Protokół z posiedzenia - Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych

1
Protokół
70. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami
Rzeczypospolitej Polskiej, które odbyło się 25 kwietnia 2012 roku w gmachu Głównego
Urzędu Geodezji i Kartografii przy ul. Wspólnej 2 w Warszawie. W posiedzeniu
uczestniczyli członkowie Komisji  według załączonej listy obecności (zał. 1).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wstępny porządek obrad obejmował:
Zagajenie.
Przyjęcie protokołu 69. posiedzenia Komisji z dnia 21 marca 2012 roku.
Omówienie rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie państwowego
rejestru nazw geograficznych.
Sprawy bieżące.
Kontynuowanie omawiania wykazu polskich nazw geograficznych z obszaru Ukrainy.
Omówienie wykazu polskich nazw geograficznych z obszaru Czech.
Omówienie wykazu polskich nazw geograficznych z obszaru Słowacji.
Omówienie wykazu form podmorskich.
Obrady prowadził Waldemar Rudnicki, przewodniczący Komisji.
Ad l. Przewodniczący przywitał członków Komisji. Złożył także gratulacje
A. Czernemu z okazji pomyślnego zakończenia kolokwium habilitacyjnego i otrzymania
stopnia doktora habilitowanego.
Ad 2. Do protokołu 69. posiedzenia zgłoszono kilka uwag redakcyjnych.
A. Czerny zgłosił zastrzeżenia odnośnie do ostatniej z podjętych na poprzednim
posiedzeniu decyzji – dotyczącej zastąpienia nazwy regionu Ukraina Zakarpacka nazwą
Zakarpacie. Uzasadnił, że nazwa Ukraina Zakarpacka jest jednak często stosowana
w literaturze, wymiennie z nazwą Zakarpacie, nie powinna być zatem pomijana w wykazie
egzonimów. Po dyskusji, w której zwrócono uwagę m.in. na to, że Komitet Redakcyjny na
poprzednim posiedzeniu rekomendował zachowanie tej nazwy, postanowiono, przez
aklamację, przywrócić nazwę Ukraina Zakarpacka jako wariantową, nazwą główną
pozostanie Zakarpacie. Ustalono także, że zmiana ta nie zostanie uwzględniona w protokole
z 69. posiedzenia, tylko będzie, jako nowa zmiana, zapisana w protokole z posiedzenia
bieżącego.
Po uwzględnieniu tych ustaleń i wniesieniu uwag redakcyjnych, protokół 69.
posiedzenia przyjęto jednogłośnie (11 głosów za).
Ad 3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r.
w sprawie państwowego rejestru nazw geograficznych (Dz.U. 2012 poz. 309) zostało
opublikowane 26 marca, a weszło w życie 10 kwietnia. W rozporządzeniu omówiono zasady
tworzenia, funkcjonowania i przekazywania informacji do państwowego rejestru nazw
geograficznych, który składa się z rejestru nazw geograficznych z obszaru Polski oraz rejestru
polskich nazw geograficznych świata.
Ta druga część rejestru ma obejmować polskie nazwy ustalane przez Komisję. Na
potrzeby tego rejestru nazwy przyjmowane przez Komisję określone zostały „polskimi
nazwami geograficznymi świata”. Obejmują one „nazwy zestandaryzowane”, czyli przyjęte
przez Komisję, „nazwy zniesione”, czyli nazwy, które zostały skasowane i nie zastąpione
innymi (zlikwidowane egzonimy dla danych obiektów) oraz „nazwy historyczne”, które na
potrzeby rozporządzenia określone zostały nie w normalnym znaczeniu tego terminu, tylko
jako nazwy, które zostały zastąpione innymi nazwami (czyli są to przypadki, gdy Komisja
2
zmienia egzonim). Ponadto nazwy te zostały podzielone na „nazwy główne”, czyli te polskie
nazwy, które w wykazach Komisji podawane są na pierwszym miejscu, oraz „nazwy
oboczne”, czyli nazwy, które Komisja określa jako egzonimy wariantowe. Rozporządzenie
przewiduje także istnienie „nazw długich”, czyli pełnych, oficjalnych nazw państw
i jednostek administracyjnych.
Rejestr polskich nazw geograficznych świata zostanie sporządzony na podstawie
wykazów opracowanych przez Komisję i późniejszych uchwał dotyczących zmian
w egzonimach. Ze względu na to, że rozporządzenie określa, iż do 31 grudnia 2013 r. wykazy
mogą funkcjonować w dotychczasowej formie, Komisja najprawdopodobniej zdąży wydać
urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata przed wdrożeniem tego rejestru.
Zmiany w istniejącym już rejestrze będą dokonywane zaś na podstawie kolejnych uchwał
Komisji, bądź nowowydanych urzędowych wykazów, zatem powinny być wprowadzane na
bieżąco.
Rejestr zakłada istnienie, dla każdego z nazwanych obiektów, 31 rodzajów atrybutów.
Część z tych atrybutów to atrybuty czysto techniczne (np. identyfikator PRNG), część
