pobierz całe sprawozdanie - Katedra Genetyki, Hodowli i

pobierz całe sprawozdanie - Katedra Genetyki, Hodowli i

SPRAWOZDANIE O STANIE REALIZACJI ZADANIA
z wykonania badań podstawowych na rzecz postępu biologicznego w produkcji
roślinnej w latach 2008-2013.
1. Zadanie nr 98
2. Nazwa tematu: Identyfikacja różnorodności biologicznej Capsicum
annuum L. i Lycopersicon esculentum Mill.
3. Podmiot realizujący temat: Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii
Roślin
4. Wydział: Ogrodnictwa Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, SGGW
5. Kierownik tematu: prof. dr hab. Katarzyna Niemirowicz-Szczytt
Wykonawcy: dr hab. Grzegorz Bartoszewski, prof. dr hab. Janina Gajc-Wolska, mgr Teresa Gałecka,
dr Aleksandra Korzeniewska, mgr Jadwiga Radzanowska, mgr Marta Romać, magistranci,
inżynieranci, pracownicy techniczni.
Podsumowanie doświadczeń prowadzonych w latach 2008 – 2013, zadanie nr
98.
1. Papryka
Celem badań rozpoczętych w 2008 roku nad heterostylią było otrzymanie roślin
(rekombinantów) o silnie wyrażonej cesze, o żółtych liścieniach (cecha markerowa)
i odpowiednich cechach owocu. Materiałem badawczym były 73 populacje. Otrzymano
zróżnicowane rekombinanty.
Celem badań nad roślinami męskosterylnymi z genem ms8 było otrzymanie
rekombinantów o poprawionym kształcie owocu – najlepiej typu blok. Realizując to zadanie
badano 35 populacji. Otrzymano zróżnicowane rekombinanty
W przypadku biometrycznego modelowania owocu celem doświadczenia była ocena
linii papryki słodkiej pod względem masy owocu z podziałem na część jadalną i niejadalną
oraz innych cech tych materiałów roślinnych. Badane formy różniły się znacznie pod
względem wielkości gniazda nasiennego. Procentowy udział części niejadalnych w całym
owocu wynosił od 10,7 do 24,2%. Jest to cecha, której warto poświęcić więcej uwagi.
W ramach badań nad doskonaleniem markerów molekularnych genu męskiej
sterylności podjęto próbę konwersji markerów RAPD w markery scharakteryzowane
sekwencyjnie typu SCAR. Wykonano klonowanie i analizę restrykcyjną plazmidów
z wykorzystaniem enzymu EcoRI potwierdzając poprawność klonowania. Stwierdzono, że
wszystkie klony reprezentujące dany marker RAPD posiadały identyczny wzór restrykcyjny
i wstawki o wielkości odpowiadającej klonowanemu markerowi RAPD. Plazmidy zostaną
wykorzystane do sekwencjonowania fragmentów DNA a to pozwoli na zaprojektowanie
markerów typu SCAR.
W 2009 roku dokonano wyboru i charakterystyki osobników. Na poziomie BC1
uzyskano już pewną poprawę kształtu owocu. Wybrano najlepsze osobniki i ponownie
skrzyżowano je z odmianami przekazanymi przez spółki. Badano 70 kombinacji w pokoleniu
BC2 {F1 (ms8 x płodne linie pochodzące z polskich ośrodków hodowli)}. Rośliny pochodzące
z
rożnych
kombinacji
krzyżowania
były
wartościowe.
Dokonano
wyboru
14
osobników o najlepszych cechach użytkowych pochodzących z 7 kombinacji krzyżowania.
Potomstwo tych osobników będzie segregowało w następnym pokoleniu. Wykonana także
krzyżowania z formami papryki ostrej w celu wprowadzenia cechy męskiej sterylności.
Wykorzystując populację mapującą linia 320 x Elf oraz metodę RAPD
we wcześniejszych badaniach zidentyfikowano markery RAPD sprzężone z locus ms8
u papryki. Następnie rozpoczęto przekształcanie tych markerów w markery typu SCAR.
W 2008 roku wykonano reamplifikację i klonowanie polimorficznych amplikonów P15530,
V17350, W06520, oraz V011000 do plazmidu pCR-TOPO, a następnie wyizolowano plazmidy
i wykonano ich analizę restrykcyjną potwierdzając poprawność klonowania. W 2009 roku
kontynuowano prace nad konwersją markerów RAPD w markery typu SCAR i wykonano
sekwencjonowanie sklonowanych amplikonów P15530, V17350, W06520 oraz V011000,
co pozwoliło ustalić sekwencje amplikonów a następnie zaprojektować markery SCAR.
