Drewno - [email protected]

Biskupin z lotu ptaka
Autor: Miron Bogacki/Michał Dąbski
Zrekonstruowana brama osady w Biskupinie.
Zdjęcie na licencji Creative Commons
Attribution ShareAlike 2.5.
Autor: Fazer
Opracowała: dr inż. Teresa Rucińska
Wnętrze chaty
Biskupioska ulica
Autor: Krzysztof Stanisz
Drewno - to surowiec otrzymywany ze ściętych drzew i
formowany
przez
obróbkę
w
różnego
rodzaju
sortymenty.
Drewno zajmuje przestrzeo pomiędzy rdzeniem, a
warstwą łyka i kory.
Podstawowymi pierwiastkami wchodzącymi w skład
drewna są:
• węgiel (49,5%),
• tlen (43,8%),
• wodór (6,0%),
• azot (0,2%) i inne.
Tworzą one związki organiczne:
• celulozę,
• hemicelulozę,
• ligninę, są to związki podstawowe.
http://www.mojedrzewa.pl/wprowadze
nie/drzewa.php
Ponadto w drewnie występują też:
• cukier,
• białko,
• skrobia,
• garbniki,
• olejki eteryczne,
• guma,
oraz substancje mineralne, które po spaleniu dają
popiół. Skład chemiczny zależy od rodzaju drzewa,
klimatu, gleby itp.
Właściwości fizyczne drewna:
• barwa drewna krajowego nie odznacza się tak duża
intensywnością,
jak
niektórych
gatunków
egzotycznych (mahoo, palisander). Drewno z drzew
krajowych ma barwę od jasnożółtej do brązowej.
• gęstośd objętościowa drewna - zależy od jego
wilgotności,
otrzymane.
rodzaju
drzewa
z
którego
jest
Tabela 1. Średnia gęstośd objętościowa wybranych gatunków drewna w stanie
powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)
Gatunek
Gęstośd objętościowa
[kg/m3]
Gatunek
Gęstośd objętościowa
[kg/m3]
Sosna
520
Jesion
750
Świerk
470
Buk
730
Jodła
450
Olcha
530
Modrzew
590
Brzoza
650
Dąb
690
Klon
660
Wiąz
680
Topola
450
Grab
830
Lipa
530
Średnia gęstośd objętościowa drewna w stanie suchym jest od 30 do 40 kg/m3 niższa niż
w stanie powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)
• higroskopijnośd
-
to
skłonnośd
materiału
do
wchłaniania wilgoci z powietrza.
Drewno zawsze wchłania wilgod lub oddaje ją do
pomieszczenia tak długo, aż osiągnie stan równowagi
pomiędzy
własną
wilgotnością
a
wilgotnością
otoczenia.
Drewno stosowane w miejscach o dużej wilgotności
powinno byd zabezpieczone przed jej wchłanianiem.
• połysk - związany jest z twardością drewna i
gładkością powierzchni. Połysk najbardziej jest
widoczny w przekroju promieniowym
• rysunek drewna - różni się w zależności od przekroju,
barwy drewna, wielkości przyrostów, sęków itp.
• zapach - każdy gatunek drewna ma swój
specyficzny zapach. Pochodzi on od znajdujących
się w drewnie żywic, olejków eterycznych,
garbników itp.
• przewodnośd cieplna - drewno źle przewodzi ciepło,
zatem
jest
współczynniki
dobrym
izolatorem.
przewodności
cieplnej
Oczywiście
zależą
od
rodzaju drzewa i stopnia wilgotności drewna.
Rodzaj drewna
Współczynnik przewodzenia ciepła
[W/(m.K)]
Jodła
0,107÷0,130 (w=10÷15%)
Świerk
0,088÷0,104 (w=12%)
Sosna
0,139
Modrzew
0,128
Buk
0,151
Jesion
0,174
Dąb
0,128÷0,197 (w=10÷15%)
Klon
0,140
Tabela 2. Współczynniki przewodzenia
ciepła w kierunku prostopadłym do włókien
wybranych rodzajów drewna o wilgotności
15%
• wilgotnośd - zależy od warunków w jakich drewno się
znajduje
i
ma
znaczny
wpływ
na
pozostałe
właściwości drewna.
Bezpośrednio po ścięciu wilgotnośd drewna wynosi
ponad 35%, ale może byd znacznie większa. Drewno
w
stanie
określanym
jako
powietrzno-suche
(wyschnięte na wolnym powietrzu) ma wilgotnośd
około 15 ÷ 18%, przechowywane w suchych
pomieszczeniach - ma wilgotnośd 8 ÷ 13%.
Duża wilgotnośd drewna bywa powodem paczenia się
wyrobów, stwarza warunki sprzyjające rozwojowi
grzyba. Gdyby jednak drewno zostało wysuszone do
wilgotności 0% stałoby się materiałem łatwo pękającym
i kruchym. Praktycznie nie byłoby można wykonad z
takiego drewna żadnej konstrukcji czy przedmiotów
użytkowych.
• skurcz i pęcznienie - drewno wilgotne podczas
suszenia zawsze kurczy się, podczas nasiąkania wodą
pęcznieje. Podczas skurczu drewno pęka i paczy się.
Dlatego
konstrukcje
okienne,
listwy
drewniane
boazeryjne
itp.)
(więźby,
powinny
ramy
byd
przygotowywane z drewna już wysuszonego, do takiej
wilgotności, w jakiej będzie ono użytkowane.
Najczęściej używa się do wykonania elementów
konstrukcyjnych drewna w stanie powietrznosuchym).
Rys. Paczenie się drewna przy wysychaniu na skutek anizotropii i skurczu
Intensywnośd pęcznienia czy
kurczenia się zależy od przekroju
drewna i wynosi w kierunku:
• stycznym – 6÷13%,
• promieniowym – 3÷5%,
• wzdłuż włókien – 0,1÷0,8%
Rys. Wielkośd spęcznienia objętościowego dla
wybranych gatunków drewna
Właściwości
mechaniczne
-
drewno
jest
materiałem
anizotropowym, jego wytrzymałośd na ściskanie, rozciąganie,
zginanie zależy od kierunku działania sił w stosunku do
włókien. Drewno znacznie łatwiej przenosi siły działające
wzdłuż włókien (ma większa wytrzymałośd), wraz ze
wzrostem kąta odchylenia tych sił od kierunku włókien
wytrzymałośd drewna zmniejsza się. W zależności od
osiąganej minimalnej wartości wytrzymałości mechanicznej
drewno dzieli się na klasy.
Przykładowe wartości wytrzymałości drewna przy
wilgotności 15% podaje poniższa tabela
Cechy wytrzymałościowe drewna przy wilgotności 15% wzdłuż i w poprzek włókien
Wytrzymałość
Gatunek
drewna
Sosna
Świerk
Jodła
Modrzew
Dąb
Jesion
Buk
Grochodrzew
Grab
rozciąganie
II
┴
84
90
82
107
90
102
135
148
107
3
2,7
2
2,3
8,8-9,4
11
7
4,3
24,5
ściskanie
II
[MPa]
47
43
39
53
54
43
53
59
66
┴
zginanie
┴
10
6,7
4
9
10
10
8
16
8,5
87
66
61
84
86
100
105
120
107
Zmiana
wilgotności
drewna
powoduje spadek wytrzymałości
drewna. Jednak po przekroczeniu
stanu nasycenia włókien – ok.
30%
wilgotności
drewna,
wytrzymałośd stabilizuje się.
Rys. Wpływ wilgotności drewna na zmianę wytrzymałości:
1 – wytrzymałośd na rozciąganie wzdłuż włókien,
2 – wytrzymałośd na zginanie,
3 – wytrzymałośd na ściskanie wzdłuż włókien,
4 – wytrzymałośd na ścinanie wzdłuż włókien
Wytrzymałośd drewna
uzależniona jest od jego gęstości
objętościowej i stanu
zawilgocenia.
Rys. Wpływ gęstości objętościowej na wytrzymałośd drewna o wilgotności
15 % wg EMPA-Versuchen, LIGNUM;
1 – na rozciąganie wzdłuż włókien,
2 – na zginanie,
3 – na ściskanie wzdłuż włókien.

