MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH Informator

MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
3. Gospodarka
3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej
W pierwszym kwartale 2012 roku węgierski PKB skurczył się o 0,7% w stosunku do
analogicznego okresu 2011 roku, przy czym - po wyeliminowaniu czynników sezonowych –
spadek wyniósł 1,2%, a po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych 1,4%.
W stosunku do poprzedniego, czwartego kwartału 2011 roku węgierski PKB był niższy o
1,2% (po wyeliminowaniu czynników sezonowych). KSH skorygowało jednocześnie dane
dot. wzrostu PKB za trzeci (wcześniej 0,5%) i czwarty kwartał (wcześniej 0,2%) 2011 roku
modyfikując je na 0% kw/kw.
W marcu 2012 roku produkcja przemysłowa spadła o 1,6% w porównaniu z marcem 2011
roku. Do zmiany przyczyniły się zmniejszone potrzeby grzewcze oraz malejący popyt na
urządzenia telekomunikacyjne oraz elektroniczne artykuły konsumpcyjne. Wyeliminowanie
czynników kalendarzowych i sezonowych zmienia obraz: w stosunku do marca 2011 roku
produkcja przemysłowa odnotowała wzrost o 0,6%, podobnie jak w stosunku do lutego 2012
roku. W marcu 2012 roku eksport produktów przemysłowych wzrósł o 0,5%, a sprzedaż
krajowa produktów przemysłowych spadła o 7,6% w stosunku do analogicznego okresu 2011
roku.
Ceny artykułów konsumpcyjnych były w marcu 2012 roku wyższe o 5,5% w stosunku do cen
w marcu 2011 roku. Żywność zdrożała o 4,7% (przy czym jaja o 43,1 %, tłuszcz wieprzowy o
30,5%, margaryna o 19,8%, czekolada i kakao o 18,7 %, kawa o 16,9%, wieprzowina o
12,6%, kiełbasa o 9,8%), spadły natomiast ceny mąki (o 15,5%), żywności sezonowej (o
12,5%) i cukru (o 9%). O 10,8% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W porównaniu z
poziomem sprzed roku ceny paliw wzrosły w marcu br. o 16,4%, ceny leków i produktów
leczniczych o 5,3%, a koszty energii dla gospodarstw domowych o 6,8%. Ceny odzieży
wzrosły o 3,6%, a usług o 4,1%. O 1,4% spadły natomiast ceny dóbr konsumpcyjnych
trwałego użytku w porównaniu do marca 2011. W stosunku do lutego 2012 roku ceny w
marcu br. wzrosły o 0,8%.
W okresie styczeń-marzec 2012 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 11,7%, co oznacza
poziom wyższy o 0,1% w porównaniu z analogicznym okresem 2011 roku. W badanym
okresie liczba bezrobotnych wyniosła 504 tysiące i była o 14 tysięcy osób wyższa w
porównaniu z danymi sprzed roku. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie wyniosło 10,9%,
a wśród osób młodszych (15-24 lat) 27,8% (wzrost o 1% w porównaniu z analogicznym
okresem sprzed roku). Spośród ogółu bezrobotnych 44,4% poszukiwało pracy przez okres
dłuższy niż rok, a przeciętna długość przebywania bez zatrudnienia to 17,3 miesięcy.
W okresie styczeń-marzec 2012 roku zatrudnionych na Węgrzech było 3.791 tys. osób, co
oznacza o 59 tys. osób więcej (wzrost o 1,6%), niż w analogicznym okresie roku 2011.
W okresie styczeń-marzec 2012 roku w ujęciu rocznym średnia płaca brutto osób
zatrudnionych na pełnym etacie wzrosła o 4,4% i wyniosła 219.200 HUF, przy czym w
sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 6,4% (do 229.200 HUF), a w sektorze
publicznym płace obniżyły się o 0,5% (do 197.700 HUF). Średnia płaca netto (liczona bez ulg
rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 1,6%, do poziomu 141.800 HUF (przy czym w
przypadku pracowników fizycznych do 98.900 HUF, a umysłowych 185.800 HUF).
1
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
Węgierski przemysł budowlany odnotował w marcu 2012 roku spadek o 12,6% w
porównaniu z marcem 2011 roku, przy czym produkcja budynków spadła o 17,6%, a
wykonanie robót innych było niższe o 5,3%. Portfel zamówień na roboty budowlane był
mniejszy r/r o 16,8%.
W marcu 2012 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu wzrosły o 6,8% wyższe w
stosunku do marca 2011 roku i były o 0,2% w stosunku do poprzedniego miesiąca. W ujęciu
rocznym wzrost cen zanotowano w górnictwie i wydobyciu (o 11,6%), w sektorze
zaopatrywania w energię elektryczną i gaz (o 8,3%), w przetwórstwie przemysłowym (o
6,7%) oraz sektorze zaopatrzenia w wodę (o 3,6%). W ujęciu rocznym, ceny sprzedaży
krajowej wzrosły o 7,6%, a sprzedaży na eksport wzrosły o 6,3%. W porównaniu z lutym br.
ceny sprzedaży krajowej spadły o 0,1%, a sprzedaży na eksport były wyższe o 0,3%.
W stosunku do marca 2011 roku ceny produktów rolnych spadły w marcu 2012 roku o 4,1%,
przy czym ceny upraw roślinnych spadły o 11,7%, a ceny zwierząt żywych i produktów
pochodzenia zwierzęcego były wyższe o 14,6%.
W pierwszym kwartale 2012 roku nakłady inwestycyjne na Węgrzech zmniejszyły się o 8,6%
w porównaniu z analogicznym okresem 2011 roku, utrwalając trwającą od kilku lat tendencję
spadkową.
W pierwszym kwartale 2012 roku Węgry osiągnęły dodatnie saldo obrotów handlowych ze
światem na poziomie 1.746,2 mln EUR, przy czym wartość eksportu wyniosła 19.975,2 mln
EUR (spadek o 0,8% w stosunku do pierwszego kwartału 2011 roku), a importu 18.229,1 mln
EUR (wzrost o 1,2%). Łączna wartość obrotów wyniosła 38.204,3 mln EUR. W marcu 2012
roku obroty wyniosły 13.569,3 mln EUR, przy czym wartość eksportu wyniosła 7.102,6 mln
EUR, a importu 6.466,7 mln EUR.
Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec marca
br. 34,7 mld EUR i były najniższe od dwunastu miesięcy (jeszcze w grudniu 2011 roku
wynosiły 37,8 mld EUR).
W marcu 2012 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (BÉT)
wyniosły 208 mld HUF, a średnia wartość dziennej transakcji wyniosła 10,4 mld HUF
Deficyt budżetowy państwa w pierwszym kwartale 2012 roku wyniósł 517,5 mld HUF (dla
porównania: 742 mld HUF w pierwszym kwartale ub. r.), co stanowi 89% wartości deficytu
założonego na cały bieżący rok. W styczniu br. wartość deficytu ukształtowała się na
poziomie 107 mld HUF, w lutym br. 394 mld HUF, a w marcu br. 230 mld HUF.
Wartość fuzji i przejęć (M&A) na Węgrzech spadła w pierwszym kwartale 2012 roku o
połowę (do poziomu 57 mld HUF), a liczba tego typu transakcji z 33 do 24 (co oznacza
spadek o 27%).
