oldenburgowie - krolewskie

Transkrypt

IV.
OLDENBURGOWIE
C HRYSTIAN I ( S . 101)
J AN (H ANS ) ( S . 107) ◊ C HRYSTIAN II ( S . 110)
F RYDERYK I ( S . 113) ◊ C HRYSTIAN III ( S . 122)
F RYDERYK II ( S . 142) ◊ C HRYSTIAN IV ( S . 146)
F RYDERYK III ( S . 153) ◊ C HRYSTIAN V ( S . 162)
F RYDERYK IV ( S . 168) ◊ C HRYSTIAN VI ( S . 171)
F RYDERYK V ( S . 173) ◊ C HRYSTIAN VII( S . 179)
F RYDERYK VI ( S . 181) ◊ C HRYSTIAN VIII ( S . 184)
F RYDERYK VII ( S . 186)
99
TABLICA
KRÓLEWSKIE
II. PRZODKOWIE
RODY C
DHRYSTIANA
ANII
I
Egilmar I, hrabia w Lerigau († 1108) × Rycheza N
Egilmar II, hrabia w Lerigau († przed 1145) × Eilika, córka Henryka, hrabiego Rietberg
Chrystian I, hrabia Aldenburga (Oldenburga) († 1167)
× Kunegunda (z Versfleth lub ze Stotel)
Henryk I, hrabia Ammerland
następnie hrabia Rietberg († 1167)
potomstwo wygasło w XIV w.
Maurycy I, hrabia Oldenburga († przed 1209) × Salomea z Wickerode († po 1221)
Chrystian III, hrabia Oldenburga (wzmiankowany 1209-33)
× Agnieszka (z Isenbergu)
Otto I, hrabia Oldenburga († przed 1256)
× Matylda z Wöltingerode i Woldenbergu
potomstwo
Jan I, hrabia Oldenburga († 1262 lub później) × Rycheza, córka Henryka, hrabiego Hoya († przed 1270)
Chrystian IV, hrabia Oldenburga, od podziału na Oldenburgu
(† 1285/87) × 1. Jadwiga (wzmiankowana 1270)
× 2. Jutta (z Bentheim) († ok. 1287)
Otto II, hrabia Oldenburga,
od podziału na Delmenhorst († 1304)
× Oda N († ok. 1291)
linia na Delmenhorst, wygasła w 1436
2. Jan II, hrabia Oldenburga († 1314/16)
× 1. przed 1294 Elżbieta, córka Jana, księcia brunszwickiego na Lüneburgu († 1294/98)
× 2. po 1298 Jadwiga, córka Konrada z Diepholz
1. Chrystian VII, hrabia
Oldenburga († po V 1323)
żonaty, bezpotomny
1. Jan IV, hrabia Oldenburga
(wzmiankowany 1302-45)
× Matylda (Mechtylda) N
Jan V, hrabia Oldenburga († po 1356) × NN
2. Konrad I, hrabia Oldenburga († 1350)
× Ingeborga, córka Gerharda III, hrabiego
Holsztynu na Segebergu (zob. s. 66)
Chrystian XI, hrabia Oldenburga
(† 1399/1403)
× przed VIII 1377 Agnieszka,
córka Dytryka V, hrabiego Honstein
Konrad III, hrabia Oldenburga († po 1357)
bezpotomny
Maurycy III, hrabia Oldenburga († 1420)
× przed III 1399 Elżbieta, córka Magnusa II,
księcia brunszwickiego na Lüneburgu († 1420)
(córki)
Dytryk, hrabia Oldenburga
ojciec Chrystiana I (zob. s. 101)
100
OLDENBURGOWIE
CHRYSTIAN I
O J C I E C : Dytryk
Zwany Szczęśliwym (Fortunatus), był młodszym synem Chrystiana XI, hrabiego Oldenburga, i jego żony Agnieszki z Honstein (zob. Tablica II, s. 100). Urodził się zapewne ok. 1390 r. Po
śmierci kuzyna, Maurycego III (1420), został hrabią Oldenburga,
a po wygaśnięciu młodszej linii rodu w 1436 r. odziedziczył także
Delmenhorst. Za panowania Eryka VII Pomorskiego, jako daleki
potomek królów Eryka IV oraz Waldemara Birgerssona (zob. ss.
65 i 66 w biogr. Eryka IV), był jednym z pretendentów do tronów Danii oraz Szwecji. Zmarł 14 II 1440 r. na zamku w Delmenhorst i spoczął w kościele św. Lamberta w Oldenburgu
(Dolna Saksonia).
Pierwszą jego żoną została Adelajda (zm. przed 1423), córka
Ottona V, hrabiego Oldenburga na Delmenhorst, i jego żony
Ryszardy (Rychildy), córki Mikołaja I, hrabiego Tecklenburga –
małżeństwo to pozostało jednak bezdzietne. Po śmierci Adelajdy
Dytryk ożenił się (krótko po 23 XI 1423) z Jadwigą, hrabianką
holsztyńską.
M A T K A : Jadwiga
Była ona córką Gerharda VI, hrabiego Holsztynu na Rendsburgu
oraz księcia Szlezwiku z dynastii Schaumburgów, w szóstym stopniu potomka króla Eryka V, i jego żony Katarzyny (Elżbiety),
córki Magnusa II Torquatusa, księcia brunszwickiego na Lüneburgu (zob. ss. 77 i 78 w biogr. Eryka V). Urodziła się ok. 1398 r.
i między 18 V 1411 a 18 IV 1417 r. poślubiła Baltazara, pana
Werle na Güstrowie i Goldbergu oraz księcia Wenden (zm. 5 IV
1421), syna Wawrzyńca (Lorenza), pana Werle na Güstrowie z dynastii meklemburskiej, i Matyldy (Mechtyldy), córki Mikołaja IV,
pana Werle na Parchimiu; Baltazar był wdowcem po Eufemii (zm.
1416), córce Magnusa I, księcia meklemburskiego (bezdzietni).
Jadwiga zmarła w 1436 r. i została pochowana w kościele św.
Lamberta w Oldenburgu (Dolna Saksonia).
101
KRÓLEWSKIE RODY DANII
R O D Z E Ń S T W O {1 – 3} : Y
1 Adelajda
Pierwszym jej mężem został przed 15 XI 1439 r. Ernest III, hrabia Honstein na Klettenbergu (zm. Turnier 1454), zaś po jego śmierci, przed 7 V
1457 r., wyszła za Gebharda VI, hrabiego (Graf und Herr) Mansfeld
(ur. zapewne ok. 1429, zm. 14 IX 1492), syna Gebharda V i jego żony
Urszuli, córki Günthera XXXII, hrabiego Schwarzburga na Wachsenburgu ; ich dziećmi byli :
1 Filip (zm. przed 1492).
2 Małgorzata (ur. 1458/60, zm. 1531) ; żona Ernesta I, hrabiego Mansfeld na Hinterort (zm. 1506), a następnie Henryka XXIII, pana Reuss
na Weida (zm. 1531).
3 Katarzyna (zm. 1484).
Adelajda zmarła w bliżej nieznanym czasie po 1458/60 r.
2 Maurycy IV (V)
Urodził się w 1428 r. Po śmierci ojca (1440) wspólnie z braćmi objął
rządy w hrabstwie oldenburskim. Po powołaniu starszego brata Chrystiana na tron Danii i jego zrzeczeniu się praw do ojcowizny (1448)
odziedziczył Delmenhorst, a w latach 1450–56 był kanonikiem w Kolonii i Bremie. Zmarł 9 VIII 1464 r. i został pochowany w Hude koło
Oldenburga (Dolna Saksonia).
Żoną Maurycego IV (V) została w 1458 r.:
Katarzyna
Wywodziła się z rodu Hoya, jednak jej dokładna filiacja nie została ustalona. Zmarła w 1465 r.
Potomstwo {(i) – (iii)}:
(i) Adelajda
Urodziła się ok. 1460 r. Poświęciła się służbie Kościołowi, była
kanoniczką w Bassum koło Diepholz (Dolna Saksonia). Zmarła
w Holsztynie, jednak data jej śmierci nie jest znana.
(ii) Jakub
Urodził się 24 VIII 1462 r. Po śmierci ojca (1464) został hrabią
Oldenburga na Delmenhorst, lecz z uwagi na małoletniość do
1482 r. pozostawał pod opieką regencyjną stryja Gerharda II (VI).
Utonął 25 VII/29 X 1484 r. podczas morskiej podróży z Bergen.
(iii) Jadwiga
Urodziła się ok. 1463 r. Była mniszką w Blankenburgu (Turyngia)
i zmarła w bliżej nieznanym czasie w Holsztynie.
3 Gerhard II (VI)
Zwany Mężnym oraz Walecznym, znany jest także pod duńską wersją
imienia: Gerd. Urodził się w 1430 r. Po śmierci ojca w 1440 r. wspólnie
ze starszymi braćmi został hrabią Oldenburga, zaś po zrzeczeniu się
102
OLDENBURGOWIE
przez najstarszego Chrystiana praw do ziem dziedzicznych (1448) otrzymał część ojcowizny ze stolicą w Oldenburgu (Dolna Saksonia). Po
śmierci starszego brata Maurycego IV (V) (1464) objął opiekę nad małoletnim bratankiem Jakubem i regencję w Delmenhorst, którą sprawował
oficjalnie do 1476 r., a faktycznie do 1482 r. W tym samym roku abdykował na rzecz synów, sam natomiast wyruszył na pielgrzymkę do Santiago de Compostela. Zmarł w trakcie drogi powrotnej 22 II 1500 r. podczas przeprawy przez Pireneje.
Żoną Gerharda II (VI) została między 28 II a 2 II 1453 r.:
Adelajda
Była ona córką Ottona VII (lub Mikołaja II), hrabiego Tecklenburga,
potomka bocznej linii dynastii meklemburskiej. Zmarła 2 III 1477 r.
i została pochowana w kościele św. Lamberta w Oldenburgu (Dolna
Saksonia).
Potomstwo ( l i ni a Ol d e nbu r g - De l me nhor s t ) {(i) – (xi)}:
(i) Gerhard
Urodzony zapewne ok. 1454 r., zmarł w 1470 r. lub po tej dacie.
(ii) Dytryk
Urodzony zapewne ok. 1456 r., zmarł w 1463 r. lub później.
(iii) Adolf
Urodził się w 1458 r. Od abdykacji ojca (1482 lub 1483) wspólnie z braćmi władał w Oldenburgu, a po śmierci kuzyna Jakuba
(1484) odziedziczył Delmenhorst. Poległ pod Dithmarschen 17
II 1500 r. Nie był żonaty i nie pozostawił potomków.
(iv) Chrystian
Urodził się w 1459 r., w 1482 (1483) r. został wraz z braćmi hrabią Oldenburga. Zmarł bezżennie i bezpotomnie (27 V) 1492 r.
(v) Jan XIV (V)
Urodził się w 1460 r. Po abdykacji Gerharda II (VI) (1482 lub
1483) wraz z braćmi podzielił się władzą nad ojcowizną, zaś po
śmierci starszego brata Adolfa w 1500 r. objął także rządy w Delmenhorst. Zmarł 10 II 1526 r. w Oldenburgu (Dolna Saksonia)
i spoczął w tamtejszym kościele pw. św. Lamberta.
Żoną Jana XIV (V) została 20 VI 1498 r. w Gandersheim:
Anna
Była córką Jerzego I, księcia Anhaltu na Zerbst z dynastii askańskiej, i jego czwartej żony Anny, córki Albrechta III (VIII), hrabiego Lindau (Lindow) i Ruppin. Zmarła 10 X 1531 r.
Potomstwo {(a) – (e)}:
(a) Jan XV (VI) (ur. 21 VII 1500, zm. 16 I 1548). Po śmierci
ojca (1526) wspólnie z braćmi panował w Oldenburgu-Delmenhorst. Bezżenny i bezpotomny.
103
(vi)
(vii)
(viii)
(ix)
(x)
(xi)
(b) Anna (ur. 14 XI 1501, zm. 10 XI 1575). 6 III 1530 r. poślubiła Enno II, hrabiego Fryzji Wschodniej (Ostfrieslandii) w latach 1532–40 (ur. VIII 1505, zm. 24 IX 1560), syn Edzarda
I, hrabiego Fryzji Wschodniej z rodu Cirksenów, i jego żony
Elżbiety, córki Jana I, hrabiego Rietberg (potomstwo).
(c) Jerzy (ur. 1503, zm. 21 I 1551). Od śmierci ojca w 1536 r.
wraz z braćmi panował w Oldenburgu-Delmenhorst. Bezżenny i bezpotomny.
(d) Krzysztof (ur. 1504, zm. 4 VIII 1566). Od śmierci ojca (1536)
wspólnie z braćmi panował w Oldenburgu-Delmenhorst,
dzierżył ponadto godność kanonika w Bremie i w Kolonii.
W 1533 r. był kontrkandydatem Chrystiana III do duńskiego tronu (zob. s. 122).
(e) Antoni (ur. 1505, zm. 22 I 1573). Hrabia Oldenburga na Delmenhorst (najpierw wspólnie ze starszymi braćmi, od 1566 r.
samodzielnie).
Jego żoną została 1 I 1537 r. Zofia (zm. 13 V 1571), córka
Magnusa I, księcia saskiego na Lauenburgu z dynastii askańskiej, i jego żony Katarzyny, córki Henryka I, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel. Ich potomkowie wygaśli w linii
męskiej w drugiej połowie XVII w.
Otto
Urodził się zapewne ok. 1460/68 r. Poświęcił się służbie kościelnej, w 1489 r. został kanonikiem w Kolonii, a w 1492 r. w Bremie. Ponadto władał w wydzielonej części ojcowizny z Wardenburgiem i Hundsmöll. Poległ pod Dithmarschen 17 II 1500 r.
Elżbieta
Urodziła się w 1468 r. Była kanoniczką w opactwie Herford
(Westfalia). Zmarła podczas epidemii dżumy w 12 IX 1505 r.
Anna
Urodziła się w 1469 r., a zmarła podczas zarazy 27 IX 1505 r.
Irmgarda
Krótko po 8 X 1498 r. (data kontraktu małżeńskiego) wyszła za
mąż za Hero Ommkena z Dornum, naczelnika w Esens, Wittmund
i Stedesdorf (zm. po 1518). Zmarła w 1518 r. lub później.
Jadwiga
Krótko po 28 III 1498 r. (data kontraktu małżeńskiego) poślubiła
Edo Wimmekena z Jever (zm. 21 V 1511). Zmarła 22 II 1502 r.
Adelajda
Krótko po 10 VII 1503 r. (data kontraktu małżeńskiego) została
żoną Dytryka III, pana na Pszczynie (Pless) (zm. 1543 lub później). Zmarła w 1513 r.
104
OLDENBURGOWIE
CHRYSTIAN I
Na świat przyszedł w 1425 lub 1426 r. Po śmierci ojca (1440) wespół z młodszymi braćmi został hrabią Oldenburga jako Chrystian XIV
(VIII). Wobec bezpotomnej śmierci Krzysztofa III Bawarskiego
(1448) i odmowy wuja, hrabiego Holsztynu Adolfa XI, 1 IX 1448 r.
w Haderslev (niem. Hadersleben) duńska Rada Państwa (Riksrad)
ogłosiła go królem Danii, a 15 VI 1449 r. to samo uczynił norweski
Riksrad; 3 VII 1449 r. podpisał artykuły elekcyjne (håndfæsting) i 28
X tego roku został koronowany w kopenhaskim kościele Panny Marii (obecnej katedrze) przez arcybiskupa Lund Tuve Nielsena. Jesienią 1449 utracił władzę w Norwegii na rzecz Karola II Knutssona,
lecz 3 VII 1450 r. ponownie zasiadł na tamtejszym tronie i 29 VII
tego roku został koronowany w katedrze w Trondheim przez Marcellusa de Niveriis, biskupa Skálholt. 24 VI 1457 r. w Sztokholmie
został obwołany królem Szwecji, 28 VI tego roku przy Kamieniach
z Mora pod Uppsalą uroczyście wyniesiono go na tron, a następnego dnia arcybiskup Jöns Bengtsson Oxenstierna dopełnił w katedrze uppsalskiej aktu koronacji Chrystiana i jego małżonki Doroty.
Po śmierci hrabiego Adolfa XI, 2 III 1460 r. w Ribe został wybrany
księciem Szlezwiku i hrabią Holsztynu (który dekretem cesarza Fryderyka III z 14 III 1474 r. został podniesiony do rangi księstwa).
W 1464 r. Karol II Knutsson zdołał odzyskać tron szwedzki, lecz
w roku następnym ponownie został wygnany przez Oldenburga ;
ostatecznie w 1467 r. Chrystian I musiał odstąpić Szwecję Karolowi
II, jednak do końca życia wysuwał do niej pretensje i posługiwał się
szwedzkim tytułem królewskim.
Żoną Chrystiana I została 28 X 1449 r. w kościele Panny Marii
w Kopenhadze :
Dorota
Była ona wdową po jego poprzedniku na skandynawskim tronie,
Krzysztofie III Bawarskim (jej wcześniejsze losy zob. s. 96). 29 VI
1457 r. w katedrze w Uppsali została wraz z drugim mężem powtórnie ukoronowana na królową-małżonkę Szwecji przez arcybiskupa Jönsa Bengtssona Oxenstiernę. Zmarła 10 lub 25 XI 1495 r.
na zamku w Rosklide (wyspa Zelandia, Dania) i spoczęła u boku
Chrystiana w kaplicy Trzech Króli (nazwanej w późniejszym czasie
imieniem Chrystiana I) w tamtejszej katedrze.
Potomstwo:
1 Olaf
Urodził się 27 lub 29 IX 1450 r. i zmarł w następnym roku.
105
2 Kanut
Urodził się w 1451, a umarł w 1455 r.
3 J AN (H ANS ) (zob. s. 107).
4 Małgorzata
Urodziła się 23 VI 1456 r., a 10 lub 13 VII 1469 r. w opactwie
Holyrood w Edynburgu wyszła za mąż za Jakuba III, króla Szkocji od 1460 r. (ur. St Andrews lub Stirling V lub 10 VII 1452, zamordowany przez nieznanych sprawców 11 VI 1488 w Miltown
podczas ucieczki z pola bitwy pod Bannockburn), syna Jakuba II,
króla Szkocji z dynastii Stewartów (Stuartów), i jego żony Marii,
córki Arnolda z Egmond, księcia Geldrii. Miała z nim następujące potomstwo:
1 Jakub IV, król Szkocji (ur. 1473, poległ pod Flodden 1513);
jego żoną została w 1503 r. Małgorzata (ur. 1489, zm. 1541),
córka Henryka VII, króla Anglii, z którą miał potomstwo.
2 Jakub, książę Ross, arcybiskup St Andrews (ur. 1476, zm. 1504).
3 Jan, earl March (ur. 1479/80, zm. 1503).
Małgorzata zmarła 14 VII 1486 r. w zamku Stirling (Szkocja)
i została pochowana w pobliskim opactwie Cambuskenneth.
5 F RYDERYK I (zob. s. 113).
CHRYSTIAN I
Zmarł 21 V 1481 r. na zamku w Kopenhadze i został pochowany
w kaplicy Trzech Króli (nazwanej później jego imieniem) w obrębie
katedry w Roskilde.
Jego następcą został najstarszy żyjący syn Jan.
106
OLDENBURGOWIE
JAN (HANS)
O J C I E C : Chrystian I (zob. s. 101).
M A T K A : Dorota brandenburska (zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I.