twardośd - jest mierzona oporem stawianym przez
drewno podczas wciskania stalowej kulki o ściśle
określonej wielkości. Twardośd zależy od gatunku
drzewa, z którego drewno pochodzi. Do gatunków
twardych należą między innymi:
• Modrzew
• grab
• akacja
• jesion
• buk
• jawor
• dąb
• wiąz
Do najbardziej miękkich:
• lipa
• osika
• olcha
• topola.
Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce,
stąd często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w
kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z
lipy).
Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce, stąd
często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w
kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z lipy).
Przykładowa twardośd mierzona metodą Janki (przy
pomocy kulki metalowej o przekroju średnicowym 1 cm2
dla niektórych gatunków drewna wynosi:
• świerk 28 MPa
• buk 75÷78 MPa
• sosna 28÷30 MPa
• jesion 74÷76 MPa
• dąb 66÷67 MPa
• grab 89 MPa

ścieralnośd - drewna twarde są najczęściej najodporniejsze
na ścieranie. Ta cecha ma duże znaczenie przy wyborze
drewna jako materiału do wykonania np. podłóg.
http://pl.wikipedia.org
W budownictwie najczęściej używane są następujące
gatunki drewna
• iglaste, stosowane są do wykonywania konstrukcji
dachowych, stolarki budowlanej (okna, drzwi, schody
itp.), desek podłogowych, sklejki itp.
• gatunki liściaste, najczęściej stosowane są do robót
stolarskich, wykonywania podłóg i posadzek:
Gatunki drewna iglastego:
Sosna (Pinus silvestris)
Najlepsze właściwości ma drewno
pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do
120 lat. Drewno:
• miękkie,
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sosna_
zwyczajna
• łatwe w obróbce,
• sprężyste,
• dobrej wytrzymałości mechanicznej.
Sosna
Świerk (Picea excelsa)
Najlepsze właściwości ma drewno
pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do
120 lat. Drewno:
• miękkie,
• o średniej wytrzymałości,
http://pl.wikipedia.org/wiki/Świerk
_pospolity
• sprężyste,
• trudne w obróbce (łatwo pęka, ma
sporo sęków).
Ze świerków rosnących w górach otrzymuje
się lepsze drewno, niż z rosnących na nizinach.
Świerk
Jodła (Abies pectinata)
Najlepsze właściwości ma drewno
pozyskiwane z drzew stuletnich.
Drewno:
• miękkie,
• o średnie wytrzymałości,
• giętkie i łupliwe.
Ma sporo sęków, które wypadają z
tarcicy.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jo
dła_pospolita
Modrzew (Larix europaea)
Najlepsze właściwości ma
drewno pozyskiwane z drzew w
wieku 100 ÷ 120 lat.
W Polsce rzadko stosowane, jest
najlepszym (z punktu widzenia techniki) i
najtrwalszym gatunkiem drewna.
Gatunki drewna liściastego
Wiąz pospolity i brzost (Ulmus
campestis), (Ulmus montana)
Drewno:
• twarde,
• wytrzymałe,
• sprężyste.
• parzone łatwo daje się wyginad,
• trwałe na powietrzu i pod wodą.
www.atlas-roslin.com/wiazgorski.html
Grab (Carpinus betulus)
Drewno:
•
o dobrych właściwościach mechanicznych,
• trudnościeralne,
• ciężkie.
www.atlas-roslin.com/grab_pospolity.html
Dąb (Quedrcus pedunculata) lub
(Quedrcus sessiliflora)
Najlepsze właściwości ma drewno
pozyskiwane z drzew w wieku około 180
lat. Drewno:
• twarde,
• o dobrych parametrach
wytrzymałościowych,
• odporne na ścieranie,
• często atakowane przez owady.
www.atlas-roslin.com/dab_szypulkowy.html
Jesion (Fraximus excelsior)
Drewno:
•
kwiatostany żeoskie;
Barbara Łotocka
ciężkie,
• wytrzymałe
• elastyczne,
• po ścięciu łatwo je wygiąd.
kwiatostany męskie;
Barbara Łotocka
www.atlas-roslin.com/jesion_wyniosly.html
Zastosowane w warunkach suchych jest
trwałe, w wilgotnych łatwo ulega
zniszczeniu.
Buk (Fagus silvatica)
Drewno:
• twarde,
www.atlas-roslin.com/buk_zwyczajny.html
• o dużej wytrzymałości,
• łatwe w obróbce.
• często atakowane przez owady.
www.atlas-roslin.com/jesion_wyniosly.html
Najlepsze właściwości ma drewno
pozyskiwane z drzew w wieku około 110
lat.
Olcha pospolita (Anulus glutinosa)
Drewno:
• miękkie,
• łatwe w obróbce.
• często atakowane przez owady.
• mało odporne na zmienne warunki
http://www.drzewapolski.pl/Drzewa/Olcha
atmosferyczne.
• przy stałym przebywaniu pod wodą
trwałe, dzięki dużej zawartości
garbników.
Brzoza (Betula verrucosa) i (Betula
pubescens):
Drewno:
• o dobrych właściwościach
mechanicznych
• małej odporności na grzyby.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Brzoza
www. wyrobyzdrewna.eu
http://www.euro-matex.pl/pl/Oferta/Inne-wyroby/Wyroby-okragle.html
http://www.drew-bal.pl/index.php?go=zadaszeniad
www.efotogaleria.pl/index.php?m=126&ktore=1872
www.galeriaparkietu.pl/prasa.php?go=7