Rada Monetarna zdecydowała 26 czerwca 2012 roku o utrzymaniu bazowej stopy
oprocentowania na nie zmienionym (od grudnia 2011 roku) poziomie 7,00%.
2
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
W pierwszym półroczu 2012 roku średni kurs forinta kształtował się następująco: EUR/HUF
296,03; USD/HUF 226,73; CHF/HUF 245,50; PLN/HUF 69,87.
Aktualne (nieinwestycyjne) poziomy oceny wiarygodności kredytowej Węgier:
Moody’s – Ba1 (z perspektywą negatywną),
Standard&Poor’s – BB+ (z perspektywą negatywną),
Fitch – BB+ (z perspektywą negatywną).
Prognozy gospodarcze
Z opublikowanej przez Komisję Europejską wiosennej prognozy gospodarczej dla państw
członkowskich UE wynika, że KE spodziewa się deficytu budżetowego na Węgrzech na
poziomie 2,5% PKB w roku bieżącym i 2,9% PKB w roku 2013 (na jesieni ub. r. KE
prognozowała odpowiednio 2,8% i 3,7%). Komisja spodziewa się skurczenia węgierskiej
gospodarki w roku bieżącym (-0,3%), a następnie jej lekkiego wzrostu (1,1%) w roku 2013.
Bruksela ocenia jednocześnie, że wskaźnik zadłużenia państwa węgierskiego spadnie z 80,6%
w relacji do PKB na koniec zeszłego roku do 78,5% na koniec bieżącego roku, by w 2013
roku osiągnąć poziom 78%. KE podała, że powodem zmian prognozy jest przedstawiony
przez rząd węgierski pod koniec kwietnia br. nowy plan konwergencji i stan zaawansowania
reform strukturalnych. Prognoza dla Węgier dostępna jest on-line na stronie KE:
http://ec.europa.eu/economy_finance/eu/forecasts/2012_spring/hu_en.pdf.
OECD w swym najnowszym raporcie przewiduje dla Węgier w roku bieżącym spadek
gospodarczy na poziomie 1,5% (jeszcze w marcu br. prognozowała spadek 0,6%-owy) i
1,1%-owy wzrost PKB w roku 2013 (podobnie przewidywano w marcu br.). Deficyt
budżetowy wynieść ma w roku 2012 3% PKB, a w roku 2013 2,9% PKB. Autorzy prognozy
argumentują, że wzrost gospodarczy na Węgrzech jest silnie uzależniony od eksportu
(spodziewają się jego słabszego wzrostu w roku bieżącym: o 4,8%, w porównaniu z 8,4%owym wzrostem w roku 2011), przy stale słabnącym popycie wewnętrznym. Postępuje
spadek wartości inwestycji kapitałowych i zastój w udzielaniu kredytów dla przedsiębiorców.
Prognoza
OECD
dla
Węgier
dostępna
jest
on-line:
http://www.oecd.org/document/51/0,3746,en_2649_37443_45269939_1_1_1_37443,00.html.
W ocenie analityków Banku Światowego gospodarka węgierska odnotuje w roku bieżącym
spadek na poziomie 0,4% (rząd przewiduje wzrost 0,1%), by w 2013 roku powrócić na drogę
wzrostu (1,5%).
Goldman Sachs i JPMorgan, w świetle najnowszych danych opublikowanych przez KSH,
obniżyły swe wcześniejsze prognozy dot. węgierskiego PKB do poziomów odpowiednio 1,5% i -1,2% w roku bieżącym.
W 2013 roku, według prognozy węgierskiego banku centralnego MNB, inflacja wzrośnie - z
przewidywanych wcześniej 3% - do 3,5% (5,3% w 2012 roku). Na rok bieżący MNB
prognozuje spadek PKB na poziomie 0,8%, a na rok 2013 jego wzrost na poziomie 0,8%.
Instytut GKI (GKI Economic Research Co.) przewiduje na rok bieżący następujący
scenariusz gospodarczy: PKB -1,5%, inflacja 5,3%, bezrobocie 10,8%, produkcja
przemysłowa 4,5%, budownictwo -5%, handel detaliczny -2,5%, płace brutto 5,5%, eksport
8%, import 6,5%. Średni kurs euro wobec forinta określa na 290 HUF/EUR.
3
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
Instytut badawczy Kopint-Tarki Zrt. przewiduje, że Węgrom uda się w tym roku uniknąć
recesji, głównie za sprawą przemysłu wytwórczego oraz eksportu. W 2013 roku wzrost
gospodarczy wynieść ma 1,5% (0,3% w roku bieżącym), przy inflacji na poziomie 5,5% w
roku bieżącym (3,6% w roku 2013) oraz pozostającym bez zmian poziomie bezrobocia
(11%).
Instytut badawczy Pénzügykutató Zrt. rysuje pesymistyczną prognozę dla gospodarki
węgierskiej na rok bieżący. W swym najnowszym raporcie przewiduje, że węgierski PKB
skurczy się w roku 2012 o 0,5-1%, deficyt budżetowy wyniesie 3,5% PKB, a inflacja
ukształtuje się na poziomie 5,5%.
Ambasada RP w Budapeszcie serdecznie zaprasza na internetową stronę Placówki
(http://www.budapeszt.polemb.net), gdzie - w zakładce „Informacje ekonomiczne” - co
miesiąc informujemy sygnalnie o najważniejszych procesach zachodzących w węgierskiej
gospodarce.
3.2. Tabela głównych wskaźników makroekonomicznych
Wyszczególnienie
2008
2009
2010
2011
105,4 mld
EUR
93,1 mld
EUR
98,47 mld EUR
28.154 mld HUF
10.503
EUR/os
9.280
EUR/os
9.847
EUR/os.
2.823 tys.
HUF/os.
PKB wartość na 1 mieszkańca w
jednostkach parytetu siły nabywczej
(GDP/PPS) (EU-27=100%)
65%
65%
65%
bd.
Tempo wzrostu PKB
0,5%
-6,3%
1,2%
1,7%
Relacja deficytu/nadwyżki sektora
finansów publicznych do PKB
-3,7%
-4,6%
-4,2%
+4,3%
(-2,43%,
Relacja całkowitego długu publicznego do
PKB
73%
78,3%
Stopa inflacji (indeks cen
konsumpcyjnych CPI, zmiana roczna)
6,1%
4,2%
8%
PKB wartość globalna wg cen bieżących
PKB wartość na 1 mieszkańca
elementy jednorazowe)
77,5%
80,9%
4,9%
3,9%
10,5%
11,2%
10,7%
147,1 mld
EUR
114,8 mld
EUR
137,3 mld EUR
152,9 mld EUR
Wartość eksportu
73,4 mld EUR
59,7 mld
EUR
71,4 mld EUR
79,9 mld EUR
Wartość importu
73,7 mld EUR
55,1 mld
EUR
65,9 mld EUR
73,0 mld EUR
-0,3 mld
EUR
+4,6 mld
EUR
+5,5 mld EUR
+6,9 mld EUR
4.752 mln
EUR
1.495 mln
EUR
1.795 mln
EUR
bd.