Opracowane markery SCAR są markerami dominującymi.
W 2010 roku poszukiwano roślin męskosterylnych papryki słodkiej z genem ms8
o: a) poprawionym kształcie owocu, nie trójkątne (tzn. okrągło zakończone, najlepiej kształtu
tzw. blok, o gładkim perykarpie, płytkim zagłębieniu przy szypułce i okrągło zakończonym
przy kielichu), b) grubym perykarpie owocu (powyżej 6,0 mm), c) małej wysokości roślin
do rozwidlenia, d) wysokiej wczesności wybarwiania się owoców, e) barwie skórki
dojrzałych owoców czerwonej, pomarańczowej i żółtej.
Badano 14 populacji Bc2{F2(ms8 x płodne linie pochodzące z polskich ośrodków
hodowli)} w porównaniu do ich form rodzicielskich. W czasie kwitnienia przeprowadzono
obserwację płci kwiatów pozostawiając w każdym punkcie po 1 roślinie męskosterylnej bądź
płodnej. Łącznie obserwowano 2216 roślin w populacjach segregujących (Bc2 i ms8) i 184
rośliny form rodzicielskich płodnych. Pozostałe po selekcji rośliny o kwiatach
męskosterylnych, były ręcznie krzyżowane z rośliną płodną z tej samej populacji w celu
poszukiwaniu linii dopełniających w roku następnym.
Dodatkowo starano się oszacować ilościowy postęp hodowlany, jaki uzyskano
u otrzymanych męskosterylnych roślin. Najważniejszą cechą ocenianą jest kształt owoców,
gdyż rośliny męskosterylne będą w przyszłości formami matecznymi mieszańców. Nie jest
łatwo znaleźć odpowiedni wskaźnik kształtu owocu, który mógłby być miarą postępu
hodowlanego. Pod koniec wegetacji zebrano z każdej obserwowanej rośliny po trzy
najładniejsze owoce, które posłużyły do wykonania rejestracji obrazów. Do jej wykonania
wykorzystano aparat cyfrowy PENTAX K10D, wyposażony w obiektyw PENTAX 18–55
SMC DA, matrycę CCD o rozmiarze 23,5 mm x 15,7 mm, z całkowitą liczbą pikseli: 10,7
Mpix (10,7 mega pikseli). Wykonano 4305 zarejestrowanych obrazów, które zostały
wykorzystane jako źródło informacji o kształcie owoców papryki. Przetwarzanie obrazów
do postaci binarnej obejmowało dwuargumentowe przekształcenie arytmetyczne obrazu,
inwersję obrazu oraz jego progowanie.
Wyniki analizy statystycznej czterech cech (masa owocu, grubość perykarpu, liczba
komór i wysokość roślin) wskazują, że o trzymane populacje różnią się od wyjściowej
męskosterylnej formy rodzicielskiej i są zbliżone do odmiany, której cechy powinny osiągnąć.
W 2010 roku oceniano dwie populacje F2 uzyskane w roku ubiegłym, oraz dwie linie
papryki ostrej użyte do krzyżowań (ojcowskie). Otrzymano 30 populacji BC (ms8 x 617/0705/1 ) oraz 8 populacji BC(ms8 x 834/07-06/5).
W części dotyczącej poszukiwania markerów molekularnych cechy warunkowanej
genem ms8, w 2010 roku przetestowano opracowane markery SCAR na całej populacji
mapującej 320 x Elf. Ponadto podjęto próbę rozszerzenia sekwencji markerów P15-530 i Z05760 położonych najbliżej locus ms8 (związane z allelem recesywnym ms8) oraz markera
V01-1000 (związany z allelem dominującym Ms8). Wykonane doświadczenia pozwoliły na
wydłużenie pierwotnych sekwencji dwóch docelowych markerów: w przypadku P15-530
udało się wydłużyć sekwencję z 537 do 1210 par zasad natomiast w przypadku Z05-760 z 759
do 1408 par zasad. Nie udało się wydłużyć sekwencji V01-1000. Przyczyną dość niskiej
efektywności zastosowanej metody Vectorette może być specyfika genomu papryki, który jest
bogaty w sekwencje powtórzone oraz transpozony. Tego typu struktury utrudniają
zaprojektowanie specyficznych starterów i specyficzność reakcji PCR .