pomyślana jest jako możliwe do wykorzystania w przyszłości, jeżeli będą zbierane
dotychczas nieuwzględniane dane (np. dotyczące wymowy nazwy, przymiotnika,
dopełniacza, czy zapisu w oryginalnym systemie pisma nazw zapisywanych pismami
niełacińskimi). Obligatoryjnych jest tylko 10 spośród tych atrybutów.
Powstanie rejestru nakłada pewne obowiązki i ograniczenia na Komisję. Po pierwsze,
w wykazach nazw muszą być uwzględniane dane, które nie były zbierane na potrzeby
dwunastoczęściowego „Nazewnictwa geograficznego świata”. To przede wszystkim
współrzędne geograficzne. Jednak na potrzeby opracowywanego urzędowego wykazu
polskich nazw geograficznych świata, dane te (założenia projektu rozporządzenia, a co za tym
idzie główne wymogi rejestru, były znane już od około dwóch lat) były już zbierane. Po
drugie, rozporządzenie zawiera listę rodzajów obiektów – jest ona dość obszerna, opracowana
została na podstawie rodzajów obiektów uwzględnionych w zeszytach „Nazewnictwa
geograficznego świata”. Jednak zapisanie rodzajów obiektów w rozporządzeniu powoduje, że
Komisja nie ma już możliwości jakiejkolwiek modyfikacji tej listy – ani dodania lub
usunięcia jakiegoś rodzaju, ani też zmiany jego nazwy. Gdy rejestr zacznie działać wszelkie
zmiany w nazwach dokonane przez Komisję będą jeszcze bardziej sformalizowane.
W uchwałach podejmowanych przez Komisję będą musiały się znaleźć nie tylko informacje
o dodanej nazwie, rodzaju obiektu i położeniu w państwie, jak jest dotychczas, ale także
współrzędne obiektu, jego nazwy oryginalne i typ nazwy. Dodatkowo w przypadku zmiany
nazwy uwzględnionej w rejestrze lub jej skasowania, będzie trzeba posługiwać się jej
numerem identyfikacyjnym PRNG. Wymagania te powinny zostać uwzględnione także
w regulaminie prac Komisji.
Również w rejestrze nazw geograficznych z obszaru Polski są odniesienia do ustaleń
Komisji – dotyczą one obcych nazw zawartych w tym rejestrze. Po pierwsze, latynizacji nazw
dodatkowych w językach mniejszości posługujących się pismem niełacińskim ma być podana
zgodnie z systemem transliteracji ustalonym przez Komisję (obecnie dotyczy to nazw
w języku białoruskim, prawdopodobnie Komisja będzie musiała przyjąć taki system dla
łemkowskiego). Po drugie, dla obiektów transgranicznych mają być podane nazwy stosowane
w państwach sąsiednich (np. białoruska, rosyjska i ukraińska dla Bugu). Ustalenie tych nazw
zapewne będzie konsultowane z Komisją, zaś nazwy z języków posługujących się pismem
niełacińskim mają być podane zgodnie z systemem transliteracji ustalonym przez Komisję.
Po trzecie, w rejestrze uwzględnione mają być obce egzonimy dla obiektów z obszaru Polski.
Będą to przede wszystkim nazwy ustalone przez Komisję w ramach wykazu obcojęzycznych
form nazw ważniejszych obiektów geograficznych położonych na terytorium
3
Rzeczypospolitej Polskiej (zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie trybu i zakresu działania
Państwowej Rady Geodezyjnej i Kartograficznej i Komisji Standaryzacji Nazw
Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasad wynagradzania ich
członków). Również i w przypadku tych nazw zapisanych pismem niełacińskim ma być
podany ich zlatynizowany zapis zgodnie z systemem transliteracji ustalonym przez Komisję.
W czasie dyskusji zwrócono uwagę na niezręczną terminologię zastosowana
w niektórych przypadkach. Zauważono też, że niektóre opcjonalne rozwiązania wskazują
kierunek kolejnych prac Komisji – zapisanie wymowy polskich nazw, ustalenie
przymiotników, dopełniaczy, podanie obiektu nadrzędnego. Zwrócono uwagę, że część z tych
informacji jest istotna tylko dla niektórych rodzajów obiektów – przymiotnik, czy dopełniacz
warto ustalić dla nazw miejscowości, a już niekoniecznie dla nazw rzek, obiekt nadrzędny
warto ustalać dla obiektów ukształtowania terenu. A. Karp zwrócił uwagę, że
w rozporządzeniu nie zaproponowano uwzględnienia miejscownika, a jest to przypadek
gramatyczny, który sprawia większe problemy niż dopełniacz. Miejscowniki uwzględniane są
w opracowywanych przez Komisję wykazach nazw państw. Zgodzono się, że Komisja może
w swoich opracowaniach zawrzeć więcej informacji niż te przewidziane w rejestrze – jeżeli
będą ustalane dopełniacze dla nazw, to mogą być jednocześnie ustalane i miejscowniki. Te
