂǏLJ͘ njLJƐƚĞŶŝĞďŽ͕ůĞŬŬĂďƌLJnjĂ͘ <ƵŬƵƌLJĚnjħƉŽŽďŐƌLJnjĂ͕ ųLJŬŶŝĞƐŽďŝĞnjŝŵŶĞũĐŽůŝ͕ ŬČƉŝĞůǁĞǍŵŝĞǁŵŽƌƐŬŝĞũƐŽůŝ͘ dŽƉŽƐųƵĐŚĂŐųŽƑŶĞũŵƵnjLJ͕ njĂƉŽůƵũĞŶĂŵĞĚƵnjLJ͕ ŬŽƉŶŝĞƉŝųŬħĚŽƐČƐŝĂĚĂ͕ ƉŽƉƌnjĞŬůŝŶĂʹďŽǁLJƉĂĚĂ͘ >ĞĐČĐnjǁƌnjĂƐŬŝĞŵ ƐLJƉŶŝĞƉŝĂƐŬŝĞŵ͕ njũĞŬŝĞųďĂƐŬħƚųƵƐƚČnjŐƌŝůůĂ͕ ƉŽƚĞŵĚƌnjĞŵŬŝŬƌſƚŬĂĐŚǁŝůĂ͘ ŶĂŬŽŶŝĞĐ ƉŽƌŽnjƌnjƵĐĂƚƌŽĐŚħƑŵŝĞĐŝ ŝ͙ŽĚůĞĐŝ͘ ooo oʹŽĚƌĂnjƵũĞƐƚŵŝůĞƉŝĞũ͘ tƚĞŵĐƵŬŝĞƌŶŝŬƌŽĚĞŵnjƉŝĞŬųĂ ŵĂĐŚŶČųųĂƉŬČ͗ŶŝĞƵĐŝĞŬųĂ͙ WIEŚ ^ŝĞĚnjŝDƵĐŚĂŶĂƉųŽĐŝĞ͘ :ĂŬŽƑũĞũĚnjŝƐŝĂũŵĂƌŬŽƚŶŝĞ͘ ŝČŐůĞƚĂƐĂŵĂĮƌĂŶŬĂ ŶĂƚLJŵƐĂŵLJŵŽŬŶŝĞ͘ ŝČŐůĞƚĂƐĂŵĂŽďŽƌĂ ŝƚĞƐĂŵĞŬƌŽǁLJ͘ NAD BAŁTYKIEM EĂŐůĞĚƌnjǁŝƐŝħŽƚǁŽƌnjLJųLJ ŝĚŽƌĂũƵũČǁƉƵƑĐŝųLJ͘ :ƵǏŶƵƌŬƵũĞǁƐųŽĚŬŝŵŬƌĞŵŝĞ͕ ŬČƉŝĞůďŝĞƌnjĞǁůĞƉŬŝŵĚǏĞŵŝĞ͕ ǁůƵŬŝĞƌ͕ǁĐƵŬŝĞƌ͕ǁnjǁLJǏŝǁĚĂů͊ ůĞƌĂĚŽƑđ͊ůĞďĂů͊ KĚƐĞƌŶŝŬĂĚŽƉŝĞƌŶŝŬĂ͕ ĐŽƌĂnjǁŽůŶŝĞũDƵĐŚĂďnjLJŬĂ͕ ĐŽƌĂnjƚƌƵĚŶŝĞũǁŐſƌħǁnjďŝđƐŝħ͙ BĂŬŽŵĐnjƵĐŚƵʹǁƐƚLJĚǍƐŝħ͊tƐƚLJĚǍƐŝħ͊ >ĞǏLJDƵĐŚĂʹďƌnjƵƐnjĞŬŬůĞƉŝĞ͗ KĚůĞĐŝĂųĂƚƵǏŽƑǁŝĐŝĞ͕ ďLJƌŽnjƉŽĐnjČđŶŽǁĞǏLJĐŝĞ͘ WƌnjLJĐƵƉŶħųĂŶĂƑŵŝĞƚŶŝŬƵ ŝŶŝĞŵŽǏĞǁLJũƑđnjnjĂĐŚǁLJƚƵ͗ ĂƵƚĂ͕ůƵĚnjŝĞ͕ƚųŽĐnjŶŽ͕ǁƌnjĂǁĂ͊ dŽũĞƐƚǁųĂƑŶŝĞƚŽ͗tĂƌƐnjĂǁĂ͊ ^ŝĞĚnjŝDƵĐŚĂĚŽďƌČĐŚǁŝůħ͗ ǁƚƌČďĐĞĚƵƐŝʹƐƉĂůŝŶƚLJůĞ͘ <ĂƐnjůČĐǁŵŝĂƐƚŽǁLJƌƵƐnjLJųĂ ůĞĐnjŽďŝůďŽƌĚƐŝħƌŽnjďŝųĂ͘ ďſůĞŵŐųŽǁLJ͕ũĞĚŶĂŬĐĂųĂ͕ ŬƌnjLJǁŽĚĂůĞũƉŽůĞĐŝĂųĂ͘ ǏĞďLJųĂďĞnjŬŽůĂĐũŝ͕ ĐŚĐŝĂųĂnjũĞƑđĐŽƑǁƌĞƐƚĂƵƌĂĐũŝ͘ 'ĚLJũČďƌĂŵŬĂƌnjǁŚŽůƵnjĚLJďĂųʹ ƉŽůĞĐŝĂųĂnjDƵĐŚČƐnjLJďĂ͘ ŬŝŶĂʹƚĞǏũČǁLJƉħĚnjŝůŝ͘ ĮůŚĂƌŵŽŶŝŝʹǁLJƌnjƵĐŝůŝ͘ ŽƚĞĂƚƌƵʹŶŝĞǁƉƵƑĐŝůŝ͘ tŵŝħƐŶLJŵʹŽŵĂůŶŝĞnjĂďŝůŝ͊ MIŁOŚĆ :ĂŬƚŽĐnjħƐƚŽǁǏLJĐŝƵďLJǁĂ͕ DƵĐŚĂƚŽŝƐƚŽƚĂũĞƐƚŬŽĐŚůŝǁĂ͘ ĂƌĚnjŽƌŽŵĂŶƚLJĐnjŶĂĚƵƐnjĂ͘ njħƐƚŽƐĞƌĐĞũĞũƉŽƌƵƐnjĂ ũĂŬŝƑǁLJũČƚŬŽǁLJ<ƚŽƑ͘ njĂƐĞŵĂŬƐĂŵŝƚŶLJŐųŽƐ͕ ĐnjĂƐĞŵƉƌnjLJƉĂĚŬŽǁLJŐĞƐƚ ŝũƵǏʹnjĂŬŽĐŚĂŶĂũĞƐƚ͘ ħĚnjŝĞďnjLJŬĂđŝƚƌnjĞƉŽƚĂđ͕ ůĂƚĂđ͕ǁĚnjŝħĐnjLJđŝųĂƐŬŽƚĂđ͘ DħĐnjLJđ͕ĚƌħĐnjLJđ͕ĚĞŶĞƌǁŽǁĂđ͕ ĚƌĂǏŶŝđ͕ǁĂďŝđ͕ŝŶƚƌLJŐŽǁĂđ͘ ũĂŬŬŽĐŚĂʹŶŝĞƉƌnjĞƐƚĂŶŝĞ ĂǏĐĂųƵƐĂĐŚŽđĚŽƐƚĂŶŝĞ͘ ƚŽƉŽƉƌŽƐƚĞũ͕ƚŽnjĂŬŽƐĞŵ͘ ůĞKŶĂʹŶŝĞǁnjƌƵƐnjŽŶĂ͘ tŬŽŷĐƵ͕ŐĚLJũĞũƵƐƚĚŽƉĂĚųĂ͕ <ƌŽǁĂũČƉŽƉƌŽƐƚƵnjũĂĚųĂ͙ njĂƐĞŵůĞƉŝĞũŬŽĐŚĂđƐŬƌLJĐŝĞ ŶŝǏnjŵŝųŽƑĐŝƐƚƌĂĐŝđǏLJĐŝĞ͘ ĂŬŽĐŚĂųĂƐŝħǁ<ƌĂƐƵůŝ͊ dĂŬďLJĐŚĐŝĂųĂƐŝħƉƌnjLJƚƵůŝđ͙ WƌſďŽǁĂųĂǁƉĂƑđũĞũǁŽŬŽ͕ ĂƚŽŶŝƐŬŽ͕ƚŽǁLJƐŽŬŽ ůĞĐČĐũĞũƉŽĚƐĂŵLJŵŶŽƐĞŵ͕ tƌſĐŝųĂDƵĐŚĂĚŽĚŽŵƵ ĐŝĐŚƵƚŬŽ͕ƉŽŬƌLJũŽŵƵ͘ tďĂŶĚĂǏĂĐŚ͕ŶĂƉŝĞĐŚŽƚħ ǁůĂnjųĂŶĂƉųŽƚnjƉŽǁƌŽƚĞŵ͘ 11 Nowe tytuły Teodora, moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków Bogato ilustrowana biografia Teodory Matejkowej – żony Jana Matejki. Dla współczesnych sobie pozostawała osobą znaną głównie z widzenia. Matejkowie nie prowadzili domu otwartego, nie mieli loży w Teatrze Miejskim, prawie nigdzie nie bywali. To odosobnienie, przy bujnej urodzie pani Matejkowej i jej częstej obecności na wielkich płótnach małżonka prowokowało plotki, które – powtarzane w listach, zapiskach, wspomnieniach – stworzyły dla potomnych obraz domowego potwora, utracjuszki przepuszczającej bez umiaru ciężko zapracowane pieniądze męża, niszczącej jego talent, a niekiedy dzieła. Współfinansowane przez MKiDN 165 × 235 mm • 128 stron •148 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł sły, samodzielny już mężczyzna powinien jednak określić, po co tam bywa. W otoczeniu Teodory nie było już młodych ludzi w wieku Jana: jego serdeczny przyjaciel Stanisław Giebułtowski przygotowywał się do przyjęcia święceń kapłańskich, Stefan studiował prawo w Krakowie. Zatem do kogo i w jakim charakterze Jan przyjeżdża do Wiśnicza? Jako dostarczyciel wzorów do haftu dla panny Teodory? Jako okazjonalny, niezamawiany nauczyciel rysunku? Pora była odpowiedzieć na te pytania, na początek sobie, i najlepiej zanim zada je gospodarz domu. Niewykluczone, że właśnie wtedy Matejko uświadomił sobie, że przede wszystkim nie chce rozstania z Teodorą, że nie chce i nie może stracić możliwości widzenia jej, zamienienia choćby kilku słów. Ośmielony pierwszymi sukcesami, jakie odniosło jego malarstwo (dobre przyjęcie przez krytykę, korzystna sprzedaż obrazów), zdecydował się poprosić o rękę panny. Niestety, nie dane mu było włożyć jej na palec zaręczynowego pierścionka, nie tym razem. Marian Gorzkowski, któremu po latach artysta miał poufnie opowiedzieć historię swoich oświadczyn, włożył w usta Matejki takie oto rzekome wspomnienie: „Przyszedłem do rodziców panny z pierścionkiem, panna w drugim pokoju siedziała, a gdy rodzice ją zawołali, a ja jej dałem pierścionek, ona wzięła go w rękę i popatrzywszy chwilę tak tym pierścionkiem cisnęła o ziemię, że się po podłodze potoczył”. I w ten sposób stary plotkarz dał się złapać za język. Matejko przecież wiedział, komu oświadczał swoje zamiary względem panny i w żadnym razie nie mógł mówić o rodzicach. Antoni Giebułtowski zmarł w 1859 Pierścionek zaręczynowy Teodory Giebułtowskiej, DJM; ekspertyza wykazała rysy na jego powierzchni – czyżby naprawdę potoczył się po podłodze? Przez wiele lat wygląd zaręczynowego pierścionka znany był jedynie z opisu Mariana Gorzkowskiego oraz z Portretu Teodory w sukni ślubnej. Zupełnie nieoczekiwanie trafił do Domu Jana Matejki w 2005 roku, podarowany przez Aleksandra Cordobę z USA. Ofiarodawca był domowym lekarzem wnuczki Jana Matejki – Marii Nowińskiej i jej męża Jerzego. Po śmierci Nowińskich uznał, że klejnocik darowany mu niegdyś w dowód wdzięczności powinien, jako cenna pamiątka po wielkim polskim malarzu, znaleźć się w Krakowie. Pierścionek można oglądać w stałej ekspozycji Domu Jana Matejki. Z badań Alfreda Ciechanowicza przeprowadzonych pod mikroskopem elektronowym w Urzędzie Probierczym w Krakowie wynika, że na pierścionku znajdują się rysy mogące świadczyć o tym, iż został przydeptany. roku. Gdyby Matejko oświadczał się przed tą datą, prosiłby o rękę trzynastoletniej, w najlepszym razie czternastoletniej dziewczynki, co już byłoby podstawą do odmowy. A i sam Jan był wówczas bardzo młodym, początkującym artystą, bez cienia materialnych podstaw do zakładania rodziny. Wątpliwe jest też, aby – nawet po latach – mógł pomylić Antoniego Giebułtowskiego z Leonardem Serafińskim, szwagrem i prawnym opiekunem Teodory, na którego ręce faktycznie złożył swoją małżeńską deklarację. Jeszcze bardziej wątpliwa wydaje się Jan Matejko, Portret Pauliny Giebułtowskiej, refleksja, jaką na wyznanie artysty odpo- 1862, DJM wiedzieć miał Gorzkowski: „(…) odpoPaulina Giebułtowska została przedstawiona w stroju wdowy. Matejko był wdzięczny Paulinie wiedziałem mu, iż to już było jawnym doza pomoc w ożenku z córką; to teściowa była oręwodem, że pani już przed zamążpójściem downiczką tego związku, zdając sobie doskonale sprawę z niełatwego charakteru swej młodszej miała odziedziczone objawy umysłowego córki i z niełatwego może charakteru Jana. Jednak zboczenia, jak jej matka, która również młody artysta znany jej był także z gołębiego serca i życzliwości dla rodziny Giebułtowskich. na umysł cierpiała”. Otóż gdyby nawet Matejko pozwolił obcemu w końcu człowiekowi tak bezceremonialnie oceniać stan umysłu swojej żony, to postawienia nader śmiałej, a całkowicie bezpodstawnej diagnozy psychiki kochanej i szanowanej teściowej nie puściłby płazem, a już w żadnym razie nie westchnąłby w odpowiedzi (jak pisze Gorzkowski): „Żebym wtedy wiedział, co wiem teraz…”. Można przyjąć, że raczej wyrzuciłby Gorzkowskiego za drzwi bez prawa powrotu. Gorzkowski był faktotwórcą, ale jak dalece? We wspomnieniach Stanisławy Serafińskiej nie ma mowy o ciśnięciu pierścionkiem, są za to sugestie, że do zaręczyn doszło jednak dopiero po pewnym czasie. Z kolei Izydor Jabłoński, malarz, kolega Matejki ze Szkoły Sztuk Pięknych, zapisał: „Późno dowiedzieli się koledzy, że zakochany w pięknej, ale podsadzistej pannie G., która jednakże miała pono więcej pochyłości do kawalera jej nazwiska, agronoma, chudy zaś, smagły, rozgorączkowany artysta nie obudzał wzajemności wobec zabiegów czerstwego chłopa, ale to wszystko więcej tylko zacietrzewiało Jana”. Matejko sam, ojciec Leonard i Tosiu mieli ubrania polskie: czamarki kontuszowe na jasnych kamizelkach z mory; Tosiu, żupanik, pas i wysokie buty, tak jak nosił Stefek. Stefka nie było! Tylko łzawe wspomnienie o nim i o nieżyjącym ojcu panny młodej przy błogosławieństwie matczynym. Matka nasza i babka Paulina zdjęły noszoną żałobę, przywdziały popielate jedwabie; biały koronkowy czepiec babki; tuf ze strusich białych piór z filetowym aksamitem u babki – dopełniały uroczystego stroju. Rodzina Matejki uczestniczyła cała. Więc panna Marianna, podobno najwięcej przez genialnego brata kochana, bracia: FranKolczyki ślubne Teodory z pereł, DJM ciszek, Edmund-Zygmunt, Adolf i Kazimierz, Perły, „łzy aniołów”, według podań wszyscy jeszcze nieżonaci, oraz ciotka Zamojska. ludowych właścicielowi przynosić miały Grono weselne z tylu składało się osób”. nieszczęście i łzy. Można więc powiedzieć, że niewielu mogło obejrzeć w naturze niezwykłą, wspaniałą suknię panny młodej. Nie było artystów – niedawnych kolegów Matejki ze szkoły, o innych znajomych (choćby starych sąsiadach z ulicy Floriańskiej) nie wspominając. W kaplicy Matki Boskiej u karmelitów na Piasku spotkało się wyjątkowo nieliczne grono – nawet uwzględniając szczególny czas żałoby narodowej. Żałoba ograniczała huczność odbywających się w tym czasie wesel, ale sama uroczystość ślubna miała swoje prawa. Skąd więc, przy tak wspaniałej oprawie strojów, tak mało ludzi? Gorzkowski, który wszystkie wątpliwości rozstrzygał na niekorzyść Teodory, wspominając o ślubie Matejki (na którym Spinki ślubne Jana i Teodory Matejków, zresztą nie był, podobnie jak nie brał udziału w wielu sugestywnie opisywanych wydaDJM Spinki ślubne z literami „T[eodora] rzeniach), unosi się nad skromnością Mistrza, J[an]”, którymi przypięto do ubrań niepchającego się ze swoją prywatnością przed dekoracyjne bukieciki. 