Współpraca pomiędzy Ukrainą a Unią Europejską w zakresie

Współpraca pomiędzy Ukrainą a Unią Europejską w zakresie

Науковий вісник Східноєвропейського національного університету імені Лесі Українки
13. Лендьєл М. О. Європеїзація політичного процесу в країнах Центральної та Східної Європи як чинник
здійснення децентралізаційної реформи / М. О. Лендьєл // Наук. зап. НаУКМА. Сер. : Політ. науки. –
2008. – Т. 82. – С. 44−49.
14. Посткоммунистические страны: некоторые итоги трансформации [Электронный ресурс]. – Режим
доступа : http://nicbar.narod.ru/polit_trans_lekzia11.htm
15. Рудік О. Вплив європеїзації на політичну трансформацію посткомуністичних країн Центральної та
Східної Європи [Електронний ресурс] / О. Рудік. – Режим доступу : http://www.nbuv.gov.ua/ejournals/Patp/2010_2/10romcse.pdf
Мишляєв Тарас. Трансформація політичної системи в умовах європейської інтеграції: досвід Центральної та Східної Європи. Із розпадом СРСР усі колишні його європейські союзники, а також розміщені в
Центральній і Східній Європі нові незалежні держави проголосили відданість європейським цінностям та
вирушили шляхом їх реалізації. Вплив Європейського Союзу на країни регіону поступово почали визначати як
європеїзацію. У статті досліджено поняття європеїзації та її наслідки. Розглянуто специфіку посткомуністичних реформ політичних систем країн Центральної й Східної Європи. Визначено чинники трансформації
країн ЦСЄ. Досліджено процес переходу країн ЦСЄ від режиму тоталітарного до демократичного, формування
якісно нових систем політичної влади, вплив на ці процеси ЄС та європейської інтеграції. Проаналізовано наслідки впливу євроінтеграційних процесів на формування й функціонування політичних систем країн регіону.
Ключові слова: політична система, трансформація, демократизація, європейська інтеграція, політичний
режим.
Myshlyayev Taras. The Transformation of the Political System in European Integration: the Experience of
Central and Eastern Europe. After the disintegration of the Soviet Union all its former European confederates, and
those that are located in Central and Eastern Europe, proclaimed commitment to European values and went the way of
their implementation. The effect of EU countries in the region was determined as europeanization. In the article the
concept of europeanization and its consequences are investigated. The specific of postcommunistic reforms of the
political systems of Central and Eastern Europe are regarded. The factors of CEE countries transformation are
determined. The process of transition of CEE countries from a totalitarian to a democratic regime, the formation of new
systems of political power, the efect of European integration on these processes are investigated. The effects of the
European integration processes on the formation and operation of political systems in the region are analyzed.
Key words: political system, transformation, democratization, European integration, political regime.
Artykuł nadszedł do kolegium redakcyjnego
16.09.2013 r.
УДК 32(477)(4-672ЄС)
Мarta Sydoruk
Współpraca pomiędzy Ukrainą a Unią Europejską w zakresie kształtowania wymiaru
wschodniego Europejskiej Polityki Sąsiedztwa
Unia Europejska znajduje się w procesie kształtowania własnej unikalnej podmiotowości. Ona jest specyficznym
uczestnikiem stosunków międzynarodowych, którego status róŜni się od statusu państwa i organizacji międzynarodowej. W trakcie ewolucji UE wypracowała szereg zasad i instrumentów, za pośrednictwem których oddziałuje na
środowisko międzynarodowe. W artykule przeanalizowano niektóre aspekty, które stymulują rozwój dwustronnych
stosunków Ukraina-UE w ramach inicjatywy Unii Europejskiej Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Ujawniono
koncepcję Europejskiej Polityki Sąsiedztwa oraz scharakteryzowano główne trendy i cele jej implementacji.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Integracja Europejska, Europejska Polityka Sąsiedztwa, Wymiar Wschodni
Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, Ukraina.