drugie znajdą się wyłącznie w wykazie Komisji, a dopełniacze przekazane zostaną również
do państwowego rejestru nazw geograficznych.
Ad 4. K. Przyszewska przedstawiła sprawozdanie z udziału w 15. Posiedzeniu
Bałtyckiej Sekcji Regionalnej UNGEGN, które odbyło się w Rydze w dniach 27 – 29 marca
2012 r. W spotkaniu uczestniczyli eksperci z państw należących do Sekcji Regionalnej, tj.
Estonii, Łotwy, Litwy, Rosji, a także obserwatorzy z Białorusi, Polski i Ukrainy. Łącznie
w spotkaniu wzięło udział 23 ekspertów oraz około 40 uczestników z różnych instytucji
państwowych i przedsiębiorstw na Łotwie. W czasie posiedzenia zaprezentowano 23 referaty,
pogrupowane w cztery sesje referatowe: „Standaryzacja nazw geograficznych”,
„Toponimiczne bazy danych i gazetery”, „Nazwy geograficzne na mapach”, „Nazwy
miejscowości jako dziedzictwo kulturowe”. K. Przyszewska zaprezentowała dwa referaty –
omawiający działalność związaną ze standaryzacją nazw geograficznych w Polsce w latach
2009–2012 oraz przestawiający stan prac nad państwowym rejestrem nazw geograficznych.
Posiedzeniu towarzyszyła wystawa map oraz publikacji nazewniczych. Polska
zaprezentowała na niej „Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych” wraz
z angielską wkładką, „Przewodnik toponimiczny dla redaktorów map oraz innych
użytkowników” oraz 12. zeszyt „Nazewnictwa geograficznego świata”.
Na posiedzeniu zdecydowano, że przewodniczącym Bałtyckiej Sekcji Regionalnej
UNGEGN w okresie 2012–2017 będzie Marina Morozowa z Rosji (Rosja będzie
koordynować działania Sekcji), natomiast Łotwa zaproponuje osobę wiceprzewodniczącego.
Delegacja Polski uzyskała informację o możliwości dołączenia Polski do Sekcji jako
pełnoprawnego członka (obecnie Polska ma status obserwatora) – jedyną formalnością jaką
należy spełnić jest zgłoszenie na forum Sekcji swojej chęci dołączenia. Zobowiązaniami
wynikającymi z uczestnictwa w Sekcji są cykliczne przewodniczenie Sekcji zgodnie
z przyjętym w niej zwyczajem oraz cykliczna organizacja spotkań Sekcji (mniej więcej
w cyklu co 8 lat). Ostateczna decyzja o dołączeniu Polski do Sekcji zostanie podjęta, jeżeli
zgodzi się na to Główny Geodeta Kraju.
Na poprzednim posiedzeniu, przy omawianiu propozycji MSZ wprowadzenia nazwy
Mjanma, pojawiły się propozycje jeszcze innych zmian w nazwach państw. Przewodniczący
4
poprosił wówczas, aby propozycje ewentualnych zmian w nazwach państw zostały zgłoszone
na kolejnym posiedzeniu Komisji.
Zgłoszonych zostało pięć takich propozycji:
– dodania nazwy Zjednoczone Królestwo, jako drugiej, wariantowej krótkiej nazwy
państwa (główną nazwą pozostałaby Wielka Brytania),
– dodania nazwy Afryka Południowa jako nazwy krótkiej dla Republiki Południowej
Afryki,
– dodania nazwy Zielony Przylądek jako nazwy krótkiej dla Republiki Zielonego
Przylądka,
– skasowania nazwy długiej Wyspy Turks i Caicos dla brytyjskiego terytorium
zależnego i pozostawienie tylko nazwy Turks i Caicos,
– skasowania nazwy długiej Wyspy Midway dla amerykańskiego terytorium zależnego
i pozostawienie tylko nazwy Midway.
Pierwsze trzy propozycje były już omawiane na poprzednim posiedzeniu. Dwie
propozycje skasowania nazw dotyczą zaś tego, że terytoria te oryginalnie mają tylko jedną
nazwę (odpowiednio Turks and Caicos Islands oraz Midway Islands), stosowanie dla nich
nazwy krótkiej i długiej nie ma więc uzasadnienia. W analogicznych nazwach innych
terytoriów, gdzie w nazwie pojawia się słowo Islands, nie jest stosowane takie rozróżnienie,
np. dla terytorium mającego nazwę South Georgia and South Sandwich Islands przyjęta jest
tylko nazwa Georgia Południowa i Sandwich Południowy, bez dodatkowej długiej formy
Wyspy Georgia Południowa i Sandwich Południowy, podobnie dla Cayman Islands ustalona
jest tylko nazwa Kajmany, bez formy długiej Wyspy Kajmany.
Po dyskusji Komisja postanowiła przyjąć nazwę Zjednoczone Królestwo (9 głosów za,
1 przeciw, 1 wstrzymujący się), nie przyjmować nazwy Afryka Południowa (2 głosy za
przyjęciem nazwy, 7 przeciw, 2 wstrzymujące się), nie przyjmować nazwy Zielony Przylądek
(4 głosy za przyjęciem, 5 przeciw, 2 wstrzymujące się), skasować nazwę Wyspy Turks
i Caicos (aklamacja), skasować nazwę Wyspy Midway (aklamacja). Przyjęte przez Komisję
trzy propozycje zmian zostaną przedstawione Ministerstwu Spraw Zagranicznych, dopiero po
