Jak nauczyć dziecka uczenia się?

Jak nauczyć dziecka uczenia się?
Marta Górska-Szczotkowska
psycholog szkolny
ZS Bożepole Wielkie
O czym będziemy rozmawiać?
• Kto jest odpowiedzialny za wyniki w nauce?
• Jak motywować dziecko do nauki?
• Dobre rady z mądrych książek?
Moje dziecko nie chce się uczyć!









Nie chce odrabiać lekcji
Nie chce czytać lektur
Nie zagląda do książek
Nie przejmuje się ocenami
Uczy się poniżej własnych możliwości
Jest zagrożone pozostaniem na drugi rok
Nie chce rano iść do szkoły
Wagaruje
Nie myśli o przyszłości…
Przyczyny problemów
Trudności leżące po stronie dziecka:
? Dysleksja, dyskalkulia
? Inteligencja niższa niż przeciętna
? Nieharmonijny rozwój
? ADHD, ADD, FAS
Przyczyny problemów
Leżące poza dzieckiem:
• Błędy wychowawcze rodziców
• Negatywny wpływ grypy rówieśniczej
• Brak dostosowania wymogów szkoły do potrzeb
ucznia
• Kryzysowe sytuacje w rodzinie:
1.
2.
3.
4.
Alkoholizm
Rozwód
Przemoc
Złe warunki bytowe
Niewłaściwe postępowanie rodzica:
• Wyręczanie dziecka (odrabianie za niego prac
domowych, czytanie mu lektur)
Rodzicowi zależy na ocenach, to on chodzi za
nauczycielami, by dać dziecku szanse; dzwoni po
znajomych dziecka wypytując o prace domową.
NIEWŁAŚCIWE MOTYWOWANIE
• Moralizowanie („Ja w twoim wieku…, gdybyś się
uczył to byś dostał 5”)
• Straszenie przyszłością („Jak się nie będziesz uczyła,
będziesz ulice zamiatać, złom zbierać, ryby patroszyć..”)
• Zawstydzanie („Nic nie rozumiesz, jesteś głupi, jak
możesz tego nie umieć…”)
• Porównywanie („A co dostała Kasia? A twój brat
potrafi piątkę przynieść”)
• Karanie (coraz większe kary nakręcają spiralę
budzącą u dziecka bunt)
• Przekupywanie dziecka ( jeżeli nie jest to
konsekwentne działanie w porozumieniu z dzieckiem,
szybko przyniesie odwrotny skutek)
Dalsze grzechy rodzica
• Brak dostrzegania i nagradzania starań dziecka,
podejmowania przez niego prób (podkreślanie
błędów na czerwono, mówienie, że się nie nauczyło,
bo nie pamięta wszystkiego).
• Stawianie zbyt wysokich wymagań.
• Brak zainteresowania dzieckiem, tylko jego
wynikami w nauce (bądź odwrotnie, tylko dziecko,
nauka nieważna).
• Brak wsparcia w przełamywaniu trudności
edukacyjnych.
• Mówienie źle o szkole bądź o edukacji w ogóle.
Co słyszą dzieci:
„Ja się nie uczyłam i daje sobie w życiu
radę.”
„Ja miałem same piątki i studia skończone, a
kokosów nie zarabiam.”
„To szkoła jest od tego żeby Cię nauczyć.”
„Szkoła dziś ma za duże wymagania, za
dużo Ci zadają, czego oni Ci się każą
uczyć…”
„Uwzięła się na ciebie ta nauczycielka.”
„Mi nikt nie pomagał w nauce..”
„Jestem zmęczony, nie mam czasu,
pracuję..”
„Ja na ciebie zarabiam, a ty się nie uczysz, a
to jedyny twój obowiązek”.
Gdzie leży granica odpowiedzialności?
• Kto pamięta jakie lekcje są następnego dnia?
• Kto inicjuje odrabianie lekcji?
• Komu zależy żeby lekcje były poprawnie
odrobione?
• Kto pakuje tornister?
• Kto czyta lektury?
• Kto pamięta o sprawdzianach?
• Kto się martwi, żeby na czas zdążyć do szkoły?
• Kto zastanawia się jakie będą oceny na koniec
półrocza?
Gdzie leży granica odpowiedzialności?