JAN
Urodził się 2 II 1455 r. w zamku Aalborg (Jutlandia); w historiografii
jego imię występuje także w formie Hans. W 1456 r. król Chrystian I
uzyskał od duńskiej Rady Państwa obietnicę uznania go następcą
tronu, a w styczniu 1458 r. w Skara podobne przyrzeczenie złożył
szwedzki oraz norweski Riksrad. Po śmierci ojca 21 V 1481 r. odziedziczył tron księstwa Szlezwiku-Holsztynu, gdzie od 12 XII współrządził ze swoim młodszym bratem Fryderykiem jako koregentem.
1 II 1483 r. w Halmstad podpisał artykuły elekcyjne (håndfæsting)
dla Danii i Norwegii, 18 V 1483 r. w kościele (obecnej katedrze) Panny Marii w Kopenhadze arcybiskup Lund Jöns Brostrop ukoronował
go na króla Danii, a 20 VII tego roku w katedrze w Trondheim miała
miejsce jego koronacja na króla Norwegii. Na mocy układu rodzinnego
z 10 VIII 1490 r. przekazał księstwo szlezwicko-holsztyńskie młodszemu bratu Fryderykowi, samemu zachowując jedynie tytuł. Wykorzystując niezadowolenie szwedzkich możnych, którzy w marcu
1497 r. odsunęli od władzy regenta Stena Sture Starszego, w październiku 1497 r. zajął Szwecję, 25 XI tego roku w Sztokholmie
został wybrany królem, przyjmując imię Jana II, a następnego dnia
w sztokholmskim kościele św. Mikołaja, tzw. Wielkim Kościele
(Storkyrkan) miała miejsce jego koronacja, której dokonał arcybiskup Uppsali Jakub Ulvsson.
Żoną Jana została 6 IX 1478 r. na zamku w Kopenhadze :
Krystyna
Była córką Ernesta, elektora saskiego, księcia saskiego na Wittenberdze oraz landgrafa Turyngii z dynastii Wettynów, oraz jego żony
Elżbiety, córki Albrechta III, księcia bawarskiego na Monachium.
Urodziła się 25 XII 1461 r. w Torgau (Saksonia). 18 V 1483 r.
107
w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze została
koronowana wraz z mężem na królową-małżonkę Danii, 20 VII
tego roku w Trondheim ukoronowano ją na królową-małżonkę Norwegii, a w lutym 1499 r. w katedrze w Uppsali arcybiskup Jakub
Ulvsson koronował ją na królową-małżonkę Szwecji. Zmarła 8 XII
1521 r. w Odense (wyspa Fionia) i została pochowana w kościele
klasztornym tamtejszego opactwa franciszkanów; po rozebraniu
zrujnowanej świątyni w 1805 r. prochy królowej przeniesiono do
katedry św. Kanuta w Odense.
Potomstwo {1–6}:
1–2 Ernest i Jan
Zmarli w dzieciństwie.
3 CHRYSTIAN II (zob. s. 110).
4 (?) Jakub
Być może mylony z Ernestem (zob. powyżej). Urodzony w 1483 r.,
zmarł w 1500 r.
5 Elżbieta
Urodziła się krótko przed 24 VI 1485 r. na zamku w Nyborgu
nieopodal Odense (wyspa Fionia), a 10 IV 1502 r. w Stendal
(Saksonia) wyszła za mąż za Joachima I zwanego Nestorem, elektora
brandenburskiego od 1499 r. (ur. Cölln pod Berlinem 21 II 1484,
zm. tamże 11 VII 1535), potomka dynastii Hohenzollernów, syna elektora Jana Cicero i jego żony Małgorzaty, córki Wilhelma
III Mężnego, landgrafa Turyngii. Miała wespół z nim pięcioro
dzieci :
1 Joachim II zwany Hektorem, elektor brandenburski (ur. 1505,
zm. 1571); jego pierwszą żoną została w 1524 r. Magdalena
(ur. 1507, zm. 1534), córka Jerzego Brodatego lub Bogatego,
księcia saskiego na Miśni i Ostergotlandzie (z nią potomstwo).
Rok po jej śmierci Joachim II pojął za żonę królewnę polską
Jadwigę (ur. 1513, zm. 1573), córkę Zygmunta I, i miał z nią
dalsze dzieci.
2 Anna (ur. 1507, zm. 1567); w 1524 r. poślubiła Albrechta IV
Pięknego, księcia meklemburskiego na Güstrowie (ur. 1488,
zm. 1547), z którym miała liczne potomstwo (synowie Ulryk
III oraz Krzysztof zostali małżonkami księżniczek duńskich
Elżbiety oraz Doroty (Młodszej), zob. odpowiednio ss. 115 i 121
w biogr. Fryderyka I).
3 Elżbieta (ur. 1510, zm. 1558); w 1525 r. wyszła za mąż za
Eryka I Starszego, księcia brunszwickiego na Calenbergu, Ge-
108
OLDENBURGOWIE
tyndze i Hanowerze (ur. 1470, zm. 1540), z którym miała potomstwo, a po jego śmierci poślubiła (1546) Poppona XVIII,
hrabiego Hennebergu na Schleusingen (ur. 1513, zm. 1574).
4 Małgorzata (ur. 1511, zm. po 1577); jej pierwszym mężem
został w 1530 r. Jerzy I zwany Jednookim, książę pomorski
(ur. 1493, zm. 1531), z którym miała pogrobową córkę. Po raz
drugi wyszła za mąż w 1534 r. za Jana II, księcia Anhaltu na
Zerbst (ur. 1504, zm. 1551), z którym dochowała się licznych
dzieci, a po powtórnym owdowieniu poślubiła (ok. 1553) pana pomorskiego Jana (Hansa) Jonasa van der Goltz, i miała
z nim córkę.
5 Jan (Hans), margrabia brandenburski na Marchii Kostrzyńskiej (ur. 1513, zm. 1571); w 1537 r. pojął za żonę Katarzynę
(ur. 1518, zm. 1574), córkę Henryka II Młodszego, księcia
brunszwickiego na Wolfenbüttel, i miał z nią potomstwo.
Elżbieta zmarła 10 VI 1555 r. na zamku w Cölln pod Berlinem
(Kolonia nad Szprewą, późniejszy zamek berliński) i została pochowana w katedrze w Cölln – obecnie katedrze berlińskiej (Berliner Dom).
6 Franciszek
Urodził się 15 VII 1497 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł
1 IV 1511 r. Spoczął w kościele klasztornym opactwa franciszkanów w Odense (wyspa Fionia). Po jego rozebraniu w 1805 r.
szczątki księcia przeniesiono do katedry św. Kanuta w Odense.
JAN
W 1497 r. doprowadził do wyboru najstarszego syna Chrystiana (II)
następcą tronu Szwecji, lecz w 1501 r. został tam zdetronizowany
przez Stena Sture Starszego (niemniej do końca życia wysuwał pretensje do szwedzkiego tronu). Zmarł 20 II 1513 r. w zamku Aalborg na Jutlandii i został pochowany w kościele klasztornym opactwa franciszkańskiego w Odense na wyspie Fionii. Po rozbiórce
owej świątyni w 1805 r. prochy króla, jego rodziny oraz pozostałe
pochówki przeniesiono do pobliskiej katedry św. Kanuta.
Jego sukcesorem został najstarszy syn Chrystian.
109
CHRYSTIAN II
O J C I E C : Jan (Hans) (zob. s. 107).
M A T K A : Krystyna saska (zob. s. 107 w biogr. Jana).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 108 w biogr. Jana.
CHRYSTIAN II
Zwany Okrutnym oraz Tyranem, urodził się 1 lub 2 VII 1481 r. na
zamku w Nyborgu nieopodal Odense (wyspa Fionia, Dania). 22 IX
1487 r. w Lund (Skania) został obwołany następcą tronu Danii, 25
VII 1489 r. w Kopenhadze ogłoszono go następcą tronu Norwegii,
a w grudniu 1497 r. w Sztokholmie – następcą tronu szwedzkiego.
W 1502 r. ojciec mianował go namiestnikiem Norwegii. Po jego
śmierci 20 II 1513 r. wstąpił na tron Danii i Norwegii i 22 VII tego
roku w Kopenhadze zatwierdził artykuły elekcyjne (håndfæsting).
11 VI 1514 r. w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze został koronowany na króla Danii przez arcybiskupa Lund
Birgera Gunnersena, a 20 VII tego roku w Oslo koronowano go na
króla Norwegii. Po pokonaniu regenta Stena Sture Młodszego, 1 XI
1520 r. na wzgórzu Brunkeberg pod Sztokholmem (obecnie w jego
granicach) został wybrany „dziedzicznym królem” Szwecji, a 4 XI
w sztokholmskim kościele św. Mikołaja, zwanym potocznie Wielkim Kościołem (Storkyrkan), miała miejsce jego koronacja, której
dokonał arcybiskup Uppsali Gustaw Trolle.
Żoną Chrystiana II została poślubiona per procura 18 VII 1501 r.
w Brukseli, ponownie per procura 11 VII 1514 r. tamże i osobiście
12 VIII 1515 r. na zamku w Kopenhadze :
Izabela
W Danii zwano ją Elżbietą. Była córką Filipa I Pięknego, króla
Kastylii i Leónu oraz księcia Burgundii z dynastii Habsburgów (syna
i dziedzica cesarza Maksymiliana I), oraz jego żony Joanny Szalonej,
królowej Kastylii, Leónu, Aragonii, Neapolu i Sycylii, córki „Królów
Katolickich” Izabeli I Kastylijskiej i Ferdynanda V (II) Aragońskiego. Na świat przyszła 18 VII 1501 r. w zamku brukselskim. Jej ko-
110
OLDENBURGOWIE
ronacja na królową-małżonkę Danii i Norwegii miała miejsce na
zamku kopenhaskim w dniu zaślubin z Chrystianem, a dokonał jej
arcybiskup Lund Birger Gunnersen, będąc w zaawansowanej ciąży,
nie udała się natomiast wraz z małżonkiem na jego koronację sztokholmską w 1520 r. Po detronizacji Chrystiana w 1523 r. schroniła
się wraz z nim oraz dziećmi w Niderlandach. Zmarła 19 I 1526 r.
w Zwijnaarde koło Gandawy i została pochowana w klasztorze św.
Piotra tamże. W październiku 1883 r. szczątki królowej przewieziono do Danii i wraz z prochami jej syna Jana złożono u boku Chrystiana II w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia).
Potomstwo {1–6}:
1 Jan
Urodził się 21 II 1518 r. na zamku w Kopenhadze. W 1523 r.
wraz z rodzicami oraz siostrami musiał uciekać z Danii ; wygnana
duńska rodzina królewska osiadła u krewnych królowej w Niderlandach. Jan zmarł 11 (2 ?) VIII 1532 r. w Ratyzbonie (Regensburgu) i został pochowany u boku matki w klasztorze św. Piotra
w Gandawie ; w październiku 1883 r. szczątki księcia ekshumowano i wspólnie z prochami matki przeniesiono do katedry św.
Kanuta w Odense (wyspa Fionia).
2–3 Maksymilian i Filip
Bliźnięta urodzone 4 VII 1519 r. (w Kopenhadze), zmarły krótko potem (wedle niektórych opracowań Filip zmarł w 1520 r.)
i zostały pochowane w „kościele św. Ducha” w obrębie kopenhaskiego klasztoru franciszkanów.
4 Dorota
Urodziła się 10 XI 1520 r. na zamku w Kopenhadze, a 26 IX 1535 r.
w Heidelbergu wyszła za mąż za Fryderyka II Mądrego, elektora
Palatynatu Reńskiego od 1544 r. (ur. zamek Winzingen koło Neustadt 9 XII 1482, zm. Alzey 26 II 1556), syna Filipa Prawego,
elektora Palatynatu z palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów,
i jego żony Małgorzaty, córki Ludwika IX Bogatego, księcia bawarskiego na Landshut. Małżeństwo to pozostało bezdzietne
(Fryderyk II posiadał troje potomków pozamałżeńskich). Dorota
zmarła 20 IX 1580 r. w Heidelbergu i znalazła spoczynek w tamtejszym kościele pw. św. Ducha (Heiligengeistkirche).
5 Krystyna
Urodziła się w listopadzie 1521 r. na zamku w Nyborgu nieopodal Odense (wyspa Fionia), a 4 V 1534 r. w Mediolanie poślubiła
Franciszka II Marię, księcia Mediolanu i hrabiego Pawii od 1521 r.
111
do 3 X 1524 r., ponownie od 26 II do 12 XI 1525 r. i od 1535 r.
(ur. Vigevano 4 I (II) 1495, zm. Mediolan 1 XI 1535), syna Ludwika I Marii zwanego il Moro („Czarnym”), księcia Mediolanu
i hrabiego Pawii z dynastii Sforzów, oraz Beatrycze, córki Herkulesa I, księcia Ferrary, Modeny i Reggio; krótkotrwałe to małżeństwo pozostało bezdzietne. Drugim mężem Krystyny został poślubiony 10 VII 1541 r. w Brukseli Franciszek I, książę Lotaryngii
i Baru od 1508 r. (ur. Bar-le-Duc 4 VI 1489, zm. tamże 14 VI
1544), syn Antoniego, księcia Lotaryngii z dynastii Vaudémont,
i jego żony Renaty, pani Mercour, córki Gilberta de Bourbon,
hrabiego Montpensier. Mieli razem troje dzieci :
1 Karol III Wielki, książę Lotaryngii i Baru (ur. 1543, zm. 1608);
w 1559 r. ożenił się z Klaudią (ur. 1547, zm. 1575), córką
Henryka II, króla Francji, i miał z nią potomstwo.
2 Renata (ur. 1544, zm. 1602); w 1568 r. poślubiła Wilhelma V
Pobożnego, księcia Bawarii (ur. 1548, zm. 1626), i miała z nim
potomstwo.
3 Dorota (ur. 1545, zm. 1621); żona (od 1575 r.) Eryka II
Młodszego, księcia brunszwickiego na Calenbergu (Getyndze)
(ur. 1528, zm. 1584), a następnie (od 1597 r.) Marka de la
Palud, markiza Varambon i hrabiego de la Roche (zm. 1598).
Krystyna zmarła 10 XII 1590 r. w Tortona (Włochy) i spoczęła
w klasztorze kordelierów w Nancy (Lotaryngia).
6 Bezimienny syn
Urodził się i zmarł w styczniu 1523 r.
CHRYSTIAN II
W listopadzie 1520 r. doprowadził do stracenia zaproszonych na
jego koronację w Sztokholmie czołowych przedstawicieli możnowładztwa szwedzkiego, związanych z regentem Stenem Sture Młodszym (tzw. krwawa łaźnia sztokhomska), co doprowadziło do wybuchu powstania ludowego w Szwecji i w rezultacie do jego usunięcia z tronu (1521). 20 I 1523 r. został także zdetronizowany w Danii
i Norwegii, gdzie władza przypadła jego stryjowi Fryderykowi (zob.
następny biogr.). Obalony król wraz z rodziną zbiegł do Niderlandów, skąd w 1531 r. przedsięwziął próbę odzyskania władzy. Pojmany przez Fryderyka I resztę życia spędził w więzieniu, zamienionym w 1549 r. na areszt domowy. Zmarł 25 I 1559 r. na zamku
w Kalundborgu (wyspa Zelandia) i został pochowany u boku rodziców w kościele klasztornym opactwa franciszkanów w Odense
112
OLDENBURGOWIE
(wyspa Fionia); po rozbiórce zniszczonego kościoła w 1805 r. prochy króla i jego rodziny przeniesiono do tamtejszej katedry pw. św.
Kanuta.
FRYDERYK I
O J C I E C : Chrystian I (zob. s. 101).
M A T K A : Dorota brandenburska (zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I.
FRYDERYK I
Urodził się 3 IX lub 7 X 1471 r. w zamku Haderslevhus (zwanym
także Hansborgiem) w Haderslev (niem. Hadersleben, Szlezwik). Po
śmierci ojca, na mocy umowy ze starszym bratem Janem (II) 12 XII
1481 r. został jego koregentem w księstwie szlezwicko-holsztyńskim, które objął na mocy układu rodzinnego zawartego 10 VIII
1490 r. Po detronizacji Chrystiana II, 29 I 1523 r. został wybrany
jego następcą na duńskim tronie. Artykuły elekcyjne (håndfæsting)
podpisał 26 III 1523 r. w Viborgu oraz 3 VIII w Roskilde, a 7 VIII
1524 r. w kościele Panny Marii (późniejsza katedra) w Kopenhadze
został ukoronowany na króla Danii przez arcybiskupa Uppsali Gustawa Trolle. 24 XI 1524 r. w Ribe (Jutlandia) wybrano go królem
Norwegii i tego samego dnia podpisał norweskie håndfæsting.
Pierwszą żoną Fryderyka I została poślubiona 10 IV 1502 r. w Stendal (Saksonia):
Anna
Była ona córką Jana Cicero, elektora brandenburskiego z dynastii
Hohenzollernów, oraz Małgorzaty, córki Wilhelma III Mężnego,
landgrafa Turyngii. Urodziła się 27 VIII 1487 r. na zamku w Cölln
pod Berlinem (Kolonia nad Szprewą, późniejszy zamek berliński),
a zmarła 3 V 1514 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik), nie doczekawszy królewskiego awansu małżonka. Została pochowana w kościele
klasztornym w Bodersholm (Holsztyn).
113
Potomstwo {1–2}:
1 C HRYSTIAN III (zob. s. 122).
2 Dorota
Celem odróżnienia od młodszej przyrodniej siostry i imienniczki
(zob. s. 121), niektóre opracowania nazywają ją Starszą. Urodziła
się 1 VIII 1504 r. w zamku Gottorp (niem. Gottorf) w Szlezwiku,
a 1 VII 1526 r. w katedrze w Królewcu (Kaliningrad) poślubiła
Albrechta, wielkiego mistrza krzyżackiego od 1511 r., księcia pruskiego („w Prusach”) od 1525 r. (ur. Ansbach 17 V 1490, zm.
Tapiewo (niem. Tapiau) 20 III 1568), syna Fryderyka Starszego,
margrabiego brandenburskiego na Ansbach i Bayreuth z dynastii
Hohenzollernów, oraz Zofii, córki Kazimierza IV Jagiellończyka,
króla Polski i wielkiego księcia litewskiego. Ich dziećmi byli :
1 Anna Zofia (ur. 1527, zm. 1591); w 1555 r. została żoną Jana
Albrechta I, księcia meklemburskiego na Güstrowie i Szwerynie (ur. 1525, zm. 1576), i miała z nim potomstwo.
2 Katarzyna (ur. i zm. 1528).
3 Fryderyk Albrecht (ur. 1529, zm. 1530).
4 Łucja Dorota (ur. 1531, zm. 1532).
5 Łucja (ur. 1537, zm. 1539).
6 Albrecht (ur. i zm. 1539).
Dorota (Starsza) zmarła 11 IV 1547 r. na zamku w Królewcu
(dziś Kaliningrad, Rosja) i została pochowana w tamtejszej katedrze. Albrecht poślubił następnie księżniczkę brunszwicką Annę
Marię i miał z nią dalsze dzieci.
Drugą żoną Fryderyka I została 9 X 1518 r. w Kilonii (Szlezwik):
Zofia
Jej ojcem był Bogusław X Wielki, książę pomorski z dynastii
Gryfitów, matką zaś królewna polska Anna, córka Kazimierza IV
Jagiellończyka. Urodziła się w początku 1501 r., a 13 VIII 1525 r.
w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze została
ukoronowana na królową-małżonkę Danii. Po śmierci męża osiadła
w swoich dobrach wdowich w Szlezwiku, o które toczyła spór
z pasierbem Chrystianem, a następnie z jego synem Fryderykiem II.
