Szatan w Piśmie Świętym

Szatan w Piśmie Świętym
Szatan w Biblii to nie folklor ani bajka
Przed omówieniem postaci Szatana w Biblii należy poczynić pewne rozróżnienie metodologiczne.
Szatan (występujący zawsze w liczbie pojedynczej) nie może być utożsamiany z różnymi istotami
demonicznymi, które wywodzą się z religijnego folkloru (przykładem jest Azazel, Lilith,
Asmodeusz itd.).
Co z tym Lucyferem?
O Szatanie nie mówią również teksty, które tradycja chrześcijańska związała z jego osobą. Chodzi
tutaj o fragmenty ze ST (Iz 14 i Ez 28), w których Ojcowie Kościoła widzieli opis buntu Szatana.
Problem w tym, że np. tekst z Izajasza jest satyrą na upadek władcy babilońskiego i w ogóle nie
mówi o Szatanie. Pojawiający się w tym tekście Hellel ben Szahar (dosł. Jaśniejący syn Jutrzenki)
został przetłumaczony przez św. Hieronima jako Lucifer (Niosący światło), co dało później
podstawę do nieuprawnionych twierdzeń, że tak brzmi właśnie imię Szatana. Z kolei tekst z Ez 28
odnosi się do władcy Tyru. Teksty te stanowiły podstawę do twierdzeń, że Szatan zbuntował się
przeciwko Bogu, bo pragnął objąć władzę nad światem. Moim zdaniem takie poglądy ubliżają
inteligencji Szatana, który nie mógł przecież liczyć, że zdetronizuje swego Stwórcę. Jeśli znał Jego
potęgę, wiedział, że nie może się z nią równać.
Dlaczego się zbuntował?
Co było więc przyczyną buntu Szatana? Otóż Szatan poczuł się zraniony w swej zachłannej
egoistycznej "miłości" do Boga, który obdarzył miłością człowieka (por. Mdr 2, 23-24). Nie
oznacza to, że w tym momencie przestał służyć Bogu. W ST jest wręcz ukazywany jako urzędnik
na dworze Boga, ale urzędnik który gromadzi przeciwko człowiekowi materiał dowodowy. Szatan
nie jest więc wrogiem Boga, ale wrogiem człowieka. Oczywiście stał się on przez to również
przeciwnikiem planów, jakie Bóg ma względem ludzkości. Po śmierci Jezusa na krzyżu utracił
zaś możliwość oskarżania oraz został "zrzucony" z nieba (Ap 12). Przyczyną upadku Szatana
(podkreślam to raz jeszcze) nie była nienawiść do Boga, ale egoistyczna, chora i pełna zazdrości
"miłość" do Boga (jakkolwiek dziwacznie brzmiałoby zestawienie miłości z egoizmem i zazdrością,
zwłaszcza jeśli znamy hymn św. Pawła).
Co znaczą słowa szatan i diabeł?
Słowo satan w języku hebr. znaczy "przeciwnik" (i w tym sensie może odnosić się do ludzkich
nieprzyjaciół na przykład na wojnie, albo nawet do adwersarzy w poglądach) oraz "oskarżyciel".
Samo w sobie słowo to nie musi oznaczać od razu negatywnej oceny. Oskarżenie również może być
słuszne, a zatem oskarżyciel nie musi być kimś złym, tylko dlatego, że oskarża. Natomiast greckie
diabolos, będące przekładem hebr. satan, zawiera już jednoznaczną ocenę. Diabolos to nie tyle
oskarżyciel, co oszczerca. Słowo diabolos pochodzi od czas. dia-ballein (dzielić, rzucać kłody).
Diabeł jest tym, który próbuje oddzielić człowieka od Boga.
Szatan w Starym Testamencie
ST wspomina o Szatanie bardzo rzadko. Kolejne teksty ukazują go jako istotę coraz bardziej
pogrążającą się w złu. Najpierw nie chce pozwolić, aby Izrael (symbolizowany przez arcykapłana
Jozuego) uzyskał przebaczenie za swe grzechy i domaga się kary dla narodu wybranego, ale zostaje
skarcony przez Anioła Jahwe, mimo że jego oskarżenie jest słuszne (Za 3, 1-3). W Księdze Hioba
(Hi 1-2) oskarżenie Szatana jest już oszczerstwem. Kwestionuje on bezinteresowność ludzkiej
uczciwości i prawości. Szatan ukazany został tam jako jeden z synów Bożych (aniołów), który
składa raport na temat postawy istot ludzkich zamieszkujących ziemię. Zależy mu na tym, aby
przywieść do upadku pobożnego Hioba, uchodzącego za wzór wierności. W ten sposób pragnie
udowodnić, że człowiek nie zasługuje na Bożą miłość. Na poddanie Hioba próbie musi jednak
uzyskać zgodę ze strony Boga. W świetle Za i Hi można się domyślać, że Szatan prowokuje do
grzechu, aby później mieć podstawę do oskarżenia człowieka przed Bogiem.