drewno okrągłe - okorowany pieo bez wierzchołka i
gałęzi. Drewno takie może byd zastosowane jako:




słupy,
pale,
stemple, itp.,
drewno tartaczne.
W zależności od średnicy pnia i jego długości (podział
regulowany jest przepisami określonymi Polskimi
Normami) rozróżniamy:
• grubizna – drewno o średnicy w najcieoszym koocu
minimum 7 cm
 dłużyca – grubizna o długości minimum 9,0 m dla
gatunków iglastych; 6,0 m dla gatunków liściastych,
 kłoda – grubizna o długości 2,50 m ÷ 8,90 m (iglasta)
i 2,50 m ÷ 5,90 m (liściasta),
 wyrzynek – grubizna o mniejszych długościach,
•
żerdzie – drewno o średnicy 7 ÷ 14 cm

tarcica - jest to drewno przetarte w tartaku z drewna
okrągłego.
Ze względu na stopieo obróbki tarcicę dzielimy na:
• tarcicę nieobrzynaną – o dwóch powierzchniach
równoległych, krawędzie boczne pozostawione są bez
obróbki. Otrzymywana jest przez przetarcie jednokrotne
na trakach (piłach tartacznych).
• tarcicę obrzynaną – o obrobionych czterech
płaszczyznach i krawędziach czoła
Podstawowe wyroby z tarcicy
W zależności od wymiarów otrzymanych elementów
tarcicę dzielimy na sortymenty o nazwach:

deski – elementy o grubości od 19 – 45 mm
www.drewnobudowlane.info

bale – elementy o grubości 50 – 100
mm

listwy – elementy o przekroju
http://www.drewpasz.pl/?Tarcica
poprzecznym od 12/24 do 29/70 mm

krawędziaki (murłaty) – elementy o
przekroju 100*/100 – 180/180 mm

belki – elementy o przekroju 120/200 – 220/280 [mm]
• tarcica
podłogowa – produkowana z drewna sosnowego,
jodłowego lub świerkowego; stosowana (maks. gr. 50 mm)
do układania podłóg w budynkach mieszkalnych,
przemysłowych lub gospodarczych; jakośd tarcicy
podłogowej określa się na podstawie dwóch klas I i II,
według których drewno może mied określoną liczbę wad.

łaty – to drewniane listwy o przekroju prostokątnym
lub kwadratowym (od 32x32 [mm] do 90x90 [mm] lub
od 32x50 [mm] do 75x150 [mm]) używane w
konstrukcjach drewnianych, np. w więźbie dachowej
do ułożenia pokrycia dachowego
Łaty i kontr łaty, www.drewnobudowlane.info/laty
http://www.drewpasz.pl/?Tarcica
Podział elementów konstrukcyjnych z drewna ze
względu na rolę pełnioną w przenoszeniu obciążeo

belka – element nośny poziomy lub pochyły oparty na
dwóch lub więcej podporach (ścianach, słupach, innych
belkach); może mied przekrój jednolity lub złożony (np. z
dwóch lub więcej łat, dwuteowy), belki mają zawsze
większą wysokośd niż szerokośd i wykonywane są z drewna
litego, klejonego lub profili łączonych,

podciąg – belka, na której opierają się inne belki,

słup – pionowy element nośny, przenoszący obciążenia
pionowe od spoczywających na nim belek, dachów,
wiązarów; może mied przekrój prosty lub złożony,

dźwigar – wiązar wieloelementowy o znacznej wysokości,
płaski lub przestrzenny, pełnościenny lub ażurowy,
przenoszący obciążenia konstrukcji na podpory główne
(ściany lub słupy). Budowany jest z desek lub materiałów
drewnopochodnych.
Elementy więźby dachowej
Do wykonania konstrukcji dachów należy stosowad drewno
sosnowe lub świerkowe o wilgotności nie przekraczającej
20%. Drewno należy zabezpieczyd przed korozją biologiczną
impregnując środkami grzybo- i owadobójczymi.
Elementy więźby:

krokwie – belki biegnące równolegle do kierunku
nachylenia połaci dachowej i dźwigające obciążenie z
połaci; opierają się na ścianach zewnętrznych i (w miarę
potrzeby) na płatwiach,

płatwie – belki poziome, biegnące równolegle do kalenicy
dachu, stanowiące podpory dla krokwi, oparte na
słupkach,

murłaty – belki poziome leżące na murze (za ich
pośrednictwem opiera się krokwie na ścianach
murowanych lub betonowych),

słupki – elementy pionowe przenoszące obciążenie od
płatwi na strop,

łaty – elementy pomocnicze, stanowiące częśd rusztu
służącego do zamocowania pokrycia dachowego; przybija
się je do kontrłat lub bezpośrednio do krokwi, prostopadle
do nich, a równolegle do okapu,

kontrłaty – elementy pomocnicze, służące do utworzenia
pustki wentylacyjnej pod pokryciem; przybija się je
równolegle do krokwi (bezpośrednio lub na deskowaniu)
Drewno konstrukcyjne jest podzielone na klasy
wytrzymałości, różniące się właściwościami mechanicznymi.
W najnowszej normie (PN-EN 338: 1999 Drewno konstrukcyjne –
klasy wytrzymałości) przyjęto następujące klasy wytrzymałości:
dla drewna iglastego i topoli:
C14, C16, C18, C22, C24, C27, C30, C35, C40,
dla drewna liściastego (bez topoli):
D30, D35, D40, D50, D60, D70.
Liczba przy literze oznacza wytrzymałośd drewna na zginanie
w N/mm2 (MPa)
Drewno klejone warstwowo