31 30 Jan Matejko, Izio na ośle, karykatura, początek lat 80. XIX wieku (?), DJM Darowany Matejkom osioł zamieszkiwał Krzesławice i woził dzieci, dopóki nie spadła z niego Helenka, łamiąc rękę. Wówczas trafił do zaprzyjaźnionych, miłosiernych ojców kapucynów w Krakowie. 52 53 Rysunek Teodory Giebułtowskiej, w sam raz do sztambucha, DJM niewielki. Zresztą bez względu na to, czy dochodowe, czy nie, Krzesławice nie stały się żadną przepustką. Matejkowie nie bywali jednakże i w mniej prominentnych, a interesujących domach. Gorzkowski w swoich wspomnieniach konsekwentnie nie dostrzega nietowarzyskości Matejki, a całą winę za odosobnienie Mistrza przypisuje Teodorze. Zaczyna od tego, że koledzy artyści odwiedzali Matejkę tylko w pracowni, a pani Matejkowa nigdy do nich nie wyszła i nie zaprosiła do domu na herbatę, co uznaje za dziwne i aroganckie. Prawdę mówiąc, naprawdę dziwne byłoby, gdyby wpadła do pracowni z zaproszeniem dla obcych panów. Matejko nie kwapił się z przedstawianiem żonie kolegów artystów – młodych mężczyzn… Niektórych – na pewno Floriana Cynka i Izydora Jabłońskiego – przedstawił Teodorze, ale bez pośpiechu. Oryginalny utwór nastolatki czy „pożyczka”? Późniejsze (i lepsze od tego) wiersze już takich wątpliwości nie budzą. Inna sprawa, że Ośka z poezji niekoniecznie jest Ośką z życia. Rzecz w tym jednak, że mający stałe źródła dochodów i obyty z funkcjonowaniem dużego majątku ziemskiego Leonard Serafiński kupił kawałek ziemi dokładnie taki, by pomieścić na nim dom, ogród i las. Matejko, który wsi nie znał nawet z widzenia, sprawił sobie majątek ziemski, w którym trzeba było gospodarować. Niewielkie, ale mające niezłą ziemię Krzesławice zarządzane przez zmieniających się, czasem przypadkowych, czasem niezbyt uczciwych wynajętych włodarzy przynosiły straty. Pokrywać je musiał Matejko ze swoich dochodów: pensji dyrektora Szkoły Sztuk Pięknych i ze sprzedaży obrazów. Rozrzutność Teodory – nawet jeśli rzeczywiście tak duża, jak głosi jej czarna legenda – to prawie drobiazg w porównaniu z utrzymywaniem Krzesławic, które z natury i z przeznaczenia powinny przynosić dochód, choćby Jan Matejko, Rzeczpospolita babińska, 1881, MNW Babin – królestwo dowcipu, dobrego towarzystwa i radości życia. Powstanie obrazu zainspirowała pełna dowcipu zabawa w Rzeczpospolitą babińską prowadzona przez siostry Serafińskie na Koryznówce w 1870 roku, jego tłem są jednak Krzesławice – miejsce beztroski i zapomnienia o problemach w Krakowie, ale także nadziei na dobrobyt i zapewnienie przyszłości najbliższym dzięki posiadaniu majątku ziemskiego. Niejeden artysta tak próbował zabezpieczyć byt swej rodzinie i niejeden miał z tym problemy (Henryk Rodakowski, Alfred Wierusz-Kowalski). Od czasu nabycia przez Matejkę Krzesławic letni wypoczynek Matejków poza miastem, wśród zieleni, znów był możliwy. W 1881 roku, gdy powstał obraz, zarówno Koryznówka, jak i Krzesławice dla rodziny Matejków były już tylko mitem, rajem utraconym, tęsknotą za minionym szczęściem rodzinnego życia. Latem roku 1856, podczas wakacji spędzanych w Wiśniczu u Leonardostwa Serafińskich, Jan Matejko zasiedział się aż do października. Malował portrety Joanny i Leonarda, a na prośbę Stanisława także wizerunki jego rodziców. Pracę ukończył po dwóch latach. Obrazy, znajdujące się dziś w Domu Jana Matejki, oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, datowane są na 1858 rok. Portret Pauliny z Sikorskich Giebułtowskiej to wizerunek kobiety o regularnych rysach, gładko uczesanej, z „niobami” przy uszach. Surowość ciemnej sukni przełamuje biały kołnierz z delikatnej koronki i takież fragmenty rękawów bluzki wyłaniające się z szerokich rękawów wierzchniej sukni. Portret emanuje spokojem, a ubiór wskazuje, że pani Giebułtowskiej, zachowującej styl matrony (w wieku czterdziestu kilku lat), nieobca była troska o elegancję i harmonię ubioru. Antoni Giebułtowski, sportretowany podobnie jak żona – w półpostaci, z lewą ręką opartą na prawym przedramieniu – jest sympatycznym, raczej subtelnym mężczyzną, ubranym jak przystoi urzędnikowi: w surdut z kamizelką i halsztukiem pod brodą. Portrety, malowane ze staraniem o oddanie cech fizycznych i charakteru modeli, zdają się zaświadczać, że Jan Matejko darzył portretowanych szczerą sympatią. Zapewne wtedy dostrzegał już Osię, która wyrosła na urodziwą pannę. Choć rodzina utrzymywała wciąż bliskie i serdeczne więzi, pod rodzicielską opieką pozostawało już tylko dwoje z czworga dzieci: Stefan kończący gimnazjum i najmłodsza córka. Joanna miała już własną rodzinę, a Stanisław zdecydował się na obleczenie sutanny i choć nie otrzymał jeszcze święceń, był już pod inną pieczą. Minęło jeszcze jedno lato – i przyszło nieszczęście: 11 listopada 1859 roku zmarł nagle Antoni Giebułtowski. Jako przyczynę podano anewryzm serca. Śmierć męża i ojca stanowiła cios dla kochającej się rodziny, a dodatkowo podcięła podstawy jej materialnego bytu; renta wypłacana wdowie była znikoma. Serdecznego wsparcia osieroconym (bardziej duchowego niż materialnego) udzielił Hipolit Sikorski, starszy brat Pauliny, powstaniec z 1831 roku, który po powrocie z zesłania zamieszkał w Krakowie, a teraz przeniósł się do siostry. Oficjalną prawną opiekę nad małoletnimi Stefanem (nie ukończył jeszcze dwudziestu jeden lat) i Teodorą objął jednakże Leonard Serafiński, po podpisaniu stosownych dokumentów i zaprzysiężeniu w urzędzie. Jan Matejko, Portrety Joanny i Leonarda Serafińskich, 1856, DJM Jan Matejko, Wędrówka ojca Leona z osłem, karykatura, DJM 74 Jan Matejko, Portret żony Teodory w sukni ślubnej, wersja z 1879 roku, którą Stanisława Serafińska tak skomentowała: „Znikł urok lat óśmnastu z pięknego oblicza, a przede wszystkim znikł wyraz dziewiczej poezji z oczu. (…) Piękny powtórny portret ciotki ma w sobie wyraz, któren mąż chciałby był zawsze widzieć w obliczu żony: spokój, powagę macierzyńską, zamyślenie”, MNW 75 18 19 12 Jan Matejko to jeden z najwybitniejszych polskich malarzy, wielokrotnie nagradzany i odznaczany; był członkiem wielu towarzystw artystycznych, akademii i instytucji naukowych. Matejko jest autorem ponad trzystu obrazów i trzech tysięcy rysunków. Dzieła zebrane w albumie umożliwiają prześledzenie rozwoju twórczości malarza od prac najwcześniejszych, namalowanych w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (Portret Franciszka Matejki z trojgiem dzieci, Stańczyk udający ból zębów, Widok z wieży Ratuszowej na Rynek i kościół Mariacki w Krakowie), poprzez obrazy młodzieńcze, malowane podczas lub tuż po ukończeniu studiów w akademiach Monachium i Wiednia (studium głowy starca, Otrucie królowej Bony, portrety Marii i Parysa Maurizio), po kreacje dojrzałego artysty: genialne wizerunki członków rodziny, galicyjskiej inteligencji i arystokracji (portrety Leonarda Serafińskiego, Łukasza Dobrzańskiego, Piotra Moszyńskiego, Mikołaja Zyblikiewicza) oraz wielkie wizje historiozoficzne (Hołd pruski, Wernyhora, Kościuszko pod Racławicami). 140 × 190 mm • 64 strony • 53 zdjęcia • oprawa twarda PL-EN • cena 19,90 zł W serii dostępne również: Beksiński. Malarstwo oraz Nikifor. Malarstwo Dziewica Orleańska The Maid of Orleans 1883, 68 × 105 cm 24 25 Bitwa pod Grunwaldem The Battle of Grunwald 1878, 423 × 987 cm 52 53 Wernyhora Wernyhora 1883–1884, 290 × 204 cm 13 Nowe tytuły Matejko. Malarstwo Zapowiedzi Łazienki Królewskie w starej fotografii ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE w starej fotografii Łazienki Królewskie to wyjątkowe miejsce – jest to obszar łączący niezwykłą architekturę i piękno przyrody. Cały kompleks, na który składają się trzy ogrody, Pałac Na Wyspie, Stara Pomarańczarnia, Pałac Myślewicki, Amfiteatr i wiele innych cennych obiektów, zajmuje powierzchnię 76 hektarów. Album zawiera archiwalne zdjęcia z lat 1915–1939 przedstawiające Łazienki Królewskie w okresie sprzed zniszczeń, jakie spowodowała druga wojna światowa i okupacja hitlerowska. Topograficzny układ fotografii powoduje, że oglądając publikację, odbywamy swego rodzaju spacer po tym pięknym miejscu. Wędrówkę wzbogacają krótkie opisy poszczególnych obiektów, które odnoszą się do obrazu Łazienek Królewskich widzianego oczami znakomitego historyka i filozofa Władysława Tatarkiewicza. 205 × 275 mm • 112 stron • oprawa twarda • PL-EN cena 34,90 zł Rezydencje w starej fotografii W polskim krajobrazie, na ziemiach Małopolski, Wielkopolski czy dawnych Kresów, znamienne punkty stanowiły zawsze magnackie rezydencje. Powstawały przez wieki, przybierając różne formy – od ufortyfikowanych zamków po otoczone parkami i ogrodami pałace. Niestety, do dziś pozostało ich niewiele, a jeszcze mniej cieszy się nadal dawną świetnością. Liczne, wspaniałe zespoły rezydencjonalne na zawsze już zostały utracone, poddane dewastacji i zniszczeniu. Historia okrutnie obeszła się z tymi perłami architektury i skarbnicami kultury. Tym cenniejsze są archiwalne zdjęcia, które pozwalają wyobrazić sobie, jak kiedyś wyglądały arystokratyczne siedziby. Wybór takich zdjęć zamieszczony został w albumie Rezydencje, kolejnym z serii poświęconej dawnej fotografii. 