akceptacji przez MSZ zostaną formalnie wprowadzone.
Omówiono wątpliwości dotyczące kilku przyjętych na poprzednim posiedzeniu nazw
oraz zgłoszone propozycje zmian nazw.
Komisja przyjęła nazwę Mjanma jako główną krótką nazwę państwa. Od nazwy
Birma ustalone są cztery inne nazwy: Dolna Birma, Górna Birma, Góry
Zachodniobirmańskie, Droga Birmańska. Po dyskusji ustalono, przez aklamację, że nazwy te
zostaną zachowane w dotychczasowej formie.
Na poprzednim posiedzeniu ustalone zostały nazwy rejonów Ukrainy. Dwie
z przyjętych nazw wzbudziły wątpliwości. Dla pierwszego z rejonów zaproponowano
egzonim w formie rejon kiwerecki, Komisja przyjęła go jednak w formie rejon kiwerski.
Przymiotnik w formie kiwerecki spotykany jest jednak w publikacjach dawniejszych
i współczesnych, przed wojną istniało Nadleśnictwo Kiwereckie, a nazwa rejon kiwerecki
spotykana jest zarówno w przewodnikach jak i prasie polskiej wydawanej na Ukrainie.
Komisja postanowiła, przez aklamację, zmienić nazwę rejon kiwerski na rejon kiwerecki. Dla
drugiego z rejonów zaproponowano początkowo egzonim w formie rejon iliniecki, jednak
Komisja przyjęła go w formie rejon iliński. W tym przypadku źródła wskazują na stosowanie
jednak przymiotnika iliniecki. I w tym przypadku Komisja postanowiła, przez aklamację,
zmienić egzonim rejon iliński na rejon iliniecki.
Na poprzednim posiedzeniu pozostawiono do wyjaśnienia poprawność nazwy Ulicko
Seredkiewicz zaproponowanej dla miejscowości w obwodzie lwowskim na Ukrainie
(50°09′20″N, 23°33′10″E). Nazwa w takim zapisie pojawia się na mapach topograficznych
5
WIG, w wykazie nazw z 1931 r., Dzienniku Ustaw z 1934 r., „Słowniku geograficznym
Królestwa Polskiego”. Jednak forma nazwy wskazuje, że są to dwa równorzędne człony
mianownikowe, które zgodnie ze współczesnymi zasadami ortograficznymi powinny być
zapisywane z dywizem, a nie ze spacją. Komisja zatem postanowiła, przez aklamację, przyjąć
dla tej miejscowości nazwę w formie Ulicko-Seredkiewicz.
W dotychczasowych wykazach podawana była nazwa niziny na Ukrainie w formie
Polesie Nowogrodzko-Siewierskie. Nazwa ta budzi wątpliwość, gdyż sugeruje, że pochodzi
ona od dwóch obiektów, gdy faktycznie pochodzi od nazwy miasta Nowogród Siewierski
(przymiotnik od jego nazwy to nowogrodzki). Nazwa tego Polesia może kojarzyć się z nazwą
Księstwa Nowogrodzko-Siewierskiego i prawdopodobnie przez analogię do tej nazwy została
ustalona w takiej formie. Jednak nazwa księstwa pochodziła, w odróżnieniu od nazwy niziny,
od dwóch obiektów – od nazwy miasta Nowogrodu (jeszcze na przełomie XII i XIII
pojawiającego się bez członu Siewierski) i od nazwy ziemi siewierskiej (Siewierza). Nazwa
niziny pochodzi zaś od współczesnej nazwy miasta (Nowogród Siewierski). Stosowanie dla
niej nazwy Polesie Nowogrodzko-Siewierskie wprowadza błędne wrażenie, że nazwa ta ma
coś wspólnego z księstwem, a nie miastem. Jej wprowadzenie jest zaś zwykłą omyłką
polegającą na tym, że po rosyjsku i ukraińsku przymiotnik od Nowogrodu Siewierskiego ma
inną postać niż w języku polskim – są to odpowiednio новгород-северский, новгород-сіверськи oraz nowogrodzki. Komisja zatem postanowiła, przez aklamację, zmienić nazwę
Polesie Nowogrodzko-Siewierskie na Polesie Nowogrodzkie.
Kolejna propozycja dotyczyła wprowadzenia egzonimu Góra Królowej Bony dla
wzgórza w Krzemieńcu na Ukrainie (obecna nazwa ukraińska to Замкова гора). Nazwa
wzgórza spotykana jest w formie Góra Królowej Bony, Góra Bony oraz nawiązującej do
współczesnej nazwy ukraińskiej – Góra Zamkowa. Komisja opowiedziała się za przyjęciem
egzonimu w formie Góra Królowej Bony (za nazwą w formie Góra Królowej Bony było
9 głosów, za nazwą w formie Góra Bony był 1 głos, 1 głos był wstrzymujący się).
Postanowiono także wprowadzić nazwę Góra Zamkowa jako wariantową (5 głosów za,
1 przeciw, 5 wstrzymujących się).
Dodano, przez aklamację, egzonim Targowica dla miejscowości w obwodzie
rówieńskim na Ukrainie (50°33′20″N, 25°23′35″E). Wcześniej identyczny egzonim ustalony
był już dla trzech innych miejscowości. Komisja postanowiła także, przez aklamację, przyjąć
egzonim Święta Katarzyna dla miejscowości w Egipcie oraz zmienić egzonim Park
Narodowy Wysp Kinmen na Park Narodowy Wyspy Kinmen dla obszaru chronionego
