Program prewencji „Piłeś, nie jedź”
Transkrypt
Program prewencji „Piłeś, nie jedź”
Program prewencji „Piłeś, nie jedź”: analiza skutków z pomocą narzędzia iSWORD Materiał szkoleniowy Łukasz Tanajewski 2012-09-19 Broszura powstała w ramach projektu „iSWORD – Innowacyjny System Wspierania Oceny Regulacji i Decyzji Inwestycyjnych” finansowanego z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki INSTYTUT BADAŃ STRUKTURALNYCH UL. REJTANA 15 LOK. 24/25 TEL. +48 22 629 33 82 FAKS +48 22 395 50 21 [email protected] 2 1 Wstęp Celem opracowania jest oszacowanie skutków (hipotetycznego) programu prewencyjnego „Piłeś, nie jedź” w województwie lubelskim. Opierając się na zakładanych celach tego programu oraz statystykach dot. wypadków drogowych z udziałem nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego (ogółem i śmiertelnych), oszacowano wpływ tego programu na redukcję umieralności oraz utraconych lat Ŝycia (YLL) w latach 2011-2020. W województwie lubelskim w latach 2000-2006 zaobserwowano najwyŜszą liczbę wypadków drogowych z udziałem osób nietrzeźwych – 27,5 na 100 000 mieszkańców (średnia z 7 lat), dla porównania w województwie warmińsko mazurskim liczba ta wyniosła – 25,3 / 100 000 mieszkańców; w mazowieckim – 14,3 / 100 000 mieszkańców (Kin-Dittmann 2007).1 Wobec powyŜszego rozwaŜa się wprowadzenie wojewódzkiego programu prewencji „Piłeś, nie jedź” (kampania informacyjna, wzmoŜone kontrole trzeźwości, ograniczenia sprzedaŜy alkoholu na stacjach benzynowych w godzinach nocnych). Zakłada się, Ŝe program doprowadzi do 30% redukcji liczby ofiar śmiertelnych wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego (w latach 2011-2020). 2 Analiza skutków programu prewencji „Piłeś, nie jedź” Pierwszym krokiem analizy jest określenie problemu zdrowotnego, którego dotyczy oceniana interwencja. NaleŜy oszacować liczby zgonów spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego. Klasyfikacja ICD-10 nie wyróŜnia nietrzeźwości jako odrębnej przyczyny śmiertelnych wypadków drogowych. Narzędzie iSWORD Zdrowie umoŜliwia taki szacunek: - wybieramy poziom analizy „województwa” oraz zaznaczamy województwo lubelskie - z trzyznakowej listy wybieramy wypadki komunikacyjne w ruchu lądowym (V01-V89) - wybieramy analizę ogółem (dla męŜczyzn i kobiet) - wybieramy opcję WŁASNE DANE z wykorzystaniem zaimplementowanych danych - podajemy dane dla kobiet i męŜczyzn Z informacji zawartych w opracowaniu Kin-Dittmann 2007 wynika, Ŝe w latach 2000-2006 odsetek zabitych w wypadkach spowodowanych przez nietrzeźwych w ogóle ofiar wypadków drogowych stanowił 16,1% w 2000 r., 12,6-13,9% w latach 2001-2005 oraz 11,1 w 2006 r. (dane dla Polski). Dane Komendy Głównej Policji2 wskazują, Ŝe odsetek ten wyniósł w 2010 r. - 9%. W latach 2000-2010 zaobserwowano więc tendencję spadkową. W cytowanych źródłach i innych zbiorach nie odnaleziono analogicznego odsetka dla województwa lubelskiego. Na podstawie opracowania Kin-Dittmann 2007 przeanalizowano wypadki drogowe z udziałem nietrzeźwych uczestników na 100 wypadków ogółem w układzie terytorialnym w latach 2000-2006 (rys. 2 i 6) i zauwaŜono, Ŝe odsetki te są powiązane z odsetkami zabitych w wypadkach spowodowanych przez nietrzeźwych w ogóle ofiar wypadków drogowych. Odsetki wypadków drogowych z udziałem nietrzeźwych w ogóle wypadków wynoszą dla Polski – 14,3%, dla województwa lubelskiego – 22%. ZałoŜono więc, Ŝe odsetki zabitych w wypadkach spowodowanych 1 Kin-Dittmann, Nietrzeźwi uczestnicy wypadków drogowych w latach 2000-2006, Alkoholizm i Narkomania 2007, Tom 20: nr 4, 361.375. 