PUP Stargard Szczeciński-12-2011-ponowna rejestracja

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
DEPARTAMENT KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa, tel. +48 22 529 06 90, fax +48 22 529 06 91
www.mpips.gov.pl; E-Mail: [email protected]
Warszawa, 12 grudnia 2011 r.
DSZ-II-552-59-2-PG/11
Pani Małgorzata Szulc
Zastępca Dyrektora
Powiatowego Urzędu Pracy
w Stargardzie Szczecińskim
ul. Pierwszej Brygady 35
73-110 Stargard Szczeciński
Szanowna Pani Dyrektor,
W nawiązaniu do Państwa pisma z dnia 2 listopada 2011 roku, znak: PUP.EiŚ.Du.M.075-392/11,
dotyczącego prośby o udzielenie wyjaśnień dotyczących:
1. dopuszczalności zarejestrowania jako poszukującego pracy osoby, która posiadała status
poszukującego pracy podczas pobierania transferowanego z innego państwa Unii
Europejskiej (zwanego dalej państwem właściwym) zasiłku dla bezrobotnych, a następnie,
na własny wniosek, została wykreślona z rejestru poszukujących pracy z powodu powrotu
do państwa właściwego, i która w krótkim czasie ponownie przyjechała
do Rzeczypospolitej Polskiej (zwanej dalej Polską) w celu pobierania transferowanego
z państwa właściwego zasiłku dla bezrobotnych;
2. dopuszczalności naliczenia transferowanego zasiłku dla bezrobotnych za dzień,
w którym poszukujący pracy złożył wniosek o rezygnację z pomocy powiatowego urzędu
pracy;
Departament Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego uprzejmie wyjaśnia.
W odniesieniu do pierwszego z Państwa pytań należy zauważyć, że w myśl art. 64 ust. 1
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 z dnia 30 kwietnia
2004 roku z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5 z późn. zm.) – zwanego
dalej rozporządzeniem 883/2004 – bezrobotny, przy spełnieniu pewnych warunków, ma prawo
poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej przez okres od trzech
do sześciu miesięcy, zachowując jednocześnie prawo do zasiłku dla bezrobotnych pobieranego
z państwa członkowskiego, w którym przyznano mu prawo do zasiłku – państwa właściwego –
tzw. transfer zasiłku do innego państwa.
Zgodnie z art. 64 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 jednym z warunków transferu zasiłku
do innego państwa członkowskiego – państwa poszukiwania pracy – jest rejestracja jako poszukujący
pracy w służbach zatrudnienia państwa poszukiwania pracy. W myśl art. 64 ust. 2
ww. rozporządzenia osoba pobierająca transferowany zasiłek dla bezrobotnych może w każdej chwili,
przed upływem wskazanego w art. 64 ust. 1 tego rozporządzenia okresu od trzech do sześciu
miesięcy, powrócić do państwa właściwego i dalej pobierać zasiłek w tym państwie.
W myśl art. 64 ust. 3 rozporządzenia 883/2004 maksymalny okres, w którym bezrobotny może
korzystać z transferu zasiłku między dwoma okresami zatrudnienia wynosi od trzech do sześciu
miesięcy. Oznacza to, że zgodnie z przepisami art. 64 ww. rozporządzenia dopuszczalna jest sytuacja,
w której bezrobotny pobierze transferowany zasiłek w państwie poszukiwania pracy,
po czym powróci do państwa właściwego, a następnie ponownie uda się do państwa poszukiwania
pracy i będzie pobierał tam transferowany zasiłek dla bezrobotnych.
Należy w tym miejscu zauważyć, że zgodnie z art. 33 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia
2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j.: Dz. U. z 2008 roku, Nr 69,
poz. 415 z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą – właściwy starosta powiatu ma obowiązek pozbawić
statusu poszukującego pracy osobę, która m.in. nie utrzymuje kontaktu z powiatowym urzędem pracy,
nie stawi się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie lub złoży wniosek
o rezygnację z pomocy powiatowego urzędu pracy. Oznacza to, że bezrobotny pobierający
w Polsce transferowany z innego państwa zasiłek dla bezrobotnych, który zdecyduje się na powrót
do państwa właściwego musi zostać pozbawiony przez starostę powiatu statusu poszukującego pracy
z powodu wystąpienia jednej z ww. przesłanek. W myśl art. 33 ust. 4b ustawy pozbawienie statusu
poszukującego pracy w ww. sytuacjach następuje na okres 120 dni, co oznacza, że powiatowy urząd
pracy nie może ponownie zarejestrować takiej osoby jako poszukującego pracy przed upływem
ww. okresu. Warto w tym miejscu wskazać, że ww. przepis ma charakter bezwzględnie obowiązujący
a przepisy ustawy nie przewidują wyjątków od jego stosowania.
Zdaniem Departamentu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego w przypadku
bezrobotnych pobierających na terytorium Polski zasiłek transferowany, którzy potem powrócą
do państwa właściwego, a następnie ponownie udadzą się do Polski w celu pobierania
transferowanego zasiłku dla bezrobotnych, zastosowanie przez starostę powiatu art. 33 ust. 4b ustawy
de facto uniemożliwi takim bezrobotnym skorzystanie z praw przysługujących im na podstawie
art. 64 rozporządzenia 883/2004.