Tajwanu (Kinmen to jedna wyspa, a park narodowy obejmuje część tej wyspy).
Komisja otrzymała pismo, w którym zwrócono uwagę, że błędnie zostały podane
nazwy dwóch litewskich jednostek administracyjnych drugiego rzędu. W wykazie mają one
nazwy Nerynga oraz Wisaginia i zaliczone zostały do rejonów miejskich, dla których ustalane
są nazwy mianownikowe. Tymczasem status tych regionów uległ zmianie. Nerynga była
regionem miejskim do 1999 r., kiedy to zmieniono jej status z ‘miesto savivaldybė’ na
‘savivaldybė’, natomiast w przypadku Wisaginii analogiczna zmiana nastąpiła w 2002 r.
Nazwy rejonów (ziemskich) na Litwie Komisja przyjęła w czasie 67 posiedzeniu (25
stycznia 2012 roku) – ustalone zostały dla nich formy przymiotnikowe. Istnieją także rejony
miejskie, których nazwy wymienione zostały w nowym wykazie nazw Litwy. Przez
przeoczenie nazwy tych regionów nie zostały jednak formalnie przyjęte – na 61. posiedzeniu
(18 maja 2011 roku) Komisja uchwaliła, że odpowiednikiem terminu ‘miesto savivaldybė’
będzie ‘rejon miejski’, a polskie nazwy tych jednostek będą zapisane w mianowniku bez
terminu rodzajowego (np. Kłajpeda). Otrzymane pismo pozwoliło na wykrycie tego
przeoczenia.
6
Komisja postanowiła zatem, przez aklamację, przyjąć nazwy dla siedmiu rejonów
miejskich: Kłajpeda, Połąga, Kowno, Olita, Poniewież, Szawle, Wilno. W przypadku nazw
rejonów, na które zwrócono uwagę w piśmie, Komisja postanowiła, przez aklamację, przyjąć
nazwy rejon neryński (nazwa pod względem budowy jest analogiczna, jak Getynga, od której
przymiotnik to getyński) oraz rejon wisagiński.
M. Zych przedstawił wstępne wyniki ubiegłorocznego spisu powszechnego
w odniesieniu do deklarowanej narodowości. Wynika z nich znaczny wzrost deklaracji
narodowości śląskiej (809 tys. wobec 173 tys. w spisie z 2002 roku) i kaszubskiej (228 tys.,
poprzednio 5 tys.), spory łemkowskiej (z niecałych 6 tys. do 10 tys.), rosyjskiej (z 6 tys. do 13
tys.) oraz ukraińskiej (z 31 tys. do 48 tys.), niewielki spadek białoruskiej (z niecałych 49 tys.
do 47 tys.) oraz znaczny niemieckiej (z 153 tys. do 109 tys.). W odróżnieniu od poprzedniego
spisu w tym można było zadeklarować przynależność do dwóch narodowości, co z pewnością
miało istotny wpływ na wyniki końcowe (np. zdecydowana większość deklaracji
narodowości kaszubskiej dotyczy deklarowania jej jako drugiej narodowości).
Zmiany liczby poszczególnych mniejszości będą miały wpływ na ustalanie
dodatkowych nazw w tych językach i przyjmowanie języka mniejszości jako pomocniczego
w gminach – dotychczas ustalono 798 takich nazw w pięciu językach oraz przyjęto język
pomocniczy w 30 gminach. Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji
obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości znoszenia dodatkowych nazw w
językach mniejszości, jeżeli gmina w której je wprowadzono w wyniku kolejnego spisu nie
będzie przekraczać wymaganego ustawą progu 20% mieszkańców należących do danej
mniejszości uprawniającego do wprowadzania dodatkowych nazw bez konsultacji
z mieszkańcami.
Do Komisji wpłynęło pismo dotyczące ustalenia odmiany nazwy Koja. Jest to nazwa
polskiego osiedla w Ugandzie funkcjonującego po ewakuacji armii gen. W. Andersa do Iranu
w 1942 r. W czasie dyskusji zwrócono uwagę, że zapis Koja sugeruje odmianę Koi. Jednak
odmiana ta nie jest oczywista ze względu na to, że nazwę tę należy wymawiać [kodża].
Odmiana w wymowie nie nastręcza wtedy trudności, tj. [kodży], jednak jej poprawny zapis
nie jest już oczywisty – Kojy, Koji, czy Kodży. Możliwe też, że nazwy tej nie należałoby
odmieniać. Nazwy zakończone w piśmie na -ja, które jednak nie mają wymowy [ja], tylko
inną, nie są często spotykane (bardziej znane to np. Tarija, ponad stutysięczna stolica
identycznie nazwanego departamentu w Boliwii, wymawiana jako [tariha], Guarujá ponad
trzystutysięczne miasto w Brazylii, wymawiana jako [głaruża], Lokoja, dwustutysięczna
stolica stanu Kogi w Nigerii, wymawiana jako [lokodża]), nie można więc mówić
o istniejącym wzorcu ich odmiany. Po dyskusji, Komisja uznała, że nie jest w stanie udzielić
jednoznacznej odpowiedzi, a kwestie tę warto wyjaśnić z polonistami z Rady Języka
Polskiego.
Termin kolejnego posiedzenia Komisji ustalono na 30 maja.
Ad 5. Kontynuując omawianie nazw obiektów geograficznych z obszaru Ukrainy
Komisja uchwaliła:

przyjęcie pseudoegzonimu Sywasz dla zatoki (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Zatoka Jahorłycka dla zatoki (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Zatoka Perekopska dla zatoki (aklamacja),

przyjęcie pseudoegzonimu Jałpuh dla jeziora (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Jezioro Białe dla jeziora (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Jezioro Orzechowskie dla jeziora (aklamacja),
7













































przyjęcie egzonimu Jezioro Ostrowskie dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Jezioro Wolańskie dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Kahuł dla jeziora (aklamacja),
skasowanie egzonimu Liman Kujalnicki dla jeziora (5 głosów za skasowaniem,
1 przeciw, 5 wstrzymujących się) – najmniejszy z trzech dużych limanów leżących
na północ od Odessy (dla dwóch większych, Tylihulśkyj łyman i Chadżybejśkyj
łyman, nie przyjęto egzonimów), ponadto nazwa limanu pochodzi od nazwy rzeki
Wełykyj Kujalnyk, dla której również nie jest ustalony egzonim,
przyjęcie egzonimu Lubiaż dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Lucemierz dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Łukie dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Synewyr dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Jezioro Turskie jako wariantowego dla jeziora, egzonimem
głównym pozostaje Tur (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Zbiornik Bursztyński dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Zbiornik Chrynicki dla jeziora (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Bereźnica dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Biała Cisa dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Biały Czeremosz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Błozewka dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Borżawa dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Bystrzyca Tyśmienicka dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Czarna Cisa dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Czarny Czeremosz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Czeczwa dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Czeremosz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Gniezna Gniła dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Gniła dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Ikwa dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Inguł dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Korczyk dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Koropiec dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Lipa dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Łukiew dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Mielnica dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Mizuńka dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Niczława dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Oskoł dla rzeki na Ukrainie i w Rosji (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Pistynka dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Roś dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Rybnica dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Słucz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Smotrycz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Stawy dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Stryj dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Stubła dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Sukiel dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Siniucha dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Świrz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Uście dla rzeki (aklamacja),
8





