Stopa bezrobocia
Wartość obrotów handlu zagranicznego
Bilans handlu zagranicznego
Wartość rocznego napływu zagranicznych
inwestycji bezpośrednich
4
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
Wartość rocznego odpływu zagranicznych
inwestycji bezpośrednich
2.020 mln
EUR
1.938 mln
EUR
1.185 mln
EUR
Skumulowana wartość zagranicznych
inwestycji bezpośrednich w kraju
urzędowania (inward)
62,7 mld EUR
64,2 mld
EUR
68,5 mld
EUR
bd.
Skumulowana wartość zagranicznych
inwestycji bezpośrednich kraju
urzędowania za granicą (outward)
13,6 mld EUR
13,5 mld
EUR
17,5 mld
EUR
bd.
474 EUR/os.
149
EUR/os.
180
EUR/os.
6.251 EUR/os.
6.401
EUR/os.
6.862
EUR/os.
bd.
Średni kurs EUR/HUF
251
281
275,41
279
Średni kurs USD/HUF
172
202
208,15
200,72
Wartość rocznego napływu zagranicznych
inwestycji bezpośrednich na osobę
Wartość bezpośrednich inwestycji
zagranicznych na osobę
bd.
bd.
Źródło: Centralny Urząd Statystyczny (KSH), Węgierski Bank Narodowy (MNB), Ministerstwo Gospodarki
Narodowej (NGM), Kopint-Tárki Instytut Badań Koniunktur Gospodarczych Zrt., Europejski Urząd Statystyczny
Eurostat
3.3. Główne sektory gospodarki
Wzrost wartości dodanej brutto (analogiczny okres roku poprzedniego = 100,0):
Nazwa
Rolnictwo. leśnictwo, rybołówstwo
Przemysł
Budownictwo
Usługi rynkowe
I kw.
124,9
110,7
92,3
99,8
2011
II kw.
III kw.
126,1
128,4
106,2
103,2
91,2
85,9
99,1
99,2
IV kw.
127,8
103,5
98,5
99,3
2012
I kw.
94,2
99,8
89,1
100,0
Źródło: KSH
3.4. Działania rządu węgierskiego w sferze gospodarczej
Programy naprawy gospodarki państwa
2010 rok
Pierwszym, po wygranych przez koalicję FIDESZ (Fidesz-Węgierska Unia Obywatelska)KDNP (Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa), zarysem programu był, przyjęty w
czerwcu 2010 roku tzw. 29-punktowy plan naprawy gospodarczej państwa. Najistotniejsze
elementy planu, to m.in.: wprowadzenie preferencyjnej 10%-owej stawki podatku
dochodowego od osób prawnych osiągających dochód roczny do 500 mln HUF (powyżej tej
kwoty zastosowanie ma standardowa 19%-owa stawka podatku), zwolnienie podatkowe z
tytułu wykonywania zatrudnienia w domu, szczególny podatek w wysokości 98% 1 w
6 maja 2011 r. węgierski Trybunał Konstytucyjny uznał za nieważne przepisy, które nałożyły
retrospektywny podatek, w wysokości 98%, na odprawy przewyższające kwotę 2 mln HUF w
odniesieniu do pracowników służby publicznej, a które wypłacono po 1 stycznia 2005 roku. Decyzja
TK dotyczyła pierwotnie również roku podatkowego 2010, jednakże parlament RW uchwalił w trybie
pilnym nową ustawę, w świetle której roku podatkowego 2010 decyzja TK jednak nie objęła. Zgodnie z
nowymi przepisami specjalnym podatkiem w wysokości 98% obciążone były wszelkie odprawy,
wypłacone po 1 stycznia 2010 roku, powyżej kwoty 2 mln HUF (w przypadku członków kierownictwa
1
5
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
odniesieniu do odpraw powyżej 60 dni, zniesienie opłat zw. z dziedziczeniem oraz darowizną
pomiędzy krewnymi w linii prostej, zniesienie podatku katastralnego, ustanowienie
kontrolerów jednostek centralnych, uproszczenie procedur zatwierdzania inwestycji,
zmniejszenie liczby wymaganych zezwoleń, określenie górnego limitu wynagrodzenia brutto
zatrudnionych w sferze publicznej (tj. dziesięciokrotność średniego wynagrodzenia brutto w
gospodarce narodowej w poprzednim roku; zapis ten dotyczy również wynagrodzenia prezesa
/wiele kontrowersji/, wiceprezesów, członków Rady Monetarnej oraz Rady Nadzorczej banku
centralnego), zniesienie podatku akcyzowego od destylacji palinki do 50 litrów, zakaz
obciążania hipoteki w celu zabezpieczenia kredytu walutowego.
28 lipca 2010 r. premier V. Orbán przedstawił długofalowy dokument programowy rozwoju
węgierskiej gospodarki pn. „Nowy Plan Széchenyiego” (nazwa nawiązuje do planu
gospodarczego z okresu poprzednich rządów premiera Orbána). Motyw przewodni planu, to
stworzenie miliona nowych miejsc pracy w najbliższej dekadzie. Plan wszedł w życie w życie
14 stycznia 2011 roku, a przedstawione już w styczniu 2011 szczegóły dotyczyły konkretnych
obszarów rozwojowych i środków przeznaczonych do ich realizacji: zatrudnienie – 67 mld
HUF, sektor zdrowia („Węgry uzdrawiające”) – 31 mld HUF, rozwój komunikacji
transportowej – 79 mld HUF oraz rozwój komunikacji transportowej o szczególnym
charakterze – 563 mld HUF, nauka, innowacja, wzrost – 73 mld HUF, rozwój
przedsiębiorczości – 173 mld HUF, rozwój gospodarki ekologicznej („Węgry odnawialne”) –
121 mld HUF, budowa mieszkań – 147 mld HUF. Nowe programy finansowane są zarówno
ze źródeł unijnych, jak i krajowych. Stworzono też, bądź zmodyfikowano, instrumenty
finansowania działalności mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.
2011 rok
1 marca 2011 roku rząd węgierski przedstawił plan reform strukturalnych, pod nazwą „Planu
Kálmána Széll” (K. Széll, to b. premier i minister finansów jeszcze Królestwa Węgier;
zasłynął z udanego projektu wyprowadzenia finansów państwa z kryzysu), którego głównym
celem była trwała redukcja długu publicznego - osiągnięcie poziomu 65-70% PKB do 2014
roku z ok. 80% w 2010 roku (maksymalną dopuszczalną wartość długu określono w tekście
nowej konstytucji, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2012 roku). Plan założył
zmniejszenie zadłużenia państwa w rozbiciu na następujące obszary (mld HUF), przy czym
dwie trzecie oszczędności stanowić miały cięcia w wydatkach, a jedną trzecią zwiększone
wpływy do budżetu:
Obszar
Zatrudnienie i rynek pracy
Reforma systemu emerytalnego
Transport publiczny
Szkolnictwo wyższe
Finansowanie lekarstw
Finansowanie administracji i samorządów
Wpłaty do funduszu redukcji zadłużenia
Razem
2012
195
93
45
12
83
32
90
550
2013
213
129
60
38
120
122
220
902
2014
213
129
60
38
120
122
220
902
państwa, posłów, burmistrzów, wiceburmistrzów, europarlamentarzystów, notariuszy, kierownictwa
szczebla decyzyjnego i członków rad nadzorczych spółek państwowych) oraz 3,5 mln HUF (w
przypadku pozostałych pracowników administracji państwowej). Środki, niesłusznie pobrane z tytułu
specjalnego podatku od odpraw otrzymanych w latach 2005-2009, podlegały zwrotowi poszczególnym
płatnikom.
