fair play? - Wydział Prawa i Administracji UMK

fair play? - Wydział Prawa i Administracji UMK

STOPKA REDAKCYJNA
Lex sportiva
Dwumiesięcznik Koła Naukowego
Prawa Sportowego
Szanowni Czytelnicy!
WYDAWCA:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Na łamach marcowego wydania Legis sportivae prezentujemy
ostatni z cyklu artykułów poświęconych prawnym formom funk-
ul. Gagarina 11
cjonowania klubów sportowych. W bieżącej odsłonie tejże serii
87-100 Toruń
analizie poddajemy spółkę akcyjną oraz fundację, konfrontując
ze sobą formę najbardziej rozpowszechnioną z rozwiązaniem
REDAKCJA:
Wydział Prawa i Administracji UMK
ul. Bojarskiego 3
87-100 Toruń
e-mail: [email protected]
stosowanym zdecydowanie najrzadziej. Godne polecenia jest
także niewątpliwie opracowanie dotyczące przyjętego przez
MKOl w grudniu 2014 r. programu Agenda 2020. W artykule tym
poszukujemy odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób składające się
na ów program rekomendacje mogą zmienić sport olimpijski.
Innym niezwykle aktualnym tematem, który poruszony został
REDAKTOR NACZELNY:
w bieżącym numerze czasopisma, jest problematyka prawnych
Aleksander Wachciński
aspektów upowszechniania sportu za pośrednictwem mediów.
e-mail: [email protected]
O tym, jak postępujący w bardzo szybkim tempie rozwój technologiczny wpływa na świat sportu, traktuje również tekst,
ZARZĄD KOŁA NAUKOWEGO
w którym przybliżamy zagadnienie uregulowań wyznaczających
PRAWA SPORTOWEGO:
granice dozwolonej ingerencji w rozgrywki sportowe. Bardzo
interesującą pozycją wydaje się ponadto opatrzony polemicznym
opiekun naukowy: dr Michał Leciak
tytułem artykuł, w którym zastanawiamy się, czy art. 11 ust. 2 pkt
prezes zarządu: Wojciech Kiełbasiński
4 ustawy o sporcie aby na pewno spełnia wymogi fair play.
wiceprezes zarządu: Wojciech Kućmaja
Wreszcie, dotykamy też kwestii stanowiącej temat ożywionej
sekretarz: Łukasz Osiński
debaty polityczno-społecznej, jak również przedmiot licznych
skarbnik: Bartłomiej Rosiak
sporów natury legislacyjnej. Mowa o funkcjonowaniu rynku za-
członkowie zarządu: Marek Kuczborski,
kładów bukmacherskich w Polsce na gruncie obecnego porządku
Paweł Pierzyński, Aleksander Wachciński
ISSN 2449-5425
prawnego.
Życząc przyjemnej lektury, zachęcam do przesyłania pod adres
redakcji własnych propozycji publikacji z obszaru prawa sportowego.
Redaktor Naczelny
Aleksander Wachciński
Spis treści
Czy art. 11 ust. 2 pkt 4 ustawy o sporcie jest fair play?
Mateusz Stramski ……..………….………………………………………….….. IV
Uregulowania dotyczące dozwolonej ingerencji w rozgrywki sportowe
Wojciech Kiełbasiński, Michał Kosecki ……………………………………… IX
Media a upowszechnianie i działalność w zakresie sportu – aspekty prawne
Dawid Wiktorowski ……………………………………………………………… XV
Agenda 2020 – jak reforma zmieni sport olimpijski?
Mateusz Brzeziński ……..…………………………………..………………….. XXIV
Jak założyć klub sportowy? – cz. 3.
Bartłomiej Rosiak, Łukasz Osiński .…………………………………………. XXX
Rynek zakładów bukmacherskich w Polsce w świetle aktualnej regulacji
prawnej
Aleksander Wachciński ……..…………………………………..…………….. XXXIX
Czy artykuł 11 ust. 2 pkt 4 ustawy o sporcie jest fair play?
eszcze w poprzedniej kadencji sej-
federacji sportowej działającej w sporcie
mu weszła w życie nowelizacja
olimpijskim lub paraolimpijskim lub innej
ustawy o sporcie. W założeniu miała
uznanej przez Międzynarodowy Komitet
ona na celu m.in. uporządkować sytuacje
Olimpijski”3. Oprócz wspomnianego wy-
prawną polskich związków sportowych1.
żej zaświadczenia o przynależności do
Ówczesne Ministerstwo Sportu na stronie
międzynarodowej
internetowej opisywało jedną ze zmian
ustawa wymaga przedłożenia jeszcze in-
w ustawie w następujący sposób: „Polski
nych dokumentów niezbędnych do utwo-
związek sportowy, który nie będzie nale-
rzenia polskiego związku sportowego.
żał do międzynarodowej federacji sporto-
Należy przedłożyć projekt statutu polskie-
wej działającej w sporcie olimpijskim,
go związku sportowego, odpis z KRS
paraolimpijskim lub innej uznanej przez
wnioskodawcy oraz szczegółowy opis
Międzynarodowy
Olimpijski
sportu, którym będzie przedmiotem dzia-
– z mocy prawa stanie się związkiem
łalności związku. Należy uznać, iż te wy-
sportowym działającym w formie związku
mogi nie budzą wątpliwości i są jak naj-
stowarzyszeń. O stwierdzeniu braku wła-
bardziej zasadne w przeciwieństwie do
ściwej przynależności będzie orzekał Mi-
wspomnianego wymogu przedstawienia
nister Sportu i Turystyki w drodze decyzji
zaświadczenia o przynależności do mię-
administracyjnej”2.
chodzi
dzynarodowej organizacji sportowej dzia-
tutaj o artykułu 11 ust.2 pkt.4 ustawy
łającej w sporcie olimpijskim lub para-
o sporcie, który stanowi: „Wniosek o wy-
olimpijskim.
J
Komitet
Konkretnie
federacji
sportowej
rażenie zgody na utworzenie polskiego
Wątpliwości te podzielają przed-
związku sportowego składa się do mini-
stawiciele polskich związków sportowych
stra właściwego do spraw kultury fizycz-
działających w sportach nieolimpijskich.
nej. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1,
Zwrócili się oni pod koniec ubiegłego
wnioskodawca
roku z prośbą o interwencję w tej sprawie
dołącza:
zaświadczenie
o przynależności do międzynarodowej
3
1
http://en.msport.gov.pl/article/nowelizacja-ustawy-sporcie [dostęp: 22.02.2016 r.].
2
http://en.msport.gov.pl/article/nowelizacja-ustawy-o-sporcie [dostęp: 22.02.2016 r.].
Dz. U. z 2014 r., poz. 715.
https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Do_MS
iT_ws_sportow_nieolimpijskich.pdf [dostęp: 22.02.
2016 r.].
4
do
Rzecznika
Rzecznik
w
Praw
Obywatelskich4.
imieniu
przedstawicieli
sprawiedliwość
pewnych
społeczna
związków
względem
sportowych,
ale
„związków nieolimpijskich” uznał, iż wa-
przede wszystkim kolejny raz prawo mię-
runek przedstawienia stosownego za-
dzynarodowych pozarządowych organiza-
świadczenia jest niekonstytucyjny poprzez
cji sportowych zaingerowało w ustawo-
naruszenie art. 2 Konstytucji Rzeczypo-
dawstwo suwerennego państwa.
spolitej Polskiej, który brzmi: „Rzeczpo-
Problem ten dostrzeżono jeszcze
spolita Polska jest demokratycznym pań-
gdy obowiązywała ustawa o sporcie kwa-
stwem
urzeczywistniającym
lifikowanym. Zdaniem J. Foksa: „W uję-
społecznej”5.
ciu stricte formalnoprawnym prawo sta-
Związki nieolimpijskie zatem zwróciły
nowione przez organy tych organizacji
uwagę za pośrednictwem Rzecznika Praw
(np. statuty, regulaminy sportowe lub
Obywatelskich na problem, który od lat
organizacyjne, uchwały) ma walor wy-
jest przedmiotem dyskusji ekspertów zaj-
łącznie norm wewnątrz organizacyjnych,
mujących się
polskim i międzynarodo-
których adresatami są członkowie danej
wym prawem sportowym. „Skarżący pod-
organizacji lub podmioty związane z nią
kreślają, że o tym, czy dany związek może
stosunkami prawnymi o innym charakte-
zostać utworzony decyduje w istocie nie
rze
polski ustawodawca, bądź upoważniony
Ze względu na swój charakter akty prawne
organ władzy publicznej, a w szczególno-
stanowione przez międzynarodowe orga-
ści Minister Sportu i Turystyki, lecz Mię-
nizacje sportowe nie mają mocy źródeł
dzynarodowy Komitet Olimpijski (dalej:
prawa
MKOL), który jest międzynarodową or-
zarówno krajowego porządku prawnego
ganizacją pozarządową i nie podlega pra-
państwa, na terytorium którego organiza-
wu polskiemu. Tym samym, MKOl jako
cja ma swoją siedzibę jak i porządków
podmiot zewnętrzny wobec państwa pol-
prawnych innych państw (np. na terenie,
skiego, decyduje de facto, czy dany zwią-
których działają narodowe związki spor-
zek może mieć status polskiego związku
towe – członkowie danej organizacji)”7.
sportowego”6. Zatem wydaje się, iż naru-
Wobec tego należy spróbować odpowie-
szona została nie tylko konstytucyjna
dzieć na pytanie, dlaczego akty prawa
zasady
prawnym,
sprawiedliwości
(np.
zawodnicy
powszechnie
lub
sędziowie).
obowiązującego
(krajowego) powszechnie obowiązującego
5
Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483.
6
https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Do_MS
iT_ws_sportow_nieolimpijskich.pdf [dostęp: 22.02.
2016 r.].
przegrywają z prywatnoprawnymi regula7
http://www.cos.pl/sw/12_06/70.pdf [dostęp: 22.02.
2016 r.].
cjami
międzynarodowych
organizacji
reprezentacje narodowe. Mogą również
sportowych. Otóż dzieje się tak dlatego, iż
ingerować w działalność swoich organiza-
sport przestał być czystą rywalizacją spor-
cji członkowskich (tj. krajowe związki
tową a stał się zjawiskiem globalnym.
sportowe), nakładając wspomniane wcze-
Zjawiskiem, które już nie tylko ukazuje
śniej kary. „Sportowcy i związki, ewentu-
wspaniałe momenty sportowej rywalizacji,
alnie kluby uczestniczące w takich zawo-
ale przede wszystkim generuje ogromne
dach, poddają się jednolitym
dochody i tworzy wielkie kariery nie tylko
w drodze umowy bądź z uwagi na pirami-
sportowców, ale też działaczy, sponsorów
dalną strukturę organizacji sportowych są
czy menadżerów. To właśnie przede
nimi związani po przez statut”9.
wszystkim aspekt finansowy skłania kra-
Spór
pomiędzy
regułom
zwolennikami
jowe organizacje sportowe (jak i władze
i przeciwnikami dominacji organizacji
państw) do „naginania” przepisów po-
międzynarodowych w prawie sportowym
wszechnie obowiązujących. Poszczególne
zapewne będzie trwał jeszcze długie lata.
państwa mają możliwość zarobienia du-
Jego dogłębna analiza prawna wymaga
żych pieniędzy w skutek organizacji fina-
bez wątpienia odrębnego opracowania.
łów rozgrywek klubowych (Ligi Mi-
Wydaje się, iż trudno będzie w najbliż-
strzów) czy reprezentacyjnych (mistrzostw
szym czasie wypracować jakiś kompromis
świata, mistrzostw Europy). W zamian za
w tej kwestii, nie tylko ze względu na dy-
to idą na ustępstwa np. w postaci zwolnień
lematy prawa krajowego i międzynarodo-
podatkowych dla UEFA podczas organi-
wego, ale też nieustanną i postępującą
zacji Mistrzostw Europy8, jak miało to
globalizację sportu.
Niezależnie od wyników tego dys-
miejsce w Polce w 2012 roku.
Nie można oczywiście w tym
kursu polski ustawodawca powinien wal-
miejscu zapomnieć o ewentualnych nega-
czyć o rozwój sportów nieolimpijskich.
tywnych skutkach samej rywalizacji spor-
Nie powinien doprowadzać do sytuacji
towej w przypadku sprzeciwu wobec mię-
umniejszającej znaczenie dyscyplin spor-
dzynarodowych organizacji sportowych.
tu, które nie mają statusu olimpijskiego.
Mają one bowiem „wielką władze”. Statu-
Zgodnie z obowiązującymi od zeszłego
ty tych organizacji przewidują m.in. sank-
roku przepisami nieolimpijskie związki
cje wykluczające lub zawieszające za-
sportowe stracą status polskich związków
wodników, drużyny klubowe, a nawet
9
8
http://naszdziennik.pl/ekonomia-finanse/772,ue
fa-nie-zaplaci-podatku.html [dostęp: 22.02.2016 r.].
http://www.irut.de/Forschung/Veroeffentlichung
en/OnlineVersionFaszinationSportrecht/Faszinati
onSportrechtPolnisch.pdf [dostęp: 22.02.2016 r.].
sportowych. Będą one miały charakter
mogą dotknąć np. Polski Związek Karate
stowarzyszeń zwykłych w rozumieniu
Tradycyjnego13. Podobny los może spo-
ustawy o stowarzyszeniach. Oznacza to,
tkać związki kulturystyki, fitnesu, kick-
że nie będą mogły powoływać reprezenta-
boxingu jak i wiele innych14. W tym
cji narodowych czy brać udział w wielu
miejscu zaznaczyć należy, że w naszym
imprezach sportowych rangi międzynaro-
kraju obserwujemy nieustanny wzrost
dowej10. Nie wspominając już o trudno-
zainteresowania dyscyplinami sportowy-
ściach w organizacji oficjalnych mi-
mi, które zyskały wcześniej dużą popular-
strzostw Polski w swojej dyscyplinie. Mo-
ność za granicami kraju. Przybyły one
gą zostać im również odebrane stypendia
wraz z modą promującą zdrowy styl życia.
11
Poprzedni Rząd broniąc no-
Jedną z takich dyscyplin sportu jest tzw.
wych regulacji argumentował, że sporto-
kettlebells (sporty odważnikowe)15. Jest to
we związki stowarzyszeń będą mogły brać
sport nieolimpijski i nie posiadający struk-
udział w konkursach umożliwiających
tur międzynarodowych. Mimo jego nie-
pozyskanie środków finansowych za po-
ustannie rosnącej popularności sport ten
średnictwem Ministerstwa Sportu12. Mimo
nie mógłby być reprezentowany przez
tego nie da się ukryć, iż znaczenie utrud-
związek sportowy, funkcjonujący na zasa-
nione będzie ich funkcjonowanie. Warto
dach określonych w „nowej” ustawie
jeszcze wspomnieć, iż beneficjentem tych
o sporcie.
sportowe.
niekorzystnych zmian w prawie będą tak-
Fair play w sporcie to nie tylko
że związki sportowe osób niepełnospraw-
przestrzeganie zasad współzawodnictwa
nych. Wiele z nich nie posiada struktur
sportowego. Należy pamiętać, iż fair play
już
to również poszanowanie dla zobowiązań
o statusie sportu paraolimpijskiego. Skut-
kontraktowych w sporcie, wystrzeganie
kiem nowelizacji ustawy o sporcie będzie
się korupcji, a także stosowanie się do
w najbliższych miesiącach utrata statusu
zasad antydopingowych. Zasada ta w mo-
związku sportowego w wielu dyscypli-
im przekonaniu daje także podstawy do
nach o bogatej tradycji sportowej. Zmiany
równego traktowania każdego podmiotu,
10
także sportowego związku nieolimpijskie-
międzynarodowych.
Nie
mówiąc
http://www.przegladsportowy.pl/inne-dyscypliny,
dyskryminacja-zwiazkow-sportownie-olimpijskich,
artykul,587594,1,307.html [dostęp: 22.02.2016 r.].
11
http://karatejaktorow.pl/2015/06/protest-przeciw
ko-dyskryminacji-sportow-nieolimpijskich [dostęp:
22.02.2016 r.].
12
http://eurosport.onet.pl/inne-sporty/wlodzimierzkwiecinski-ustawa-o-sporcie-dyskryminuje-tysiacezawodnikow/4k0s8y/ [dostęp: 22.02.2016 r.].
13
http://eurosport.onet.pl/inne-sporty/wlodzimierzkwiecinski-ustawa-o-sporcie-dyskryminuje-tysiacezawodnikow/4k0s8y [dostęp: 12.02.2016 r.].
14
http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/8960276,
czuja-sie-dyskryminowani-zloza-protest-i-reprezen
tacyjne-orzelki,id,t.html [dostęp: 12.02.2016 r.].
