Ćw 2. Oznaczanie różnych form azotu w

UNIWERSYTET GDAŃSKI
WYDZIAŁ CHEMII
Pracownia studencka
Zakładu Analizy Środowiska
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
Ćwiczenie nr 2
Oznaczanie różnych form azotu
w wybranych nawozach mineralnych
i organicznych metodami
spektrofotometrycznymi
CHEMIA NAWOZÓW
Gdańsk, 2013
1
1. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
Pierwiastki chemiczne w formie różnych związków stanowią budulec żywych organizmów.
Biorą one udział w przebiegu kluczowych dla życia procesów. Mimo, że niektóre z nich występują
w roślinach tylko w śladowych ilościach, a inne w 90%, to organizmy te nie mogą się obyć bez
żadnego z nich. Pierwiastki, ze względu na ich udział w żywych organizmach dzielimy
na makroskładniki (N, P, K, Mg, Ca, S), mikroskładniki (Fe, Zn, Cu, Mo, B, Cl, Mn) i pierwiastki
śladowe.
Azot
Azot jest najbardziej plonotwórczym składnikiem pokarmowym. Wpływa na wzrost
biomasy dając wyższy plon nasion, zielonej masy i korzeni, wydłuża okres wegetacji, wpływa
na wartość technologiczną (zwiększa zawartość białka) oraz biologiczną plonu (wzrost zawartości
karotenu, chlorofilu, witamin) i poprawia strawność paszy.
Azot jest pierwiastkiem, którego zarówno niedobór jak i nadmiar szkodzi plonom. Niedobór
hamuje wzrost roślin, przekłada się to na słabe krzewienie, łodygi są skrócone, cieńsze i słabo
ulistnione, liście są jasnozielone (mało chlorofilu), szybko żółkną i opadają. Nadmiar azotu
powoduje z kolei: obniżenie mrozoodporności, opóźnienie i nierównomierne dojrzewanie.
W skutek przewagi białek nad węglowodanami, które budują ścianę komórkową, liście stają się
soczyste, miękkie, intensywnie niebieskozielone, przez co wzrasta podatność roślin na choroby
i szkodniki. W wyniku zwiększenia zawartości toksycznych azotanów(V) oraz innych
niebiałkowych form azotu, pogorszeniu ulega wartość technologiczna i biologiczna plonu.
Przeciwdziałać skutkom przenawożenia azotem można zaopatrując rośliny w fosfor i potas.
Azot stanowi ok. 1,5% wag. suchej masy roślin. Z gleby pobierany jest głównie w postaci
jonów amonowych (NH4+) i azotanowych(V) (NO3-). Pobieranie tych jonów przez rośliny zależy
od ich gatunku oraz wilgotności, odczynu i temperatury gleby. Z powietrza azot cząsteczkowy
przyswajany jest przez rośliny motylkowe, które żyją w symbiozie z bakteriami Rhizobium. Azot do
gleby wprowadzany jest z nawozami mineralnymi i organicznymi. Jego źródłem są również kwaśne
deszcze, wyładowania atmosferyczne i resztki pożniwne.
W nawozach azot występuje w formie amonowej, azotanowej (saletrzanej) i amidowej.
Forma amonowa jest typową formą przedsiewną, ponieważ jest dobrze zatrzymywana w glebie,
rośliny wolniej ją pobierają, a jej przyswajalność jest wysoka również w niskich temperaturach.
Dodatkowo wspomaga ona pobieranie przez rośliny fosforu, siarki i boru, które wpływają na
prawidłowy przebieg fotosyntezy, krzewienie i podwyższają odporność roślin. Stosowanie formy
amonowej ogranicza akumulację azotanów(V) w roślinach. W nawozach jon amonu związany jest z
fosforanami(V) i siarczanami(VI).
2
Forma saletrzana (pogłówna) łatwo ulega wymywaniu. Powinna być stosowana w okresach
intensywnego wzrostu roślin. W nawozach występuje w formie saletry sodowej, potasowej,
magnezowej i wapniowej. Forma saletrzana wspomaga pobieranie przez rośliny potasu, magnezu
i wapnia.
Forma saletrzano-amonowa jest najbardziej uniwersalną formą nawozów azotowych. Łączy
w sobie właściwości nawozów przedsiewnych i pogłównych. W nawozach jest to saletra amonowa.
Forma amidowa azotu występuje w moczniku, który uważany jest za uniwersalny nawóz.
