Zagadnienia do zajęć z historii powszechnej średniowiecza

Zagadnienia do zajęć z historii powszechnej średniowiecza
Temat I. Europa barbarzyńska.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Geneza wędrówki ludów.
Sytuacja w Cesarstwie Rzymskim w III-IV w. n. e.
Kim byli „barbarzyńcy”?
Ekspansja ludów barbarzyńskich w Europie.
Pierwsze „państwa barbarzyńskie”.
Skutki wędrówki ludów.
Obowiązujące pojęcia: Cesarstwo Rzymskie, kolonat, barbarzyńcy, barbaryzacja, limes, Goci,
Wizygoci, Ostrogoci, Alemanowie, Fryzowie, Frankowie, Wandalowie, wandalizm, Hunowie,
„państwo boże”
Temat II. Bizancjum.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Geneza Cesarstwa Wschodniego.
Struktura społeczna.
Gospodarka.
Główne kierunki ekspansji politycznej.
Rządy Justyniana I.
Kultura Bizancjum.
Temat III. Mechanizmy kształtowania się społeczeństwa feudalnego.
1. Przyczyny powstania zależności feudalnych:
a.) społeczne,
b.) ekonomiczne,
c.) polityczne,
d.) ideologiczne.
2. Geneza systemu feudalnego; procesy kształtowania się społeczeństwa feudalnego.
3. Obowiązujące pojęcia: feudalizm, system patrymonialny, wasal, senior, suzeren, beneficjum,
lenno (feudum), domena, honory, alodium, immunitet, inwestytura, precaria, homagium (hołd
lenny), komendacja, felonia, fidelitas, konsylium, renta feudalna i jej rodzaje (czynsz,
pańszczyzna, danina), dziesięcina.
4. Struktura organizacyjna systemu feudalnego (zależności pomiędzy poszczególnymi elementami
systemu). Obowiązki wasala wobec seniora i zależności senior – wasal.
5. Szczegółowa analiza tekstu źródłowego: zwrócić uwagę na autora tekstu.
Temat IV. Świat arabski. Powstanie islamu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Warunki geograficzne Półwyspu Arabskiego.
Islam jako religia. Religie mające wpływ na proces kształtowania się islamu.
Mahomet i jego życiorys. Jaki był wpływ (CV Mahometa) na kształtowanie się nowej religii?
Cechy charakterystyczne islamu. Warunki konieczne do zbawienia. Praktyki religijne.
Rozprzestrzenianie się islamu. Główne kierunki podbojów Arabów.
Pojęcia: Arabowie, Beduini, islam, muzułmanin, Mahomet, Allach, Koran, sunna, szyici,
sunnici, ramadan, hadżdż, dżihad, hidżra, haradż, kalif, kalifat, ikta, wezyr, dywan, emir, imam,
ajatollah, meczet, minaret, Abbasydzi, Omajjadzi.
Temat V. Rozwój terytorialny i rola polityczna państwa Franków.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Przodkowie Karolingów. Rola arystokracji rodowej wśród Franków.
Austazja i Neustria. Znaczenie tych krain w procesie kształtowania się państwa frankijskiego.
Pierwsze próby sięgnięcia po władzę Karolingów. Zamach Grimoalda; Pepinidzi u władzy.
Sąsiedzi Franków: Fryzowie i Alemani. Misje chrystianizacyjne na tych terenach.
Panowanie Karola Młota (714 – 741).
Odsunięcie Merowingów od władzy. Usankcjonowanie „przewrotu”. Sakra.
Panowanie Karola Wielkiego: podboje Karola Wielkiego (główne etapy), droga do korony
cesarskiej.
8. renesans karoliński.
9. Pojęcia: Merowingowie, Karolingowie, Longobardowie, majordom, sakra, Frankowie, Berberowie,
Arabowie, Alemani, Fryzowie, Państwo Kościelne, ikonoklastyzm (obrazoburstwo), egzarchat,
trivium, quadrivium.
Temat VI. Świt narodów europejskich.
1. Monarchia Karola Wielkiego po śmierci Cesarza.
2. Podział państwa Karolingów. Traktat w Verdun.
3. Czynniki jednoczące i początki świadomości państwowej na ziemiach późniejszej Italii, Francji i
Niemiec.
4. Rządy poszczególnych dynastii w/w krajów.
5. Społeczeństwo i gospodarka przełomu IX i X wieku.
Temat VII i VIII. Słowianie – państwo Samona, Państwo Wielkomorawskie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Słowianie i ich geneza.
Wędrówki Słowian. Podział Słowian.
Geneza państwa Samona: koncepcje na temat pochodzenia Samona.
Państwo Wielkomorawskie – rozkwit i upadek.
Życiorys Konstantyna (Cyryla) i Metodego.
Misja chrystianizacyjna tychże na Morawach.
Pojęcia: Słowianie (Wschodni, Południowi, Zachodni), Awarowie, Wenedowie, Samon, Konstantyn
(Cyryl), Metody, liturgia słowiańska, cyrylica, głagolica, filioque.
Temat IX. Formowanie się państwa ruskiego.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Powstanie państwa ruskiego w relacji Nestora.
Plemiona zamieszkujące ziemie ruskie.
Ziemie ruskie przed pojawieniem się Waregów. Relacje arabskie.
Polityczno – ekonomiczne położenie Rusi. Stosunki z Bizancjum.
Kwestia założenia Nowogrodu.
Chrzest Rusi i jego znaczenie.
Pojęcia: Nestor, al – Gaihani, ibn – Haukal, Słoweni, Krywicze, Połoczanie, Dregowicze,
Drewlanie, Polanie, Siewierzanie, Radymicze, Wiatycze, Dulebowie, Ulicze, Tywercy, Waregowie,
Wikingowie, Ruryk, Oleg, Olga, Igor, Włodzimierz Wielki (Święty).
Temat X. Normanowie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Normanowie, kim byli?
Główne siedziby Normanów.
Przyczyny podbojów normańskich.
Główne kierunki podbojów.
Przebieg i skutki pojawienia się Normanów w Europie.
„Egzotyka” normańska. Czym szokowali?
Kultura Normanów.
Pojęcia: Wikingowie, Normanowie, Waregowie, Wilhelm Zdobywca, Harald Hardraade, Danegeld,
„Domesday Book”
Temat XI. Colloquium.