15
http://kettlebell.pl [dostęp: 12.02.2016 r.].
go, chcącego zajmować się sportem profesjonalnie. Nie można ograniczać takim
organizacjom prawa do swobodnego zrzeszania się i równego traktowania wobec
prawa. Prawo stanowione nie powinno
odbierać
jednostce
bądź
organizacji
uprawnień, jeżeli nie wymaga tego ważny
interes państwa lub jego bezpieczeństwo.
Dlatego też nowy parlament powinien
zmienić „uwsteczniający” artykuł 11 ustawy o sporcie i dać tym samym szanse
rozwoju wszystkim polskim związkom
sportowym, propagując tym samym idee
fair play.
Uregulowania dotyczące dozwolonej ingerencji
w rozgrywki sportowe
P
ostępujący rozwój technologicz-
sza pewność, iż zostaną zachowane równe
ny nie omija także świata sportu.
szanse rywalizacji, a co za tym idzie zwy-
Do coraz większej liczby dyscy-
cięży idea walki fair play.
plin sportowych wprowadzane są nowo-
Obecnie systemy wideoweryfikacji
czesne technologie, co prima facie wydaje
stają się coraz bardziej popularne. Używa-
się naturalnym następstwem. Należy jed-
ne są min. w siatkówce (system challen-
nak postawić pytanie, czy używanie pod-
ge), piłce nożnej (system goal-line), teni-
czas meczów specjalistycznych urządzeń
sie ziemnym (tzw. sokole oko) oraz bad-
nie sprawi, iż widowisko sportowe stanie
mintonie (tzw. sokole oko). W artykule
się mniej atrakcyjne. Niewątpliwie pozwa-
zostaną przedstawione uregulowania do-
la to zminimalizować ryzyko sędziow-
tyczące
skich pomyłek, a co za tym idzie wyniki
technologii.
rywalizacji sportowych są bardziej spra-
wykorzystania
wspomnianych
Można śmiało stwierdzić, iż proto-
wiedliwe i mniej kontrowersyjne. Jak traf-
plastami
systemu
wideo
nie zauważa J. Królicki, jedną z dróg
w siatkówce są Polacy. Po raz pierwszy
przeciwdziałania negatywnym zjawiskom
system ten został użyty podczas meczu
w sporcie wyczynowym jest olimpizm,
finałowego Polskiej Ligi Siatkówki Męż-
a w szczególności zawierająca się w nim
czyzn w sezonie 2010/2011. Z rozwiązań
zasada fair play. Zawarte są w niej reguły
systemu challenge z czasem zaczęto ko-
bezinteresownego poszanowania przepi-
rzystać w rozgrywkach międzynarodo-
sów gry, zachowania równych szans
wych, a także w europejskich pucharach.
w walce, szacunku dla przeciwnika, nie-
Na zlecenie Europejskiej Konfederacji
wykorzystania przewagi losowej1. Wydaje
Siatkówki podczas towarzyskich spotkań
się oczywiste, że dzięki systemowi wery-
między Polska, a Brazylią w 2010 roku
fikacji decyzji sędziowskich istnieje więk-
przeprowadzono
testy
tego
weryfikacji
systemu2.
W początkowym okresie system ten miał
1
Królicki J., Promocja fair play warunkiem istnienia sportu, [w:] Żukowski R., Żukowska Z. (red.),
Fair play w europejskiej kulturze i edukacji, Warszawa 2004, s. 165.
2
http://www.przegladsportowy.pl/siatkowka,siatk
owka-polacy-przetestuja-system-challenge-dlacev,
artykul,80115,1,282.html [dostęp: 25.02.2016 r.].
wielu przeciwników, jednak Polacy z roku
poza boiskiem), kontaktu piłki z antenką,
na rok starają się go udoskonalać i można
kontaktu zawodnika z siatką oraz kontaktu
powiedzieć, iż obecnie ciężko byłoby wy-
stóp zawodnika z liniami (końcową pod-
obrazić sobie rozgrywki PlusLigi bez nie-
czas wykonywania zagrywki, ataku przez
go. System challenge został wprowadzony
zawodnika grającego w linii obrony,
do
a także przekroczenia linii środkowej).
męskich
rozgrywek
od
sezonu
Pol-
Wniosek o wideoweryfikację zgłaszał
skiego Związku Piłki Siatkowej przyjął
kapitan drużyny, nie później niż 5 sekund
regulamin, który określał podstawowe
od zakończenia akcji. Od tego czasu minę-
uregulowania
ło kilka lat, w czasie których system chal-
2011/2012.
Wydział Sędziowski
dotyczące
stosowania
3
wspomnianego systemu . W tamtym okre-
lenge
uległ
istotnym
sie zespoły mogły dwa razy w trakcie seta
W obecnym sezonie uregulowania doty-
zgłosić wniosek o sprawdzenie decyzji
czące systemu znajdują się w Regulami-
sędziowskiej. Jeśli decyzja została zmie-
nie
niona na korzyść zespołu wnioskującego
podczas rozgrywania meczów PlusLigi
to nie powodowało to zmniejszenia liczby
w sezonie 2015/164. Podstawowe założe-
wniosków, które przysługiwały drużynie.
nia regulaminu nie różnią się od obowią-
Jeśli jednak sędzia miał rację i wideower-
zującego w sezonie 2011/12 jednakże po-
fykacja to potwierdzała uznawało się, iż
jawiło się kilka istotnych innowacji. Bez
możliwość wnioskowania o sprawdzenie
zmian pozostała ilość wideoweryfikacji
akcji w danym secie została wykorzysta-
przysługującej drużynie w czasie jednego
na, a liczba wniosków zostawała odpo-
seta. Zespół, który poprosił o sprawdzenie
wiednio pomniejszona. Bardzo istotnym
i nie miał racji ma jedną mniej możliwość
uregulowaniem była zasada, iż Sędzia I
weryfikacji akcji w danym secie. Sędzia
zawodów miał prawo poprosić o wide-
nadal może samemu poprosić o wideowe-
oweryfikację w przypadku, gdy istniała
ryfikację w przypadku wątpliwość, jed-
wątpliwość, a była to akcja kończąca seta.
nakże w przypadku, gdy suma zdobytych
Najważniejszą kwestią jest fakt, jakie
punktów przez oba zespoły przekracza 43,
przypadki można zweryfikować. W obo-
a w tie-breaku 23. Rozszerzył się krąg
wiązującym wtedy regulaminie dopusz-
sytuacji boiskowych w przypadku których
czana była możliwość sprawdzenia miej-
można poprosić o challenge. Oprócz po-
wideoweryfikacji
modyfikacjom.
obowiązującym
sca upadku piłki (piłka w boisku lub piłka
4
3
Regulamin dostępny w internecie: http://www.
wskpzps.qba.nazwa.pl/files/regwidwer.pdf.
Regulamin dostępny w internecie: http://www.
vispolska.pl/wp-content/uploads/2015/09/sezon-20
15-2016_regulamin-wideoweryfikacji.pdf.
przednio już obowiązujących można skon-
racji Siatkówki5. Z przepisów CEV Chal-
trolować umieszczenie dłoni zawodnika
lenge System Regulations wynika, iż
na parkiecie w pobliżu spadającej piłki,
sędzia rezerwowy w przypadku stosowa-
kontakt zawodnika z antenką, kontakt stóp
nia wideoweryfikacji staje się Challenge
zawodnika z linią boczną w momencie
Referee. Zasady systemu są podobne do
wykonywania zagrywki, umiejscowienie
tych obowiązujących w PlusLidze, jednak
stóp libero przy wystawie piłki sposobem
pojawiają się pewne odstępstwa. W uregu-
górnym palcami, po której nastąpił speł-
lowaniach pojawia się zasada 5 sekund,
niony atak powyżej górnej krawędzi siat-
która kiedyś obowiązywała w naszych
ki, a także kontakt piłki z zawodnikiem
rodzimych rozgrywkach. Sędzia samo-
przed jej wyjściem na aut. Obecnie wnio-
dzielnie może poprosić o sprawdzenie
sek o sprawdzenie akcji zgłasza trener do
akcji w przypadku, gdy nie jest pewny
sędziego drugiego. Nie obowiązuje już
decyzji i jest blisko zakończenia seta lub
zasada 5 sekund, jednakże prośba powinna
meczu, a decyzja może zdecydować
być zgłoszona bezzwłocznie. Kolejną in-
o finalnym rezultacie seta lub meczu.
nowacją jest to, iż zespół przeciwny może
Zgodnie z regulaminem w rozgrywkach
poprosić o wideoweryfikację dla tej samej
organizowanych przez Europejską Konfe-
wymiany, jednakże wniosek musi doty-
derację Siatkówki nie ma możliwości
czyć akcji wcześniejszej, aniżeli błąd bę-
sprawdzania umieszczenia dłoni zawodni-
dący przedmiotem pierwszej weryfikacji.
ka na parkiecie w pobliżu spadającej piłki,
Zabronione jest prezentowanie zapisu wi-
kontaktu stóp zawodnika z linią boczną
deo, który był wykorzystywany podczas
w momencie wykonywania zagrywki,
wideoweryfikacji widzom zgromadzonym
a także umiejscowienia stóp zawodnika
w hali w czasie trwania meczu oraz po
libero przy wystawie piłki sposobem gór-
jego zakończeniu. Dziwić może fakt,
nym palcami, po której nastąpił spełniony
iż o systemie challenge nie wspominają
atak powyżej górnej krawędzi siatki. Po
oficjalne przepisy gry w piłkę siatkową
dokonaniu weryfikacji sprawdzana akcja
obowiązujące w Polsce od początku sezo-
może zostać wyświetlona na ekranach
nu 2015/16.
w hali w ramach potwierdzenia prawidło-
Uregulowania dotyczące systemu
wideoweryfikacji
znajdują
się
także
w unormowaniach Europejskiej Konfede-
wości podjętej decyzji.
5
CEV Challenge System Regulations dostępny
w internecie: http://ebook.cev.lu/general/CEV_
Challenge_System_Regulations/files/assets/comm
on/downloads/CEV%20Challenge%20System%20
Regulations.pdf.
technology
me for GLT7. W przypadku użycia GLT
(GLT) używany podczas meczów piłki
dopuszczalne są zmiany obramowania
nożnej pozwala zweryfikować, czy piłka
bramki, jednak muszą być one także
całym obwodem przekroczyła linię bram-
zgodne z wytycznymi określonymi w FI-
kową.
jest
FA Quality Programme for GLT. Zezwala
w Serie A, Ligue 1, Bundeslidze oraz
się także na stosowanie specjalnych piłek,
Premier League. Doskonale sprawdził się
które są zintegrowane z programem, jed-
podczas Mistrzostw Świata w 2014 roku.
nakże muszą być one etykietę FIFA
Historycznym momentem było spotkanie
approved, FIFA inspected, lub internatio-
Francji z Hondurasem na tym turnieju.
nal matchball standard. Przed spotka-
Po strzale Karima Benzemy i niefortunnej
niem, w którym ma być zastosowany GLT
interwencji bramkarza pojawiły się wąt-
sędzia ma obowiązek sprawdzić jego
pliwości, czy padła bramka. Zastosowano
funkcjonowanie. Jeśli nie działa on prawi-
system goal-line technology, który nie
dłowo sędzia nie może użyć go w czasie
pozostawił złudzeń, iż piłka całym obwo-
meczu, powinien także opisać to wydarze-
dem przekroczyła linię bramkową. Nie
nie w raporcie. Wskazanie, czy padła
powinno więc dziwić, iż możliwość
bramka musi być natychmiast i automa-
sprawdzenia, czy był gol, będzie także
tycznie zatwierdzone w czasie jednej se-
podczas zbliżających się Mistrzostw Eu-
kundy. Informacja powinna być przekaza-
ropy we Francji. Przepisy dotyczące
na jedynie do sędziów przez zegarek za
wspomnianego
się
pomocą wibracji lub sygnału wizualnego.
w Laws of the game 2015/20166 przyjęty-
System, który jest używamy musi zostać
mi przez Międzynarodową Federację Piłki
wcześniej sprawdzony i posiadać wszyst-
Nożnej. Jak wynika z przepisów system
kie odpowiednie licencje. Niestety nie
może być użyty w celu wsparcia decyzji
zapowiada się, aby w najbliższym czasie
sędziowskiej i weryfikacji, czy padł gol.
system został zamontowany na polskich
Użycie GLT musi być określone odpo-
stadionach. Związane jest to z wysokimi
wiednich przepisach określających zasady
kosztami instalacji i obsługi podczas me-
konkurencji. Obowiązkiem jest, aby sys-
czu. Co jakiś czas pojawia się także po-
tem był zgodny z FIFA Quality Program-
mysł, aby wideoweryfikacji poddawana
System
Obecnie
goal-line
wykorzystywany
systemu
znajdują
została pozycja spalona zawodnika. Wy6
Przepisy dostępne w internecie: http://www.
fifa.com/mm/Document/FootballDevelopment/Re
fereeing/02/36/01/11/LawsofthegamewebEN_Neu
tral.pdf.
daje się to jednak złym pomysłem, który
7
Szerzej: http://quality.fifa.com/en/Goal-Line-Te
chnology.
sprawiłby, iż mecze straciłyby na atrak-
mianę, bądź w sytuacji, gdy zawodnik lub
cyjności. Niewątpliwie jednak w przyszło-
para
ści będziemy świadkami kolejnych inno-
w trakcie wymiany (możliwe jest odbicie
wacji wprowadzanych do świata piłki
piłki, ale natychmiast po nim zawodnik
nożnej.
ten musi przerwać grę). Sędzia główny
zawodników
zatrzymuje
grę
Analogicznie do wspomnianych
powinien użyć podglądu elektronicznego
dyscyplin sportowych, również w tenisie
gdy ma wątpliwości dotyczące miejsca
popularny stał się system wideoweryfika-
odbicia piłki. Jednak ma on prawo odmó-
cji. Zadebiutował on podczas Pucharu
wić zastosowania sokolego oka, jeśli uzna,
Hopmana w 2006 roku, w meczu Holandii
że zawodnik zgłosił się z prośbą w nieod-
z Chinami, gdy Holenderka Michaëlla
powiednim czasie lub jest niczym nieuza-
Krajicek jako pierwsza zawodniczka sko-
sadniona. Rezultat podglądu elektronicz-
rzystała z tego systemu. Aktualnie na naj-
nego będzie nieodwołalną i ostateczną
większych turniejach tenisowych, jeśli
decyzją sędziego głównego, w przypadku
korty są wyposażone w System Podglądu
zaś gdy nie można rozstrzygnąć za pomo-
Elektronicznego, zawodnicy mogą korzy-
cą hawk eye miejsca odbicia piłki decyzja
stać z technologii sokolego oka (ang.
pierwotna sędziego głównego lub jej
hawk eye), która daje możliwość spraw-
zmiana pozostanie obowiązująca. Każdy
dzenia miejsca gdzie spadła piłka, jeżeli
zawodnik lub para zawodników ma prawo
odbiła się w obrębie jednej z linii. Jest to
do trzech nieudanych prób użycia sokole-
możliwe, dzięki kamerom umieszczonym
go oka w każdym secie, a także do jednej
ponad placem gry oraz czujnikom umiesz-
dodatkowej takiej próby w tie-breaku.
czonym na korcie, które rejestrują i wysy-
Jeśli chodzi o mecze z setami do przewagi
łają obraz do komputera, który przetwarza
dwóch gemów, od stanu po sześć i po
go i na ekranie umieszczonym na trybu-
każdych kolejnych dwunastu gemach,
nach ukazuje w trójwymiarowej, animo-
zawodnicy lub pary zawodników będą
wanej formie tor lotu wraz z miejscem
ponownie zaczynać, mając prawo do mak-
odbicia o kort. Zawodnicy mogą w ten
symalnie trzech nieudanych prób użycia
sposób
sędziego
systemu elektronicznego. W meczach roz-
głównego, jeśli uważają, że źle ocenił
strzyganych match tie-breakiem, liczy się
miejsce odbicia piłki. Prośba zawodnika
on jako nowy set i każdy z zawodników
lub pary zawodników o użycie podglądu
lub par zawodników będzie zaczynać go,
elektronicznego
tylko
mając prawo do maksymalnej liczby
w przypadku zagrania kończącego wy-
trzech nieudanych prób użycia hawk eye.
zanegować
jest
decyzję
możliwa
W przypadku zaś udanych prób używania
stania z tego systemu to challenge musi
systemu sokolego oka, tenisistom przysłu-
być dokonany natychmiast po upadku lot-
guje ich nieograniczona ilość. Przepisy
ki, oraz przed rozpoczęciem kolejnej wy-
dotyczące Systemu Podglądu Elektronicz-
miany. Zawodnik lub para zawodników
nego przyjęte przez International Tennis
powinni jasno określić challenge do sę-
Federation (ITF) zostały zawarte w Rules
dziego sygnalizując prośbę poprzez pod-
of Tennis 20168. Te same przepisy zostały
niesienie ręki. Proszą oni o skorzystanie
recypowane przez Polski Związek Teni-
z tego systemu w przypadku negacji decy-
sowy i włączone do Przepisów Gry w Te-
zji sędziego. Każdy z zawodników lub par
nisa PZT9.
zawodników ma możliwość skorzystania
System hawk eye stosowany jest
z tego systemu dwukrotnie w ciągu me-
również w badmintonie. Badmintoniści po
czu. Jeśli jednak okaże się, że sędzia się
raz pierwszy mogli korzystać z systemu
pomylił, gracz zachowuje prawo do sko-
sokolego oka podczas turnieju w Dżakar-
rzystania z systemu ponownie.
cie w 2013 roku. Przepisy dotyczące tego
Sami zawodnicy chwalą systemy
systemu zostały zawarte w Laws of Bad-
wideoweryfikacji, gdyż często w kluczo-
minton, a dokładnie w Laws of Badminton
wych momentach użycie takiego systemu
Appendices, Appendix 7 – Instant Review
jest absolutnie konieczne. Szczególnie
System10, przyjęte przez Badminton World
w sytuacjach, gdzie jasno widać, że decy-
Federation. Korzystanie z Instant Review
zja sędziego była krzywdząca. Jest to bar-
System jest możliwe na kortach, które są
dzo pomocne w zdarzeniach kontrower-
do
przystosowane.
syjnych i może nawet wpływać na wyniki
Z uwagi na fakt, że niewiele z nich jest
spotkań. Pozytywne opinie na temat sys-
wyposażonych w niezbędne do tego
temów wideoweryfikacji sprawiają, że
kamery, ma to miejsce dość rzadko w tej
z pewnością będą one wdrażane do coraz
dyscyplinie. Jeśli chodzi o zasady korzy-
większej liczby dyscyplin sportowych,
tego
odpowiednio
natomiast stałe ich udoskonalanie wraz
8
Przepisy dostępne w internecie: http://www.itfte
nis.com/technical/publications/rules/overview.aspx.