6
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
Rząd zapowiedział też wówczas, że o rok wydłużone zostaje obowiązywanie podatku
bankowego w pełnym wymiarze, a - planowana na początek 2013 roku - generalna redukcja
podatku CIT do 10%, będzie miała miejsce najwcześniej w 2015 roku (do tego czasu
obowiązuje nadal stawka 19%-owa, zredukowana do 10% w odniesieniu do zysku o wartości
500 mln HUF).
Równolegle, 13 kwietnia 2011 r., rząd Węgier ostatecznie zatwierdził plan konwergencji,
który został przesłany do UE 15 kwietnia 2011 r. Zeszłoroczny plan konwergencji założył
dwa scenariusze wzrostu gospodarczego kraju: ’konserwatywny’ i ’dynamiczny’. Pierwszy
przyjął wzrost PKB na poziomie 3,1% w roku 2011, po 3,2% do roku 2015. Prognoza
’dynamiczna’ przewidywała wzrost na poziomie 3,5% już w 2011 roku i 5,5% do roku 2015.
Obydwa powyższe dokumenty dostępne są on-line (w jęz. angielskim):
węgierski plan konwergencji na lata 2011-2015: http://www.kormany.hu/en/ministryfor-national-economy/news/convergence-programme-of-hungary-2011-15,
program węgierskich reform: http://www.kormany.hu/en/ministry-for-nationaleconomy/news/hungary-s-national-reform-programme
Pod koniec czerwca 2011 roku rząd węgierski opublikował tzw. Węgierski Program
Zatrudnienia, w którym precyzował plany utworzenia w przeciągu najbliższej dekady 1
miliona nowych miejsc pracy. Harmonogram zakłada powstanie 300 tysięcy miejsc pracy do
roku 2014, a następnie 400 tysięcy do roku 2015. Dwie trzecie nowych miejsc pracy
pochodzić ma z publicznych programów zatrudnienia (prace publiczne), a jedna trzecia z
sektora prywatnego.
Inaugurując ubiegłoroczną jesienną sesję parlamentarną premier V. Orban przedstawił 12
września 2011 roku sześciopunktowy „Program Ratowania Kraju”:
walka z lichwą,
narzucenie przez państwo (zamrożenie) cen świadczeń komunalnych (woda, ścieki,
wywóz śmieci),
przeforsowanie ustawy (wymagającej większości 2/3 głosów), regulującej system
emerytalny, podatkowy, samorządowy oraz system kas chorych,
pomoc obywatelom spłacającym kredyty zaciągnięte w obcej walucie2 (przede
wszystkim we frankach szwajcarskich); umożliwienie jednorazowej spłaty kredytu po
Z uwagi na ogromny problem społeczny, jakim jest zadłużenie społeczeństwa węgierskiego
wcześniej, 30 maja 2011 roku, premier V. Orbán poinformował o zawarciu porozumienia, w
odniesieniu do głównych kierunków działania, ze zrzeszeniem banków węgierskich ws. pomocy
zadłużonym w walutach obcych kredytobiorców hipotecznych. Przedstawiony plan działania objął
pięć podstawowych punktów:
zamrożenie do końca 2014 roku kursu franka szwajcarskiego (na poziomie 180 HUF za 1
CHF), euro (250 HUF za 1 EUR) i jena (200 HUF za 100 JPY) dla osób spłacających raty
kredytów hipotecznych. W przypadku franka oznaczać to będzie kwotę spłaty o ok. 15 tys.
HUF niższą w skali miesiąca. Różnica w kursie spłacanych rat utworzy jednak nowy kredyt
forintowy, gwarantowany przez państwo (prawdopodobny koszt ok. 1,5%), który
kredytobiorcy mają zacząć spłacać od początku 2015 roku. Przystąpienie do tego programu
jest dobrowolne;
z dniem 1 lipca 2011 roku przestało obowiązywać moratorium na przejęcia mieszkań/domów
dłużników, przy czym banki będą mogły sprzedawać przejęte przez siebie mieszkania
wyłącznie stopniowo, w oparciu o następujący harmonogram: od 1 lipca 2011 r. do 1
2
7
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
usztywnionym kursie, zakazując jednocześnie bankom obciążania
jakimikolwiek kosztami wynikającymi z tej transakcji3;
spłata długu wobec IMF i UE, bez zaciągania kolejnego kredytu;
uruchomienie w 2012 roku masowego programu robót publicznych.
klienta
października 2011 r. tylko mieszkania o wartości min. 30 mln HUF, obciążone kredytem o
wartości co najmniej 20 mln HUF, w czwartym kwartale 2011 r. tylko 2% mieszkań,
obciążonych złym kredytem, a w kolejnych kwartałach wg następującego schematu – 3% w
2012 roku, 4% w 2013 roku, 5% w 2014 roku;
powstanie Narodowej Spółki ds. Obsługi Majątku (Nemzeti Eszközkezelő Társaság NET),
której zadaniem jest wspieranie osób, które utraciły mieszkania/domy. Ma to być czynione na
dwa sposoby: poprzez uruchomienie państwowego programu budowy nowych domów, w
których miałyby zostać umieszczone wyeksmitowane rodziny (z wykorzystaniem
dotychczasowych pustostanów, znajdujących się w gestii samorządów lokalnych) oraz poprzez
wykup zadłużonych mieszkań, przy pozostawieniu w nich dłużników, jednak już nie jako ich
właścicieli, lecz wynajmujących. Spółka NET będzie mogła dokonać wykupu mieszkań od
banków wg następującego schematu: w Budapeszcie oraz miastach o prawach wojewódzkich
(stolicach komitatów) w cenie 55% ceny nabycia w momencie zaciągania kredytu, w innych
miastach w cenie 50%, a w pozostałych miejscowościach 30%;
ponowne wprowadzenie możliwości kredytowania zakupu nieruchomości mieszkalnych w
euro, jednak tylko dla tych osób, których dochód jest w euro wypłacany i wynosi co najmniej
piętnastokrotność płacy minimalnej;
wprowadzenie wsparcia spłaty rat kredytu (do 3,5%) dla dłużników, którzy przeprowadzą się
do mniejszych mieszkań. Osoby takie będą uprawnione do zaciągnięcia nowego kredytu na
zakup mniejszego domu na okres do 5 lat.
W celu wypracowania propozycji rozwiązań związanych z systemem spłaty kredytów walutowych, na
początku listopada 2011 roku powstała specjalna komisja, w skład której weszli szefowie takich
banków, jak CIB, Erste, FHB, Raiffeisen i OTP. Minister gospodarki narodowej zadeklarował, że
regularnie, raz w miesiącu, będzie dochodziło do spotkań przedstawicieli rządu z bankowcami,
mającym na celu rozmowy na tematy dotyczące sytuacji sektora bankowego na Węgrzech i gospodarki
kraju. Po półtoramiesięcznych negocjacjach, 15 grudnia 2011 r. rząd RW i Węgierski Związek
Banków podpisał porozumienie o podziale kosztów/strat (ok. 900 mld HUF) spowodowanych
programem jednorazowej spłaty kredytów dewizowych po usztywnionym kursie. Porozumienie zostało
zawarte na pięć lat, przy czym banki mają pokryć dwie trzecie kosztów, a rząd węgierski pozostałą
część. W lutym 2012 roku rząd węgierski skierował do parlamentu projekt ustawy o kolejnym
ułatwieniu dla dłużników w walutach obcych, która umożliwi dłużnikom spłacanie rat odsetek po
usztywnionym, preferencyjnym kursie w okresie do 5 lat. Różnicę pomiędzy ratą, liczoną po ulgowym
a faktycznym kursie, przypadającą na odsetki od długu, pokryją banki oraz państwo (50-50%).
