pobierz prezentację w PDF

Podróż służbowa
Paweł Korus
radca prawny
partner
A. Sobczyk i Współpracownicy
Art. 775. § 1 KP
Pracownikowi wykonującemu na polecenie
pracodawcy
zadanie
służbowe
poza
miejscowością, w której znajduje się siedziba
pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy
przysługują należności na pokrycie kosztów
związanych z podróżą służbową.
W przepisie nie chodzi o siedzibę w rozumieniu prawa
gospodarczego, częstokroć znacznie oddaloną od
placówki zatrudnienia. Nie chodzi także o siedzibę centrali
operacyjnej pracodawcy, która może znajdować się w
innej miejscowości niż miejsce zarejestrowania podmiotu.
Za siedzibę pracodawcy w rozumieniu celu analizowanego
przepisu uznać należy każdą placówkę zatrudnienia, w
której zatrudniony jest pracownik. Przy takiej wykładni
przemieszczanie się pracownika w związku z
wykonywaniem
obowiązków
pracowniczych
po
miejscowości, w której znajduje się jego placówka
zatrudnienia, niezależnie od tego, czy w miejscowości
takiej jest zarejestrowana także siedziba pracodawcy, nie
jest podróżą służbową, lecz pracą.
Zwrot „stałe miejsce pracy” odnieść należy do sytuacji, w
której miejsce stałego świadczenia pracy jest inne niż
siedziba pracodawcy w zaprezentowanym wyżej tego
słowa znaczeniu lub nie ogranicza się wyłącznie do
siedziby. Dotyczyć to będzie np. miejsca pracy
określonego obszarem geograficznym poza siedzibą
pracodawcy lub pracy, której wykonywanie w siedzibie
pracodawcy towarzyszy jednak stałe wyjeżdżanie w tzw.
teren. W takim przypadku podróżą służbową byłoby
wykonywanie na polecenie pracodawcy pracy, ale dopiero
poza stałym obszarem zatrudnienia. Przemieszczanie się
w celu wykonywania obowiązków zawodowych w ramach
tego obszaru nie nosiłoby cech podróży służbowej, lecz
byłoby wykonywaniem pracy w całości wliczanym do
czasu pracy (por. A. Sobczyk „Zasady prawnej regulacji
czasu pracy” ABC 2005).
Stałe przemieszczanie się z jednego do innego miejsca
(miejscowości) przez tzw. pracowników mobilnych stanowi
integralny element sposobu wykonywania przez nich pracy w
ramach
"ruchomego",
"zmiennego"
miejsca
pracy,
obejmującego pewien obszar (por. uchwałę (7) SN z
19.11.2008 r., I PZP 4/08). W związku z tym pracownicy,
których praca z istoty polega na przemieszczaniu się na
pewnym obszarze, nie odbywają podróży służbowych (por.
wyrok SN z 30.9.1976 r., I PR 115/76). Sąd Najwyższy przyjął
takie wyłączenie odnośnie do przedstawicieli handlowych (por.
wyrok z 3.12.2008 r., I PK 107/08,), innych pracowników,
których praca polega na świadczeniu usług dla kontrahentów
pracodawcy (wyrok z 16.11.2009 r., II UK 114/09) lub na
utrzymywaniu kontaktów z kontrahentami i pozyskiwaniu
nowych klientów, których wyboru dokonuje każdorazowo sam
pracownik w ramach uzgodnionego rodzaju pracy (wyrok SN z
11.4.2001 r., I PKN 350/00).
