Epidemiologia chorób nowotworowych u dzieci

WYBRANE
PROBLEMY
KLINICZNE
Epidemiologia chorób
nowotworowych u dzieci
Anna Balcerska
Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii,
Onkologii i Endokrynologii
Akademii Medycznej w Gdańsku
STRESZCZENIE
Schorzenia nowotworowe u dzieci są rzadką chorobą, ale nadal stanowią drugą co częstości przyczynę zgonów. Od czasu wprowadzenia terapii kompleksowej z zastosowaniem cytostatyków, radioterapii i leczenia chirurgicznego obserwuje się stałą poprawę
przeżywalności. Obecnie wyleczenie uzyskuje 70–80% dzieci rozpoznaniem nowotworu. Jedną z głównych przyczyn niepowodzeń jest późno postawiona diagnoza. Rzadkie
występowanie chorób nowotworowych w populacji dziecięcej i odmienna niż u dorosłych
symptomatologia utrudniają wczesną diagnozę. Odrębność nowotworów dziecięcych wynika ze specyficznej dla tego wieku ich budowy histologicznej.
Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 1, 61–63
słowa kluczowe: częstość zachorowań, wyleczenia chorób nowotworowych
S
chorzenia nowotworowe są uznawa-
co do częstości występowania przyczyną zgo-
ne za jeden z najpoważniejszych pro-
nów (po wypadkach, urazach i zatruciach)
blemów zdrowotnych zarówno w Pol-
wśród populacji dziecięcej [1].
sce, jak i na świecie. Mimo stałej poprawy wy-
Jedną z przyczyn niepowodzeń terapeu-
ników terapeutycznych analizy statystyczne
tycznych w leczeniu choroby nowotworowej
wskazują, iż wśród przyczyn zgonów popu-
jest późno postawiona diagnoza, co jest
lacji dorosłej stanowią numer jeden u kobiet
szczególnie widoczne w onkologii dziecię-
i numer dwa u mężczyzn [1].
cej. Mimo iż od kilkunastu lat w polskich
Choroby nowotworowe
są drugą co do częstości
występowania przyczyną
zgonów wśród populacji
dziecięcej
ośrodkach onkologicznych skupionych
CZĘSTOŚĆ ZACHOROWAŃ I WYNIKI
w „Polskiej grupie ds. leczenia białaczek,
TERAPEUTYCZNE
chłoniaków i guzów litych” osiągane wyni-
Wyniki terapeutyczne w leczeniu choroby
ki terapeutyczne w leczeniu poszczegól-
nowotworowej u dzieci systematycznie się
nych nowotworów nie różnią się od danych
poprawiają i są lepsze niż w populacji doro-
światowych, to do onkologów docierają
słej. Mimo iż obecnie uzyskuje się 70–80%
pacjenci w wyższych stadiach zaawansowa-
wyleczeń, choroby nowotworowe powodują
nia klinicznego, a uzyskiwane wyniki lecze-
nadal śmierć większej liczby dzieci niż inne
nia są relatywnie gorsze od danych europej-
schorzenia. Aktualnie uważa się, iż są drugą
skich i światowych.
Adres do korespondencji:
prof. dr hab. med. Anna Balcerska
Klinika Pediatrii, Hematologii,
Onkologii i Endokrynologii
Akademii Medycznej
ul. Dębinki 7, 80–211 Gdańsk
tel.: (058) 349–28–80
faks: (058) 349–28–63
e-mail: [email protected]
Copyright © 2009 Via Medica
ISSN 1897–3590
61
WYBRANE
PROBLEMY
KLINICZNE
Istniejące trudności diagnostyczne są
nej w klasyfikacji International Classification of
spowodowane rzadkością występowania
Childhood Cancer (ICCC). U dzieci można ob-
choroby nowotworowej u dzieci. Nowotwo-
serwować grupy XI, XII, a także podgrupy VIb
ry dziecięce stanowią 1–1,5 % nowotworów
i VIIb (tab. 2).
występujących w całej populacji. W Polsce
Nowotwory rzadkie występują najczę-
oznacza to występowanie 1100–1200 no-
ściej u młodych dorosłych i stanowią poważ-
wych zachorowań w skali roku [2–4].
ny problem diagnostyczno-terapeutyczny.
ODRĘBNOŚCI NOWOTWORÓW
lat nie obserwuje się wzrostu zachorowań na
DZIECIĘCYCH
choroby nowotworowe w populacji dziecię-
Odmienna budowa histologiczna nowotworów
cej, to stała poprawa wyników leczenia po-
występujących w okresie wieku rozwojowego
zwala przewidywać, iż po 2000 roku wśród
wiąże się z odmienną symptomatologią kli-
osób powyżej 20. roku życia 1/1000 będzie
niczną choroby nowotworowej w porównaniu
byłym pacjentem onkologicznym [4, 7].
