docShow publication content!
download 
Reklamacja Transkrypt
Show publication content!
Powiat sławieński Sławno należy do najstarszych miast na Pomorzu. Prawa miejskie otrzymało 22 maja 1317 roku i przyjęło herb rybogryfa – gryf pomorski z ogonem ryby, figurujący jeszcze w herbie Darłowa i Słupska.1 Do 1637 roku miastem władali książęta pomorscy. Po wojnie trzydziestoletniej, która spowodowała upadek gospodarczy miasta, znalazło się ono pod panowaniem Brandenburgii, a od 1701 r. Prus. Ożywienie gospodarcze następuje w XVIII wieku; miasto ma prawo organizowania 7 jarmarków rocznie. Bardzo szybki rozwój miasta następuje w XIX wieku, kiedy wybudowano szosę ze Szczecina do Gdańska, z odgałęzieniami do Darłowa, Polanowa i Postomina oraz uzyskano, w końcu lat 60. XIX wieku, połączenia kolejowe z Berlinem, Szczecinem i Gdańskiem. Równie ciekawym miastem z terenu powiatu jest Darłowo, które otrzymało prawa miejskie w 1312 roku z rąk Święców. Okres rozkwitu rozpoczyna się w 1347 roku za panowania Księcia Bogusława. Wiek XIV i XV to okres, kiedy Darłowo ma liczną flotę statków rybackich i handlowych. Ponowne ożywienie gospodarcze następuje na przełomie XVIII i XIX w., po rozbudowie portu. W XIX wieku Darłowo zaczęło przyjmować letników, dla których budowano domy wczasowe. Powiat sławieński jest bardzo atrakcyjny pod względem przyrodniczym. Pięknym krajobrazom towarzyszą rzeki, jeziora oraz bogactwo flory i fauny. W powiecie utworzono trzy rezerwaty przyrody. Postomino Darłowo Darłowo Sławno Sławno Malechowo JOLANTA KARABAN, ELŻBIETA MICHALIK Dzisiaj na terenie powiatu istnieje szkolnictwo pozwalające dzieciom i młodzieży kształcić się na poziomie podstawowym i średnim. Objęte są nim też dzieci specjalnej troski – ułomne fizycznie i psychicznie (tabela 1). Poza wymienionymi w tabeli placówkami oświatowo-wychowawczymi w powiecie sławieńskim istnieją szkoły kształcące systemem wieczorowym dla dorosłych. szkoły uczęszczało 302 uczniów. W Korlinie, gdzie nauczycielem był W. Szalewski, do szkoły było zapisanych 30 uczniów, we Wrześnicy – kierownikiem był St. Siemek – rok szkolny rozpoczynało 11, a skończyło naukę w tymże roku 98 uczniów. Od września do listopada otwarto szkoły: w Żukowie, Iwięcinie, Naćmierzu, Postominie, Polanowie, Warszkowie, Wiekowie, Karwicach, Boleszewie. 5 TABELA 1. Placówki Sławno Darłowo Malechowo Postomino Razem Szkoły podstawowe 9 10 4 5 28 Gimnazja 2 5 1 3 11 Licea ogólnokształcące (w tym prywatne) 1 2 (1) – – 3 Licea zawodowe (w tym prywatne) 2 (1) 2 – – 4 (1) Technika 7 1 – – 8 Zasadnicze szkoły zawodowe 2 2 – – 4 Zespół Szkół Specjalnych nr 1 1 – 1 – 2 Poradnie 1 1 – – 2 Ośrodki Szkolno-Wychowawcze 1 – 1 – 2 Domy dziecka – 1 – – 1 Szkoły artystyczne 1 – – – 1 Pogotowia opiekuńcze 1 – – – 1 Przedszkola 4 4 – – 8 Pierwsze działania oświatowe Organizacja szkolnictwa w powiecie sławieńskim rozpoczęła się 26 maja 1945 r. W sprawozdaniu na koniec czerwca 1945 r. inspektor, Roman Wojtysiak, pisał: w powiecie szkół jest około 150 w tym: 1 gimnazjum, 2 szkoły wydziałowe, 5 zawodowych. Szkoły na wsi: 5 szkół 3 izbowych, 1 czteroizbowa, 35 dwuizbowych i około 100 szkół jednoizbowych. W budynkach szkolnych są szpitale i komendantury radzieckie, a wyposażenie szkół zniszczone.2 Powstawanie placówek szkolnych miało ścisły związek z zaludnianiem i zagospodarowaniem nowo wyzwolonych ziem. Powstające szkoły były oznaką rodzenia się na tych ziemiach polskości. Szkoła odgrywała rolę czynnika integrującego i wzmacniającego poczucie stabilizacji. Najwcześniej rozpoczęto zajęcia w Sławnie, bo 10 lipca 1945 r., na 18-dniowym kursie dla 8 uczniów. 3 Jednak już 4 września 1945 r. w tej samej szkole rozpoczęto rok szkolny 1945/1946 dla 160 uczniów, którzy pobierali naukę w sześciu klasach (I–VII), a uczyło w nich 5 nauczycieli. W trakcie roku szkolnego liczba uczniów wzrosła do 283 a nauczycieli do 11. Zajmowała ona budynek dzisiejszego Gimnazjum nr 1. 4 We wrześniu 1945 roku otwarto także szkołę w Darłowie. Jej organizatorem i pierwszym kierownikiem był St. Chodzyński; rok szkolny rozpoczął się dla 47 uczniów, a na koniec czerwca było ich już 233; w roku szkolnym 1946/1947 do 738 Uruchamianie szkół w powiecie sławieńskim odbywało się w różnym czasie wraz z napływem osadników i przygotowaniem budynków szkolnych do zajęć dydaktycznych. Trudności były ogromne. Część budynków była zniszczona i zdewastowana, brakowało nauczycieli, sprzętu, podręczników, przyborów szkolnych itp. Liczba nauczycieli w powiecie w pierwszych trzech latach i ich kwalifikacje przedstawiały się następująco: TABELA 2. Rok Ogólna liczba nauczycieli Nauczyciele bez kwalifikacji 1945 33 17 1946 100 54 1947 167 97 25 września 1947 r. w powiecie sławieńskim nie uruchomiono 12 szkół z braku nauczycieli, a w pozostałych 19 czynnych odczuwano dotkliwy brak etatów nauczycielskich. 