205 × 275 mm • 112 stron • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł Sztuka polskiego plakatu Polski plakat – jedno z najlepiej rozpoznawanych pojęć sztuki XX wieku. Rezultat trwających przez stulecia przemian w komunikacji obrazem, przemian mówiących wiele o specyfice polskiej kultury, której istotą było i jest godzenie sprzeczności. Album przedstawia dzieje tej dziedziny twórczości. Autorki poszukują jej korzeni. Powstaje w ten sposób historyczny kontekst, z którego wyrasta kształtowana przez malarzy, architektów, designerów i grafików sztuka plakatu, stająca się pod koniec XIX i w pierwszej połowie XX wieku polską specjalnością. Na tym tle polska szkoła plakatu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego stulecia, powołanie pierwszego na świecie Muzeum Plakatu, powstanie silnego ośrodka kształcącego artystów i międzynarodowa renoma tej dziedziny. Książkę zamyka refleksja na temat współczesnej roli plakatu, jego wszechobecności. | Współfinansowane przez MKiDN 240 × 300 mm • ok. 400 stron • ok. 1000 zdjęć • oprawa twarda • PL, EN 14 Albumy luksusowe Luksusowe albumy Wydawnictwa 15 Polska Albumy luksusowe Elegancki, ekskluzywny album ukazujący piękno polskiego krajobrazu, skarby przyrody, ślady tradycji i historii, bogactwo zabytków, ale też obraz współczesnego kraju i kierunki jego rozwoju. 280 × 375 mm 400 stron 670 zdjęć oprawa twarda PL, EN cena 450,00 zł Wstęp: prezydent Lech Wałęsa, prof. Jerzy Buzek Teksty: prof. Michał Kleiber, prof. Henryk Samsonowicz, prof. Franciszek Ziejka Projekt graficzny: prof. Leszek Szurkowski 16 Wyjątkowy, bogato ilustrowany album sztuki kulinarnej powstały pod patronatem Anny Komorowskiej, Małżonki Prezydenta RP, uhonorowany trzecią nagrodą w finale konkursu Gourmand World Cookbook Awards na najlepsze wydawnictwo kulinarne na świecie w kategorii wydawnictw dla profesjonalistów. 270 × 350 mm 280 stron 140 zdjęć oprawa twarda PL, EN cena 300,00 zł Autorką słowa wstępnego jest Anna Komorowska, Małżonka Prezydenta RP. Prof. Jerzy Bralczyk w wersji polskiej albumu skupił się na językowo-smakowych doświadczeniach kulinarnych, a Jan Łoziński w wersji angielskiej przedstawił polską historię „od kuchni”. 17 Albumy luksusowe Wykwintna kuchnia polska Chopin Albumy luksusowe Ekskluzywne wydanie albumu poświęconego kompozytorowi autorstwa Mieczysława Tomaszewskiego. Album Chopin to wyjątkowa, wysmakowana i elegancka książka. Niestandardowy, duży format, specjalnie dobrany papier, oprawa z płótna metalizowanego, oryginalne etui, kolorystyka i projekt graficzny prof. Leszka Szurkowskiego tworzą niepowtarzalną, harmonijną całość. 300 × 375 mm 416 stron ponad 400 zdjęć oprawa z płótna metalizowanego PL, EN cena 500,00 zł Mieczysław Tomaszewski tekst, opracowanie merytoryczne i koncepcja albumu Leszek Szurkowski projekt graficzny, fotografie współczesne, opracowanie stylistyczne zdjęć Wojciech Buss, Waldemar i Zbigniew Panów fotografie współczesne 18 Zdzisław Beksiński 19 Sztuka Zdzisław Beksiński 1929–2005 Sztuka Album poświęcony twórczości Zdzisława Beksińskiego to kompendium wiedzy o tym niezwykłym artyście. Znawca twórczości Beksińskiego prowadzi czytelnika poprzez różne okresy twórczości malarza, fotografika, człowieka zafascynowanego możliwościami grafiki komputerowej, nie zapominając też o jego biografii. Dzięki licznym, dotąd niepublikowanym dziełom, tworzącym wraz ze sławnymi pracami bogatą warstwę ilustracyjną albumu możemy poznać jeszcze raz Zdzisława Beksińskiego, który wszak i tak pozostanie dla nas w znacznej mierze nieodgadnioną tajemnicą, podobnie jak jego dzieła. Wydanie drugie zmienione, z nową okładką. 240 × 300 mm • 288 stron • 267 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 99,90 zł Henryk Tomaszewski Pierwsze tak kompletne i wyczerpujące opracowanie twórczości Henryka Tomaszewskiego – wybitnego grafika, projektanta książek, współtwórcy polskiej szkoły plakatu, rysownika, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Teksty autorstwa Iwony Kurz, Katarzyny Matul, Piotra Rypsona i Agnieszki Szewczyk traktują o różnych aspektach sztuki tego wybitnego artysty. W książce znalazł się także katalog wszystkich plakatów Tomaszewskiego, kalendarium życia, wyczerpująca bibliografia obejmująca projektowane przez niego książki i serie wydawnicze, ale przede wszystkim niezwykle interesujący materiał wizualny. 230 × 300 mm • 368 stron • 721 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 109,00 zł Witkacy Album prezentuje najważniejsze prace Witkacego, jednego z najbardziej nowatorskich i niezwykłych malarzy polskich, podzielone na okresy twórczości artysty. Tekst witkacologa – dr Anny Żakiewicz – prowadzi czytelnika przez koleje losu Witkacego i wprowadza w świat wyobraźni artystycznej twórcy. | Współfinansowane przez MKiDN 240 × 300 mm • 128 stron • 110 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 59,90 zł 20 Dwujęzyczny album prezentujący dokonania tworzące najwcześniejszy i najmniej powszechnie znany etap artystycznych prac Zdzisława Beksińskiego – fotografię, którą fascynował się on przez niemal całą dekadę lat 50. Choć słynny później twórca-wizjoner przez większość życia zachowywał dystans do swojego dorobku fotograficznego, krytycy i akademicy wysoko oceniają ten najwcześniejszy okres jego twórczości. Tekst Wiesława Banacha, systematycznie omawiający kolejne motywy i elementy formalne w pracach fotograficznych artysty (m.in. portret, akt, ekspresja, abstrakcja, montaż), jest oryginalnie zaprojektowany przez prof. Lecha Majewskiego i bogato ilustrowany pierwszy raz pokazanymi w tego typu publikacji fotografiami pochodzącymi ze zbiorów Muzeum Historycznego w Sanoku oraz Muzeum Narodowego we Wrocławiu. 240 × 300 mm • 176 stron • 194 zdjęcia • oprawa twarda • PL-EN cena 89,00 zł Nagrody Chopin Teksty wybitnego muzykologa, chopinologa prof. Mieczysława Tomaszewskiego wprowadzają czytelnika w tajniki biografii i twórczości najwybitniejszego polskiego kompozytora. Bogactwo zdjęć i reprodukcji – zarówno archiwalnych jak i współczesnych pozwala przenieść się wyobraźnią w świat, w którym żył ten genialny artysta. 240 × 300 mm • 360 stron • 400 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą • PL, EN, ES cena 69,90 zł Nagrody Chopin. Plakat Album zawiera plakaty o tematyce chopinowskiej, powstające od lat 30. XX wieku do współczesności. Ich inspiracją były cykliczne imprezy muzyczne, takie jak Międzynarodowy Festiwal Chopinowski w Dusznikach-Zdroju, a także rocznice, koncerty i inne wydarzenia związane z postacią kompozytora. Koncepcję merytoryczną albumu i tekst wstępny opracowała Maria Kurpik, kurator Muzeum Plakatu w Wilanowie. Idea artystyczna i projekt graficzny autorstwa prof. Lecha Majewskiego. 240 × 330 mm • 160 stron • 208 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN-FR cena 99,00 zł Nagrody 21 Sztuka Foto Beksiński Nekropolis Sztuka „Ojczyzna to ziemia i groby”, a „narody, które tracą pamięć, tracą życie” – pamięć zaś zamknięta jest w kamiennych miastach umarłych – nekropoliach, które śladami przeszłości znaczą naszą historię. Album ze zdjęciami wybitnego fotografika Adama Bujaka zabiera czytelnika w wędrówkę po czterech największych polskich nekropoliach – polskich, choć dwie z nich pozostają już dziś poza granicami naszego kraju – to lwowski Łyczaków, cmentarz wileński na Rossie, warszawskie Powązki i cmentarz Rakowicki w Krakowie. 240 × 300 mm • 176 stron • 133 zdjęcia • oprawa twarda • PL-EN cena 64,90 zł Stare Powązki Cmentarz Powązkowski to wielka księga narodowej pamięci, tam właśnie spoczęli najznamienitsi artyści, pisarze, politycy, przemysłowcy, naukowcy oraz ci, którzy przez lata walczyli o wolną Polskę. Spacerując alejkami, podziwiając dzieła sztuki sepulkralnej, czytając inskrypcje nagrobne, odkrywamy historię zapisaną w tym wyjątkowym miejscu. Album zawiera zdjęcia ukazujące niezwykłe pomniki i rzeźby nagrobne, których twórcami byli często wybitni rzeźbiarze i projektanci. Przedstawia także historię nekropolii i działalność Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami – organizacji, która podjęła tak szlachetną inicjatywę ratowania skarbów kultury materialnej Powązek. 240 × 300 mm • 192 strony • 313 zdjęć •oprawa twarda • PL cena 69,90 zł 140 × 190 mm • 64 strony • 155 zdjęć •oprawa twarda • PL cena 19,90 zł Styl zakopiański Stanisława Witkiewicza Twórca stylu zakopiańskiego – Stanisław Witkiewicz projektował piękne, drewniane wille, obiekty sakralne i rzemiosło artystyczne, nawiązujące do góralskiej architektury i sztuki ludowej. Przykłady zachowanych obiektów w stylu zakopiańskim są właśnie bohaterami albumu. Tekst Teresy Jabłońskiej. Projekt graficzny prof. Leszeka Szurkowskiego. Współfinansowane przez MKiDN 240 × 300 mm • 240 stron • 305 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 99,00 zł 22 Album Rosja poprzez doskonałe, eseistyczne teksty wybitnego znawcy historii kultury rosyjskiej, historyka i dyplomaty, Hieronima Grali oraz dzięki pięknym zdjęciom Wojciecha Bussa ukazuje specyfikę tego niezwykłego kraju, jego zabytki, dzieje, religię. Autorom udało się uchwycić istotę ulotnego zjawiska „rosyjskości", a czytelnik zostaje zaproszony na wyprawę po monastyrach i cerkwiach, zabytkowych miastach czy imperialnych rezydencjach, zyskując obraz Rosji, który nie powiela stereotypów i schematów, ale oferuje nowe spojrzenie na ten kraj i jego historię. 240 × 300 mm • 368 stron • 475 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 119,00 zł Arcydzieła architektury i urbanistyki. Polskie starówki Ten pięknie zaprojektowany album prezentuje 31 najwspanialszych polskich starówek na nietuzinkowych fotografiach Zbigniewa i Waldemara Panowów. Obok dużych i znanych starych miast czytelnik znajdzie tutaj również starówki miast i miasteczek dziś nieco zapomnianych, a niegdyś istotnych politycznie czy kulturowo, szczycących się długą metryką. Wstępem są dwa eseje – autorstwa prof. Franciszka Ziejki i dra Michała Wiśniewskiego – wprowadzające w historię idei miasta i starówki. 