Działa wolniej, gdyż najpierw musi ulec w glebie rozkładowi do formy amonowej, a następnie
do formy azotanowej(V). Na szybkość tych przemian wpływa temperatura oraz zasobność gleby
w kultury bakterii. Mocznik powoduje 2 - 4 krotnie mniejsze zasolenie gleby niż inne formy azotu
oraz wpływa na mniejszą akumulację azotanów(V) w roślinach.
Głównym
źródłem
azotu
w
procesach
wytwarzania
nawozów
jest
powietrze
wykorzystywane do produkcji amoniaku. Drugim naturalne złoża saletry sodowej, występujące
w Ameryce Południowej w Chile.
Obieg azotu w przyrodzie
Azot z gleby pobierany jest przez rośliny głównie w postaci azotanów(V) pochodzących
z procesów rozkładu substancji białkowych. W procesie tym z białek azot uwalniany jest w postaci
amoniaku, który następnie w wyniku działania bakterii nitryfikacyjnych utleniany jest
do azotanów(V). Tylko nieliczne organizmy z rodzaju Rhizobium i Bradyrhizobium, żyjące
w symbiozie z roślinami motylkowymi mają zdolność wiązania wolnego azotu. Rośliny
przetwarzają nieorganiczne związki azotu w białka, które są przyswajalne przez organizmy wyższe.
Zwierzęta i ludzie w procesach życiowych spalają pobrane białka, a azot wydalają w postaci
mocznika, kwasu moczowego i innych związków. Do atmosfery azot wraca w wyniku działalności
bakterii denitryfikacyjnych, które powodują rozpad azotanów(V) zużywając zawarty w nich tlen
oraz w wyniku wszelkich procesów spalania substancji organicznych.
3
Rysunek 1. Azot – rola, funkcje, zasoby
Azot podlega przemianom w glebie, w zależności od składu chemicznego nawozu.
O wykorzystaniu form azotu przez rośliny decyduje w dużym stopniu odczyn gleby. W glebach
kwaśnych lepiej pobierana jest forma NO3-, podczas gdy w glebach o odczynie obojętnym forma
NH4+. Przemiany azotu w glebie przedstawiono na Rysunku 2.
NITRYFIKACJA
HYDROLIZA
Azot azotanowy
NO3-
Azot amonowy
NH4+
Azot amidowy
CO(NH2)2
• Najchętniej pobierany przez rośliny
w dużych ilościach
•Bezpośrednio
dostępny
jako
składnik pokarmowy
• Wysoce mobilny w glebie
• Szybko dochodzi do korzeni roślin
•Bezpośrednio
pobierany
przez
rośliny w małych ilościach
• Mniej mobilny niż forma azotanowa
(dodatnio naładowany jon wiąże się
z minerałami glebowymi)
•Nie
jest
bezpośrednio
absorbowany przez korzenie
•Hydrolizowany
do
formy
amonowej (czas trwania przemiany
od jednego dnia do jednego
tygodnia)
w
zależności
od
temperatury,
do
hydrolizy
potrzebna jest wilgoć
Azot azotanowy stosowany bezpośrednio
pozwala
uniknąć
strat
wynikających
z przemiany azotu np. formy amidowej
do amonowej a amonowej do azotanowej.
Większość
formy
amonowej
podlega
przemianie w formę azotanową przez
mikroorganizmy glebowe. Pozostała część
azotu amonowego jest unieruchamiana
i uwalniana w dłuższych okresach czasu
budując substancję organiczną gleby.
Rysunek 2. Przemiany azotu w glebie
4
Na skutek hydrolizy następuje podniesienie
pH gleby w miejscach zastosowania
mocznika.
Obserwuje
się
wtedy
przesunięcie
naturalnej
równowagi
pomiędzy NH4+ i NH3 co skutkuje wysokimi
stratami azotu uwalnianego do atmosfery w
postaci amoniaku (NH3).
Straty te wpływają na niższą skuteczność
azotu stosowanego w formie amidowej. Z
tego względu nawóz powinien być mieszany
z glebą po zastosowaniu.
Podział nawozów
Nawozy mineralne
Nawozy mineralne są to związki chemiczne lub ich mieszaniny, zawierające składniki
pokarmowe stosowane w nawożeniu roślin, będące produktem przemysłu nawozowego.
Nawozy mineralne, tzw. sztuczne, mają ściśle określony skład, zależny od potrzeb roślin.
Ich podstawowymi i głównymi składnikami są: azot (N), fosfor (P), potas (K).