6 Na koniec 1945 roku w powiecie było 21 szkół podstawowych, w tym 6 szkół zbiorczych i 15 niepełnych. W szkołach było zatrudnionych 33 nauczycieli, z czego w szkołach zbiorczych powiatu 18 i w niepełnych 15. W szkołach zbiorczych uczyło się razem 396, w szkołach niepełnych 345, razem 741 uczniów.7 POWIAT SŁAWIEŃSKI Wraz ze wzrostem akcji osiedleńczej zwiększyła się w powiecie gęstość sieci szkół podstawowych. 3 lutego 1946 naukę rozpoczęto w Szkole Podstawowej w Malechowie, której organizatorem i pierwszym kierownikiem był Ryszard Markiewicz. Rok szkolny ukończyło 73 uczniów. 5 września 1946 roku otwarto Szkołę Podstawową w Żydowie z 86 uczniami; nauczycielem i kierownikiem był A. Ossowski. 8 Podczas wakacji w 1947 roku przeprowadzono remont Szkoły w Sławnie, w której nowy rok szkolny 1947/1948 rozpoczęło 516 uczniów. Do szkoły w Sławsku uczęszczało wówczas 127 uczniów, w Bobrowicach – 109, Żukowie – 101, Warszkowie – 105, Wrześnicy – 94. Pracowały także szkoły o jednym nauczycielu: w Boleszewie – 28 uczniów, w Starym Krakowie – 27, w Gwiazdowie – 51, Janiewicach – 81, Pomiłowie – 35, Radosławiu – 36, Warszkówku – 32. Łącznie w powiecie działały 74 szkoły podstawowe, w tym 3 w miastach. W gminie Sławno było 9 szkół, w gminie Wrześnica 9, w gminie Żukowo – 3.9 Lata 1946–1950 przyniosły wzrost liczby szkół podstawowych i uczących się w nich dzieci. Dobrze to zjawisko ilustruje tabela 3.10 TABELA 3. Rok szkolny Liczba szkół Szkoły siedmioklasowe Liczba uczniów początek 1945/1946 8 2 100 koniec II 25 3 741 1946/1947 58 5 4178 1947/1948 59 5 6700 1948/1949 78 5 7800 1949/1950 78 7 8900 W Sławnie powstała pierwsza szkoła ogólnokształcąca pod nazwą Państwowe Gimnazjum i Liceum; została uruchomiona 9 września 1945 roku. Organizatorem i pierwszym dyrektorem był Edmund Krzywkowski.11 27 października 1945 roku zostało otwarte Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego w Darłowie, określanym jako filia Państwowego Gimnazjum i Liceum w Sławnie. Organizatorem i pierwszym dyrektorem tej szkoły został St. Dulewicz.12 Nowo utworzone średnie szkoły ogólnokształcące miały w pierwszych latach po wyzwoleniu strukturę dwustopniową i były oparte na wzorach przedwojennych: czteroletnie gimnazjum oparte na podbudowie siedmioletniej szkoły podstawowej i dwuletnie liceum oparte na gimnazjum.13 Powyższy system organizacyjny szkolnictwa przetrwał do 1948 roku, kiedy to wprowadzono jednolite licea ogólnokształcące. Inspektor Szkolny wśród swoich zadań miał także zorganizowanie opieki nad dzieckiem. Już w 1945 roku otwarto pierwsze przedszkole w mieście, a w powiecie powstały zakłady opieki nad osieroconymi dziećmi. Domów Dziecka w roku szkolnym 1945/1946 było 7, z czego 2 w Jarosławcu, 2 w Darłowie, 2 w Sławnie i 1 w Srebrnym Dworze (Polanów).14 1 marca 1948 roku decyzją Ministra Oświaty wprowadzono obowiązkową 7-letnią szkołę podstawową, jednoroczne klasy o pełnym programie oraz zarządzenie, zgodnie z którym szkoła nie mogła być w odległości większej niż 4 km od miejsca zamieszkania. Pierwsze sukcesy oświatowe Od 1948 roku można zaobserwować pewną stabilizację, zwłaszcza na poziomie szkolnictwa powszechnego. Zakończono proces tworzenia nowych szkół, zaczęto odczuwać natomiast brak nauczycieli z kwalifikacjami. W roku szkolnym 1945/1946 na 100 nauczycieli pracujących w szkołach powszechnych 54 nie miało kwalifikacji pedagogicznych.15 Poprawę sytuacji próbowano osiągnąć poprzez organizację kursów dokształcających. Problem kadr dla szkolnictwa rozwiązano w latach 60.; wówczas liczba zatrudnionych nauczycieli bez odpowiedniego przygotowania spadła do kilku procent. Dla zapewnienia wykwalifikowanej kadry pedagogicznej tworzono licea pedagogiczne i zaoczne studia nauczycielskie. Pierwsze powojenne lata to istotny problem analfabetyzmu. W 1947 r. w powiecie sławieńskim zarejestrowano 114 analfabetów, a na kursy uczęszczały tylko 84 osoby. Akcja zwalczania analfabetyzmu została ponownie wszczęta po uchwaleniu w kwietniu 1949 roku ustawy o jego zwalczaniu. Przeprowadzono ponowną rejestrację analfabetów, w wyniku której okazało się, że w powiecie jest 2010 takich osób: w tym w Sławnie 72 analfabetów i 26 półanalfabetów, wśród nich 61 kobiet, w gminie Sławno 207 osób. Do kampanii zwalczania analfabetyzmu włączyły się także związki zawodowe, organizacje społeczne i młodzieżowe. Znaczącą rolę spełniali nauczyciele, którzy stanowili trzon kadry nauczycielskiej na kursach. W marcu 1950 roku funkcjonowało w powiecie około 60 kursów. 