Natomiast różnicę (oprocentowaną) miedzy ratą, liczoną po preferencyjnym a realnym kursie forinta,
przypadającą na spłatę kapitału, dłużnik musi spłacić po ww. okresie. W przypadku, gdyby kurs
forinta przewyższał, określony w ustawie, górny limit, całe ryzyko poniesie państwo węgierskie.
Konstrukcję ulgowych spłat będzie można stosować najpóźniej do końca czerwca 2017 roku. W marcu
2012 r. zmodyfikowano porozumienie z grudnia 2011 roku rządu i sfery bankowej ws. preferencyjnej
spłaty rat zadłużenia osób fizycznych w walutach obcych, podwyższając górny limit kredytu
upoważniający do skorzystania z ulgowej konstrukcji (20 mln HUF). System wprowadzany jest
stopniowo: od kwietnia (dla pracowników administracji państwowej) do września (dla pozostałych
dłużników, w zależności od rodzaju zaciągniętych kredytów). Koszty funkcjonowania systemu mają
ponieść banki i rząd.
3
Termin składania wniosków upłynął z końcem 2011 roku.
8
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
2012 rok
Węgierski resort gospodarki opublikował (23 kwietnia br.) na rządowym portalu
internetowym dokument o nazwie „Kolejny krok, Plan im. Kalmana Széll 2.0” (w jęz.
węgierskim), którego część stanowi nowy Program Konwergencji oraz Narodowy Program
Reform. Nowy plan, zawierający spore modyfikacje założeń gospodarczych w stosunku do
tych, które zostały zaprezentowane w kwietniu 2011 roku, zakłada wzrost gospodarczy na
poziomie: 0,1% w 2012 roku (wcześniej, wg scenariusza ‘konserwatywnego’, było to 3,2%),
1,6% w 2013 roku (3,2%), 2,5% w 2014 roku (3,3%) i 2,5% w 2015 roku (3,5%). Zakłada też
utrzymanie deficytu budżetowego państwa na poziomie 2,5% PKB w roku bieżącym, 2,3%
PKB w roku 2013, 1,9% PKB w 2014 roku oraz 1,5% PKB w 2015 roku, w konsekwencji
czego zmniejszyć się ma również dług publiczny w relacji do PKB (do 78,4% w 2012 roku,
77% w 2013 roku, 73,7% w 2014 roku oraz 72,7% w 2015 roku). Rząd założył inflację na
poziomie 5,2% w roku bieżącym, 4,2% w roku 2013 oraz 3% na lata 2014 i 2015.
Nowy plan ma poprawić saldo węgierskiego budżetu łącznie o 155 mld HUF w roku 2012 i
567-665 mld HUF w roku 2013:
(mld HUF)
Ograniczenie wydatków administracji państwowej
Zmniejszenie wydatków na dopłaty do leków
Poprawa salda budżetów samorządów lokalnych
Wprowadzenie podatku od usług telekomunikacyjnych
Wprowadzenie „odwróconego VAT” w rolnictwie
Uruchomienie systemu elektronicznego poboru opłat za użytkowanie dróg
Redukcja wsparcia dla transportu miejskiego (w dużych miastach)
Zlikwidowanie wsparcia dla Funduszu Innowacji Badawczo-Rozwojowych
Modyfikacja zobowiązań dot. zadań w sferze publicznej w spółkach z
większościowym udziałem państwa
Wprowadzenie opłaty od transakcji finansowych
Poszerzenie i utrzymanie poziomu podatku dochodowego usługodawców energii
Połączenie, przekształcenie podatków obciążających sektor ubezpieczeniowy
Likwidacja tzw. „małych podatków”
Razem
2012
44,7
10,0
60,0
30,0
10,0
0,0
0,0
0,0
0,0
2013
44,7
40,0
90,0
52,0
15,0
75,0
10,0
25,2
20,0
0,0
0,0
0,0
0,0
155
130,0-228,0
55,0
15,0
-5,0
567-665
Narodowy Program Reform 2012, stanowiący jedną z części dokumentu, prezentował
działania rządu związane z osiągnięciem celów określonych w strategii Europa 2020 w takich
obszarach, jak zatrudnienie, badania-rozwój-innowacje, polityka klimatyczna, efektywność
energetyczna, oświata i wykluczenie społeczne.
Na początku lipca br. premier V. Orbán przedstawił 10-punktowy program działań na rzecz
ochrony i zwiększenia zatrudnienia na Węgrzech. Zapleczem, finansowym pakietu
programowego mają być środki (300 mld HUF) pozyskane z wpływów z tytułu
obowiązywania podatku od transakcji finansowych oraz rezerwy budżetowej. Rząd zamierza:
obniżyć o 50% wysokość składek pracodawców płaconych od pracowników w wieku poniżej
25 i powyżej 55 roku życia do pewnej części wynagrodzenia (do 100 tys. HUF), obniżyć o
50% składki pracodawców opłacane od pracowników w wieku 25-54 lat nie posiadających
wykształcenia, wprowadzić stały zryczałtowany podatek dla mikro przedsiębiorstw w
wysokości 50 tys. HUF (w miejsce podatku dochodowego od osób prawnych/fizycznych,
składek), wprowadzić odrębny podatek (16%) dla małych przedsiębiorstw zatrudniających
9
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
mniej niż 25 osób (podstawą podatku miałby być zysk oraz suma wynagrodzeń
pracowników), zwolnić pracodawców zatrudniających osoby długotrwale bezrobotne oraz
powracające do pracy z urlopów i zasiłków macierzyńskich przez okres dwóch lat ze
wszystkich składek pracodawcy (a od trzeciego roku z 50% składek), uprościć opłacanie
podatku VAT (w przypadku firm o przychodach poniżej 500 tys. EUR obowiązek wpłacania
VAT powstanie dopiero z chwilą otrzymania należności), zmodyfikować przepisy ustawy o
rachunkowości tak, by firmy posiadające kredyty denominowane w walutach obcych - przy
sporządzaniu bilansu w latach 2012-13 - zostały zwolnione z obowiązku zaliczania różnic
kursowych poczet strat kapitałowych, poluzować reguły korzystania z kas gotówkowych w
przedsiębiorstwach.
Kwestie podatkowe
2010 rok
Pod koniec lipca 2010 roku parlament RW przyjął pakiet ustaw gospodarczych i finansowych,
w tym wzbudzający duże emocje również poza granicami Węgier (z uwagi na
międzynarodowy charakter inwestycyjny tej branży), tzw. „podatek bankowy”4. Banki
obciążono podatkiem w wysokości 0,15% łącznej wartości aktywów netto do wysokości 50
mld HUF, a powyżej tej kwoty 0,5%, firmy ubezpieczeniowe podatkiem w wysokości 6,2%
wpływów z kwot ubezpieczeniowych netto, pozostałe instytucje finansowe obciążono
zobowiązaniem podatkowym na poziomie 6,5% podstawy opodatkowania, liczonej - w
zależności od profilu firmy - od przychodów z oprocentowania, wpływów netto lub wartości
obsługiwanego majątku.