9
Przepisy dostępne w internecie: http://sedziowie
pzt.pl/index.php?option=com_phocadownload&vie
w=category&download=2:przepisy-gry-w-tenisa&i
d =1:turniejowe&Itemid=3.
10
Przepisy dostępne w internecie: http://system.
bwf.website/documents/folder_1_81/Regulations/L
aws/Part%20II%20-%20Section%201B%20-%20
Appendix%207%20%20Instant%20Review%20Sy
stem.pdf.
z postępem technologii może doprowadzić
w przyszłości do sytuacji, że nad rywalizacją sportową czuwał będzie interaktywny sędzia.
Media a upowszechnianie i działalność w zakresie sportu
- aspekty prawne
edia telewizyjne, interneto-
M
wdrażania ich w życie1. Zagadnienia doty-
we, prasowe i inne są nieod-
czące mediów były przedmiotem obrad
łącznym składnikiem każ-
dwóch zespołów roboczych: zespołu do
dego widowiska sportowego. Ich obec-
spraw legislacji w sporcie oraz zespołu do
ność pozwala na przekazywanie bezpo-
spraw finansowania działalności sporto-
średnich relacji z bieżących wydarzeń
wej. Ogólne wnioski obrad mogą stać się
sportowych ogromnej rzeszy odbiorców
kanwą dla tez niniejszego artykułu. Zespół
praktycznie wtedy, gdy toczy się rywali-
do spraw legislacji jednoznacznie stwier-
zacja. Sama obecność i zdawanie relacji
dził, że konieczne jest podniesienie świa-
z imprez sportowych to od wielu lat nie
domości znaczenia mediów w kontekście
jedyna forma obecności mediów w zakre-
upowszechniania sportu, a tym samym
sie upowszechniania szeroko rozumianego
podjęcie kroków legislacyjnych przez
sportu. Programy popularyzujące aktyw-
ustawodawcę celem złagodzenia narzuca-
ność fizyczną i to nie tylko na poziomie
nych przez ustawę i pośrednio przez Kra-
profesjonalnym możemy spotkać dziś
jową Radę Radiofonii i Telewizji ograni-
w każdym masowym medium. Warto,
czeń obecności sponsorów w mediach
więc zastanowić się nad zagadnieniami
oraz otwarcie się mediów na sponsorów.
prawnymi obecności mediów w świecie
Zespół do spraw finansowania sportu nie
sportu i zaprezentować główne wyzwania,
miał wątpliwości, że bezwzględnie ko-
jakie pojawiają się w tej dziedzinie.
nieczne jest pozabudżetowe finansowanie
Okrągły stół polskiego sportu, który
sportu, w tym dużych imprez sportowych,
odbył się 20 maja 2014 r. w Centrum
między innymi ze wsparciem mediów.
Olimpijskim w Warszawie, miał za zada-
Pojawił się również wniosek wynikający
nie wskazanie najważniejszych rekomen-
z organizacji Mistrzostw Świata w siat-
dacji dotyczących polskiego sportu i za-
kówce w Polsce w 2014 r. dotyczący
początkowanie
procesu
stopniowego
1
Wyzwania%20polskiego%20sportu/Obradowa%
C5%82%20Okr%C4%85g%C5%82y%20St%C3%
B3%C5%82%20%E2%80%A2%20Polski%20Ko
mitet%20Olimpijski.html [dostęp: 25.02.2016 r.].
potrzeby stworzenia jednolitej instytucji
wisk sportowych), czy choćby zawierają-
zajmującej się promocją naszego kraju
cej ogólne regulacje dotyczące umów nie-
i sportu przy okazji organizacji wielkich
nazwanych (a więc także szczególnie inte-
imprez sportowych, gdyż jak wskazano,
resującej nas instytucji sponsoringu) usta-
dotychczas promocję taką prowadził wy-
wie – Kodeks cywilny z 23 kwietnia
łącznie każdy związek z osobna i to często
1964 r.7. Oprócz regulacji prawa po-
przy braku poparcia ze strony mediów
wszechnie obowiązującego zagadnienie
publicznych. Przedstawiciel Ministerstwa
jest regulowane także przez prawo we-
Sportu i Turystyki wskazał, że realizacja
wnętrzne- zarówno tworzone przez organy
postulatów jest jak najbardziej konieczna,
centralne, jak i - o jeszcze węższym zakre-
jednak wymaga współpracy wielu resor-
sie obowiązywania - przez związki spor-
tów, bowiem w zakresie choćby obecności
towe. Mowa tu zwłaszcza o uchwałach
mediów w działalności sportowej nie-
związków czy osób prawnych stworzo-
zbędne są zmiany nie tyle ustawy o spo-
nych przez zrzeszone w związkach spor-
rcie z 25 czerwca 2010 r.2, co innych
towych kluby sportowe co do podjęcia
ustaw. Wskazać można bowiem, że za-
współpracy z daną stacją radiową / telewi-
gadnienie obecności mediów w szeroko
zyjną czy portalem internetowym. Nie
rozumianej działalności sportowej regulu-
wolno oczywiście zapomnieć, że aktyw-
ją przepisy ustawowe m.in. ustawy o ra-
ność mediów w świecie sportu stanowi
diofonii i telewizji z 29 grudnia 1992 r.3,
także przedmiot prawa ponadnarodowego-
ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konku-
prawa UE, zwłaszcza dotyczącego swobo-
rencji z 16 kwietnia 1993 r. (regulacje
dy przepływu usług i zasad wolnej konku-
4
dotyczące reklamy) , ustawy o wychowa-
rencji w dziedzinie działalności medialnej,
niu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alko-
ale także prawa stanowionego przez mię-
holizmowi z 26 października 1982 r.5,
dzynarodowe federacje sportowe - wiążą-
ustawy o grach hazardowych z 19 listopa-
cego krajowe związki sportowe.
da 2009 r.
6
Już artykuł 1 pkt 3 ustawy o radiofo-
(dwie ostatnio wymienione
działalności
nii i telewizji dotyczący zadań radiofonii
przedsiębiorców szczególnie zaintereso-
i telewizji, wskazuje, że wymienione
wanych swą obecnością podczas wido-
środki społecznego przekazu mają za za-
ustawy
2
dotyczą
bowiem
Dz. U. z 2016 r., poz. 176.
3
Dz. U. z 2015 r., poz. 1531.
4
Dz. U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503.
5
Dz. U. z 2015 r., poz. 1286.
6
Dz. U. z 2015 r., poz. 612.
danie ułatwianie powszechnego korzystania z oświaty, sportu i dorobku kultury.
7
Dz. U. z 2014 r., poz. 121.
Taka
dyrektywa
jest
skierowana
do
powinny służyć propagowaniu i upo-
wszystkich dostawców usług medialnych
wszechnianiu
prowadzących swą działalność na podsta-
K. Wojciechowski w Komentarzu, upo-
wie ustawy. W szczególny jednak sposób
wszechnianie sportu jako element misji
zadanie to dotyczy publicznej radiofonii
publicznej polega nie tylko na koncentro-
i telewizji. Zgodnie bowiem z artykułem
waniu się na najpopularniejszych dycypli-
21 ust. 1 wskazanej ustawy, zadania
nach i widowiskach, ale także na przed-
nadawców publicznych określone zostały
stawianiu dyscyplin i wydarzeń mniej po-
jako misja publiczna. Sport jako przed-
pularnych, lecz ważnych dla odbiorców
miot audycji, powinien być przekazywany
mniejszościowych, w tym sportu z udzia-
tak, aby przekaz spełniał cechy: bezstron-
łem osób niepełnosprawnych. Popieranie
ności, pluralizmu, wyważenia, niezależno-
działalności w zakresie sportu oznacza nie
ści, innowacyjności, wysokiej jakości oraz
tylko prezentowanie widowisk, ale zachę-
integralności. Zgodnie z tym, co wskazuje
canie do jego uprawiania, ukazywanie
w swym komentarzu do ustawy o radiofo-
jego znaczenia zdrowotnego i kształtowa-
nii i telewizji S. Piątek, jednym z celów
nie nawyków bezpieczeństwa przy jego
realizowanych przez usługi medialne są
uprawianiu (co istotne jest także dla po-
cele edukacyjne8. Ułatwianie korzystania
winności kształtowania postaw prozdro-
ze sportu ma więc w sobie także znaczny
wotnych- kolejnego elementu misji pu-
cel edukacyjny. Można powiedzieć, że jest
blicznej mediów publicznych)9. Każda
elementem zapewniania zdrowia publicz-
z tych kwestii musi być uwzględniana
nego, które państwo realizuje w sferze
przy projektowaniu programów i usług,
medialnej bezpośrednio- za sprawą spółek
choćby w postaci stworzenia programu
Skarbu Państwa, czyli Telewizji Polskiej
wyspecjalizowanego z dziedziny sportu.
S.A. i Polskiego Radia S.A., jak i pośred-
Zgodnie z definicją legalną zawartą w art.
nio- przy pomocy prywatnych nadawców.
4 pkt 13 ustawy o radiofonii i telewizji, za
Artykuł 21 ustawy o radiofonii i telewizji
program wyspecjalizowany z dziedziny
stanowi, że zadaniem mediów publicz-
sportu będzie można uznać taki program,
nych jest wręcz popieranie działalności
w którym nie mniej niż 70% czasu nada-
sportowej, natomiast programy i inne
wania w ciągu miesiąca, w godzinach
usługi publicznej radiofonii i telewizji
6 - 23, stanowią audycje i inne przekazy
8
9
Piątek S., [w:] S. Piątek (red.), Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz, Warszawa 2014 [dostęp:
LEGALIS: 27.02.2016 r.].
sportu.
Jak
wskazuje
Wojciechowski K., [w:] S. Piątek (red.), op. cit.,
Warszawa 2014 [dostęp: LEGALIS: 27.02.
2016 r.].
realizujące przyjętą specjalizację progra-
zawarta 4 grudnia 2014 roku, jest dla obu
mu, a więc dotyczyć będą tematyki dzia-
stron korzystna pod względem marketin-
łalności sportowej. Programem wyspecja-
gowym, wizerunkowym oraz finansowym
lizowanym jest obecnie jedynie program
10
telewizyjny - TVP SPORT, nie istnieje
Polskiego
natomiast radiowy publiczny program
i współtwórca sukcesu Mistrzostw Świata
wyspecjalizowany sportowy.
w Piłce Siatkowej mężczyzn Polska 2014,
. Sama Telewizja Polsat to także partner
Związku
Piłki
Siatkowej
Nie ulega wątpliwości, że media pry-
podczas których to właśnie Polsat produ-
watne o wiele mniej wagi przykładają do
kował sygnał telewizyjny. Można tu mó-
zadania upowszechniania sportu. Realiza-
wić wręcz o całym produkcie medialnym
cja celów państwa w tym zakresie wystę-
zaplanowanym
puje więc tu pośrednio- przy okazji reali-
- a więc od złożenia propozycji FIVB
zacji celów komercyjnych. W celach ko-
kupna praw telewizyjnych i marketingo-
mercyjnych bowiem tworzone są progra-
wych na cały świat poprzez podpisanie
my wyspecjalizowane o tematyce wyłącz-
umowy z FIVB oraz współorganizację
nie sportowej, jak np. Polsat Sport czy
samej imprezy. Media prywatne tworzą
Canal Plus Sport. Ich działalność skiero-
specjalne kodowane programy sportowe,
wana jest do audytorium osób zaintereso-
by przede wszystkim na nich zarabiać,
wanych szeroko rozumianym sportem.
a dopiero w drugiej kolejności realizować
Śledząc praktykę działalności mediów
zadanie upowszechniania sportu. Media
prywatnych co do działalności sportowej,
prywatne nie realizują bowiem misji pu-
można dojść do wniosku, że najczęściej
blicznej, jednak należy pamiętać, że są
zaangażowanie występuje w przypadku
pomimo to dostawcami usług medialnych,
konkretnych grup dyscyplin sportowych,
których sytuacja prawna może w pewnych
które są albo bardzo popularne, albo co do
sytuacjach zostać zdefiniowana przez or-
których prezentacji dany nadawca ma du-
gan państwowy.
od
samego
początku
że doświadczenie. I tak np. Telewizja Pol-
W tym miejscu należy wspomnieć
sat od lat jest zaangażowana w relacjono-
o regulacji zawartej w ustawie o radiofonii
wanie, tworzenie sygnału telewizyjnego
i telewizji. Zgodnie z art. 20b nadawca
i
rozgrywek siatkarskich.
programu telewizyjnego może nadać bez-
Szczegóły umów oczywiście są tajemnicą,
pośrednią transmisję z wydarzenia o za-
firmowanie
jednak można przypuszczać, że kolejna
już umowa między Profesjonalną Ligą
Piłki Siatkowej S.A. a Telewizją Polsat
10
Informacje o umowie: http://www.pzps.pl/
Umowa-pomiedzy-PLPS-S.A.-a-Telewizja-Polsatpodpisana,p,206.html [dostęp: 25.02.2016 r.].
sadniczym znaczeniu społecznym, tylko:
i Europy w piłce siatkowej kobiet i męż-
1) w programie ogólnokrajowym dostęp-
czyzn, w tym mecze eliminacyjne; zawo-
nym w całości bez opłaty; 2) jeżeli to sa-
dy Ligi Światowej w piłce siatkowej
mo wydarzenie jest transmitowane przez
mężczyzn rozgrywane w Polsce; półfinały
nadawcę programu spełniającego wymogi
i finały mistrzostw świata i Europy w pił-
określone w pkt 1, na podstawie umowy
ce ręcznej mężczyzn, a także wszelkie
z nadawcą, który nabył prawa do transmi-
inne mecze w ramach tych imprez z udzia-
sji danego wydarzenia, lub z innym
łem reprezentacji Polski, w tym mecze
uprawnionym. Ustęp 2 stanowi natomiast,
eliminacyjne; Mistrzostwa Świata w Nar-
że ze względu na duże zainteresowanie
ciarstwie Klasycznym; zawody Pucharu
społeczne za ważne wydarzenie można
Świata w skokach narciarskich; zawody
uznać między innymi: letnie i zimowe
Pucharu Świata w biegach narciarskich
Igrzyska Olimpijskie; półfinały i finały
kobiet; Mistrzostwa Świata w Lekkoatle-
mistrzostw świata i Europy w piłce noż-
tyce. Wskazane uprawnienie KRRiT wy-
nej, a także wszelkie inne mecze w ra-
nika z artykułu 14 Dyrektywy PE i Rady
mach tych imprez z udziałem reprezentacji
z 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji
Polski, w tym mecze eliminacyjne; inne
niektórych przepisów ustawowych, wyko-
mecze z udziałem reprezentacji Polski
nawczych i administracyjnych państw
w piłce nożnej w ramach oficjalnych roz-
członkowskich dotyczących świadczenia
grywek oraz mecze z udziałem polskich
audiowizualnych usług medialnych12.
klubów w ramach Ligi Mistrzów i Pucha-
Należy także wskazać w kontekście
ru UEFA. Krajowa Rada Radiofonii i Te-
dostępu do treści związanych z rywaliza-
lewizji może jednak w swym rozporzą-
cją sportową na art. 20c ustawy o radiofo-
dzeniu ustalić inne ważne wydarzenia,
nii i telewizji. Stanowi on o tzw. prawie
uwzględniając stopień społecznego zainte-
do krótkiego sprawozdania. Udostępnienie
wydarzeniem
krótkich, nie dłuższych niż 90 sekund,
i znaczenie tego wydarzenia dla życia spo-
fragmentów transmisji wydarzenia budzą-
łecznego, gospodarczego i politycznego.
cego istotne zainteresowanie społeczne,
KRRiT
wydała
przez nadawcę uprawnionego do wyłącz-
w dniu 17 listopada 2014 r.11, uznając za
nej transmisji (a w tym przypadku nadaw-
ważne wydarzenia: mecze z udziałem re-
cę zobowiązanego) jest obowiązkiem
prezentacji Polski w mistrzostwach świata
ustawowym. Udostępnienie następuje za
11
12
resowania
określonym
takie
rozporządzenie
Dz. U. z 2014 r., poz. 1705.