Wprowadzenie. Historia kontynentu europejskiego to historia procesów transformacji nawiązywania
stosunków międzynarodowych państw, w których zwiększa się rola poszczególnych państw. Dzisiaj jakość
takich relacji po obu stronach granicy jest bardzo istotna. Państwa znajdujące się w bezpośrednim
sąsiedztwie UE stanowiły specyficzny przedmiot jej działań zewnętrznych na kaŜdym etapie rozwoju. Unia
© Sydoruk M., 2013
258
РОЗДІЛ ІІ. Європейська інтеграція: досвід Польщі та України. 10, 2013
Europejska musiała się przygotować na ten proces nie tylko wewnętrznie, ale równieŜ w kontekście polityki
zagranicznej.
Celem głównym niniejszej pracy badawczej jest dokonanie analizy współpracy pomiędzy Ukrainą a
Unią Europejską w ramach wymiaru wschodniego Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.
Geneza i cele wschodniego wymiaru EPS. Główna przesłanka dla powstania nowej polityki UE
została wprowadzona z rozpoczęciem procesu tworzenia Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
(WPZiB). Podstawy prawne WZPiB weszli w Ŝycie jeszcze w Traktacie Amsterdamskim, który spowodował tworzenie na ten moment nowego instrumentu WPZiB – tzw. wspólnej strategii. 11 grudnia 1999 r.
Rada Europejska skorzystała z tego instrumentu, uchwalając Wspólną Strategię wobec Ukrainy, za pomocą
której podkreśliła gotowość do pogłębienia obustronnych stosunków [1].
Jako drugą z przesłanek wypracowania nowej polityki UE wobec państw sąsiadujących naleŜy wymienić bezprecedensowe rozszerzenie w 2004 r. i 2007 r. Zmiana układu geopolitycznego po rozszerzeniu
Unii Europejskiej stała się wyjątkową okazją dla wzmocnienia stosunków UE z nowymi państwami
sąsiednimi. Dlatego naleŜało stworzyć nową formułę współpracy, która na podstawie wspólnych wartości
politycznych i gospodarczych pomogłaby zapobiegać powstawaniu nowych linii podziału w Europie oraz
promować stabilności і dobrobyt w ramach i poza nowymi granicami Unii.
Nowe kraje członkowskie, niezaleŜnie od indywidualnych róŜnic stały się en bloc promotorami kierunku wschodniego w polityce sąsiedztwa Unii Europejskiej [2]. JuŜ w Agendzie 2000 Komisja Europejska
po raz kolejny podkreśliła, Ŝe rozszerzenie Unii spowoduje konieczność zacieśnienia stosunków między UE
a jej wschodnimi sąsiadami.
Strategie Komisji z 2001 i 2002 r., dotyczące przygotowań do rozszerzenia, odnosiły się do nowej
polityki sąsiedzkiej jedynie ogólnie, wskazując, na czym miałaby ona polegać i jaki byłby jej zakres
geograficzny. W dokumentach tych podkreślano, Ŝe rozszerzenie stworzy moŜliwość nawiązania bliŜszych
więzi regionalnych. JuŜ wtedy było jednak wiadomo, Ŝe sąsiadów UE moŜna podzielić na państwa:
1) które spełniają kryteria członkowstwa, ale nie są nim zainteresowani (Szwajcaria, Norwegia);
2) które nie spełniają kryteriów członkowstwa ani nie złoŜyły wniosku o członkowstwo, ale są
rozpatrywane jako potencjalni kandydaci (państwa bałkańskie);
3) które nie są brane pod uwagę jako przyszli członkowie UE, ale po rozszerzeniu staną się jej
sąsiadami (m. in. Ukraina, Białoruś, Rosja, południowe państwa śródziemnomorskie) [3].
Pierwotne intencje polityki sąsiedztwa z państwami naleŜącymi do trzeciej grupy odnosiły się do trzech
państw Europy Wschodniej: Białorusi, Ukrainy i Mołdawii. Jack Straw, ówczesny minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, w liście ze stycznia 2002 r. do prezydencji hiszpańskiej wyraził zaniepokojenie
sytuacją wewnętrzną tych państw i zaapelował o rozwinięcie stosunków z przyszłymi bezpośrednimi
sąsiadami na wschodzie, oferując im specjalny status w relacjach z UE. Chodziło o zaproponowanie im
odpowiednich zachęt do dalszych reform na drodze do demokracji i wolnego rynku [4].