16 kwietnia 1951 roku Komisja do Walki z Analfabetyzmem złożyła władzom oświatowym (jako pierwsza w województwie) meldunek o likwidacji analfabetyzmu na ziemi sławieńskiej.16 Obok szkoły podstawowej dla młodzieży w latach 1945/ /1946 utworzono w Sławnie Państwową Szkołę Powszechną dla Dorosłych, którym wojna uniemożliwiła kontynuowanie nauki; jej kierownikiem został Edmund Plank, a zatrudnionych w niej było 4 nauczycieli. Zajęcia prowadzono systemem semestralnym. W roku szkolnym 1945/1946 uczęszczało do szkoły 176 uczniów, w roku następnym 146, a w latach 1949/1950 156 uczniów. Początkowo szkoła miała siedzibę w budynkach dziennej szkoły podstawowej znajdującej się przy Placu Sportowym 1, następnie otrzymała własny budynek przy ul. I Pułku Ułanów po zlikwidowanym Domu Dziecka. W czerwcu 1950 roku szkołę podstawową dla pracujących ukończyło 55 uczniów. We wrześniu 1953 roku szkołę po- 739 JOLANTA KARABAN, ELŻBIETA MICHALIK nownie przeniesiono do budynku Szkoły Podstawowej nr 2, a w budynku przy ul. I Pułku Ułanów umieszczono Państwowe Liceum Pedagogiczne dla Wychowawczyń Przedszkoli.17 W powiecie sławieńskim organizowano także szkoły podstawowe z językiem niemieckim jako wykładowym dla dzieci przebywającej tu jeszcze ludności niemieckiej, i wykładowym językiem ukraińskim, gdyż w powiecie zamieszkiwała dość liczna grupa ludności ukraińskiej. W roku szkolnym 1950/1951 było 1017 dzieci niemieckich. Z myślą o nich zorganizowano szkoły w następujących miejscowościach: Pieszcz, Postomino, Chocimino, Kwasowo, Tychowo, Ostrowiec, Żegocino, Karwice, Królewo, Kusice, Bukowo Polanowskie i Darłowo. Szkoła niemiecka w Darłowie miała internat, w którym mieszkało 30 dzieci. W latach 1950/1955 istniały 23 szkoły, w następnych latach ich liczba ulega zmniejszeniu, a z końcem roku szkolnego 1958/1959 uległy całkowitej likwidacji. 1 stycznia 1958 roku były trzy szkoły z wykładowym językiem ukraińskim w miejscowościach: Krytno, Ratajki, Sierakowo.18 Nowy podział administracyjny kraju, dokonany 1 stycznia 1956 roku, spowodował, że 7 szkół odeszło do innych powiatów. Do powiatu słupskiego 4 szkoły – Wrząca, Słonowice, Bzowo z niemieckim językiem nauczania i Bzowo z polskim językiem nauczania; do powiatu koszalińskiego 3 szkoły – Iwęcino, Wierciszewo, Karniszewice.19 Czas pierwszych korekt sieci szkolnej i stanu organizacyjnego Rozwój szkolnictwa podstawowego był uwarunkowany posiadaniem odpowiedniej bazy lokalowej. Nowe izby lekcyjne uzyskiwano w tym czasie głównie przez remont zniszczonych w czasie wojny budynków szkolnych, które odrestaurowywano dla potrzeb szkolnictwa podstawowego. W powiecie szczególnie niekorzystnie wyglądały szkoły wiejskie; w związku z powyższym w latach 1947/1948 zaplanowano ich odnowienie i przeznaczono na ten cel sporą ilość funduszy. Zasadnicze zmiany w polityce tworzenia szkół siedmioklasowych na wsi nastąpiły w 1950 roku i w późniejszych latach. W 1950 r. Ministerstwo Oświaty wydało instrukcję (z 12 kwietnia) o organizacji roku szkolnego 1950/1951, w której obniżyło dolną granicę liczby uczniów potrzebnych do zorganizowania szkoły siedmioklasowej i przyjęło jednocześnie zasadę, że dopiero szkoła o 4 nauczycielach może realizować program siedmiu klas. W latach 1951/1952 wśród szkół było 31 siedmioklasowych. W roku szkolnym 1955/1956 w powiecie było 105 szkół. W roku szkolnym 1957/1958 podniesiono stopień organizacyjny w szkołach: w Darłowie z 2 do 4 nauczycieli, w Bukowie Polanowskim z 3 do 4, w Pieszczu z 2 do 4, w Dąbrowie z 4 do 5, w Ostrowcu z 4 do 5, w Malechowie z 5 do 6, w Starym Krakowie, Święcianowie, Barzowicach, Gwiazdowie, Nosalinie i Radosławiu – do 2 nauczycieli, tworząc po 5 oddziałów. 740 W Dobiesławku, Pieńkowie, Karsinie z 2 do 4 nauczycieli; z 3 do 4 w Starym Jarosławiu, z 5 do 6 w Warszkowie oraz w Polanowie do 8 nauczycieli. 20 Wzrost liczby dzieci w Sławnie stwarzał ogromne trudności lokalowe w Szkole Podstawowej nr 2 i w klasach szkoły podstawowej w budynku liceum. Postanowiono utworzyć w mieście kolejną placówkę. 1 września 1956 roku otwarto Szkołę Podstawową nr 3 z siedzibą w budynku przy ul. I Pułku Ułanów. Do szkoły uczęszczało 283 dzieci, w 9 oddziałach pracowało 9 nauczycieli. Ogółem w mieście w trzech szkołach podstawowych naukę pobierało w 32 oddziałach 1060 uczniów, zatrudnionych było 32 nauczycieli. 21 1 lutego 1959 roku nastąpiło otwarcie nowej szkoły w Noskowie, realizującej program siedmioklasowej szkoły podstawowej. W tym samym czasie oddano do użytku szkołę w Gorzycy oraz nową szkołę filialną z 2 nauczycielami w Bobrowicach. 