240 × 300 mm • 336 stron • 177 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 99,00 zł Stadion Narodowy. Historia budowy To był mecz! Trwał 4 lata, 4 miesiące i 14 dni. Pobite zostały wszystkie rekordy Polski, wiele rekordów Europy i kilka rekordów świata. Ale wynik do końca był niepewny. To był mecz o awans, o honor, o wszystko. Mecz o Stadion Narodowy. Album Wydawnictwa BOSZ Stadion Narodowy jest kronikarskim zapisem powstawania jednego z najnowocześniejszych obiektów sportowych na świecie. Wiernie odtwarza chronologię wydarzeń, prezentuje zastosowane nowoczesne technologie i nowatorskie rozwiązania. I opowiada o prawdziwych bohaterach tego przedsięwzięcia – architektach, inżynierach, konstruktorach, budowniczych – wszystkich, którzy mecz o Stadion Narodowy w Warszawie wygrali. 240 × 300 mm • 168 strony • 281 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 69,00 zł 23 Sztuka Rosja Konie Sztuka Album Konie to pełna retrospektywa twórczości Zofii Raczkowskiej, zaliczanej do światowej czołówki artystów fotografujących konie – od hodowlanych arabów po dzikie konie norweskie. Te dwa wielkie etapy życia i pracy Zofii Raczkowskiej tworzą zasadniczą ramę konstrukcyjną projektu graficznego albumu, prezentującego nie tylko ukochane zwierzęta autorki, ale też urzekające krajobrazy i bogactwo flory Polski oraz Skandynawii. 270 × 300 mm • 256 stron • 286 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 89,00 zł Art Color Ballet Album przedstawia krakowską grupę Art Color Ballet, założoną przez Agnieszkę Glińską. Fotografie i uzupełniające je krótkie teksty twórców zdradzają tajniki warsztatu body paintingu oraz pokazują spektakle teatralne grupy zarówno od zaplecza, jak i na scenie, wprowadzając odbiorcę w niesamowity świat sztuki sięgającej do archetypów ludzkiej cywilizacji. 240 × 320 mm • 168 stron • 111 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 89,00 zł Akty Album nie jest zwykłą kontynuacją wydanych wcześniej przez Wydawnictwo BOSZ zbiorów Akt i Akt 2, z którymi łączy go osoba autora fotografii – Wacława Wantucha. Nadal też – jak pisze autorka wstępu Hanna Bakuła – akty przypominają „rzeźby klasyczne, czarno-białe układanki pełne tłumionych emocji”, natomiast odróżniają się samą koncepcją artystyczną. Zdjęcia modeli w dużej mierze nawiązują do przywoływanych przez bogatą wyobraźnię czytelnika figur i brył geometrycznych. Tworzą tym samym nową jakość odbioru i poszerzają pole interpretacyjne, wzmacniając jednocześnie doznania estetyczne. 240 × 316 mm • 176 stron • 83 zdjęcia • oprawa twarda z obwolutą • PL-EN cena 79,00 zł Nagrody 24 Album prezentujący najpiękniejsze ikony w polskich kolekcjach. Arcydzieła sztuki Kościoła Wschodniego pochodzące z okresu od XV do XVIII wieku, niezwykłe przedstawienia Chrystusa Pantokratora, Matki Boskiej, wizerunki świętych. Usystematyzowany tematycznie zbiór opatrzony został wstępem przez prof. Barbarę Dąb-Kalinowską, wybitnego znawcę bizantologa. Album wydany został na najwyższym poziomie edytorskim, odpowiadającym wielkości sztuki, którą przedstawia. 205 × 275 mm • 128 stron • 121 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 39,90 zł Arcydzieła i mistrzowie. Siedemdziesiąt spotkań ze sztuką Fascynująca wyprawa w świat sztuki. Siedemdziesiąt esejów naukowców, literatów i artystów opowiada o najwybitniejszych dziełach w historii ludzkości – od prehistorycznych malowideł do malarstwa XX wieku. 200 × 260 mm • 304 strony • 285 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą • PL cena 59,90 zł Boży ludzie. Podróż po kres Europy Monika Bułaj, fotograficzka i pisarka, bada duchowe kresy Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej i Europy Wschodniej. Boży ludzie, jej pierwsza polska książka, to efekt dwudziestu lat podróży tropem mniejszości religijnych i grup etnicznych, m.in. Tatarów, Romów, Łemków, Hucułów, Bojków, Mołokanów i Prygunów, Karaimów i Chasydów. 210 × 280 mm • 312 stron • 229 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 89,90 zł 25 Sztuka Ikony. Najpiękniejsze ikony w zbiorach polskich Dzieje polskiej dyplomacji Sztuka Celem tego niezwykle bogato ilustrowanego albumu jest ukazanie głównych kierunków polskiej polityki zagranicznej od początku istnienia państwa polskiego do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Instytucje i postaci, które miały wpływ na rozwój stosunków dyplomatycznych Polski, ukazane zostały w kontekście historycznym. Bogata ikonografia – reprodukcje dokumentów, historyczne wydarzenia na obrazach mistrzów, skarby polskiej historii i kultury oraz współczesne fotografie istotnych dla Polski miejsc – czynią ten album niezwykłym i wartościowym spotkaniem z polską historią. Projekt graficzny Macieja Buszewicza. 240 × 300 mm • 336 stron • 311 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą • PL cena 149,00 zł Muzea polskie Album przygotowany pod kierunkiem merytorycznym wybitnego znawcy tematu, Doroty Folgi-Januszewskiej, ukazuje historię, współczesność i perspektywy rozwoju polskiego muzealnictwa – dzieje i kolekcje najważniejszych muzeów, najcenniejsze skarby i nowe idee. Publikacja składa się z kilku rozdziałów poświęconych różnym typom muzeów, przygotowanym przez dyrektorów muzeów i badaczy poruszanych zagadnień. Poszczególne części poświęcone zostały m.in.: Muzeom Narodowym, techniki, przyrodniczym, uniwersyteckim, etnograficznym, rezydencjonalnym, muzeum polskim za granicą – i wielu innym zagadnieniom. | Współfinansowane przez MKiDN 240 × 300 mm • 240 stron • 387 zdjęć • oprawa twarda • PL, EN cena 99,00 zł Sztuka II RP Sztuka II RP autorstwa dr Stefanii Krzysztofowicz-Kozakowskiej ukazuje dokonania artystyczne i życie kulturalne Polski w okresie lat 20. i 30. XX wieku. W publikacji poruszane są różnorakie zagadnienia poświęcone architekturze, programom ideowym, sztukom plastycznym, sztuce użytkowej i działalności projektowej, omówiona jest twórczość głównych artystów tego okresu. Bardzo bogaty i zróżnicowany materiał ilustracyjny, obejmujący zarówno reprodukcje dzieł sztuki, jak też zdjęcia archiwalne i współczesne, pozwolił na stworzenie pełnego obrazu rozwoju sztuki polskiej w tym niezwykle ciekawym okresie. Zagadnienia podejmowane w książce nie zostały jeszcze do tej pory opracowane w sposób tak całościowy, publikacja ma zatem charakter nowatorski, a ze względu na swoją zawartość merytoryczną jest interesującym materiałem do dalszych studiów nad polską sztuką dwudziestolecia międzywojennego. | Współfinansowane przez MKiDN 210 × 280 mm • 232 strony • 211 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 64,90 zł 26 Czesław Miłosz. Tak zwane widoki ziemi. Wybór wierszy Sztuka Antologia wierszy Czesława Miłosza inspirowanych miejscami bliskimi poecie, opracowana przez prof. Aleksandra Fiuta. Dzięki utworom, będącym zapiskami z podróży i urywkami wspomnień, oraz odpowiednio dobranym zdjęciom, możemy wędrować śladami poety. Obok polskich tekstów zamieszczono również ich angielskie przekłady, wszystkie zaczerpnięte ze zbiorów aprobowanych lub samodzielnie przekładanych przez Miłosza. 190 × 250 mm • 224 strony • 56 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 79,00 zł Może to wszystko. Wisława Szymborska Zbiór czterdziestu wierszy Wisławy Szymborskiej. Oryginalny projekt graficzny oraz zainspirowane poezją noblistki ilustracje są dziełem lwowskich artystów – Romany Romanyszyn i Andrija Łesiwa. Publikacja w interesujący sposób łączy prace plastyczne i poezję Szymborskiej. 240 × 240 mm • 128 stron • oprawa twarda • PL-UA cena 49,90 zł Moje serce zostało we Lwowie. Antologia poezji lwowskiej Antologia zwierająca ponad pięćdziesięciu wierszy poświęconych „zawsze wiernemu miastu”. Utwory poetów z różnych epok ukazują piękno i wyjątkowy urok Lwowa i odzwierciedlają tęsknotę za utraconym bezpowrotnie światem. Zbiór wierszy został bogato zilustrowany zdjęciami Adama Bujaka. Projekt graficzny Władysława Pluty. | Współfinansowane przez MKiDN 190 × 250 mm • 200 stron • 125 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 49,00 zł 27 Kraków. Obrazy Sztuka Kolejna pozycja z serii Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, tym razem poświęcona wizerunkom Krakowa w malarstwie. Dzieła różnych artystów prowadzą nas przez ulice królewskiego miasta, od Rynku do Wawelu, ukazując świat, który w wielu przypadkach minął już bezpowrotnie. 240 × 300 mm • 208 stron • 174 reprodukcje • oprawa twarda z obwolutą PL-EN • cena 99,00 zł Kresy w sztuce polskiej Album Kresy w sztuce polskiej zawiera najcenniejsze dzieła z obszaru malarstwa i grafiki pochodzące z Muzeum Narodowego w Krakowie, powiązane wspólnym tematem dawnych Kresów Rzeczpospolitej. Prace wielu artystów – od przełomu XVIII i XIX wieku do dwudziestolecia międzywojennego łączy zachwyt nad przyrodą, historią i kulturą kresowych ziem. Zaproponowane przez autorkę rozdziały – Kresy romantyczne, Kresy nostalgiczne, Kresy młodopolskie, Festiwal Huculszczyzny, Ku nowej rzeczywistości – pozwalają na prześledzenie ewolucji motywów i przemian w zainteresowaniu kresową tematyką. Wśród artystów, których dzieła znalazły się w albumie są najwybitniejsi twórcy polskiej sztuki tych czasów – m.in.: Juliusz Kossak, Julian Fałat, Józef Brandt, Józef Chełmoński, Artur Grottger, Leon Wyczółkowski, Jan Stanisławski, Ferdynand Ruszczyc, Józef Pankiewicz, Teodor Axentowicz, Kazimierz Sichulski. Eseje wprowadzające do poszczególnych rozdziałów pozwalają na bliższe zapoznanie się zarówno z biografiami związanych z Kresami artystów, jak też z historią poszczególnych motywów. 240 × 300 mm • 224 strony • 171 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą • PL-EN cena 99,00 zł Polska poetów i malarzy Polska poetów i malarzy to wyjątkowa książka w dorobku wybitnego historyka literatury prof. Franciszka Ziejki. Panorama najważniejszych tematów i motywów poezji XIX wieku ukazuje zmagania pisarzy w walce o zachowanie tożsamości narodowej, niepodległości ducha i odzyskanie upragnionej wolności. Uzupełnieniem tekstu są liczne reprodukcje dzieł najwybitniejszych polskich malarzy. 