Mapa Kultury
Transkrypt
Mapa Kultury
Pobrano z portalu Mapa Kultury 24.01.2011 Stanisław i Placyda Bukowscy dla Białegostoku ____________________________ autor: Filip Makowiecki Przed wojną wiedli szczęśliwe życie w Wilnie i to właśnie tam chcieli zamieszkać na stałe. Tuż przed wybuchem wojny, w sierpniu 1939 roku, kupili nawet działkę budowlaną w pobliżu miasta. Nie spodziewali się, że wojenna zawierucha spowoduje tak ogromne zmiany w ich życiu. Przesunięcie granic sprawiło, że po wojnie osiedli na stałe w rodzinnym mieście Placydy – Białymstoku. Placyda, absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, dawna uczennica profesora Ludomira Sleńdzińkiego, a także młodzieńcza miłość Czesława Miłosza, nie miała szczególnie dużych możliwości rozwoju swojego talentu malarskiego w mieście spustoszonym przez wojnę. Również Stanisław, znany między innymi z projektów przebudowy placu katedralnego w Wilnie, raczej nie marzył wcześniej o przeprowadzce do Białegostoku. Choroba syna, Andrzeja, który cierpiał na zespół Downa, sprawiła jednak, że postanowili tu zostać. Bukowski szybko znalazł pracę przy odbudowie zniszczonych białostockich zabytków. Samodzielnie lub z grupą współpracowników z Pracowni Konserwacji Zabytków Architektury, założonej z Władysławem Paszkowskim, ówczesnym wojewódzkim konserwatorem zabytków, podniósł z gruzów centrum miasta, między innymi Rynek Kościuszki i znajdujące się przy nim klasztor Sióstr Miłosierdzia oraz zbrojownię; Pałacyk Gościnny i budynek Loży Masońskiej przy ulicy Kilińskiego; komorę celną przy alei Jana Pawła czy jedną z kamienic przy ulicy Sienkiewicza. Najważniejszym projektem była jednak odbudowa Pałacu Branickich wraz z ogrodami. Na uwagę zasługują budynki sakralne, do których powstania przyczynił się Bukowski. Tuż po przybyciu do miasta w 1945 roku przejął on po śmierci Oskara Sosnowskiego zwierzchnictwo nad budową kościoła Świętego Rocha. Skonstruował mur wokół wzgórza, który miał zapobiec dalszemu osuwaniu się skarpy, był także autorem ołtarzy Matki Boskiej Różańcowej i Świętego Antoniego. Placyda Bukowska zaprojektowała natomiast witraże w tym kościele. Małżonkowie współpracowali również przy budowie świątyni Niepokalanego Serca Maryi na Dojlidach – malarka wykonała niektóre z elementów wystroju wnętrza budowli zaprojektowanej przez męża. Stanisław Bukowski projektował również budynki użyteczności publicznej, między innymi Dom Partii przy Placu Uniwersyteckim oraz Hotel Miejski (obecnie Cristal) przy ulicy Lipowej. Warto wspomnieć, że budynek hotelu zdobił usunięty podczas późniejszej przebudowy neon przedstawiający Damę Kameliową autorstwa Placydy – był to kolejny z wielu owoców ich artystycznej współpracy. Mimo że Bukowski wykonywał projekty na zlecenie władz komunistycznych, nie wahał się krytykować ich decyzji. Spór o przeznaczenie Pałacu Branickich, w którym umieszczono Akademię Medyczną, zamiast otworzyć tam, zgodnie z projektem, dom kultury, doprowadził do wyłączenia Bukowskiego z dalszych prac przy odbudowie. Architekta konsekwentnie pomijano także przy nadawaniu odznaczeń państwowych. Stanisława nagrodzili jednak znajomi, którzy zamówili jego popiersie i w tajemnicy umieścili je na tympanonie ogrodowej fasady pałacu. Można też powiedzieć, że niepokornego architekta, już pośmiertnie, nagrodziła historia. Jego znajomi i rodzina wspominali, że siedzibę KW PZPR zaprojektował w taki sposób, żeby budynek łatwo można było zaadaptować na potrzeby uczelni wyższej – obecnie w Domu Partii mieści się Uniwersytet w strona 1 / 2 Pobrano z portalu Mapa Kultury Białymstoku. Chciał również przywrócić oryginalne zagospodarowanie terenu przy białostockim ratuszu – i to marzenie się spełniło, a nieuporządkowany skwer zastąpił plac miejski. O małżeństwie Bukowskich nie zapominają także białostoczanie. Po latach twórczość Placydy Bukowskiej została przypomniana w Galerii im. Sleńdzińskich, z których pochodził jej malarski mistrz – Ludomir. Imieniem Stanisława Bukowskiego została natomiast niedawno nazwana jedna z białostockich ulic. strona 2 / 2