Bezpośrednim impulsem do kontynuacji prac nad nową formułą współpracy był wspólny list wysokiego przedstawiciela do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) Javiera Solany
oraz komisarza do spraw stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej Chrisa Pattena przedstawiony na
spotkaniu ministrów spraw zagranicznych we wrześniu 2002 r. Ten dokument miał szczególną wartość,
poniewaŜ przedstawiono w nim zakres instrumentów, za pomocą których naleŜałoby osiągnąć cele nowej
polityki. Dwa miesiące później Rada UE uznała potrzebę formalnego określenia stosunków z tymi państwami.
Kolejną koncepcją sformułowania ram instytucjonalnych słuŜących poprawie stosunków między Unią
Europejską a wschodnimi sąsiadami był projekt ministrów spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii i Szwecji
z października 2002 r. znany jako Inicjatywa Nowego Sąsiedztwa (INS, ang. New Neighbours Initiative –
NNI) [5]. Została ona skierowana do Ukrainy, Białorusi i Mołdawii, przy czym najwięcej korzyści miała
uzyskać z niej Ukraina. Narastające postulaty włączenia, oprócz wyŜej wymienionych, takŜe państw na
południowym brzegu Morza Śródziemnego, wpłynęły na decyzje Rady Europejskiej w Kopenhadze 12 i
13 grudnia 2002 r. o rozszerzeniu zakresu przestrzennego polityki sasiedztwa. W końcu jako konsekwencja
rozszerzeń UE, powstał priorytetowy obszar oddziaływania europejskiej polityki zagranicznej – Europejska
Polityka Sąsiedztwa (EPS, ang. European Neighbourhood Policy – ENP), mającej na celu stworzenie wokół
UE strefy stabilności, bezpieczeństwa oraz rozwoju poprzez nawiązanie bliskich i długotrwałych stosunków
z państwami sąsiednimi. EPS oferuje państwom-partnerom pogłębienie stosunków politycznych i integrację
gospodarczą z Unią Europejską.
259
Науковий вісник Східноєвропейського національного університету імені Лесі Українки
Po raz pierwszy koncepcja EPS została przedstawiona w komunikacie Komisji Europejskiej «Szersza
Europa» (ang. Wider Europe) w marcu 2003 r. [6]. Ten dokument stał się podstawą polityki Wspólnoty
Europejskiej wobec państw Europy Wschodniej. Ostateczna koncepcja prezentująca całościową długoterminową wizję relacji UE ze wschodnimi sąsiadami została opublikowana przez Komisję Europejską 12 maja
2004 r. w Dokumencie Strategicznym Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, który został zatwierdzony przez
Radę w czerwcu 2004 roku. Komisja zaproponowała, aby UE utworzyła «krąg przyjaciół» (a ring of
friends) wokół granic unijnych [7].
4 grudnia 2006 r. przyjęto Komunikat Komisji i Parlamentu Europejskiego w sprawie wzmocnienia
EPS, w którym zostało potwierdzono zasadność powołania EPS w pogłębieniu współpracy z zewnętrznymi
sąsiadami Unii [8]. ChociaŜ w Komunikacie podkreślono, Ŝe EPS nie jest związana z procesem rozszerzenia
UE i nie stwarza perspektyw przystąpienia do niej Ŝadnemu z państw, to juŜ w kolejnym dokumencie tego
typu – rezolucji Parlamentu Europejskiego z 15 listopada 2007 r., wskazuje się wyraźnie, Ŝe «EPS nie
wyklucza w przypadku wschodnich sąsiadów, co do których nie ma wątpliwości, Ŝe są państwami europejskimi, długoterminowej perspektywy dotyczącej ewentualnego członkowstwa w UE» [9].
Generalnie rzecz biorąc, EPS jest adresowana do wszystkich państwa graniczących z UE. W związku z
tym wyróŜnia się 5 obszarów (regionów) sąsiedztwa UE: Europa Północna (Northern Europe); Region
Śródziemnomorski (Mediterranean); Bałkany (Balkans); Region Morza Czarnego (Black Sea Region);
Wymiar Wschodni (Eastern Dimension) (patrz ryc. 1).
