Temat 13 – konwencje ONZ_[2016]

Kryminologiczna i prawna
problematyka środków
odurzających
Temat XIII
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Jednolita konwencja o środkach odurzających
Single convention on narcotic drugs



podpisana w Nowym Jorku w 1961 r.;
weszła w życie w roku 1964;
do 1997 r. ratyfikowana przez 160 państw;
Dz.U. nr 45 z 5 listopada 1966 r., poz.277
 zastąpienie jednolitą (single) regulacją dotyczącą środków
odurzających kilku wcześniejszych konwencji powstałych w latach
międzywojennych pod auspicjami Ligi Narodów;
2
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Protokół przyjęty w Genewie w 1972 r.
modyfikujący konwencję jednolitą
Dz.U. nr 35 z 25 marca 1996 r., poz.149

modyfikacja m.in. postanowień dotyczących stosowania
alternatywnych środków leczniczych wobec osób
uzależnionych dopuszczających się przestępstw;
3
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Konwencja o substancjach psychotropowych
Convention on psychotropic substances


przyjęta w Wiedniu w 1971 r.;
weszła w życie w roku 1976;
Dz.U. nr 31 z 18 września 1976 r., poz.180

rozszerzenie przedmiotowego zakresu międzynarodowej
kontroli narkotyków: objęcie nim poza środkami naturalnymi,
także substancji psychotropowych
4
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Cele konwencji:




prewencyjna kontrola legalnej produkcji i wytwarzania
środków odurzających oraz handlu nimi;
określenie jakie środki i substancje stanowią środki
odurzające i substancje psychotropowe:
94 środki odurzające;
105 substancji psychotropowych;
5
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Mechanizmy kontroli:





obowiązek uzyskiwania stosownych zezwoleń na produkcję i
wyrób środków odurzających i substancji psychotropowych;
system maksymalnych limitów produkcyjnych;
system zezwoleń eksportowych i importowych;
systemem sprawozdawczości międzynarodowej;
obowiązki dotyczące kontroli upraw roślin z jakich produkuje
się środki odurzające;
6
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Mechanizmy kontroli:




obowiązek prowadzenie obrotu detalicznego w oparciu o
recepty lekarskie;
obowiązek kryminalizacji w prawie wewnętrznym szeregu
zachowań, których przedmiotem są środki odurzające lub
substancje psychotropowe:
art.36 konwencji jednolitej;
art.22 konwencji o substancjach psychotropowych;
7
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Organy:


Komisja Środków Odurzających Rady SpołecznoEkonomicznej ONZ (Commision on Narcotic Drugs of the
Economic and Social Council);
Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających
(International Narcotic Control Board);
8
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Konwencja Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu
nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami
psychotropowymi
United Nations Convention against Illicit Traffic in Narcotic
Drugs and Psychotropic Substances


przyjęta w Wiedniu w 1988 r.;
do 1997 r. przystąpiły 143 państwa
Dz.U. nr 15 z 20 lutego 1995, poz.69

harmonizacja ustawodawstw i współpraca międzynarodowa w
zakresie zwalczania nielegalnego obrotu narkotykami
9
Konwencje ONZ dotyczące narkotyków i
narkomanii
Przedmiot regulacji:

obowiązki kryminalizacyjne;

kompetencja karna (jurysdykcja);

ekstradycja;

międzynarodowa pomoc prawna;

pranie brudnych pieniędzy;

przepadek nielegalnych dochodów;

specjalne metody śledcze;

kontrola substancji często używanych przy nielegalnym
wytwarzaniu środków odurzających i substancji
psychotropowych (tzw. prekursorów);

organizacyjne formy współpracy międzynarodowej w
zwalczaniu nielegalnego handlu narkotykami;
10
Dopuszczalność legalizacji narkotyków w
świetle postanowień konwencji ONZ
W świetle postanowień konwencji ONZ legalizacja środków
odurzających oraz substancji psychotropowych rozumiana, jako
dekryminalizacja ich podaży i udostępnienie ich w celach
rekreacyjnych jest niedopuszczalna i to tak w wersji całkowicie
„wolnorynkowej”, jak i w wersji przewidującej określone formy
reglamentacji.
11
Dopuszczalność legalizacji narkotyków w
świetle postanowień konwencji ONZ
Art.4 lit. c konwencji jednolitej:
Strony podejmą takie kroki prawne i administracyjne, które uznają
za konieczne aby uwzględniając postanowienia niniejszej
konwencji ograniczyć zbiór, wyrób, wywóz, przywóz,
rozprowadzanie, obrót, użycie i posiadanie środków odurzających
wyłącznie do celów leczniczych i naukowych;
Art.5 konwencji o substancjach psychotropowych:
Podobnie brzmiące sformułowania;
12
Dopuszczalność legalizacji narkotyków w
świetle postanowień konwencji ONZ