Dz. Urz., UE L. z 2010 r. , nr 95, s. 1.
zapłatą kosztów udostępnienia. Nadawca,
wanie większe możliwości uzyskania ko-
który uzyskał fragment transmisji może
rzyści finansowych występują przy okazji
następnie wykorzystać go co najwyżej
transmisji, a więc z reklam i lokowania
trzykrotnie w programie (ogólnej audycji
produktów. Za reklamę ustawa o radiofo-
informacyjnej lub serwisie sportowym
nii i telewizji uznaje przekaz handlowy,
umieszczonym przy ogólnym serwisie
pochodzący od podmiotu publicznego lub
informacyjnym) w ciągu 24 godzin od
prywatnego, w związku z jego działalno-
transmisji wydarzenia pod warunkiem
ścią gospodarczą lub zawodową, zmierza-
podania źródła udostępnienia. Jak wskazu-
jący do promocji sprzedaży lub odpłatne-
je Krzysztof Wojciechowski, omówiona
go korzystania z towarów lub usług. Re-
instytucja stanowi prawo podmiotowe
klamą jest również autopromocja. Nato-
nadawcy uprawnionego do zrealizowania
miast lokowanie produktu to przekaz han-
sprawozdania, które to prawo ma charak-
dlowy polegający na przedstawieniu lub
ter względny o rozszerzonej skuteczności,
nawiązywaniu do towaru, usługi lub ich
bowiem jest skuteczne względem nadaw-
znaku towarowego w taki sposób, że sta-
cy uprawnionego do wyłącznej transmisji.
nowią one element samej audycji w za-
Może jednak zostać rozszerzone wobec
mian za opłatę lub podobne wynagrodze-
innych podmiotów, których uprawnienia
nie, a także w postaci nieodpłatnego udo-
mogłyby przeszkodzić realizacji tego pra-
stępnienia towaru lub usługi. Ustawy
wa, jak choćby wobec organizatora zawo-
wprowadzają
dów13. Wymieniony autor przedstawia
stosowania reklam i lokowania produktów
pogląd, że to prawo podmiotowe jest jed-
również w zakresie transmisji sportowych.
ną z postaci dozwolonego użytku publicz-
Przede wszystkim reklamy mogą być
nego z ustawy o prawie autorskim i pra-
nadawane wyłącznie w przerwach wyni-
wach pokrewnych14 oraz niektórych dy-
kających z zasad rozgrywania danego
rektyw UE15.
sportu. Ustawa zawiera katalog produk-
Sama
transmisja
oczywiście
ograniczenia
możliwości
dla
tów, których nie wolno reklamować, od-
nadawcy nie jest najbardziej atrakcyjna
wołując się przy tym do wielu innych
pod względem komercyjnym. Zdecydo-
ustaw tzw. produktowych, między innymi
13
do ustawy o wychowaniu w trzeźwości
Wojciechowski K., [w:] S. Piątek (red.), op. cit.,
Warszawa 2014 [dostęp LEGALIS: 28.02.2016 r.].
14
Dz.U. 2006 nr 90, poz. 631.
15
Np. dyrektywy 2001/29/WE z 22.05.2001 r.
w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw
autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym - Dz. Urz. UE L z 2001 r., nr 167, s. 10.
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ustawa
ta natomiast stanowi, że w pewnych określonych przypadkach dopuszczalna jest
reklama piw. Art. 131 ust. 2 wskazanej
ustawy zawiera ciekawą regulację, zgod-
do idei sponsoringu. Sponsorem może być
nie z którą dopuszczalna reklama piwa nie
zarówno podmiot niemedialny, jak i do-
może mieć miejsca w telewizji i radiu
stawca usług medialnych. W przypadku
między 6:00 a 20:00, z wyjątkiem reklamy
wielkich imprez sportowych istnieje na-
prowadzonej przez organizatora imprezy
tomiast ciekawa sytuacja, w której organi-
sportu wyczynowego lub profesjonalnego
zator imprezy, np. związek sportowy, po-
w trakcie trwania tej imprezy. Warto pod-
zyskuje sponsorów, z których funduszy
kreślić, że odnośnie choćby produktów
opłacane są koszty organizacji. Media
alkoholowych i gier hazardowych, regula-
natomiast muszą podpisać umowę celem
cja polskiego ustawodawcy jest surowsza
uzyskania dostępu do transmisji - zazwy-
niż nakazują akty UE i RE w tych dzie-
czaj za finansowym wsparciem organiza-
dzinach16. Prawo UE w ogóle póki co nie
tora. Sytuacja jest tutaj zmienna w zależ-
objęło ograniczeniami działalności w za-
ności od dyscypliny. Piłka nożna czy siat-
kresie gier hazardowych. Wydaje się więc,
kówka to dyscypliny, gdzie bardzo łatwo
że aż tak restrykcyjna regulacja reklamy
o sponsorów medialnych i niemedialnych,
jest po prostu hamulcem przy wspieraniu
jednak np. zawody ligi tenisa stołowego
finansowym imprez i działalności sporto-
bardzo rzadko uzyskują sponsorów me-
wych i wymaga liberalizacyjnej interwen-
dialnych ze względu na niską opłacalność
cji prawodawcy.
ewentualnej transmisji. W tym przypadku
W kwestii lokowania właściwy jest
wbrew regułom gry rynkowej muszą po-
tutaj artykuł 17a ustawy o radiofonii i te-
stępować często media publiczne, które
lewizji, który dopuszcza możliwość takie-
realizując misję publiczną, nie mogą cał-
go przekazu handlowego m.in. w audy-
kowicie zapomnieć o dyscyplinach niszo-
cjach sportowych. Ustawa odsyła do roz-
wych.
porządzenia KRRiT odnośnie szczegółów
Wracając,
jednak
do
regulacji
warunków nadawania programów z loko-
ustawowej, można stwierdzić, że ustawa
waniem produktów, informowania o lo-
o radiofonii i telewizji za sponsorowanie
kowaniu i ewidencji lokowań.
uznaje każdy wkład w finansowanie usłu-
W kontekście wspierania działalności
gi medialnej lub audycji, przez podmiot,
sportowej nieuniknione jest odwołanie się
który nie dostarcza usług medialnych i nie
16
Należy tu wskazać choćby dyrektywę DAUM
2010/13/UE ( o audiowizualnych usługach medialnych) z 10 marca 2010 r. oraz Europejską konwencję o telewizji ponadgranicznej, sporządzoną
w Strasburgu 5.5.1989 r.
produkuje audycji, w celu promocji jego
nazwy, firmy, renomy, działalności, towaru lub usługi, znaku towarowego lub innego oznaczenia indywidualizującego.
Ograniczenia sponsorowania za-
,,sponsorowania” z ustawy o radiofonii
warte zostały w artykule 17 ustawy. Ustęp
i telewizji. Takie informowanie staje się
6 zakazujący sponsorowania transmisji
istotne na gruncie przepisów o sponsoro-
sportowych
polityczne,
waniu dopiero wówczas, gdy sponsor im-
związki zawodowe, organizacje praco-
prezy jest jednocześnie sponsorem trans-
dawców oraz przedsiębiorców z branży
misji, a elementem wskazania sponsora
wyrobów tytoniowych, gier hazardowych
takiej audycji jest informacja o sponsoro-
oraz wytwarzania i sprzedaży wyrobów
waniu przez niego imprezy17.
przez
partie
alkoholowych jest podstawowym ograni-
Media są najlepszym środkiem upo-
czeniem mediów w tym zakresie. Uchyle-
wszechniania zdrowego trybu życia po-
1
niem ograniczenia jest art. 13 ust. 5 i 6
przez sport. Są również najłatwiejszym
ustawy o wychowaniu w trzeźwości
sposobem wypromowania imprezy i przy-
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Przepi-
ciągnięcia sponsorów. Innymi słowy świat
sy te dotyczą producentów lub dystrybuto-
sportu bez mediów po prostu nie miałby
rów napojów o zawartości alkoholu
racji bytu, przynajmniej na poziomie pro-
8 - 18 %. Informacja o sponsorowaniu
fesjonalnym. Opisany przeze mnie stan
określająca nazwę takiego przedsiębiorcy
prawny
może znaleźć się jedynie na biletach, za-
i telewizji w świecie sportu jest oczywi-
proszeniach, w gazetach itp. Natomiast
ście jedynie elementem olbrzymiego za-
w radiu i telewizji informacja o sponsoro-
gadnienia obecności mediów w świecie
waniu może wskazywać jedynie nazwę
sportu. Nie poruszyłem, ze względu na
i znak towarowy przedsiębiorcy oraz nie
ograniczone ramy artykułu, pozycji prasy
może być przedstawiana przez osobę fi-
oraz zagadnień nowej przestrzeni infor-
zyczną lub z wykorzystaniem wizerunku
macji- Internetu. Nie ulega, jednak wąt-
postaci ludzkiej (ograniczenie dotyczące
pliwości że zaprezentowane już refleksje
telewizji). Jak wskazuje się w doktrynie,
wskazują na potrzebę liberalizacji przepi-
transmisją sportową nie są sportowe ser-
sów dotyczących sponsoringu imprez
wisy informacyjne, choć również i te
w mediach konwencjonalnych. Wprowa-
ostatnie mogą być sponsorowane, co sta-
dzenie przez polskiego ustawodawcę regu-
nowi wyjątek od zasady zakazu sponso-
lacji surowszych niż te, które obowiązują
rowania audycji informacyjnych. Godne
w innych krajach UE prowadzi tylko do
wskazania jest także, że informowanie
ograniczenia dostępu dużych grup sponso-
o sponsorowaniu imprez nie wchodzi jako
takie w zakres pojęciowy definicji legalnej
17
dotyczący
pozycji
radiofonii
Wojciechowski K., [w:] S. Piątek (red.), op. cit.,
Warszawa 2014 [dostęp LEGALIS: 28.02.2016 r.].
rów do finansowania działalności sportowej. Realizacja zadania ochrony zdrowia
publicznego wydaje się mało skuteczna
ze względu na łatwy dostęp przedsiębiorców, blokowanych prawnie w dostępie do
reklamy w radiofonii i telewizji, do świata
reklamy w Internecie, która to w praktyce
jest nie do ,,opanowania” przez przepisy
prawne. Myślę, więc że należy zastanowić
się nad obecnym modelem działania ustawy o radiofonii i telewizji w zakresie
sponsoringu, a także w zakresie obecności
mediów publicznych w świecie sportu,
aby media rzeczywiście realnie mogły
wpływać
na
w naszym kraju.
upowszechnianie
sportu
Agenda 2020 - jak reforma zmieni sport olimpijski?
N
ieco ponad rok temu, podczas
jest, aby sport służył harmonijnemu roz-
127. konferencji olimpijskiej
wojowi człowieka, wizji propagowania
w Monaco 8 grudnia 2014 r.,
miłującego pokój społeczeństwa i posza-
Międzynarodowy Komitet Olimpijski jed-
nowania ludzkiej godności. Nie ulega
nogłośnie zaakceptował 40 rekomendacji
wątpliwości, że wartości te towarzyszyły
składających się na Program Olimpijski
olimpiadom od samego początku w ich
2020 (Olympic Agenda 2020). Program
nowożytnej historii. Prezydent MKOl-u
ten stanowi swoisty drogowskaz, którym
Thomas Bach we wstępie do tekstu Agen-
ma się kierować w następnych latach
dy 2020 odwołuje się właśnie do tych za-
Ruch Olimpijski. Warto zastanowić się
sad. W tekście przemówienia można zna-
nad aksjologią oraz kierunkiem zmian
leźć hasłowe odpowiedzi na pytanie „po
zawartym w tym programie. Dotyczą one
co reformować ruch olimpijski?”2. Wyja-
między innymi takich zagadnień jak przy-
śnienie tej kwestii jest tym bardziej zasad-
znawanie organizacji Olimpiady, nacisk
ne, ponieważ cały świat mógł ostatnio
na redukcję kosztów i ograniczenie liczby
oglądać znakomicie zorganizowane igrzy-
uczestników oraz na dyrektywę równo-
ska w Londynie w 2012 r. oraz w Soczi
uprawnienia płci. Zmiany te nolens volens
w 2014 r. Skąd więc pomysł aby refor-
będą wywierać wpływ na program dyscy-
mować coś, co względnie wydaje się być
plin olimpijskich oraz na ewentualne
wystarczająco dobre? MKOl cieszy się
przyjmowanie nowych dyscyplin w krąg
stabilnością finansową, wydając na spor-
sportów olimpijskich. Mimo, że od gło-
towe przedsięwzięcia około 3 miliony
sowania minęło już trochę czasu, to za-
dolarów dziennie, co jest niebywałym
gadnienie jest jak najbardziej aktualne,
sukcesem. Właśnie ten sukces w opinii
chociażby z racji tego, że igrzyska olim-
władz Komitetu jest najważniejszym po-
pijskie odbywają się co dwa lata.
wodem do wprowadzenia zmian3. Zmiany
U podstaw sportowej rywalizacji
2
legło wiele bardzo uniwersalnych zasad1.
W ustępie drugim fundamentalnych zasad
olimpizmu czytamy, że celem olimpizmu
1
Karta Olimpijska obowiązująca od 9.09.2013 r.,
str. 11.
Olympic Agenda 2020, 20+20 recommendations,
s. 2.
3
Ibidem: The IOC invests more than three million
dollars a day – every single day of the year to
support world wide sport. Never before have so
many people all around our globe followed the
Olympic Games. So, we are successful. Success is
the best reason for change.
te mają chronić wartości olimpijskie takie
rozwijającym się dyscyplinom, a z drugiej
jak: międzynarodowa współpraca, uczci-
strony liczba uczestników ma nie wykra-
wa rywalizacja, wzajemny szacunek oraz
czać
przeciwdziałanie dyskryminacji oraz wiele
zwiększyć się może liczba dyscyplin, ale
innych.
liczba konkurencji nie może już przekro-
poza
ustalone
liczby.