Ryc. 1. Obszary sąsiedztwa UE [10]
Koncepcja Szerszej Europy, w ramach której prowadzonoby politykę zarówno wobec wschodnich, jak i
południowych sąsiadów Unii, dla których nie przewidywano członkostwa (stąd nie odnosiła się ona do
państw bałkańskich czy Turcji), miała stanowić ramy dla dwustronnej współpracy UE z krajami sąsiednimi:
Algierią, Autonomią Palestyńską, Białorusią, Egiptem, Izraelem, Jordanią, Libanen, Libią, Marokiem,
Mołdawią, Syrią, Tunezją i Ukrainą. W czerwcu 2004 r. polityka ta w wymiarze wschodnim objęła równieŜ
kraje południowego Kaukazu: Armenię, AzerbejdŜan i Gruzję [2]. Tym samym EPS miała objąć swoim
zasięgiem łącznie 16 państw.
Po dokonaniu dalszych analiz i uzgodnień przyjęto, Ŝe głównym celem EPS będzie wykorzystanie
skutków rozszerzenia UE dla umocnienia stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu zainteresowanych stron.
EPS oferuje państwom sąsiednim stosunki uprzywilejowane, które mają opierać się na wzajemnym prze-
260
РОЗДІЛ ІІ. Європейська інтеграція: досвід Польщі та України. 10, 2013
strzeganiu wspólnych wartości, przede wszystkim w zakresie praworządności, sprawiedliwego zarządzania,
poszanowania praw człowieka, zwłaszcza praw mniejszości, zasad gospodarki rynkowej oraz zrównowaŜonego rozwoju. Głębokość relacji będzie zaleŜała od skuteczności wdraŜania wspólnych działań.
Wymiar
Wschodni UE
Rosja
Inicjatywa
Nowego
Sąsiedztwa
Ukraina,
Białoruś,
MołdawiaAlgieria, Egipt,
Izrael, Jordania,
Liban, Libia, Maroko,
Syria, Tunezja,
Autonomia
Palestyńska
Armenia,
AzerbejdŜan,
Gruzja
«Szersza
Europa»
Europejska Polityka Sąsiedztwa
Ryc. 2. Zasięg terytorialny polityki Wschodniej UE [opracowanie własne]
Polityka wobec sąsiadów UE kształtowana jest w obrębie tzw. wymiarów Unii Europejskiej. Potwierdzeniem tego jest raport pt. Towards the Multidimentional Union, a takŜe opinie analityków i polityków
europejskich [11]. «Wymiary» oznaczały załoŜenia koncepcyjno-reformatorskie wobec zewnętrznych
regionów Unii Europejskiej. Janusz Ruszkowski uwaŜa, ze «semantyczne pojęcie “wymiaru” powinno być
postrzegane jako geopolityczny punkt cięŜkości o wspólnych celach oraz parametrach inicjatywy międzynarodowej wynikającej albo z określonego wspólnego mianownika, czy teŜ spoiwa (jak np. zwartość oraz
oryginalność regionalna lub międzynarodowa, subregionalna współpraca akwenowa), albo ze wspólnych
wartości kulturowych, powiązań historycznych czy wzmacniającej region w kontaktach z innymi
podmiotami» [12]. Wymiary, czyli obszary szczególnego zainteresowania EPS, miały za zadanie stworzyć
dogodne warunki na obrzeŜach jednoczącej się Unii Europejskiej. WyróŜnia się następujące «wymiary»
EPS: południowy i wschodni. Do grupy sąsiadów wymiaru wschodniego zostały zaliczone Ukraina,
Białoruś i Mołdawia oraz kraje południowego Kaukazu – Armenia, AzerbajdŜan i Gruzja. W grupie
sąsiadów południowych wymienia się kraje basenu Morza Śródziemnego – Algierię, Egipt, Izrael, Jordanię,
Liban, Libię, Maroko, Autonomię Palestyńską, Syrię i Tunezję. W odniesieniu do Białorusi i Libii EPS
stosowana jest w odmienny, bardzo ograniczony sposób. Do Europejskiej Polityki Sąsiedztwa nie została
włączona Rosja – Komisja uznała bowiem, Ŝe relacje UE z tym krajem mają szczególny charakter i
przyjmują postać strategicznego partnerstwa.
