Zespó Krótkiego Jelita - zalecenia ywieniowe

Zespół Krótkiego Jelita - zalecenia żywieniowe
Żywienie doustne w zespole krótkiego jelita jest jedynie uzupełnieniem leczenia żywieniowego
drogą pozajelitową lub dojelitową.
Zespól krótkiego jelita (ZKJ) jest złożoną jednostką chorobową, w której nie można jednoznacznie
określić ścisłych zaleceń żywieniowych, odnoszących się do ogółu chorych.
W zależności od wyciętego odcinka jelita, długości pozostawionego jelita, dokonanych
wyłonień jelita oraz chorób współistniejących, istnieje wiele modyfikacji diety wobec
indywidualnych potrzeb pacjenta.
W niniejszym artykule przedstawiono ogólne zalecenia żywieniowe, które to zawsze
powinny być skonsultowane z lekarzem prowadzącym leczenie oraz dostosowane do potrzeb
konkretnego chorego. Wytyczne te nie mogą stanowić uniwersalnej diety w zespole krótkiego
jelita.
Zalecenia dietetyczne w niniejszym artykule, dotyczą tylko i wyłącznie chorych,
którym ze względu na dobraną formę leczenia, lekarz prowadzący wyraził zgodę na
spożywanie pokarmów doustnie.
Odpowiednia dieta w chorobach jelit ma ogromne znaczenie. Może wpływać pozytywnie na proces
leczenia lub przyczyniać się do pogorszenia stanu zdrowia. Dlatego też dieta powinna być
łatwostrawna o obniżonej zawartości błonnika pokarmowego. Produkty nie powinny wzmagać
procesów fermentacyjnych w jelicie, które to mogą powodować silne wzdęcia lub biegunki. Do
takich produktów należy zaliczyć na przykład produkty mleczne.
Dieta wraz prowadzonym leczeniem żywieniowym ma dostarczyć wystarczająca ilość
energii, jak również pokryć zapotrzebowanie na wszystkie składniki pokarmowe tj. białko, tłuszcze
i węglowodany oraz witaminy i składniki mineralne. Jest do ogromnie ważne, ponieważ wszelkie
choroby jelit należą do chorób wyniszczających organizm.
Sposób żywienia ubogi w energię lub w którykolwiek składnik pokarmowy i mineralny,
może prowadzić do niedożywienia lub wyniszczenia. W związku z tym należy, dietą doustną
uzupełniać leczeniem żywieniowym, prowadzonym przez wyspecjalizowany zespół żywieniowy.
Często zdarza się, że chorzy z chorobami jelit cierpią na brak apetytu, dlatego posiłki
powinny być w miarę możliwości podane w atrakcyjnej formie, odpowiedniej konsystencji, o
dopasowanych walorach smakowych, kolorystycznych i zapachowych. Ponadto zaleca się
regularnie spożywać posiłki, dokładnie przeżuwać, jeść spokojnie, bez pośpiechu i co istotne w
dobrej atmosferze.
Źródłem białka w diecie są chude mięsa- cielęcina, królik, młody drób, indyk
Źródłem węglowodanów są:
 produkty zbożowe nisko błonnikowe – biała mąka, drobne białe kasze, pieczywo pszenne
jasne (lekko czerstwe), biały ryż, biały makaron,
 warzywa – młode, nisko błonnikowe, w postaci gotowanej i rozdrobnionej np. gotowana
marchew, ziemniaki w postaci beztłuszczowego pure, zupy warzywne
 owoce – gotowane lub pieczone np. jabłko pieczone
W żywieniu należy unikać źródeł tłuszczu, w niewielkich ilościach można skorzystać ewentualnie z
olejów roślinnych lub masła.
Dodanie tłuszczu do potrawy czyni ją ciężkostrawną, co jest sprzeczne z założeniami omawianej
diety.
Ze względu na działanie drażniące na ścianę jelita niektórych substancji, zabrania się stosowania:
 ostrych przypraw i octu
 alkoholu
 kawy prawdziwej
Powinno się zaniechać palenia tytoniu.
Produkty i potrawy
Dopuszczalne
Przeciwwskazane
Produkty zbożowe
Biały ryż, kasza manna,
Produkty z pełnego przemiału,
kus-kus,
jaglana,
biały razowe i pełnoziarniste, chleb
makaron, białe pieczywo lekko razowy,
żytni,
pieczywo
czerstwe, biszkopty
chrupkie, pieczywo z otrębami,
pszenno - razowe, graham,
pieczywo świeże – ciepłe, musli
Warzywa
Gotowane, rozdrobnione lub
przetarte:
marchew,
dynia,
buraki,
ziemniaki
gotowane,
pietruszka, pomidor bez skórki,
Owoce
Dojrzałe, soczyste, bez pestek i Gruszki,
wiśnie,
śliwki,
skóry: jagodowe w postaci pomarańcze,
mandarynki,
przecierów,
brzoskwinie, owoce marynowane, suszone
morele,
banany,
jabłka
pieczone, gotowane
Produkty mięsne
Chuda
cielęcina,
królik,
kurczak, indyk, chude ryby
młoda wołowina (w małych
ilościach,
po
usunięciu
tłuszczu)
Wieprzowina, baranina, gęsina,
kaczki, tłuste ryby, mięsa
smażone i marynowane, mocno
wędzone, produkty o niskiej
jakości, z dużą zawartością
tłuszczu
lub
innych
wypełniaczy
np.