Na uwagę zasługuje fakt, że w wyroku z dnia 9 marca 1978 roku w sprawie 106/77
Amministrazione delle Finanze dello Stato przeciwko Simmenthal SA Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej (zwany dalej ETS) stwierdził, że „Sąd krajowy, mający w ramach swoich kompetencji
za zadanie zastosować przepisy prawa wspólnotowego, zobowiązany jest zapewnić pełną skuteczność
tych norm, nie stosując w razie konieczności, z mocy własnych uprawnień, wszelkich, nawet
późniejszych, sprzecznych z nimi przepisów ustawodawstwa krajowego, i nie można przy tym
wymagać od niego wnioskowania ani oczekiwania na zniesienie tych przepisów w drodze
ustawodawczej lub w jakimkolwiek innym trybie konstytucyjnym”. Co więcej, podobne stanowisko
zajął również polski Trybunał Konstytucyjny (zwany dalej TK) w postanowieniu z dnia 19 grudnia
2006 roku, sygn. akt P 37/2005, OTK-A 2006/11/177: „(…) sądy krajowe mają też prawo
i obowiązek odmówienia zastosowania normy krajowej, jeżeli koliduje ona z normami prawa
wspólnotowego. Sąd krajowy nie orzeka w takim wypadku o uchyleniu normy prawa krajowego,
lecz tylko odmawia jej zastosowania w takim zakresie, w jakim jest on obowiązany do dania
pierwszeństwa normie prawa wspólnotowego. Przedmiotowy akt prawny nie jest dotknięty
nieważnością, obowiązuje i jest stosowany w zakresie nieobjętym przedmiotowym i czasowym
obowiązywaniem regulacji wspólnotowej”.
Biorąc pod uwagę przywołane powyżej orzecznictwo ETS i TK, a także fakt, że zastosowanie
art. 33 ust. 4b ustawy w niektórych sytuacjach uniemożliwia skorzystanie bezrobotnym z praw
przysługujących im na podstawie art. 64 rozporządzenia 883/2004, zdaniem Departamentu
Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego, w przypadku bezrobotnych pobierających
na terytorium Polski zasiłek transferowany, którzy potem powrócą do państwa właściwego,
a następnie ponownie udadzą się do Polski w celu pobierania transferowanego zasiłku
2
dla bezrobotnych, starosta powiatu nie powinien stosować art. 33 ust. 4b ustawy i ponownie
zarejestrować takie osoby jako poszukujące pracy.
Odnosząc się do drugiego z Państwa pytań należy zaznaczyć, że naliczanie i wypłata
przez powiatowy urząd pracy zasiłku dla bezrobotnych transferowanego z państwa właściwego
do Polski może nastąpić wyłącznie w oparciu o art. 69 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71
z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego
do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich
rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. (WE) L 149 z dnia 5 lipca 1971 roku
z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1 z późn. zm.) – zwanego dalej
rozporządzeniem 1408/71, tj. tylko w przypadkach transferu zasiłku z Republiki Islandii, Księstwa
Lichtensteinu, Królestwa Norwegii lub Konfederacji Szwajcarskiej. Należy bowiem zauważyć,
że zgodnie z art. 64 ust. 1 lit. d rozporządzenia 883/2004 zasiłek dla bezrobotnych transferowany
z jednego z państw Unii Europejskiej jest wypłacany bezpośrednio przez instytucję państwa
właściwego.
Przechodząc do meritum Państwa pytania należy wskazać, że zgodnie z art. art. 83 ust. 3 zdanie
drugie rozporządzenia Rady (EWG) Nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 roku dotyczącego stosowania
rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania
systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność
na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. (WE)
L 74 z dnia 27 marca 1972 roku; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1 z późn. zm.) –
zwanego dalej rozporządzeniem 574/72 – instytucja miejsca, do którego udał się bezrobotny,
przeprowadza kontrolę lub zleca przeprowadzenie kontroli tak, jakby chodziło o bezrobotnego
uprawnionego do świadczeń na podstawie stosowanego przez nią ustawodawstwa.
Mając na uwadze treść art. 8 ust. 1 pkt 8 pkt a ustawy, a także Załącznika 10. do rozporządzenia
574/72, należy uznać, że w odniesieniu do pobierania transferowanego zasiłku dla bezrobotnych
na terytorium Polski „instytucją w miejscu, do którego bezrobotny się udał” jest właściwy dla miejsca
pobytu wojewódzki urząd pracy.