Zatem
Agenda zawiera 40 rekomendacji,
czyć limitu. Najbardziej zagrożone no-
bardziej
określają
wymi pomysłami mogło się poczuć IAAF
o jakie zmiany zabiegać będzie w przy-
(Międzynarodowe Stowarzyszenie Orga-
szłości Międzynarodowy Komitet Olim-
nizacji Lekkoatletycznych), bowiem zde-
pijski. Naturalną rzeczą jest, że wiele in-
cydowanie największa cześć puli przypada
nowacji dyktują aspekty finansowe. Orga-
właśnie konkurencjom związanym z lek-
nizacja Olimpiady to bardzo wysokie
koatletyką. O ile w tym przypadku były to
koszta związane z budową odpowiedniej
raczej spekulacje, o tyle sport będący ko-
infrastruktury, ochroną imprezy czy też
lebką olimpijskie idei jakim są zapasy, był
zwyczajnie ze zwykłym zakwaterowaniem
bardzo blisko wykreślenia z programu
przybywających sportowców i osób towa-
olimpiady w Tokio w 2020r. MKOl
rzyszących. Rekomendacja nr 9 ma na
w 2011r zarekomendował wykreślenie te
celu ustalenie ram organizacyjnych olim-
antycznej dyscypliny z grona sportów
piad, ograniczając liczbę konkurencji,
olimpijskich. Spotkało się to jednak
a także sportowców i kadry trenerskiej4.
ze zdecydowanym sprzeciwem sportowej
Dla letnich igrzysk ma być to 310 konku-
społeczności; krytykę wyrażali także poli-
rencji oraz łącznie 15500 sportowców
tycy6. Ostatecznie zapasy udało się ocalić
i trenerów oraz dla zimowych igrzysk od-
przed haniebnym losem. Zgromadzenie
powiednio 100 konkurencji i 4900 spor-
ogólne MKOl na wrześniowej sesji w Bu-
towców
wspierającego.
enos Aires w 2013 r. przegłosowało pozo-
W związku z tym pojawia się problem
stawienie zapasów w programie olimpia-
z ograniczoną liczbą uczestników, a co za
dy, kosztem baseballa i squasha7. Posza-
tym idzie zagrożeniem dla niektórych
nowanie dla tradycji i ducha sportu zwy-
konkurencji znajdujących się od dekad
ciężyło tym razem nad kryteriami marke-
w programie igrzysk5. Olimpiady mają
tingowymi. Prowadzi to do ogólnego
które
i
szczegółowo
personelu
być jeszcze bardziej różnorodne z jednej
6
strony, aby wyjść na przeciw dynamiczne
4
Ibidem, s. 14.
http://sport.tvp.pl/18040720/limit-konkurencji-na igrzyskach-co-z-majewskim [dostęp: 18.02.2016 r.].
5
http://eurosport.onet.pl/zapasy/wladimir-putinpostawil-weto-ws-wycofania-zapasow-z-igrzysk-ol
impijskich/pngw8 [dostęp: 18.02.2016 r.].
7
http://www.theguardian.com/sport/2013/sep/08/
olympic-wrestling-ioc-2020-games [dostęp: 18.02.
2016 r.].
wniosku, że Agenda 2020 może nadać
Liczba nie ta nie jest uzależniona tylko od
większy dynamizm w zakresie wprowa-
zawodów stricte kobiecych. Zabiegowi
dzania zmian do programu dyscyplin
temu sprzyja także włączanie dyscyplin
i konkurencji olimpijskich. Wdrażanie
mieszanych, takich jak np. mikst w tenisie
nowych dyscyplin lub a contrario ich wy-
ziemnym10. Trudno nie zauważyć, że te
kreślanie
procesem
dwie rekomendacje są od siebie współza-
względnie powolnym, tak jak miało to
leżne. Jeżeli ruch olimpijski będzie dążył
miejsce w poprzednich latach8. W XXI
do realizacji tej dyrektywy in extenso, to
wieku do tej pory dodano w sumie 4 nowe
oznacza to, że dla sportowców każdej płci
dyscypliny, podczas gdy 2 zostały z pro-
z całego świata będzie czekać po 5250
gramu wykreślone.
olimpijskich przepustek. W przypadku
raczej
pozostanie
Inną praktykę można zauważyć
problemów z realizacją tej rekomendacji,
w przypadku ewolucji liczby konkurencji
pierwsze w kolejności do wykreślenia
w ramach poszczególnych dyscyplin. Jej
z programów igrzysk będą konkurencje
kierunek ma związek z rekomendacją nu-
męskie, które cieszą się mniejszą popular-
mer 11, która stanowi o „wspieraniu rów-
nością i dochodowością jak np. chód męż-
9
ności płci wśród uczestników igrzysk” .
czyzn. A contrario najłatwiej będzie do-
Celem jest, aby uczestnictwo kobiet
dawać kobiece odmiany dyscyplin, dla
w olimpiadzie osiągnęło 50% ogółu za-
zwiększenia ich partycypacji w olimpia-
wodników. Nie jest to jednak wyłącznie
dach. Widać to też na przykładzie igrzysk
wynik tej rekomendacji, bowiem takie
zimowych. W Sochi po raz pierwszy
praktyki można było zaobserwować już
w historii, w konkurencji skoków narciar-
wcześniej. W nowym tysiącleciu nastąpił
skich rywalizowały panie11. Cała ta idea
znaczący wzrost liczby konkurencji ko-
wydaje się być trudna do zrealizowania.
biecych
programów
Trudno także powiedzieć, aby „nowe”
igrzysk. W Sydney kobiety włączono do
konkurencje przewyższały atrakcyjnością
rywalizacji w takich konkurencjach lekko-
i popularnością te, które ustąpiły miejsca
atletycznych jak skok o tyczce, rzut mło-
na ich rzecz w programie igrzysk.
tem, pięciobój nowoczesny. Duży wzrost
Wracając do aspektu finansowego,
liczby uczestniczek olimpiady nastąpił
warto nawiązać do zaleceń mających na
także dzięki rozszerzeniu programu pod-
celu zmniejszenie stale wzrastających
noszenia ciężarów o rywalizację kobiet.
10
8
dodawanych
do
http://www.topendsports.com/events/summer/spo
rts/changes.html [dostęp: 18.02.2016 r.].
9
Olympics Agenda 2020, s. 15.
http://sport.newsweek.pl/zamach-na-krolowa-cz
yli-lekkoatletyczne-igrzyska-smierci-newsweek-pl,
artykuly,353400,1,2.html [dostęp: 18.02.2016 r.].
11
https://en.wikipedia.org/wiki/Ski_jumping_at_th
e_2014_Winter_Olympics [dostęp: 18.02.2016 r.].
kosztów organizacji igrzysk. Problem ten
możliwości być może skorzysta już Py-
szczególnie widoczny jest w przypadku
eongchang - południowokoreański organi-
igrzysk
impreza
zator ZIO w 2018 r. Rozważany jest po-
w rosyjskim Soczi kosztowała aż 51 mi-
mysł skorzystania z japońskiego toru bob-
liardów euro. Wiele z obiektów jest dzisiaj
slejowego, aby uniknąć bardzo wysokich
niezagospodarowanych, co tylko impliku-
kosztów budowy i eksploatacji tego obiek-
je kolejne straty. Koszta odstraszają też
tu15.
zimowych.
Ostatnia
potencjalnych przyszłych organizatorów
Agenda 2020 zakłada także rozwój
igrzysk partycypujących w konkursie
idei olimpizmu poprzez stałą obecność
ofert12. Szerokim echem w Polsce odbyła
w mediach masowych16. Rekomendacja ta
się dyskusja dotycząca inicjatywy Krako-
zasługuje na szczególną uwagę, gdyż cho-
wa, skierowanej na organizację zimowych
dzi tutaj o uruchomienie specjalnego ka-
igrzysk w 2022 r. W kwestii tej ostatecz-
nału telewizyjnego, poświeconego tylko
nie wypowiedzieli się mieszkańcy miasta
i wyłącznie tematyce olimpijskiej. Wiąże
w drodze referendum, w którym opowie-
się to z bardzo dużymi kosztami, aczkol-
dzieli się przeciw organizacji igrzysk13.
wiek płynnie komponuje się to z innymi
Dla MKOl-u jasne stało się, że problem
dyrektywami mówiącymi o nawiązywanie
ten będzie się powtarzał. Mogło to prowa-
strategicznych, długofalowych partner-
dzić do sytuacji, w której potencjalnymi
skich stosunków z potencjalnymi sponso-
organizatorami mogłoby być wyłącznie
rami. Wygląda na to, że sfinansowanie
miasta
mocarstwach.
powyższego przedsięwzięcia nie będzie
Z pewnością nie sprzyjałoby to propago-
przeszkodzą nie do pokonania, z racji po-
waniu idei równości szans, oraz szerzeniu
tężnych
ducha olimpizmu na całym świecie. Na-
dokonaniem
przeciw tej przeszkodzi wychodzą reko-
Dlaczego ta rekomendacja jest taka waż-
mendacje 1-314. Agenda 2020 zrywa
na, skoro de facto nie wprowadza zmian
z tradycją rozgrywania igrzysk olimpij-
w sporcie olimpijskim, lecz stanowi z po-
skich w jednym miejscu. Dopuszczalne
zoru tylko jego uzupełnienie? Jak pisze
będzie rozgrywanie poszczególnych kon-
K. Płoszaj, „z badań wynika, że wartości
usytuowane
w
podmiotów
zainteresowanych
stosownych
inwestycji17.
kurencji nawet w innych krajach. Z takiej
15
12
http://www.polsatsport.pl/wiadomosc/2014-1208/zmiany-w-organizacji-zimowych-io-mkol-zryw
a-z-tradycja/ [dostęp: 18.02.2016 r.].
13
https://pl.wikipedia.org/wiki/Referendum_w_Kr
akowie_w_2014_roku [dostęp: 18.02.2016 r.].
14
Olympics Agenda 2020, s. 10 – 11.
http://www.olimpijski.pl/pl/aktualnosci,89/925,o
limpijska-agenda-2020.html [dostęp: 18.02.2016
r.].
16
Olympics Agenda 2020, s. 18.
17
http://wyborcza.pl/1,91446,17321890,Powstanie
_olimpijski_kanal_telewizyjny_z_wielkimi.html
[dostęp 18.02.2016 r.].
olimpizmu są powszechnie akceptowane
Zawodnicy w ten sposób pozbawiani są
przez dzieci i młodzież”18. Program olim-
należnej chwili chwały i tryumfu. Stąd
pijski we wstępie podkreśla, jak ważne
pomysł, aby w przypadku konieczności
jest dotarcie do ludzi młodych, aby móc
zmiany wyników organizować uroczyste
przekazać im wiedzę o historii i warto-
ceremonie wręczenia medali oraz zadbać
19
ściach olimpijskich . Jest to też pewnego
o odpowiednie medialne nagłośnienie21.
rodzaju misja ruchu olimpijskiego, jaką
W świetle niedawnej, bardzo głośnej afery
jest krzewienie kultury fizycznej wśród
dopingowej wśród rosyjskich lekkoatle-
młodzieży20.
tów22, czy też wśród kolarzy23, rekomen-
Międzynarodowy Komitet Olim-
dacje te mogą znaleźć szerokie zastoso-
pijski nie stara się ukrywać problemu do-
wanie. Problem jest niebagatelny, bowiem
pingu wśród olimpijczyków. Rekomenda-
każdy taki przypadek szarga wizerunek
cje 14 - 17 poświęcone są ochronie uczci-
MKOL-u oraz może powodować utratę
wych sportowców. Już wiele medali olim-
zaufania wśród sponsorów. Dlatego też
pijskich zostało odebranych nieuczciwym
rekomendacja nr 16 stanowi o podjęciu
zawodnikom, kiedy wyniki ich badań
pewnego rodzaju profilaktyki24. Chodzi
wskazywały na użycie niedozwolonych
o przeznaczenie 20 milionów dolarów na
substancji. Czasami są to jednak procesy
edukację antydopingową oraz na badania
czasochłonne, a pokrzywdzeni sportowcy
nowych
metod
wykrywania
dopingu.
po wielu latach zaskakiwani są informacją
Czy program Agenda 2020 zrewo-
o przyznaniu nagrody. Nigdy jednak nie
lucjonizuje sport olimpijski? Z jednej
jest to pełna rekompensata, bowiem od-
strony wciąż będzie on oparty na nie-
bywa się to niejako poza kulisami sporto-
zmiennych,
wego świata, bez kamer i blasku fleszy.
będąc jednak mocno stymulowany przez
tradycyjnych
wartościach,
kierunek wytyczony przez Międzynaro18
Płoszaj K., Wybrane koncepcje edukacji olimpijskiej - założenia i rzeczywistość, [w:] Nowocień J.,
Zuchora K. (red.), Sport w kulturze zdrowia, czasu
wolnego i edukacji olimpijskiej w 150-lecie urodzin Pierre'a de Coubertin, Warszawa 2013 r.,
s. 422.
19
Olympics Agenda 2020, s. 5: We must give the
youth better access to athletes, sport, Olympic
History, Olympic Culture and Olympic Values.
20
Olympics Agenda 2020, s. 5: Only children playing sport can enjoy the educational and health
values of sport. We want to inspire these children
by giving them better access to sport. We want to
engage with them wherever they are. We want
sport in more schoolcurricula world-wide.
dowy Komitet Olimpijski. Trudno nie
zgodzić się ze słowami prezydenta organizacji Thomasa Bacha, który przedstawia
program
21
jako
„czterdziestoelementową
Ibidem, s.16.
http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,1916
3790,afera-dopingowa-wada-o-dopingu-w-rosji,ht
ml [dostęp: 18.02.2016 r.].
23
http://sport.tvn24.pl/kolarstwo,129/silnik-w-row
rze-rozwscieczyl-uci-zlapiemy-was-predzej-czy-po
zniej,615518.html [dostęp: 18.02.2016 r.].
24
Ibidem, s. 16.
22
układankę”25. Interpretowanie pojedynczych postanowień w oderwaniu od całości, nie pozwala zrozumieć aksjologii leżacej u podstaw poszczególnych zmian.
Jeżeli sport olimpijski ma nieść powszechnie akceptowane na całym świecie
wartości, to musi stawić on czoła aktualnym problemom. Wygląda na to, że jeśli
rekomendacje będą stopniowo realizowane w dobrej wierze, z poszanowaniem dla
wieloletnich wartości olimpijskich to powinny one zmierzać w dobrym kierunku.
Jeżeli uda się znaleźć odpowiedni punkt
ciężkości między aspektami gospodarczoekonomicznymi, kulturowymi, edukacyjnymi a sportowymi to Agenda 2020 przyniesie korzyści całemu olimpijskiemu
światu.
25
Olympics Agenda 2020, s. 5: This Olympic
Agenda 2020 is like a jig-saw puzzle. Every piece,
every recommendation, has the same importance.
Only when you put all these 40 pieces together you
see the whole picture. You see progress in ensuring
the success of the Olympic Games, progress in
safeguarding the Olympic Values and progress in
strengthening sport in society.
Jak założyć klub sportowy? (cz. III)
ostatnim artykule dotyczą-
regulowane przez kodeks spółek handlo-
cym form prawnoorganiza-
wych w art. 301 - 490. Art. 306 k. s. h. za-
cyjnych
sporto-
wiera przepisy dotyczące powstania spół-
wych przedstawione zostaną dwa modele:
ki. Zgodnie z nim do powstania spółki
spółka akcyjna oraz fundacja. Nieprzy-
akcyjnej wymaga się zawiązania spółki, tj.
padkowo te właśnie formy zostały opisane
podpisania statutu przez założycieli, pod-
na końcu, bowiem spośród wszystkich
pisania aktów założycielskich oraz objęcia
możliwych, to właśnie one wydają się być
wszystkich akcji albo ich minimalnej licz-
najciekawszymi polami badania. Z jednej
by i złożenia przez zarząd oświadczenia
strony
czynienia
dookreślającego wysokość kapitału zakła-
z główną i najbardziej powszechną formą
dowego2. Zgodnie z art. 306 § 2 potrzeba
prowadzenia klubu sportowego, z drugiej
także
zaś z nieco bardziej skomplikowaną
wkładów na pokrycie kapitału zakłado-
i trudną do wdrożenia w życie.
wego. Niniejszy przepis odsyła do uregu-
W
mamy
klubów
bowiem
do
wniesienia
przez
akcjonariuszy
Spółka akcyjna jest najważniejszą
lowań zawartych w art. 309 § 3 i 4.
z punktu widzenia profesjonalnego sportu
W konkluzji należy stwierdzić, że w spół-
formą działalności klubu sportowego.
ce akcyjnej nie jest konieczne przed zare-
W świetle polskiej regulacji prawno-
jestrowaniem wniesienie pełnych wkła-
sportowej funkcjonowała jako sportowa
dów na pokrycie kapitału zakładowego3.
spółka akcyjna (SSA). Zgodnie z ustawą
Przed zarejestrowaniem kapitał zakła-
o kulturze fizycznej z 1997 roku, tylko
dowy powinien być pokryty co najmniej
klub w takiej formie mógł brać udział
w jednej czwartej jego wysokości, jeśli
w rozgrywkach ligi zawodowej. Ustawa
akcje obejmowane są za wkłady niepie-
o sporcie kwalifikowanym zniosła odręb-
niężne albo pieniężne i niepieniężne, przy
ność sportowych spółek akcyjnych, a klu-
czym chodzi tu o wysokość określoną
by będące spółkami akcyjnymi działają od
w art. 308 § 1 k. s. h. Zatem w powyższej
tego czasu na podstawie przepisów kodek-
sytuacji kapitał zakładowy powinien być
1
su spółek handlowych .
Spółki
1
akcyjne
pokryty co najmniej w wysokości 25 000
są
obecnie
Badura M., Basiński H., Kałużny G., Wojcieszak
M., Ustawa o sporcie. Komentarz, Warszawa 2011,
s. 259.
zł. Akcje obejmowane za wkłady nie2
Rodzynkiewicz M., Kodeks Spółek Handlowych.