210 × 280 mm • 480 stron • 176 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 99,00 zł Nagrody 28 Wyjątkowe albumy z serii Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie prezentują twórczość wybitnych polskich malarzy: Jana Matejki, Jana Stanisławskiego, Juliusza Kossaka, Józefa Mehoffera, Zbigniewa Pronaszki, Piotra Michałowskiego, Marii Jaremy, Stanisława Wyspiańskiego. 210 × 280 mm 96 stron (Maria Jerema – 88 stron) ok. 90 reprodukcji (Maria Jerema – 78 reprodukcji) oprawa twarda z obwolutą • PL-EN cena 44,00 zł/egz. 29 Sztuka Kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie Chomik Wincent i świat sztuki: Stanisław Wyspiański, Jan Matejko Sztuka Seria książeczek edukacyjnych Chomik Wincent i świat sztuki to łatwy i przyjazny sposób na zainteresowanie dziecka światem sztuk pięknych – malarstwa, grafiki, rzeźby, sztuk użytkowych. Dostosowane do wieku dziecka (9–12 lat) informacje o epoce, życiu i twórczości poszczególnych artystów. Reprodukcje najwybitniejszych prac malarskich, graficznych i innych. Współfinansowane przez MKiDN 198 × 211 mm • 48 stron • oprawa twarda • PL • cena 16,90 zł 205 × 275 mm • 48 stron • oprawa twarda • PL • cena 16,90 zł O Giotta do Van Gogha Od Fa Fascynujące opowieści o życiu i twórczości dwudziestu najwybitniejszych europejskich malarzy od Giotta do Van na Gogha, przygotowane specjalnie dla młodego czytelnika. Dzięki G św świetnie poprowadzonej narracji, postacie artystów i ich dzieła do dosłownie ożywają na kartach książki, a sztuka odkrywa swoje ta tajemnice. Liczne barwne ilustracje pozwalają na pełny kontakt z arcydziełami malarstwa. Książka ta może stać się pierwszym sp spotkaniem ze sztuką przez wielkie S; jej lekturę ułatwia przystępny st styl, ciekawy projekt graficzny, lubiane przez dzieci różnorodne w wyróżnienia w tekście. Jedna z ramek – Zadanie dla Ciebie – za zachęca do samodzielnych prób malarskich, inna zaprasza na st strony internetowe poświęcone poszczególnym artystom. Poziom m merytoryczny, bogactwo informacji i reprodukcji oraz precyzyjne do dostosowanie książki do potrzeb młodego czytelnika sprawiają, że że pozycja ta jest jedyną tego rodzaju na polskim rynku książki. 250 × 290 mm • 96 stron • 119 zdjęć • oprawa twarda • PL 25 cena 34,90 zł ce Opowieść o arcydziełach malarstwa Kontynuacja doskonale napisanej książki dla młodzieży Od Giotta do van Gogha, ukazującej sylwetki najsłynniejszych malarzy. Tym razem autorka zajęła się najwybitniejszymi dziełami malarstwa światowego. Wybrała 20 spektakularnych prac, od portretu Małżonków Arnolfini do dzieł impresjonistów i każdą z nich opisała w zajmujący, niekiedy zabawny sposób. Młody czytelnik „podpatruje” artystów przy pracy, dowiaduje się kiedy i na czyje zamówienie powstało dzieło, może odczuć klimat epoki i poznać problemy, z którymi borykali się malarze. Doskonała lektura wprowadzająca w świat malarstwa. 250 × 290 mm • 96 stron • 134 zdjęcia • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł 30 31 Polska Polska Polska Polska Wyjątkowy album ukazujący piękno polskiego krajobrazu, skarby przyrody, ślady tradycji i historii, bogactwo zabytków, ale też obraz współczesnego kraju i kierunki jego rozwoju. Dla jak najlepszego zobrazowania tych niezwykle różnorodnych tematów publikację podzielono na cztery części – rozdziały: Zawsze – poświęcony przyrodzie, Wczoraj – dotyczący historii i tradycji, Dzisiaj – przedstawiający naszą współczesność oraz Jutro – w którym poruszono temat przyszłości Polski. Do współpracy przy tworzeniu albumu zaproszono wybitnych naukowców – prof. Henryka Samsonowicza, prof. Michała Kleibera i prof. Franciszka Ziejkę, którzy przygotowali teksty poprzedzające część ilustracyjną. Zgromadzono bogaty zbiór doskonałych fotografii wybitnych polskich fotografików, jak też reprodukcji i zdjęć archiwalnych, które pozwolą jak najlepiej zobrazować podjętą tematykę. 240 × 320 mm • 400 stron • 670 zdjęć • oprawa twarda PL, EN • cena 149,00 zł "t.BLJ #t,SPLVTZ 40 #t#PDJBOCJBZ POLSKA 41 Z AW S Z E "t˅VSBXJF 42 Lilia złotogłów POLSKA "t$[BQMFTJXF #$t.ZT[PØXXZQBUSVKˈDZ[EPCZD[ZJTUBSUVKˈDZEPMPUV Dolina rzeki Bzury X Z AW S Z E 43 32 Polska przyroda Dzięki wyjątkowo pięknym zdjęciom album Polska przyroda ukazuje urodę pejzażu, fauny i flory naszego kraju. Od morza, przez jeziora, łąki, lasy, rzeki aż po góry wędrujemy wraz z autorami fotografii i tekstu, poznając tajemnice natury. Polska 240 × 300 mm • 178 stron • ponad 170 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 79,00 zł Polska. Od morza do gór Polskie krajobrazy, miasta, zabytki, miejsca ważne – wszystko to zebrane w jednym albumie. Zdjęcia najlepszych polskich autorów. Projekt graficzny Władysław Pluta. Nowe, uaktualnione wydanie. 240 × 300 mm • 196 stron • 197 zdjęć • oprawa twarda • PL, EN cena 59,00 zł Polska Nowe wydanie wzbogacono o wiele zupełnie nowych fotografii. Powstały także nowe teksty autorstwa Jacka Tokarskiego. Niezmieniony pozostał kunszt Adama Bujaka. Projekt graficzny Władysław Pluta. Dostępna także wersja w etui. 270 × 300 mm • 348 stron • 205 zdjęć • PL cena 119,00 zł – oprawa twarda z obwolutą cena 149,00 zł – oprawa twarda w etui 33 Kresy w starej fotografii Pełne nostalgii, unikatowe dawne zdjęcia polskich Kresów ze zbiorów Muzeum Historii Fotografii w Krakowie pozwalają czytelnikowi przenieść się w świat, którego już nie ma – Lwów i Wilno, Troki, zamki i dwory, ważne wydarzenia i historyczne postaci tworzą niezwykłą mozaikę nastrojów i księgę pamięci. W ten zapomniany czas wprowadza nas wstęp pisarza, reżysera Janusza Majewskiego, a o dawnych fotografiach opowiada tekst pracowników Muzeum Historii Fotografii – Magdaleny Skrejko oraz Andrzeja Rybickiego. 205 × 275 mm • 112 stron • 194 zdjęcia • oprawa twarda • PL cena 29,90 zł Polska Warszawa w starej fotografii Warszawa w starej fotografii to nowe, zmienione wydanie opublikowanego przed kilkoma laty przez Wydawnictwo BOSZ albumu Warszawa przedwczorajsza. Chcemy, by w odbiorze czytelników ponownie zaistniał świetny tekst zmarłego niedawno wybitnego warszawiaka i varsavianisty – Olgierda Budrewicza. Książka ilustrowana jest archiwalnymi zdjęciami Warszawy, tworzącymi spójny obraz stolicy sprzed lat. 205 × 275 mm • 112 stron • 131 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 29,90 zł Dwór Polski w starej fotografii. Wybór najciekawszych zdjęć Publikacja zawiera wybór najciekawszych zdjęć z wydanego kilka lat temu albumu pod tym samym tytułem. Niewiele zostało z dawnych dworów – symboli tradycji, dawnej kultury i obyczajów, dlatego warto zagłębić się w stare fotografie, które przybliżą nam minione czasy. Wstęp przygotował wybitny historyk sztuki prof. Jan K. Ostrowski. 205 × 275 mm • 80 stron • 100 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 29,90 zł 34 Polska w starej fotografii. Wybór najciekawszych zdjęć Miasto i wieś, ważne wydarzenia i codzienna praca, znane postaci i zwykli mieszkańcy, historyczne siedziby władców i nowoczesne fabryki. Dzięki ciekawemu projektowi graficznemu i urokowi starej fotografii mamy okazję zobaczyć świat naszych przodków. Wstęp przygotowała prof. Daria Nałęcz. Polska 205 × 275 mm • 96 stron • 177 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 24,90 zł Kraków. Fotografie z dawnych lat Album, powstały we współpracy z Muzeum Historii Fotografii, to zbiór archiwalnych zdjęć, na których odnajdujemy znajome, ale jednak inne oblicze królewskiego Krakowa. Tekst Magdaleny Skrejko i prof. Jacka Purchli. Projekt graficzny Władysława Pluty. 270 × 300 mm • 216 stron • 238 zdjęć • oprawa twarda • PL-EN cena 99,00 zł Tatry. Fotografie Tatr i Zakopanego 1859–1914 Album zawiera historyczne zdjęcia Tatr i Zakopanego z początków dziejów fotografii. Zbiór ten stanowi bezcenny materiał archiwalny, prezentując zarazem wysoki poziom artystyczny tych niepowtarzalnych zdjęć. Teksty wprowadzające w klimat albumu napisali: Teresa Jabłońska, Anna Liscar, Stefan Okołowicz i Jacek Kolbuszewski. 270 × 300 mm • 252 strony • 342 zdjęcia • oprawa twarda • PL-EN cena 124,00 zł Nagrody 35 Region Słynne powiedzenie „cudze chwalicie, swego nie znacie” stało się inspiracją do stworzenia serii przedstawiającej poszczególne regiony Polski – ich najcenniejsze skarby, niepowtarzalny klimat, kulturę i atmosferę. Zdjęcia wybitnych fotografików zachęcają do podróży po kartach albumów i po polskiej ziemi. Podkarpacie Polska Poland Polska Mariusz Wideryński 240 × 300 mm 176 stron 170 zdjęć oprawa twarda z obwolutą • PL-EN cena 79,00 zł 240 × 300 mm 184 strony 242 zdjęcia oprawa twarda z obwolutą • PL-EN cena 79,00 zł duży format 240 × 300 mm 144 strony 187 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą PL-EN, PL-DE cena 79,00 zł mini format 140 × 191 mm 64 strony 84 zdjęcia oprawa twarda PL-EN, PL-DE cena 19,00 zł Nagrody duży format 240 × 300 mm 144 strony 118 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą PL-EN, PL-DE cena 79,00 zł mini format 140 × 191 mm 64 strony 50 zdjęć oprawa twarda PL-EN, PL-DE cena 19,00 zł duży format 240 × 300 mm 144 strony 123 zdjęcia • oprawa twarda z obwolutą PL-EN, PL-DE cena 79,00 zł mini format 140 × 191 mm 64 strony 58 zdjęć oprawa twarda PL-EN, PL-DE cena 19,00 zł duży format 240 × 300 mm 144 strony 117 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą PL-EN cena 79,00 zł mini format 140 × 191 mm 64 strony 52 zdjęcia oprawa twarda PL-EN cena 19,00 zł 36 Bieszczady Album o Bieszczadach – piękne fotografie Agnieszki i Włodka Bilińskich, przyroda, krajobrazy, zabytki architektury drewnianej, oryginalne spojrzenie na ten piękny zakątek Polski, wzbogacone poetyckim osobistym tekstem Janusza Szubera i fragmentami jego wierszy. Polska Polska 240 × 300 mm • 192 strony • 144 zdjęcia • oprawa twarda • PL-EN cena 69,00 zł Bieszczady Wspaniałe zdjęcia prezentujące wyjątkowy w swej egzotyce skrawek Polski. Krajobraz i dzika przyroda, Połoniny i Zalew Soliński, urok drewnianych cerkwi i kościołów. 