EPS po dwóch latach praktycznego funkcjonowania przeszła proces zmian. Propozycje wzmocnienia
EPS ze strony Komisji Europejskiej pojawiły się w grudniu 2006 r. KE przedstawiła dokument pt.
«Wzmacniając Europejską Politykę Sąsiedztwa» (Strenghtening European Neighbourhood Policy) oraz
szereg propozycji w formie tzw. non-paper [13]. W 2007 r. Niemcy sprawując prezydencję w UE zaproponowały koncepcję tzw. «EPS Plus» [14]. 5 grudnia 2007 r. Komisja Europejska przedstawiła komunikat
«Silna EPS» (Strong European Neighbourhood Policy), proponujący nowe rozwiązania [15]. 18 lutego 2008 r.
Rada UE przyjęła konkluzje dotyczące EPS. W rezultacie pojawiły się nowe elementy.
261
Науковий вісник Східноєвропейського національного університету імені Лесі Українки
− uznano, Ŝe naleŜy skupić się w pierwszym rzędzie na implementacji juŜ przyjętych przez poszczególne kraje zobowiązań w ramach planów działania;
− wskazano na potrzebę «wspólnej własności» (joint ownership) i poczucia państw EPS, Ŝe są one w
stanie współtworzyć politykę sąsiedztwa;
− dopuszczono moŜliwość zawierania pogłębionych porozumień (tzw. enhanced agreements), które
zastąpiłyby dotychczasowe porozumienia Partnership and Cooperation Agreement – PCA;
− w dziedzinie współpracy ekonomicznej głównym narzędziem ma stać się tzw. głęboka strefa wolnego handlu, obejmująca handel towarami i usługami, jak i dostosowanie prawa do unijnego w tej
sferze, otwarta dla państw, które przystąpiły do WTO. W długiej perspektywie dopuszczono
moŜliwość powstania Wspólnoty Gospodarczej Sąsiedztwa między UE i krajami objętymi EPS,
która mogłaby zostać uzupełniona o komponent instytucjonalny;
− w sferze bezpieczeństwa zewnętrznego dopuszczono współudział partnerów z EPS, jak np.
przyjmowaniem przez nich wspólnych deklaracji w ramach WPZiB czy udział w misjach prowadzonych przez Unię;
− zaproponowano teŜ ułatwienia w przepływie osób, w tym siły roboczej (tzw. mobility partnership),
łącznie z uznaniem konieczności wprowadzenia ułatwień wizowych dla partnerów z EPS i
porozumień o małym ruchu granicznym. Taka współpraca musiałaby być przy tym połączona ze
zwiększoną współpracą w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego i zwalczania przestępczości
zorganizowanej i nielegalnej migracji;
− dopuszczono udział państw nieczłonkowskich w unijnych programach i agencjach;
− wskazano teŜ na konieczność większego zaangaŜowania UE w rozwiązywanie konfliktów w
sąsiedztwie.
Reforma EPS stworzyła dodatkowe elementy relacji wielostronnych. W wymiarze bilateralnym (UE –
partner na wschodzie z EPS) nowe podejście do wschodnich sąsiadów najbardziej widoczne było w
przypadku Ukrainy. Ukraina jest określana przez UE jako kraj, w odniesieniu do którego Unia jest gotowa
wyjść poza współpracę, w stronę stopniowej integracji ekonomicznej i pogłębienia współpracy politycznej.
Przy określaniu formuły relacji z Ukrainą uŜywa się pojęcia «uprzywilejowane stosunki».