Drewno klejone (klejonka) - stosowane jako materiał
konstrukcyjny pozwalający na wykonywanie przekryd o
dużej rozpiętości, nawet ponad 100m (wiązar) oraz
stosowany wtedy, gdy konieczna jest wysoka jednorodnośd
materiału (np. stolarka okienna).
http://www.bodex-polczyn.pl/drewno.htm
http://www.drewno.pll
Drewno klejone warstwowo otrzymuje się przez sklejenie
wielu warstw tarcicy o równoległym przebiegu włókien w taki
sposób, że wytworzone elementy mają lity przekrój
prostokątny. Poszczególne warstwy mogą byd różnej grubości,
z różnych gatunków drewna i o różnych klasach wytrzymałości.
Rozróżniamy:

drewno klejone warstwowo poziomo; płaszczyzna spoiny
klejowej jest prostopadła do dłuższego boku przekroju
poprzecznego,

drewno klejone warstwowo pionowo; płaszczyzna spoiny
klejowej jest prostopadła do krótszego boku przekroju
poprzecznego.
Zalety drewna klejonego warstwowo:
- bardzo wysoka wytrzymałośd i sztywnośd przy małym ciężarze,
- wysoka stabilnośd kształtów i wymiarów,
- minimalna skłonnośd do powstawania pęknięd,
- brak skręcania belek także przy dużych przekrojach i długościach,
- ze względu na suszenie komorowe do wilgotności 8-12% z reguły nie jest
potrzebna żadna chemiczna ochrona drewna (w zależności od rodzaju
konstrukcji),
- odpornośd na agresywne środowisko; doskonały materiał na
konstrukcje, magazynów soli, środków chemicznych itp.,
- duża odpornośd ogniowa.
Drewno klejone powstaje poprzez sklejenie ze sobą warstw drewna
o grubości zwykle od 5 mm do 50 mm. Grubośd tych warstw zależy
od przeznaczenia i od koniecznego promienia wygięcia elementu
koocowego. Drewno klejone jest często w trakcie klejenia
formowane w krzywizny, jakich nie można osiągnąd z drewna litego.
Poszczególne warstwy tworzą połączone wzdłużnie na złącze
palczaste deski, z których usunięto części mające wady -
pęknięcia, chore sęki itd.
http://www.meble.pl/slownik,lamele,42.html
Fornir - jest to cienki płat drewna o grubości do 5 mm.
Cienkie forniry o grubości do 1 mm są używane do produkcji
sklejki oraz jako okleiny (obłogi) drewna i płyt w celu nadania
im ładniejszego, szlachetniejszego wyglądu.
Forniry otrzymywane są przez skrawanie obwodowe,
mimośrodowe lub płaskie większych kawałków drewna.
Wybór techniki skrawania ma wpływ na rysunek w jaki
układają się słoje.
http://wakeupsid.com/pictures_fornir
http://www.drewno.pl/gieldadrzewna
Sklejka - płyta sklejona z nieparzystej liczby fornirów. Podczas
klejenia kolejne warstwy forniru układa się tak, aby włókna
przebiegały pod kątem prostym. Daje to znaczną poprawę
parametrów mechanicznych sklejki. W budownictwie sklejkę
stosuje się przede wszystkim przy wykonywaniu robót
stolarskich i przy wykonywaniu deskowania elementów
betonowych.
http://www.skladydrzewne.pl/towary7.html
http://www.fplider.nazwa.pl/fplider/inner.htm
Sklejka suchotrwała
Sklejka wodoodporna pokryta filmem
fenolowym (szalunkowa)
Sklejka wodoodporna
Sklejka wodoodporna pokryta filmem
fenolowym (szalunkowa) z nadrukiem
Sklejka wodoodporna pokryta filmem
fenolowym z odciskiem siatki
(antypoślizgowa)
Sklejki lakierowane (lakierem bezbarwnym lub lakierobejcą)
RODZAJE SKLEJEK
SUCHOTRWAŁE
WODOODPORNE
WODOODPORNE POKRYTE FILMEM
FENOLOWYM
SZALUNKOWE
Klej
Format [mm]
Klasa jakości
Rodzaj drewna
Grubośd
*Budowa sklejek
Powierzchnie
Klasa higieniczności
Grubośd forniru
Wilgotnośd
Gęstośd
Wytrzymałośd na zginanie
wzdłuż włókien *MPa+
Wytrzymałośd na zginanie w
poprzek włókien *MPa+
ANTYPOŚLIZGOWE
mocznikowoformaldehydowy
1550x1550;
1550x2250
1550x1250;
1250x1250
A, B, BB, BBB
brzoza, olcha;
3,2-40mm
jednorodna,
mieszana
kalibrowane,
szlifowane
E1
1,1-2,5mm
5-12%
550-750kg/m3
fenolowoformaldehydowy
1550x1550;
1550x2250
1550x1250;
1250x1250
A, B, BB, BBB
brzoza, olcha;
3,2-40mm
jednorodna,
mieszana
kalibrowane,
szlifowane
E1
1,1-2,5mm
5-12%
550-750kg/m3
fenolowofenolowoformaldehydowy
formaldehydowy
1550x3100;
1550x3100;
550x2700*
1550x2500*
1550x2500*;
1550x2250*
550x1550
I
I
brzoza, olcha
brzoza, olcha
6-30mm 9-30mm* 6-30mm 9-30mm*
jednorodna,
jednorodna, mieszana
mieszana
gładka/ z odciskiem
gładka/gładka
siatki
1,1-2,5mm
1,1-2,5mm
5-12%
5-12%
550-750kg/m3
550-750kg/m3
50-100
50-100
50-100
50-100
30-60
30-60
30-60
30-60
Lignofol - materiał warstwowy ze sklejonych wodoodpornym
klejem syntetycznym cienkich warstw drewna,
charakteryzujący się dużą wytrzymałością i twardością. Jest
stosowany m.in. do wyrobu części maszyn, szybowców.
Lignofol fot.www.sklejka-pisz.com.pl
Ze względu na kierunek biegu włókien lignofol dzieli
się na:
- równoległo- włóknisty
- krzyżowo- włóknisty
- gwiaździsto- włóknisty
Podstawowe dane techniczne:
- gęstośd – 1200 kg/m3
- wytrzymałośd na ściskanie – 88÷118 N/mm2
- wytrzymałośd na zginanie – 103 N/mm2
- twardośd – 118 N/mm2