Aczkolwiek na przestrzeni ostatnich 20
z populacją dorosłych, co stanowi dodatkowe
utrudnienie dla lekarza pierwszego kontaktu
Tabela 2
we wstępnej diagnostyce choroby [5, 6].
Międzynarodowa Klasyfikacja
Nowotworów Dziecięcych,
zmodyfikowana w celu pokazania
rzadkich nowotworów
Częstość występowania poszczególnych typów nowotworów zawarto w tabeli 1. Chociaż
dokumentuje ona pewne różnice w częstości
występowania poszczególnych typów nowotwo-
„Nowotwory rzadkie”
uważa się guzy pierwotne
o budowie histologicznej
typowej dla wieku
dorosłego
rów na świecie, to nie są one znaczące.
International Classification of Childhood
Cancer (ICCC)
I.
Białaczki
Analizując dane epidemiologiczne, nale-
II.
Chłoniaki
ży także zwrócić uwagę na narastającą liczbę
III.
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego
w populacji dziecięcej i młodych dorosłych
występowania tzw. guzów rzadkich. Opierając
się na kryterium histologicznym za „nowotwory rzadkie” uważa się guzy pierwotne o budo-
IV.
Nowotwory układu współczulnego
V.
Retinoblastoma
VI.
Guzy nerek
wie histologicznej typowej dla wieku dorosłe-
VIa. Guz Wilmsa, rhabdoid and clear cell
sarcoma
go, jak na przykład raki i inne nowotwory po-
VIb. Rak nerki
chodzenia nabłonkowego. Stanowią one
VIc. Inne złośliwe guzy nerek
mniej niż 10% wszystkich przypadków zalicza-
VII.
nych do określonej grupy klinicznej wyróżnio-
Guzy wątroby
VIIa. Hepatoblastoma
VIIb. Hepatic carcinoma
VIIc. Niesklasyfikowane złośliwe nowotwory
wątroby
Tabela 1
VIII. Złośliwe guzy kości
Częstość występowania poszczególnych typów nowotworów
dziecięcych [3, 4]
IX.
Mięsaki tkanek miękkich
X.
Guzy germinalne
XI.
Raki i inne złośliwe nowotwory pochodzenia nabłonkowego
Polska
Europa
t Białaczki
28,7%
33,5%
30%
XIa. Rak kory nadnerczy
t Chłoniaki
14,3%
9,9%
13%
XIb. Raki tarczycy
t Guzy mózgu
16,3%
22,6%
19%
XIc. Rak jamy nosowo-gardłowej
t Układ współczulny
6,6%
6,8%
7%
XId. Czerniak skóry
t Retinoblastoma
2,7%
3,3%
1%
XId. Rak skóry
t Nerki
6,5%
6,9%
7%
XIf.
Inne i niesklasyfikowane raki
t Wątroba
1,5%
0,9%
1%
XII.
Inne i niesklasyfikowane nowotwory
62
Ameryka
www.fmr.viamedica.pl
Anna Balcerska
Epidemiologia chorób nowotworowych
u dzieci
PIŚMIENNICTWO
1.
2.
Zatoński W.A., Didkowska J. Epidemiologia złośli-
5.
zdrowotnej w leczeniu nowotworów. W: Choroby
logia kliniczna. Wyd. Borgis, Warszawa 2001; 22–51.
układu krwiotwórczego, choroby nowotworowe.
Durnow I. Epidemiologia guzów nowotworowych
Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
2005; 303–308.
w Polsce. W: Bożek J. (red.). Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu nowotworów u dzieci. Wyd.
3.
6.
Matysiak M. Rola lekarza rodzinnego w opiece
PZWL, Warszawa 1981; 11–15.
nad dzieckiem z choroba nowotworową. W: He-
Woźniak W. Nowotwory lite u dzieci. W: Krzakow-
matologia w praktyce pediatrycznej. Wyd. PZWL,
Warszawa 2002; 127–128.
ski M. (red.). Onkologia kliniczna. Wyd. Borgis,
Warszawa 2001; 1387–1423.
4.
Balwierz W. Rola lekarza podstawowej opieki
wych nowotworów. W: Krzakowski M. (red.). Onko-
7.
Balcerska A., Bień E., Stachowicz-Stencel T. No-
Balcerska A. Wybrane zagadnienia z hematolo-
wotwory rzadkie. W: Chybicka A., Sawicz-Birkow-
gii i onkologii wieku rozwojowego. Wyd. Akade-
ska K. (red.). Onkologia i hematologia dziecięca.
mia Medyczna w Gdańsku 2004; 7–9.
Wyd. PZWL, Warszawa 2008; 532–551.
Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 1, 61–63
63