definicja Grypy

Grypa to ostra, bardzo zakaźna wirusowa choroba, o szczególnym powinowactwie do
układu oddechowego, szerząca się drogą kropelkową i powodująca cykliczne epidemie i
pandemie.
Wirus grypy naleŜy do rodziny Orthomyxoviridae, która dzieli się na dwa rodzaje. Pierwszy
obejmuje wirusy grypy A i B, drugi wirusy grypy C.
Wirus typu A ma wiele podtypów. Podstawa ich rozróŜnienia to właściwości antygenowe
białek powierzchniowych wirusa, hemaglutyniny (HA) – wyst w 15 podtypach H1 –H15 i
neuraminidazy (NA) – wyst w 9 podtypach N1-N9. Jest to podstawowy element przyjęty
przez WHO zasady oznaczania typów i podtypów wirusów grypy np.A(H1N1) sprawca 20
mln zgonów w latach 1918-1920.
Na grypę chorują takŜe zwierzęta. Wirusy atakujące zwierzęta zbudowane są z podtypów
białek: H 1, 2, 3 i N 1, 2, ale do ptasiej grypy zaliczamy takŜe wirusy mające składnik
„ludzki” i „zwierzęcy” np. H5 N1.
Przebieg grypy zaleŜy od właściwości wirusa, wieku pacjenta, statusu immunologicznego,
współistniejących chorób (np. serca i płuc), wydolności nerek, immunosupresji, odŜywiania
itp.
Objawy pojawiają się nagle i naleŜą
do nich:
• temperatura ciała pow. 38˚C (niekoniecznie
u ludzi starszych)
• kaszel (charakterystyczny objaw
występujący u ludzi starszych)
• ból mięśni i /lub ból głowy
Grypa chorobą ptaków:
• 1878r. - pierwsze opisane przypadki zachorowania ptactwa domowego na ptasią grypę
obserwowane we Włoszech. W późniejszych latach epidemie wśród drobiu
wybuchały, średnio co kilka lat, na całym świecie (w Polsce na szczęście nigdy jej nie
zanotowano).
Na ptasią grypę mogą chorować praktycznie wszystkie ptaki hodowlane, m.in. kury,
strusie, gęsi, perliczki, indyki oraz ptaki łowne (baŜanty, przepiórki, kuropatwy).
Sposób niezwykle szybkiego rozprzestrzeniania się ptasiej grypy pozostaje nadal
zagadkowy. Obecnie sugeruje się, Ŝe przyczyniać mogą się do tego ptaki wędrowne,
które równieŜ chorują na ptasia grypę. Przebieg ptasiej grypy u dzikiego ptactwa jest
jednak o wiele łagodniejszy i rzadko dochodzi do śmierci. Dzikie kaczki na przykład
są jedynie roznosicielami wirusów, które występują w ich przewodach pokarmowych.
Same kaczki zwykle nie chorują na ptasią grypę. Fakt ten jest świadectwem
1
nieprawdopodobnej „inteligencji” wirusa, który nie jest nawet Ŝywą istotą: wybrał on
na swój rezerwuar wędrujące na duŜe odległości zwierzę, aby maksymalnie zwiększyć
obszar moŜliwy do zakaŜenia.
Hodowcy od lat obserwują u ptaków chorych na ptasią grypę (nazywaną w ich
środowisku „pomorem drobiu” w j. ang. fowl plague) następujące objawy:
• nastroszone pióra,
• utratę apetytu,
• posmutnienie,
• gorączkę,
• obniŜenie nieśności,
• gubienie jaj,
• miękką skorupkę jaj,
• obrzęki i zsinienie głowy, powiek, dzwonków i grzebienia,
• nagłe upadki,
• wycieki z nosa,
• trudności w oddychaniu,
• zielone zabarwienie kału, biegunkę,
• krwiste zabarwienie wydzieliny z nozdrzy,
• obniŜoną koordynację ruchów,
• trudności w poruszaniu.
Grypa u ptaków pojawia się nagle i wiele ptaków pada bez Ŝadnych uprzednich
zwiastunów. Śmiertelność moŜe wynosić od 5% do 100 %. Choroba w stadzie
rozprzestrzenia niezwykle szybko na drodze kontaktu z odchodami chorych ptaków,
z wydzieliną z ich oczu i nozdrzy i drogą kropelkową. Ze stada do stada wirus przenosić
się moŜe poprzez kontakty między chorymi a zdrowymi ptakami oraz przez
zanieczyszczony sprzęt i środki transportu (wirus jest bardzo odporny i moŜe przez
długi czas przebywać poza organizmami Ŝywymi). Stwierdzono, Ŝe wirusy występują
takŜe w Ŝółtku i białku jaja (groźne materiały zakaźne).
Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, Ŝe istnieje powaŜne zagroŜenie przejścia wirusa
ptasiej grypy na świnie i przemieszania w ich komórkach materiału wirusa ptasiej grypy
z wirusem grypy ludzkiej. Według WHO moŜe wówczas powstać bardzo niebezpieczna,
nowa mutacja wirusa grypy z którą system immunologiczny człowieka sobie nie poradzi.
Wirus grypy moŜe przez długi czas przebywać poza organizmami Ŝywymi. Odporny
jest na zamraŜanie, ginie w temperaturze powyŜej 70º C, jest wraŜliwy na detergenty,
alkohol, środki dezynfekujące.
Mięso drobiu i jaja nie stanowią zagroŜenia, gdy zostaną zachowane ścisłe warunki
higieny przy przygotowywaniu posiłków, a mięso i jaja zostaną poddane obróbce
termicznej
Dziesięć podstawowych zaleceń minimalizujących moŜliwość zaraŜenia się wirusem
ptasiej grypy:
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
Unikać kontaktu z drobiem
W miejscach występowania drobiu nie powinny bawić się dzieci.
Dokładne i częste mycie rąk
Czyszczenie z uŜyciem detergentów miejsc skaŜonych bądź naraŜonych na skaŜenie
W trakcie przygotowywania posiłków przestrzegać zalecanych środków ostroŜności
NaleŜy kontaktować się na bieŜąco z lokalnymi SłuŜbami Weterynaryjnymi
2
VII. Nie naleŜy transportować Ŝywego lub martwego drobiu
VIII. Jeśli u osoby mającej kontakt z ptactwem lub powracającej z krajów dotkniętych
ptasią grypą pojawią się objawy grypowe, po bezzwłocznym umówieniu telefonicznej
wizyty u lekarza, powinna ona ograniczyć kontakt z innymi osobami na tyle, na ile
jest to moŜliwe, aby zapobiec rozprzestrzenieniu się choroby na inne osoby.
IX.
W przypadku, kiedy zaistnieje konieczność kontaktu z osobą wykazującą objawy
choroby lub chorą, a takŜe chorym lub martwym drobiem naleŜy stosować zalecane
środki ochrony osobistej (dobrze przylegającą maskę na usta i nos, gogle, ubranie
ochronne, rękawiczki, buty gumowe)
X.
Po uŜyciu środków ochrony osobistej naleŜy podjąć zalecane działania, m.in.
przekazać do utylizacji lub poddać dezynfekcji.
Do tej pory nie opracowano skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi „ptasiej grypy”.
Zaleca się szczepienie istniejącymi szczepionkami przeciwgrypowymi gdyŜ moŜe to
częściowo złagodzić objawy, a przez to obniŜyć śmiertelność.
Opracowanie: Dział Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej we Wrocławiu,
mgr Nina Paczosa
3