Dlatego też często nazywane są nawozami typu NPK:
•
azot - to podstawowy składnik niezbędny do wzrostu roślin. Odpowiada za przyrost zielonej
masy roślin,
•
fosfor - odpowiedzialny jest za wykształcanie się części generatywnych roślin (nasiona,
owoce),
•
potas - poprawia odporność roślin na niskie temperatury i choroby, wydłuża okres
przechowywania warzyw.
W nawożeniu gleb, oprócz azotu, fosforu i potasu stosuje się również nawozy wapniowe
i magnezowe. Dostarczają one składników pokarmowych roślinom oraz poprawiają odczyn
i właściwości gleby w ogrodzie.
Nawozy azotowe należy stosować wiosną, nigdy jesienią, ponieważ azot jest wypłukiwany
do głębszych warstw gleby. Azot także łatwo uwalnia się do atmosfery, dlatego też nawóz należy
wymieszać z glebą.
Nawozy azotowe (podana procentowa zawartość azotu - N):
•
saletra amonowa 34%,
•
mocznik 46%,
•
saletrzak 25%,
•
saletra wapniowa 15,5%,
•
siarczan amonu 20%.
Nawozy organiczne
Nawozy organiczne są to produkty, często odpadowe, powstające w rolnictwie, hodowli,
w przemysłach spożywczym i przetwórczym, w kompostowniach, zakładach utylizacji odpadów
itp., zawierające materię organiczną, makro- i mikroskładniki nawozowe.
Nawozy organiczne służą do poprawy jakości gleby i jej użyźnienia. Utrzymują stały
poziom próchnicy, zapobiegają jej ubytkom, sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów. Najbardziej
znanym i powszechnie stosowanym nawozem jest obornik, powstały z odchodów zwierzęcych
5
i ściółki. Zawiera średnio 75% wody oraz azot, fosfor, potas i inne ważne dla roślin składniki.
Nawozy pochodzenia roślinnego to: gnojówka pokrzywowa, kompost, nawozy zielone, słoma, torf.
W nawozach organicznych, podobnie z resztą jak w glebie, azot przeważa w związkach
organicznych w postaci kwasów nukleinowych, aminokwasów, peptydów, białek, aminocukrów
i in. W trakcie składowania nawozów organiczne związki azotu ulegają przemianom jakościowym,
których intensywność uzależniona jest od składu chemicznego, warunków wilgotnościowych,
temperaturowych, tlenowych i obecności drobnoustrojów. Są to najczęściej procesy amonifikacji,
nitryfikacji i denitryfikacji. Wskutek tych procesów w nawozach pojawiają się formy nieorganiczne
azotu w postaci amoniaku, soli amonu oraz soli azotanowych.
2. WYKONANIE ĆWICZENIA
Do oznaczeń wybrano jeden rodzaj nawozu mineralnego – azotan amonu oraz nawóz
organiczny – obornik pochodzący z hodowli krów. Jako, że wszystkie formy azotu są oznaczane
w próbkach ciekłych, nawozy poddano procesowi przygotowania do analizy.
Przygotowanie azotanu amonu
Na wadze analitycznej odważyć 2 gramy nawozu i zhomogenizować w porcelanowym
moździerzu. Rozpuścić nawóz w 25 ml wody dejonizowanej, przefiltrować roztwór nawozu przez
karbowany sączek. Tak przygotowany, klarowny wodny roztwór nawozu nadaje się do oznaczeń
różnych form azotu w wybranym nawozie mineralnym.
Przygotowanie obornika
Zebrany, wysuszony i zhomogenizowany obornik pochodzący z hodowli krów odważono
na wadze analitycznej - 1 g. Naważkę dodano do 25 ml wody dejonizowanej i przefiltrowano
roztwór przez karbowany sączek (Ekstrakt z obornika).
Do kolby miarowej o pojemności 50 ml pobrać 2,5 ml Ekstraktu z obornika i uzupełnić
wodą dejonizowaną do kreski. Otrzymany roztwór jest odpowiedni do analiz różnych form azotu
w oborniku, będącym nawozem organicznym.