W lipcu 2010 r. z inicjatywy Komisji Europejskiej rozpoczął się przegląd Europejskiej Polityki
Sąsiedztwa, który miał na celu dostosowanie jej do zmian zachodzących w Unii Europejskiej oraz w
państwach leŜących w sąsiedztwie UE. Nowa strategia w EPS przyjęta w 2011 r. była odpowiedzią UE na
zmiany zachodzące w obszarze jej najbliŜszego sąsiedztwa, zwłaszcza w południowym regionie Morza
Śródziemnego, ale równieŜ w Europie Wschodniej oraz rosnące oczekiwania ze strony krajów partnerskich
co do wsparcia ich w procesie transformacji demokratycznej i reform [16]. Strategia ta w sposób szczególny
odnosi się do promowania procesów transformacji demokratycznej i oparta jest o zasady zróŜnicowania i
warunkowości pomocy (tzw. zasada more-for-more) [17].
Współpraca pomiędzy Ukrainą a UE formalnie była kontynuowana w zatwierdzonej w 1998 r.
dekretem Prezydenta Ukrainy Strategii integracji Ukrainy z UE, która została wprowadzona w Ŝycie w tym
samym roku. W szczególności w Strategii, członkostwo w UE zostało zadeklarowane jako długoterminowy
cel strategiczny europejskiej integracji Ukrainy. Natomiast w 2000 r. został przyjęty Program integracji
Ukrainy do UE, zatwierdzony dekretem Prezydenta Ukrainy № 1072/2000 z 14 września 2000 r.
Podstawą stosunków Ukrainy z Unią Europejską są: Umowa o Partnerstwie i Współpracy z 1998 r.
oraz plan działania przyjęty 21 lutego 2005 r. (Ukraina była pierwszym państwem, które zawarło z UE plan
działania). Strategiczny dokument dla Ukrainy został opracowany na lata 2007–2013. Plan przestał jednak
obowiązywać w marcu 2009 r. i na razie dwustronne stosunki Ukraina–UE regulowane są Agendą
Stowarzyszenia Ukraina-UE (EU-Ukraine Association Agenda) przyjętą przez Radę Współpracy UE–
Ukraina 23 listopada 2009 r. Z formalnego punktu widzenia plan działania naleŜał dо narzędzi EPS, jednak
Agenda Stowarzyszenia Ukraina–UE formalnie nie zawiera się w Europejskiej Polityce Sąsiedztwa.
Traktowana jest jako ekskluzywny dwustronny instrument współdziałania między Ukrainą a UE, powołany
by wzmocnić dwustronną podstawę współpracy oraz wyodrębnić ją z ogólnego kontekstu EPS.
Podsumowanie. Reasumując, na postawie przedstawionych rozwaŜań moŜna stwierdzić, Ŝe Europejska
Polityka Sąsiedztwa nie powstała jednak ex nihilo, a stała się wynikiem dotychczasowego rozwoju
stosunków między UE a państwami obecnie zaliczanymi do kategorii sąsiadów. Głównym celem realizacji
tej polityki jest rozszerzenie strefy dobrobytu, stabilności i bezpieczeństwa wokół granic zewnętrznych Unii.
262
РОЗДІЛ ІІ. Європейська інтеграція: досвід Польщі та України. 10, 2013
Źródła i literatura
1. European Council, Common Strategy on Ukraine // Official Journal of the European Communities. – L., 1999. −
P. 331.
2. Kaczmarski M. Polska polityka wschodnia na tle polityki Unii Europejskiej czyli Europa idzie na Wschód (po
2005 roku) [Elektronowy zasób] / M. Kaczmarski. – ReŜim dostępu : http://csm.org.pl/fileadmin/files/
Biblioteka_CSM/Raporty_i_analizy/2009/Marcin%20Kaczmarski_POLSKA%20POLITYKA%20WS
CHODNIA%20NA%20TLE%20POLIT.pdf
3. Cremona M. The European Neighborhood Policy: Legal and Institutional Issues / M. Cremona // CDDRL
Working Papers. – 2004. – Nr 5. – S. 4.