pasztety,
konserwy, parówki, mielonki
Przyprawy
Przyprawy ziołowe:
koper, pietruszka, bazylia,
oregano, tymianek, majeranek,
melisa, lubczyk,
Cukier i sól w małych ilościach,
Pieprz w dużych ilościach,
papryka
i
chili,
curry,
musztarda, ziele angielskie, liść
laurowy, gałka muszkatołowa,
gorczyca, kolendra, imbir,
gotowe
mieszanki
przyprawowe, ocet
Napoje
Woda, słaba herbata, herbaty
owocowe,
ziołowe,
kawa
zbożowa, rozcieńczone soki
warzywne
Kawa naturalna, mocna herbata,
woda
smakowa,
napoje
gazowane, zagęszczone soki
owocowe i warzywne, syropy
owocowe,
mleko,
napoje
alkoholowe
Desery
Kisiel, budyń na wodzie, Tłuste ciasta i kremy, torty,
galaretki owocowe (naturalne), desery z alkoholem, czekolada,
biszkopty, przeciery owocowe, batony, lody, chałwa, wyroby
kakaowe, orzechy,
Warzywa kapustne, cebula,
czosnek, pory, strączkowe,
ogórki, brukiew, rzodkiew,
rzepa,
kalarepa,
szczaw,
rabarbar,
szczypiorek,
ziemniaki smażone, frytki
Obróbka termiczna produktów
Dopuszczalna
Przeciwwskazana
Gotowanie w wodzie i długotrwałe na parze
Smażenie
Duszenie bez obsmażania
Grillowanie
Pieczenie w obecności dużej ilości wody
Pieczenie
Duszenie z obsmażaniem
Proponowana ilość posiłków to 5-6 dziennie, zasada mało a często. Ostatni posiłek na 2godziny
przed snem.
Porcja posiłku powinna być ustalona indywidualnie, ze względu na charakter choroby. Przeważnie
nie powinna przekraczać jednorazowo objętości standardowej szklanki.
Podaż płynów uzależniona jest od decyzji lekarza prowadzącego leczenie.
Podsumowując, żywienie w zespole krótkiego jelita przewiduje małe porcje lekkostrawnego
jedzenia, o obniżonej zawartości tłuszczu i błonnika pokarmowego. Nie powinno zawierać
produktów wzdymających oraz wzmagających fermentację.
Stanowi uzupełnienie procesu leczenia choroby i dlatego też powinno być konsultowane z lekarzem
prowadzącym.
Ciekawe propozycje posiłków, mające urozmaicić dietę lekkostrawną
 Galaretka mięsna/ rybna: wywar warzywny, żelatyna, warzywa: marchew, pietruszka,
 Zupy krem:
a) pomidorowa (bez pestek i skórki) z kaszą kus – kus z szczyptą pieprzu, bazylii
b) krem z marchewki z cynamonem, zagęszczona ziemniakiem gotowanym
c) krem z dyni
 Krem z selera zagęszczany ziemniakiem gotowanym, pietruszka korzeń i natka
 Zupa rybna z pietruszką i bazylią , warzywa: pietruszka, marchew, pomidor bez skóry.
 Pulpety z indyka/kurczaka (z ryżem lub biała bułka namoczona w wodzie) z ziołami
prowansalskimi, ugotować na wywarze warzywnym, ziemniaki z koperkiem
 Kasza manna na wodzie, przecier z jagód/malin
 Gołąbki warzywne- liście winogron, pulpety z indyka/kurczaka, biały ryż, pieprz, bazylia
 Pierś z kurczaka/indyka pieczona w płynie z jabłkiem lub morelą, podawana z kaszą
jaglaną
 Pieczone bataty z cynamonem,
 Mus z mleka ryżowego i banana
 Spaghetti – biały makaron, sos pomidorowy z bazylią z czosnkiem (w proszku) (pomidory
ugotować i przetrzeć przez sitko).
 Pierogi z dorszem gotowanym z ziołami: tymianek, pieprz, papryka słodka.
 Biszkopt z jabłkiem pieczonym
 Faszerowany pomidor – pomidor faszerowany kasza kus-kus z ziołami, pietruszką –
pieczony w piekarniku
Materiały przygotował:
mgr Jeremi Szypnicki
dietetyk kliniczny