22 Szkoły, w których zatrudniano 3 i więcej nauczycieli, realizowały program siedmioklasowej szkoły podstawowej. Rozmieszczenie szkół zbiorczych pełnych gwarantowało możliwość kontynuowania nauki przez dzieci w szkołach niepełnych. W roku szkolnym 1959/1960 na 92 szkoły podstawowe w powiecie było 50 szkół siedmioklasowych, pozostałe to szkoły niepełne, w tym 9 szkół niepełnych z liczbą uczniów do 20. Należały do nich szkoły w miejscowościach: Jezierzany –18 uczniów, Ratajki – 19, Warszkówko – 18, Wieleń – 12, Wrzędzień – 16. Dzieci z tych szkół miały dobre powiązanie ze szkołami zbiorczymi. Natomiast dzieci ze szkół w Rosoche, Sieciminie, Tychowie, Jacinkach, Starym Krakowie, Marszewie, Drzeńsku, Gwiazdowie i Radosławiu musiały pokonywać więcej niż 4 kilometry do szkoły zbiorczej. 23 Trudno było w specyficznych warunkach powiatu sławieńskiego realizować zasadę, że dopiero szkoła o 4 nauczycielach może realizować program siedmiu klas. Mała liczba dzieci, duże rozrzucenie wsi powodowały konieczność organizowania szkoły z trzema, a nawet z dwoma nauczycielami. Wdrażanie reform oświatowych Momentem przełomowym w dziejach całego szkolnictwa, w szczególności podstawowego, była reforma systemu oświaty, sprecyzowana w ustawie O rozwoju Systemu Oświaty i Wychowania z 15 lipca 1961 roku. W myśl tej ustawy system szkolny miał być „jednolity, publiczny i obowiązkowy”. Ustawa wprowadziła także ośmioklasową szkołę podstawową, w której obowiązek szkolny miał trwać od 7 do 17 lat. Wdrażanie reformy w powiecie sławieńskim rozpoczęto w roku szkolnym 1962/1963; 26 września 1963 r. odbyła się sesja Powiatowej Rady Narodowej, na której podjęto uchwałę dotyczącą przygotowań do reformy szkolnictwa w powiecie. 24 Wprowadzenie w życie reformy szkolnej wymagało du- POWIAT SŁAWIEŃSKI żo pracy ze strony rad narodowych; do przygotowania odpowiednich warunków przystąpiły liczne organizacje, a przede wszystkim administracja szkolna, kierownicy szkół oraz nauczyciele. Inspektorat Oświaty w Sławnie podjął prace związane z ustaleniem sieci ośmioklasowych szkół podstawowych. Sieć szkół była opracowywana z myślą o tym, aby droga dziecka do szkoły nie przekraczała ustawowych 4 km, a wszystkie dzieci zamieszkałe w powiecie miały możliwość ukończenia pełnej szkoły podstawowej. W okresie przygotowań do pełnej realizacji reformy zwiększono wysiłki na rzecz poprawy bazy lokalowej. W roku szkolnym 1961/1962 w powiecie sławieńskim były 92 szkoły siedmioklasowe. W latach 1961–1965 oddano do użytku 5 nowych szkół siedmioklasowych w następujących miejscowościach: Krąg, Rusinowo, Korlino, Staniewice i Darłowo. 25 Szkoła w Darłowie była pierwszą w powiecie szkołą 1000-lecia. Takich szkół wybudowano jeszcze 2 – w Darłówku w 1966 r. i w Postominie w 1967 r. W roku szkolnym 1964/1965 zlikwidowano klasy I–IV w Liceum Ogólnokształcącym, pozostawiając tylko klasy V–VII. Od 1969 r. pozostały już tylko klasy licealne. W związku z dużą liczbą uczniów w Sławnie dostrzeżono potrzebę otwarcia kolejnej szkoły. 13 grudnia 1969 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Szkoły Podstawowej nr 1; dyrektorem nowej placówki została Zofia Oleś. W latach 1970/1971 uczęszczało do niej 616 uczniów. 26 Z początkiem lat siedemdziesiątych podjęto próbę reformowania struktury oświaty. Pretekstem była 200. rocznica ustanowienia KEN. W Polsce powołano Komitet Ekspertów pod przewodnictwem Jana Szczepańskiego, który zajął się opracowaniem raportu o stanie oświaty w Polsce, a sejm podjął uchwałę nakreślającą ogólne warunki zmian dot. nauczycieli i administracji oświatowej. Założono powstanie dziesięcioletniej szkoły ogólnokształcącej, powszechnej i jednolitej na wsi i w mieście. Projektowano powstanie struktur szkół zawodowych, wychowania przedszkolnego i systemu kształcenia ustawicznego. Zmiany rozpoczęto, organizując w 1973 r. zbiorcze szkoły gminne. Wdrażanie reformy rozpoczęto w 1978 r. od klas pierwszych, by ostatecznie objąć nią wszystkie klasy szkoły dziesięcioletniej. Pomimo dobrego przygotowania reformy przerwano ją po dwóch latach wdrażania ze względu na narastające w kraju trudności ekonomiczne. W powiecie utworzono zbiorcze szkoły gminne, które znajdowały się w Darłówku, Sławnie, Malechowie i Postominie. Tworzenie szkół zbiorczych spowodowało likwidację niektórych szkół niepełnych na wsiach. Reforma zakładała także objęcie przygotowaniem do nauki dzieci 6-letnich; w tym celu tworzono przy szkołach oddziały przedszkolne, tzw. zerówki. Na terenie powiatu zostały nimi objęte prawie wszystkie dzieci. Na początku lat osiemdziesiątych w Szkole Podstawowej nr 3 w Darłowie było pięć grup „zerówek”. Lata osiemdziesiąte przyniosły wzrost liczby dzieci w szkołach. W Sławnie w 1990 roku do szkół w mieście uczęszczało 2411 uczniów, a na terenie gminy w 8 szkołach naukę pobierało 1022 uczniów. 27 Trudna sytuacja lokalowa wymagała budowy nowej szkoły. We wrześniu 1993 r. oddano do użytku nowy budynek, w którym mieści się Szkoła Podstawowa nr 3. 