4. Cichocki M. A. Europejska Polityka Sąsiedztwa czy Polityki Sąsiedztwa [Elektronowy zasób] / M. A. Cichocki //
Nowa Europa. – 2010. – Nr 9. – ReŜim dostępu : http://www.natolin.edu.pl/pdf/nowa_europa/NE9_Cichocki.pdf
5. EU Council Conclusions: New Neighbours Initiative – doc. 14078/02. – Brussel, 2002. – November.
6. Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, «Wider Europe –
Neighborhood: A New Framework for Relations with our Eastern and Southern Neighbours». – Brussel, 2003. −
11.03. – COM(2003) 104 final.
7. Communication from the Commission, European Nieghbourhood Policy Strategy Paper. − Brussel, 2004. −
15.02. – COM (2004) 373 final.
8. Komunikat Komisji i Parlamentu Europejskiego w sprawie wzmocnienia Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. –
Bruksela, 2006. −4 grudnia. – COM (2006) 726 wersja ostateczna.
9. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie wzmocnienia europejskiej polityki
sąsiedztwa (2007/2088(INI)).
10. Tassinari F. Security and Integration in the European Union Neighbourhood. The Case for Regionalism /
F. Tassinari // CEPS Working Document. − Brussel, 2005. – No. 226/July.
11. Haukkala H. Succeding Without Success? The Northern Dimention of the European Union / H. Haukkala //
Northern Dimention. Yearbook 2001 / The Finish Institute of International Affairs. – Helsinki, 2001. – S. 37.
12. Ruszkowski J. Wschodni Wymiar UE. Implikacje dla Polski / J. Ruszkowski // Studia Europejskie. – 2003. –
Nr 2 (26). – S. 40.
13. Communication from the Commission to the Council and the European Parliament on Strengthening European
Neighbourhood Policy. – Brussel, 2006. − 4 December. – COM(2006)726 final.
14. Schäffer S. The Eastern Partnership – «ENP plus» for Europe’s Eastern neighbors / S. Schäffer, D. Tolksdorf //
C. A. Perspectives. – 2009. – Nr 4.
15. Communication from the Commission. A Strong European Neighbourhood Policy. – Brussel, 2007. − 05.12. –
COM(2007) 774 final.
16. Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady oraz Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 25 maja 2011 r. «Nowa koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w sąsiedztwie»
[COM(2011) 303 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym] [Elektronowy zasób]. –
ReŜim dostępu : http://europa.eu/legislation_summaries/external_relations/relations_with_third_countries/
eastern_ europe_and_central_asia/rx0033_pl.htm
17. Europejska Polityka Sąsiedztwa [Elektronowy zasób]. – ReŜim dostępu : http://polskawue.gov.pl/
Europejska,Polityka,Sasiedztwa,968.html
Сидорук Марта. Співпраця України з Європейським Союзом у процесі формування східного виміру
європейської політики сусідства. Європейський Союз – важливий учасник міжнародних відносин, статус
якого дещо відрізняється від статусу держави й міжнародної організації. У процесі своєї еволюції Співтовариство розробило низку механізмів та інструментів, за допомогою яких здійснює вплив на міжнародне середовище. У статті проаналізовано вибрані аспекти стимулювання розвитку двосторонніх відносин Україна − ЄС
у межах зовнішньополітичної ініціативи Європейського Союзу Європейської політики сусідства. Розкрито
концепцію розвитку східного виміру Європейської політики сусідства та схарактеризовано основні напрями й
інструменти її імплементації.
Ключові слова: Європейський Союз, європейська інтеграція, Європейська політика сусідства, східний
вимір Європейської політики сусідства, Україна.
Sydoruk Marta. The Cooperation Between Ukraine and the European Union in the Framework of the
Eastern Dimension of the European Neighbourhood Policy. The European Union is an important participant of
international relations, the status of which is different from the state status and from the international organizations
status. During the evolution, the Community has developed a number of mechanisms and instruments for the influence
on the international environment. Key aspects of bilateral relations between Ukraine and EU within the foreign
relations instrument of the European Union European Neighborhood Policy are analyzed in the article. The concept of
European Neighborhood Policy and its basic dimensions and instruments of the implementation are presented.
Key words: the European Union, European integration, the European Neighbourhood Policy, the Eastern
Dimension of the European Neighbourhood Policy, Ukraine.
Artykuł nadszedł do kolegium redakcyjnego
23.09.2013 r.
263