- odporny na działanie wody
- odporny na czynniki chemiczne
Płyty pilśniowe - otrzymywane są z rozwłóknionej masy
drewna (rozwłóknieniu poddaje się odpady tartaczne - ścinki,
odpadki) sklejonej z równoczesnym sprasowaniem.
W zależności od stopnia sprasowania i ewentualnego
wykooczenia powierzchni rozróżniamy płyty pilśniowe:
• porowate,
• twarde,
• bardzo twarde.
 porowate - podczas klejenia, płyty poddane są tylko
podwyższonej temperaturze (bez podniesionego
ciśnienia), otrzymany materiał jest porowaty i miękki.
Płyty używane są do izolacji akustycznych w miejscach
nie narażonych na działanie wilgoci.
Grubośd płyt - 9,5 ÷ 25,0 mm
 porowate bitumowane - płyty te stosuje się do izolacji
cieplnej i akustycznej dachów, ścian i podłóg - wszędzie
tam, gdzie potrzebna jest izolacja o podwyższonej
odporności na wilgod. Sztywne i lekkie arkusze płyt, o
dużych wymiarach są łatwe w montażu.
 twarde - podczas klejenia poddane są obróbce termicznej
pod ciśnieniem.
Używane są do robót stolarskich jako
okładziny np. skrzydeł drzwiowych.
Płyty są produkowane o grubości 2,4 - 6,4 mm.
 bardzo twarde - proces produkcji przebiega analogicznie
jak płyt twardych. Płyty dodatkowo nasączane są olejem
lub żywicami, albo mają wierzchnią powierzchnię pokrytą
emalią. Przeznaczone są do robót stolarskich.
Płyty wiórowe - produkowane są z odpadów tartacznych
rozdrobnionych do postaci wiórów. Cząsteczki drewna
zespala się przy pomocy kleju podczas obróbki termicznej
pod ciśnieniem.
Płyty produkowane są z okleiną zewnętrznej
powierzchni lub bez okleiny. Jako okleiną
można zastosowad fornir naturalny lub
fornir (laminat) z żywic syntetycznych.
Płyty są produkowane o grubości od
10÷56mm. Stosowane przy robotach
stolarskich, meblarstwie, budownictwie.
Płyty wiórkowo – cementowe – otrzymuje się je z wełny
drzew iglastych, którą poddaje się mineralizacji w roztworze
chlorku wapnia, następnie miesza z cementem portlandzkim
32,5, formuje i prasuje pod ciśnieniem. Są one:
• niepalne,
• ulegają jedynie zwęgleniu podczas palenia,
• są odporne na działanie wilgoci.
Płyty wiórkowo -cementowe stosuje się:
• do izolacji cieplnej,
• dźwiękowej ścian, stropów i dachów,
• na warstwy pod posadzki w celu tłumienia dźwięków
wywołanych uderzeniem
Płyty MDF i HDF - są to płyty drewnopochodne nowszej
generacji. Produkowane z włókien drzewnych klejonych w
podniesionej temperaturze pod ciśnieniem. Otrzymany
materiał ma jednorodny przekrój. Jest twardy, może byd
produkowany w okleinach naturalnych (fornir) lub
sztucznych albo tylko pokryty lakierem.
Stosowany jest do produkcji:
• paneli podłogowych,
• płyt dla przemysłu meblarskiego,
• do robót stolarskich,
• oprócz płyt, z masy można wytłaczad elementy do
dekoracyjnego wykooczenia powierzchni (np. listwy o
różnym profilu).
Płyta OSB - to jest płyta drewnopochodna opracowana
specjalnie dla budownictwa, tak zwana płyta o
ukierunkowanych wiórach płaskich. Zawiera ponad 90%
drewna. Składa się z trzech warstw. W warstwie górnej i dolnej
wióry o wymiarach 100x0,6 mm kierunkowo umieszczone są
wzdłuż długości płyty natomiast w warstwie środkowej w
poprzek płyty.
Wysokie parametry techniczne płyt OSB wynikają z:
• zachowania włóknistości drewna,
• zazębiania się długich wiórów,
• przez natryskiwanie wiórów specjalnym klejem i emulsją
parafinową w tzw. zaklejarkach uzyskuje się dużą
odpornośd na wpływy warunków atmosferycznych.
Zastosowanie płyt OSB - w budownictwie szkieletowym na
poszycie ścian zewnętrznych i wewnętrznych oraz poszycie
podłóg i dachu.
W ofercie handlowej znajdują się płyty OSB w następujących
rodzajach:
• wodoodporne OSB-3 - grub.12,15,18,22 mm
• szalunkowe - grub.16,18,22 mm
• antypoślizgowe - grub.16,18,22 mm
Zastosowanie płyt OSB
http://www.drewpasz.pl/?Tarcica
Materiały podłogowe
• deski podłogowe - tarcica podłogowa, to deski o
szerokości 100 - 200 mm, długości 3,0 - 5,5 m i
grubości 28, 32, 38, 45, 50 mm. Najczęściej spotykane
są deski z iglastych gatunków drzew.
EKO deska podłogowa czterostronnie strugana, sucha o
średniej wilgotności 12%.
Wymiary:
• szerokośd - 110 mm
• grubośd - 22÷28 mm,
• długości desek głównie od 2000 ÷ 5000 mm,
• łączenie na własne pióro i wpust,
• na indywidualne zlecenie możliwośd przygotowania deski w
innych długościach.
EKO deska podłogowa produkowana jest w pełni z
naturalnego drewna sosnowego i świerkowego, dzięki temu
pomieszczenie uzyskuje naturalny, ekologiczny wygląd i
zdrowy mikroklimat.
http://www.drewnobudowlane.info/deska_podlogowa.html
• deszczułki posadzkowe (parkiet) - produkowane są
najczęściej z liściastych gatunków drzew. Deszczułki mają:
• grubośd od 16 - 22 mm,
• szerokośd 30 - 100 mm,
• długośd 200 - 500 mm.
Produkowane są o różnych kształtach przekroju, który