W celu poprawy kondycji finansowej państwa 18 października 2010 r. parlament węgierski
przyjął przepisy dot. tzw. podatków kryzysowych, które zostały nałożone na sektor
energetyczny, telekomunikacyjny i sieci handlowe. Za podstawę opodatkowania przyjęto
wielkość przychodów ze sprzedaży netto uzyskanych w roku podatkowym 2009. Wymiar
podatku kryzysowego dla sektora energetycznego jest obliczany w oparciu o jedną stawkę
(1,05%) od podstawy opodatkowania. Dla firm sektora telekomunikacyjnego określono
progowy wymiar opodatkowania: przy podstawie opodatkowania do 500 mln HUF 2%,
pomiędzy 500 mln HUF i 5 mld HUF 4%, a powyżej 5 mld HUF 6,5% od podstawy
opodatkowania. Dla sieci handlowych prowadzących sprzedaż detaliczną, rząd wprowadził
następujące progi podatkowe: przy wartości rocznej sprzedaży netto w roku 2009 na poziomie
od 500 mln HUF do 30 mld HUF wysokość podatku wynosi 0,1% od podstawy
opodatkowania (poniżej 500 mln HUF 0% podatku), pomiędzy 30 mld HUF i 100 mld HUF
0,4%, a gdy sprzedaż netto wyniosła powyżej 100 mld HUF, wówczas wysokość podatku
wynosi 2,5%.
2011 rok
Od 1 stycznia 2011 roku na Węgrzech obowiązuje 16%-owy liniowy podatku od osób
fizycznych.
4
Płacony przez instytucje finansowe ‘podatek bankowy’ przynieść ma w roku 2013 budżetowi kwotę 72 mld
HUF (dla porównania: 187 mld HUF w 2012 roku), po czym z początkiem 2014 roku ma zostać całkowicie
wyprowadzony z systemu.
10
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
Z dniem 1 września 2011 r. weszły w życie przepisy dot. podatku od niezdrowej żywności na
Węgrzech (tzw. ’podatku chipsowego’). Ustawa wymienia pięć kategorii produktów, które
zostały objęte tym podatkiem: napoje orzeźwiające (5 HUF/litr, jeżeli zawiera mniej niż 25%
owoców lub więcej, niż 8gr/100ml cukru), napoje energetyczne (250 HUF/litr, jeżeli
zawartość kofeiny jest powyżej 10mg/100ml), paczkowane słodycze, zawierających więcej
niż 25% cukru (100 HUF/kg), paczkowane chipsy, słone przekąski (200 HUF/kg) oraz
przyprawy w proszku, zawierające ponad 5% soli (400 HUF/kg). Podatek nakładany jest
zarówno na producentów, jak i na importerów ww. produktów.
Węgierski parlament przyjął w grudniu 2011 roku przepisy dot. podniesienia wysokości
podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe. Podatek akcyzowy na papierosy został
podwyższony w dwóch etapach: od 1 lutego 2012 r. (zamiast wcześniej planowanego 1 maja
2012 r.) z poziomu 10.550 HUF za tysiąc sztuk do 11.500 HUF, a od 1 lipca 2012 r. (zamiast
1 listopada 2012 r.) do 11.900 HUF. Wzrosła też stawka akcyzy na tytoń drobno krojony,
również w dwóch etapach: od 1 lutego 2012 r. z poziomu 8.790 HUF za kg do 10.150 HUF, a
od 1 lipca 2012 r. do 11.150 HUF. Planowane wpływy do budżetu z tego tytułu mają wynieść
20 mld HUF.
2012 rok
Od 1 stycznia 2012 roku podstawowa stawka VAT na Węgrzech wynosi 27%.
Parlament węgierski przyjął ustawę o nowym podatku telekomunikacyjnym, nakładającą, z
dniem 1 lipca 2012 r., na operatorów telekomunikacyjnych obowiązek zapłaty 2 HUF od
każdej rozpoczętej minuty rozmów telefonicznych i SMS/MMS-ów.
Parlament uchwalił też ustawę wprowadzającą tzw. ’odwrócony VAT’ w rolnictwie, który
polega na tym, że - w przypadku sprzedaży produktu podlegającego obowiązkowi opłaty
VAT - sprzedający nie nalicza podatku VAT, zaś obowiązek jego zapłaty zostaje przerzucony
na kupującego, który dokonywać ma płatności bezpośrednio na rzecz państwa. Zmiany
weszły w życie z dniem 1 lipca 2012 r. i pozostaną w mocy na okres przejściowy dwóch lat.
Nowe przepisy dotyczą obrotu zbożami, nasionami oleistymi oraz roślinami
wysokobiałkowymi. Uchwalona ustawa wprowadziła jednocześnie obowiązek przekazywania
władzom odpowiednich danych dot. transakcji kupna/sprzedaży, któremu podlegają podmioty
podatkowe, dokonujące kupna/sprzedaży produktów określonych nowymi przepisami.
W dniu 9 lipca 2012 r. parlament uchwalił ustawę o opłacie/podatku od transakcji
finansowych. Akt prawny nabierze mocy obowiązującej z dniem 1 stycznia 2013 roku.
Obowiązkiem podatkowym objęci zostaną wszyscy usługodawcy obrotu pieniężnego na
Węgrzech posiadający tutaj swoją siedzibę lub oddział (instytucje kredytowe,
wyspecjalizowane instytucje emitujące pieniądz elektroniczny, instytucja zarządzająca
Centralą Rozliczeń Poczty, Węgierski Bank Narodowy MNB, Skarb Państwa). Przedmiotem
opodatkowania będą wszystkie rodzaje przelewów, realizacja czeków, akredytywy, pocztowe
wpłaty czekowe, papiery wartościowe banku narodowego emitowane na okres maksymalnie
dwu tygodni, transakcje finansowe skierowane na otwarcie jednodniowej lub maksymalnie
dwutygodniowej lokaty bankowej w MNB. Nie będą podlegać opodatkowaniu np. bankowe
wpłaty gotówkowe, transakcje rynku międzybankowego i rynku papierów wartościowych,
wpłaty rat kredytowych, wypłaty udzielonych kredytów, transakcje dokonywane u tego
samego operatora finansowego pomiędzy rachunkami tego samego podmiotu. Stawka
11
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
podatku wynosić będzie 0,1% wartości transakcji finansowej z górnym limitem 6.000 HUF.
W przypadku transakcji dokonywanych przez Pocztę, Skarb Państwa oraz MNB górny limit
został zniesiony, a jednodniowe lokaty w MNB opodatkowane zostały stawką 0,01%. Podatek
płatny będzie miesięcznie, do dwudziestego dnia miesiąca następującego po dniu dokonania
transakcji.
Tego samego dnia parlament uchwalił też ustawę o skonsolidowanym podatku
ubezpieczeniowym, który ma zastąpić dotychczasowy podatek kryzysowy nałożony na
towarzystwa ubezpieczeniowe, podatek od wypadków oraz opłatę na rzecz ochrony przed
katastrofami. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2013 roku.