Komentarz, Warszawa 2014, s. 585-586.
3
Ibidem, s. 586.
pieniężne powinny być pokryte w całości
miot wkładu niepieniężnego adekwatnie
nie później niż przed upływem roku po
do jego wyceny i w sposób umożliwiający
zarejestrowaniu spółki, a akcje obejmo-
jego identyfikację, albo określając jego
wane za wkłady pieniężne powinny być
istotne cechy gatunkowe i liczbę. Powinno
opłacone przed zarejestrowaniem spółki
także opisywać mienie nabywane przez
co najmniej w jednej czwartej ich wartości
spółkę przed zarejestrowaniem6. Art. 312
nominalnej. Ponadto do powstania spółki
k. s. h. stanowi, że sprawozdanie musi być
kodeks wymaga ustanowienia zarządu
zbadane przez jednego lub więcej biegłych
i rady pracowniczej. Aport, czyli wkład
rewidentów z punktu widzenia praw-
niemajątkowy
akcyjnych
dziwości i rzetelności zawartych w nim
w przypadku klubów sportowych, mogą
danych7. Biegły rewident jest wyznaczany
stanowić boiska treningowe, sprzęt spor-
przez sąd rejestrowy właściwy ze względu
towy, hotele klubowe, budynki z szat-
na siedzibę spółki. K. s. h. nie rozstrzyga,
niami, gabinety odnowy biologicznej4.
jakie są skutki negatywnej opinii biegłego
W porównaniu do spółki z ograniczoną
rewidenta o sprawozdaniu założycieli albo
odpowiedzialnością spółka akcyjna nakła-
zgłoszenia przez niego zastrzeżeń. Doktry-
da na założycieli większe wymogi formal-
na zaś wskazuje, że skutki są zróżni-
ne, takie jak na przykład składanie spra-
cowane i w zależności od tego, czego
wozdań
przez
dotyczą zastrzeżenia, mogą one spowo-
rewidentów5.
dować, że sąd wezwie do usunięcia jakie-
Zgodnie z art. 311 k. s. h., sprawozdanie
goś braku pod rygorem odmowy wpisu,
założycieli wymagane jest, gdy przewi-
albo będą stanowić jedynie informację
dziane jest pokrywanie akcji wkładami
kierowaną do przyszłych akcjonariuszy,
niepieniężnymi (aportami) - jest to naj-
a także mogą być nieistotne8. Art. 3121
częstszy przypadek - gdy spółka w orga-
przewiduje także możliwość odstąpienia
nizacji nabywa mienie oraz gdy spółka
od badania rewidencyjnego w określonych
w organizacji albo po rejestracji jest
przypadkach.
do
aportowych
zewnętrznych
spółek
badanych
biegłych
zobowiązana zapłacić wynagrodzenie za
Problematyczna pozostaje kwestia
usługi świadczone przy jej powstaniu.
wniesienia kart zawodniczych jako aportu.
Sprawozdanie powinno opisywać przed-
Wprawdzie trudno podważyć ich wartość,
jednak jest ona zmienna w czasie i zależna
4
Cajsel W., Sportowa spółka akcyjna - szczególny
rodzaj spółki kapitałowej, Sport wyczynowy 2001,
nr 7-8, s. 51-59.
5
Ibidem.
6
Rodzynkiewicz M., op. cit., s. 591.
Ibidem, s. 594.
8
Ibidem, s. 595-596.
7
od wielu czynników. Karta zawodnika
nieposiadające osobowości prawnej12.
zyska bowiem na wartości kiedy gracz
Zgodnie z art. 33 ustawy o kulturze
osiągnie wysoką formę i na przykład
fizycznej,
będzie powołany do reprezentacji, straci
akcyjnej musiał uzyskać zgodę walnego
zaś kiedy zawodnik dozna kontuzji, a tym
zgromadzenia akcjonariuszy na przyjęcie
bardziej nie powróci później do prezen-
preliminarza wydatków w dziedzinie dzia-
towanej przed urazem dyspozycji. Wydaje
łalności sportowej. Jak twierdzi W. Cajsel,
się zatem, że należy odmówić zdolności
odnosi się to do specyficznego charakteru
aportowej kartom zawodnika, gdyż mo-
sportowych spółek akcyjnych, które mogą,
głyby
bagaż
a nawet powinny prowadzić inną, poza-
niepewności co do aktualnego stanu ma-
sportową działalność gospodarczą (np.
jątku spółki akcyjnej, a zatem także jej
produkcja butów, usługi budowlane)13.
wypłacalności i wiarygodności9. Cel za-
Wprawdzie sportowych spółek akcyjnych
wiązania spółki akcyjnej może być dowol-
już nie ma, ale powyższą uwagę odnieść
ny, musi tylko być prawnie dozwolony.
można do obecnie działających spółek
Nie wynika to wprost z przepisów kodek-
akcyjnych. Wydaje się, że nie jest ko-
su, natomiast powszechnie przyjmuje się
nieczne, by kluby sportowe prowadziły
w doktrynie i orzecznictwie na podstawie
rzeczoną inną działalność gospodarczą.
argumentu a contrario, bowiem skoro
Przyjęło się, iż kluby zarabiają na
k. s. h. nie ogranicza celów spółki akcyj-
transferach, prawach do transmisji tele-
nej do celów gospodarczych, to celem tym
wizyjnych czy szeroko pojętym marke-
może być każdy inny, byle tylko prawnie
tingu. Klub sportowy powołuje się do ży-
one
wprowadzić
duży
10
zarząd
sportowej
spółki
dopuszczalny . Założycielami spółki ak-
cia dla realizacji celów sportowych, nie
cyjnej mogą być jedna lub więcej osób,
zaś prowadzenia działalności gospodarczej
nie może być ona jednak zawiązana
niezwiązanej ze sportem. Podobnie na
wyłącznie przez jednoosobową spółkę
przykład stacje telewizyjne nie prowadzą
z ograniczoną odpowiedzialnością11. Zało-
sieci restauracji dla zwiększenia zysku
życielami są osoby podpisujące statut.
i tym samym zwiększenia możliwości
Mogą nimi być zarówno osoby fizyczne,
emisji programów mniej komercyjnych,
jak i prawne oraz jednostki organizacyjne
acz bardziej ambitnych. Niemniej jednak
warte zaznaczenie jest, że kluby jako
9
Cajsel W., op. cit., s. 51-59.
Kruczalak K., Prawo handlowe. Zarys wykładu,
Warszawa 2008, s. 187.
11
Ibidem, s. 188.
spółki akcyjne nie muszą ograniczać się
10
12
13
Rodzynkiewicz M., op. cit., s. 576.
Cajsel W., op. cit., s. 51-59.
do działalności czysto sportowej. Jak
w innym klubie uczestniczącym we
zostało napisane wcześniej, cel działania
współzawodnictwie sportowym w tym
spółki nie może być jedynie niezgodny
samym sporcie. Istotna zmiana względem
z prawem.
regulacji
Art. 32 ust. 5 ustawy o kulturze
fizycznej
zabezpieczał
profesjonalne
z
ustawy
o
sporcie
kwalifikowanym dotyczy tego, że zakaz
obejmuje osoby będące członkami lub
rozgrywki sportowe przed zmonopoli-
posiadające
udziały
lub
akcje
nie
zowaniem przez jedną, dużą spółkę wpro-
w jakichkolwiek klubach, lecz tylko
wadzając zakaz posiadania więcej niż 1%
w tych, które są członkami polskiego
kapitału akcyjnego w jednym klubie,
związku sportowego15.
jednocześnie posiadając więcej niż 1%
Bardzo istotne unormowanie za-
kapitału w innym14. Niniejsza uwaga nie
wiera art. 15. ust. 3. Zgodnie z nim
traci na aktualności także pod obecnym
w skład ligi zawodowej w grach zaspo-
reżimem ustawy o sporcie z 2010 r.,
łowych może wchodzić wyłącznie klub
a nawet zyskuje na znaczeniu wobec
sportowy w
zmian, jakie ustawodawca wprowadził na
W przypadku polskiej piłkarskiej ligi
przestrzeni lat. Już bowiem w ustawie
zawodowej, dopełnieniem ustawowej re-
o sporcie kwalifikowanym został wprowa-
gulacji jest przepis 4.1.1.1., zgodnie z któ-
dzony zakaz posiadania akcji, udziałów
rym o przyznanie licencji na grę w Ekstra-
i innych tytułów uczestnictwa w dwóch
klasie może wystąpić klub będący spółką
klubach działających w tej samej dyscy-
akcyjną oraz klub występujący w I lidze,
plinie sportowej, a także zakaz zasiadania
co nie zmienia faktu, że po uzyskaniu
w organach klubu w przypadku posiadania
awansu
akcji,
akcyjnej.
udziałów
lub
innych
tytułów
musi
formie
spółki
przyjąć
akcyjnej.
formę
spółki
uczestnictwa w innym klubie działającym
Jak więc wyraźnie widać, forma
w tej samej dyscyplinie. Art. 10 ustawy
spółki akcyjnej stanowi przepustkę do
o
zakaz
świata profesjonalnego sportu. Jest tak nie
posiadania akcji lub udziałów w klubie
tylko w Polsce. Poza wyjątkami, takimi
sportowym będącym członkiem polskiego
jak Real Madryt czy FC Barcelona,
związku sportowego w sytuacji gdy
profesjonalne kluby sportowe działają
posiada się jednocześnie akcje lub udziały
w formie spółek akcyjnych. Są dzięki
lub jest się członkiem organów lub władz
temu
sporcie
stanowi
natomiast
15
14
Ibidem.
wiarygodne,
nie
ma
żadnych
Badura M., Basiński H., Kałużny G., Wojcieszak
M., op. cit., s. 144.
wątpliwości co do legalności osiąganych
powstałej organizacji stanowić mogą:
przez nie celów oraz zapewniają ciągłość
ochrona
rozgrywek poprzez gwarancję, że klub nie
i nauki, oświata i wychowanie, kultura
zostanie nagle rozwiązany czy też, że
i sztuka, opieka i pomoc społeczna,
zabraknie mu nieoczekiwanie funduszy na
ochrona środowiska oraz opieka nad za-
dalsze uczestnictwo w rozgrywkach.
bytkami. Nie jest to jednak katalog zamk-
Ostatnim sposobem na założenie
klubu sportowego jest zarejestrowanie go
zdrowia,
rozwój
gospodarki
nięty i z całą pewnością można uznać
działalność sportową za misję fundacji.
jako fundacji. Wydaje się to drogą abstrak-
Następnie, jeżeli ustalona zostaje
cyjną, niemającą przełożenia na rzeczy-
dziedzina, jaką zajmować się ma fundacja,
wistość. Należy jednak pamiętać, że nic
fundator - bądź upoważniona przez niego
nie stoi na przeszkodzie, aby klub jako
osoba fizyczna albo prawna - ustala statut
fundacja mógł działać. Jak zatem założyć
organizacji. Jest to kluczowy dokument
klub - fundację? Zgodnie z art. 3 ustawy
jeżeli chodzi o rejestrację, lecz przede
o fundacjach, te powstają na mocy
wszystkim późniejsze działanie. Statut
oświadczenia woli fundatora złożonego
określa bowiem najważniejsze kwestie,
w formie aktu notarialnego (forma ta nie
takie jak: nazwa, siedziba i majątek, cele,
jest
oświadczenie
zasady, formy i zakres działalności fun-
zostało zawarte w testamencie), zwanego
dacji, skład i organizacja zarządu, sposób
aktem fundacyjnym16. W tymże akcie
powoływania oraz obowiązki i upraw-
należy zamieścić składniki majątkowe
nienia tego organu i jego członków. Warto
(pieniądze, papiery wartościowe, rucho-
w tym miejscu wspomnieć, że fundacja,
mości, nieruchomości) fundacji, potrzebne
w odróżnieniu od spółek prawa handlo-
do realizacji celu, dla którego została
wego, które nie posiadają firmy, posiada
powołana do życia. To właśnie cel i chęć
swoją nazwę17. Wiąże się to z tym, iż
jego realizacji jest tym, co skłania do
przysługuje jej prawo do ochrony naz-
założenia fundacji. Niezbędne jest, aby ów
wy18. Jeśli powyższe kroki zostały wyko-
cel
wymagana,
był
jeżeli
społecznie
lub
gospodarczo
nane, kolejnym jest rejestracja w Krajo-
ponadto
nie
może
być
wym Rejestrze Sądowym. Dokonuje jej
niezgodny z interesami Rzeczypospolitej
sąd po uprzednim stwierdzeniu, że cele
Polskiej. Art. 1. ustawy określa, że
fundacji, jak również jej statut są zgodne
przeznaczenie
z przepisami prawa oraz, że wszelkie
użyteczny,
16
dla
tego
typu
nowo
Cioch H., Prawo fundacyjne, Warszawa 2011,
s. 51.
17
18
Cioch H., op. cit., s. 73.
Art. 43 k. c.
czynności wykonane w celu jej założenia
ustawy miejscowość na terytorium Rze-
zostały wykonane przez uprawnioną osobę
czypospolitej Polskiej.
lub organ i są ważne. Z chwilą wpisania
Problematyczną kwestią wydaje
do tego rejestru fundacja nabywa oso-
się to, jak określić cel klubu – fundacji.
bowość prawną19. W kwestii powołania do
Celem niemal każdego klubu jest osią-
życia nietrudno dostrzec więc podo-
ganie jak najlepszych rezultatów i zdoby-
bieństwo do stowarzyszeń oraz spół-
wanie trofeów oraz funkcjonowanie klubu
dzielni.
jako takiego. Czy można to uznać za misję
Istotną kwestią jest z pewnością
ustalenie,
kto
w
ogóle
może
fundacji? Teoretycznie tak, choć w tej
być
kwestii istnieje spór w doktrynie. Z jednej
fundatorem. Tę kwestię w zupełności
strony art. 4. ust. 1. pkt. 17. ustawy
reguluje ustawa o fundacjach, według
działalności pożytku publicznego i o wo-
której może nim być osoba fizyczna
lontariacie wymienia „wspieranie i upow-
– zarówno Polak, jak i cudzoziemiec, bez
szechnianie kultury fizycznej” jako jedno
względu na miejsce zamieszkania – oraz
z zadań publicznych organizacji pożytku
osoba prawna mająca siedzibę w Polsce
publicznego, a więc także fundacji (jeśli
lub za granicą. Nie jest niedozwolone, aby
ubiegały się o status OPP). Prowadzenie
było kilku fundatorów – zarówno osób
klubu sportowego wpisuje się zatem w ten
fizycznych, jak i osób prawnych. Funda-
zakres. Wątpliwości nasuwa jednak art.
torzy często nie włączają się w codzienne
15. ust. 1. ustawy o fundacjach20. Bardzo
działania fundacji, jednak nic nie wska-
trudno wyznaczyć, kiedy misja klubu
zuje na to, aby nie mogli ich wykonywać.
- fundacji zostaje wykonana, niekiedy jest
Jeżeli w statucie znalazłyby się odpo-
to wręcz niemożliwe.
wiednie zapisy to należałoby przyjąć, że
Kolejną okolicznością, która znie-
fundator może, np. zasiadać w zarządzie.
chęca do prowadzenia klubu w formie
Niemniej ważne jest powołanie zarządu,
fundacji, jest kwestia dochodów. Klub
które następuje w statucie. Zarząd jest
sportowy w poprzednio opisanych for-
głównym organem fundacji, kieruje jej
mach może transferować zawodników,
działalnością
sprzedawać bilety na własne imprezy
zewnątrz.
W
i
reprezentuje
większości
ją
na
przypadków
miejsce, w którym zarząd się znajduje, jest
siedzibą fundacji. Jest to w rozumieniu
19
Art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r.
o fundacjach.
20
„W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja
była ustanowiona, lub w razie wyczerpania
środków finansowych i majątku fundacji,
fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie”.
sportowe oraz prowadzić szeroko pojęty
mo. Warto w tym miejscu podkreślić, że
marketing. Ma zatem szerokie pole, jeżeli
fundacje są organizacjami niedziałającymi
chodzi o pozyskiwanie środków na własną
w celu osiągnięcia zysku22, dlatego też
działalność. Fundacja z kolei, oprócz
naturalnym wydaje się, że działacze, pra-
majątku założycielskiego ofiarowanego
cownicy oraz zawodnicy związani z klu-
przez
przyjmować
bem - fundacją nie będą odnosili korzyści
darowizny, spadki, organizować wew-
majątkowej z racji swojej pracy w takiej
nętrzne zbiórki. W tym miejscu także
organizacji. Jest to znacząca różnica, jeżeli
pojawia się problem – należy bowiem
porównać to z klubem jaki powszechnie
wziąć pod uwagę, że klub sportowy musi
znamy (najczęściej w formie spółki
opłacić swoich zawodników, utrzymać
kapitałowej), który nastawiony jest na
infrastrukturę, ponieść koszty związane
osiąganie zysku, a ludzie go tworzący
z rozgrywkami wyjazdowymi etc. Niełat-
osiągają korzyści z racji swojego wkładu
wym zadaniem jest zatem uczynienie tego
pracy.
fundatora,
może
wyłącznie z ww. źródeł. Kwestii tej nie
Nic zatem dziwnego, że obecnie
rozwiązuje również fakt, że fundacja może
kluby - fundacje w Polsce nie funkcjonują.