umożliwia łączenie na styk, wpust i pióro na dwóch lub
czterech krawędziach.
• deszczułki posadzkowe (parkiet)
Układ "cegiełka"
Układ „angielski"
Układy jodełkowe
Układ "jodełka francuska"
http://www.dom.pl/kolejnosc-pracremontowych.html
• deszczułki posadzkowe (parkiet)
http://swiat-parkietow.com.pl/page26.php
Złącza ciesielskie na szerokośd
Złącze na styk (złącze często wzmacnia
się klejem)
Złącze na nakładkę / na przylgę
Złącze na wpust i pióro
Złącze na wpust i pióro obce
Norma dokładnie określa cechy wymiarowe deszczułek, m.in.:
• grubośd nad wpustem: t1 ≥ 35% całkowitej grubości t elementu,
• grubośd wpustu: t3 ≥ 22% całkowitej grubości t elementu,
• grubośd części pod wypustem: t4 ≥ 22% całkowitej grubości t
elementu,
Deszczułka typu 1
1.Powierzchnia licowa elementu
2.Skos a
3.Rowki klejowe
DĄB ORIGINAL
DĄB COMO
MERBAU
LAKIEROWANY
DĄB VERONA
JESION NATURA
MERBAU JAKARTA
DĄB NATURA
JATOBA NATAL
ORZECH
EUROPEJSKI WOLIN
COMFORT
Gatunek bardzo odporny na szkodliwe działanie
Deska Tarasowa Bangkirai warunków atmosferycznych, a także ataki grzybów
i szkodników. Nie wymaga dodatkowej
konserwacji, jednak dla zachowania naturalnej
kolorystyki drewna zaleca się olejowanie tarasu.
Pomaga to zapobiec naturalnemu procesowi
patynowania powierzchni na kolor srebrno-szary.
Jedną z cech charakterystycznych tego gatunku jest
możliwośd występowania niewielkich otworów po
szkodnikach (tzw. pinholes; maksymalnie 1-1,5 mm
średnicy). Nie stanowią one jednak wady, gdyż
owady żyją wyłącznie w drewnie żywym.
Deska jest jednostronnie ryflowana co
zdecydowanie ułatwia jej montaż, z drugiej zaś
strony powierzchnia ryflowana nadaje walorów
estetycznych.
Deska występuje w wymiarze 25x145 w całej
gamie długości.
http://www.drewnobudowlane.info/deska_ele
wacyjna.html
• płyty posadzki mozaikowej - produkowane są z liściastych
gatunków drzew, z listewek o grubości 8 - 10 mm. Listewki
układa się w zestawy o boku kwadratu, płyta złożona jest z
16 takich zestawów ułożonych w "kratkę" i naklejonych na
papier. Parkiet mozaikowy układa się na twardym równym
podłożu, na klej. Do podłoża przyklejana jest powierzchnia
płyty bez papieru. Papier odkleja się po nawilżeniu go wodą
http://www.podlogikatowice.pl/podlogi/mozaikipodlogowe.html
po związaniu kleju z podłożem.
• kostka brukowa drewniana - produkowane z drewna
iglastego. Kostka miała kształt najczęściej graniastosłupa lub
walca o wysokości od 60 - 100 mm. Układana była w halach
fabrycznych, magazynowych w taki sposób, że widoczny był
przekrój poprzeczny drewna. Obecnie raczej nie stosowana.
http://www.brukarstwo.wirtua.net/PartnerGaleria.asp?PartnerID=38
http://www.drewno.pl/gieldadrzewna/167-3-Podesty-61956BRUK+D%C4%98BOWY+++Nowo%C5%9B%C4%87.html
Dociskanie i wyrównywanie do poziomu cegieł,
używając listwy i młotka. Trzeba zwrócid uwagę
na wypoziomowanie elementów.
Układanie bruku
Impregnowane ciśnieniowo elementy
bruku pokrywane dodatkowo preparatem
zabezpieczającym powierzchniowo.
• panele podłogowe i ścienne - produkowane są z płyt
HDF z bardzo cienką i twardą warstwą okleiny.
Układane są na twardym, równym podłożu "na sucho".
Panele łączone są na pióro i wpust.
Rys. Krzysztof Rodak
Rys. Krzysztof Rodak
Budowa paneli laminowanych zwykłych; od góry:
•odporna na ścieranie warstwa wierzchnia,
•papier dekoracyjny,
•płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa),
•warstwa przeciwprężna.
Rys. Krzysztof Rodak
Budowa paneli laminowanych z dodatkową warstwą wyciszającą;
od góry:
•odporna na ścieranie warstwa wierzchnia,
•papier dekoracyjny,
•impregnowane podkładki przeciwudarowe,
•płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa),
•warstwa wyciszająca,
•warstwa przeciwprężna
EKO deska obiciowa (boazeryjna):
• czterostronnie strugana,
• sucha, o średniej wilgotności 12%,
• własne pióro i wpust
• szerokośd 90-150 mm
• grubośd 18mm ma,
• długości głównie od 2000 – 5000 mm,
• na specjalne życzenie klienta
możliwośd przygotowania deski
w innych długościach.
EKO deska obiciowa produkowana jest z drewna sosnowego i
świerkowego, umożliwi nadanie wnętrzu ciepłego, przyjemnego
klimatu dzięki naturalnemu wyglądowi drewna.
Pokrycia dachowe
Gont skrawany (wiór) i gont łupany (dranica) – stosowane są
do krycia dachów w regionalnym
i zabytkowym budownictwie drewnianym. Wykonuje się je z
drewna drzew iglastych lub z drewna osikowego.
http://muratordom.pl/budowa/dachy-i-stropy/zdrowedachy-pokrycia-z-trzciny-gontu-i-wiorow,17_29.html
Gont skrawany
(wiór)
Gont łupany
(dranica)
Pokrycia dachowe z trzciny
Współczesne strzechy robi się nie ze słomy, jak kiedyś, ale z
trzciny, najlepiej jednorocznej, nie bardzo grubej i o
wilgotności 15%. Grubośd strzechy z trzciny wynosi 28-40 cm.
Jest więc to doskonała izolacja termiczna (w zimie taka