Zmarła 13 V 1568 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik) i została pochowana w katedrze św. Piotra w Szlezwiku.
Potomstwo {1–5}:
1 Jan
Dla odróżnienia od bratanka i imiennika, księcia holsztyńskiego
na Sonderburgu (zob. s. 125 w biogr. Chrystiana III), zwany był
114
OLDENBURGOWIE
Starszym. Urodził się 29 (28 ?) VI 1521 r. w zamku Haderslevhus
(Hansborg) w Haderslev (niem. Hadersleben) w Szlezwiku. Od
śmierci ojca w 1533 r. współrządził z braćmi Chrystianem III
i Adolfem w księstwie holsztyńskim, a po podziale ojcowizny (9
VIII 1544) otrzymał jej część ze stolicą w Haderslev. Zgodnie
z układem rodzinnym z Odense (3 V 1580) bezdzietny książę
zapisał swoją domenę do podziału pomiędzy młodszego brata
Adolfa oraz bratanków. Zmarł bezżennie 1 lub 2 X 1580 r.
w Haderslevhus i spoczął w katedrze św. Piotra w Szlezwiku.
2 Elżbieta
Urodziła się 4 (14 ?) X 1524 r., a 26 VIII 1543 r. w Kilonii
(Szlezwik) została żoną Magnusa (III), księcia meklemburskiego
(ur. Stargard 4 VII 1509, zm. Bützow (dawniej Budziszów) 28 I
1550), syna Henryka III i jego pierwszej żony Urszuli, córki Jana
Cicero, elektora brandenburskiego. Po śmierci Magnusa, z którym nie miała dzieci, została żoną (16 II 1556) jego stryjecznego
brata Ulryka III zwanego Niemieckim Nestorem, księcia meklemburskiego na Güstrowie od 1555 r. oraz na Szwerynie w latach 1576–
85 i od r. 1592 (ur. Szweryn 21 IV 1528, zm. Güstrow 14 III
1603), syna Albrechta VI Pięknego, księcia meklemburskiego na
Güstrowie, i jego żony Anny, córki Joachima I Nestora, elektora
brandenburskiego, wnuczki króla Jana (Hansa) (zob. s. 108 w jego
biogr.). Ich jedyną córką była:
1 Zofia, żona króla Fryderyka II (szczegóły zob. s. 142 w jego
biogr.).
Elżbieta zmarła 15 X 1586 r. w Nykøbing (wyspa Falster) i została pochowana w katedrze NMP w Güstrowie (Meklemburgia).
Po jej śmierci Ulryk III pojął za żonę Annę, córkę Filipa I, księcia pomorskiego na Wołogoszczy, jednak z małżeństwa tego nie
dochował się dzieci.
3 Adolf
Urodził się 25 I 1526 r. na zamku we Flensburgu (duń. Flensborg) w Szlezwiku i po śmierci ojca w 1533 r. wraz ze starszymi
braćmi współrządził w Szlezwiku-Holsztynie. W wyniku podziału ojcowizny 9 VIII 1544 r. otrzymał część księstwa z zamkiem
Gottorp (niem. Gottorf) w Szlezwiku ; w różnych opracowaniach
występuje jako Adolf I lub Adolf II. Po śmierci młodszego brata
w 1556 r. został jego następcą na tronie biskupim w Szlezwiku,
a na mocy układu z Odense (3 V 1580), 19 IX 1581 r. wespół
z bratankami – królem Fryderykiem II oraz Janem Młodszym,
115
księciem holsztyńskim na Sonderburgu – dokonał podziału domeny należącej do zmarłego bezdzietnie starszego brata, księcia
Jana Starszego (zob. s. 114). Zmarł 1 X 1586 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik i znalazł spoczynek w katedrze św. Piotra w Szlezwiku.
Żoną Adolfa została 17 XII 1564 r. w zamku Gottorp:
Krystyna
Była ona córką Filipa I zwanego Wspaniałomyślnym, landgrafa
heskiego, i jego pierwszej żony Krystyny, córki Jerzego Brodatego, księcia saskiego oraz margrabiego Miśni. Urodziła się 29 VI
1543 r. w Kassel. Po śmierci starszego syna Fryderyka (1587)
sprawowała regencję w księstwie holsztyńskim w imieniu jego
młodszego brata Filipa; u schyłku życia wycofała się do swoich
dóbr wdowich. Zmarła 13 V 1604 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik) i została pochowana u boku męża w katedrze św. Piotra
w mieście Szlezwik.
Potomstwo (linia holsztyńska na Gottorp) {(i) – (x)}:
(i) Fryderyk II
Urodził się 21 VI (IV?) 1568 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Po śmierci ojca w 1586 r. został księciem holsztyńskim na Gottorp (Schleswig-Holstein-Gottorp). Zmarł
bezżennie 15 VI 1587 r. w zamku Gottorp i został pochowany w katedrze św. Piotra w Szlezwiku.
(ii) Zofia
Urodzona 1 VI 1569 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik, a 17 II 1588 r. w Reinbek (Szlezwik) poślubiła Jana
V (VII), księcia meklemburskiego od 1576 r., na Szwerynie od 1585 r. (ur. Güstrow 7 III 1558, popełnił samobójstwo w Stargardzie 22 III 1592), syna Jana Albrechta I,
księcia meklemburskiego na Güstrowie i Szwerynie, oraz
Anny Zofii, córki Albrechta, księcia pruskiego. Mieli wspólnie troje dzieci :
1 Adolf Fryderyk I, książę meklemburski na Szwerynie
(ur. 1588, zm. 1658); w 1622 r. ożenił się ze swoją siostrą cioteczną Anną Marią (ur. 1601, zm. 1634), córką
Enno III, hrabiego Fryzji Wschodniej, i Anny Holsztyńskiej (zob. s. 120), z którą miał potomstwo. Po jej
śmierci ożenił się w 1635 r. z Marią Katarzyną (ur.
1616, zm. 1665), córką Juliusza Ernesta, księcia brunszwickiego na Dannenbergu (z nią dalsze dzieci).
116
OLDENBURGOWIE
2 Jan Albrecht II, książę meklemburski na Gustrowie
(ur. 1590, zm. 1636); trzykrotnie żonaty : od 1608 r.
z Małgorzatą Elżbietą (ur. 1584, zm. 1616), córką
Krzysztofa, księcia meklemburskiego i biskupa Ratzeburga, pasierbicą księżniczki duńskiej Doroty Młodszej (zob. s. 121) (potomstwo), od 1618 r. z Elżbietą
(ur. 1596, zm. 1625), córką Maurycego, landgrafa heskiego na Kassel, a od 1626 r. z Eleonorą Marią (ur.
1600, zm. 1657), córką Chrystiana I, księcia Anhaltu na
Bernburgu (z nią dalsze potomstwo).
3 Anna Zofia (ur. 1591, zm. 1648).
Po śmierci w 1603 r. księcia meklemburskiego Ulryka III,
Zofia przejęła władzę w księstwie i sprawowała ją w imieniu synów do 1608 r. Zmarła 14 XI 1634 r. na zamku
w Szwerynie (Meklemburgia) i spoczęła w kościele w Lübz
(Meklemburgia).
(iii) Filip
Urodził się 10 VIII 1570 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Po bezpotomnej śmierci starszego brata Fryderyka
w 1587 r. został księciem holsztyńskim na Gottorp (z uwagi na małoletniość początkowo pod regencją matki).
Zmarł bezżennie 18 X 1590 r. w zamku Gottorp i spoczął w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik.
(iv) Krystyna
Urodziła się 13 IV 1573 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik),
a 27 VIII 1592 r. na zamku w Nyköping (Szwecja) wyszła
za mąż za Karola, księcia Södermanlandu (Sudermanii),
od 1604 r. króla Szwecji pod imieniem Karola IX (ur.
Sztokholm 4 X 1550, zm. Nyköping 30 X 1611), syna
króla Gustawa I, założyciela dynastii Wazów, oraz jego
drugiej żony Małgorzaty, córki Eryka Abrahamssona Leijonhufvuda, pana na Ekbergu i Loholmen; Karol był
wdowcem po Annie Marii (zm. 1589), córce Ludwika VI,
elektora Palatynatu Reńskiego, z którą miał potomstwo.
Z małżeństwa z Krystyną miał on dalsze dzieci :
1 Krystyna (ur. 1593, zm. 1594).
2 Gustaw II Adolf, król Szwecji (ur. 1594, poległ 1632);
jego żoną została w 1620 r. Maria Eleonora (ur. 1599,
zm. 1655), córka Jana Zygmunta, elektora brandenburskiego oraz księcia pruskiego, z którą miał potomstwo.
117
3 Maria Elżbieta (ur. 1596, zm. 1618); w 1612 r. poślubiła swojego kuzyna Jana, księcia Östergötlandu (ur.
1589, zm. 1618).
4 Krystyna (ur. 1598, zm. 1599).
5 Karol Filip, książę Söndermanlandu i Värmlandu (ur.
1601, zm. 1622); w 1620 r. zawarł morganatyczne małżeństwo z Elżbietą (ur. 1597 (1596 ?), zm. 1662), córką
Swena Svenssona Ribbinga, i miał z nią córkę.
6 Dziecko (imię i płeć nieznana) (ur. i zm. 1606).
15 III 1607 r. w katedrze w Uppsali Krystyna została koronowana na szwedzką królową-małżonkę. Po śmierci
męża wspólnie z późniejszym zięciem, księciem Östergötlandu Janem, objęła w Szwecji nominalną regencję w imieniu syna, Gustawa II Adolfa; udziału w regencji zrzekła
się po niespełna dwóch miesiącach (16 XII 1611). Następnie, na czas małoletniości kolejnego syna, Karola Filipa,
zarządzała księstwem Söndermanlandu. Zmarła 8 XII
1625 r. w zamku Gripsholm w Mariefred pod Sztokholmem i została pochowana w katedrze w Strägnäs.
(v) Elżbieta
Urodziła się 11 III 1574 r. na zamku Gottorp w Szlezwiku i tam także umarła 12 I 1587 r. Została pochowana
w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik.
(vi) Jan Adolf
Jego pierwsze imię w oryginalnej formie brzmiało Johan,
co odróżniało go od kuzyna, syna księcia Jana Młodszego
(por. s. 129 w biogr. Chrystiana III), który przy identycznym zestawie imion posługiwał się wersją imienia Hans.
Urodził się 27 II 1575 r. na zamku Gottorp w mieście
Szlezwik i był bliźniakiem Anny. W 1585 r. został wybrany następcą zmarłego księcia Henryka sasko-lauenburskiego na arcybiskupim tronie Hamburga-Bremy, natomiast śmierć Eberharda von Holle w r. 1586 uczyniła go
biskupem Lubeki. Po bezdzietnej śmierci starszego brata
Filipa (1590) został księciem holsztyńskim na Gottorp.
W 1596 r. przekazał młodszemu bratu Janowi Fryderykowi urząd arcybiskupa Hamburga-Bremy, a w 1607 r. scedował na niego również godność biskupa Lubeki. Zmarł
31 III 1616 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku i został pochowany w katedrze św. Piotra w tymże mieście.
118
OLDENBURGOWIE
Żoną Jana Adolfa została 30 VIII 1596 r. na zamku
w Kopenhadze :
Augusta
Była ona córką Fryderyka II, króla Danii i Norwegii (zob.
s. 145 w jego biogr.). Urodziła się 8 IV 1580 r. w zamku
Koldinghus w Kolding na wyspie Jutlandia, a zmarła 5 II
1639 r. na zamku w Husum w mieście Szlezwik i spoczęła
u boku męża w katedrze szlezwickiej.
Potomstwo {(a) – (h)}:
(a) Fryderyk III (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 22
XII 1597, zm. Tönning, Szlezwik 10 VIII 1659). Po
śmierci ojca 31 III 1616 r. wstąpił na tron księstwa
holsztyńskiego (Holstein-Gottorp).
Jego żoną została 21 II 1630 r. w Dreźnie Maria
Elżbieta (ur. Drezno 22 XI 1610, zm. Husum, Szlezwik 24 X 1684), córka Jana Jerzego I, elektora saskiego z dynastii Wettynów. Ich potomkowie władali
księstwem holsztyńsko-gottorpskim, a następnie wielkim księstwem oldenburskim do 1918 r., w 1762 r.
jedna z linii zasiadła na tronie rosyjskim, gdzie władała do 1917 r. pod oficjalną nazwą dynastii Romanowów (bądź Romanow-Holstein-Gottorp), a w latach
1751–1818 inna linia panowała w Szwecji.
(b) Elżbieta Zofia (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 12
X 1599, zm. Ratzeburg, Saksonia 25 XI 1627). Jej
mężem został 5 III 1621 r. w Husum (Szlezwik) August, książę saski na Lauenburgu od 1619 r. (ur. Ratzeburg 17 II 1577, zm. Lauenburg 18 I 1656), potomek
dynastii askańskiej, z którym miała potomstwo.
(c) Adolf (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 15 IX
1600, zm. Eulenburg pod Lipskiem 9 IX 1631). Służył w niemieckiej armii cesarskiej i został śmiertelnie
ranny podczas bitwy pod Lipskiem 7 IX 1631 r. Bezżenny i bezpotomny.
(d) Dorota Augusta, małżonka Joachima Ernesta I Starszego,
księcia holsztyńskiego na Plön (szczegóły zob. s. 137
w biogr. Chrystiana III).
(e) Jadwiga (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 23 XII
1602, zm. Norymberga 22 III 1657). 15 VII 1620 r.
w Husum (Szlezwik) wyszła za Augusta, palatyna Sulz-
119
bach od 1614 r. (ur. Neuburg 2 X 1582, zm. Weinheim 14 VIII 1632), potomka palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, i miała z nim potomstwo.
(f) Anna (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 19 XII
1605, zm. tamże 20 III 1623).
(g) Jan (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 18 III 1606,
zm. Eutin 21 II 1655). Po śmierci stryja, Jana Fryderyka (1634), został jego następcą na urzędzie biskupa
Lubeki.
Jego żoną została 7 V 1640 r. w Plön (Holsztyn)
Juliana Felicyta (ur. Brenz, Wirtembergia 19 XII 1619,
zm. Mönch-Neversdorf, Holsztyn 3 I 1661), córka
Juliusza Fryderyka, księcia wirtemberskiego na Juliusburgu, z którą miał czworo dzieci, spośród których
troje zmarło wkrótce po narodzinach, a najmłodszy
syn dożył lat dojrzałych, lecz zmarł bezpotomnie.
(h) Chrystian (ur. 1 XII 1609, zm. młodo).
(vii) Anna
Urodziła się 27 II 1575 r. w zamku Gottorp w mieście
Szlezwik ; była bliźniaczką Jana Adolfa. Jej mężem został
28 I 1598 r. w Esens (Saksonia) Enno III, hrabia Fryzji
Wschodniej (Ostfrieslandii) od 1599 r. (ur. 30 IX 1563,
zm. Leerort 19 VIII 1625), syn hrabiego Edzarda II, potomka dynastii Cirksenów, i jego żony Katarzyny, córki
Gustawa I, króla Szwecji. Enno III był wdowcem po
Walburdze (zm. 1586), córce Jana II, hrabiego Rietberg,
z którą miał potomstwo; z Anną holsztyńską dochował
się dalszych dzieci :
1 Edzard Gustaw (ur. 1599, zm. 1612).
2 Anna Maria (ur. 1601, zm. 1634); w 1622 r. poślubiła
swojego brata ciotecznego Adolfa Fryderyka I, księcia
meklemburskiego na Szwerynie (ur. 1588, zm. 1658),
syna Zofii holsztyńskiej (zob. s. 116), i miała z nim
potomstwo.
3 Rudolf Chrystian I, hrabia Fryzji Wschodniej (ur. 1602,
zabity 1628).
4 Ulryk II, hrabia Fryzji Wschodniej (ur. 1605, zm.
1648); w 1631 r. poślubił Julianę (ur. 1606, zm. 1659),
córkę Ludwika V, landgrafa heskiego na Darmstadcie,
i miał z nią potomstwo.
120
OLDENBURGOWIE
5 Krystyna Zofia (ur. 1609, zm. 1658); w 1632 r. wyszła
za mąż za Filipa, landgrafa heskiego na Butzbach (ur.
1581, zm. 1643).
Anna zmarła 24 IV 1625 r.
(viii) Chrystian
Urodził się 29 V 1576 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku,
gdzie zmarł 22 IV 1577 r. Został pochowany w katedrze
św. Piotra w tymże mieście
(ix) Agnieszka
Urodziła się 20 XII 1578 r. (w zamku Gottorp), a zmarła
w 1627 r. Niezamężna.
(x) Jan Fryderyk
Urodził się 1 IX 1579 r. (w 1577 lub 1578 r.?) w zamku
Gottorp w Szlezwiku. Po rezygnacji starszego brata, Jana
Adolfa, w 1596 r. został wybrany arcybiskupem Hamburga-Bremy, a w 1607 r. przejął po bracie także godność
biskupa Lubeki. W trakcie wojny trzydziestoletniej przejściowo utracił Bremę (1626–32), co zrekompensowała
mu godność biskupa Verden (1631). Zmarł 3 IX 1634 r.
w Altkloster pod Buxtehude (Saksonia) i został pochowany w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik.
Nie był żonaty, pozostawił jednak potomstwo naturalne
{1–2}:
z Anną Dobbel z Bremervörde koło Bremy :
1 Fryderyk von Holstein (legitymizowany 1621).
2 Krystyna von Holstein (legitymizowana 1621).
4 Anna
Urodziła się w 1527 r., a zmarła 4 VI 1535 r. i została pochowana u boku rodziców w katedrze św. Piotra Szlezwiku.
5 Dorota
W niektórych opracowaniach zwana Młodszą celem odróżnienia
od starszej przyrodniej siostry i imienniczki (zob. s. 114), urodziła się w 1528 r. Za mąż wyszła dość późno, gdyż dopiero w r.
1573 (ok. 27 X). Jej małżonkiem został Krzysztof, książę meklemburski, biskup Ratzeburga od 1554 r. (ur. Augsburg 30 VI
1537, zm. Tempzin 4 III 1592), syn Albrechta VII Pięknego,
księcia meklemburskiego na Güstrowie, i jego żony Anny Brandenburskiej, po kądzieli wnuczki króla Jana (zob. s. 108 w jego
biogr.); małżeństwo to pozostało bezdzietne. Dorota zmarła 11
XI 1575 r. w Schönbergu i została pochowana w katedrze w Gü-
121
strowie (Meklemburgia). Owdowiały Krzysztof pojął następnie
za żonę (1581) księżniczkę szwedzką Elżbietę Wazównę, z którą
dochował się córki.
6 Fryderyk
Urodził się w 1529 r. (lub 13 IV 1532 r.). Od młodości przeznaczony był do kariery kościelnej, w 1549 r. został koadiutorem
szlezwickim, a w 1551 r. objął tron biskupi w Szlezwiku i w Hildesheim. Zmarł 27 X 1556 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik),
skąd jego ciało przewieziono do miasta Szlezwik i złożono w katedrze św. Piotra.
Fryderyk I pozostawił także potomstwo naturalne {1–2}:
z nieznanymi kobietami :
1 Katarzyna
Żona pułkownika Hermana Hoyera.
2 Geseke
Żona Jana (Hansa) Knudsena, mieszczanina z Husum (Szlezwik).
FRYDERYK I
Zmarł 10 IV 1533 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku i został pochowany w szlezwickiej katedrze św. Piotra.
Po trwającym blisko rok interregnum, podczas którego o władzę
walczyli syn zmarłego Chrystian oraz hrabia Krzysztof z Oldenburga-Delmenhorst, tron duńsko-norweski zdobył pierwszy z wymienionych.