Ze względu na przedmiot podróży służbowej istotne jest
to, że pracownik ma wykonać czynności pracownicze
wyznaczone do zrealizowania w poleceniu pracodawcy,
które nie powinny należeć do zwykłych, umówionych
czynności pracowniczych. Wychodząc z tego założenia, SN
stwierdził, że pracownik przedsiębiorstwa budowlanego
realizującego inwestycje w różnych miejscowościach
może mieć w umowie o pracę określone miejsce
wykonywania pracy (art. 29 § 1 pkt 2 KP) jako miejsce,
gdzie pracodawca prowadzi budowy lub innego rodzaju
stałe prace, ewentualnie ze wskazaniem, na jakim
obszarze. Wówczas to miejsce spośród określonych w
umowie o pracę, w którym przez dłuższy czas,
systematycznie pracownik świadczy pracę, jest
każdorazowo jego stałym miejscem pracy w rozumieniu
art. 775 § 1 KP (por. uchwałę SN z 9.12.2011 r., II PZP
3/11).
Sąd Najwyższy przyjął, że pracownik może mieć stałe i niestałe
(ruchome, zmienne) miejsce pracy, a wskazanie ruchomego (w istocie zmiennego) miejsca pracy jest dopuszczalnym sposobem umownego
określenia miejsca wykonywania pracy obok określenia tego miejsca
jako punkt lub obszar geograficzny (por. wyrok SN z 19.3.2008 r., I PK
230/07). Można wskazać jako miejsce wykonywania pracy (art. 29 § 1
pkt 2 KP) - obok stałego miejsca - także niestałe miejsca pracy,
zmieniane ze względu na rodzaj pracy świadczonej przez pracownika
oraz naturę działalności prowadzonej przez pracodawcę i związaną z nią
rzeczywistą potrzebę gospodarczą. Ruchome (zmienne) miejsce pracy
może na przykład zostać określone wówczas, gdy pracodawca prowadzi
budowy lub podobnego rodzaju działalność. Jeżeli ruchome miejsce
pracy zostało właściwie określone w umowie, to stałymi miejscami
pracy w rozumieniu art. 775 § 1 KP są poszczególne, konkretne miejsca,
do których (w granicach umowy o pracę i w ramach określonego w niej
ruchomego miejsca pracy) pracownik zostaje skierowany w celu stałego
świadczenia umówionego rodzaju pracy. Pracownik, którego miejsce
pracy określono w taki sposób, jest w podróży służbowej tylko
wówczas, gdy otrzymał krótkotrwałe zadanie wykonania pracy poza
takim stałym miejscem pracy, a także w czasie dojazdu do tego nieokreślonego w umowie o pracę - miejsca i powrotu z niego.
Czym innym jest wykonywanie pracy za
wynagrodzeniem i czym innym podróż służbowa,
gdyż diety i inne świadczenia przysługujące z
tytułu tej podróży nie stanowią wynagrodzenia
za pracę lecz inne świadczenia związane z pracę
(wyrok SN z 17.02.2012 r. III UK 54/11).
Stwierdzić należy, że dieta nie jest
wynagrodzeniem za pracę i nie podlega ochronie
z art. 87 § 1 k.p. (wyrok SN z 10.01.2007 r. III PK
90/06).
Art. 505. KC Nie mogą być umorzone przez
potrącenie:
1)
wierzytelności nie ulegające zajęciu;
Zajęcie jest czynnością egzekucyjną. Zatem
wierzytelność niepodlegająca egzekucji nie może
również ulegać zajęciu (wyrok SN z 19.04.1996 r. I
CRN 52/96) .
Art. 831. § 1 KPC Nie podlegają egzekucji:
1)
sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane
na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach
służbowych;
Wszelkie przejazdy pracownika, wykonującego pracę
w terenie, z miejsca zakwaterowania do miejsca
pracy i z powrotem są objęte czasem pracy,
pozostaje on bowiem w czasie tych przejazdów w
dyspozycji zakładu pracy (wyrok SN z 27.05.1978 r. I
PR 31/78). .
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 grudnia 2008 r., II
PK 107/08 - niepubl. - uznał, że przedstawiciel
handlowy wykonujący obowiązki pracownicze na
pewnym obszarze geograficznym, nie mając stałego
miejsca pracy, nie przebywa w podróży służbowej.
Czas pracy takiego pracownika może być liczony od
chwili wyjścia z domu do chwili powrotu do domu
Projekt rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości oraz
warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w
państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej
na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.