W 2011 roku badano 84 populacje Bc2{F3 (męskosterylne x płodne)} w porównaniu
do form rodzicielskich, którymi były płodne linie pochodzące z polskich ośrodków hodowli
oraz linia męskosterylna 220ms8 pochodząca z SGGW.
Występowanie cechy męskiej sterylności oceniano wizualnie na podstawie stopnia
degeneracji pręcików. Łącznie obserwowano 1403 rośliny w pokoleniach segregujących (Bc2
i ms8) i 84 rośliny form rodzicielskich płodnych. Pozostałe po selekcji rośliny o kwiatach
męskosterylnych były ręcznie krzyżowane z rośliną płodną z tego samego pokolenia w celu
poszukiwaniu linii dopełniających w roku następnym.
Dodatkowo starano się oszacować ilościowy postęp hodowlany, jaki uzyskano u roślin
męskosterylnych. Najważniejszą cechą ocenianą jest kształt owoców, gdyż rośliny
męskosterylne będą w przyszłości formami matecznymi mieszańców.
Wykonano zdjęcia owoców specjalną techniką. W tym celu z każdej obserwowanej
rośliny, pod koniec wegetacji, zebrano po trzy najbardziej prawidłowo wykształcone owoce,
które posłużyły do wykonania zdjęć. Wykonano 4305 zarejestrowanych obrazów, które
zostały wykorzystane jako źródło informacji o kształcie owoców papryki. Ich szczegółowa
analiza została poprzedzona czynnościami, które umożliwiły przetworzenie barwnych
obrazów cyfrowych na obrazy binarne (czarno-białe). Przetwarzanie obrazów do postaci
binarnej obejmowało dwuargumentowe przekształcenie arytmetyczne obrazu, inwersję obrazu
oraz jego progowanie. Szczegółowa realizacja tych etapów uzależniona była od barwy
owoców papryki, które ogólnie podzielono na trzy grupy: czerwone i pomarańczowe, żółte
oraz zielone.
Do oceny podobieństwa kształtu badanych owoców papryki do kształtu idealnie
prostokątnego, który jest najbliższy do pożądanego typu „blok”, wykorzystano wskaźnik
geometryczny BI (wyrażony wzorem). Jest to współczynnik charakteryzujący podobieństwo
kształtu analizowanego obiektu do prostokąta. Wartości BI wyznaczono dla każdego
analizowanego owocu (3954). Wartość BI wskazuje, że poza linia wzorcową z genem ms8,
tylko w dwóch grupach populacji jest jeszcze duże zróżnicowanie pod względem kształtu
owocu.
Dla czterech analizowanych cech ilościowych (masy owocu, grubości ściany, liczby
komór oraz wysokości rośliny) wyznaczono wartości średnie dla każdego obiektu, odchylenia
standardowe oraz współczynniki zmienności.
Wyniki porównania badanych obiektów do wzorca, za który przyjęto obiekt ‘342’,
który jest linią męskosterylną 220 (ms8) pozwalają na wskazanie obiektów istotnie lepszych,
gorszych i nieróżniących się istotnie pod względem analizowanych cech owocu.
Wszystkie analizowane populacje Bc2 F3{(220ms8 x linia płodna)ms x pł)} (84) oraz 7
linii płodnych miały istotnie grubszą ścianę perykarpu owocu i były pod tym względem
istotnie lepsze w porównaniu do wzorca. Podobnie było przy porównaniu dwóch innych
badanych cech: masy owocu i liczby komór, gdzie w przypadku pierwszej cechy tylko cztery,
a dla drugiej pięć populacji nie różniło się istotnie pod względem analizowanych cech
od wzorca, podczas gdy pozostałe porównywane były istotnie lepsze od wzorca.
Przy porównywaniu cechy wysokości roślin stwierdzono, że aż 65 populacji Bc2
F3{(220ms8 x linia płodna)ms x pł)} oraz 7 linii płodnych miało istotnie niższą od wzorca
wysokość pędu głównego. Tylko 19 populacji miało pęd główny podobnej długości
do wzorca. Jest to bardzo dobry wynik, szczególnie przy poszukiwaniu form przydatnych
do uprawy pod niską folią lub w polu.
Otrzymane wyżej wyniki są dowodem na uzyskanie znacznego postępu hodowlanego
w znacznej większość 84 populacji Bc2 F3{(220ms8 x linia płodna) ms x pł)}, pod względem
badanych cech owocu takich jak: masa owocu, grubość ściany perykarpu i liczby komór
nasiennych oraz cechy wysokości rośliny.
Poszukuje się roślin męskosterylnych z genem ms8 papryki ostrej.