CHRYSTIAN III
O J C I E C : Fryderyk I (zob. s. 113).
M A T K A : Anna brandenburska (zob. s. 113 w biogr. Fryderyka I).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 114 w biogr. Fryderyka I.
CHRYSTIAN III
Urodził się 12 VIII 1503 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik. Od
śmierci ojca 10 IV 1533 r. współrządził z młodszymi przyrodnimi
122
OLDENBURGOWIE
braćmi – Janem (Starszym) i Adolfem – w księstwie holsztyńskim,
w Danii natomiast trwała wojna domowa ze zwolennikami kuzyna
Chrystiana, hrabiego Krzysztofa z Oldenburga-Delmenhorst (zob.
s. 104 w biogr. Chrystiana I), który zajął część kraju z Kopenhagą.
4 VII 1534 r. w Skanderborgu (Jutlandia) Chrystian został obwołany
królem Danii i Norwegii, jednak Kopenhagę zdołał odbić z rąk
Krzysztofa dopiero 29 VII 1536 r. Podczas riksdagu 30 X 1536 r.
w Kopenhadze wprowadził luteranizm jako religię państwową, samemu przyjmując tytuł głowy duńskiego Kościoła luterańskiego,
i tego samego dnia podpisał håndfæsting. 12 VIII 1537 r. w kościele
Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze został ukoronowany
przez Jana Bugenhagena, proboszcza kościoła NMP w Wittenberdze, teologa, jednego z pierwszych przywódców protestantyzmu.
W 1537 r. zniósł unię personalną, od 1380 r. łączącą Danię i Norwegię, degradując to drugie państwo do roli duńskej prowincji.
9 VIII 1544 r. w Rendsburgu wspólnie z braćmi dokonał ponownego podziału Szlezwiku-Holsztynu.
Żoną Chrystiana III została 29 X 1525 r. w Lauenburgu (duń. Lauenborg, Holsztyn):
Dorota
Była ona córką Magnusa I, księcia saskiego na Lauenburgu, potomka dynastii askańskiej, i jego żony Katarzyny, córki Henryka I
Starszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel. Urodziła się 9
VII 1511 r. na zamku w Lauenburgu. 12 VIII 1537 r. w Kopenhadze została wspólnie z mężem koronowana na królową-małżonkę.
Zmarła 7 X 1571 r. na zamku w Sonderburgu (duń. Sønderborg,
Szlezwik) i została pochowana w kaplicy zamkowej. W 1581 r. prochy królowej przeniesiono do katedry w Roskilde i złożono u boku
męża w kaplicy Trzech Króli (obecnie Chrystiana I).
Potomstwo {1–5}:
1 Anna
Urodziła się 22 (25 ?) XI 1532 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (niem. Hadersleben) w Szlezwiku, a 7 X 1548 r. w Torgau (Saksonia) poślubiła Augusta zwanego Łysym, księcia saskiego
na Freibergu od 1544 r., na Weissenfels od 1569 r., elektora
saskiego od 1553 r. (ur. Freiberg 31 VII 1526, zm. Drezno 11 II
1586), syna Henryka V Pobożnego, księcia saskiego na Miśni,
założyciela albertyńskiej linii Wettynów, i jego żony Katarzyny,
córki Magnusa II, księcia meklemburskiego na Szwerynie i Güstrowie. Miała z nim następujące potomstwo:
123
1 Jan Henryk (ur. i zm. 1550).
2 Eleonora (ur. 1551, zm. 1553).
3 Elżbieta (ur. 1552, zm. 1590); w 1570 r. wyszła za Jana Kazimierza, palatyna Schwarzenbergu, Neuburgu i Neustadt (ur.
1543, zm. 1592), i miała z nim potomstwo.
4 Aleksander (ur. 1554, zm. 1565).
5 Magnus (ur. 1555, zm. 1558).
6 Joachim (ur. i zm. 1557).
7 Hektor (ur. 1558, zm. 1560 lub 1569).
8 Chrystian I, elektor saski (ur. 1560, zm. 1591); w 1582 r.
ożenił się z Zofią (ur. 1568, zm. 1622), córką Jana Jerzego,
elektora brandenburskiego, i miał z nią potomstwo.
9 Maria (ur. 1562, zm. 1566).
10 Dorota (ur. 1563, zm. 1587); w 1585 r. poślubiła Henryka
Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel (ur. 1564,
zm. 1613), i miała z nim córkę (drugą żoną Henryka Juliusza
została księżniczka duńska Elżbieta, córka Fryderyka II).
11 Amalia (ur. i zm. 1565).
12 Anna (ur. 1567, zm. 1613); w 1586 r. została żoną Jana Kazimierza, księcia saskiego na Koburgu (ur. 1564, zm. 1633).
13 August (ur. 1569, zm. 1570).
14 Adolf (ur. 1571, zm. 1572).
15 Fryderyk (ur. 1575, zm. 1577).
Anna zmarła 1 X 1585 r. na zamku w Dreźnie i została pochowana w katedrze NMP we Freibergu (Saksonia). Owdowiały August ożenił się powtórnie (1586) z Agnieszką Jadwigą, księżniczką anhalcką, jednak małżeństwo to pozostało bezdzietne.
2 F RYDERYK II (zob. s. 142).
3 Magnus
Urodził się 26 (14 ?) VIII 1540 r. na zamku w Kopenhadze. W r.
1560 został wybrany biskupem Ozylii (Øsel, obecnie Saaremaa
w Estonii), Kurlandii i Rewala (obecnie Tallin). Latem 1570 r.
przybył na dwór moskiewski i 10 VI został przez Iwana IV
Groźnego ukoronowany na króla Inflant. Poróżniony z carem
i uwięziony na jego polecenie, w 1577 r. za cenę uzyskania wolności zrzekł się tytułu królewskiego; resztę życia spędził w Kurlandii. Zmarł 18 III 1583 r. w zamku Pilten (pol. Piltyń, obecnie
Piltene na Łotwie) i został pochowany w kaplicy zamkowej.
W 1662 r. prochy Magnusa przeniesiono do katedry w Roskilde
i złożono w pobliżu sarkofagu króla Chrystiana IV.
124
OLDENBURGOWIE
Żoną Magnusa została poślubiona 22 IV 1573 r. w Wielkim
Nowogrodzie :
Maria
Była ona córką Włodzimierza Andrejewicza, księcia staryckiego
i wołkołamskiego z dynastii Rurykowiczów, i jego drugiej żony
Eudoksji, córki Romana Iwanowicza, księcia Odojewskiego. Na
świat przyszła przed (lub w) 1560 r. Po śmierci męża powróciła
z córkami do Rosji, gdzie została mniszką pod imieniem Marfy.
Zmarła 13 VI 1597 r. lub po 1611 r. w Rosji.
Córki {(i) – (ii)}:
(i) Maria
Urodzona w lipcu 1580 r., zmarła w 1597 r.
(ii) Eudoksja
Urodziła się w styczniu 1581 r., a zmarła w 1588 r.
4 Jan
Dla odróżnienia od swego stryja i imiennika (zob. s. 114 w biogr.
Fryderyka I) zwany był Młodszym, w niektórych opracowaniach
występuje niekiedy jako Jan II lub III. Urodził się 25 III 1545 r.
albo w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia), albo w zamku
Haderslevhus w Haderslev (Szlezwik). 27 I 1564 r. wraz ze starszym bratem, królem Fryderykiem II, dokonał podziału księstwa
holsztyńskiego, zgodnie z którym otrzymał Sonderburg (duń.
Sønderborg), Norburg (Nordborg), Plön (Pløen), Aeroe (Ærø)
oraz Ahrensbök. Ponadto na mocy układu rodzinnego, zawartego 3 V 1580 r. z Adolfem, księciem holsztyńskim na Gottorp
(zob. s. 115), oraz Fryderykiem II, 19 IX 1581 r. wszedł w posiadanie części schedy po bezpotomnym księciu Janie Starszym.
Zmarł 9 X 1622 r. na zamku w Glücksburgu (duń. Glücksborg,
Holsztyn) i znalazł spoczynek w kościele zamkowym w Sonderburgu.
Pierwszą żoną Jana Młodszego została 19 IX 1568 r. w zamku
Koldinghus w Kolding (Jutlandia):
Elżbieta
Była ona córką Ernesta II (V), księcia brunszwickiego na Grubenhagen z dynastii Welfów, i jego żony Małgorzaty, córki Jerzego I Jednookiego, księcia pomorskiego. Urodziła się 20 III 1550
r. w Salzderhelden (Saksonia), a zmarła wkrótce po ostatnim porodzie, 11 II 1586 r. w Osterholm (Szlezwik) i została pochowana w kościele zamkowym w Sonderburgu (Szlezwik).
Potomstwo (linia holsztyńska młodsza) {(i) – (xiv)}:
125
(i) Dorota
Urodziła się 16 X 1569 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), gdzie 3 lub 4 XII 1589 r. wyszła za mąż za Fryderyka IV, księcia legnickiego od 1581 r. (ur. Legnica 20 IV
1552, zm. tamże 6 IV 1596), syna Fryderyka III, księcia
legnickiego z dolnośląskiej linii dynastii Piastów, i jego
żony Katarzyny, córki Henryka III (V), księcia meklemburskiego na Szwerynie. Fryderyk IV był wdowcem po
Marii Sydonii (zm. 1587), córce Wacława III Adama, księcia cieszyńskiego, także potomka Piastów (linii górnośląskiej) (z nią potomstwo). Dorota dała życie martwemu synowi (1592) i zmarła będąc w ciąży z drugim 5 VII 1593 r.
na zamku w Legnicy. Została pochowana w legnickim
kościele św. Jana Chrzciciela. Fryderyk IV ożenił się po
raz trzeci (1594) z Anną, córką Krzysztofa, księcia wirtemberskiego, jednak nie dochował się więcej dzieci.
(ii) Chrystian
Urodził się 26 XI 1570 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik). Po śmierci ojca (9 X 1622) wespół z braćmi
dokonał podziału schedy po nim: przypadła mu wówczas w udziale wyspa Aeroe (duń. Ærø) w pobliżu Fionii.
Zmarł 14 VI 1633 r. i został pochowany w Norburgu
(Nordborg) na wyspie Als.
Morganatyczną żoną Chrystiana została Katarzyna Griebel (ur. Lütjenburg 1570, zm. wyspa Aeroe 1640), z którą
miał córkę :
1 Zofia Griebel (ur. 1600).
(iii) Ernest
Urodził się 17 I 1572 r. Służył w armii cesarskiej i poległ
wraz z młodszym bratem Augustem (zob. s. 129) 16 [26]
X 1596 r. podczas bitwy z wojskami tureckimi pod Eger
(niem. Erlau, Węgry).
(iv) Aleksander
Urodził się 20 I 1573 r. na zamku w Sonderburgu (duń.
Sønderborg, Szlezwik). W podziale schedy po zmarłym
w 1622 r. ojcu otrzymał część księstwa holsztyńskiego ze
stolicą w Sonderburgu (Schleswig-Holstein-Sonderburg).
Zmarł 13 V 1627 r. na zamku w Sonderburgu i został
pochowany kościele zamkowym.
Żoną Aleksandra została 26 XI 1604 r. w Oldenburgu :
126
OLDENBURGOWIE
Dorota
Była ona córką Jana Günthera I, hrabiego Schwarzburga
na Arnstadt, i jego żony Anny, córki Antoniego I, hrabiego Oldenburga na Delmenhorst, potomka bocznej linii
dynastii (por. s. 103 i następne w biogr. Chrystiana I).
Urodziła się 23 VIII 1579 r. w Sondershausen (Turyngia),
zmarła natomiast 5 VII 1639 r. w Gammelgårrd koło Roskilde i spoczęła u boku małżonka.
Dzieci (linia holsztyńska na Sonderburgu) {(a) – (k)}:
(a) Jan Chrystian (ur. Beck koło Minden, Westfalia 26 IV
1607, zm. Sonderburg 30 VI 1653). Po śmierci ojca
(1627) wspólnie z braćmi podzielił się władzą w księstwie holsztyńsko-sonderburskim, a po bezpotomnej
śmierci stryja, księcia Chrystiana, 6 II 1634 r. wszedł
w posiadanie czwartej części jego domeny (wyspa
Aeroe). Ponadto na mocy układów rodzinnych otrzymał od kolejnego stryja Filipa zamek Franzhagen
(Franzenhagen, Franzgarten lub też Franzhof) koło
Schulendorfu (Holsztyn).
Żoną Jana Chrystiana została 4 XI 1634 r. Anna
(ur. Delmenhorst 28 III 1605, zm. Weimar 12 XII
1688), córka Antoniego II, hrabiego Delmenhorst,
potomka bocznej linii Oldenburgów. Wywodząca się
od nich linia dynastii wygasła z początkiem XVIII w.
(b) Aleksander Henryk (ur. Beck koło Minden, Westfalia
12 IX 1608, zm. Tobitschau, obecnie Tovačov w czeskim okręgu ołomunieckim 4 IX 1667). Przeszedł na
katolicyzm, był pułkownikiem armii cesarskiej.
Jego morganatyczną żoną została w 1643 r. w Sonderburgu (Szlezwik) Dorota |Katarzyna| Maria Heshusius (Heshuus), córka pastora z Sonderburga, z którą
miał kilkoro dzieci, na których linia ta wygasła.
(c) Ernest Günther (ur. Sonderburg, Szlezwik 14 X 1609,
zm. Augustenburg, wyspa Als 18 I 1689). Po śmierci
ojca w 1627 r. wspólnie z braćmi podzielił się władzą
w księstwie holsztyńsko-sonderburskim. W 1667 r.
przeniósł swoją siedzibę do nowozbudowanego zamku w Augustenburgu na wyspie Als.
Żoną Ernesta Günthera została 15 VI 1651 r. na
zamku w Kopenhadze Augusta (ur. Glücksburg, Hol-
127
(d)
(e)
(f)
(g)
(h)
(i)
sztyn 27 VI 1633, zm. Augustenburg, wyspa Als 26 V
1701), córka jego stryja Filipa, księcia holsztyńskiego
na Glücksburgu (zob. s. 135). Ich potomkowie panowali w Sonderburgu-Augustenburgu (Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg), a następnie w całym
księstwie szlezwicko-holsztyńskim (Schleswig-Holstein);
linia ta wygasła po mieczu w 1931 r.
Jerzy Fryderyk (ur. 18 XII 1611, zm. 23 VIII 1676).
Bezżenny i bezpotomny.
August Filip (ur. Sonderburg, Szlezwik 11 XI 1612,
zm. zamek Beck, Westfalia 6 V 1675). Po śmierci ojca
w 1627 r. wraz z braćmi podzielił się władzą w księstwie holsztyńsko-sonderburskim. W 1646 r. swoją
siedzibą i stolicą własnej domeny uczynił zamek Beck
koło Minden w Westfalii.
Jego pierwszą żoną została 15 I 1645 r. w Delmenhorst (Dolna Saksonia) Klara (ur. 19 IV 1606,
zm. zamek Beck, Westfalia 19 I 1647), córka Antoniego II, hrabiego Delmenhorst z bocznej linii Oldenburgów (zob. s. 103 w biogr. Chrystiana I) (bezdzietna), w czerwcu 1649 r. ożenił się z jej rodzoną
siostrą Sydonią (ur. 10 VI 1611, zm. zamek Beck,
Westfalia 23 IV 1650) (z nią córka), a 12 IV 1651 r.
w zamku Beck poślubił Marię Sybillę (ur. Saarbrucken 6
X 1628, zm. Alverdissen 9 IV 1699), córkę Wilhelma
Ludwika, hrabiego Nassau na Saarbrücken i Ottweiler. Ich potomkowie panowali w Sonderburgu-Beck
(Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck), a od 1825 r.
w księstwie holsztyńsko-glücksburskim (SchleswigHolstein-Sonderburg-Glücksburg). W 1863 r. książę
Chrystian von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg zasiadł na duńskim tronie jako Chrystian IX
(zob. Tablica III, s. 190, jego biog. na s. 191).
Adolf (ur. zamek Beck, Westfalia 2 XI 1613, zm. 1 II
1616).
Anna Elżbieta (ur. zamek Beck, Westfalia 5 II 1615,
zm. tamże 19 II 1616).
Wilhelm Antoni (ur. i zm. 2 IV 1616).
Zofia Katarzyna (ur. zamek Beck, Westfalia 28 VI 1617,
zm. Neuenburg 22 XI 1696). Jej mężem został 31 V
128
OLDENBURGOWIE
1635 r. w Oldenburgu (Dolna Saksonia) ostatni potomek linii Oldenburg-Delmenhorst (zob. s. 103 i następne w biogr. Chrystiana I), Antoni Günther, hrabia Oldenburga od 1603 r. (ur. 31 X 1583, zm. Rastede 29
VI 1667); małżeństwo pozostało bezdzietne.
(j) Eleonora Sabina (ur. i zm. 27 II 1619).
(k) Filip Ludwik (ur. zamek Beck, Westfalia 27 X 1620,
zm. Schneeberg, Saksonia 10 III 1689). Początkowo
był bez uposażenia i przebywał na dworze heskim.
W 1663 r. zakupił od elektora saskiego Jana Jerzego II
Wiesenburg w Saksonii, który uczynił swoją rezydencją oraz miasto Kirchberg z okolicznymi wsiami.
Jego pierwszą żoną została 15 XI 1643 r. w Lemgo (Westfalia) Katarzyna (ur. 20 X 1612, zm. Kolonia
24 XI 1649), córka Chrystiana, hrabiego Waldeck na
Wildungen (z nią potomstwo), po jej śmierci ożenił
się 5 V 1650 r. w Homburgu (Hesja) z Anną Małgorzatą (ur. Homburg 31 VIII 1629, zm. Oberkotzau,
Bawaria 3 VIII 1686), córką Fryderyka I, landgrafa
heskiego na Homburgu (z nią dalsze dzieci), zaś 26
VII 1688 r. w Greiz (Turyngia) poślubił Magdalenę
Krystynę (ur. Greiz 3 VIII 1652, zm. Dölau, Turyngia
18 XII 1697), córkę Henryka I, hrabiego Reuss na
Obergreiz (bezdzietna). Linia jego potomków wygasła po mieczu w XVIII w.
(v) August
Urodził się 21 VII 1574 r. Służył w armii cesarskiej i poległ wraz ze starszym bratem Ernestem (zob. s. 126) 16
[26] X 1596 r. podczas bitwy z wojskami tureckimi pod
Eger (niem. Erlau, Węgry).
(vi) Maria
Urodziła się 22 VIII 1575 r. Była opatką w Itzehoe (Holsztyn). Zmarła 6 XII 1640 r.
(vii) Jan Adolf
W odróżnieniu od kuzyna, księcia holsztyńskiego na Gottorp (zob. s. 118 w biogr. Fryderyka I), noszącego identyczny zestaw imion, posługiwał się odmienną wersją
swojego pierwszego imienia – Hans. Urodził się 17 IX
1576 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). Podczas podziału schedy po ojcu w 1622 r. otrzymał część księstwa
129
holsztyńskiego ze stolicą w Norburgu (duń. Nordborg lub
Nørborg) na wyspie Als. Zmarł bezżennie i bezpotomnie
21 II 1624 r. na zamku w Norburgu i został pochowany
w kościele zamkowym w Sonderburgu.