przyjęcie pseudoegzonimu Uż dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Wereszyca dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Worona dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Worskla dla rzeki na Ukrainie i w Rosji (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Zbrucz dla rzeki (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Kanał Doniec-Donbas (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Tuzła dla wyspy (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Tarchankut dla przylądka (aklamacja),
ustalenie, że pseudoegzonim Delta Dunaju odnosi się do „delty” na Ukrainie
i w Rumunii, a nie do „krainy, regionu” (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Nizina Północnokrymska (aklamacja),
skasowanie egzonimu Kotlina Ikwy (5 głosów za skasowaniem, 3 przeciw,
3 wstrzymujące się) – jedna z kilku kotlin wymienionych przez Kondrackiego
w 1995 r. w podziale regionalnym Ukrainy; egzonim był ustalony tylko dla tej
kotliny, pomimo że sąsiednie są rozleglejsze; kotlina ta nie jest wyróżniana
i nazywana na Ukrainie, polska nazwa praktycznie nie jest stosowana,
skasowanie egzonimu Pasmo Pełczańsko-Mizockie dla wyżyny (11 głosów za
skasowaniem, 0 przeciw, 0 wstrzymujących się) – łączna nazwa dwóch osobnych
pasm, pojawia się w podziale regionalnym Ukrainy Kondrackiego, nie wyróżniane
na Ukrainie jako jeden obiekt,
przyjęcie egzonimów Pasmo Pełczańskie oraz Pasmo Mizockie dla wyżyn na
Ukrainie (6 głosów za, 0 przeciw, 5 wstrzymujących się),
zachowanie egzonimu Wzgórza Wuleckie przy jednoczesnym ustaleniu, że odnosi
się do „innego obiektu naturalnego”, a nie „wyżyny, płaskowyżu” (5 głosów za,
2 przeciw, 4 wstrzymujące się),
skasowanie egzonimu Beskidy Brzeżne dla gór (aklamacja) – wyróżniane
w regionalizacji Kondrackiego, jednak na Ukrainie nie mają zbiorczej nazwy,
przyjęcie egzonimu Beskidy Skolskie dla gór (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Grzbiet Wierchowiński dla gór (4 głosy za, 0 przeciw,
7 wstrzymujących się),
skasowanie nazwy Gorgany dla gór (aklamacja) – poprawny ukraiński zapis
nazwy tych gór to Ґорґани (trb., trl. Gorgany), a nie Горгани (trb., trl. Horhany),
jak błędnie podawano w dotychczasowych wykazach; ponieważ nazwa ukraińska
zapisana w transkrypcji i transliteracji jest identyczna z nazwą polską, nazwa
polska nie jest ani egzonimem, ani pseudoegzonimem, zatem z przyczyn
formalnych została wykreślona ze zbioru egzonimów,
zmianę egzonimu Łańcuch Wyhorlacko-Gutyński na Pasmo Wyhorlacko-Gutyjskie dla gór na Ukrainie, Słowacji i w Rumunii (aklamacja),
zmianę egzonimu Krasna Połonina na Połonina Krasna, wraz z ustaleniem, że
nazwa ta odnosi się do „gór”, a nie „szczytu” oraz przyjęciem egzonimu
wariantowego Połonina Czerwona (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Połonina Równa dla gór (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Baba Ludowa dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Bratkowska dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Brebeneskuł dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Bużora dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Ihrowiec dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Kamula dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie egzonimu Makowica dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Paraszka dla szczytu (aklamacja),
9
przyjęcie pseudoegzonimu Pikuj dla szczytu (aklamacja),
przyjęcie pseudoegzonimu Roman-Kosz dla szczytu (aklamacja),

przyjęcie pseudoegzonimu Turkuł dla szczytu (aklamacja),

ustalenie, że pseudoegzonim Sywula odnosi się do „gór”, a nie do „szczytu”
(aklamacja),