W 2011 roku oceniano osiem populacji Bc1 F1(ms8 x 617/07-05/) i Bc1 F1(ms8 x
834/07-06/5), uzyskanych poprzez wsteczne krzyżowanie męskosterylnych roślin wybranych
w roku ubiegłym w populacjach F2, z liniami płodnymi L617/07-05 i L834/07-6/5.
Rośliny wysiano, uzyskano rozsadę, wysadzono i pielęgnowano w podobny sposób
jak omówiono to w poprzednim rozdziale. Wysadzono do tunelu, po 15 roślin z każdego z 16
pokoleń Bc1 F1. Wszystkie rośliny w obserwowanych populacjach miały płodne kwiaty.
Pod koniec wegetacji zebrano owoce powstałe z samozapylenia i opisano ich ważniejsze
cechy. Zebrano także z nich nasiona.
W obu populacjach Bc1 F1, obserwowane owoce miały kształt strąka, o gładkim
lub pofalowanym perykarpie, proste lub lekko zakrzywione. Miały zróżnicowaną masę owocu
(która wahała się w zależności od pochodzenia populacji: od 29,6 do 62,9g), długość owocu
(10,8 – 16,54cm) i jego średnicę (2,5 – 5,1cm). Grubość perykarpu owocu była także
zróżnicowana i wahała się od 4,6mm do 2,8mm.
W ramach pracy przeprowadzono badania molekularne będące kontynuacją
poszukiwań markera sprzężonego z genem ms8, który warunkuje cechę męskiej sterylności
kwiatów u papryki. Do tej pory zidentyfikowano siedem markerów RAPD, które były
sprzężone z locus ms8. Cztery spośród tych markerów zostały przekształcone w markery
SCAR. Wszystkie markery wykazywały dominujący charakter, w związku z typ podjęto
próbę opracowania markerów kodominujących typu PCR. W oparciu o sekwencje P15-560
i Z05-760 zaprojektowano liczne pary starterów, które testowano na linii 320 i odmianie Elf,
jednak dla żadnej kombinacji starterów nie uzyskano stosunku kodominacji. Przetestowano
zestaw markerów COSII i w oparciu o zidentyfikowany polimorfizm dwóch markerów
opracowano markery kodominujące COS5/CAPS-MboI i COS11/CAPS-ApoI. Markery
te zostały dołączone do grupy sprzężeń locus ms8 opracowanej z wykorzystaniem populacji
mapującej F2 320 x Elf. Okazało się, że markery te znajdują się w stosunkowo dużej
odległości od locus ms8 w porównaniu z już zidentyfikowanymi. Ponadto po umieszczeniu
markerów COS/CAPS na mapie wraz z markerami dominującymi RAPD i SCAR zwiększyły
się odległość między markerami Z05 i P15, a locus ms8 z 2,2cM do 4,8cM. Zidentyfikowane
markery COS/CAPS nie są silnie sprzężone z ms8. Odległości od locus ms8 wyniosły
odpowiednio dla COS5/CAPS-MboI i COS11/CAPS-ApoI: 16cM i 34,4cM. W związku
z tym należałoby kontynuować poszukiwania lepszych markerów locus ms8.
W 2012 roku badano 34 populacje Bc2{F4 (męskosterylne x płodne)} w porównaniu
do ich form rodzicielskich, którymi były płodne linie pochodzące z polskich ośrodków
hodowli oraz linia męskosterylna 220ms8 pochodząca z SGGW. Do doświadczenia
wytypowano populacje 34 linii męskosterylnych, których rośliny płodne miały genotyp Msms
i po ich krzyżowaniu z roślinami męskosterylnymi (genotyp msms) dawały segregację roślin
na męskosterylne i płodne w stosunku 1:1. Miały one owoce dwóch typów kształtu: blok
i bliski kształtu blok.
Statystyczną analizę danych przeprowadzono w Systemie SAS® w wersji 9.2.
Wyznaczono
podstawowe
statystyki
opisowe
(średnią,
odchylenie
standardowe,
współczynniki zmienności) dla analizowanych cech ilościowych. Następnie przeprowadzono,
dla analizowanych cech ilościowych, analizę współczynników korelacji Pearsona.
Kolejnym etapem analiz była dwu- i trójkierunkowa analiza wariancji. W przypadku
porównania wszystkich badanych obiektów przeprowadzono test Dunetta (prawoi lewostronny) porównania z wzorcem, gdzie za wzorzec wzięto obiekt nr 36. Na wartościach
średnich analizowanych cech ilościowych dla obiektów przeprowadzono analizę składowych
głównych (PCA). Analiza ta pozwoliła na opisanie struktury zmienności wielocechowej
pomiędzy badanymi obiektami.
