Zdrowa woda życia doda - Podlaska Akademia Przyrody

Zdrowa woda życia doda - Podlaska Akademia Przyrody

Małgorzata Morozewicz
Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski
Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
„BYŁ SOBIE WILK...”
Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
Małgorzata Morozewicz
Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski
Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
„BYŁ SOBIE WILK...”
Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
HONOROWY PATRONAT nad projektem objął
Podlaski Kurator Oświaty
Projekt „Podlaska Akademia Przyrody” korzysta
z dofinansowania w kwocie 452 628,00 PLN pochodzącego
z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG.
LIDER:
Polskie Stowarzyszenie Doradcze i Konsultingowe,
ul. Rynek Kościuszki 2, 15-091 Białystok
tel./fax 85 652 61 07
e-mail: [email protected]
PARTNER:
Towarzystwo Amicus,
ul. Brukowa 28 lok. 8, 15-889 Białystok
tel./fax +48 85 653 77 53
e-mail: [email protected]
Białystok 2014
ISBN: 978-83-940838-3-0
Scenariusze zajęć przedszkolnych
dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
„Zdrowa woda życia doda”
Scenariusz zajęć przedszkolnych pod hasłem:
„Zdrowa woda życia doda”
Przewidziany czas realizacji zajęć: 2 godziny lekcyjne.
Wiek dzieci: 4–6 lat.
Miejsce zajęć: sala przedszkolna.
Problem: znaczenie lasu dla lokalnego ekosystemu z uwzględnieniem zwiększenia akceptowalności wilka
oraz podniesienie świadomości dzieci na temat bioróżnorodności i konieczności dbania o czystość wody.
Cele ogólne:
– rozbudzanie ciekawości przyrodniczej,
– poznanie miejsca życia wilka,
– rozwijanie sprawności manualnej dzieci,
– rozwijanie spostrzegawczości,
– wdrażanie do pracy w grupie i zespole,
– kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania,
– doskonalenie koncentracji uwagi,
– ukazanie niebezpieczeństw zagrażających środowisku w wyniku niewłaściwej gospodarki
człowieka,
– poszukiwanie przez dzieci możliwości zapobiegania zagrożeniom,
– rozwijanie postawy proekologicznej,
– budzenie zainteresowania otaczającym światem na przykładzie drzew i wilka,
– poszerzanie zasobu słownictwa dzieci o nowe słowo: „ekologia”,
– uwrażliwienie na piękno przyrody poprzez pogłębianie przeżyć dziecięcych,
– budzenie wrażliwości na dobro i zło w postępowaniu człowieka.
Cele operacyjne:
Dziecko:
– potrafi wskazać las jako środowisko życia wilka,
– rozumie stałość obiegu wody w przyrodzie,
– utrwali zasadę picia wody wyłącznie przegotowanej,
– motywuje się do prowadzenia systematycznej obserwacji,
– pozna w zabawie właściwości wody,
– rozumie znaczenie wody dla ludzi, zwierząt i roślin,
– wie, że bez wody nie mogłoby istnieć życie na Ziemi,
– potrafi ułożyć puzzle sylabowe i odczytać hasło,
– poszerza swoje wiadomości na temat zagrożeń, które negatywnie wpływają na środowisko,
– wie, do czego prowadzi niewłaściwa gospodarka człowieka,
– zna znaczenie słowa „ekologia”,
– podejmuje działania proekologiczne,
– bada właściwości wody za pomocą zmysłów (wzroku, smaku, węchu, dotyku) i potrafi je opisać,
– wyciąga wnioski z przeprowadzonych doświadczeń i potrafi ogólnie określić, kiedy woda zmienia
swój stan skupienia.
Metoda pracy:
– czynna: samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych dzieciom,
– słowna: rozmowa, wypowiedzi dzieci,
– oglądowa: ilustracje, obserwacja przedmiotów.
Środki dydaktyczne:
• fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz dotyczący znaczenia lasu
dla lokalnego ekosystemu, uwzględniający podniesienie poziomu akceptowalności wilka oraz
świadomości dziecięcej dotyczącej bioróżnorodności;
• 4 butelki wody mineralnej, 4 przezroczyste miski, kostki lodu, czajnik, lusterko, słoiki, cukier, olej,
kasza manna, piasek;
• „Obieg wody w przyrodzie” – karta pracy nr 1, puzzle;
• wiersz „Chora rzeka” J. Papuzińskiej;
• „Odgłosy wody” – płyta CD z nagranymi odgłosami wody;
• „Kropelka wody” – karta pracy nr 2, niebieskie kredki, nożyczki, klej, białe kartki;
• „Przyjaciel wody” – dyplom z tekstem ślubowania, karta pracy nr 3.
Faza wstępna zajęć:
Nauczycielka czyta dzieciom fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz
i następnie prosi o opowiedzenie treści usłyszanego fragmentu: czego on dotyczy?, jakie występują
postacie?, czym się zajmują?