(viii) Anna
Urodziła się 7 X 1577 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), gdzie 31 V 1601 r. wyszła za mąż za Bogusława
XIII, księcia pomorskiego na Wołogoszczy (Wolgast)
(wspólnie z bratem Janem Fryderykiem) w latach 1560–
1600, na Bardo i Nowopolu (Franzburgu) od 1569 r. i na
Szczecinie od 1603 r. (ur. Wołogoszcz (Wolgast) 9 VIII
1544, zm. Szczecin 7 III 1606), syna Filipa I Pobożnego,
księcia pomorskiego na Wołogoszczy z dynastii Gryfitów,
i jego żony Marii, córki Jana, elektora saskiego. Bogusław
XIII był od 1598 r. wdowcem po Klarze, córce Franciszka, księcia brunszwickiego na Lüneburgu i Gifhorn, z którą miał liczne dzieci (dwóch pasierbów Anny poślubiło
później jej rodzone siostry ; zob. niżej), jednak małżeństwo z Anną pozostało bezdzietne. Zmarła ona w trakcie
podróży z Miśni do Szczecinka 30 I 1616 r. we wsi Słutowo koło Recza (Nowa Marchia) i została pochowana
w kościele zamkowym św. Ottona w Szczecinie.
(ix) Zofia
Urodzona 17 VIII 1579 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik), 10 III 1607 r. w zamku szczecińskim poślubiła
Filipa II Pobożnego, księcia pomorskiego na Szczecinie od
1606 r. (ur. Franzburg 28 VII 1573, zm. Szczecin 3 II
1618), syna Bogusława XIII, księcia pomorskiego z dynastii Gryfitów, oraz jego pierwszej żony Klary, córki Franciszka, księcia brunszwickiego na Lüneburgu i Gifhorn.
Zmarła bezdzietnie 3 VI 1658 r. na zamku w Trzebiatowie i spoczęła w kościele NMP tamże.
(x) Elżbieta
Urodziła się 24 IX 1580 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik), a 19 II 1615 r. w Darłowie poślubiła Bogusława
XIV, księcia pomorskiego na Darłowie w latach 1615–20,
na Szczecinie od 1620 r. i na Wołogoszczy (Wolgast) od
1625 r. (ur. Bardo (Barth) 31 III 1580, zm. Szczecin 10 III
1637), ostatniego z dynastii Gryfitów, syna Bogusława
XIII, księcia pomorskiego, i Klary, córki Franciszka, księ-
130
OLDENBURGOWIE
cia brunszwickiego na Lüneburgu i Gifhorn. Zmarła bezdzietnie 21 XII 1653 r. na zamku w Darłowie i została
pochowana w darłowskim kościele NMP.
(xi) Fryderyk
Urodził się 26 XI 1581 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik). Po śmierci starszego brata, Jana Adolfa (1624),
został księciem holsztyńskim na Norburgu (Schleswig-Holstein-Norburg). Zmarł 22 VII 1658 r. na zamku w Norburgu (wyspa Als) i spoczął w Egen (Westfalia).
Pierwszą żoną Fryderyka została 1 VIII 1627 r.:
Juliana
Była ona córką Franciszka II, księcia saskiego na Lauenburgu, potomka bocznej linii dynastii askańskiej, oraz jego
drugiej żony Marii, córki Juliusza, księcia brunszwickiego
na Wolfenbüttel, Calenbergu i Getyndze. Urodziła się 26
XII 1589 r., a zmarła 1 XII 1630 r. na zamku w Norburgu
(wyspa Als) i została pochowana w Egen (Westfalia).
Syn (linia holsztyńska na Norburgu):
(a) Jan Bogusław (ur. Norburg, wyspa Als 30 IX 1629, zm.
tamże 17 XII 1679). Po śmierci ojca w 1658 r. został
księciem holsztyńsko-norburskim. W 1669 r. utracił
władzę z powodu bankructwa księstwa, które król
duński Fryderyk II przekazał księciu Augustowi z linii
na Plön (zob. s. 138). Bezżenny i bezpotomny.
Drugą żoną Fryderyka została 5 II 1632 r. w Norburgu :
Eleonora
Jej ojcem był Rudolf, książę Anhaltu na Zerbst z dynastii
askańskiej, a matką jego pierwsza żona Dorota Jadwiga,
córka Henryka Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel. Urodziła się 11 XI 1608 r. na zamku w Zerbst
(Saksonia), a zmarła 2 XI 1681 r. w Osterholm (Szlezwik)
i została pochowana u boku męża w Egen (Westfalia).
Dzieci (linia holsztyńska na Norburgu) {(a) – (f)}:
(a) Martwe dziecko (ur. Norburg, wyspa Als 13 V 1633).
(b) Elżbieta Juliana (ur. Norburg, wyspa Als 24 V 1634,
zm. Wolfenbüttel, Brunszwik 4 II 1704). Dnia 17 VIII
1656 r. w Wolfenbüttel poślubiła Antoniego Ulryka,
księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel od 1666 r.
(ur. Hitzacker 4 X 1633, zm. Salzdahlum 27 III 1714),
potomka dynastii Welfów, i miała z nim potomstwo.
131
(c) Dorota Jadwiga (ur. Norburg, wyspa Als 18 IV 1636,
zm. Hamburg 23 IX 1692). W 1665 r. została przełożoną w Gandersheim (Brunszwik), lecz w 1678 r. porzuciła zgromadzenie, przeszła na katolicyzm i w tym
samym roku w Hildenheim poślubiła Krzysztofa, hrabiego Rantzau na Hohenfeld (ur. Schmöl 1625, zm.
Kolonia VIII 1696), z którym miała syna.
(d) Chrystian August (ur. Norburg, wyspa Als 19 IV 1639,
zm. Londyn 5 I 1687). Oficer marynarki angielskiej,
swoją karierę uwieńczył awansem na admirała.
(e) Ludwika Amöna (ur. Norburg, wyspa Als 15 I 1642,
zm. Öhringen pod Heilbronn 11 VI 1685). 28 VIII
1665 r. w zamku Neuenstein (Hohenlohe) poślubiła
Jana Fryderyka I, hrabiego Hohenlohe na NeuensteinÖhringen od 1641 r. (ur. Neuenstein 31 VII 1617,
zm. Öhringen 17 X 1702), i miała z nim potomstwo.
(f) Rudolf Fryderyk (ur. Norburg, wyspa Als 27 IX 1645,
zm. Fürstenau (obecnie Milin) na Śląsku 14 XI 1688).
Tytularny książę holsztyński na Norburgu. W r. 1669
Norburg, przejęty od księcia Jana Bogusława (zob. s.
131), przeszedł na własność linii na Plön.
Jego żoną została poślubiona w 1680 r. Bibiana
(ur. 8 VIII 1649, zm. Fürstenau (obecnie Milin), Śląsk
19 VIII 1685), córka Zygmunta Zygfryda, hrabiego
Promnitz, z którą miał czworo dzieci ; na ich synu
wygasła w 1722 r. ta linia Oldenburgów.
(xii) Małgorzata
Urodziła się 24 II 1583 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik), a 27 VIII 1603 r. w Rotenburgu koło Fuldy
(Hesja) i 3 IX tego roku w Dillenburgu wyszła za mąż za
Jana VII Średniego, hrabiego Nassau na Siegen i Freudenbergu od 1605 r. (ur. Dillenburg 7 VI 1561, zm. Siegen 27
IX 1623), syna Jana VI, hrabiego Nassau na Dillenburgu
i Siegen, i jego pierwszej żony Elżbiety, córki Jerzego III,
landgrafa Leuchtenbergu. Jan VII był poprzednio żonaty
z Magdaleną, hrabianką Waldeck-Wildungen (zm. 1599),
i miał z nią potomstwo. Jego dzieci z Małgorzatą:
1 Jan Maurycy „Brazylijczyk”, hrabia, a następnie książę
Nassau na Siegen, gubernator holenderskich posiadłości w Brazylii (ur. 1604, zm. 1679).
132
OLDENBURGOWIE
2 Jerzy Fryderyk |Ludwik|, książę Nassau na Siegen
(ur. 1606, zm. 1674); w 1647 r. poślubił Maurycję
Eleonorę (ur. 1620, zm. 1679), córkę Manuela Bastarda Portugalskiego, pretendenta do tronu Portugalii.
3 Wilhelm Otto (ur. 1607, poległ 1641).
4 Ludwika Chrystiana (ur. 1608, zm. 1678); w 1627 r.
wyszła za mąż za Filipa Franciszka de Joux de Watteville, markiza Conflans (ur. 1601, zm. 1637).
5 Zofia Małgorzata (ur. 1610, zm. 1665); od 1656 r.
żona Jerzego Ernesta, hrabiego Limburg-Stirum (ur.
1593, zm. 1661).
6 Henryk (ur. 1611, zm. 1652); w 1646 r. ożenił się
z Marią Elżbietą (zm. 1707), córką Jerzego Ernesta,
hrabiego Limburg-Stirum, i miał z nią potomstwo.
7 Maria Juliana (ur. 1612, zm. 1665); jej mężem został
poślubiony w 1637 r. Franciszek Henryk, książę saski
na Lauenburgu (ur. 1604, zm. 1658), z którym miała
potomstwo.
8 Amalia (ur. 1613, zm. 1669); w 1636 r. poślubiła Hermana Wrangel af Salmis, feldmarszałka szwedzkiego
(ur. 1600, zm. 1643), z którym miała potomstwo, a w
1649 r. została żoną Chrystiana Augusta, księcia Sulzbach (ur. 1622, zm. 1708), i miała z nim potomstwo.
9 Bernard (ur. 1614, zm. 1617).
10 Chrystian (ur. 1616, poległ 1644); poślubił Annę Barbarę (ur. 1620, zm. 1677), córkę Hermana Quad von
Landskron.
11 Katarzyna (ur. 1617, zm. 1645).
12 Jan Ernest (ur. 1618, zm. 1639).
13 Elżbieta Juliana (ur. 1620, zm. 1665); w 1647 r. poślubiła Bernarda, hrabiego Sayn na Wittgenstein-Berleburgu (ur. 1622, zm. 1675), i miała potomstwo.
Małgorzata zmarła 10 IV 1658 r. w zamku Nassauischer
Hof w Siegen (Westfalia) i została pochowana w kryptach
książęcych w Siegen.
(xiii) Filip
Urodził się 15 III 1584 r. (w Sonderburgu). Po śmierci
ojca w 1622 r. wraz z braćmi dokonał podziału księstwa
holsztyńskiego, na mocy którego przypadł mu w udziale Glücksburg (duń. Glücksborg, Holsztyn). Zmarł 27 IX
133
1663 r. na zamku w Glücksburgu i spoczął w tamtejszym
kościele zamkowym.
Żoną Filipa została 23 V 1624 r. w Neuhaus:
Zofia Jadwiga
Była ona córką Franciszka II, księcia saskiego na Lauenburgu, potomka bocznej linii dynastii askańskiej, i jego
drugiej żony Marii, córki Juliusza, księcia brunszwickiego
na Wolfenbüttel, Calenbergu i Getyndze. Urodziła się 24
V 1601 r. w Lauenburgu, a zmarła 1 II 1660 r. na zamku
w Glücksburgu (Holsztyn), gdzie także spoczęła.
Dzieci (linia holsztyńska na Glücksburgu) {(a) –(n)}:
(a) Jan (ur. Glücksburg, Holsztyn 23 VI 1625, zm. Koldinghus, Jutlandia 4 VII 1640).
(b) Franciszek Filip (ur. Glücksburg, Holsztyn 20 VIII
1626, zm. Angers, Francja 3 VIII 1651). Bezżenny
i bezpotomny.
(c) Chrystian (ur. Glücksburg, Holsztyn 19 VI 1627, zm.
tamże 17 XI 1698). Po śmierci ojca w 1663 r. został
księciem holsztyńskim na Glücksburgu (SchleswigHolstein-Glücksburg).
13 IX 1663 r. w Wolfenbüttel (Brunszwik) ożenił
się z Sybillą Urszulą (ur. Hitzacker, Brunszwik 4 II
1629, zm. Glücksburg, Holsztyn 12 XII 1671), córką
Augusta Młodszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel z dynastii Welfów (z nią potomstwo), a po
jej śmierci pojął za żonę 10 V 1672 r. w Plön
(Holsztyn) Agnieszkę Jadwigę (ur. Plön, Holsztyn 29
IX 1640, zm. Glücksburg, Holsztyn 20 XI 1698),
córkę Joachima Ernesta I, księcia holsztyńskiego na
Plön (zob. s. 139) (z nią dalsze dzieci). Zapoczątkowana przez Chrystiana linia na Glücksburgu wygasła
po mieczu w 1779 r.; w 1825 r. jej posiadłości przekazano linii na Beck (zob. s. 128).
(d) Maria Elżbieta (ur. Glücksburg, Holsztyn 26 VII 1628,
zm. Kulmbach, Bawaria 27 V 1664). 10 XII 1651 r.
w Bayreuth (Bawaria) została poślubiona przez Jerzego
Albrechta, margrabiego brandenburskiego na Bayreuth
z bocznej linii dynastii Hohenzollernów (ur. Bayreuth
20 III 1619, zm. Schretz 27 IX 1666), z którym miała
potomstwo.
134
OLDENBURGOWIE
(e) Karol Albrecht (ur. Glücksburg, Holsztyn 11 IX 1629,
zm. tamże 26 XI 1631).
(f) Zofia Jadwiga (ur. Glücksburg, Holsztyn 7 X 1630, zm.
Drezno 7 X 1652). Jej mężem został 19 XI 1650 r.
w Dreźnie Maurycy, książę saski na Zeitz od 1657 r.
(ur. Drezno 28 III 1619, zm. Moritzburg 4 XII 1681),
potomek albertyńskiej linii dynastii Wettynów, z którym miała potomstwo.
(g) Adolf (ur. Glücksburg, Holsztyn 21 X 1631, zm. Kilonia 27 I 1658).
(h) Augusta, małżonka Ernesta Günthera, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu (szczegóły zob.
s. 127).
(i) Chrystiana (ur. Kopenhaga 22 IX 1634, zm. Delitzsch,
Saksonia 10 VII 1701). 19 XI 1650 r. w Dreźnie poślubiła Chrystiana I, księcia saskiego na Merseburgu
od 1657 r. (ur. Drezno 27 X 1615, zm. Merseburg 18
X 1691), potomka albertyńskiej linii Wettynów, i miała z nim potomstwo.
(j) Dorota (ur. Glücksburg, Holsztyn 3 III lub 29 IX 1636,
zm. Karlsbad, Czechy 16 VIII 1689). 9 X 1653 r.
w Celle (Brunszwik) wyszła za mąż za Chrystiana
Ludwika, księcia brunszwickiego na Calenbergu w latach 1641–48, na Celle od 1648 r. i na Harburgu od
1651 r. (ur. Herzberg 15 II 1622, zm. nieopodal Celle
15 [25] III 1665), potomka dynastii Welfów (bezdzietni), a po jego śmierci 14 VI 1668 r. w zamku Gröningen (księstwo Halberstadtu) poślubiła Fryderyka
Wilhelma „Wielkiego Elektora”, elektora brandenburskiego i księcia pruskiego od 1640 r., potomka dynastii
Hohenzollernów (ur. Cölln pod Berlinem 16 II 1620,
zm. Poczdam 9 V 1688), i miała z nim potomstwo.
(k) Magdalena Sybilla (ur. Glücksburg, Holsztyn 28 II
1639, zm. tamże 21 III 1640).
(l) Jadwiga (ur. Glücksburg, Holsztyn 21 III 1640, zm.
Merseburg 31 I 1671). Niezamężna.
(m) Anna Sabina (ur. Glücksburg, Holsztyn 10 X 1641,
zm. tamże 14 III 1642).
(n) Anna (ur. Glücksburg, Holsztyn 14 I 1643, zm. tamże (?) 24 II 1644).
135
(xiv) Albrecht
Urodził się 19 V 1585 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik), a umarł 30 IV 1613 r. w Dreźnie, gdzie również został pochowany. Bezżenny i bezpotomny.
Drugą żoną Jana Młodszego (zob. s. 125) została 14 II 1588 r.
w Sonderburgu (Szlezwik):
Agnieszka Jadwiga
Była ona córką Joachima Ernesta, księcia Anhaltu, potomka dynastii askańskiej, i jego drugiej żony Eleonory, córki Krzysztofa,
księcia Wirtembergii. Urodziła się 21 X 1536 r. na zamku w Dessau (Anhalt). Jej pierwszym mężem był poślubiony 3 I 1586 r.
w Dessau August Łysy, książę saski na Freibergu od 1544 r. i na
Weissenfels od 1569 r., elektor saskiod 1553 r. (ur. Freiberg 31
VII 1526, zm. Drezno 11 II 1586), syn Henryka V Pobożnego,
księcia saskiego na Miśni z albertyńskiej linii Wettynów, i Katarzyny, córki Magnusa II, księcia meklemburskiego na Szwerynie
i Güstrowie ; August był wdowcem po księżniczce duńskiej Annie,
z którą miał liczne dzieci (zob. s. 127), jednak jego krótkotrwałe
małżeństwo z Agnieszką Jadwigą pozostało bezpotomne. Zmarła ona 3 XI 1616 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik) i spoczęła w tamtejszym kościele zamkowym.
Potomstwo (linia holsztyńska młodsza, c.d.) {(i) – (ix)}:
(i) Eleonora
Urodzona 4 IV 1590 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), zmarła niezamężnie 13 IV 1669 r. w Rethwisch
(Holsztyn) i została pochowana w kościele zamkowym
w Sonderburgu.
(ii) Anna Sabina
Urodziła się 7 III 1595 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik), gdzie 1 I 1618 r. wyszła za Juliusza Fryderyka,
księcia wirtemberskiego na Weiltingen i Brenz od 1617 r.
(ur. Mömpelgard 3 VI 1588, zm. Strasburg 25 IV 1635),
który był jej bratem ciotecznym – synem księcia Wirtembergii Fryderyka oraz Sybilli, córki Joachima Ernesta,
księcia Anhaltu – starszej siostry Agnieszki Jadwigi, matki
Anny Sabiny. Ich dziećmi byli :
1 Roderyk (ur. 1618, zm. 1651).
2 Juliana Felicyta, małżonka Jana, księcia holsztyńskiego
z Gottorp, biskupa Lubeki (dalsze szczegóły zob. s. 123
w biogr. króla Fryderyka I).
136
OLDENBURGOWIE
3 Sylwiusz Nemrod, książę wirtemberski na Juliusburgu
i Oleśnicy (ur. 1622, zm. 1664); w 1647 r. poślubił Elżbietę Marię (ur. 1625, zm. 1686), córkę Karola Fryderyka, księcia oleśnickiego, i miał z nią potomstwo.
4 Floriana Ernesta (ur. 1623, zm. 1672); w 1657 r. została żoną Fryderyka Krafta, hrabiego Hohenlohe na
Pfedelbach (ur. 1623, zm. 1681), i miała z nim potomstwo.
5 Faustyna Maria (ur. 1624, zm. 1679).
6 Manfred, książę wirtemberski na Weiltingen (ur. 1626,
zm. 1662); w 1652 r. poślubił Julianę (ur. 1615, zm.
1691), córkę Antoniego II, hrabiego Delmenhorst, potomka bocznej linii dynastii Oldenburgów (zob. s. 103
oraz następne w biogr. Chrystiana I), i miał z nią potomstwo.
7 Juliusz Pielgrzym (Peregrynatus) (ur. 1627, zm. 1645).
8 Sueno Martialis Endolfus (ur. 1629, zm. 1656).
9 Amadea Fredonia (ur. 1631, zm. 1633).
Anna Sabina zmarła 18 VII 1659 r. w Leonbergu koło
Stuttgartu (Wirtembergia) i została pochowana w katedrze
w Stuttgarcie.