1. Oznaczanie azotu całkowitego w nawozie mineralnym i organicznym
Organiczne i nieorganiczne związki azotu są zgodnie z metodą Koroleff’a przekształcane
do azotanów. Badaną próbkę poddaje się działaniu czynnika utleniającego przy jednoczesnym
podgrzaniu próbki. Powstałe azotany w środowisku kwasu siarkowego i fosforowego, reagują
6
z 2,6-dimetylofenolem (DMF) tworząc pomarańczowy 4-nitro-2,6-dimetylofenol, który jest
oznaczany fotometrycznie.
a. Nałożyć rękawice ochronne – podczas zajęć stosowane będą silne kwasy.
b. Dodać pipetą 5 ml wodnego roztworu nawozu do szklanej, pustej, zakręconej probówki.
c. Do probówki dodać pół łyżeczki odczynnika N-1K, następnie 3 krople odczynnika N-2K.
d. Szczelnie zakręcić probówkę oraz wymieszać zawartość.
e. Tak przygotowaną próbkę w probówce inkubować przez godzinę w bloczku grzejnym
w temp. 120°C.
f. Po wyjęciu próbki z bloczka grzejnego, poczekać aż się ochłodzi. Jeśli próbka jest mętna:
odwirować i zdekantować.
g. Przygotować spektrofotometr do pracy (czas nagrzewania 15 min).
h. Pobrać 0,5 ml klarownego wodnego roztworu nawozu, przygotowanego zgodnie
z punktami a. – e., do zakręcanej kuwety oznaczonej 00613 N. Następnie dodać 0,5 ml
odczynnika N-3K i zakręcić kuwetę. UWAGA: kuweta może zrobić się gorąca!
Po szczelnym zamknięciu kuwety wymieszać zawartość i odstawić na 10 min (czas reakcji).
i. Tak przygotowana próbka nadaje się do bezpośredniego pomiaru fotometrycznego. Kuwetę
należy umieścić w okrągłym otworze fotometru. Na wyświetlaczu pojawi się symbol ∑,
a następnie ilość azotu całkowitego w mg/l.
2. Oznaczanie azotu amonowego w nawozie mineralnym i organicznym
Azot amonowy (NH4+) występuje częściowo w formie jonów amonowych oraz częściowo
jako amoniak. Pomiędzy tymi dwoma formami występuje równowaga zależna od pH.
W roztworach silnie zasadowych azot amonowy występuje głównie jako amoniak, który wchodzi
w reakcję ze środkiem chlorującym, tworząc monochloroaminę. Ta reaguje z tymolem tworząc
zabarwiony na zielono/niebiesko pochodną indofenolu, który jest oznaczany fotometrycznie.
a. Nałożyć rękawice ochronne.
b. Przygotować spektrofotometr do pracy (czas nagrzewania 15 min).
c. Dodać pipetą 5 ml wodnego roztworu nawozu do szklanej, pustej, zakręconej probówki.
d. Do probówki dodać 0,6 ml odczynnika NH4-1.
e. Zakręcić probówkę i wymieszać zawartość.
f. Dodać płaską łyżeczkę odczynnika NH4-2, a następnie wytrząsać do całkowitego
rozpuszczenia (można wspomóc mieszanie na wytrząsarce Vortex).
7
g. Tak przygotowaną próbkę pozostawić na 5 min i dodać 4 krople odczynnika NH4-3 oraz
wymieszać.
h. Ponownie odstawić próbkę na 5 minut.
i. Do okrągłego otworu fotometru wstawić wskaźnik na pomiar azotu amonowego
(autoselektor). W prawym górnym rogu wyświetlacza powinien pojawić się symbol NH4.
Próbkę przelać do kuwety 10 mm i dokonać pomiaru fotometrycznego.
UWAGA: próbki nie zawierające amoniaku zmieniają barwę na żółtą po dodaniu
odczynnika NH4-3.
3. Oznaczanie azotanów w nawozie mineralnym i organicznym
Azotany(V) w roztworze zakwaszonym kwasem siarkowym(VI) i fosforowym(V) reagują
z 2,6–dimetylofenolem, tworząc roztwór 4–nitro-2,6-dimetylofenolu, który jest oznaczany
fotometrycznie. Azotany(V) w obecności stężonego kwasu siarkowego(VI) przechodzą w kwas
azotowy(V), który reaguje z kwasem siarkowym w myśl równania reakcji:
HNO3 + 2H2SO4→NO2+ + H3O+ + 2HSO4¯
Następnie zachodzi reakcja nitrowania 2,6-dimetylofenolu:
Powstały 4–nitro-2,6-dimetylofenol absorbuje promieniowanie o długości fali 320 nm.
W oznaczaniu azotanów(V) w roztworach wodnych przeszkadzają jony chlorkowe o stężeniu
większym niż 1000 mg/l oraz jony azotynowe o stężeniu większym niż 50 mg/l.