Następnego dnia Czerwony Kapturek wstał z łóżka wcześnie rano, włożył swoją czerwoną bluzę z kapturem
i przy śniadaniu zapytał tatę:
– Pomógłbyś mi posprzątać las?
Tata tylko uśmiechnął się, mrugnął do synka okiem i chwilę potem wędrowali razem leśną ścieżką. Porozrzucane wszędzie papierki, puszki i butelki zbierali do worków na śmieci.
Las powoli nabierał barw i wkrótce wróciły do niego ptaki i zwierzęta. Znów było jak dawniej.
Pojawiła się także wilcza rodzina, a Czerwony Kapturek miał nowego przyjaciela – wilka. Spotykali się
codziennie na leśnej polanie. Na powitanie wilk merdał ogonem i lizał chłopca po dłoni, a on drapał wilka za
uchem. Potem biegali razem po lesie, aż do utraty tchu – mały człowiek i zwierzę.
Mijały lata. Kuba z chłopca wyrósł na mężczyznę i stał się Jakubem. Swoją czerwoną bluzę z kapturem zamienił na zielony mundur i czapkę leśniczego. Leśniczy to ktoś, kto dba o las. To strażnik lasu, który pilnuje,
by nikt w nim nie śmiecił, nie niszczył krzewów, nie wycinał drzew, nie rozpalał ognisk poza wyznaczonymi
miejscami, nie straszył ptaków i zwierząt, a także nie zastawiał na nie pułapek.
Leśniczy Jakub, dawno temu zwany Czerwonym Kapturkiem, zamieszkał w starym domku swojej babci za
lasem. Każdego dnia odkrywa tajemnice roślin i zwierząt, i chętnie opowiada o nich dzieciom.
Wspomina, jak kiedyś z lasu zniknęły kolory i uciekły wszystkie zwierzęta. Opowiada też o tym, jak wykopał
dół w lesie, by złapać wilka i sam do niego wpadł, a wilk go z niego wydostał.
Zastanawia się potem, czy dzieci w szkołach i przedszkolach wierzą w tę jego opowieść. Wierzą, czy nie – na
pewno wiele się z niej nauczą.
Rozwinięcie zajęć:
2. „Do czego można wykorzystać wodę?” – zabawa dydaktyczna (5 minut)
Dzieci siedzą w kole i w tzw. rundce podają jedno zastosowanie, takie jakiego nikt jeszcze nie mówił, np.
do mycia zębów, twarzy, kąpieli, do zmywania, podlewania kwiatów, gotowania zupy itp.
3. „Doświadczenia a zasady” – zasady obowiązujące podczas przeprowadzenia doświadczeń w grupach:
(2–3 minuty):
• uważne słuchanie poleceń nauczyciela,
• postępowanie zgodne z instruktażem lub instrukcją pisemną,
• zachowanie szczególnej ostrożności,
• zgodna współpraca w grupie.
3. „Badanie wody” – doświadczenie nr 1 (5 minut)
Nauczycielka dzieli uczniów na 4 grupy 5–6-osobowe i stawia na każdym stoliku wodę przegotowaną
lub mineralną. Dzieci próbują wody, następnie nauczycielka wylewa ją do przezroczystych misek. Dzieci
zanurzają w wodzie ręce, dotykają się mokrymi rękoma, np. do policzków, wąchają. Podają cechy fizyczne
i właściwości wody; wykorzystując technikę twórczego myślenia, odnoszą się do wszystkich zmysłów:
wzrok, smak, węch, dotyk (dzieci określają smak, zapach, barwę wody).
Wniosek: Woda występuje w stanie ciekłym (albo jest cieczą).
4. „Czy to też woda?” – doświadczenie nr 2 (5 minut)
Każda grupa dostaje kostki lodu (określanie temperatury, wyglądu, zmian zachodzących pod wpływem
ciepła).
Wniosek: Woda występuje w stanie stałym (lód).
Prezentacja przez nauczyciela: obserwacja pary wodnej i jej skraplania.
ZE WZGLĘDÓW BEZPIECZEŃSTWA NAUCZYCIEL SAM TRZYMA LUSTERKO NAD PARUJĄCĄ WODĄ!
Wniosek: Woda występuje w trzech stanach skupienia (ciekłym, stałym, gazowym).
5. „Co rozpuszcza się w wodzie, a co nie?” – doświadczenie nr 3 (5 minut)
Każda grupa ma na swoim stoliku 4 słoiczki wypełnione wodą:
1. słoik: woda + piasek
2. słoik: woda + olej
3. słoik: woda + cukier
4. słoik: woda + kasza manna
Dzieci obserwują, co się dzieje, i wyciągają wnioski: w 1., 2. i 4. słoiku znajdują się substancje, które nie
rozpuszczą się w wodzie, natomiast w 3. jest cukier, który się rozpuści.
Wniosek: Nie wszystkie substancje rozpuszczają się w wodzie.