Dopiero Mdr 2, 23-24 utożsamia Diabła z tajemniczym wężem-kusicielem znanym z Rdz 3 i czyni
go odpowiedzialnym za zaistnienie śmierci na świecie. Szatan próbuje zburzyć relacje między
Bogiem a człowiekiem, posługując się kłamstwem oraz podstępem.
Szatan w Nowym Testamencie
W NT w przeciwieństwie do ST są bardzo liczne wzmianki o Szatanie, jako przeciwniku Bożych
planów realizowanych przez Jezusa Chrystusa. Syn Boży wypełnia obietnicę daną przez Jahwe po
upadku człowieka, że pewnego dnia ludzkość zatriumfuje nad swym wrogiem (Rdz 3, 15). Chrystus
zmaga się z Szatanem na pustyni, gdzie Diabeł kusi Go, aby wykorzystał swoją moc do
zaspokojenia ludzkich pragnień i potrzeb (Mt 4,1-11, Mk 1, 13; Łk 4, 1-13). Jest to również próba
skierowania Jezusa na tory mesjanizmu politycznego. Wyrazem walki z Szatanem jest uwalnianie
opętanych spod władzy demonów, towarzyszące Mu przez cały okres działalności i obiecane
Kościołowi jako oręż walki ze złym (egzorcyzm). Szatan uważa samego siebie "za władcę tego
świata" (J 12, 31; 14, 30; 16, 11; 2Kor4, 4), lecz jego pozorne zwycięstwo staje się dla niego dniem
sądu. Jan stwierdza, że Szatan był od początku zabójcą (J 8, 44) oraz inspiratorem wszystkich
zabójstw (1J 3, 12). Złowroga działalność Szatana zmierza do wyrwania słowa Bożego z serc
ludzkich (Mk 4, 15), "aby nie uwierzyli i nie byli zbawieni". Szatan zasiewa kąkol, czyli zło na
świecie (Mt 13, 39) oraz jest ojcem grzeszników (J8, 38.41.44). Szatan pragnie również odkryć
słabość uczniów i oskarżyć ich przed Bogiem, Jezus jednak wstawia się za nimi, aby nie ustała ich
wiara (Łk 22, 31).
Walka szatana z Chrystusem znajduje swe przedłużenie w walce z Kościołem (1 Tes 2, 18;
1Tm 5,15 ; Ap 2, 24). Ukazany jest on pod postacią zgłodniałego lwa, który dąży do zniszczenia
człowieka (1 P 5, 8). Taktyką Szatan są podstępy, zasadzki, oszustwa i krętactwa (2 Kor 2, 11;
Ef 6,11; 1 Tm 3, 7; 6, 9) oraz przybieranie postaci anioła światłości (2Kor 11, 14). Ostatnim zaś
zausznikiem i narzędziem szatana będzie Antychryst (2Tes 2, 3-8; 1J 2, 12), który zakwestionuje
dzieło odkupienia dokonane przez Chrystusa (1J 2, 22; 4, 3; 2J 7). Istnieje jednak eschatologiczna
pewność zwycięstwa chrześcijan nad Szatanem (Rz 16, 20). Chrystus przez swoją odkupieńczą
śmierć na krzyżu już go pokonał. Ap 12, posługując się językiem symbolicznym, wspomina o walce
rozegranej w niebie pomiędzy Michałem i jego aniołami a smokiem (określonym jako wąż
starodawny, który zwie się Diabeł i Szatan). Według tej wizji odwieczny wróg rodzaju ludzkiego
zostaje strącony z nieba i nie ma już mocy, aby oskarżać ludzi, gdyż został pokonany dzięki krwi
Baranka. Bezsilny wobec niewiasty i jej potomka zwraca się przeciw reszcie jej potomstwa (Ap 12,
5-17). Prześladowania inspirowane przez Szatana, który posługuje się ludzkimi mocarstwami
(Ap 13,17), będą jednak trwały do czasu wyznaczonego przez Boga i ostatecznie nastanie triumf
Chrystusa-Baranka oraz Kościoła (Ap 18-22).
Źródło: www.egzorcyzmy.katolik.pl