Dwie cechy skategoryzowane (barwę owoców niedojrzałych i dojrzałych)
analizowano za pomocą testu chi-kwadrat niezależności Pearsona. Dla stwierdzonych
zależności pomiędzy analizowanymi cechami dyskretnymi wyznaczono współczynnik siły
tych zależności — V-Cramera. Tak dokładne analizy statystyczne przeprowadzono po raz
drugi. Pod względem wszystkich badanych cech wykazano istotny postęp hodowlany
w populacjach.
Poszukuje się również roślin męskosterylnych z genem ms8 papryki ostrej. Realizując
to zadanie, badano cztery populacje F2, powstałe po skrzyżowaniu linii 220ms8 papryki
słodkiej zawierającej gen ms8 z linią L834/07-6/5 papryki ostrej, pochodzącej z polskiej
hodowli (owoce linii użytej do krzyżowań miały kształt strąka), 12 populacji Bc1 F3(220ms8
x 617/07-05) ms x pł, 2 populacje Bc1 F3(220ms8 x L834/07-6/5) ms x pł, wzorce: linia
płodna L617/07-05 i L834/07-6/5 .
Testem Chi2 weryfikowano segregację roślin, na męskosterylne i płodne.
W analizowanych 4 populacjach F2 stosunek roślin męskosterylnych do płodnych wynosił jak
3:1, potwierdzając tym samym recesywny charakter genu ms8. W 16 kombinacjach Bc F3,
powstałych z krzyżowania rośliny męskosterylnej z płodną w obrębie potomstwa, tylko
w jednym przypadku obserwowany fenotyp odbiegał od fenotypu oczekiwanego 1:1 (numer
55). W pozostałych piętnastu kombinacjach stosunek roślin męskosterylnych do płodnych
nie odbiegał statystycznie od oczekiwanego 1:1, co jest dowodem na to, że w tych
pokoleniach rośliny płodne wykorzystywane do krzyżowania miały genotyp Msms.
Uzyskano 15 linii męskosterylnych, które mogą być rozmnażane poprzez krzyżowanie
z odpowiednią rośliną płodną. Wynik ten należy potwierdzić na licznych populacjach.
Celem badań molekularnych w 2012 roku było znalezienie markera genu ms8
lepszego niż dotychczas zidentyfikowane. Wykonano analizę DArT-BSA, która pozwoliła
wytypować 7 markerów DArT jako związane z locus ms8. Podjęto próbę przekształcenia tych
markerów na markery typu PCR. Markery DArT zsekwencjonowano, wykonano analizy
bioinformatyczne a następnie zaprojektowano serię starterów które umożliwiłyby
amplifikację loci DArT u odmiany Elf i linii 320. Uzyskane amplikony sekwencjonowano
i porównano uzyskane sekwencje. Uzyskane sekwencje reprezentowały 6 spośród 7
markerów DArT. W ich obrębie nie stwierdzono różnic pomiędzy odmianą Elf i linią 320.
Może to wynikać z faktu że polimorfizm związany z danym markerem znajduje się poza
sekwencjonowanymi obszarami. W kolejnej części badań przetestowano 10 markerów COSII
i SSR znajdujących się na dolnym ramieniu chromosomu P4. W obrębie sekwencji markera
Ca847580 stwierdzono polimorfizm SNP i wykorzystując trawienie amplikonu Ca847580
enzymem BslI przetestowano ten marker na populacji mapującej 320 x Elf. Marker Ca847580
dołączył do grupy sprzężeń ms8 jednak znajdował się w znacznej odległości od locus ms8 ponad 35cM.
W 2013 roku badano 4 populacje pokoleń Bc
1{
(męskosterylne x płodne }
w porównaniu do ich form rodzicielskich, którymi były płodne linie papryki ostrej ( L617/0705 i L834/07-06/5) pochodzące z polskiego ośrodka hodowli oraz linia męskosterylna (L220
ms-8) o słodkich owocach pochodzącą z KGHiBR.
Do doświadczenia wytypowano 26 linii męskosterylnych, których rośliny płodne
oceniane w 2012 roku miały genotyp Msms i po ich krzyżowaniu z roślinami
meskosterylnymi (genotyp-msms) dawały segregację roślin na: męskosterylne i płodne
w stosunku 1:1.