dopuszczalność dystrybucji metadonu i heroiny – problem
interpretacji pojęcia „zastosowania lecznicze” środka
odurzającego lub substancji psychotropowej;

dopuszczalność dystrybucji sterylnych igieł i strzykawek;

udostępnianie osobom uzależnionym tzw. pomieszczeń
higienicznych;
13
Dopuszczalność depenalizacji i
dekryminalizacji użytkowników w świetle
konwencji ONZ.
Konwencja jednolita oraz konwencja o substancjach
psychotropowych

nie wymagają kryminalizowania samego używania środków
odurzających lub substancji psychotropowych;

nie wymagają kryminalizacji posiadania czy nabywania takich
środków, jeśli przedmiotem owego posiadania są niewielkie
ich ilości przeznaczone na cele własnej konsumpcji:

interpretacja art.36 konwencji jednolitej i art.22 konwencji o
substancjach psychotropowych
14
Dopuszczalność depenalizacji i
dekryminalizacji użytkowników w świetle
konwencji ONZ.
Konwencja o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami
odurzającymi i substancjami psychotropowymi


konwencja regulujące zagadnienia związane ściśle ze
zwalczaniem podaży narkotyków
law enforcement convention, drug trafficking convention
15
Dopuszczalność depenalizacji i
dekryminalizacji użytkowników w świetle
konwencji ONZ.
Art.3 ust.1 lit. a, pkt (iii):
Każda Strona podejmie środki, jakie okażą się niezbędne, w celu
ustalenia za przestępcze, w myśl jej prawa krajowego,
następujących czynności, jeśli zostały one dokonane umyślnie:
(…)
(a) (iii) posiadanie bądź nabywanie jakiegokolwiek środka
odurzającego lub substancji psychotropowej w zamiarze
prowadzenia działań wymienionych w punkcie (i).
16
Dopuszczalność depenalizacji i
dekryminalizacji użytkowników w świetle
konwencji ONZ.
Art.3 ust.1 lit. a, pkt (i):
Każda Strona podejmie środki, jakie okażą się niezbędne, w celu
ustalenia za przestępcze, w myśl jej prawa krajowego, następujących
czynności, jeśli zostały one dokonane umyślnie:
(a) (i) wyrób, wytwarzanie, sporządzanie wyciągów lub preparatów,
oferowanie, proponowanie sprzedaży, rozprowadzanie, sprzedawanie,
dostarczanie na jakichkolwiek warunkach, pośredniczenie, wysyłanie,
przesyłanie w tranzycie, przewożenie, wywóz bądź wwóz
jakiegokolwiek środka odurzającego bądź jakiejkolwiek substancji
psychotropowej, dokonywane w sposób sprzeczny z postanowieniami
Konwencji z 1961 r., konwencji z 1961 r. z późniejszymi zmianami bądź
konwencji z 1971 r.”
17
Dopuszczalność depenalizacji i
dekryminalizacji użytkowników w świetle
konwencji ONZ.
Art.3 ust.2:
Z zastrzeżeniem postanowień swej konstytucji i podstawowych
zasad swojego systemu prawnego, każda Strona podejmie środki
niezbędne do tego, aby posiadanie, nabywanie lub uprawa
środków odurzających lub substancji psychotropowych dla
osobistego użytku, sprzeczne z postanowieniami Konwencji z 1961
r., Konwencji z 1961 r. z późniejszymi zmianami lub Konwencji z
1971 r., zostało uznane w myśl jej ustawodawstwa krajowego za
przestępstwo, jeżeli zostało dokonane umyślnie.
18
Realizacja nastawienia leczniczego w
stosunku do sprawców przestępstw
będących osobami uzależnionymi
Strony mogą przewidzieć w stosunku do osób nadużywających
środków odurzających lub substancji psychotropowych stosowanie
obok lub zamiast kary środków leczniczych:

art.36 ust.1 lit. b konwencji jednolitej w brzmieniu protokołu
genewskiego;

art. 22 ust.1 lit. b konwencji o substancjach psychotropowych
19