210 × 280 mm • 80 stron • 87 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą • PL-EN cena 40,00 zł Bieszczady. Przewodnik Nowe, zaktualizowane, wydanie znanego i cenionego przewodnika krajoznawczego Wydawnictwa BOSZ. Podręczny format, bogactwo ilustracji i ciekawa szata graficzna stanowi dodatkowy atut praktycznego przewodnika, w którym czytelnik znajdzie wszystko, co turysta powinien wiedzieć o Bieszczadach: opis historii, kultury, zabytków, przyrody, geografii, szlaków turystycznych, propozycje wycieczek. Całość wzbogacają trzydzieści trzy mapy poglądowe oraz aktualne informacje praktyczne. 116 × 220 mm • 278 stron • 119 zdjęć • 26 map • oprawa miękka• PL cena 24,90 zł 100 × 146 mm • 80 stron • 48 zdjęć • 6 map • oprawa miękka • PL cena 9,90 zł 37 Przewodniki Seria przewodników Wydawnictwa BOSZ obejmuje publikacje poświęcone najważniejszym regionom turystycznym kraju, bogato ilustrowane i zaopatrzone w informacje praktyczne oraz mapy. Nowością są przewodniki tematyczne, oferujące czytelnikowi poznanie miejsc i obiektów związanych jedną ideą. 120 × 220 mm 100 × 146 mm – mini 1000 0s 00 museums in Po Poland o 1000 muzeów t Locations listed alphabetically t Museums of all kinds t Information on history, collections, exhibitions t alfabetyczny układ and activities miejscowości t Museum index a guide t wszystkie rodzaje muzeów by collection category t informacje o historii, t Over 2,000 photos zbiorach, ekspozycjach, w Polsce Polska przewodnik działalności muzeów t indeks muzeów według kategorii zbiorów t ponad 2000 zdjęć Nagrody cena 29,90 zł cena 119,00 zł • PL cena 140,00 zł • EN Nagrody cena 29,90 zł • PL cena 79,90 zł • EN cena 39,90 zł cena 29,90 zł Nagrody cena 9,90 zł cena 64,90 zł cena 49,90 zł cena 44,00 zł cena 49,90 zł Nagrody Awards Nagrody cena 44,00 zł cena 54,00 zł cena 49,00 zł cena 39,90 zł cena 34,90 zł 38 .6,Ö*$ Różne 602.¡: 32/6.,&+ 39 Księga smoków polskich Księga smoków polskich to literacki i historyczno-etnograficzny opis 25 legendarnych bestii – smoków, wielkich węży i podobnych im stworów. Autor, historyk i etnolog, kreśli ich wizerunki, dokonując skrupulatnej charakterystyki potworów, przytaczając opracowane na nowo swoim piórem legendy i podania, sięgając do źródeł postaci i wątków, a nawet opisując miejsca związane z potworami. Dzięki temu Księga smoków polskich łączy na swoich kartach elementy popularnonaukowe i stricte literackie, będąc jednocześnie przemyślanym kompendium wiedzy o wyobrażeniach naszych przodków i ich kulturowych źródłach oraz zajmującym czytadłem, wypełnionym opowieściami o krwiożerczych bestiach, zatrwożonych krainach, wyczekujących ratunku księżniczkach, dzielnych rycerzach i sprytnych rzemieślnikach. Całości dopełniają pełne baśniowej atmosfery ilustracje cenionego duetu rysowników Pawła Zycha i Witolda Vargasa. 165 × 235 mm • 144 strony • 29 rysunków • oprawa twarda • PL cena 29,90 zł Różne Duchy polskich miast i zamków Pięknie ilustrowany leksykon duchów, zjaw i upiorów straszących w polskich miastach i zamkach. Autorzy odszukali w polskiej historii i legendach postacie najbardziej znane, ale też te zapomniane, a ciekawe duchy i widma. 165 × 235 mm • 208 stron • 100 rysunków • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł Bestiariusz słowiański, czyli rzecz o skrzatach, wodnikach i rusałkach Studiując rodzime baśnie, podania i legendy, odnosimy wrażenie, iż nasi przodkowie kochali niesamowite opowieści. Przez setki lat historii naszego kraju powstał olbrzymi, barwny świat polskich wierzeń ludowych. Pięknie ilustrowany przez Pawła Zycha i Witolda Vargasa Bestiariusz jest skromną próbą zilustrowania tego bogactwa i ukazania choćby jego części współczesnemu czytelnikowi. 165 × 235 mm • 208 stron • 159 rysunków • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł 40 Jeść!!! W pięknie ilustrowanym leksykonie znany i lubiany językoznawca, prof. Jerzy Bralczyk, omówił sto osiemdziesiąt „smacznych słów”. Są to w większości nazwy apetycznie brzmiących potraw, pozostałe służą jedzeniu lub się z nim kojarzą. Nie jest to jednak przewodnik kulinarny sensu stricto, ponieważ autor przede wszystkim delektuje się nie samym smakiem jedzenia, lecz słowami, ich brzmieniem, urodą i funkcją. Każde hasło zawiera krótki, aczkolwiek treściwy passus etymologiczny, co stanowi dopiero punkt wyjścia do zabawnych rozważań o pełnym często zaskakujących skojarzeń, przysłów ludowych, śmiesznych zwrotów i barwnych powiedzonek. To książka dla wszystkich, nie tylko dla smakoszy, jednak można porządnie zgłodnieć przy jej lekturze. 160 × 235 mm • 240 stron • 362 zdjęcia • oprawa twarda • PL cena 39,90 zł Tragifarsa Fortynbras się upił to opowieść o wydarzeniach na dworze Hamleta, opowiedziana z norweskiego punktu widzenia. Była to pierwsza sztuka napisana przez Janusza Głowackiego na emigracji. To dramat o władzy; autor przyznaje, że skojarzenia, szczególnie wówczas, gdy w 1983 roku pisał tę sztukę, mogły być jednoznaczne politycznie. Dramat wystawiono wielokrotnie, m.in.: w Londynie, Los Angeles, Sarajewie, Moskwie, Krakowie i nowojorskim Actors’ Studio. Publikacja wyróżnia się oryginalnym opracowaniem graficznym autorstwa młodego, utalentowanego projektanta Wojciecha Pawlińskiego, studenta warszawskiej ASP. 205 × 275 mm • 120 stron • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł Legedny zamków karpackich Zbiór 65 ludowych i literackich podań, na nowo opracowanych piórem Bartłomieja Grzegorz Sali. Związane są one z zamczyskami polskich Karpat, wznoszącymi się od przedpola Beskidu Śląskiego po Bieszczady. Dotyczą warowni wyrosłych przed wiekami w głębi gór, w śródgórskich kotlinach lub w najbliższej okolicy karpackich wierchów; obiektów do dziś zachowujących swój blask, jak i pozostających w ruinie. Na kartach książki na nowo ożywają duchy i zjawy, święci i diabły, okrutni panowie i dzielni junacy, namiętni kochankowie i bezwzględni zbójcy. Autor, historyk i etnograf, uzupełnia swe opowieści krótkim zarysem dziejów zamków, a także komentuje wykorzystane motywy w kontekście kulturowym, sięgając do źródeł poszczególnych wątków. W ten sposób praca nabiera elementów popularnonaukowych i edukacyjnych, nie tracąc swego literackiego charakteru. 165 × 235 mm • 160 stron • 31 rysunków • oprawa twarda • PL cena 29,90 zł 41 Różne Fortynbras się upił Polskie ślady na Ukrainie. Przewodnik Bogato ilustrowany przewodnik jest nostalgiczną wyprawą po terenach dzisiejszej Ukrainy, podjętą śladami polskiej historii, pałaców, zamków, wielkich bitew i wybitnych postaci. Autorzy prowadzą czytelnika przez Wołyń, Ziemię Lwowską, Podole, przez miasteczka i wioski położone u stóp Karpat, w dolinie Prutu i Czeremoszu, do miejsc bliskich sercu Polaków, do dziś magnetycznie przyciągających swą atmosferą i niepowtarzalnym klimatem świata, którego już nie ma. 165 × 235 mm • 312 stron • 479 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 44,90 zł Różne Opowieści bieszczadzkie. Nieludzki doktor i inne opowiadania Nowe wydanie zbioru doskonałych opowiadań zmarłego w 2007 roku pisarza, scenarzysty, Jerzego Janickiego. Historie związane z Bieszczadami i ich najbardziej „pionierskim” okresem, w większości sfilmowane. Niezwykłe opowieści, pełne humoru i realizmu. 140 × 205 mm • 296 stron • 4 zdjęcia • oprawa miękka • PL cena 19,00 zł Bieszczady w PRL-u, Bieszczady w PRL-u 2 Zbiór reportaży o Bieszczadach w czasach PRL-u. Prawdziwe, w większości mało znane historie i anegdoty oparte na dokumentach i wywiadach ze świadkami tamtych czasów. Dygnitarze partyjni i łowcy węży, zmiany nazw wsi i zima stulecia, wiece przyjaźni i strajki, tajemnicze mogiły i ośrodki rządowe, pomnik Stalina w Ustrzykach Dolnych, pierwsze bieszczadzkie bazy studenckie, kościół zbudowany w jedną noc i bombowa wizja towarzysza Gierka. W sumie w obu częściach 33 barwne opowieści splecione losami nietuzinkowych postaci. 165 × 235 mm • 272 strony • 147 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 39,90 zł 165 × 235 mm • 248 stron • 218 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł (część 2) 42 Dress code. Tajemnice męskiej elegancji Książka Krzysztofa Łoszewskiego, znanego projektanta mody, ma charakter praktycznego poradnika dla mężczyzn. Autor wprowadza czytelników w tajniki swoistego „kodeksu” ubierania się, w zasady doboru stroju, niewymuszonej elegancji, właściwego doboru marynarki, koszuli czy krawata – do sytuacji, sylwetki i charakteru. Doskonałe konkretne rady, które każdy – niezależnie od zasobności portfela – może wprowadzić w życie, by dobrze wyglądać i poczuć się lepiej. Smart casual. Męski styl Krzysztof Łoszewski, autor bestsellerowej książki Dress code. Tajemnice męskiej elegancji, proponuje tym razem nieco bardziej swobody styl, podpowiada rozwiązania odpowiednie dla każdego mężczyzny, który chce się ubierać elegancko, oryginalnie, kreować własny wygląd, a niekoniecznie musi nosić na co dzień garnitur. Propozycje ubrań na cztery pory roku, liczne porady dotyczące czapek, dżinsów, kurtek, płaszczy, łączenia kolorów, tweedu, doboru butów – to skarbnica wiedzy dla tych, który chcą dobrze wyglądać, a zarazem czuć się swobodnie i nieskrępowanie. To kwintesencja niewyszukanej elegancji. 