Ważnymi cechami przyszłych linii meskosterylnych papryki ostrej poza obecnością
kapsaicyny w gnieździe nasiennym, jest masa jednostkowa owocu, jego barwa, kształt,
grubość perykarpu i liczba komór a także wysokość rośliny (pokrój).
Uzyskane wyniki dla selekcjonowanych populacji zestawiono w tabeli. Pozwalają one
na wybór materiału wyjściowego do dalszych badań.
W doświadczeniu z papryka ostrą przeprowadzonym w firmie „Spójnia” Nochowo
w 2012 i 2013 roku porównywano ze sobą obiekty- potencjalne linie do przyszłych
mieszańców F1.
Istotna była więc tutaj zarówno ocena ich potencjału plonotwórczego (plon ogólny)
jak i jego jakości (plon handlowy). Przeprowadzone analizy statystyczne pozwoliły ocenić nie
tylko wielkość badanych cech ale także ich stabilność w dwóch, jak się okazało, skrajnych
latach badań.
Można było zatem wyróżnić obiekty o wysokim potencjale plonowania: 7/11-(3X5),
46/11-(5), jakości owoców: 7/11-(3X5), 46/11-(5), 181/11-(6x5), 130/11-(5x6) oraz znaleźć
genotyp charakteryzujący się stabilnością badanych cech w każdym roku badań: 7/11-(3X5).
W następnych latach zostanie oceniona zdolność kombinacyjna wybranych linii na
podstawie oceny cech próbnych mieszańców F1.
Celem badań molekularnych dotyczących papryki było opracowanie kodominującego
markera locus ms8 lepszego niż dotychczasowe. Wykonano analizę bioinformatyczną
markerów DArT poprzez ich porównanie z sekwencjami transkryptomów papryki. Wykonana
analiza okazała się skuteczna i pozwoliła na zidentyfikowanie 7 sekwencji cDNA
homologicznych do markerów DArT sprzężonych z locus ms8. Podjęto próbę amplifikacji i
sekwencjonowania 5 spośród tych rejonów u linii rodzicielskich populacji mapującej 320 x
Elf. Zsekwencjonowano znaczne fragmenty czterech spośród tych rejonów dla obu linii.
Porównanie tych sekwencji pozwoliło na wskazanie 2 markerów SNP, średnio 1 SNP/6,5kb.
Wykorzystując polimorfizm SNP_ctg6_989A/C opracowano kodominujący marker CAPS-
04PL, który przetestowano na populacji mapującej F2 320xElf. Analiza sprzężeń pokazała, że
marker ten nie jest sprzężony z locus ms8. Wykonane analizy sekwencji DNA pokazują
bardzo małą zmienność genetyczną w obrębie rodziców populacji mapującej, co znacznie
ogranicza możliwości rozwoju markerów molekularnych locus ms8.
2. Pomidor
Celem prac badawczych było określenie zmian właściwości owoców pomidora
u mieszańców pod wpływem zróżnicowanych linii z genem rin. W 2008 oceniono cechy
agrobotaniczne linii rodzicielskich mieszańców. Przygotowano nasiona mieszańców.
Wykonano ocenę sensoryczną owoców z linii rin i pozbawionych tego genu. Wykazano
zróżnicowanie owoców linii pod względem cech badanych sensorycznie.
W 2009 roku materiałem badawczym były 24 mieszańce, których nasiona otrzymano
w 2008 roku. Pochodziły one ze skrzyżowania trzech linii o czerwonych owocach z ośmioma
liniami z genem rin. Wzorcem w doświadczeniu były dwie odmiany heterozyjne (Adam F1
i Faustine F1). Biorąc pod uwagę wynik analizy sensorycznej owoców ocenianych
mieszańców można stwierdzić, że mieszańce 336/09, 337/09 i 334/09 najwyżej ocenione pod
względem wysokości plonu, w ocenie sensorycznej ogólnej uzyskały średnie noty (na
poziomie odmiany Adam F1). Najwyższe noty w ocenie ogólnej wartości sensorycznej
i ogólnej pożądalności, miały owoce mieszańców: 325/09 i 330/09. Mieszańce te uzyskały
istotnie wyższy plon handlowy owoców od obu wzorców. Szczególnie interesujący wydaje
się mieszaniec 325/09 ze względu na to, że dodatkowo ma owoce o dużej masie (144 g),
podczas gdy drugi wymieniony mieszaniec ma owoce o średniej wielkości (107 g).