Budżet państwa
Rząd węgierski zatwierdził w połowie czerwca br. projekt budżetu na 2013 rok. Ramy
budżetu pozostały bez zmian, rząd nadal opiera swój projekt na 1,6%-owym wzroście PKB,
2,2%-owym deficycie budżetowym, spadku zadłużenia państwa do 76% PKB i 4,2%-owej
inflacji. Przyjęty kurs euro, to 299,4 HUF za 1 EUR.
Struktura założonych najważniejszych wpływów do węgierskiego budżetu na najbliższe lata:
(mld HUF)
Wpływy od sektora przedsiębiorstw
Podatek dochodowy od osób prawnych
Podatek od samochodów służbowych
Podatek dochodowy od dostawców energii
Podatek uproszczony (EVA)
Eko-podatki
Podatek kopalniany
Podatek od gier
Pozostałe wpłaty
Pozostałe wpływy (w tym od 2013 e-opłata drogowa)
Podatek od instytucji finansowych (‘bankowy’)
Specjalne podatki sektorowe (‘kryzysowe’)
Podatki związane z konsumpcją
VAT
Akcyza
Podatek rejestracyjny
Podatek od usług telekomunikacyjnych (‘telefoniczny’)
Opłata od transakcji finansowych
Podatek ‘ubezpieczeniowy’
Podatki od ludności
Pozostałe wpływy
RAZEM
2012
1401,0
356,0
46,0
14,0
225,0
26,4
94,0
78,4
33,0
178,0
187,0
155,0
3649,9
2722,0
913,0
14,0
0
0
0
1677,2
…
9452,0
2013
1186,0
380,0
39,0
40,0
178,0
26,0
95,0
58,0
33,5
250,0
72,0
5,0
4134,0
2826,0
913,0
15,0
44,0
283,0
52,5
1695,9
…
9849,0
2014
1224,0
423,6
39,0
40,0
188,5
26,5
80,0
59,0
34,0
325,9
0
0
4340,0
2959,0
937,6
17,5
44,0
322,0
60,0
1782,0
…
10450,0
2015
1244,0
440,9
40,0
40,0
198,8
26,9
70,0
59,0
34,5
325,9
0
0
4522,0
3115,0
961,6
20,0
44,0
322,0
60,0
1884,0
…
10502,0
2016
1270,0
454,1
40,0
40,0
216,6
27,4
63,0
60,0
35,0
325,9
0
0
4691,0
3265,0
978,3
22,0
44,0
322,0
60,0
1977,0
…
9840,0
Upadek linii lotniczych Malév
3 lutego 2012 r. węgierskie linie lotnicze Malév wstrzymały działalność z uwagi na brak
możliwości utrzymania płynności finansowej spółki. Komisja Europejska uznała (9 stycznia
br.), że Malév ma zwrócić otrzymaną od państwa pomoc publiczną z lat 2007-2010. Według
KE, uzyskane przez Malév wsparcie było niezgodne z unijnymi przepisami, gdyż spółka nie
otrzymałaby finansowania z rynku na takich warunkach, jakie uzyskała od władz
12
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
węgierskich. 15 lutego 2012 roku, po opublikowaniu dzień wcześniej w monitorze ustaw
odpowiedniej decyzji sądu stołecznego, rozpoczął się proces likwidacji węgierskich linii
lotniczych Malév. Likwidacji dokonuje państwo za pośrednictwem państwowej spółki typu
non-profit Hitelintézeti Felszámoló Nonprofit Kft. która od 2 lutego br. pełniła funkcję
nadzwyczajnego zarządcy majątkiem Malev.
Gy. Budai, pełnomocnik rządu ds. rozliczeń i kontroli, skierował do parlamentu wniosek ws.
utworzenia specjalnej parlamentarnej komisji śledczej ws. linii lotniczych Malev. Komisja
miałaby zbadać warunki prywatyzacji narodowych linii lotniczych Malév w 2007 roku,
operatora budapeszteńskiego lotniska Budapest Airport (BA) w 2005 roku oraz
renacjonalizacji Malév w 2010 roku. W połowie marca 2012 roku parlament węgierski przyjął
uchwałę o utworzeniu takiej specjalnej komisji śledczej.
3.5. Handel zagraniczny Węgier
Wg danych KSH w 2011 roku Węgry osiągnęły dodatnie saldo obrotów handlowych ze
światem na poziomie 6.886,0 mln EUR (o 1.370,8 mln EUR więcej niż w 2010 roku), przy
czym wartość eksportu wyniosła 79.908,6 mln EUR (71.448,8 mln EUR w 2010 roku, wzrost
o 11,8%), a importu 73.022,7 mln EUR (65.933,7 mln EUR w 2010 roku, wzrost o 10,8%).
Najważniejsi odbiorcy węgierskiego eksportu w 2011 r., to: Niemcy (20,1 mld EUR, wzrost o
12%), Rumunia (4,6 mld EUR, wzrost o 19%), Austria (4,3 mld EUR, wzrost o 24%),
Słowacja (4,3 mld EUR, wzrost o 12%),Włochy (4,0 mld EUR, wzrost o 2%), Francja (3,8
mld EUR, wzrost o 7%), Wielka Brytania (3,7 mld EUR, spadek o 4%), Polska (3,1 mld
EUR, wzrost o 19%), Czechy (3,0 mld EUR, wzrost o 20%) i Rosja (2,6 mld EUR, wzrost o
1%).
Najważniejsi partnerzy w węgierskim imporcie w 2011 r., to: Niemcy (18,0 mld EUR, wzrost
o 14%), Rosja (6,4 mld EUR, wzrost o 24%), Austria (4,5 mld EUR, wzrost o 11%), Chiny
(4,4 mld EUR, spadek o 5%), Słowacja (3,6 mld EUR, wzrost o 30%), Polska (3,5 mld EUR,
bez zmian), Holandia (3,2 mld EUR, wzrost o 6%), Włochy (3,1 mld EUR, wzrost o 12%),
Francja (2,7 mld EUR, wzrost o 11%) i Czechy (2,3 mld EUR, wzrost o 10%).
Spośród głównych partnerów handlowych ujemne saldo Węgry odnotowały z: Rosją (3.819
mln EUR), Chinami (3.179 mln EUR), Koreą Płd. (1.268 mln EUR), Holandią (1.120 mln
EUR), Tajwanem (871 mln EUR), Japonią (714 mln EUR), Hongkongiem (586 mln EUR),
Belgią (396 mln EUR), Kanadą (371 mln EUR), Polską (352 mln EUR), Irlandią (216 mld
EUR), Austrią (191 mln EUR), Finlandią (180 mln EUR), Tajlandią (61 mln EUR), Szwecją
(60 mln EUR), Malezją (22 mln EUR) i Singapurem (10 mln EUR).
Obroty handlowe Węgier z krajami UE stanowiły 88% całości eksportu i 82% importu.
3.6. Relacje gospodarcze z UE
Prezydencja węgierska zakończyła, z końcem czerwca 2011 roku, pracę pierwszego, po
wejściu w życie traktatu z Lizbony, trio (ES-BE-HU). Prezydencja węgierska w RUE trwała
od 1 stycznia do 30 czerwca 2011 roku.