Fotometryczne oznaczanie azotynów z 2,6-dimetylofenolem może być stosowane do próbek
o zawartości jonów NO3¯ od 1 do 110 mg/l.
Oznaczanie azotanów(V) metodą fotometryczną
a. Nałożyć rękawice ochronne.
b. Przygotować spektrofotometr do pracy (czas nagrzewania 15 min).
c. Mętne próbki wody przesączyć przez sączek.
8
d. Wprowadzić do szklanej, zakręcanej probówki 4 ml odczynnika NO3-1.
e. Dodać 0,5 ml wodnej próbki nawozu (nie mieszać).
f. Dodać 0,5 ml odczynnika NO3-2, proszę uważać próbka zrobi się gorąca!
g. Zamknąć probówkę korkiem i wymieszać.
h. Mieszaninę pozostawić na 10 min.
i. Przelać próbkę do kuwety 10mm i dokonać pomiaru fotometrycznego.
UWAGA: w przypadku zbyt wysokiego stężenia azotanów rozcieńczyć próbkę.
4. Oznaczanie azotynów w nawozie mineralnym i organicznym
Podstawą metody są następujące reakcje:
1. jonów azotanowych(III) z kwasem sulfanilowym w środowisku kwaśnym (reakcja
diazowania),
Ө
2NO2 + 2H+ → 2HNO2 ↔ O=N–O–N=O + H2O
Ө
O=N–O–N=O ↔ O=N+ + O–N=O
HSO3–Ar–NH2 + O=N+ → HSO3–Ar–NH–N=O + H+
HSO3–Ar–NH–N=O ↔ HSO3–Ar–N=N–OH
HSO3–Ar–N=N–OH + H+ → HSO3–Ar–N+≡N + H2O
w wyniku której powstaje sól diazoniowa;
2. soli diazoniowej z dichlorkiem N–(1–naftylo)etylenodiaminy (reakcja sprzęgania),
w wyniku której powstaje barwnik azowy o kolorze czerwonofioletowym.
9
Reakcja ta jest bardzo czuła i specyficzna dla jonów azotanowych(III). Zawartość
powstałego barwnika oznacza się fotometrycznie i jest ono proporcjonalne do stężenia jonów
azotanowych(III).
Metodę tę można zastosować do badania próbek wód podziemnych, wody pitnej, wód
powierzchniowych, wód morskich, ścieków, żywności - po odpowiednim przygotowaniu i również
gleby - po odpowiednim przygotowaniu.
Stosowany w tej metodzie test kuwetowy dla kuwet 10 mm jest przeznaczony dla próbek
o stężeniu NO2¯ od 0,07 do 3,28 mg/l (od 0,02 do 1,00 mg/l w przeliczeniu na azot z jonu
azotanowego(III), NO2-N). Próbki o większym stężeniu jonów azotanowych(III) muszą być
rozcieńczone wodą dejonizowaną.
W oznaczaniu azotanów(III) w wodzie przeszkadzają jony azotanowe(V), należy
je wyeliminować !
Poza tym zakłócać przebieg oznaczenia mogą inne substancje, z których wymienić należy
te, których już niewielkie ilości są przyczyną nieprawidłowych wyników. Są to związki chemiczne
zawierające w roztworze:
o Ag+ w stężeniu powyżej 1 mg/l,
o Cr2O72¯ w stężeniu powyżej 1 mg/l,
o Fe3+ w stężeniu powyżej 1 mg/l,
o S2¯ w stężeniu powyżej 10 mg/l.
Do substancji, które są przyczyną nieprawidłowych wyników należą również związki
o właściwościach redukujących w stężeniu powyżej 10 mg/l.
Próbki, jeśli to możliwe, powinny być analizowane zaraz po pobraniu. Maksymalny czas
przechowywania wynosi 48 godz. w temperaturze 4°C.
Kontrola procesu pomiarowego z zastosowaniem roztworu wzorcowego azotynów
Kontrolę procesu pomiarowego przeprowadza się wykonując pomiar absorbancji
mieszaniny reakcyjnej przygotowanej z roztworu wzorcowego o określonym stężeniu jonów NO2¯ .
a. Z roztworu wzorcowego azotynów o stężeniu jonów NO2¯ c = 1 g/l sporządzić w kolbie
miarowej na 1000 ml roztwór wzorcowy azotynów o stężeniu jonów NO2¯ c = 1 mg/l.
b. Następnie wprowadzić 1 płaską łyżeczkę odczynnika NO2-1 (łyżeczka znajduje się
wewnątrz pojemnika odczynnika NO2-1) do szklanej probówki oraz 5 ml świeżo
przygotowanego roztworu wzorcowego azotynów o stężeniu jonów NO2¯ c = 1 mg/l.
c. Zawartość intensywnie wymieszać aż do całkowitego rozpuszczenia odczynnika.
d. Mieszaninę pozostawić na 10 minut (czas reakcji).