(iii) Jan Jerzy
Urodził się 9 II 1594 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a zmarł 25 I 1613 r. na zamku w Glücksburgu
(Holsztyn).
(iv) Joachim Ernest I
W niektórych opracowaniach zwany jest Starszym, co ma
na celu odróżnienie go od młodszego syna i imiennika.
Na świat przyszedł 29 VIII 1595 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). W wyniku podziału księstwa ojcowskiego w 1622 r. otrzymał w posiadanie Plön (duń. Pløen,
Holsztyn). Zmarł 5 X 1671 r. na zamku w Plön i został
pochowany w Plön.
Żoną Joachima Ernesta I została 12 V 1633 r.:
Dorota Augusta
Jej ojcem był Jan Adolf, książę holsztyński na Gottorp
(zob. s. 119 w biogr. Fryderyka I). Urodziła się 12 V 1602 r.
w zamku Gottorp w Szlezwiku, a zmarła 13 III 1682 r. na
zamku w Plön (Holsztyn) i została pochowana u boku
małżonka w Plön.
137
Potomstwo (linia holsztyńska na Plön) {(a) – (h)}:
(a) Jan Adolf (ur. Ahrensbök pod Lubeką 8 IV 1634, zm.
Ruhleben, Holsztyn 2 VII 1704). Po śmierci ojca w r.
1671 r. został księciem holsztyńskim na Plön. Służył
także w duńskiej armii, gdzie w 1676 r. uzyskał rangę
feldmarszałka.
Jego żoną została 2 IV 1673 r. w Wolfenbüttel
(Brunszwik) Dorota (ur. Wolfenbüttel 17 I 1653, zm.
Plön 21 III 1722), córka Rudolfa Augusta, księcia
brunszwickiego na Wolfenbüttel z dynastii Welfów,
z którą miał potomstwo. Linia potomków Jana Adolfa wygasła na jego wnuku w 1706 r.
(b) August (ur. Ahrensbök pod Lubeką 9 V 1635, zm.
Ruhleben 17 IX 1699). W 1677 r. wszedł w posiadanie księstwa holsztyńsko-norburskiego (SchleswigHolstein-Norburg), odebranego w 1669 r. księciu
Janowi Bogusławowi (zob. s. 131).
6 X 1666 r. w Plötzkau (Anhalt) pojął za żonę Elżbietę Szarlottę (ur. Harzgerode, Anhalt 11 II 1647, zm.
Osterholm, Szlezwik 20 I 1723), córkę Fryderyka,
księcia Anhaltu na Harzgerode z dynastii askańskiej
i wdowę po Wilhelmie Ludwiku, księciu Anhaltu na
Köthen z tejże dynastii. Linia ich potomków wygasła
po mieczu pod koniec XVIII w.
(c) Ernestyna (ur. Plön, Holsztyn 9 X 1636, zm. tamże 18
III 1696).
(d) Joachim Ernest II (ur. Plön, Holsztyn 5 X 1637, zm.
Madryt 4 VII 1700). Po śmierci ojca w 1671 r. otrzymał osobną część księstwa ze stolicą w Rethwisch.
Niebawem dokonał jednak konwersji na katolicyzm
i przeniósł się do Hiszpanii, osiagając w tamtejszej
w armii rangę generała.
21 I 1677 r. w Brukseli ożenił się z Izabelą Małgorzatą Franciszką (ur. 1649 lub ok. 1648, zm. Bruksela
7 I 1701), córką Ferdynanda Filipa, hrabiego Merode
i markiza Westerloo, z którą miał dwóch synów: na
młodszym z nich w 1729 r. wygasła linia holsztyńska
na Plön-Rethwisch
(e) Bernard (ur. Plön, Holsztyn 31 I 1639, zm. tamże 13 I
1676). Bezżenny i bezpotomny.
138
OLDENBURGOWIE
(v)
(vi)
(vii)
(viii)
(ix)
(f) Agnieszka Jadwiga, żona Chrystiana, księcia holsztyńskiego na Glücksburgu (zob. s. 134).
(g) Karol Henryk (ur. Plön, Holsztyn 20 III 1642, zm.
Wiedeń 11 VII 1655).
(h) Zofia Eleonora (ur. Plön, Holsztyn 1 VIII 1644, zm.
Neuenstein 22 I 1689). 25 VIII 1666 r. na zamku
w Plön poślubiła Wolfganga Juliusza, hrabiego Hohenlohe na Neuenstein od 1677 r., cesarskiego generałafeldmarszałka (ur. Neuenstein 3 VIII 1622, zm. Frankfurt nad Menem 26 XII 1698). Małżeństwo to było
bezdzietne.
Dorota Sybilla
Urodziła się 13 VII 1597 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik) i tam również umarła 21 VIII tego roku. Została pochowana w kościele zamkowym w Sonderburgu.
Dorota Maria
Urodzona 13 VII 1599 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), zmarła tamże 27 III 1600 r. i została pochowana
w kościele zamkowym.
Bernard
Urodził się 12, a zmarł 26 IV 1601 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik) i tam również został pochowany.
Agnieszka Magdalena
Urodziła się 17 XI 1602 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik), gdzie zmarła 17 V 1607 r. i gdzie też spoczęła.
Eleonora Zofia
Urodziła się 24 II 1603 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a 28 II 1624 r. w Ahrensbök koło Lubeki (Holsztyn)
wyszła za Chrystiana II, księcia Anhaltu na Bernburgu od
1630 r. (ur. Amberg 11 VIII 1599, zm. Bernburg 22 IX
1656), syna Chrystiana I, księcia Anhaltu na Bernburgu,
potomka dynastii askańskiej, oraz jego żony Anny, córki
Arnolda III, hrabiego Bentheim na Tecklenburgu. Mieli
następujące potomstwo:
1 Beringer (ur. 1626, zm. 1627).
2 Zofia (ur. i zm. 1627).
3 Joachim Ernest (ur. i zm. 1629).
4 Chrystian (ur. i zm. 1631).
5 Erdman Gedeon (ur. 1632, zm. 1649).
6 Bogusław (ur. 1633, zm. 1634).
139
7 Wiktor Amadeusz, książę Anhalt-Bernburg (ur. 1634,
zm. 1718); w 1667 r. jego małżonką została Elżbieta
(ur. 1642, zm. 1677), córka Fryderyka, palatyna Zweibrücken, z którą miał potomstwo.
8 Eleonora Jadwiga (ur. 1635, zm. 1685).
9 Ernestyna Augusta (ur. 1636, zm. 1659).
10 Angelika (ur. 1639, zm. 1688).
11 Anna Zofia (ur. 1640, zm. 1704); w 1664 r. poślubiła
Jerzego Fryderyka, hrabiego Solms na Sonnenwalde
(ur. 1626, zm. 1688), i miała z nim potomstwo.
12 Karol Ursyn (ur. 1642, zm. 1660).
13 Ferdynand Chrystian (ur. 1643, zm. 1645).
14 Maria (ur. 1645, zm. 1655).
15 Anna Elżbieta (ur. 1647, zm. 1680); w 1672 r. poślubiła Chrystiana Ulryka I, księcia wirtemberskiego
na Oleśnicy (ur. 1652, zm. 1704), i miała z nim potomstwo.
Eleonora Zofia zmarła 5 I 1675 r. w Ballenstedt (Anhalt)
i spoczęła w kościele św. Idziego w Bernburgu.
5 Dorota
Urodziła się 29 VI 1546 r. w zamku Koldinghus w Kolding
(Jutlandia), a 12 X 1561 r. wyszła za mąż za Wilhelma V Zwycięskiego, zwanego także Młodszym, księcia brunszwickiego na Lüneburgu od 1559 r. (ur. 4 VII 1535, zm. Celle 20 VIII 1592), syna
Ernesta I zwanego Wyznawcą, księcia brunszwickiego na Lüneburgu, potomka dynastii Welfów, i jego żony Zofii, córki Henryka III (V), księcia meklemburskiego na Szwerynie. Mieli wspólnie
następujące potomstwo:
1 Zofia (ur. 1563, zm. 1639); w 1579 r. poślubiła Jerzego Fryderyka, margrabiego brandenburskiego na Ansbach i Bayreuth (ur. 1539, zm. 1603).
2 Ernest II, książę brunszwicki na Lüneburgu (ur. 1564, zm.
1611).
3 Elżbieta (ur. 1565, zm. 1621); w 1586 r. została żoną Fryderyka, hrabiego Hohenlohe na Langenburgu (ur. 1553, zm.
1590), i miała z nim potomstwo.
4 Chrystian, książę brunszwicki na Lüneburgu, biskup Minden
(ur. 1566, zm. 1633).
5 August, książę brunszwicki na Lüneburgu, biskup Lubeki
(ur. 1568, zm. 1636) (po nim potomstwo naturalne).
140
OLDENBURGOWIE
6 Dorota (ur. 1570, zm. 1649); w 1586 r. poślubiła Karola I,
palatyna Zweibrücken na Birkenfeld (ur. 1560, zm. 1600),
i miała z nim potomstwo.
7 Klara (ur. 1571, zm. 1658); w 1593 r. poślubiła Wilhelma I,
hrabiego Schwarzburga na Blankenburgu (ur. 1534, zm. 1597).
8 Anna Urszula (ur. 1572, zm. 1601).
9 Małgorzata (ur. 1573, zm. 1643); jej mężem został w 1599 r.
Jan Kazimierz, książę saski na Koburgu (ur. 1564, zm. 1633).
10 Fryderyk, książę brunszwicki na Celle i Harburgu (ur. 1574,
zm. 1648).
11 Maria (ur. 1575, zm. 1610).
12 Magnus, kanonik w Brunszwiku (ur. 1577, zm. 1632).
13 Jerzy, książę brunszwicki na Calenbergu i Hanowerze (ur.
1582, zm. 1641); jego żoną została w 1617 r. Anna Eleonora
(ur. 1601, zm. 1659), córka Ludwika V Wiernego, landgrafa
heskiego na Darmstadcie, z którą miał potomstwo.
14 Jan, kanonik w Minden (ur. 1583, zm. 1628).
15 Sybilla (ur. 1584, zm. 1652); w 1617 r. została żoną Juliusza
Ernesta, księcia brunszwickiego na Dannenbergu (ur. 1571,
zm. 1636), i miała z nim potomstwo.
W okresie małoletniości swojego młodszego syna Jerzego Dorota sprawowała w jego imieniu regencję w księstwie brunszwickim. Zmarła 6 I 1617 r. w Winsen (Holsztyn).
CHRYSTIAN III
Zmarł 1 I 1559 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia) i został pochowany w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia),
skąd w 1578 r. jego prochy przeniesiono do kaplicy Trzech Króli
(obecnie Chrystiana I) w obrębie katedry w Roskilde.
Następcą Chrystiana III na duńskim tronie został jego najstarszy
syn Fryderyk.
141
FRYDERYK II
O J C I E C : Chrystian III (zob. s. 122).
M A T K A : Dorota saska (zob. s. 123 w biogr. Chrystiana III).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 123 w biogr. Chrystiana III.
FRYDERYK II
Urodził się 1 VII 1534 r. w zamku Haderslevhus w Haderslevniem.
(niem. Hadersleben, Szlezwik) i 30 X 1536 r. na riksdagu w Kopenhadze został ogłoszony następcą tronu Danii, Norwegii oraz Szlezwiku-Holsztynu (a ściślej rzecz ujmując, części tego księstwa, należącej do Danii). Po śmierci ojca 1 I 1559 r. został królem Danii
i Norwegii oraz księciem szlezwicko-holsztyńskim, 12 VIII 1559 r.
podpisał håndfæsting, a 20 VIII tego roku w kościele Panny Marii
(obecna katedra) w Kopenhadze został ukoronowany przez arcybiskupa Lund Nielsa Palladiusa.
Żoną Fryderyka II została 20 VII 1572 r. w zamku kopenhaskim:
Zofia
Była ona córką Ulryka III zwanego Niemieckim Nestorem, księcia meklemburskiego na Güstrowie i Szwerynie, oraz jego pierwszej
żony Elżbiety, księżniczki duńskiej (zob. s. 115 w biogr. Fryderyka
I). Urodziła się 4 IX 1557 r. na zamku w Wismarze (Meklemburgia).
Jej koronacja na królową-małżonkę miała miejsce w dniu zaślubin
z Fryderykiem w kościele Panny Marii w Kopenhadze, a dokonał jej
biskup Zelandii Poul Madsen. Po śmierci męża (1588) przez pewien
czas była opiekunką syna Chrystiana w Szlezwiku-Holsztynie, później jednak wycofała się do swojej oprawy wdowiej, którą stanowiły
wyspy Lollandia i Falster. Zmarła 4 X 1631 r. w zamku Nykøbing
(wyspa Falster) i została pochowana w kaplicy Trzech Króli (obecnie Chrystiana I) w katedrze w Roskilde.
Potomstwo {1–7}:
1 Elżbieta
Urodziła się 25 VIII 1573 r. w zamku Koldinghus w Kolding
(Jutlandia), a 19 IV 1590 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą
142
OLDENBURGOWIE
została żoną Henryka Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel od 1589 r. (ur. zamek Hessen 15 X 1564, zm. Praga 20
VII 1613), syna Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel,
Calenbergu i Getyndze z dynastii Welfów, oraz Jadwigi, córki Joachima II Hektora, elektora brandenburskiego. Henryk Juliusz
był wcześniej żonaty z Dorotą, córką elektora saskiego Augusta
i po kądzieli wnuczką Chrystiana III (zob. s. 124 w jego biogr.),
z którą miał córkę. Z córką Fryderyka II miał dalsze dzieci :
1 Dorota Jadwiga (ur. 1587, zm. 1609); w 1605 r. poślubiła
Rudolfa I, księcia Anhaltu na Zerbst (ur. 1576, zm. 1621),
2 Fryderyk Ulryk, książę brunszwicki na Wolfenbüttel (ur. 1591,
zm. 1634); w 1614 r. ożenił się z Anną Zofią (ur. 1598, zm.
1659), córką Jana Zygmunta, elektora brandenburskiego oraz
księcia pruskiego, i miał z nią potomstwo.
3 Zofia Jadwiga (ur. 1592, zm. 1642); w 1607 r. poślubiła Ernesta Kazimierza, hrabiego Nassau na Dietz (ur. 1573, poległ 1632), i miała z nim potomstwo.
4 Elżbieta (ur. 1593, zm. 1650); w 1612 r. wyszła za Augusta,
księcia saskiego z linii elektorskiej (albertyńskiej) (ur. 1589,
zm. 1615), a w 1618 r. poślubiła Jana Filipa, księcia saskiego
na Altenburgu (ur. 1597, zm. 1639), i miała z nim córkę.
5 Jadwiga (ur. 1595, zm. 1650); w 1619 r. została żoną Ulryka
zwanego Rycerskim, księcia pomorskiego na Darłowie oraz
biskupa kamieńskiego (ur. 1589, zm. 1622).
6 Henryk Juliusz (ur. 1597, zm. 1606).
7 Chrystian, biskup Halberstadtu (ur. 1599, zm. 1626).
8 Rudolf, biskup Halberstadtu (ur. 1602, zm. 1616).
9 Henryk Karol (ur. 1609, zm. 1615).
10 Anna Augusta (ur. 1612, zm. 1673); w 1638 r. poślubiła
Jerzego Ludwika, księcia-następcę Nassau na Dillenburgu
(ur. 1618, zm. 1656), i miała z nim potomstwo.
Elżbieta zmarła 19 VII 1625 r. na zamku w Brunszwiku i spoczęła w kościele św. Panny Marii w Wolfenbüttel (Brunszwik).
2 Anna
Urodziła się 14 X (nie 12 XII, jak błędnie przyjmowano we
wcześniejszych opracowaniach) 1574 r. w zamku Skanderborg
koło Århus (Jutlandia). 20 lub 24 VIII 1589 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą miał miejsce jej ślub per procura, a 23 XI
tego roku w Oslo odbył się ślub osobisty z Jakubem VI, królem
143
Szkocji od 1567 r., od 1603 r. pod imieniem Jakuba I królem Anglii i Irlandii (ur. Edynburg 19 VI 1566, zm. Theobalds Park 27
III 1625), synem Marii, królowej Szkocji z dynastii Stuartów (Stewart), oraz jej drugiego męża Henryka Stuarta (Stewarta), księcia
Albany, króla-małżonka Szkocji. Mieli następujące potomstwo:
1 Henryk Fryderyk, książę Walii (ur. 1594, zm. 1612).
2 Martwe dziecko (1595).
3 Elżbieta (ur. 1596, zm. 1662); w 1613 r. poślubiła Fryderyka V
(ur. 1596, zm. 1632), elektora Palatynatu Reńskiego, w latach
1619–20 króla Czech (jako Fryderyk I, z racji na krótkie rządy
zwany „Królem Zimowym”), i miała z nim potomstwo.
4 Małgorzata (ur. 1598, zm. 1600).
5 Karol I, król Anglii, Szkocji i Irlandii (ur. 1600, stracony
1649); w 1625 r. poślubił Henrykę Marię (ur. 1609, zm. 1669),
córkę Henryka IV Wielkiego, króla Francji i Nawarry, i miał
z nią potomstwo.
6 Robert Bruce, książę Kintyrii i Lorne (ur. i zm. 1602).
7 Martwy syn (1603).
8 Maria (ur. 1605, zm. 1607).
Koronacja Anny na królową-małżonkę Szkocji miała miejsce 17
V 1590 r. w opactwie Holyrood w Edynburgu, a 25 VII 1603 r.
w Opactwie Westminsterskim w Londynie została ukoronowana
na królową-małżonkę Anglii i Irlandii. Zmarła 4 (1 lub 12 ?) III
1619 r. w pałacu Hampton Court pod Londynem i spoczęła
w nekropolii władców angielskich w Opactwie Westminsterskim.
3 C HRYSTIAN IV (zob. s. 146).
4 Ulryk
Urodził się 30 XII 1578 r. w zamku Koldinghus w Kolding
(Jutlandia). W 1602 r. otrzymał godność biskupa Szlezwiku, natomiast rok później, po śmierci dziada po kądzieli, księcia meklemburskiego Ulryka III Nestora, został wybrany jego następcą
na biskupim tronie Szwerynu. Zmarł 27 III 1624 r. w Bützow
(pol. Budziszów, Meklemburgia) i spoczął w kościele Panny Marii
(obecna katedra) w Kopenhadze ; w 1642 r. szczątki Ulryka przeniesiono do katedry w Roskilde.
Żoną Ulryka została (związek morganatyczny, rok ?):
Katarzyna
Była ona córką Ottona Hahn. Po śmierci Ulryka wyszła powtórnie za mąż za Mikołaja Hermana von Nidrum.
144
OLDENBURGOWIE
5 Augusta
Żona Jana Adolfa, księcia holsztyńskiego na Gottorp (szczegóły
zob. s. 119 w biogr. Fryderyka I).
6 Jadwiga
Urodziła się 5 VIII 1581 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød
(wyspa Zelandia), a 12 IX 1602 r. w Dreźnie wyszła za mąż za
Chrystiana II, elektora saskiego od 1591 r. (ur. Drezno 23 IX 1583,
zm. tamże 23 VI 1611), syna Chrystiana I, elektora saskiego z albertyńskiej linii Wettynów (zob. s. 124 w biogr. Chrystiana III),
i jego żony Zofii, córki Jana Jerzego, elektora brandenburskiego.
Małżeństwo to było bezdzietne. Jadwiga zmarła 26 XI 1641 r. na
zamku w Lichtenburgu (Saksonia) i spoczęła w katedrze NMP
we Freibergu (Saksonia).