7 września 1991 sejm uchwalił ustawę o systemie oświaty w Polsce; reforma szkolnictwa niosła za sobą wiele zmian. Ustawa zakładała, że 1 stycznia 1994 r. prowadzenie szkół podstawowych stanie się zadaniem własnym władz miejskich i gminnych. Te z kolei musiały określić liczbę gimnazjów na swoim terenie, zadbać o ich odpowiednie warunki lokalowe oraz zapewnić właściwą bazę dydaktyczną. Aktualna sieć szkół podstawowych prowadzonych przez samorządy przedstawia się następująco: • miasto Sławno: Gimnazjum nr 1 – 648 uczniów, SP nr 1 – 384 uczniów, SP nr 3 – 580 uczniów; • miasto Darłowo: Gimnazjum Miejskie – 528 uczniów, Zespół Szkół w Darłówku – 267; gmina Sławno: SP Boleszewo – 100 uczniów, SP Bobrowice – 90, SP Gwiazdowo – 119, SP Sławsko – 104, SP Wrześnica – 137, SP Warszkowo – 176, SP Żukowo – 73, Gimnazjum we Wrześnicy z oddziałami w Sławsku – 429; • gmina Darłowo: Zespół Szkół nr 1 w Dobiesławiu, Zespół Szkół nr 2 w Starym Jarosławiu, Zespół Szkół nr 3 w Dąbkach, Zespół Szkół nr 4 w Kopnicy, SP w Jeżyczkach; • gmina Malechowo: Gimnazjum w Malechowie, SP w Lejkowie, SP w Ostrowcu, SP w Niemicy; • gmina Postomino: Zespół Szkół w Postominie, Zespół Szkół w Pieszczu, Zespół Szkół w Jarosławcu, SP w Staniewicach, SP w Korlinie. 28 Rozwój szkolnictwa średniego ogólnokształcącego i zawodowego W rozwoju szkolnictwa sławieńskiego bardzo ważną rolę odegrało powstałe 9 września 1945 roku Państwowe Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące, którego pierwszym dyrektorem był Edmund Krzywkowski. Naukę rozpoczęło 14 uczniów, z których 13 zdało egzamin maturalny. 29 Kuratorium Okręgu Szkolnego w Sopocie pozwoliło na otwarcie szkoły średniej w Darłowie jako filii sławieńskiej. Zlikwidowano ją w 1947 roku z braku odpowiedniej kadry i małej liczby uczniów. Pierwsze lata powojenne były bardzo trudne dla liceum w Sławnie. Szkoła miała poważne kłopoty organizacyjne. Pomimo trudności udało się zorganizować pracownię przyrodniczą i chemiczną a następnie fizyczną i zajęć praktycznych. Uruchomiona została sala gimnastyczna i internat. W szkole zaczęły działać koła zainteresowań i przedmiotowe. W 1948/ /1949 r. przekształcono dotychczasowe Gimnazjum i Liceum w Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Podstawowego i Licealnego z klasami I–IX. 741 JOLANTA KARABAN, ELŻBIETA MICHALIK W roku 1948/49 działała w placówce Średnia Szkoła Zarządu Miejskiego i zamknięte klasy gimnazjalne dla pracowników Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. 30 25 września 1965 roku szkoła otrzymała imię Jana Henryka Dąbrowskiego. W tym roku nastąpiła reorganizacja szkoły. Przyjęto system klas licealnych. W 1975 roku przystąpiono do remontu liceum i budowy nowego skrzydła. Prace ukończono w 1981 roku, uzyskując 6 nowych sal lekcyjnych. W 1977/78 r. powstaje Zespół Szkół Ogólnokształcących im. J.H. Dąbrowskiego. Przy Liceum Ogólnokształcącym w Sławnie utworzono Liceum wieczorowe z dniem 1 września 1958 roku jako filię LO nr 2 dla Pracujących w Słupsku. Liceum wieczorowe uzyskało samodzielność 1 września 1962 roku i prowadziło do 1971 roku punkt filialny w Darłowie. Od tego roku liceum w Darłowie stało się samodzielną placówką. Rok 1986/87 był pierwszym rokiem po rozwiązaniu Zespołu Szkół. Zakończyły edukację ostatnie klasy LO dla pracujących. W latach 1961–1985 szkołę ukończyło 1484 absolwentów. 31 Rejon Pomorza Środkowego, na którym leży Sławno, jest od wieków krainą rolniczą, stąd potrzeba kształcenia kadr dla rolnictwa. 1 października 1954 roku w Damnicy (powiat słupski) powstało Państwowe Technikum Wodno-Melioracyjne. W 1955 roku przeniesiono je do Sławna. Obok klas wodno-melioracyjnych przeprowadzono nabór do Technikum Hodowli Roślin i Nasiennictwa. W 1956/57 r. w 10 klasach uczyło się 225 uczniów. W strukturach Technikum od 1958 roku działały: Roczna Szkoła Rolnicza, Dwuletnia Szkoła Wodno-Melioracyjna dla Pracujących (1958–67), Technikum Korespondencyjne (1963), Dwuletnia Szkoła Rolnicza, Technikum Rolniczo-Łąkarskie (1971–75), Zasadnicza Szkoła Hodowlana (1975), Trzyletnie Technikum Hodowlane na podbudowie szkoły zawodowej (od 1975). Zmiany w systemie oświaty spowodowały, że 1 września 1977 roku powołano Zespół Szkół Rolniczych w Sławnie, w skład którego wchodzą: Zasadnicza Szkoła Rolnicza, Zasadnicza Szkoła Hodowlana, Zasadnicza Szkoła Mechanizacji Robót Melioracyjnych, Technikum Hodowlane, Technikum Melioracji Wodnych, Technikum Rolniczo-Łąkarskie. W kolejnych latach powstają: 4-letnie Liceum Ekonomiczne, Technikum Inżynierii Środowiska i Melioracji, Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego. W 1999 roku szkoła przyjęła nazwę Zespoł Szkół Agrotechnicznych. Rok szkolny 2000/01 rozpoczyna w 31 oddziałach 822 uczniów i pracuje 47 nauczycieli z pełnymi kwalifikacjami. 