6. „Co pływa, a co tonie?” – doświadczenie nr 4 (5 minut)
Do przezroczystych misek dzieci nalewają wodę i kolejno do niej wrzucają: kamień, styropian, pieprz,
drewniany patyczek i metal. Obserwują, że niektóre toną, np. metal, kamień, a niektóre unoszą się na
powierzchni, np. styropian, pieprz, patyczek drewniany.
Wniosek: Przedmioty lżejsze od wody pływają, a cięższe toną.
7. „Obieg wody w przyrodzie” – prezentacja multimedialna (3 minuty)
Nauczyciel prezentuje uczniom, skąd się bierze woda, co się z nią dzieje i wprowadza pojęcia „skraplanie”,
„parowanie”.
8. „Obieg wody w przyrodzie” – karta pracy nr 1, puzzle (5–7 minut)
Uczniowie dostają karty pracy nr 1 w postaci puzzli i układają obieg wody w przyrodzie.
9. „Chora rzeka” – wiersz J. Papuzińskiej (5 minut)
Nauczyciel czyta wiersz dzieciom.
10. „Co szkodzi wodzie?” – dzieci odpowiadają: np. chemikalia, ścieki, zanieczyszczenia, śmieci.
Nauczyciel wyjaśnia, że o wodę należy dbać. Czystej wody, tzn. takiej, którą możemy pić, jest coraz mniej,
a w niektórych częściach świata nie ma jej w ogóle.
11. „Odgłosy wody” – płyta CD z nagranymi odgłosami wody (5 minut)
Ćwiczenie relaksacyjne przy muzyce: dzieci słuchają z zamkniętymi oczami muzyki z odgłosami wody, np.
deszczu, wodospadu, gradu, ulewy. Nauczyciel upuszcza na dłonie dzieci kropelki wody. Kto poczuje dotyk
wody, otwiera oczy.
12. „Kropelka wody” – karta pracy nr 2 (10 minut)
Uczniowie kolorują kroplę wody i ją wycinają. Wspólnie z nauczycielem przygotowują opaskę na głowę,
przyklejając wyciętą kroplę wody do białej opaski. Przechodzą do ślubowania.
13. „Ślubowanie”– karta pracy nr 3 (3 minuty)
Dzieci składają ślubowanie „Przyjaciela wody”.
ŚLUBUJĘ UROCZYŚCIE,
ŻE ZAWSZE BĘDĘ PRZYJACIELEM WODY.
BĘDĘ OSZCZĘDNIE Z NIEJ KORZYSTAĆ,
NIE BĘDĘ BEZMYŚLNIE JEJ WYLEWAĆ.
PRZYRZEKAM!
Zakończenie.
Nauczyciel prosi dzieci, aby opowiedziały, o czym były dzisiejsze zajęcia i co najbardziej im się spodobało.
Dzieci kończą zdania:
1. Parowanie jest to…?
2. Woda jest barwy…?
3. Na zajęciach najbardziej podobało mi się…?
4. Dzisiaj zaskoczyło mnie…?
Bibliografia:
1. B. Montana: Woda, nie wystarczy żeby żyć, ale bez niej żyć się nie da, Warszawa 2000.
2. K. J. Dąbrowski: Barwy Twojego Zdrowia, Ełk 2002.
3. H. Okarma: Wilk: Monografia przyrodniczo–łowiecka, Białowieża1992.
4. J. Dołkin: Zielony Ekran – program filmowej edukacji ekologicznej, Białystok 2000.
Aneks:
„Obieg wody w przyrodzie” – karta pracy nr 1, puzzle
Uczniowie układają puzzle przedstawiające obieg wody w przyrodzie. Obrazek zawiera chmury, fragment
lądu oraz rzekę; z chmury pada deszcz, z rzeki paruje woda, z lądu spływa woda, a część z niej wsiąka
w glebę, tzn.:
– rozbudzanie ciekawości przyrodniczej,
– parowanie z wody – strzałka do góry,
– spływ – strzałka w bok,
– wsiąkanie – strzałka w dół,
– opad – strzałka w dół.
„Chora rzeka” – wiersz J. Papuzińskiej
Dzieci słuchają wiersza czytanego przez nauczyciela.
„Kropelka wody” – karta pracy nr 2
Uczniowie kolorują kroplę wody i ją wycinają. Wspólnie z nauczycielem przygotowują opaskę na głowę,
przyklejając wyciętą kroplę wody do białej opaski.
„Ślubowanie” – karta pracy nr 3
Dzieci składają ślubowanie „Przyjaciela wody”:
ŚLUBUJĘ UROCZYŚCIE,
ŻE ZAWSZE BĘDĘ PRZYJACIELEM WODY.
BĘDĘ OSZCZĘDNIE Z NIEJ KORZYSTAĆ,
NIE BĘDĘ BEZMYŚLNIE JEJ WYLEWAĆ.
PRZYRZEKAM!