§ 3 ust. 2. Zwrotu kosztów przejazdu dokonuje się w wysokości
udokumentowanej biletami lub fakturami obejmującymi cenę
biletu środka transportu, wraz ze związanymi z nimi opłatami
dodatkowymi, w tym miejscówkami, z uwzględnieniem
posiadanej przez pracownika ulgi na dany środek transportu,
bez względu na to, z jakiego tytułu ulga przysługuje.
§ 5 ust. 2. Do rozliczenia kosztów podróży służbowej
pracownik załącza dokumenty, w szczególności rachunki,
faktury lub bilety potwierdzające poszczególne wydatki, z
wyjątkiem diet oraz wydatków objętych ryczałtami. Jeżeli
przedstawienie dokumentu nie jest możliwe, pracownik składa
pisemne oświadczenie o dokonanym wydatku i przyczynach
braku jego udokumentowania.
§ 4 ust. 1. Pracownikowi, który w czasie podróży
służbowej krajowej lub zagranicznej poniósł inne
niezbędne wydatki związane z tą podróżą,
określone lub uznane przez pracodawcę, zwraca
się je w udokumentowanej wysokości.
ust. 2. Wydatki, o których mowa w ust.1,
obejmują w szczególności opłaty za bagaż,
przejazd drogami płatnymi i autostradami, postój
w strefie płatnego parkowania, miejsca
parkingowe oraz inne niezbędne wydatki
wiążące się bezpośrednio z odbywaniem podróży
służbowej.
§ 7 ust. 1. Dieta w czasie podróży krajowej jest
przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów
wyżywienia i wynosi 30 zł za dobę podróży.
ust. 4. Kwotę diety, o której mowa w ust. 1,
zmniejsza się o koszt otrzymanego bezpłatnego
wyżywienia przyjmując, że każdy posiłek stanowi
odpowiednio:
1) śniadanie - 25% diety;
2) obiad - 50% diety;
3) kolacja - 25% diety.
ust. 5. W przypadku korzystania przez pracownika z
usługi hotelarskiej, w ramach której zapewniono
wyżywienie, przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.
§ 9 ust. 1. Za nocleg podczas podróży krajowej w
hotelu lub innym obiekcie świadczącym usługi
hotelarskie pracownikowi przysługuje zwrot
kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem,
jednak nie większej za jedną dobę hotelową niż
dwudziestokrotność stawki diety.
ust. 2. W uzasadnionych przypadkach
pracodawca może wyrazić zgodę na zwrot
kosztów noclegu stwierdzonych rachunkiem w
wysokości przekraczającej limit, o którym mowa
w ust. 1.
§ 13 ust. 2. Dieta przysługuje w wysokości
obowiązującej dla docelowego państwa podróży
zagranicznej. W przypadku podróży zagranicznej
odbywanej do dwóch lub więcej państw
pracodawca może ustalić więcej niż jedno
państwo docelowe.
§ 22. W przypadku odbywania podróży
zagranicznej w połączeniu z przejazdem na
obszarze kraju, przepisy rozdziału 2 stosuje się
odpowiednio.
W świetle art. 775 § 3-4 Kodeksu pracy pracodawcy spoza sfery
budżetowej mogą ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania
pracownikom należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i
poza jego granicami - w tym także diet - w drodze postanowień układu
zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę, jeżeli
pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest
obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. Jeśli zatem
pracodawca ureguluje w regulaminie wynagradzania/układzie
zbiorowym pracy problematykę należności za podróże służbowe,
pracownik będzie uprawniony do zwrotu poniesionych wydatków na
warunkach określonych w regulacjach zakładowych bądź na warunkach
określonych w umowie o pracę.
Dieta z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju przyjęta w
regulaminie wynagradzania obowiązującym u prywatnego pracodawcy
może być równa diecie z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju
ustalonej w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy dla
pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej (wyrok SN z 10.01.2007 r. III PK 90/06)