2 Wypadki drogowe w Polsce w 2010 r., Komenda Główna Policji. 3 przez nietrzeźwych w ogóle ofiar wypadków drogowych są w województwie lubelskim ok. 1,5 razy większe niŜ dla Polski. ZałoŜono więc, Ŝe zgony spowodowane przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego w woj. lubelskim wynoszą x% zgonów z powodu wypadków komunikacyjnych w ruchu lądowym (ICD-10: V01-V89), gdzie x = 24% w 2000 r., x= 20% dla lat 2001-2005, x=19% w 2006 r., x=18% w 2007 r., x=17% w 2008 r., x=16% w 2009 r., x=15% w 2010 r. Odsetki te są identyczne dla kobiet i męŜczyzn. Oszacowano, Ŝe liczby zgonów spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego w województwie lubelskim oscylują wokół 50 przypadków (25-75) – por. Wykres 1. Z uwagi na losowy charakter liczb zgonów z przyczyny wypadków komunikacyjnych, w symulacji w scenariuszu bazowym załoŜono średni współczynnik zgonów oraz strukturę wg. wieku dla lat 2000-2010. ZałoŜono, Ŝe efekty programu obserwowane będą w latach 2011-2020, redukcja zgonów spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego będzie rosła liniowo (do 30% w 2020 r.). PoniŜej przedstawiono wyniki analizy. Wykres 1. Liczba zgonów spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego w województwie lubelskim w latach 2000-2020 (lata 2011-2020: symulacja w scenariuszu bazowym – brak programu oraz symulacja w scenariuszu interwencji – skutki realizacji programu) Liczba zgonów: ogółem 80 70 60 50 interwencja 40 Brak interwencji 30 20 10 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 0 Źródło: dane GUS - obliczenia własne z zastosowaniem narzędzia iSWORD Zdrowie. 4 Wykres 2. Utracone lata Ŝycia wskutek wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego w województwie lubelskim w latach 2000-2020 (lata 2011-2020: symulacja w scenariuszu bazowym – brak programu oraz symulacja w scenariuszu interwencji – skutki realizacji programu) – brak dyskontowania i standardowy rozkład wag Utracone lata Ŝycia (YLL): ogółem 3 000 2 500 2 000 1 500 Interwencja Brak interwencji 1 000 500 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 0 Źródło: dane GUS - obliczenia własne z zastosowaniem narzędzia iSWORD Zdrowie. Tabela 1. Skutki programu „Piłeś, nie jedź” – redukcja zgonów i utraconych lat Ŝycia wskutek wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego w województwie lubelskim w latach 2000-2020 (brak dyskontowania i standardowy rozkład wag) WYNIKI ANALIZY - ogółem Scenariusz INTERWENCJA Scenariusz bazowy (BRAK INTERWENCJI) Redukcja utraconych lat życia YLL Procentowa redukcja YLL [%] Redukcja YLL wskutek wydłużenia życia Redukcja YLL wskutek unikniętych zgonów Licba unikniętych zgonów Utracone lata życia (YLL) 13 997 16 744 2 747 16,41% 2 747 75 3 Podsumowanie W powyŜszym opracowaniu przedstawiono moŜliwe zastosowanie narzędzia iSWORD Zdrowie – przeprowadzono analizę hipotetycznego programu na poziomie województwa, który dotyczy przyczyny zgonów nieokreślonej kodem ICD-10. UŜytkownik dysponując dodatkowymi informacjami o odsetkach zgonów spowodowanych analizowanym problemem (nietrzeźwi uczestnicy ruchu drogowego) w ogóle liczby zgonów z danej przyczyny określonej kodem ICD-10 (tu: wypadki komunikacyjne), moŜe oszacować wpływ programu odnoszącego się do analizowanego problemu (program prewencji nietrzeźwości uczestników ruchu drogowego). Szczegóły techniczne przeprowadzenia tego typu analizy przedstawiono w podręczniku dot. narzędzia iSWORD Zdrowie. 5