warstwa dobrze chroni przed chłodem, latem – przed upałem)
i akustyczna.
http://muratordom.pl/budowa/dachy-i-stropy/zdrowedachy-pokrycia-z-trzciny-gontu-i-wiorow,17_29.html
Pokrycie z trzciny nie wymaga specjalnych zabiegów
konserwacyjnych. Wystarczy co 5 lat zaimpregnowad taki
dach przed ogniem i od czasu do czasu zmiatad z niego mech,
inaczej będzie się pod nim utrzymywało zawilgocenie, które
zapoczątkowuje butwienie strzechy. W razie potrzeby można
wymienid zniszczony fragment (kolor nowego wyrówna się
mniej więcej po roku).
Domy z drewna
http://www.osadazbali.pl/
http://www.apispw.pl/?p0=6&p1=11
Sosna fioska - idealna do budowy domów z bali
Do budowy swych domów z bali HONKA używa tylko drewna z wysoce
odpornej sosny nordyckiej. Ekstremalne fioskie warunki,
w których rosną sosny, sprawiają, że ich wzrost jest powolny, a ich
gospodarka wodna znacznie ograniczona. To drewno o wąskich słojach jest
nadzwyczajnie odporne i posiada doskonałą stabilnośd wymiarową. W
porównaniu z drewnem sosnowym z położonych bardziej na południe
regionów sosna nordycka charakteryzuje się jeszcze lepszym wskaźnikiem
izolacji termicznej.
www.honka.pl
WADY DREWNA - zawsze powodują obniżenie jego
wartości albo mogą spowodowad jego dyskwalifikację,
jako materiału.
Zależą od różnych czynników:
• związane ze wzrostem drzewa to - sęki, rdzenie
położone mimośrodowo, rdzenie podwójne, zawoje,
skręt włókien, pęknięcia np. mrozowe itp..
Sęk skrzydlaty (tzw. skrzydlak) składa się z dwóch sęków
podłużnych ułożonych symetrycznie względem osi
tarcicy i zwężających się ku rdzeniowi. Sęki takie mogą
stykad się w okolicy rdzenia, tworząc kształt litery V.
Drewno z felerem - wady drewna powstają w trakcie
nieprawidłowego wzrostu lub chorób drzew. Jedne z
nich dyskwalifikują drewno jako materiał konstrukcyjny,
inne nie mają wpływu na jego wytrzymałośd, jedynie na
wygląd.
Zbyt duże przyrosty - widoczne są na
poprzecznym przekroju elementu. Najlepsze
jest drewno o wąskich i gęstych przyrostach
(słojach). Drewno z dużymi przyrostami
(szerszymi słojami) ma gorszą wytrzymałośd
mechaniczną. Nie jest to poważna wada,
raczej wskaźnik jakości drewna
Pęknięcie - przebiegające wzdłuż włókien
drewna nie wyklucza go jako materiału do
budowy konstrukcji. Groźne są pęknięcia
przebiegające w poprzek włókien, takie, które
powodują ich poprzeczne rozwarstwienie, oraz
widoczne na całym przekroju elementu
Sęk przechodzący - czyli taki, który przerasta
element konstrukcyjny od jednej krawędzi do
krawędzi przeciwległej. W miejscu jego
przebiegu drewno jest osłabione i może
pęknąd. Wada ta wyklucza stosowanie
elementu w konstrukcji
Przeżywiczenie - plamy żywicy psują jedynie
wygląd drewna. Nie jest to wada wykluczająca
drewno jako materiał konstrukcyjny. Co więcej,
element przeżywiczony ma nawet większą
wytrzymałośd niż nieprzeżywiczony
Huba - pozostawia na drewnie różowopomaraoczowe ślady. Przerost tego grzyba
powoduje w drewnie zgniliznę miękką. Drewno
z widocznymi przebarwieniami
spowodowanymi przez hubę nadaje się tylko na
opał
Sinizna - szaroniebieskie przebarwienie drewna
głównie iglastego. Psuje wygląd drewna, ale nie
obniża jego wytrzymałości. W niewielkim
stopniu zwiększa nasiąkliwośd drewna. Drewno
z sinizną może byd z powodzeniem stosowane w
konstrukcjach
Zakorek - fragment kory wrośnięty w drewno.
Gdy jest niewielki, można go odciąd. Gdy
zakorków na elemencie jest dużo, nadaje się on
jedynie do spalenia.
Uwaga! Fragmenty kory na powierzchni drewna
konstrukcyjnego nie są wadą. Wystarczy je
usunąd z powierzchni przed przystąpieniem do
budowy
Chory sęk - czyli sęk, który nie jest trwale
zrośnięty z drewnem lub, co gorsza, wypadł.
Powstała dziura znacznie osłabia wytrzymałośd
elementu konstrukcyjnego. Fragment z dziurą
po sęku lub chorym sękiem można wyciąd. Z
jednego elementu otrzymamy dwa krótsze,
które można zastosowad w konstrukcji
Skręt włókien - jest to wada budowy drewna.
Fragment ze skręconymi włóknami to miejsce,
które ma gorszą wytrzymałośd mechaniczną w
stosunku do reszty elementu. Elementy z taką
wadą nie nadają się na konstrukcję
• Wady związane z procesami gnilnymi, zagrzybieniem
podczas wzrostu drzewa albo po jego ścięciu,
powodują zmianę zabarwienia, siniznę, zgniliznę czyli
mursz. Przykłady grzybów rozwijających się na
drewnie:
 grzyby powodujące szybki rozkład drewna na
dużych powierzchniach:
 grzyb domowy właściwy stroczek domowy
(Merulius lacrimans),
 grzyb domowy biały, porzyca inspektowa (Poria
vaporaria),
 grzyb piwniczny gnilica mózgowata (Coniophora
cerebella),
 grzyb kopalniany krowiak łykowaty (Paxillus
acheruntius);
 grzyby występujące "gniazdowo":
 grzyb podkładowy twardział łuskowaty (Lentinus
lepideus),
 grzyb słupowy siatkowiec płotowy (Lensites