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Dziecko
Rodzic
Gdzie leży granica odpowiedzialności?
Rodzic powinien scedować na dziecko tyle
odpowiedzialności za naukę, ile ono jest w
stanie udźwignąć (adekwatnie do wieku i
możliwości).
Odpowiedzialność powinna
wzrastać wraz z wiekiem dziecka.
Na czym polega odpowiedzialność
rodzica?
• Wymaga od dziecka wzięcia odpowiedzialności za
naukę.
• Stawia konkretne wymagania, stosowne do
możliwości dziecka. („Rozumiem, że matematyka
sprawia Ci duży problem, pomogę Ci. Ale z
polskiego stać się na ocenę dobrą i wierzę, że uda Ci
się ją zdobyć gdy się odpowiednio przyłożysz”.
• Interesuje się ocenami, zagląda w dziennik, pyta,
nie krytykuje, nie ocenia, rozmawia. („Znowu
się nie nauczyłeś, dostałeś 2” – ŹLE („Widzę że
dostałeś 2, co się stało, czy zrozumiałeś to czego się
uczyłeś, czy poświęciłeś wystarczająco czasu na
naukę itp…)- DOBRZE
Od czego zacząć?
•
•
•
•
Pokazać dziecku, że nauka ma sens.
Okazywać dziecku potrzebne wsparcie.
Skutecznie motywować.
Przekazać odpowiedzialność – zaufać dziecku.
Nauka ma sens
Dostrzegaj postępy dziecka. Chwal za próby, wytrwałość.
Dzieci młodsze:
• Graj z dzieckiem w ciekawe gry edukacyjne,.
• Zlecaj wykonanie zadań wymagających wykorzystania
zdobytej wiedzy (zakupy, odmierzanie, szukanie na
mapie, zdobywanie potrzebnych informacji.)
• Zadawaj pytania i zachęcaj dzieci do zadawania pytań
Dzieci starsze:
• Rozmawiaj o jego przyszłości (analiza zawodów,
rodzajów szkół)
• Staraj się zmotywować dziecko do rozwoju swoich
zainteresowań,
Okazuj dziecku wsparcie
• Interesuj się nauką dziecka, pytaj nie tylko o
szkołę, ale o wszystko co dotyczy dziecka.
• Staraj się zrozumieć, że dziecko też przeżywa
swoje porażki, to głównie ono ma problem.
Powiedz mu, że może na ciebie liczyć i bądź gdy
cię potrzebuje.
• Reaguj od razu na wszelkie niepokojące sygnały:
„szkoła jest głupa, nienawidzę matematyki”
• Korzystaj ze wsparcia specjalistów.
Skutecznie motywuj:
• Doceniaj próby, starania, zaangażowanie nawet
minimalne.
• Pokaż dziecku, że mu ufasz, że jest
odpowiedzialne i potrafi się uczyć.
• W razie niepowodzeń, wspieraj, delikatnie
nakierowuj na odpowiedni tor.
Np. Umówiłeś się z dzieckiem, że samo pamięta o odrabianiu lekcji 1,5 godziny po przyjściu ze
szkoły. Do wieczora czekasz, aż się zabierze do pracy. O 22 dziecko gra i nic nie robi. Zaczynasz
krzyczeć, że cię zawiodło, że jest nieodpowiedzialne. – ŹLE
Porozmawiaj z dzieckiem znacznie wcześniej, pół godziny po przekroczonym czasie, że mu ufasz i
masz nadzieje, że wie co robi. Zaproponuj nastawianie budzika w telefonie jako przypomnienie kiedy
ma usiąść do nauki.
Przekaż odpowiedzialność
• Wytłumacz dziecku, dlaczego przenosisz na niego obowiązki
szkolne.
• Ustal zasady (plan dnia jest bardzo pomocny, wymaga od
dziecka aktywnego udziału, pokazuje że jest odpowiedzialne i
chroni przed wyuczoną bezradnością)
• Zaplanuj jak będziesz motywować dziecko.
• Zastanów się jak będziesz reagować na niepowodzenia.
• Naucz dziecko metod skutecznego uczenia.