Najwyższe noty w ocenie ogólnej wartości sensorycznej uzyskały także owoce mieszańców:
328/09, 333/09 i 348/09, z których tylko ostatni uzyskał plon owoców na poziomie wzorca,
pozostałe zaś istotnie poniżej. Odmiana Faustine F1 była dobrym wzorcem do oceny
sensorycznej owoców pomidora, ponieważ charakteryzuje się wysokim plonem owoców
o najwyższych notach w ocenie sensorycznej.
W roku 2010 celem pracy nad pomidorem była ocena w doświadczeniu plonowym 16
mieszańców (oceniane po raz pierwszy) razem z pięcioma mieszańcami o najwyższych
notach w ocenie sensorycznej z roku 2009. Wzorcem w doświadczeniu były dwie odmiany
heterozyjne (te same, co w roku 2009): Adam F1, oprawiana w polu przy palikach, polecana
do posprzętnego przechowywania (posiada gen rin) oraz Faustine F1, odmiana wysokoplenna
najczęściej uprawiana w polu przy palikach. Owoce zbierano sukcesywnie w miarę
ich dojrzewania, sortowano wg zaleceń COBORU na frakcje i ważono, co pozwoliło określić
wysokość i jakość plonu.
Z drugiego i trzeciego zbioru owoców z każdego mieszańca pobierano próbę owoców
handlowych do oceny sensorycznej i przekazano Prof. Janinie Gajc-Wolskiej z Katedry
Roślin Warzywnych i Leczniczych SGGW w Warszawie. Określono także ważniejsze cechy
morfologiczne owocu takie jak: średnica pionowa i pozioma owocu, liczba komór
oraz grubość perykarpu, wyliczono także współczynnik kształtu owocu, opisując po 8
handlowych owoców, z każdego ocenianego mieszańca.
Biorąc pod uwagę oceniane parametry plonu i wybranych cech morfologicznych
owocu najciekawsze wydają się dwa mieszańce o numerach 225 i 232. Powstały
one po skrzyżowaniu, płodnych czerwonoowocowych linii L303/08 i L327/08 z linią L271/08
zawierającą gen rin. Wśród pięciu mieszańców najwyżej ocenionych w roku ubiegłym swoją
wysoką wartość potwierdziły mieszańce o numerach 334 i 348 uzyskując bardzo wysoki plon
handlowy owoców.
Ocenę sensoryczną owoców pomidora przeprowadzono w dwóch powtórzeniach. Od 6
do 15 września 2010 r. oceniono owoce mieszańców pomidora z użyciem wzorców, którym
były owoce odmiany Faustine F1, i owoce odmiany Adam F1. Przeprowadzono analizę
tekstury, barwy, zapachu i smaku metodą analizy profilowania sensorycznego, zgodnie
z normami PN-ISO 11035 i PN-ISO 6564.
Najwyższe noty w ocenie ogólnej wartości sensorycznej i ogólnej pożądalności, miały
owoce mieszańców: 230 , 231 i 348. Mieszańce te uzyskały plon handlowy owoców
na poziomie wzorców. Szczególnie interesujące wydają się 230 i 231 ze względu na wysoką
masę ich owoców (odpowiednio 165 g i 186 g) z małą tendencję do spękań, o wysokich
notach smaku pomidorowego. Także mieszaniec 348 oceniany po raz drugi potwierdził swoją
wysoką wartość uzyskując wysoki plon owoców o wysokiej ogólnej wartości sensorycznej
i ogólnej pożądalności.
Najwyższe noty w ocenie ogólnej wartości sensorycznej i ogólnej pożądalności,
uzyskały także owoce mieszańca 222, ale plon ich był istotnie niższy (966 kg/100m2)
od wzorców, a owoce dość małe (126 g). Być może będą się nadawały do zbioru całych gron.
W roku 2011 celem pracy była ocena w doświadczeniu plonowym 17 mieszańców
pomidora (trzecia część zestawu przygotowanego w 2008 roku) oraz ośmiu mieszańców
o najwyższych notach w ocenie sensorycznej z roku 2009 i 2010.
Biorąc pod uwagę oceniane parametry plonu, wybranych cech morfologicznych
owocu oraz ocenę sensoryczną owoców, wybrano 9 najwartościowszych mieszańców
do szczegółowych opisów. Są wymienione wg wysokości uzyskanego przez nie plonu
handlowego: 225, 334 223, 150, 220, 144, 143, 141 i 153.