10
e. Przelać próbkę do kuwety 10 mm i dokonać pomiaru w fotometrze. Po wstawieniu kuwety
w prostokątne okno fotometru, należy wybrać metodę numer 036 i zatwierdzić dolnym
przyciskiem z obrazkiem
.
Oznaczanie azotynów metodą fotometryczną
f. Nałożyć rękawice ochronne.
g. Przygotować spektrofotometr do pracy (czas nagrzewania 15 min).
h. Mętne próbki wody przesączyć przez sączek.
i. Papierkami lakmusowymi sprawdzić pH badanego roztworu wodnego, powinno mieścić się
w zakresie od 2 do 10. Jeśli jest inaczej doprowadzić do odpowiedniego pH kwasem
siarkowym(VI) lub wodorotlenkiem sodu.
j. Do szklanej probówki dodać 1 płaską łyżeczkę odczynnika NO2-1.
k. Dodać pipetą 5 ml wodnego roztworu nawozu.
l. Wymieszać zawartość probówki do całkowitego rozpuszczenia odczynnika.
m. Próbkę odstawić na 10 minut (czas reakcji).
n. Przelać próbkę do kuwety 10mm i dokonać pomiaru fotometrycznego. Po wstawieniu
kuwety w prostokątne okno fotometru, należy wybrać metodę numer 036 i zatwierdzić
dolnym przyciskiem z obrazkiem
.
UWAGI:
- podane proporcje próbki i odczynników są odpowiednie do kuwet 10 mm,
- kuwety używane do pomiaru muszą być bezwzględnie czyste,
- pomiar należy wykonywać w temperaturze 15 ÷ 25°C, pomiar w temperaturze niższej niż 15°C
daje zaniżone wyniki, natomiast w temperaturze powyżej 25°C – zawyżone,
- mętne roztwory dają zawyżone wyniki,
- barwa roztworu po reakcji utrzymuje się przez 60 min, ale wskazane jest wykonywać pomiar
zawsze tak samo po 10 min.,
- pojemniki z odczynnikami zamykać bezpośrednio po użyciu, przechowywać w wymaganych
warunkach.
11
3. OPRACOWANIE WYNIKÓW
Sprawozdanie powinno zawierać krótki wstęp teoretyczny (max.0,5 strony), opis
wykonanych
ćwiczeń
wraz
z
uzyskanymi
wynikami.
Dodatkowo
obliczyć
zawartość
poszczególnych form azotu w analizowanych nawozach. Wyniki przeliczyć na kilogram danego
nawozu. W przypadku nawozu mineralnego porównać ilość otrzymaną z ilością deklarowaną przez
producenta. Dla obornika wyznaczyć wskaźnik dojrzałości nawozu (zawartość azotu amonowego w
azocie całkowitym), uwzględniając 75-procentową wilgotność świeżego obornika.
Wartość wskaźnika dojrzałości nawozu:
< 20% N-NH4 w Nogółem nawóz niedojrzały;
20-40% N-NH4 w Nogółem nawóz średniej jakości;
> 40% N-NH4 w Nogółem nawóz dojrzały dobrze przefermentowany.
4. ZAKRES WYMAGAŃ
1. Spektrofotometria UV/Vis
5. SZKŁO I ODCZYNNIKI
- odczynnik N-1K, N-2K, N-3K;
- odczynnik NH4-1, NH4-2, NH4-3;
- odczynnik NO3-1, NO3-2;
- odczynnik NO2-1;
- kuweta okrągła × 4 sztuki;
- pipeta 0,5 ml × 3 sztuki;
- pipeta 1 ml × 1 sztuka;
- pipeta 5 ml × 3 sztuki;
- kuweta 10mm × 2 sztuki;
- cylinder miarowy 50 ml × 1 sztuka;
- kolba stożkowa 100 ml × 1 sztuka;
- kolba miarowa 50 ml × 1 sztuka;
- gruszka do pipet × 2 sztuki.
12