32 17 października 1947 roku rozpoczyna zajęcia Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa w Sławnie w systemie wieczorowym. Uczniowie odbywają praktyki u rzemieślników. Od 1945/50 r. uruchomiono trzy stacjonarne kierunki nauczania: murarstwo, stolarstwo, krawiectwo damskie. Szkołę rozwiązano w połowie lat pięćdziesiątych. 1 września 1963 roku powołano Zasadniczą Szkołę Zawodową Dokształcającą z klasą wielozawodową w Sławnie 742 i klasę metalową w Darłowie. Rozszerzenie działalności blokował brak odpowiedniej bazy lokalowej. Dopiero w 1972 roku szkoła dostała budynek Technikum Wodno-Melioracyjnego. Obok ZSZ powstaje Zaoczne Średnie Studium Zawodowe, w 1983 roku Średnie Studium Zawodowe dla Pracujących, od 1995 r. Technikum Mechaniczne dla Dorosłych. W 1996 roku istniejące szkoły zostają połączone w Zespół Szkół Zawodowych w Sławnie. Kolejną placówką szkolnictwa zawodowego, istniejącą w Sławnie, było Liceum dla Wychowawczyń Przedszkoli, działające w latach 1952–1956. 33 W okresie transformacji rozpoczęły działalność szkoły prywatne. Od 1995 roku przy ZS w Sławnie działa Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych i Prywatne Studium Zawodowe dla Dorosłych. W 1997 r. utworzono Prywatne Liceum Ekonomiczne dla Dorosłych. Zespół Szkół Morskich w Darłowie jest najstarszą z trzech średnich szkół morskich w Polsce i jedyną mającą własny statek szkolny. Mury szkolne opuściło do tej pory ponad 4000 absolwentów. Rozporządzeniem Ministra Żeglugi z 18 lipca 1953 roku została powołana Zasadnicza Szkoła Rybołówstwa Morskiego Ministerstwa Żeglugi z siedzibą w Darłowie. Szkoła miała dwa oddziały: rybaka kutrowego i motorzysty kutrowego. Naukę w pierwszym roku szkolnym podjęło 82 uczniów z terenu całej Polski. W skład Zespołu Szkół Morskich wchodzą obecnie: Liceum Profilowane – zarządzanie informacją, Technikum Morskie, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum Zawodowe dla Dorosłych w trybie zaocznym. W tej chwili w szkole morskiej istnieje punkt konsultacyjny studiów zaocznych: Transport i eksploatacja portów i floty morskiej, Nawigacja – transport morski. Zespół Szkół Morskich zapewnia wiedzę teoretyczną i przygotowanie praktyczne do zawodu marynarza, mechanika okrętowego i nawigatora. Dysponuje najnowocześniejszym sprzętem i technologią. Uczniowie odbywają praktyki na statku szkolnym. Opieka nad dziećmi i młodzieżą oraz szkolnictwo specjalne W początkowym okresie istnienia szkolnictwa specjalnego nie było osobnej placówki, która zajmowałaby się osobami specjalnej troski. W 1966 roku istniały tylko klasy specjalne przy Szkole Podstawowej nr 2 w Sławnie i Szkole Podstawowej nr 1 w Darłowie. 34 Poza klasami specjalnymi przy Szpitalu Powiatowym w Sławnie istniała od 1965 roku Szkoła Podstawowa dla dzieci przebywających na oddziale dziecięcym. Były to klasy I–VII. 35 W 1964 roku zorganizowano Szkołę Podstawową dla Dzieci Głuchych, która miała bardzo trudne warunki lokalowe i słabą bazę dydaktyczną. 36 Dopiero 31 maja 1980 roku placówka polepsza warunki socjalno-bytowe dla wychowanków POWIAT SŁAWIEŃSKI i pracowników oraz warunki kształcenia dzieci niesłyszących z terenu byłych województw: słupskiego, koszalińskiego i pilskiego. W tym roku ośrodek otrzymuje nazwę: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Głuchych w Sławnie. W skład ośrodka weszły: szkoła podstawowa, przedszkole, internat i szkoła zawodowa. Szkolnictwem specjalnym na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum zajmuje się Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Podgórkach. Swoją działalność rozpoczął 23 grudnia 1968 roku. Wychowankowie to dzieci i młodzież z niepełnosprawnością umysłową. 37 Ośrodek ma internat, w którym mieszka większość wychowanków. W 1945/46 roku rozpoczęto organizować w powiecie sławieńskim domy dziecka. Już w 1945 roku było ich 7. 38 Część tych placówek została zamknięta. Państwowy Dom Dziecka w Sławnie przekształcono w Państwowe Pogotowie Opiekuńcze, które następnie zlikwidowano w związku z tworzeniem Państwowego Zakładu dla Dzieci Głuchych. Państwowe Pogotowie Opiekuńcze ponownie otwarto 1 października 1978 roku. Placówka została umieszczona w Internacie Zespołu Szkół Ogólnokształcących. W latach 1978–1991 przebywało tu 1362 dzieci. Wychowankowie byli kierowani do domów dziecka lub rodzin zastępczych. Po wielu staraniach, w 1987 roku, w placówce utworzono szkołę podstawową. Ważnym ogniwem w przygotowaniu dzieci do kształcenia są przedszkola. Pierwsze przedszkole w Sławnie, do którego chodziło 20 dzieci, a w kwietniu 1946 roku 61 dzieci, rozpoczęło działalność 13 września 1945 roku i nosiło nazwę Małych Pionierów. 39 Istniało też Przedszkole nr 2, przy ul. Chrobrego, gdzie chodziło 50 dzieci. Trzecie przedszkole było prowadzone przez Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, do którego uczęszczało 45 dzieci. Przedszkola działały m.in. w Sławsku, Bobrowicach, Malechowie, Warszkowie i Wrześnicy. 