sepiaria)
 związane z żerowaniem owadów na drzewie lub
drewnie, np.:
 spuszczel (Hylotrupes bajulus),
 trzpiennik olbrzym (Sirex gigas),
 rytel pospolity (Hylocoetus dermestoides),
 drwalnik paskowy (Xyloterus lineatus),
 kołatek mieszkaniowy (Anobium pertinax) i meblowy
(Anobium domesticus),
 świrak okrętowiec (Teredo navalis),
 raczek (Limmonoria lignorum)).
Spuszczel pospolity: c)poczwarka, d)młody jeszcze nie wybarwiony chrząszcz, e)
wybarwiony chrząszcz, f) wybarwiony chrząszcz (samica)
Drewno stoczone przez larwy spuszczela (średni stopieo
zniszczenia).
a) Chrząszcz w ruchu - w tle widoczne otwory
wylotowe; b) otwory wylotowe chrząszczy kołatka
domowego na powierzchni drewna.
Wymienione grzyby, owady, małże są pasożytami
drewna. Do szkodników żerujących na drzewie należy też
objęty ochroną gatunkową kozioróg dębosz. Do ochrony
drewna, zwłaszcza w budownictwie, należą takie
przedsięwzięcia jak:
• nie używanie drewna pochodzącego z rozbiórki
starych domów,
• nie malowanie drewna farbami olejnymi przed jego
wysuszeniem,
• wietrzenie pomieszczeo, w których drewno jest
zastosowane,
• wykonanie poprawnej izolacji przeciwwilgociowej,
• wykonanie impregnacji preparatami grzybo- i
pleśniobójczymi,
• wykonanie zabezpieczenia przeciwogniowego.
ZALETY DREWNA
Do najważniejszych zalet drewna jako materiału
budowlanego, należy zaliczyd:
• małą gęstośd – kilkakrotnie mniejszą niż stali czy
żelbetu (żużlobetonu). W stanie powietrzno suchym
(15% wilgotności) średnia gęstośd objętościowa
drewna waha się w granicach 450-850 kg/m3),
• stosunkowo duża wytrzymałośd mechaniczna –
stosunek wytrzymałości do ciężaru własnego oraz
sprężystości np. wytrzymałośd na rozciąganie podłużne
drewna wynosi 90-150 MPa,
• moduł sprężystości podłużnej (moduł Younga) dla
drewna jest stosunkowo wysoki i wynosi dla drewna
bezsęcznego 12-13 GPa, dla tarcicy konstrukcyjnej 9-10
GPa. Dla porównania dla tworzywa sztucznego (np. PCV)
ten sam moduł wynosi zaledwie 2,5 GPa,
• stosunkowo duża udarnośd, czyli odpornośd na uderzenia.
Właściwośd ta charakteryzuje wytrzymałośd drewna na
obciążenia dynamiczne. Typowe gatunki drewna dla stolarki
budowlanej (świerk, sosna) wykazują średnią udarnośd
40-70kJ/m2,
• dobra izolacyjnośd termiczna (cieplna), szczególnie w
poprzek włókien, np. dla drewna sosny wynosi
0,163 W/mK, dla powietrzno suchego drewna wynosi
0,13-0,47 W/mK,
•
odpornośd na działanie większości związków
chemicznych,
•
łatwośd obróbki elementów drewnianych przy
użyciu stosunkowo prostych narzędzi i urządzeo,
•
łatwośd połączenia na klej – łączniki
całopowierzchniowe oraz na płytki
wielogwoździowe lub wieloklockowe (kolczaste),
gwoździe, wkręty, blachy perforowane – łączniki
punktowe,
• możliwośd wykonywania robót budowlanych zarówno
latem jak i zimą,
• pochłanianie szkodliwych pól wytwarzanych przez
otaczające nas urządzenia i sieci elektryczne i inne
emitowanie promieniowania,
• nie ulega naładowaniu elektrostatycznemu (drewno
jest wolne od elektrostatycznych ładunków) i tym
samym nie przyciąga zanieczyszczeo,
Do innych zalet drewna zaliczyd można:
• naturalną odpornośd na działanie promieniowania
cieplnego (niskie przewodnictwo cieplne i
charakterystyczna zdolnośd do tworzenia
izolującej warstwy węgla drzewnego),
• możliwośd dokładnego i solidnego wykonania
domu,
• dowolnośd w osiąganiu formy i funkcji domów,
• stosunkowo krótki czas realizacji budowy – bez
konieczności przerw technologicznych,
• mniejszy koszt budowy domu niż w budownictwie
monolitycznym,
• łatwośd rozbiórki konstrukcji drewnianych i
recykling,
• duże możliwości właściwego zabezpieczenia przed
korozją biologiczną (działaniem owadów, pleśni,
grzybów, bakterii) poprzez impregnację i
konserwację.
Chemiczne środki zabezpieczania drewna.
W zależności od składu chemicznego, postaci i
właściwości, środki impregnacyjne dzieli się na:
• solne (rozpuszczalne w wodzie),
• oleiste,
• rozpuszczalnikowe (rozpuszczalne w
rozpuszczalnikach),
• Wodorozcieoczalne,
• emulsje wodno-oleiste,
• emulsje wodno-rozpuszczalikowe,
• pasty.
Sposoby zabezpieczania drewna:
• wnikanie kapilarne – wnikanie impregnatu pod
wpływem sił kapilarnych, nadają się roztwory
wodne, preparaty oleiste i rozpuszczalnikowe.
• wnikanie dyfuzyjne – zachodzi w drewnie mokrym
i polega na dyfuzji soli grzybobójczych z
impregnatów o dużym stężeniu soli w głąb
drewna zawierającego wodę o małym stężeniu
soli, nadają się rozpuszczalne w wodzie preparaty
w postaci proszków, past lub wodnych roztworów
soli o dużym stężeniu,
• impregnacja powierzchniowa przez:
 smarowanie,
 opryskiwanie,
 kąpiele.
• impregnacja głęboka:
 kąpiele zimne,
 kąpiele gorąco - zimne,
 nasycanie niskociśnieniowe hydrostatyczne,
 nasycanie próżniowe,
 nasycanie ciśnieniowo - próżniowe