przyjęcie egzonimu Przełęcz Legionów (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Przełęcz Tucholska jako głównego, dotychczasowy egzonim
Przełęcz Werecka zostaje zachowany jako wariantowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Chocimski Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Czeremoski Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Dermańsko-Ostrogski Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Desniański Rezerwat Biosfery (aklamacja),

zmianę egzonimu Desnańsko-Starohucki Park Narodowy na Desniańsko-Starohucki Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Dolnodniestrzański Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Doniecki Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Dżaryłgacki Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Nadazowski Park Narodowy (aklamacja),

zmianę egzonimu Park Narodowy „Bieszczady Wschodnie” na Park Narodowy
„Beskidy Skolskie” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Park Narodowy „Góry Krzemienieckie” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Park Narodowy „Kanion Dniestru” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Park Narodowy „Północne Podole” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Park Narodowy „Prypeć-Stochód” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Park Narodowy „Puszcza Cumańska” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Park Narodowy „Zaczarowany Kraj” (aklamacja),

skasowanie egzonimu Rezerwat „Chortyca” (4 głosy za skasowaniem, 4 przeciw,
3 wstrzymujące się – przeważył głos Przewodniczącego) – nie jest to rezerwat
przyrodniczy, tylko rezerwat historyczny; jest przyjęty egzonim Chortyca dla
wyspy, nie ma powodu dublowana go nazwą rezerwatu, tym bardziej, że w innych
podobnych przypadkach dla tego typu rezerwatów nie zostały ustalone egzonimy
(np. dla Національний Києво-Печерський історико-культурний заповідник,
Національний заповідник «Софія Київська», Національний заповідник
«Давній Галич» – na Ukrainie jest 61 tego typu rezerwatów, a wiele z nich ma
nazwy od obiektów posiadających ustalony egzonim),

przyjęcie egzonimu Szacki Rezerwat Biosfery (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Wierchowiński Park Narodowy (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Chersonez wraz z egzonimem wariantowym Chersonez
Taurydzki dla ruin (aklamacja),

ustalenie, że pseudoegzonim Czufut-Kale odnosi się do „ruin osiedla”, a nie do
„fortu, twierdzy, zamku” (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Grodzisko Bielskie dla ruin (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Olbia dla ruin (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Pantikapajon dla ruin (aklamacja),

przyjęcie egzonimu Tyras dla ruin (aklamacja).
Dłuższa dyskusja dotyczyła egzonimu wał Trajana. Komisja przyjęła egzonim wał
Trajana dla umocnień w Rumunii, Mołdawii i Ukrainie na 10. posiedzeniu (7 maja 2003
roku). Jednak historycznie nie było jednego wału – nazwę ‘wały Trajana’ noszą liczne linie
umocnień ciągnące się od Kamieńca Podolskiego i Bukowinę na północy (niewielki
zachowany fragment jest nawet na terytorium przedwojennej Polski, nieopodal Okopów


10
Świętej Trójcy), po Dobrudżę na południu (trzy równoległe wały w okolicach Konstancy).
Dwa najlepiej zachowane odcinki (opisywane nazwą na mapach topograficznych) to liczący
ok. 130 km wał w Mołdawii i Ukrainie (pomiędzy Prutem a jeziorem Sasyk) oraz liczący ok.
60 km wał w Rumunii pomiędzy Dunajem a Konstancą. Na 41. posiedzeniu (29 października
2008 roku) Komisja nie zgodziła się na zmianę tej nazwy na Wały Trajana. Komisja
dyskutowała, czy egzonim ma odnosić się do wszystkich wałów (wtedy należałoby jednak
zmienić nazwę na Wały Trajana), czy też do jednego konkretnego. Ostatecznie ustalono,
przez aklamację, że identyczny egzonim będzie odnosił się do dwóch najlepiej zachowanych
wałów (pozostałe są na tyle słabo zachowane, że nie warto dla nich ustać nazwy). Przyjęto
zatem, że pierwszy egzonim wał Trajana odnosi się do wału na Ukrainie i w Mołdawii, zaś
drugi egzonim wał Trajana odnosi się do wału w Rumunii.
Następnie postanowiono, przez aklamację, przyjąć egzonim Aleksandria dla innego
obiektu antropogenicznego (parku dendrologicznego) oraz egzonim Trechtymirów dla innego
zabytku (rezerwatu historyczno-archeologicznego).
Ze względu na brak czasu, na kolejne posiedzenie przeniesiono omówienie wykazów
nazw z obszaru Czech, Słowacji oraz nazw form podmorskich.
Na tym posiedzenie zakończono.
Protokółował:
Wiceprzewodniczący Komisji
mgr Maciej Zych
Przewodniczący Komisji
dr inż. Waldemar Rudnicki