7 Jan
Urodził się 26 VII 1583 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev
(Szlezwik). W sierpniu 1602 r. przybył do Moskwy, gdzie został
zaręczony z Ksenią (zm. 1622), córką cara Borysa Godunowa, do
małżeństwa jednak nie doszło z powodu przedwczesnej śmierci
księcia, który zmarł 28 X 1602 r. Pochowano go w Niemieckiej
Słobodzie w Moskwie, a w 1637 r. – na prośbę Chrystiana IV –
szczątki przewieziono do Danii i złożono w katedrze w Roskilde.
FRYDERYK II
Zmarł 4 IV 1588 r. w zamku (dawnym klasztorze) w Antvorskov
nieopodal Slagelse na wyspie Zelandia i spoczął w katedrze w Roskilde, w kaplicy nazwanej później imieniem Chrystiana IV.
Jego następcą został najstarszy syn Chrystian.
145
CHRYSTIAN IV
O J C I E C : Fryderyk II (zob. s. 142).
M A T K A : Zofia meklemburska (zob. s. 142 w biogr. Fryderyka II).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 142 w biogr. Fryderyka II.
CHRYSTIAN IV
Urodził się 12 IV 1577 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa
Zelandia). 24 IV 1580 r. w Odense został proklamowany następcą
tronu Danii, a 25 I 1582 r. w Oslo – następcą tronu Norwegii. Po
śmierci ojca 4 IV 1588 r. wstąpił na tron, jednak z uwagi na małoletniość pozostawał pod regencją matki (w Szlezwiku-Holsztynie)
oraz Rady Państwa (Riksradu) (w Danii i Norwegii). W 1593 r. objął
władzę w należącej do Danii części księstwa szlezwicko-holsztyńskiego, a w 1596 r. przejął osobiste rządy w Danii i Norwegii. 26
VIII 1596 r. w Kopenhadze zatwierdził håndfæsting i 29 VIII został koronowany w tamtejszym kościele Panny Marii (obecnej katedrze) przez arcybiskupa Lund Pedera Winstrupa.
Pierwszą żoną Chrystiana IV została 27 XI 1597 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (niem. Hadersleben, Szlezwik):
Anna Katarzyna
Była ona córką Joachima Fryderyka, elektora brandenburskiego
z dynastii Hohenzollernów, i jego pierwszej żony Katarzyny, córki
Jana, margrabiego brandenburskiego na Kostrzyniu. Urodziła się 26
VI 1575 r. w Wolmerstadt koło Magdeburga lub na zamku w Halle
(Saksonia), a 11 VI 1598 r. w kościele Panny Marii w Kopenhadze
została przez arcybiskupa Lund Pedera Winstrupa ukoronowana na
królową-małżonkę Danii i Norwegii. Zmarła 8 IV 1612 r. na zamku
w Kopenhadze i została pochowana w kopenhaskim kościele Panny
Marii, skąd w 1642 r. jej prochy przeniesiono do katedry w Roskilde
i złożono w kaplicy Chrystiana IV.
Potomstwo {1–8}:
1 Martwe dziecko
Urodziło się w 1598 r.
146
OLDENBURGOWIE
2 Fryderyk
Urodził się 15 VIII 1599 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød
(Zelandia), gdzie zmarł już 9 IX tego roku. Został pochowany
w katedrze w Roskilde.
3 Bezimienny syn
Przyszedł na świat w 1601 r. i zmarł wkrótce po narodzinach.
4 Chrystian
Urodził się 10 IV 1603 r. na zamku w Kopenhadze. 25 V 1608 r.
w Kopenhadze został ogłoszony następcą tronu (kronprinsem)
Danii i Norwegii i jako taki proklamowany 14 III 1610 w Kopenhadze oraz 15 VII tego roku w Lund, Odense, Viborgu i w
Oslo. Zmarł 2 VI 1647 r. w zamku Görbitz pod Dreznem i spoczął w kościele (obecnej katedrze) Panny Marii w Kopenhadze ;
w 1655 r. ciało księcia przeniesiono do katedry w Roskilde i złożono w kaplicy Chrystiana IV.
Jego żoną została 5 X 1634 r. w zamku kopenhaskim:
Magdalena Sybilla
Była ona córką Jana Jerzego I, elektora saskiego, potomka albertyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego drugiej żony Magdaleny
Sybilli, córki Albrechta Fryderyka, księcia pruskiego. Urodziła się
23 XII 1610 r. na zamku w Dreźnie. Po śmierci Chrystiana,
z którym nie miała dzieci, powróciła do Niemiec i 14 XI 1669 r.
w Halle (Saksonia) wyszła za mąż za Fryderyka I, księcia saskiego
na Gotha od 1674 r. (ur. Gotha 15 VII 1646, zm. Friedrichswerth 2 VIII 1691), syna Ernesta I Pobożnego, księcia saskiego
na Gotha z ernestyńskiej linii Wettynów, i Elżbiety Zofii, córki
Jana Filipa, księcia saskiego na Altenburgu. Z małżeństwa tego
przyszły na świat następujące dzieci :
1 Anna Zofia (ur. 1670, zm. 1728) ; w 1691 r. została żoną Ludwika
Fryderyka I, księcia Schwarzburga na Rudolstadt (ur. 1667, zm. 1718),
2 Magdalena Sybilla (ur. 1671, zm. 1673).
3 Dorota Maria (ur. 1674, zm. 1713) ; w 1704 r. poślubiła Ernesta Ludwika I, księcia saskiego na Meiningen (ur. 1672, zm. 1724), i miała
z nim potomstwo.
4 Fryderyka (ur. 1675, zm. 1709) ; w 1702 r. wyszła za mąż za Jana Augusta, księcia Anhaltu na Zerbst (ur. 1677, zm. 1742).
5 Fryderyk II, książę saski na Gotha-Altenburgu (ur. 1676, zm. 1732) ;
w 1696 r. ożenił się z Magdaleną Augustą (ur. 1679, zm. 1740), córką
Karola Wilhelma, księcia Anhaltu na Zerbst, i miał z nią potomstwo.
147
6 Jan Wilhelm, książę saski na Gotha-Altenburgu (ur. 1677, poległ pod
Tulonem 1707).
7 Elżbieta (ur. 1679, zm. 1680).
8 Joanna (ur. 1680, zm. 1704) ; w 1702 r. poślubiła Adolfa Fryderyka II,
księcia meklemburskiego na Strelitz (ur. 1658, zm. 1708), z którym
dochowała się córki.
Magdalena Sybilla zmarła 6 I 1668 r. na zamku w Altenburgu
i została pochowana w kościele zamkowym. Po jej śmierci Fryderyk I ożenił się ponownie (1681) z Krystyną, córką Fryderyka VI,
margrabiego badeńskiego na Durlach, lecz nie dochował się już
więcej dzieci.
5 Zofia
Urodzona 4 I 1605 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą, zmarła 7 IX tego roku na zamku kopenhaskim i spoczęła w katedrze
w Roskilde.
6 Elżbieta
Urodziła się 16 III 1606 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła 24
X 1608 r. w zamku Skanderborg koło Århus (Jutlandia). Została
pochowana w Skanderborgu, skąd na polecenie Fryderyka III jej
prochy przeniesiono do katedry w Roskilde.
7 F RYDERYK III (zob. s. 153).
8 Ulryk
Urodził się 2 II 1611 r. na zamku w Kopenhadze. W 1622 r.
otrzymał kanonię w Bremie i w tym samym roku został wybrany
koadiutorem swojego dziada, księcia meklemburskiego Ulryka
Nestora, na urzędzie biskupa Szwerynu. Po śmierci dziada w r.
1624 r. wstąpił na tron biskupi, utracił jednak ową godność
w 1629 r. na mocy postanowień pokoju w Lubece. Był oficerem
armii duńskiej, a od 1632 r. służył w armii saskiej (początkowo
w randze pułkownika, a następnie generała). Został zamordowany 12 VIII 1633 r. w Świdnicy podczas negocjacji z delegatami
cesarskimi. Ciało Ulryka spoczęło tymczasowo w Dreźnie, wiosną 1634 r. przewieziono je do kościoła Panny Marii (dzisiejszej
katedry) w Kopenhadze, a w 1642 r. szczątki przetransportowano
do nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde.
Drugą żoną Chrystiana IV została (związek morganatyczny) 31 XII
1615 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia):
Krystyna
Była ona córką Ludwika Ludvigsena Munka z Nørlund i Lundegaard, duńskiego hofjunkra i generalnego gubernatora Norwegii,
148
OLDENBURGOWIE
oraz jego żony Heleny (Ellen), córki Jerzego (Jørgena) Marsvina,
członka duńskiej Rady Państwa (Riksradu). Urodziła się 6 VII 1598
r. w Nørlund (Jutlandia). W 1627 (lub 1629) r. otrzymała od króla
tytuł hrabiny szlezwicko-holsztyńskiej, lecz w 1629 r. została oddalona pod zarzutem zdrady małżeńskiej i zesłana do swoich dóbr
na Jutlandii. W 1657 r. Fryderyk III pozbawił ją tytułu hrabiowskiego. Zmarła 19 IV 1658 r. w zamku Boller koło Horsens (Jutlandia)
i spoczęła w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia).
Potomstwo (hrabiowie szlezwicko-holsztyńscy) {1–12}:
1 Martwy syn
Urodził się w 1615 r.
2 Bezimienne dziecko
Na świat przyszło w 1617 r. i zmarło wkrótce po narodzinach.
3 Anna Katarzyna
Urodziła się 10 VIII 1618 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia). Została zaręczona z Franciszkiem (Frandsem) Rantzau (ur. 1605),
członkiem duńskiego Riksradu, który w 1632 r. otrzymał wysoki dworski urząd righofmestera, lecz 5 XI tego roku, będąc pijanym, utopił się
w fosie zamku Rosenborg. Anna Katarzyna zmarła natomiast 20 VIII
1633 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød i została pochowana w katedrze w Roskilde.
4 Zofia Elżbieta
Urodziła się 20 IX 1619 r. na zamku w Skanderborg koło Århus (Jutlandia), a 10 X 1634 r. w zamku kopenhaskim wyszła za Chrystiana,
hrabiego Pentz, amtmanda Flensborgu oraz gubernatora Glücktadt (ur.
1600, zm. 1651 lub 1652). Zmarła 24 lub 29 IV 1657 (1658) r. w zamku
Boller koło Horsens (Jutlandia) i została pochowana w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia).
5 Eleonora Krystyna
Urodziła się 8 VII 1621 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia), zaś 9 X 1636 r. na zamku w Kopenhadze jej mężem został Corfitz
Ulfeldt, członek duńskiego Riksradu oraz righofmester, w 1641 r. kreowany hrabią Rzeszy, a w 1658 r. hrabią szwedzkim (ur. Hagenskov 10
VII 1606, zm. na Renie koło Bazylei 14 lub 20 II 1664), syn Jakuba Ulfeldta z Kogsbolle, duńskiego kanclerza, i Brygidy Brockenhuus z Urup.
Ich dziećmi byli:
1 Chrystian (ur. 1637, zm. 1688).
2 Jakub (ur. 1638 lub 1640, zm. 1642).
3 Anna Katarzyna (ur. 1639, zm. 1707) ; w 1672 r. poślubiła Jana Wigiliusza de Cassette.
4 Franciszek (ur. ok. 1640, zm. 1642).
149
5
6
7
8
9
10
6
7
8
9
Ludwik (ur. 1641 lub 1644, zginął 1668).
Corfitz (ur. 1642, zm. 1688).
Helena Krystyna (ur. 1643, zm. 1677).
Leon (ur. 1644, zm. 1646).
Leon Belgicus (ur. 1646, zm. 1649).
Eleonora Zofia (ur. 1647, zm. 1698) ; od 1678 r. żona Lave Jockumsøna Becka z Gladsaxe.
11 Otto (ur. 1548, zm. 1651).
12 Córka (ur. 1649, zm. dzieckiem).
13 Mogens (ur. 1650, zm. 1652).
14 Leon (ur. 1651, zm. 1716) ; w 1697 r. poślubił Annę Marię (ur.
1674, zm. 1736), córkę Rudolfa Zinzendorfa, i miał potomstwo.
15 Dziecko (córka?) (ur. 1651, zm. wkrótce po narodzinach).
W 1663 r. Eleonora Krystyna wraz z małżonkiem, oskarżonym o zdradę
stanu, popadła w niełaskę króla Fryderyka III i do 1685 r. pozostawała
uwięziona w Niebieskiej Wieży (Blåtårn) w kopenhaskim zamku Christiansborg. Po odzyskaniu wolności osiadła w klasztorze brygidek w Maribo (wyspa Lollandia), gdzie zmarła 16 III 1698 r. i gdzie także została
pochowana.
Waldemar Chrystian
Urodził się 26 VII 1622 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia). Był oficerem armii szwedzkiej i poległ 26 II 1656 r. podczas
bitwy z Polakami pod Lublinem.
Elżbieta Augusta
Urodziła się 28 XII 1623 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą, a 27 X
1639 r. w Kopenhadze poślubiła Jana (Hansa) Lindenov z Iversnæs, kamerjunkra oraz członka Riksradu (ur. Gavnø 25 III 1616, zm. Kopenhaga
29 V 1659), syna Jana (Hansa) Johansena Lindenov oraz Elżbiety Zofii
Rantzau. Mieli razem córkę :
1 Zofia Amalia (ur. 1649, zm. 1688) ; w 1674 r. jej mężem został Mikołaj (Claus) Daa (Då) z Krengerup, Vedtoftegård i Dåsborga (ur. 1640,
zamordowany 1678), z którym miała potomstwo.
Elżbieta Augusta zmarła 9 VIII 1677 r.
Fryderyk Chrystian
Urodził się 26 IV 1625 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia),
a zmarł 17 VII 1627 r. w dawnym klasztorze benedyktyńskim (obecnie
znów istniejącym) w Dalum koło Odense (wyspa Fionia).
Chrystiana
Urodziła się 15 VII 1626 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev
(Szlezwik); jej bliźniaczką była Jadwiga. 6 XI 1642 r. na zamku w Kopenhadze poślubiła Hannibala Sehesteda z Nøragergaard, członka duńskiego
Riksradu od 1640 r., namiestnika Norwegii od 1642 r., kreowanego hra-
150
OLDENBURGOWIE
bią (tytuł francuski) w 1663 r. (ur. Arensborg 1609, zm. Passy pod Paryżem 13 IX 1666), syna Mikołaja (Clausa) Maltesena Sehesteda, namiestnika Ozylii, i jego żony Anny, córki Nielsa Lykke. Mieli córkę :
1 Chrystiana Zofia (ur. 1644, zm. 1693) ; poślubiła Wilhelma Fryderyka
Wedell, hrabiego Wedellsborgu (ur. 1640, zm. 1706).
Chrystiana zmarła w 1670 r.
10 Jadwiga
Urodziła się 15 VII 1626 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev
(Szlezwik); była bliźniaczką Chrystiany (powyżej) i w tym samym dniu, co
ona, w zamku kopenhaskim jej mężem został Ebbe Ulfeldt z Ovesholm
i Farlofsholm, lensman i komendant Kristianstadu oraz namiestnik Ozylii,
w 1643 r. naturalizowany w Szwecji, generał-lejtnant armii szwedzkiej
oraz członek szwedzkiej Rady Państwa (Riksradu) (ur. Rabelöv 23 XII 1616,
zm. Sztokholm 30 I 1682), syn Krzysztofa Ulfeldta ze Svenstorp i jego
żony Maren Urup z Ugerup. Mieli wspólnie następujące potomstwo:
1 Chrystiana (ur. 1643, zm. 1644).
2 Anna Katarzyna (ur. 1646, zm. 1678) ; jej mężem został Karol Gustaw, baron Skyte z Sinclairsholm (zm. 1717).
3 Dziecko (ur. i zm. 1650).
4 Chrystiana (ur. 1653, zm. 1717) ; poślubiła Karola Gustawa Bonde ze
Stensholm (zm. 1716).
5 Zofia Maria (ur. 1660, zm. 1706); w 1684 r. wyszła za Jana Halfasta
(poległ pod Pińczowem 1702).
Jadwiga zmarła 5 X 1678 r. w Kristianstadzie (Skania) i została pochowana w tamtejszym kościele św. Trójcy.
11 Maria Katarzyna
Urodzona 29 V 1628 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarła 1 IX
tegoż roku. Pochowana w katedrze w Roskilde.
12 Dorota Elżbieta
Być może jej ojcem był w istocie Otto Ludwik, hrabia (Wild- und Rheingraf) Salm na Kyrburgu (ur. 1597, zm. 1634). Urodziła się 1 IX 1629 r.
w zamku Kronborg pod Kopenhagą, a w 1645 r. została karmelitanką
w Kolonii, przyjmując imię Isabella a Jesu Maria. Zmarła 18 III 1687 r.
w swoim klasztorze, gdzie także spoczęła.
Chrystian IV pozostawił również następujące potomstwo naturalne,
które nosiło nazwisko Gyldenløve (duń. „Złoty Lew”) {1–5}:
z Krystyną Mansdatter, metresą królewską od 1610 r. (zm. 1613):
1 Chrystian Ulryk
Urodził się 3 II 1611 r. W 1633 r. został mianowany duńskim posłem
we Francji, później zaś wstąpił w szeregi armii hiszpańskiej, gdzie osiągnął rangę pułkownika. Poległ 6 [16] X 1640 r. w bitwie z wojskami
holenderskimi pod Meinertshagen koło Neustadt.
151
z Karen Andersdatter, córką Andersa (Andrzeja) Hansena Wincke,
miejskiego skryby z Bremerholm, i jego żony Bodil Knudsdatter,
metresą królewską między 27 II 1613 r. a 10 IV 1616 r. (zm. Kopenhaga 1673, pochowana w kościele św. Mikołaja tamże):
2 Dorota Elżbieta
Urodziła się 20 XII 1613 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia),
a zmarła 3 VI 1615 r.
3 Jan Ulryk
Urodził się 10 III 1615 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą. Z nominacji ojca był komendantem zamków Kronborg i Frederiksborg. Zmarł
31 I 1645 r. w zamku Kronborg i został pochowany w kościele (obecnej
katedrze) Panny Marii w Kopenhadze.
Żoną Jana Ulryka Gyldenløve została 10 X 1641 r.:
Regitze
Była córką Jerzego (Jørgena) Grubbe z Vedbygaard. Urodzona w 1618 r.,
zmarła w 1689 r. Z Janem Ulrykiem nie miała dzieci.
z Vibeke (lub Wibeke) Kruse, damą dworu Krystyny Munk, metresą
Chrystiana IV od 1629 r. do śmierci króla w 1648 r. (zm. IV 1648,
pochowana w kościele w Nørreport pod Kopenhagą):
4 Ulryk Chrystian
Urodził się 7 IV 1630 r. w Ibstrup (obecnie Jægersborg) pod Kopenhagą. Od wczesnej młodości służył w armii duńskiej, osiągając w niej rangę
generała-feldmarszałka. Podczas wojny duńsko-szwedzkiej (1657–58)
był naczelnym dowódcą armii duńskiej i poległ podczas szturmu wojsk
szwedzkich na Kopenhagę 11 XII 1658 r. Został pochowany w kościele
(obecnie katedrze) Panny Marii w Kopenhadze.
5 Elżbieta Zofia
Urodziła się w 1633 r. (przed 26 XI), a 18 VI 1648 r. poślubiła Mikołaja
(Clausa) Ahlefeldta z Nortsehe i Holsten, generała-majora armii duńskiej (ur.