W myśl art. 33 ust. 3 ustawy bezrobotny ma obowiązek zgłaszania się do powiatowego urzędu
pracy w wyznaczonym przez urząd terminie w celu m. in. potwierdzenia gotowości do podjęcia
pracy. Art. 33 ust. 4 ustawy wymienia natomiast okoliczności, w jakich starosta powinien pozbawić
bezrobotnego statusu osoby bezrobotnej. Biorąc pod uwagę treść ww. przepisów, a także fakt,
że zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 15 ustawy do zadań powiatowego urzędu pracy należy realizowanie
zadań wynikających z koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, należy uznać,
że powiatowy urząd pracy jest instytucją, której „zlecono przeprowadzenie kontroli” bezrobotnych
w rozumieniu art. 83 ust. 3 zdanie drugie rozporządzenia 574/72. W konsekwencji, należy uznać,
że w każdym przypadku wystąpienia w stosunku do danego bezrobotnego przesłanek określonych
w art. 33 ust. 4 ustawy, powiatowy urząd pracy powinien niezwłocznie powiadomić o tym fakcie
„instytucję w miejscu, do którego bezrobotny się udał”, tj. wojewódzki urząd pracy.
W myśl art. 83 ust. 1 pkt e rozporządzenia 574/72 instytucja właściwa innego państwa
członkowskiego powinna w punkcie 5 formularza E-303 wskazać okoliczności, które mogą mieć
wpływ na zmianę prawa do świadczeń. Art. 83 ust. 3 zdanie trzecie rozporządzenia 574/72 stanowi
natomiast jednoznacznie, że w przypadku zaznaczenia przez instytucję właściwą innego
państwa członkowskiego w punkcie 5 formularza E-303, że wystąpienie którejkolwiek
z okoliczności powoduje obowiązkowe zawieszenie wypłaty świadczeń, „instytucja w miejscu,
3
do którego bezrobotny się udał”, tj. wojewódzki urząd pracy, powinna niezwłocznie tę wypłatę
wstrzymać oraz poinformować o tym fakcie instytucję właściwą innego państwa członkowskiego.
Decyzję co do wpływu opisanej wyżej okoliczności na prawo do transferu świadczeń na terytorium
Polski podejmuje w myśl zdania czwartego ww. przepisu instytucja w państwie właściwym.
Biorąc jednak pod uwagę, że celem przepisu art. 83 ust. 3 rozporządzenia 574/72 jest niezwłoczne
wstrzymanie przez instytucję miejsca poszukiwania pracy wypłaty transferowanego do Polski zasiłku
dla bezrobotnych w zestawieniu z zasadą, iż wykonaniu podlegają wyłącznie ostateczne decyzje
administracyjne, zastosowanie do tego rodzaju spraw formy decyzji administracyjnej stałoby
w sprzeczności z wykładnią celowościową ww. przepisu. W konsekwencji, zasadnym wydaje się
uznać, że wstrzymanie przez wojewódzki urząd pracy wypłaty ww. zasiłku dla bezrobotnych
powinno nastąpić w formie czynności materialno-technicznej lub postanowienia, na które nie służy
zażalenie. Tym samym to wojewódzki urząd pracy powinien wskazać powiatowemu urzędowi pracy
dzień, od którego należy wstrzymać wypłatę i naliczanie zasiłku dla bezrobotnych.
Należy jednak zauważyć, że zgodnie z art. 83 ust. 3 zdanie czwarte i piąte rozporządzenia 574/72
decyzję co do dalszych losów uprawnienia bezrobotnego do pobierania transferowanego zasiłku
dla bezrobotnych w państwie poszukiwania pracy podejmuje instytucja w państwie właściwym.
W myśl art. 83 ust. 3 zdanie piąte rozporządzenia 574/72 w przypadku uznania przez instytucję
państwa właściwego, że prawo do pobierania transferowanego świadczenia nie uległo zmianie,
instytucja w miejscu, do którego bezrobotny się udał, tj. wojewódzki urząd pracy, powinna wznowić
wypłatę świadczenia. Podobnie jak w przypadku wstrzymania wypłaty, również przy jej wznowieniu
nie wydaje się zasadne wydawanie decyzji administracyjnej.
Z kolei w sytuacji, gdy instytucja państwa właściwego zdecyduje o zmianie lub utracie prawa
bezrobotnego do pobierania transferowanego zasiłku następuje zmiana położenia prawnego strony
i konieczność zmiany stosunku prawnego określonego decyzją administracyjną stwierdzającą
zachowanie na terytorium Polski prawa do zasiłku dla bezrobotnych nabytego w innym państwie
członkowskim. W takim stanie rzeczy wydaje się zasadne wydanie przez marszałka województwa
nowej decyzji administracyjnej o treści dostosowanej do decyzji instytucji państwa właściwego.
Podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że w opinii Departamentu Koordynacji
Systemów Zabezpieczenia Społecznego w przypadku, gdy poszukujący pracy pobierający w Polsce
zasiłek dla bezrobotnych transferowany z państwa właściwego, złożył wniosek o rezygnację
z pomocy powiatowego urzędu pracy, do obowiązków powiatowego urzędu pracy należy wyłącznie
poinformowanie o tym fakcie wojewódzkiego urzędu pracy oraz wstrzymanie, na polecenie
wojewódzkiego urzędu pracy, wypłaty tego zasiłku.
Z poważaniem
Elżbieta Rożek
(-)
4