40 Liczba miejsc w przedszkolach była stale niewystarczająca. Problem ten został częściowo rozwiązany dopiero na początku lat osiemdziesiątych. Oddano wtedy do użytku zakładowe przedszkole Zakładów Drobiarskich i przedszkole „Sławodrzewu”. Rozbudowane zostało Przedszkole nr 1 przy Wojska Polskiego. 41 W 1982 roku oddano do użytku Przedszkole nr 3. Przedszkole to do końca 2004 roku opuściło około 800 wychowanków. Wszyscy nauczyciele mają wyższe wykształcenie i ukończone liczne formy doskonalenia zawodowego. 42 O dzieciach najmłodszych myślano też w Darłowie. Pierwsze przedszkole zaczęło działać w styczniu 1946 roku. Nosiło nazwę „Mali harcerze”. Uczęszczało doń od 7 do 15 dzieci. W 1947 roku przedszkole zostało przeniesione do nowego budynku i utworzono dwa oddziały. Po likwidacji powiatów w latach siedemdziesiątych przedszkole podporządkowano miastu Darłowo. Obejmowało też swoją opieką dzieci sześcioletnie, i tak jest do dzisiaj. Do 1997 roku w przedszkolu przebywało 1348 dzieci. W maju 1949 roku zostało otwarte drugie przedszkole. Początkowo uczęszczało do niego 87 dzieci podzielonych na dwa oddziały. Na początku lat siedemdziesiątych w Przedszkolu nr 2 przebywało 125 dzieci. W późniejszych latach otworzono jeszcze dwa przedszkola. Przedszkole Marynarki Wojennej było jednym z najlepszych w województwie zachodniopomorskim. 43 Ważną placówką w powiecie sławieńskim jest Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sławnie i jej filia w Darłowie. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna istnieje od 1 listopada 1967 roku. Obejmowała swoją działalnością powiat sławieński. Po reformie administracyjnej kraju, od 1976 roku, zajmowała się dziećmi z gminy i miasta Sławna. Po kolejnej reformie administracyjnej, w 1999 roku, obejmuje swoją działalnością powiat sławieński. Poradnia udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i młodzieży oraz ich rodzicom. Niewątpliwie dużą rolę w szerzeniu oświaty odgrywa Biblioteka Pedagogiczna w Sławnie, która powstała 19 lutego 1955 roku – w tym dniu został dokonany pierwszy wpis do księgi inwentarzowej. Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna w Sławnie została przekształcona w 1976 roku w Filię nr 5 Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Słupsku, by po kolejnej reformie administracyjnej kraju, w 1999 roku, stać się Filią nr 6 Pedagogicznej Biblioteki w Koszalinie. Z biblioteki mogą korzystać nauczyciele, studenci kierunków pedagogicznych i uczniowie szkół średnich z terenu powiatu sławieńskiego. Z myślą o dzieciach uzdolnionych muzycznie powstaje w 1978 roku w Sławnie Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia. Jest to filia Szkoły Muzycznej w Słupsku. Początkowo mieści się w budynku Sławieńskiego Domu Kultury. Z chwilą otrzymania własnego lokalu, w 1990 roku, zaczęto ją wyposażać w potrzebne środki dydaktyczne. Powstała też biblioteka szkolna, której zbiory są systematycznie uzupełniane. Szkoły różnych typów były miejscem, gdzie dzieci i młodzież mogły rozwijać swoje zainteresowania w różnych organizacjach społecznych. Największą rolę odgrywał Związek Harcerstwa Polskiego. W szeregach ZHP byli uczniowie szkół podstawowych i średnich. Swoje organizacje miały wszystkie szkoły w powiecie. 44 Harcerstwo istnieje też w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Podgórkach. 45 Prawie każda szkoła prowadzi działalność w ramach Ligi Ochrony Przyrody. Organizacja ta istnieje też przy Ośrodku w Podgórkach. Długą tradycją może się poszczycić Polski Czerwony Krzyż, który uczy uczniów zachowań humanitarnych, pomaga w szerzeniu oświaty zdrowotnej, umożliwia sprawowanie opieki nad osobami samotnymi, niepełnosprawnymi. Spełnia wiele funkcji wychowawczych. Szkoła Podstawowa nr 1 w Sławnie nawiązała w 2000 roku współpracę ze Szkołą Polonijną przy Ambasadzie RP w Belgradzie, udzielając pomocy metodycznej, organizując warsztaty, zajęcia modelowe również dla nauczycieli szkół belgradzkich. 743 JOLANTA KARABAN, ELŻBIETA MICHALIK Szkoła Podstawowa nr 4 w Darłówku organizuje od 1998 roku Forum Szkolne „Nasz Bałtyk”. Nawiązała też współpracę z francuskim miastem Saint-Doulchard. Gimnazjum w Postominie od 2000 roku ma Młodzieżową Orkiestrę Dętą i zespół taneczny „Dyg”. Gimnazjum w Sławnie i Malechowie brały udział w programie Sokrates. Gimnazjum w Malechowie w latach 2002 i 2004 było organizatorem Drużynowych Mistrzostw Polski w Warcabach Stupolowych. Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Podgórkach uczestniczy w „Olimpiadach Specjalnych – Polska”, przeglądach teatralnych „Wiosna z bajką”, które sam organizuje. W Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niesłyszących w Sławnie jest prowadzony zespół taneczny „Impuls” i teatrzyk pantomimy „Mim”. Od wielu lat w Liceum Ogólnokształcącym w Sławnie jest organizowany Turniej Teatralny, początkowo jako konkurs o Stanisławie Wyspiańskim. Od 1997 roku działa w liceum Stowarzyszenie Twórcze „Parnas”, które wydaje czasopismo kulturalne o tym samym tytule. Szkoła szczyci się osiągnięciami sportowymi. Największe osiągnięcie miała Wioletta Wilk, która reprezentowała Polskę na Igrzyskach Olimpijskich w Barcelonie w badmintonie oraz Anna Michalik, która została złotą medalistką Mistrzostw Europy Kadetów w badmintonie. Gimnazjum Miejskiego w Sławnie należą do Klubu Europejskiego „Europop”. Wiele szkół brało udział w programie Sokrates, co zaowocowało kontaktami ze szkołami europejskimi. Liczne sukcesy odnosi Orkiestra Straży Pożarnej w Sławnie, w której grają także uczniowie szkół sławieńskich. Od 1969 roku jest organizowany w Sławnie Festiwal Orkiestr Dętych. Także w Malechowie z młodzieży szkolnej utworzona została Orkiestra Dęta. Szkoły przystąpiły do projektu Szkoła z klasą. Certyfikaty otrzymały: Gimnazjum Miejskie w Darłowie, Szkoła Podstawowa nr 4 w Darłowie, Zespół Szkół w Postominie, Zespół Szkół Ogólnokształcących w Sławnie. Dwa przedszkola w naszym powiecie to Zachodniopomorskie Placówki Jakości: Przedszkole nr 3 im. Jasia i Małgosi w Sławnie i Przedszkole w Darłowie. 48 Przypisy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Inwestycje oświatowe 11 12 13 W latach powojennych szkoły były sytuowane w starych przedwojennych budynkach. Były to tylko rozwiązania tymczasowe. Sytuacja demograficzna sprawiła, że w latach sześćdziesiątych zaczęto realizować akcję „Tysiąc szkół na tysiąclecie państwa polskiego”. 46 Na terenie powiatu powstały w tym czasie: SP w Darłowie, SP nr 1 w Sławnie, SP w Darłówku, SP w Postominie. Nowe budynki otrzymały też: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niesłyszących w Sławnie, Zespół Szkół Agrotechnicznych w Sławnie, LO w Sławnie, Przedszkole Miejskie nr 1 w Sławnie, Przedszkole nr 3 w Sławnie, Przedszkole nr 4, Zespół Szkół nr 2 w Starym Jarosławiu, budynki gimnazjum w Malechowie i Sławku. 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Oświata dzisiaj 33 34 35 36 Szkolnictwo powiatu sławieńskiego ulega ciągłym przeobrażeniom. Zmiany w oświacie są wymuszane reformami oświaty i wejściem naszego kraju do Unii Europejskiej. Wejście do Unii daje możliwość nawiązania kontaktów ze szkołami w różnych krajach europejskich. Wcześniej został wspomniany kontakt Szkoły Podstawowej nr 1 w Sławnie ze szkołą w Belgradzie, Szkoły Podstawowej w Darłówku ze szkołą we Francji. 47 Kontakty międzynarodowe mają także uczniowie Liceum Ogólnokształcącego w Sławnie z uczniami z Rinteln (miasto partnerskie miasta Sławna), uczniowie 744 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 Sławno. Plan – historia – informacja, 1991 Dzieje Sławna, pod red. J. Lindmajera, Słupsk 1944, s. 429. Tamże, s. 429. Z dziejów szkolnictwa i oświaty ziemi koszalińskiej w latach 1945–1995, Wyd. CEN, Koszalin 1995 r., s. 47. Tamże, s. 44. Ciosk S.J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 35. Tamże, s. 44. Tamże, s. 31–32. Dzieje…, op. cit., s. 430. Ciosk S. J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 58. Tamże, s. 47. Tamże, s. 47. Z badań nad…, op. cit., s. 117. Ciosk S. J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit. , s. 49. Tamże, s. 35 Dzieje…, op. cit., s. 435–436. Ciosk S.J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 132. Tamże, s. 80-81. Tamże, s. 62. Tamże, s. 63–64. Dzieje…, op. cit., s. 430. Ciosk S.J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 63. Tamże, s. 65. Tamże, s. 71. Tamże, s. 68. Dzieje…, op. cit., s. 432. Tamże, s. 433 Dane zebrane ze stron internetowych Paradzińska R., Historia szkolnictwa ponadpodstawowego w Sławnie od roku 1945 do 2001, maszynopis, s. 2. Tamże, s. 3. Tamże, s. 4. Tamże, s. 6. Dzieje…, op. cit., s. 440. Ciosk S.J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 76. Tamże s. XX Mickiewicz L., Wrońska-Szostak W., Historia Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niesłyszących w Sławnie (maszynopis) „To nasz dom”, folder wydany przez Ośrodek Ciosk S.J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 79. Tamże, s. 79. Dzieje…, op. cit., s. 448. Informacja o przedszkolu ze strony internetowej Miasta Sławna Informacja o przedszkolu przekazana przez dyrektora mgr Małgorzatę Wojteczko (rękopis) Walkiewicz L., 50 lat minęło…, „Echo Darłowa”, 1999, nr 6 Ciosk S.J., Szkolnictwo i oświata…, op. cit., s. 158. „To nasz dom”, op. cit. Dzieje…, op. cit., s. 432. Informacje ze stron internetowych Informacje pochodzą z poszczególnych szkół (maszynopisy).