Najbardziej wartościowy okazał się mieszaniec z numerem 225, który uzyskał
rekordowy plon handlowy owoców (1654kg/100m2). Był to istotnie najwyższy plon
handlowy w tym doświadczeniu. Owoce tego mieszańca były podobnej wielkości (152g)
do owoców odmiany Adam F1 (153g), lekko spłaszczone (współczynnik kształtu 0,73),
3,5-komorowe, z minimalną tendencją do spękań (tylko 0,5% plonu ogólnego to owoce
spękane). Z analizy sensorycznej owoców wynika, że miały one dobrą jakość sensoryczną,
gdyż cechowała je odpowiednia twardość miąższu, miały bardzo mięsisty miąższ
oraz wysokie noty smaku pomidorowego i wysokie noty ogólnej oceny jakości owoców.
W roku 2012 celem badań była ocena w doświadczeniu polowym 9 mieszańców,
wytypowanych po podsumowaniu wyników doświadczeń z roku: 2009, 2010 i 2011,
w porównaniu do dwóch wzorców.
Biorąc pod uwagę oceniane parametry plonu, wybranych cech morfologicznych
owocu oraz ocenę sensoryczną owoców, wybrano 9 najciekawszych mieszańców,
do szczegółowych opisów. Są wymienione według wysokości uzyskanego przez nie plonu
handlowego: 225, 334, 223, 150, 220, 144, 143, 141 i 153.
Najbardziej wartościowy okazał się mieszaniec z numerem 225, który miał rekordowy
plon handlowy owoców (1530 kg/100m2). Był to istotnie najwyższy plon handlowy w tym
doświadczeniu. Uzyskał on także najwyższy wczesny plon handlowy, równy 813 kg/100m2,
co stanowiło 53% jego ogólnego plonu handlowego. Charakteryzował się także bardzo
wysokim udziałem plonu handlowego w plonie ogólnym (94%), oraz wysokim
skoncentrowaniem dojrzewania.
Owoce tego mieszańca, są średniej wielkości (średnia masa owocu handlowego
to 107g) występują po 5 – 6 w pojedynczych gronach, są lekko spłaszczone (współczynnik
kształtu 0,73), mają 4,5 komory i minimalną tendencję do spękań (tylko 2,3% plonu ogólnego
to owoce spękane). Mieszaniec miał dobrą jakość sensoryczną pod względem smaku
pomidorowego,
mięsistości
miąższu,
soczystości
miąższu,
smaku
pomidorowego,
co wskazuje na dobrą jakość owoców ze względu na preferowany przez polskich
konsumentów słodko-kwaśny smak. Mieszaniec ten był w grupie mieszańców dających
najlepsze wyniki w latach 2010 i 2011.
W 2013 roku celem badań była ocena 4 mieszańców pomidora ( 220, 223, 225 i 334)
w doświadczeniu polowym wytypowanych po podsumowaniu wyników doświadczeń z roku :
2009, 2010, 2011 i 2012 w porównaniu do odmiany Faustine F1 (wzorzec). Mieszańce
potwierdziły swoją wysoką wartość pod względem cech użytkowych. Biorąc pod uwagę
oceniane parametry plonu, wybranych cech morfologicznych owocu oraz ocenę sensoryczną,
wytypowano 3 najwartościowsze mieszańce, do szczegółowej charakterystyki. Są
wymienione wg wysokości uzyskanego przez nie plonu handlowego: 225, 220 i 334.
Ponadto wykonano doświadczenie z 18 odmianami i liniami pomidora polowego samo
kończącego w celu porównania cech użytkowych ze szczególnym uwzględnieniem oceny
sensorycznej (wyboru obiektów dokonali hodowcy z współpracujących spółek). Do tej pory
pod względem właściwości sensorycznych oceniano pomidory silnie rosnące z genem rin.
W ocenie sensorycznej owoców i linii hodowlanych pomidora samokończącego
odnotowano pewne zróżnicowanie w jakości owoców ze względu na oceniane wyróżniki
tekstury, barwy, zapachu i smaku
Biorąc pod uwagę ocenę ogólną, na którą składają się oceniane wyróżniki barwy,
tekstury zapachu i smaku stwierdzono, że wysokie noty uzyskały owoce linii hodowlanej
POL B 3003, POL B 3005 i owoce odmiany Batory F1.
Nieco niższe, ale też wysokie noty oceny ogólnej uzyskały owoce odmiany Babinicz,
Bohun, Frodo i Semaprim F1 a najniższe noty owoce odmiany Hetman F1
W ocenie konsumenckiej, wysoką pożądalnością ogólną charakteryzowały się owoce
linii hodowlanej POL B 3001 i POL B 3003, a niską owoce odmiany Awizo F1 i Hetman F1.