21
prowadzić działalność gospodarczą , bo-
Dużo łatwiej jest bowiem założyć na
wiem wszelkie przedsięwzięcia biznesowe
przykład stowarzyszenie, w którym misja
muszą być prowadzone dla realizacji ce-
sportowa będzie mogła być w pełni reali-
lów fundacji. Część uzyskanych środków
zowana. Można spotkać się za to z fun-
może być przeznaczona na dalsze prowa-
dacjami, które są akademiami piłkarskimi
dzenie tych przedsięwzięć, jednak priory-
danego klubu. Jednym z przykładów jest
tetem jest zawsze określona statutowo mi-
„Fundacja Akademia Piłkarska Wigry
sja organizacji. Dlatego też wydaje się, że
Suwałki”, która za cel stawia sobie
nie jest możliwe uzyskiwanie korzyści
upowszechnianie i rozwój kultury fizycz-
majątkowej przez członków fundacji z ty-
nej i sportu, szkolenia młodzieży trenu-
tułu prowadzenia działalności gospodar-
jącej piłkę nożną, a wszystko to poprzez
czej. Co za tym idzie, sportowcy reprezen-
organizację szkoleń, obozów treningo-
tujący taki klub - fundację musieliby peł-
wych, zarządzanie właściwymi obiektami.
nić rolę wolontariuszy, a nie zawodników
Nie jest to jednak klub sportowy, a cały
w obecnym tego słowa rozumieniu i bar-
zysk z prowadzonej działalności gospo-
wy swojego zespołu reprezentować za dar22
21
Art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r.
o fundacjach.
Art. 3 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia
2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
darczej jest przeznaczany na cele statu-
Statutu PZPN23”. Dozwolone jest zatem
towe.
funkcjonowanie w każdej formie, byleby
Podsumowując, należy wziąć pod
zachowany został przymiot osobowości
uwagę regulacje odpowiednich związków
prawnej. Takie samo uregulowanie znaj-
sportowych dotyczące wymaganych form
duje się w Podręczniku Licencyjnym dla
prawno - organizacyjnych. Szczegółowo
II ligi. Oczywiście w przypadku awansu
tę kwestię ustanowił Podręcznik Licen-
do najlepszej „szesnastki” w kraju, ko-
cyjny dla klubów Ekstraklasy na sezon
nieczne jest zastosowanie ww. procedury
2015/2016, który mówi wyraźnie w punk-
przekształceniowej na spółkę akcyjną.
cie 4.1.2.1., że „kluby piłkarskie uczest-
Identyczne wymogi, jak w przypadku
niczące w rozgrywkach Ekstraklasy muszą
klubów z I i II ligi, obowiązują w futsalu,
posiadać formę prawną spółki akcyjnej”.
gdzie nie jest wymagana forma spółki
Jest to wymóg, od którego w przypadku
akcyjnej, zaś kluby „muszą jedynie posia-
rozgrywek piłkarskiej Ekstraklasy nie ma
dać formę osób prawnych i być członkami
odstępstwa. Także kluby, które starają się
właściwego Wojewódzkiego Związku Pił-
o
ki Nożnej oraz PZPN24”.
licencję
na
grę
w
rozgrywkach
Jeżeli chodzi o siatkówkę, istnieje
o mistrzostwo Polski, a po uzyskaniu
awansu
z
I
ligi
jeszcze
spółkami
bliźniacze unormowanie. Art. 5. Regula-
nie
są,
muszą
rozpocząć
minu wydawania licencji klubowych dla
procedurę utworzenia spółki akcyjnej
drużyn szczebla centralnego Polskiego
i przeniesienia do tej spółki sekcji piłki
Związku Piłki Siatkowej stanowi, iż we
nożnej
proces
wszystkich rozgrywkach prowadzonych
powinien zakończyć się do dnia 1 lipca
przez PZPS oraz Profesjonalną Ligę Piłki
danego roku, w którym rozpoczyna się
Siatkowej S.A. (organizująca rozgrywki
sezon licencyjny. Rygor działania w for-
o mistrzostwo Polski zarówno mężczyzn,
mie spółki akcyjnej nie jest przewidziany
kobiet oraz juniorów, a także rozgrywki
dla rozgrywek piłkarskiej I ligi. Pod-
pucharowe) brać udział mogą kluby
ręcznik licencyjny zaplecza Ekstraklasy
posiadające formę prawną stowarzyszenia
stanowi, że „kluby uczestniczące w roz-
kultury fizycznej, spółki akcyjnej lub innej
grywkach I ligi muszą działać jako osoba
osoby prawnej, będące członkami właś-
akcyjnymi
stowarzyszenia.
Cały
prawna będąca członkiem właściwego
Wojewódzkiego Związku Piłki Nożnej
oraz PZPN, zgodnie z art. 15 § 1 pkt 1
23
Pkt 4.1.2.1 Podręcznika Licencyjnego PZPN dla
klubów I ligi.
24
Pkt 2 § 4. ust. 1. Podręcznika Licencyjnego
PZPN dla klubów Futsalu.
ciwego Wojewódzkiego Związku Piłki
występować
mogą
wyłącznie
kluby
Siatkowej. W praktyce oznacza to, że klub
sportowe w postaci spółki akcyjnej.
siatkarski musi przybrać dowolną formę,
Nie ulega wątpliwości, że zagad-
która nadawałaby osobowość prawną.
nienie form prawnych klubów sportowych
Kwestia ta wydaje się być nieuregulowaną
stanowi niezwykle interesujący problem
do końca, bowiem możliwe jest według
badawczy. Wszystkie analizowane na ła-
ww. regulaminu występowanie na przy-
mach trzech ostatnich wydań czasopisma
kład klubu - spółdzielni w najwyższej kla-
formy mają swoje wady i zalety oraz
sie rozgrywkowej, podczas gdy art. 15.
charakterystyczne cechy wyróżniające je.
ust. 3. stanowi, że „w skład ligi zawo-
Niekiedy mimo przyzwolenia ustawo-
dowej w grach zespołowych wchodzą
dawcy na zorganizowanie klubu w do-
wyłącznie kluby sportowe działające jako
wolnej formie, dzięki której klub taki
spółki akcyjne”.
miałby osobowość prawną, ciężko stwier-
Co zaskakujące, brak regulacji
dotyczących
form
prawnych
klubów
dzić o jej przydatności. Zakładający klub
powinni
wziąć
pod
uwagę
aktualne
żużlowych. Regulamin przyznawania, od-
przepisy prawne oraz mieć na uwadze cele
mowy przyznania i pozbawiania licencji
na przyszłość z nim związane. Po staran-
uprawniających do udziału we współ-
nej lekturze tego oraz dwóch poprzednich
zawodnictwie sportowym w sporcie żuż-
artykułów powołanie do życia organizacji
lowym dla klubów Ekstraligi oraz I i II
sportowej powinno być łatwiejsze.
ligi żużlowej. Jedynym rygorem jest zakaz
zmiany formy prawnej klubu lub struktury
jego przedsiębiorstwa, które prowadziłyby
do uzyskania awansu do wyższej klasy
rozgrywek klubowych Polskiego Związku
Motorowego, w oderwaniu od osiągniętego wyniku sportowego25. Należy
zatem przyjąć wcześniej wspomniany
przepis z ustawy o sporcie mówiący, że
w lidze zawodowej w grach zespołowych
25
§ 12 pkt. 3. Regulaminu przyznawania,
odmowy przyznania i pozbawiania licencji
uprawniających do udziału we współzawodnictwie sportowym w sporcie żużlowym
dla klubów Ekstraligi oraz I i II ligi żużlowej.
Rynek zakładów bukmacherskich w Polsce
w świetle aktualnej regulacji prawnej
N
ie ulega najmniejszej wątpli-
przychylnych jej komentarzy. Jak stwier-
wości, że problematyka tego,
dził A. Górczyński – jeden z członków
co powszechnie rozumiane jest
podkomisji ds. przygotowania projektu
pod pojęciem bukmacherstwa, stanowi
zmiany ustawy hazardowej Sejmu VII
wieloaspektowe zagadnienie z pogranicza
kadencji, ustawę z 2009 r. wprowadzono
kilku gałęzi prawa, w tym również – znaj-
w kilka tygodni, bez poważnych konsulta-
dującego się w centrum naszego zaintere-
cji, z wieloma ułomnościami. Biorąc pod
sowania - prawa sportowego, które już od
uwagę, że nie była notyfikowana przez
dawien dawna wzbudza nieprzerwanie
Komisję Europejską, właściwie nie po-
liczne kontrowersje natury legislacyjnej,
winna obowiązywać4.
a niekiedy nawet moralnej, jak również
Już pobieżna lektura obu powoła-
pozostaje przedmiotem ożywionej debaty
nych aktów prawnych, tj. ustawy hazar-
politycznej. Na gruncie krajowego po-
dowej z 2009 r. i jej poprzedniczki
rządku
związane
z 1992 r., prowadzi do jednoznacznej
z urządzaniem i prowadzeniem działalno-
konkluzji, że głównym kierunkiem podję-
ści w zakresie zakładów wzajemnych1
tych przed kilkoma laty zmian było
regulowane są obecnie przepisami ustawy
zwiększenie obostrzeń i kar dla firm in-
z 19 listopada 2009 r. o grach hazardo-
ternetowych nieposiadających wydawanej
2
wych ,
prawnego
która
kwestie
uchyliła
obowiązującą
przez Ministra Finansów zgody na pro-
uprzednio ustawę z 29 lipca 1992 r.
wadzenie działalności na terenie RP.
o grach losowych i zakładach wzajem-
Podwyższeniu o 2 punkty procentowe
nych3. Warto zaznaczyć, że aktualną regu-
uległa ponadto stawka podatku od gier,
lację przyjęto w trybie przyspieszonym,
który ustalono ostatecznie na poziomie
wkrótce po ujawnieniu tzw. afery hazar-
12%. Jak okazało się niebawem po wej-
dowej, co wywołało dodatkową falę nie-
ściu w życie dokonanych zmian legisla-
1
cyjnych, wywarły one ogromny wpływ na
W myśl art. 1. ustawy o grach hazardowych,
rygorowi tegoż aktu podlega ponadto działalność
w zakresie gier losowych oraz gier na automatach.
2
Dz. U. 2009 nr 201 poz. 1540.
3
Dz. U. 1992 nr 68 poz. 341.
4
Cyt. za: http://www.sport.pl/pilka/1,65039,1951
3336,ustawa-hazardowa-nadchodzi-nowelizacjamiliony-trafia-do.html [dostęp: 9.03.2016 r.].
funkcjonowanie rynku zakładów bukma-
zezwoleniem Ministra Finansów na urzą-
cherskich nad Wisłą. Największe podmio-
dzanie zakładów wzajemnych w punktach
ty zajmujące się organizacją zakładów
naziemnych8, zaś 5 spośród nich9 upraw-
zrezygnowały z prowadzenia legalnej
nionych jest do prowadzenia tego rodzaju
działalności w Polsce, w wyniku czego
działalności w internecie10. Próżno jednak
rodzimy sport pozbawiony został opiewa-
szukać wśród nich lidera krajowego rynku
jących na milionowe kwoty kontraktów
bukmacherskiego. Tym - według liczby
sponsorskich. Przypomnieć należy bo-
odsłon generowanych przez użytkowni-
wiem, że finansowanie klubów czy też
ków - okazuje się być firma Bet365 z po-
całych rozgrywek sportowych nie należa-
nad 30-procentowym udziałem w rynku.
ło do rzadkości. Na ten przykład, we
Na drugim i trzecim miejscu plasują się
wrześniu 2009 r. sponsorem tytularnym
natomiast – wspomniane już w kontekście
I ligi piłkarskiej zostało przedsiębiorstwo
umów sponsorskich - serwisy należące do
bukmacherskie Unibet, a wartość podpi-
grupy BetClic Everest, tj. Bet-at-home
sanego kontraktu wyniosła 15 mln zło-
(23,4%) oraz BetClic (20,5%)11.
tych5. Umowy sponsorskie – odpowiednio
Aby ustalić przyczyny aktualnego
– z BetClic i Bet-at-home zawarły ponad-
stanu rzeczy, a także by móc sformułować
to czołowe wówczas kluby piłkarskiej
pewne postulaty de lege ferenda, warto
Ekstraklasy – Lech Poznań i Wisła Kra-
przyjrzeć się bliżej obowiązującej regula-
ków, które z ich tytułu otrzymywały ok.
cji prawnej zawartej w ustawie hazardo-
1 mln euro za sezon6.
wej z 2009 r.
Szacuje się, że rynek zakładów
W pierwszej kolejności sprecyzo-
bukmacherskich w Polsce wart jest obec-
wać należy, w jaki sposób powinno się
nie ok. 5 mld zł, przy czym aż 90% tego
rozumieć termin bukmacherstwo. Kwestię
rynku stanowią bukmacherzy prowadzący
działalność niezgodną z polskim prawem7. Aktualnie funkcjonuje jedynie
8 podmiotów legitymujących się ważnym
5
http://www.sport.pl/pilka/1,65063,6998550,1__li
ga_pilkarska_ze_sponsorem_tytularnym.html [dostęp: 9.03.2016 r.].
6
Armknecht B., Umowa sponsoringu w sporcie,
Warszawa 2011, s. 68.
7
http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/845958,ni
elegalne-zaklady-bukmacherskie.html [dostęp: 9.03.
2016 r.].
8
http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/76665
5/2200870/podmioty+prowadzace+dzialalnosc+w
+punktach+naziemnych.pdf [dostęp: 9.03.2016 r.].
9
Należą do nich: Fortuna Zakłady Bukmacherskie
Sp. z o. o. , Wzajemne Zakłady Bukmacherskie
Milenium Sp. z o. o., STS Zakłady Wzajemne
Sp. z o. o., TOTOLOTEK S.A. oraz E-TOTO
Zakłady Bukmacherskie Sp. z o. o.
10
http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/76665
5/3026622/Podmioty+posiadajace+zezwolenia+na
+zaklady+wzajemne+przez+siec+internet.pdf
[dos-tęp: 9.03.2016 r.].
11
http://www.rp.pl/artykul/1175096-Legalni-bukmacherzy-na-marginesie.html#ap-1 [dostęp: 9.03.
2016 r.].
tę rozstrzyga explicite art. 2 ust. 2 pkt 2
uprawnionych zaliczone zostały osoby
ustawy o grach hazardowych (dalej jako:
prawne oraz spółki niemające osobowości
u. g. h.), w którym ujęta została definicja
prawnej, których siedziby znajdują się na
legalna tegoż pojęcia. Zgodnie z nią,
terytorium państwa członkowskiego UE
bukmacherstwo to działalność, której isto-
lub państwa - strony umowy o Europej-
tą jest organizowanie zakładów wzajem-
skim Obszarze Gospodarczym, jak rów-
nych o wygrane pieniężne lub rzeczowe,
nież osoby fizyczne będące obywatelami
polegających na odgadywaniu zaistnienia
tychże państw.
różnych zdarzeń, w których uczestnicy
Warunkiem sine qua non prowa-
wpłacają stawki, a wysokość wygranych
dzenia działalności w zakresie przyjmo-
zależy od umówionego, między przyjmu-
wania zakładów wzajemnych jest wymóg,
jącym zakład a wpłacającym stawkę, sto-
by kapitał zakładowy podejmującej ją
sunku wpłaty do wygranej. Co istotne,
spółki wynosił minimum 2 mln złotych.
ustawodawca wyraźnie zdywersyfikował
Istotne obostrzenia formułuje ponadto art.
semantycznie
bukmacherstwo
11 u. g. h. Po pierwsze, zastrzega się, że
oraz totalizatory. Tę drugą kategorię utoż-
akcjonariuszami (wspólnikami) posiada-
samiać należy z zakładami wzajemnymi
jącymi akcje (udziały), których wartość
polegającymi na odgadywaniu wyników
przekracza 10% kapitału zakładowego
sportowego współzawodnictwa ludzi lub
spółki, lub członkami zarządu, rady nad-
zwierząt, w których wysokość wygranej
zorczej lub komisji rewizyjnej spółki mogą
zależy od łącznej kwoty wpłaconych
być wyłącznie osoby fizyczne, osoby
składek12.
prawne lub spółki niemające osobowości
pojęcia
Jak wynika z art. 6 ust. 3 u. g. h.,
prawnej, co do których nie istnieją uza-
działalność w zakresie zakładów wzajem-
sadnione podejrzenia z punktu widzenia
nych prowadzona może być wyłącznie na
bezpieczeństwa państwa, porządku pu-
podstawie udzielonego zezwolenia, zaś
blicznego lub bezpieczeństwa interesów
prawnymi formami, jakie może ona przy-
ekonomicznych państwa. Po drugie, ko-
brać, są spółka akcyjna oraz spółka
nieczne jest to, by członkowie zarządu,
z
ograniczoną
13
odpowiedzialnością .
rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej
W kolejnych przepisach doprecyzowano
spółki posiadali obywatelstwo polskie lub
kwestię tego, kto może zostać akcjonariu-
obywatelstwo państwa członkowskiego
szem owych spółek. Do grona podmiotów
UE, państwa - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Orga-
12
Art. 2 ust. 2 pkt 2 u. g. h.