165 × 235 mm • 192 strony • 98 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 49,90 zł Gentleman. Mam zasady Adam Granville omawia aspekty bycia dżentelmenem doskonałym, krążąc swobodnie pomiędzy kwestiami mody odzieżowej, heraldyki, funkcjonowania rezydencji, doboru alkoholi, a nawet muzyki i leksykografii. W bogato ilustrowanym Gentlemanie omawiane są zagadnienia znane z poradników savoir vivre’u, podręczników etykiety społecznej i biznesowej czy reguł protokołu dyplomatycznego. 210 × 280 mm • 344 strony • 450 zdjęć •oprawa twarda • PL cena 99,00 zł 43 Różne 165 × 235 mm • 208 stron • 138 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 49,90 zł Ze starego albumu. O dawnych fotografiach carte de visite i cabinet portrait Książka dla miłośników i kolekcjonerów starej fotografii. Dzieje dwóch najbardziej popularnych niegdyś formatów zdjęć, opisy pierwszych atelier oraz tajniki zawodu dawnego fotografa. Jednocześnie praktyczny przewodnik po zasadach kolekcjonowania starych fotografii. 190 × 250 mm • 208 stron • 214 ilustracji • oprawa twarda • PL cena 79,00 zł Różne Zioła. Jak zbierać, przetwarzać, stosować Poradnik dla tych, którzy chcą zbierać zioła, suszyć je, przetwarzać i wykorzystywać dla zdrowia i urody. Układ ziół w książce zgodny jest z kalendarzem zbiorów (od wiosny do jesieni). Autorka dokładnie opisuje sposób ich wykorzystania, dolegliwości, na które pomagają, podaje też sprawdzone przepisy na przygotowanie nalewek, naparów, maści i innych ziołowych specyfików. Prezentację roślin ubarwia opowieść o ich etnograficznym i historycznym znaczeniu. 165 × 235 mm • 184 strony • 182 zdjęcia • oprawa twarda • PL cena 39,90 zł Narciarstwo od amatorów do zawodowców Książka ma charakter poradnikowy. Napisali ją dwaj uznani profesjonaliści: Marcin Szafrański – olimpijczyk, 12-krotny mistrz Polski i komentator sportowy – oraz Maciej Bydliński, mający na swoim koncie 2 mistrzostwa Polski oraz udział w Mistrzostwach Świata i Pucharze Świata. Autorzy dzielą się swoim doświadczeniem, kierując cenne wskazówki, uwagi i zalecenia zarówno do stawiających pierwsze kroki na nartach, jak i do zawodników. Kolejne rozdziały poświęcone są doborowi i dopasowaniu sprzętu, rozgrzewce na stoku, pozycji narciarza, poszczególnym fazom skrętu oraz balansowi ciałem. Książkę uzupełnia część poświęcona jeździe sportowej oraz zestawy ćwiczeń przewidzianych dla narciarzy poza sezonem. Do publikacji dołączono płytę DVD z filmem instruktażowym. CD – ROM 176× 250 mm • 128 stron • 117 zdjęć • oprawa zintegrowana • PL cena 49,00 zł 44 Sztuka portretu. Podręcznik dla początkujących i średniozaawansowanych Autorski podręcznik Izabeli Marcinek przeznaczony dla osób malujących portrety oraz dopiero chcących się tego nauczyć. Przemyślana konstrukcja książki prowadzi czytelnika od zagadnień najogólniejszych i najprostszych technicznie do tematyki bardziej szczegółowej i zaawansowanego warsztatu. Bogactwo ilustracji – zwłaszcza w zasadniczej, praktycznej części książki – pozwala na porównywanie efektów własnych prac z wzorcem i pomaga osiągnąć doskonałość w sztuce portretowania. Design. Wykłady i rozmowy o projektowaniu przyszłości Wielowątkowa opowieść o designie autorstwa Janusza Kaniewskiego, jednego z najbardziej wszechstronnych i uznanych projektantów młodego pokolenia. Pracuje dla wielu światowych marek, współpracuje z największymi pracowniami projektowymi na świecie, prowadzi wykłady i warsztaty. Buty narciarskie ze specjalnym rozcięciem, organy odlane z lodu na Antarktydzie, meble, komfortowe fotele do pociągu, nowoczesna stacja paliw, a przede wszystkim samochody – takich firm jak Ferrari, Mercedes, Fiat – to wszystko związane jest z pracą autora, z jego „know-how”, i o tym pisze w książce, zdradza także źródła inspiracji. Ta bogato ilustrowana publikacja zawiera omówienie wielu ciekawych projektów, opisy procesów powstawania produktów, a także interesujące wywiady, artykuły czy przemyślenia projektanta. Pozycja obowiązkowa dla osób zainteresowanych sztuką designu. 205 × 275 mm • 176 stron • 166 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 59,90 zł Szable świata Książka poświęcona jest szablom wielu państw i narodów. Wśród analizowanych egzemplarzy pojawiają się rosyjskie, węgierskie, armeńskie, mołdawskie, tureckie, arabskie, perskie, mongolskie i oczywiście polskie. Opracowanie Wojciecha Zabłockiego określa zasadnicze typy szabel bojowych przede wszystkim na podstawie ich charakterystycznych cech funkcjonalno-konstrukcyjnych. 210 × 280 mm • 264 strony • oprawa twarda • PL cena 59,00 zł 45 Różne 205 × 275 mm • 242 strony • oprawa twarda • PL cena 49,90 zł Rysunki różne, kwadratowe i podłużne Publikacja z serii Uśmiechnij się :-) zawiera ponad trzysta rysunków znanego i popularnego rysownika Edwarda Lutczyna. W książce znalazły się zarówno historyjki obrazkowe, jak też żarty rysunkowe. Dawka humoru i uśmiechu dla każdego. 168 × 238 mm • 128 strony • 337 rysunków • oprawa twarda • PL cena 34,00 zł Różne O wszystkim Książka Olgierda Budrewicza i Wiesława Ochmana O wszystkim jest zapisem „rozmowy rzeki”. Z niezliczonych anegdot wyjętych z bogatego doświadczenia zawodowego i życiowego wybitnego tenora operowego i słynnego podróżnika – tworzy się prywatna historia polskich i światowych wydarzeń kilku ostatnich dekad. 190 × 250 mm • 152 strony • 175 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 49,00 zł Odeon. Felietony filmowe Wybór tekstów poświęconych tematyce filmowej autorstwa Stanisława Janickiego, autora cyklicznego programu „W starym kinie”, wybitnego znawcę tematu. Felietony w wersji radiowej ukazywały się w audycji „Odeon Stanisława Janickiego” w RMF Classic. Autor poświęca uwagę zarówno klasycznemu okresowi rozwoju kina hollywoodzkiego, jak też początkom filmu polskiego, wybitnym dzieciom kinematografii europejskiej, opowiada nam także o swojej prywatnej filmotece – wyborze filmów mistrzowskich, tych znanych, ale także tych, które warto ocalić od zapomnienia. Pozycja obowiązkowa dla miłośników kina. Do publikacji dołączono płytę CD z felietonami autora. 165× 235 mm • 264 strony • 111 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 44,90 zł CD – ROM 46 Odczytywanie na nowo. Rozmowy z Mieczysławem Tomaszewskim Książka jest wywiadem z Mieczysławem Tomaszewskim – muzykologiem, znawcą twórczości Fryderyka Chopina i edytorem muzycznym. Prof. Tomaszewski jest autorem ponad 250 tekstów naukowych, dotyczących m.in. pieśni romantycznej, chopinologii czy polskiej muzyki współczesnej. W książce wspomina zarówno swoje dzieciństwo, jak i czas nauki, pracy, sukcesów, współpracowników i znanych artystów. Uzupełnieniem wywiadu jest wykaz prac profesora. 162 × 232 mm • 224 strony• 106 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 49,00 zł Arcyciekawy zapis refleksji i przemyśleń kolekcjonera, pasjonata i miłośnika sztuki prof. Jerzego Stelmacha, prawnika, filozofa, autora licznych publikacji, poświęconych m.in. filozofii prawa. Książka ta jest przede wszystkim opowieścią o filozofii kolekcjonowania sztuki. Autor porusza jednak jeszcze co najmniej kilka innych kwestii. Stara się pokazać, jak wielkie znaczenie może mieć pasja w życiu każdego człowieka, zwłaszcza we współczesnym świecie, wśród cywilizacji tandety, przypadku i nadmiaru. Zajmuje się też problemem granic sztuki i jej interpretacji. Niewielka książeczka, składająca się z siedmiu krótkich rozdziałów, dających się zresztą czytać w dowolnej kolejności i niezależnie od siebie, to po prostu komentarz do własnej kolekcjonerskiej przygody autora. Ostatecznie jednak, jak stwierdza w zakończeniu: nie o słowa tu chodzi, nawet jeśli są ważne, lecz o to wszystko, co znajduje się po drugiej stronie słów, czyli właśnie o rzeczy, ludzi i o uporczywe upodobanie. 150 × 240 mm • 200 stron • 14 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 39,90 zł Słownik warszawski S Słownik warszawski Olgierda Budrewicza to podróż w czasie i w przestrzeni. Znany pisarz w krótkich, osobistych tekstach przedstawia miejsca, zjawiska i postacie związane z przeszłością i współczesnym obliczem stolicy. Książkę wzbogacają oryginalne rysunki Juliana Bohdanowicza. 125 × 197 mm • 376 stron • 149 ilustracji • oprawa twarda • PL cena 49,90 zł 47 Różne Uporczywe upodobanie. Zapiski kolekcjonera Wzory i obrazy natury ukryte w kamieniu Album zaciekawi miłośników natury, kolekcjonerów minerałów, ludzi sztuki oraz wszystkich tych, którzy po prostu kochają piękno. Jest pierwszą na rynku polskim publikacją, która traktuje o substancji mineralnej, a równocześnie nie eksponuje okazów minerałów i skał jako takich. Przedstawia abstrakcyjne wzory i niezwykłe obrazy powstałe we wnętrzu „kamienia” – skały w efekcie naturalnych procesów geologicznych. Te piękne i niemal nieznane kreacje natury wydobywane są głównie z agatów, jaspisów, tworzą też oryginalne fraktalne grafiki. Zadziwiają „tematyką” i stylem, pokrewnym często dziełom znanych malarzy. Niektóre z tych małych dzieł sztuki eksponowane już były na wystawie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. | Publikacja współfinansowana przez Fundację Polska Miedź. 