13
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
Pod koniec marca 2011 roku rząd węgierski zadecydował o nie przystąpieniu do paktu na
rzecz konkurencyjności. Odnosząc się do postanowień paktu premier V. Orbán podkreślił, że
zaproponowane w nim rozwiązania pokrywają się z gospodarczą polityką jego rządu za
wyjątkiem kwestii podatkowych. Zaznaczył, że RW nie jest zainteresowana ani harmonizacją,
ani koordynacją podatków na szczeblu UE, ale konkurencją podatkową. Podkreślił również,
że rozwiązania dot. zmniejszenia zadłużenia państwa zaproponowane przez rząd RW w tzw.
„Planie Kálmána Széll” są o wiele bardziej restrykcyjne, niż te proponowane w pakcie na
rzecz konkurencyjności. Ministerstwo Gospodarki Narodowej RW wydało komunikat,
według którego przystąpienie do paktu nie leży w interesie RW. Węgry chcąc zachować
niezależność podatkową nie mogą się zgodzić na zaproponowane przez UE opracowanie
wspólnych metod wyznaczania podstawy opodatkowania i określenia wspólnych zasad
obliczania podatku CIT. Pomimo, iż Węgry nie przystąpią do Paktu zadeklarowały wspieranie
celów paktu, takich jak zwiększanie konkurencyjności, promocja zatrudnienia, wspieranie
stabilności finansowej krajów euro oraz dążenie do poprawy efektywności funkcjonowania
finansów publicznych.
Komisja Europejska skrytykowała Budapeszt za to, że nie realizuje przyjętego planu trwałego
ograniczania deficytu finansów publicznych i zaleciła otwarcie nowego etapu procedury
dyscyplinującej. Rada ECOFIN podjęła decyzję (podczas posiedzenia 24 stycznia 2012 r.) o
otwarciu kolejnego etapu w ramach procedury nadmiernego deficytu wobec Węgier (objęte są
procedurą nadmiernego deficytu od 2004 roku, tj. od czasu przystąpienia do UE). W
przypadku nie dostosowania się do zaleceń KE Węgrom groziło zamrożenie dostępu do
części środków z funduszu spójności (495 mln EUR) od stycznia 2013 roku.
22 marca 2012 roku Komisja Europejska poinformowała o podjęciu decyzji w sprawie
skierowania do Trybunału Sprawiedliwości UE sprawy specjalnego podatku nałożonego
przez rząd węgierski na branżę telekomunikacyjną w 2010 roku. Komisja uznała, że Węgry
naruszyły prawo unijne, zgodnie z którym jakikolwiek przychód z podatków nałożonych na
branżę telekomunikacyjną powinien zostać wykorzystany do finansowania rozwoju i
funkcjonowania tego rynku, a nie zasilania budżetu państwa. Procedura związana z
naruszeniem prawa unijnego została wszczęta przez KE w tej sprawie w marcu 2011 roku.
Pod koniec kwietnia br. Komisja Europejska wyraziła zgodę na rozpoczęcie przez Węgry
negocjacji z MFW ws. nowej pożyczki. Decyzja o wznowieniu rozmów została podjęta po
spotkaniu premiera V. Orbana i J. M. Barroso w Brukseli. Pierwsze negocjacje w tej sprawie
rozpoczęły się w Budapeszcie 17 lipca br.
KE poinformowała (30 maja br.), że zarekomenduje Radzie ECOFIN cofnięcie decyzji o
tymczasowym zawieszeniu wypłat z funduszu spójności dla Węgier. Nie zainicjowała
natomiast procesu zamknięcia procedury nadmiernego deficytu, którą Węgry objęte są od
ośmiu lat. KE stwierdziła, że Węgry, zgodnie z jej zaleceniami, podjęły działania niezbędne
do zredukowania nadmiernego deficytu, w związku z czym w roku bieżącym spełnią
kryterium deficytu na poziomie 2,5%, a w 2013 roku deficyt może pozostać poniżej 3%,
mimo ogólnych złych warunków makroekonomicznych. KE zaznaczyła, że zgodnie z Paktem
Stabilności i Wzrostu, w dalszym ciągu będzie dokładnie śledziła kształtowanie się
węgierskiego budżetu. W konsekwencji 22 czerwca 2012 roku Rada ECOFIN podjęła
decyzję o zniesieniu groźby zawieszenia wypłat z funduszu spójności dla Węgier od 2013
roku.
14
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Informator ekonomiczny o krajach świata
Węgry
W czerwcu br. Komisja Europejska wystosowała pismo do węgierskiego rządu z prośbą o
udzielenie kolejnych wyjaśnień odnośnie przepisów dot. podatków kryzysowych
wymierzonych w sektor telekomunikacyjny i handlu detalicznego. KE bada czy regulacje te
nie naruszają zasady równego traktowania przedsiębiorców krajowych i zagranicznych. KE
sformułowała także zarzut odnośnie do regulacji dotyczących całkowitego (przy spełnieniu
pewnych warunków) zwolnienia z obowiązku opłaty akcyzy przy produkcji destylatów
owocowych („pálinki”). Prawna regulacja tzw. ‘kafeteryjnego’ systemu wynagradzania
również budzi wątpliwości KE. Chodzi o przepisy dot. bonów towarowych (spożywczorestauracyjnych – o nazwie Erzsébet) oraz bonów na usługi rekreacyjno-wypoczynkowe o
nazwie Karta Wypoczynkowa Széchenyiego (tzw. karta SZÉP). Rząd po podwyższeniu z
19,04% do 30,94% stawki podatku dochodowego uiszczanego przez pracodawców
wypłacających część świadczeń pracowniczych w formie bonów, zróżnicował dotychczas
jednolitą stawkę podatkową na bony według emitenta bonu. Od bonów sygnowanych przez
państwo pracodawcy płacą obecnie 30,94% stawkę podatkową, a dla bonów pochodzących od
pozostałych uczestników rynku ustalono stawkę 51,17%.
3.6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze
ekonomicznym
Węgry są członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych od 1955 roku i jej instytucji
stowarzyszonych (ILO, UNESCO, FAO, WHO itp.). W 1982 roku zostały członkiem
Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF), Banku Światowego oraz IFC
(Międzynarodowej Korporacji Finansowej). Ponadto są sygnatariuszami GATT, członkiem
WTO, OECD, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBRD), Światowej
Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). W 1999 roku Węgry przystąpiły do NATO, a
od 2004 roku są członkiem Unii Europejskiej.
Członkostwo Węgier w organizacjach międzynarodowych w kolejności alfabetycznej: ACCT
(obserwator), Grupa Australijska (Australia Group), BIS, CE, CEI, CERN, EAPC, EBRD,
EIB, ESA (państwo współpracujące), UE (nowy członek), FAO, G-9, IAEA, IBRD, ICAO,
ICC, ICCt, ICFTU, ICRM, IDA, IEA, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM,
IPU, ISO, ITU, MIGA, MINURSO, NAM (gość), NATO, NEA, NSG, OAS (obserwator),
OECD, OIF (obserwator), OPCW, OSCE, PCA, SECI, UN, UNCTAD, UNESCO, UNFICIP,
UNHCR, UNIDO, UNOMIG, UPU, WCL, WCO, WEU (stowarzyszony), WFTU, WHO,
WIPO, WMO, WToO, WTO, ZC i wiele innych.
15