13
Art. 6 ust. 4 u. g. h.
nizacji
Współpracy
Gospodarczej
i Rozwoju. Po trzecie, przed organami
cje oraz dane dotyczące zakładów wza-
wymiaru sprawiedliwości państwa człon-
jemnych, a także ich uczestników, powin-
kowskiego Unii Europejskiej lub państwa-
ny być zainstalowane i przechowywane
strony umowy o Europejskim Obszarze
na terytorium państwa członkowskiego
Gospodarczym nie może toczyć się postę-
UE lub państwa - strony umowy o Euro-
powanie przeciwko osobom wskazanym
pejskim Obszarze Gospodarczym, zaś do
przez pierwsze kryterium w sprawach
urządzania zakładów wykorzystana może
o przestępstwa związane z praniem pie-
być jedynie strona internetowa, której
niędzy oraz finansowaniem terroryzmu.
krajowa domena najwyższego poziomu
Od osób fizycznych, będących wspólni-
przypisana jest do polskich stron interne-
kami (akcjonariuszami) spółki prowadzą-
towych. Co więcej, podmiot urządzający
cej działalność w zakresie organizowania
zakłady wzajemne w sieci zobligowany
zakładów wzajemnych, reprezentujących
jest do archiwizowania przez 5 lat wszel-
co najmniej 10% kapitału zakładowego
kich danych wymienianych między tym
oraz od członków zarządu, rady nadzor-
podmiotem a uczestnikiem zakładu wza-
czej lub komisji rewizyjnej takiej spółki
jemnego oraz do zapewnienia funkcjona-
wymaga się ponadto, by posiadali oni
riuszom celnym wglądu do danych prze-
nienaganną opinię - w szczególności nie
chowywanych w urządzeniu archiwizują-
mogą być osobami skazanymi za umyślne
cym oraz do udostępniania w tym celu
przestępstwo lub umyślne przestępstwo
odpowiednich narzędzi i oprogramowania
skarbowe na terytorium państwa człon-
zapewniających bezpieczeństwo danych.
kowskiego Unii Europejskiej14.
Na podmiocie urządzającym internetowe
Liczne obwarowania dotyczą także
zakłady wzajemne spoczywa także obo-
samej organizacji działalności w zakresie
wiązek zagwarantowania bezpieczeństwa
zakładów
Ustawodawca
przechowywanych i udostępnianych da-
zastrzegł, że ich przyjmowanie – stosow-
nych. Do licznych powinności organizato-
nie do udzielonego zezwolenia – dozwo-
ra zakładów wzajemnych należy również
lone jest jedynie w wyznaczonych w tym
zapewnienie osobom przyjmującym je
celu punktach naziemnych lub za pośred-
szkolenia dotyczącego przepisów o grach
nictwem internetu15. W przypadku pro-
hazardowych w zakresie niezbędnym do
wadzenia działalności online urządzenia
wykonywania
przetwarzające i przechowujące informa-
z przyjmowaniem zakładów.
wzajemnych.
czynności
związanych
Niezwykle istotną część regulacji
14
Art. 12 u. g. h.
15
Art. 14 ust. 3 u. g. h.
ustawowej stanowi rozdział 4 ustana-
wiający ograniczenia w urządzaniu gier
w porządku16.
hazardowych. W pierwszej kolejności
Nie mniej wątpliwości wzbudził
kładzie on nacisk na kryterium wieku,
zakaz informowania o sponsorowaniu
przyjmując granicę 18. roku życia jako
przez podmiot prowadzący działalność
warunek
w
dopuszczalności
wstępu
do
zakresie
zakładów
wzajemnych17,
punktów przyjmowania zakładów oraz
z którego to wynikała m. in. wspomniana
uczestnictwa w nich za pośrednictwem
już konieczność zawieszenia, a następnie
sieci.
rozwiązania umów sponsorskich z potenWiele
kontrowersji
wywołało
rozwiązanie przyjęte na mocy art. 29 ust.
tatami rynku bukmacherskiego przez poznańskiego Lecha i Wisłę Kraków.
1 u. g. h., które wykluczyło możliwość
Art. 29a u. g. h. w ust. 1 ustanawia
prowadzenia reklamy i promocji zakła-
generalny zakaz prowadzenia gier hazar-
dów wzajemnych. Szeroko komentowaną
dowych przez internet, z którego wyłącza
na tym polu sprawą był udział Zbigniewa
się jednak wskazywany już przypadek
Bońka w kampanii reklamowej firmy
uzyskania stosownego zezwolenia na
bukmacherskiej Expekt, która de iure
przyjmowanie wirtualnych zakładów wza-
działa w Polsce nielegalnie. Boniek przy-
jemnych. Co więcej, na gruncie obecnej
jął wówczas linię obrony bazującą na fak-
regulacji przedmiotem zakładów nie mogą
cie postępowania przez niego zgodnie
być wyniki gier liczbowych. Warto za-
z prawem unijnym, co miało znajdować
znaczyć również, że nawet podmiot po-
uzasadnienie w posiadaniu przez niego
siadający już zezwolenie na prowadzenie
obywatelstwa
ocenie
zakładów wzajemnych zobligowany jest
M. Juroszka, prezesa STS Zakładów
uzyskać zgodę krajowych organizatorów
Bukmacherskich – jednego z nielicznych
takiego współzawodnictwa na wykorzy-
organizatorów
stanie jego wyników.
włoskiego.
zakładów
W
wzajemnych
funkcjonujących w Polsce lege artis,
W myśl art. 32 u. g. h. zezwolenia
a zarazem sponsora piłkarskiej drużyny
na urządzanie zakładów wzajemnych
narodowej, zachowanie prezesa PZPN
udziela minister właściwy ds. finansów
moralnie jest co najmniej dwuznaczne
publicznych. W ustawie expressis verbis
(…) Gdyby był twarzą nielegalnego buk-
sformułowano wymogi, jakim powinien
machera tylko na zagranicę i reklamował
te zakłady wyłącznie z myślą o Polakach
zamieszkałych zagranicą, wszystko byłoby
16
Cyt. za: http://sport.tvn24.pl/pilka-nozna,105/s
zef-sts-zbigniew-boniek-nie-powinien-reklamowac-nielegalnych-bukmacherow,497000.html [dostęp:
9.03.2016 r.].
17
Art. 29 ust. 2 u. g. h.
odpowiadać wniosek o udzielanie rzeczo-
u. g. h., podmiot prowadzący gry hazar-
nego zezwolenia. Otóż powinien on za-
dowe uiszcza opłaty trojakiego rodzaju:
wierać m. in. oznaczenie imienne akcji
1) za udzielenie koncesji oraz
lub udziałów z określoną ich wartością
udzielenie zezwoleń;
nominalną, przewidywaną datę rozpoczę-
2) egzaminacyjną;
cia działalności czy też przewidywany
3) za wydanie świadectwa zawo-
rodzaj oraz liczbę zakładów, wraz ze
dowego.
wskazaniem, czy te urządzane będą także
W przypadku organizatorów zakładów
przez internet18. Zezwolenia, o którym
wzajemnych fundamentalną część opłat
mowa, udziela się na 6 lat19. Ustawa
stanowią oczywiście te za udzielenie ze-
szczegółowo określa ponadto sytuacje,
zwolenia na urządzanie zakładów. Ich
w których udzielone zezwolenie może
wysokość wynosi 2000% kwoty bazowej
ulec zmianie, częściowemu, a nawet cał-
oraz dodatkowo:
kowitemu cofnięciu. W celu zapewnienia
a) za każdy punkt przyjmowania
ochrony interesu finansowego uczestni-
zakładów wzajemnych – 50%
ków gier hazardowych oraz zagwaranto-
kwoty bazowej,
wania zobowiązań podatkowych w podat-
b) za urządzanie zakładów wza-
ku od gier, podmiot ubiegający się o ze-
jemnych przez internet – 2000%
zwolenie musi wnieść w wyznaczonym
kwoty bazowej,
terminie zabezpieczenie finansowe w wy-
c) za każdą stronę internetową
sokości 40 000 zł20.
wykorzystywaną
Wydaje się, że odpowiedzi na po-
do
urządzania
zakładów wzajemnych – 5000%
stawione na wstępie pytanie o to, dlacze-
kwoty bazowej.
go realia polskiego rynku zakładów buk-
Jeżeli chodzi natomiast o podatek od gier,
macherskich są takie, że legalnie działają-
to jego stawka w przypadku zakładów
ce na nim podmioty stanowią zaledwie
wzajemnych wynosi 12% (2,5% dla
dziesiątą jego część, szukać należy ante
współzawodnictwa zwierząt)21, zaś pod-
omnia w rozdziałach 6 i 7 ustawy hazar-
stawę opodatkowania stanowi suma wpła-
dowej, zatytułowanych Opłaty oraz Poda-
conych stawek22.
Reasumując
tek od gier.
Zgodnie bowiem z art. 68 ust. 1
powyższą
analizę
regulacji zawartych w ustawie hazardowej
z 2009 r., unormowania dotyczące pro-
18
Art. 36 u. g. h.
Art. 49 ust. 2 u. g. h.
20
Art. 63 ust. 1 pkt 3. u. g. h.
19
21
22
Art. 74 u. g. h. pkt. 6 i 7.
Art. 73 ust. 1 pkt 4 u. g. h.
wadzenia działalności w zakresie zakła-
pozostają w zgodzie z zapisami Konstytu-
dów wzajemnych przyjęte na gruncie pol-
cji RP traktującymi o prawie do własności
skiego porządku prawnego należy ocenić
(np. art. 64 Konstytucji) i czy nie narusza-
jako restrykcyjne, zwłaszcza w aspekcie
ją one samej istoty tegoż prawa.
możliwości jej reklamowania, jak również
Kolejną kwestią budzącą głębokie
obciążeń fiskalnych, którymi jest ona ob-
wątpliwości jest fakt przestrzegania prze-
warowana. 12-procentowa stawka podat-
pisów zawartych w rozdziale 10 analizo-
ku od gier, liczona od wniesionej kwoty
wanej ustawy o grach hazardowych, który
zakładu, jawi się jako dopełnienie skrajnie
normuje zagadnienie kar pieniężnych
niesprawiedliwego systemu podatkowego
wymierzanych za przewidziane w ustawie
funkcjonującego w Polsce. Przyjęte roz-
czyny, takie jak prowadzenie działalności
wiązanie sprawia, że gracz, który wnosi
z zakresu zakładów wzajemnych bez ze-
wkład w wysokości 10 000 zł, de facto
zwolenia etc. Jeżeli, co obrazują przyto-
obstawia jedynie kwotę 8 800 zł, gdyż już
czone powyżej dane, ok. 90% podmiotów
na początku zmuszony jest przekazać
obecnych na polskim rynku bukmacher-
- bagatela – 1 200 zł na rzecz Skarbu Pań-
skim działa contra legem, to należy zasta-
stwa. Na domiar złego, jak stanowi art. 21
nowić się, czy ów rozdział 10 u. g. h. nie
ust. 1 pkt 6a ustawy z 26 lipca 1991 r.
stał się zbiorem martwych przepisów,
o podatku dochodowym od osób fizycz-
których obowiązywania nikt nie jest
nych23, wygrane w zakładach wzajem-
w stanie wyegzekwować. Podobne pyta-
nych zwolnione są od podatku dochodo-
nie formułować można choćby wobec art.
wego wówczas, gdy jednorazowa wartość
107 k. k. s.24, który także bezpośrednio
tych wygranych nie przekracza kwoty
ustalonej na krzywdząco niskim poziomie
2280 zł. W przypadku wygranych przekraczających tę kwotę zwycięzca zobligowany będzie do przekazania fiskusowi
kolejnej części swoich środków. Rozwiązanie to wymaga natychmiastowej zmiany, która przestanie uniemożliwiać Polakom bogacenie się. Niewątpliwie warto
podjąć również dyskusję na temat tego,
czy przytoczone regulacje aby na pewno
23
Dz. U. 1991 nr 80 poz. 350.
24
Art. 107. § 1. Kto wbrew przepisom ustawy lub
warunkom zezwolenia urządza lub prowadzi grę
losową, grę na automacie, grę na automacie
o niskich wygranych lub zakład wzajemny, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo
karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym
karom łącznie.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczy w zagranicznej grze losowej lub zagranicznym zakładzie
wzajemnym.
§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2 w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej z organizowania zbiorowego
uczestnictwa w grze losowej, grze na automacie,
grze na automacie o niskich wygranych lub zakładzie wzajemnym, podlega karze grzywny do 720
odnosi się do poruszanej problematyki.
których należy egzekwowanie obowiązu-
Słuszności powyższych uwag zdaje się
jących przepisów. Najlepszym wyjściem
w pełni dowodzić raport Najwyższej Izby
z obecnego położenia wydaje się być
Kontroli
wzajemnych
przeprowadzenie reform w duchu wolno-
z 2015 r. , w którym stwierdzono, że służ-
ściowym, liberalizujących branżę bukma-
ba celna nie jest w stanie zapobiec niele-
cherską i koncentrujących się na radykal-
galnemu urządzaniu oraz reklamowaniu
nym obniżeniu podatku od gier oraz zde-
zakładów wzajemnych przez firmy bukma-
cydowanym podniesieniu kwoty wolnej
cherskie, których siedziby znajdują się
od podatku dochodowego. Choć lider
poza granicami Polski (…). Trudności
obozu rządzącego w Polsce, J. Kaczyński,
z egzekwowaniem obowiązujących przepi-
jeszcze przed kilkoma laty, w okresie
sów sprawiły, że liczba nielegalnie działa-
uchwalania bieżącej ustawy, deklarował
jących zagranicznych firm bukmacher-
się jako zwolennik całkowitego zakazu
skich wzrosła prawie dwukrotnie - z 86
hazardu26, pozostaje mieć nadzieję, że
w 2012 r. do 156 w 2014 r. (…). W kon-
skupione wokół niego środowisko poli-
trolowanym okresie celnicy prowadzili
tyczne weźmie jednak przykład z Danii,
252
przygotowawcze
w której już częściowa liberalizacja prze-
w sprawach o przestępstwa skarbowe
pisów przyniosła pożądany efekt. W tym
w związku z nielegalnym urządzaniem
ponad siedmiokrotnie mniejszym od Pol-
zakładów wzajemnych, a sądy wydały
ski kraju nordyckim działa dziś legalnie
jedynie 29 prawomocnych orzeczeń wobec
ok. 50 podmiotów organizujących zakłady
nielegalnych operatorów25.
wzajemne, które w minionym roku wnio-
nt.
zakładów
postępowania
Podsumowując, należy stwierdzić,
sły do budżetu o 170 mln koron więcej niż
że przyczyn aktualnej – skądinąd bardzo
w roku poprzedzającym nowelizację usta-
niekorzystnej – sytuacji na rynku zakła-
wy. Duńskie kluby – m. in. Brøndby Ko-
dów bukmacherskich w Polsce upatrywać
penhaga czy też FC Midtjylland - zyskały
należy z jednej strony w nadmiernym fi-
zaś w przedsiębiorstwach bukmacherskich
skalizmie, z drugiej zaś w indolencji or-
cennych sponsorów strategicznych27.
ganów państwowych, do kompetencji
stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 4. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu
zabronionego określonego w § 1 lub 2 podlega
karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
25
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-zaklad
ach-wzajemnych.html [dostęp: 9.03.2016 r.].
26
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/pisu
stawa-ma-byc-radykalna-psl-zachowac-zdrowy-ro
zsadek,114536.html [dostęp: 9.03.2016 r.].
27
http://www.polskatimes.pl/artykul/3920687,usta
wa-hazardowa-czas-na-zmiany-wzorem-danii,id,t.
html [dostęp: 9.03.2016 r.].