210 × 280 mm • 128 stron • 142 zdjęcia • oprawa twarda • PL cena 39,90 zł Różne Meteoryty. Oblicza gości z kosmosu Bogato ilustrowana książka w fascynujący sposób przedstawia zagadnienia dotyczące meteorytów – ich genezy, budowy, najsłynniejszych spadków. Pośród ilustracji, prócz fotografii meteorytów, są także zdjęcia mikroskopowe pramaterii słonecznej, jak również zdjęcia trójwymiarowe, które znalazły się także na dołączonej płycie CD. 210 × 280 mm • 120 stron • 215 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 59,00 zł CD – ROM Wielcy odkrywcy 40 wnikliwych biografii największych podróżników umieszczonych w barwnym kontekście historycznym ich pionierskich wyczynów. Tematy kolejnych części to: oceany, ziemia, rzeki, lód polarny, pustynie, życie na Ziemi oraz nowe granice. Specjalny dodatek o polskich odkrywcach napisał słynny eksplorator i reporter Jacek Pałkiewicz. 186 × 246 mm • 304 strony • 204 zdjęcia • oprawa twarda z obwolutą PL • cena 44,90 zł 48 Kamienie milowe cywilizacji Książka dla wszystkich, którzy interesują się historią człowieka i świata. Autorzy podjęli się bardzo trudnego zadania – odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób rozwijała się nasza cywilizacja, co sprawiło, że podążyła w takim, a nie innym kierunku. W kolejnych rozdziałach starają się wskazać i opisać przełomowe odkrycia, wydarzenia i przemiany. Różne 195 × 265 mm • 192 strony • 140 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 34,90 zł 1000 języków 1000 języków to ciekawie napisany i bogato ilustrowany leksykon języków świata. Zostały one uporządkowane według regionów, a każdy artykuł zawiera informacje o liczbie użytkowników, zasięgu terytorialnym, powstaniu i rozwoju oraz charakterystycznych cechach języka. 205 × 260 mm • 288 stron • ponad 550 zdjęć • oprawa twarda • PL cena 44,90 zł Najwspanialsze miasta w dziejach świata Książka jest fascynującą wędrówką po najwspanialszych miastach, jakie istniały i istnieją na świecie. Bogato ilustrowane eseje, napisane przez wybitnych znawców tematu – historyków, badaczy kultury – prowadzą czytelnika przez zakamarki dziejów cywilizacji. Pierwsze takie kompendium na polskim rynku. 200 × 260 mm • 304 strony • 290 zdjęć • oprawa twarda z obwolutą • PL cena 59,90 zł 49 Współfinansowane przez MKiDN Końcówki Współfinansowane przez MKiDN Nagrody 50 Końcówki Nagrody 51 Końcówki Warmia Mazury Nagrody 52 Książka września 2012 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI” w kategorii przewodniki. Śladami słynnych zbrodni Wyróżnienie w konkursie Najlepsze Publikacje Turystyczne 2010 Roku w kategorii przewodnik ilustrowany przyznane przez „Magazy Literacki KSIĄŻKI”. Foto Beksiński Wyróżnienie honorowe w 52. konkursie na Najpiękniejszą Książkę Roku 2010 organizowanym przez PTWK. Polska poetów i malarzy Nagroda Feniks 2012 w kategorii literackiej. Boży Ludzie Nominacja do nagrody im. Beaty Pawlak. Nominacja do nagrody Feniks 2012 w kategorii edytorstwo. Dzieje polskiej dyplomacji Wyróżnienie honorowe w 51. konkursie na Najpiękniejszą Książkę Roku 2010 organizowanym przez PTWK. Wyróżnienie nagrodą KLIO 2011 w kategorii edytorskiej. Akty Wyróżnienie honorowe w 51. konkursie na Najpiękniejszą Książkę Roku 2010 organizowanym przez PTWK. Chopin. Plakat polski Wyróżnienie honorowe w 51. konkursie na Najpiękniejszą Książkę Roku 2010 organizowanym przez PTWK. Przewodnik Mazowsze Wyróżnienie w konkursie Najlepsze Publikacje Turystyczne 2010 Roku w kategorii przewodnik ilustrowany przyznawanego przez „Magazyn Literacki KSIĄŻKI”. Chopin - edycja luksusowa Nagroda w konkursie Pióro Fredry 2010. Wyróżnienie nagrodą KLIO 2010 w kategorii edytorskiej. Medal Europejski przyznany przez Business Centre Club przy wsparciu MSZ. Chopin Złota Róża dla profesora Tomaszewskiego. Główna nagroda w kategorii albumy w 50. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2009 organizowanym przez PTWK. Nagroda honorowa w konkursie Edycja Chopin 2010. Nagroda honorowa Towarzystwa Bibliofilów Polskich za opracowanie graficzne. Ach! Plakat filmowy w Polsce Nagroda w konkursie Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2009. Wyróżnienie w konkursie EDYCJA na Książkę Edytorsko Doskonałą. Herbert i Norwid. Znaki na papierze Główna nagroda w kategorii literatura piękna w 48. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2007 organizowanym przez PTWK. Główna nagroda w X konkursie EDYCJA, organizowanym przez miesięcznik informacyjny „Wydawca” za dostosowanie koncepcji graficznej do różnorodnego materiału graficznego i znalezienie wspólnej formuły prezentacji autorów odległych od siebie epok. Kraków w Europie Środka Książka marca 2008 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Główna nagroda w kategorii książki naukowe, popularnonaukowe w 48. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2007 organizowanym przez PTWK. Bieszczady (A. i W. Bilińscy) Wyróżnienie honorowe Prezesa Międzynarodowych Targów Poznańskich podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON 2007. Małopolska. Przewodnik III miejsce w kategorii przewodników w XVI Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON 2007. 53 Nagrody Nagrody 1000 muzeów w Polsce Pisane światłem Wyróżnienie w konkursie Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2007 podczas 16. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Wyróżnienie w 48. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2007 organizowanym przez PTWK. Jan Jerzy Pinsel Główna nagroda w kategorii albumy w 47. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2006 organizowanym przez PTWK. Książka sierpnia 2007 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Rafał Malczewski Nagroda w konkursie Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2006 podczas 15. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Wyróżnienie w 47. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2006 organizowanym przez PTWK. Łemkowszczyzna II miejsce w kategorii albumów w XV Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON 2006. Zapomniani. My, Żydzi kresowi Nominacja w konkursie Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2006 podczas 15. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Wielka ciekawość Wyróżnienie w 47. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2006 organizowanym przez PTWK. Akt 2 Książka maja 2006 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Żaglowce świata Książka czerwca 2005 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Wielkopolska II miejsce w kategorii albumów w XIV Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON 2005. Warszawa przedwczorajsza Wyróżnienie w 45. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2004 organizowanym przez PTWK. Książka stycznia 2005, nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej, przyznawana przez Ministerstwo Kultury, stołeczny magistrat, bibliotekarzy i księgarzy. Nagroda KLIO w kategorii varsaviana. PRL. Rekwizyty Wyróżnienie w 45. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2004 organizowanym przez PTWK. Nagroda w konkursie Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2004 podczas 13. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Bruno Schulz Książka Roku 2004 w kategorii albumy w podsumowaniu dokonanym przez „Magazyn Literacki KSIĄŻKI”. Wcześniej album był Książką kwietnia 2004. Skarby Rzeczypospolitej Książka stycznia 2004 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Transalpinum Wyróżnienie w 45. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2004 organizowanym przez PTWK. Tatry. Fotografie Tatr i Zakopanego 1859–1914 Nagroda w konkursie Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2003 podczas 12. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Wyróżnienie w konkursie EDYCJA Anno Domini 2002/2003 organizowanym przez miesięcznik informacyjny „Wydawca”. Wilk GRAND PRIX w 44. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2003 organizowanym przez PTWK. Książka czerwca 2004 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. San Książka kwietnia 2003 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Nagrody Nagrody 54 Książka sierpnia 2003 w „Magazynie Literackim KSIĄŻKI”. Mistyczne Średniowiecze Wyróżnienie w 44. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2003 organizowanym przez PTWK. Wiersze. Zielniki Wyróżnienie w 44. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2003 organizowanym przez PTWK. Nagroda główna w konkursie O Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2003 podczas 12. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. Picasso. Przemiany Wyróżnienie w 43. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2002 organizowanym przez PTWK. Nominacja w konkursie O Pióro Fredry na Najlepszą Książkę Roku 2002 podczas 11. Wrocławskich Promocji Dobrych Książek. III miejsce w kategorii albumów w X Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON 2001. Wyróżnienie w 42. Konkursie „Najpiękniejsze Książki Roku 2001” organizowanym przez PTWK. Seria albumów BOSZ-Polska Rzeczy pospolite Nikifor Wyróżnienie w 41. konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2000 organizowanym przez PTWK. Polska (A. Bujak) I miejsce w kategorii albumów w IX Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON 2000. Książka Jesieni 2000 – wyróżnienie Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych. Bieszczady (T. Budziński) I miejsce w kategorii albumów w VIII Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON ’99. Bieszczady. Przewodnik II miejsce w kategorii przewodników w VII Ogólnopolskim Przeglądzie Książki Krajoznawczej i Turystycznej podczas Międzynarodowego Salonu Turystycznego TOUR SALON ’98. Nagrody Nagrody Akt 55 5HSURGXNFMHG]LHã polskich artystów LIRWRJUDÀNyZ Kossak Tatry Dwór Kraków Mehoffer %HNVLęVNL Warszawa Bieszczady 6SU]HGDİUHSURGXNFMLG]LHãSROVNLFKDUW\VWyZLIRWRJUDÀNyZ Profesjonalne przygotowanie prac artystycznych 'UXNQDSãyWQLHLSDSLHUDFKIRWRJUDÀF]Q\FK w w w. b o s z a r t . p l