• Zapewnij o wsparciu, chęci pomocy – podziel się
obowiązkami, kto pomaga w jaki przedmiocie i kiedy. (Nie
należy od razu pomagać, dziecko powinno samo próbować
zrozumieć, natomiast rodzic powinien sprawdzić czy
rzeczywiście zrozumiało, pochwalić. Jakie dumne jest dziecko,
gdy zrobi coś samo!!!)
Metody skutecznego uczenia,
czyli dobre rady
 Planuj swoją naukę (co kiedy się uczę)
 Staraj się być systematyczny
 Uważaj na lekcji – spisuj wszystko z tablicy, notuj!
 Daj sobie odpocząć po szkole (bez telewizora, bez komputera)
 Nie ucz się zaraz po jedzeniu.
 Przed nauką przygotuj wszystko czego potrzebujesz: kartki,
materiały do nauki wg planu, długopisy, napój. Załatw potrzeby
fizjologiczne.
 Postaraj się, by nikt Ci nie przeszkadzał (wyjdź wcześniej z psem,
wypełnij domowe obowiązki)
 Ucz się w ciszy, bez dystraktorów, w miejscu bez pokus (komputer,
klocki lego)
 Ucz się na siedząco lub stojącą, możesz nawet chodzić! Pozycja
leżąca bądź półleżąca daje sygnał do mózgu – chcę spać!
dobre rady z mądrych książek:
 Zacznij od prac pisemnych
 Zacznij od tego czego uczysz się najtrudniej, co
najmniej sprawia Ci przyjemności. Ulubiony
przedmiot zostaw na koniec.
 Staraj się przeplatać przedmiot typowo
humanistyczny z przedmiotem ścisłym
Rób sobie przerwy pomiędzy pracami pisemnymi, a
uczeniem się pamięciowym. Wykorzystaj ten czas na
dotlenienie się (nie oglądaj, nie korzystaj z
komputera: posłuchaj muzyki, poćwicz,
porozmawiaj z kimś)
Nie ucz się na pamięć
Ucz się aktywnie
 Zapoznaj się z celem, czego masz się nauczyć. (zajrzyj na
pytania końcowe na końcu tematu)
 Przeczytaj szybko tekst, zaznacz najważniejsze rzeczy.
Zastanów się o co nauczyciel może Cię zapytać w teście, na
kartkówce.
 Wypisz najważniejsze informacje, (tabele, grafy mapy myśli)
 Sprawdzaj swoją wiedzę, sam rób sobie kartkówki, zadawaj
pytania, próbuj odpowiedzieć głośno, bądź na kartce
 Sprawdzaj rzeczy jakich nie rozumiesz (np. w Internecie)
 Staraj się kojarzyć rzeczy nowo poznane z już nauczonymi
 Oglądaj obrazki, czytaj co jest pod nimi. (działają jak haki
pamięciowe)
 Powtarzaj materiał (zasada : czytam trzy poprzednie tematy i
jeden do przodu), przecież zawsze może być kartkówka
Dalsze kilka rad dla rodzica:
Zapewnij dziecku warunki do nauki. Pamiętaj ,że
przeszkadzają mu:
• kłótnie,
• mówienie o nim gdy się uczy,
• wyrywanie go z nauki, by coś zrobił, coś powiedział
• Oglądanie głośno ciekawego filmu, opowiadanie mu,
że coś fajnego jest w telewizji
Nie znaczy to, że dziecko nie ma mieć innych
obowiązków, musi umieć je skutecznie pogodzić z
nauką. Pomóż dziecku stworzyć plan nauki, sam się do
niego stosuj!
Dalsze kilka rad dla rodzica:
o Masz prawo się złościć, czuć zmęczenie oraz niemoc
o Masz prawo korzystać ze wsparcia specjalisty,
porozmawiaj z kimś!
o Czasem dziecko mimo Twoich usilnych starań nie
będzie akceptować zmian, nie podejmie wysiłku
(zwłaszcza jeżeli jest starsze). Zawsze trzeba
próbować, uszanuje to potem.
o Masz prawo popełniać błędy!
o Ważne by zacząć jak najwcześniej, dzieci uczą się
uczenia się już w zerówce!
o Czasami dzieci dojrzewają później. Wtedy zaczną
doceniać nasze starania ;-)
Potrzeby dziecka:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mądra miłość
Jasne granice
Obowiązki
Zaufanie
Wsparcie
Nadzieja
Nagroda (pochwała)
Odpoczynek
Zabawa