1614, zm. 1673). Zmarła 20 I 1654 r. i spoczęła w Kilonii (Szlezwik).
CHRYSTIAN IV
Zmarł 28 II 1648 r. w zamku Rosenborg pod Kopenhagą i został
pochowany w katedrze w Roskilde, w kaplicy swojego imienia.
Jego sukcesorem został jedyny legalny syn, książę Fryderyk.
152
OLDENBURGOWIE
FRYDERYK III
O J C I E C : Chrystian IV (zob. s. 146).
M A T K A : Anna Katarzyna brandenburska (zob. s. 146 w biogr. Chrystiana
IV).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 146 w biogr. Chrystiana IV.
FRYDERYK III
Urodził się 18 III 1609 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev
(Szlezwik). W 1621 r. został koadiutorem w Hamburgu-Bremie,
a rok później w Verden. Godność biskupa Verden dzierżył w latach
1623–29 i ponownie 1634–44, a arcybiskupa Hamburga-Bremy od
1634 do objęcia tronu w 1648 r. Po śmierci ojca 28 II 1648 r. został
księciem Szlezwiku-Holsztynu (części tego księstwa należącej do
duńskiej Korony), a 4 V tego roku na riksdagu w Kopenhadze wybrano go królem Danii i Norwegii. Håndfæsting zatwierdził 6 VII
1648 r. w Kopenhadze i 24 VIII tego roku w Chrystianii (wcześniej
Oslo), a jego koronacja, której dokonał biskup Zelandii Jesper
Brochmand, miała miejsce 23 XI 1648 r. w kościele Panny Marii
(obecna katedra) w Kopenhadze. Za przyzwoleniem stanów 16 X
1660 r. przekształcił państwo duńsko-norweskie w monarchię dziedziczną. Po wygaśnięciu w 1667 r. bocznej linii Oldenburg-Delmenhorst (zob. s. 103) przejął jej posiadłości oraz tytuły.
Żoną Fryderyka III została 18 X 1643 r. w Glückstadt pod Hamburgiem (Holsztyn):
Zofia Amalia
Była ona córką Jerzego, księcia brunszwickiego na Calenbergu
i Hanowerze, syna księżniczki duńskiej Doroty (zob. s. 141 w biogr.
Chrystiana III), oraz Anny Eleonory, córki Ludwika V Wiernego,
landgrafa heskiego na Darmstadcie. Urodziła się 24 III 1628 r. na
zamku w Herzbergu (Herzberg am Harz), a 24 XI 1648 r. w kościele Panny Marii w Kopenhadze została koronowana na królowąmałżonkę Danii i Norwegii przez biskupa Zelandii Jespera Brochmanda. Zmarła 20 II 1685 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze
153
i została pochowana u boku męża w kaplicy Chrystiana IV w katedrze w Roskilde.
Potomstwo {1–8}:
1 C HRYSTIAN V (zob. s. 162).
2 Anna Zofia
Urodziła się 1 IX 1647 r. na zamku we Flensburgu (duń. Flensborg, Szlezwik), zaś 9 X 1666 r. w zamku kopenhaskim wyszła za
mąż za Jana Jerzego III, elektora saskiego od 1680 r. (ur. Drezno
20 VI 1647, zm. Tybinga 12 IX 1691), syna elektora Jana Jerzego
II, potomka albertyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego żony
Magdaleny Sybilli, córki Chrystiana, margrabiego brandenburskiego na Bayreuth. Mieli dwóch synów:
1 Jan Jerzy IV, elektor saski (ur. 1668, zm. 1694); w 1692 r. poślubił Eleonorę Erdmutę Ludwikę (ur. 1662, zm. 1696), córkę
Jana Jerzego I, księcia saskiego na Eisenach. Pozostawił potomstwo naturalne.
2 Fryderyk August I Mocny, elektor saski, pod imieniem Augusta II król polski i wielki książę litewski (ur. 1670, zm. 1733) ;
jego żoną została w 1693 r. Krystyna Eberhardyna (ur. 1671,
zm. 1721), córka Chrystiana Ernesta, margrabiego brandenburskiego na Bayreuth, z którą dochował się jedynego syna.
Pozostawił także liczne potomstwo naturalne.
Anna Zofia zmarła 1 VII 1717 r. na zamku w Lichtenburgu (Saksonia) i spoczęła w katedrze NMP we Freibergu (Saksonia).
3 Fryderyka Amalia
Urodziła się 11 IV 1649 r. na zamku w Kopenhadze, a 24 X
1667 r. w Glückstadt pod Hamburgiem (Holsztyn) poślubiła
Chrystiana Albrechta, biskupa Lubeki w latach 1655–66, księcia
holsztyńskiego na Gottorp od 1659 r. (usunięty w latach 1675–
79 i 1684–89) (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 3 II 1641,
zm. tamże 27 XII 1694 [6 I 1695]), syna Fryderyka III, księcia
holsztyńskiego na Gottorp, potomka bocznej linii Oldenburgów,
i jego żony Marii Elżbiety, księżniczki saskiej (zob. s. 119 w biogr.
Fryderyka I). Mieli następujące potomstwo:
1 Zofia Amalia (ur. 1670, zm. 1710); w 1695 r. poślubiła Augusta Wilhelma, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel (ur.
1662, zm. 1731).
2 Fryderyk IV, książę holsztyński na Gottorp (ur. 1671, poległ
pod Kliszowem 1702); w 1698 r. poślubił swoją siostrę cioteczną Jadwigę Zofię |Augustę| (ur. 1681, zm. 1708), córkę
154
OLDENBURGOWIE
króla Szwecji Karola XI oraz księżniczki duńskiej Ulryki Eleonory (zob. s. 157), i miał z nią potomstwo.
3 Chrystian August, książę holsztyński na Gottorp-Eutin, biskup Lubeki (ur. 1673, zm. 1726); jego żoną została w 1704 r.
Albertyna Fryderyka (ur. 1682, zm. 1755), córka Fryderyka
VII Magnusa, margrabiego badeńskiego na Durlach, z którą
miał potomstwo.
4 Maria Elżbieta, opatka w Kwedlinburgu (ur. 1676, zm. 1755).
Fryderyka Amalia zmarła 30 X 1704 r. na zamku w Kilonii
(Szlezwik) i została pochowana u boku męża w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik.
4 Wilhelmina Ernestyna
Urodziła się 20 VI 1650 r. na zamku w Kopenhadze, a 20 IX
1671 r. w Heidelbergu (Palatynat) poślubiła Karola II, elektora
Palatynatu Reńskiego od 1680 r. (ur. Heidelberg 31 III 1651, zm.
tamże 26 V 1685), potomka palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, syna Karola I Ludwika, elektora Palatynatu Reńskiego
(dalekiego potomka Fryderyka II), i jego pierwszej żony Szarlotty, córki Wilhelma V Wiernego, landgrafa heskiego na Kassel.
Dzieci nie mieli. Wilhelmina Ernestyna zmarła 22 (23) IV 1706 r.
na zamku w Lichtenburgu (Saksonia) i została pochowana w kościele św. Ducha w Heidelbergu (Palatynat).
5 Fryderyk
Urodził się 11 X 1651 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie również zmarł 14 III 1652 r. Spoczął w katedrze w Roskilde.
6 Jerzy
Urodził się 2 lub 21 IV (inne opracowania podają także daty 29
II oraz 11 XI) 1653 r. na zamku w Kopenhadze. 20 IX 1683 r.
został naturalizowany w Anglii, a 6 IV 1689 r. otrzymał tytuły
księcia Cumberland, earla Kendal i barona Wokingham oraz
wielkiego admirała i naczelnego dowódcy armii brytyjskiej w randze generalissimusa. Zmarł 28 X [8 XI] 1708 r. w pałacu Kensington w Londynie i został pochowany w nekropolii monarchów angielskich w Opactwie Westminsterskim w Londynie.
28 VII 1683 r. w pałacu św. Jakuba w Londynie poślubił swoją kuzynkę :
Annę
Była ona córką Jakuba II, króla Anglii, Szkocji i Irlandii z dynastii Stuartów (syna Karola I Stuarta, po kądzieli wnuka Fryderyka
II), oraz jego pierwszej żony Anny, córki Edwarda Hyde’a, earla
155
Clarendon. Urodziła się 6 II 1665 r. w pałacu św. Jakuba w Londynie. Po śmierci szwagra, króla Wilhelma III Orańskiego (8 III
1702), została królową Anglii, Szkocji i Irlandii (koronowana 23
IV 1702 r. w Opactwie Westminsterskim), a w 1707 r. oficjalnie
przyjęła tytuł królowej Wielkiej Brytanii i Irlandii. Zmarła 1 VIII
1714 r. w pałacu Kensington w Londynie i została pochowana
w Opactwie Westminsterskim.
Potomstwo {(i) – (xix)}:
(i) Martwa córka
Urodziła się 12 V 1684 r. i została pochowana w Opactwie Westminsterskim.
(ii) Maria
Urodziła się 2 VI 1685 r. w pałacu Whitehall w Londynie,
a zmarła 8 II 1687 r. w zamku Windsor pod Londynem
i została pochowana w Opactwie Westminsterskim.
(iii) Anna Zofia
Urodziła się 12 V 1686 r. w zamku Windsor pod Londynem, gdzie także zmarła 2 II 1687 r. Spoczęła w Opactwie Westminsterskim.
(iv) Martwe dziecko
Urodzone między 20 I a 4 II 1687 r., zapewne 21 I, zostało pochowane w Opactwie Westminsterskim.
(v) Martwy syn
Urodził się 22 X 1687 r. i został pochowany w Opactwie
Westminsterskim.
(vi) Poronienie
Miało miejsce 16 IV 1688 r.
(vii) (?) Martwe dziecko
Urodziło się zapewne w końcu 1688 r.
(viii) Wilhelm Henryk
Urodził się 24 VII 1689 r. w pałacu Hampton Court pod
Londynem i od urodzenia był tytułowany księciem Gloucester, jakkolwiek nigdy nie został nim formalnie mianowany. Cierpiał na wodogłowie i zmarł wskutek tego schorzenia 30 VII 1700 r. w zamku Windsor pod Londynem.
Został pochowany w Opactwie Westminster.
(ix) Maria
Urodziła się 14 X 1690 r. w pałacu św. Jakuba w Londynie, gdzie zmarła dwie godziny po narodzinach. Została
pochowana w Opactwie Westminsterskim.
156
OLDENBURGOWIE
(x) Jerzy
Na świat przyszedł 17 IV 1692 r. w rezydencji Syon House
w Brentford, gdzie po kilku minutach (według W. Dworzaczka następnego dnia) i został pochowany w Opactwie
Westminsterskim.
(xi) Martwa córka
Urodziła się 23 III 1693 r. w rezydencji Berkely House
w Londynie, spoczęła w Opactwie Westminsterskim.
(xii) Martwe dziecko (córka ?)
Urodziło się 21 I 1694 r.
(xiii) Martwa córka
Urodziła się 17 lub 18 II 1695 r.
(xiv) Martwy syn
Przyszedł na świat 25 III 1696 r. jako sześciomiesięczny
wcześniak.
(xv)–(xvi) Martwe bliźnięta
Urodziły się 25 III 1697 r., przy czym jeden płód płci męskiej liczył dwa lub trzy miesiące, a drugi, również chłopiec, miał siedem miesięcy. Zostali pochowani w kaplicy
św. Jerzego w zamku Windsor pod Londynem.
(xvii)–(xix) Trzej martwi synowie
Urodzili się kolejno: w grudniu (przed 10 XII) 1697 r., 15
IX 1698 r. w zamku Windsor pod Londynem (pochowany w kaplicy św. Jerzego tamże) i 25 I 1700 r. (pochowany
w Opactwie Westminsterskim).
7 Ulryka Eleonora
Urodziła się 11 IX 1656 r. na zamku w Kopenhadze, a 6 [16] V
1680 r. w Skottorp (Hallandia) została żoną Karola XI, króla
Szwecji od 1675 r. (ur. Sztokholm 24 XI 1655, zm. tamże 5 [15]
IV 1697). Był on synem Karola X Gustawa, króla Szwecji z palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, oraz jego żony Jadwigi Eleonory, córki Fryderyka III, księcia holsztyńskiego na Gottorp,
potomka króla duńskiego Fryderyka I (zob. s. 119 w jego biogr.),
a zatem dalekim kuzynem Ulryki Eleonory. Miała z nim następujące potomstwo:
1 Jadwiga Zofia |Augusta| (ur. 1681, zm. 1708); jej mężem został w 1698 r. Fryderyk IV, książę holsztyński na Gottorp (ur.
1671, poległ pod Kliszowem 1702), jej brat cioteczny (zob. s.
154), z którym miała potomstwo.
2 Karol XII, król Szwecji (ur. 1682, poległ 1718).
157
3
4
5
6
7
Gustaw (ur. 1683, zm. 1685).
Ulryk (ur. 1684, zm. 1685).
Fryderyk (ur. i zm. 1685).
Karol Gustaw (ur. 1686, zm. 1687).
Ulryka Eleonora, królowa Szwecji (ur. 1688, zm. 1741); w r.
1715 poślubiła Fryderyka I, landgrafa heskiego, później króla
Szwecji (ur. 1676, zm. 1751).
25 XI 1680 r. w kościele św. Mikołaja, tzw. Wielkim Kościele
(Storkyrkan) w Sztokholmie Ulryka Eleonora została koronowana
na szwedzką królową-małżonkę. Zmarła 26 VII [6 VIII] 1693 r.
w zamku Karlberg pod Sztokholmem i spoczęła w kościele na
sztokholmskiej wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan).
8 Dorota Juliana
Urodziła się (16) XI 1657 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie
również umarła 15 V 1658 r. Spoczęła w katedrze w Roskilde.
Fryderyk III pozostawił także naturalnego syna:
z Małgorzatą Pappen (Pape) z Holsztynu (zm. 1683), małżonką niejakiego Hausmana, kreowaną w 1683 r. przez Chrystiana V baronową
Løvendal (syn tradycyjnie posługiwał się nazwiskiem Gyldenløve):
1 Ulryk Fryderyk
Urodził się 4 VI lub 20 VII 1638 r. W 1671 r. został kreowany hrabią
Laurvig (obecnie miasto Larvik w Norwegii) i Jarlsberg, a w 1675 r. (inne
opracowania podają 1664 r.) Chrystian V desygnował go namiestnikiem
Norwegii. Był także generałem-feldmarszałkiem armii duńskiej oraz
członkiem królewskiej Tajnej Rady. Zmarł 17 IV 1704 r. w Hamburgu
i spoczął w kościele (obecna katedra) Panny Marii w Kopenhadze.
Pierwszą żoną Ulryka Fryderyka Gyldenløve została 11 VII 1659 r.:
Zofia
Była ona córką Jerzego (Jørgena) Urne i jego żony Małgorzaty Marsvin.
Urodziła się w 1629/30 r., a zmarła w 1714 r. Jej małżeństwo z Ulrykiem Fryderykiem uległo rozwiązaniu przed grudniem 1660 r.
Dzieci (baronowie, następnie hrabiowie Løvendal) {(i) – (ii)}:
(i) Karol
Urodził się 25 IX 1660 r. Bliźniak Waldemara. Baron Løvendal od
1662 r., był także oficerem duńskiej armii. Popełnił samobójstwo
25 IX 1689 r.
(ii) Waldemar (Woldemar)
Urodził się 25 IX 1660 r. Bliźniak Karola. Baron Løvendal (1662)
i tak jak brat oficer armii duńskiej. Zmarł 24 VI 1740 r. w Dreźnie.
Był dwukrotnie żonaty : od 16 II 1687 r. z Dorotą (ur. 1672, zm.
20 VIII 1716), córką Kaia Bertrama von Brockdorff z Kletkamp
158
OLDENBURGOWIE
oraz Jadwigi Rantzau, owdowiawszy, 29 I 1709 r. ożenił się z Benedyktą Małgorzatą (ur. 1683, zm. 26 VII 1776), córką Kaia von Rantzau i Katarzyny Małgorzaty Blome.
Dzieci Waldemara z I małżeństwa {(a) – (f)}:
(a) Ulryk Fryderyk (ur. 22 VII 1694, zm. Paryż 12 VII 1754). Baron Løvendal, ożenił się z Wilhelminą Ferdynandą Elżbietą von
Creutzen (zm. 27 XI 1727) i miał z nią córkę.
(b) Jadwiga (ur. 28 VIII 1695, zm. 22 VIII 1725). 3 IV 1718 r. wyszła za mąż za Karola Leopolda Fryderyka, barona von Schmettau (zm. 1728).
(c) Kai Bertram (ur. 1696, zm. 1707).
(d) Zofia Małgorzata (ur. 3 IV 1697, zm. 17 I 1768). 3 X 1719 r. poślubiła Jana Benjamina, barona von Bibran und Modlau (zm.
1741).
(e) Ulryk Fryderyk Waldemar (ur. 6 IV 1700, zm. Paryż 27 V 1755).
Baron, od 1741 r. hrabia Løvendal. Generał-gubernator Rewla
(dziś Tallin) i Estonii, później marszałek francuski.
Jego pierwszą żoną została 23 I 1722 r. Teodora Eugenia
(ur. 6 XII 1705, zm. 5 X 1768), córka Gottlieba, hrabiego von
Schmettau, i Anny Chrystiany von Schmettau (z nią potomstwo), a po rozwodzie z nią pojął za żonę 13 XI 1736 Barbarę
(ur. 1709, zm. 18 V 1762), córkę Franciszka Szembeka, stolnika koronnego, oraz Magdaleny, córki Stanisława Tarły, wojewody lubelskiego. Syn z tego małżeństwa, Franciszek Ksawery
Józef (zm. 1808), otrzymał w 1778 r. od króla Danii Chrystiana
VII tytuł hrabiego Danneskjold-Løvendal. Na jego bezpotomnym synu Karolu Waldemarze (zm. 1829) wygasła linia hrabiów
Løvendal, potomków z pierwszego małżeństwa Ulryka Fryderyka Gyldenløve, bastarda Fryderyka III (zob. s. 158).
(f) Ulryka Antonina (ur. 29 XII 1701, zm. 18 VI 1778). Przełożona
klasztoru w Preetz (Holsztyn).
Dzieci Waldemara z II małżeństwa {(a) – (d)}:
(a) August (ur. 24 XII 1709, zm. 6 III 1710).
(b) Anna Zofia (ur. 5 IX 1711, zm. 14 VII 1713).
(c) Fryderyk August (ur. 30 VI 1713, zm. 7 VIII 1713).
(d) Małgorzata Adelajda (ur. 5 II 1715, zm. 10 IV 1715).
Drugą żoną Ulryka Fryderyka Gyldenløve, naturalnego syna Fryderyka III (zob. s. 158) została 16 XII 1660 r.:
Maria
Była córką Eryka Grubbe z Thiele i jego żony Maren Iversdatter Juul.
Ów bezdzietny związek zakończył się 14 X 1670 r. rozwodem. Maria
zmarła w lipcu 1718 r.
159
Trzecią żoną Ulryka Fryderyka Gyldenløve została 16 VIII 1677 r.
w Laurvig (obecnie Larvik w Norwegii) :
Antonina Augusta
Była ona córką Antoniego I, hrabiego Aldenburga, pana na Varel i Knyphausen, oraz Augusty Joanny, córki Jana, hrabiego Sayn na Wittgenstein,
Hohenstein i Vallendar. Urodziła się 4 VIII 1660 r., a zmarła 15 VII
1701 r. w Amsterdamie.
Potomstwo (zgodnie z patentem królewskim z 1693 r. posługiwało się
tytułem hrabiów Danneskjold-Laurvig) {(i) – (x)}:
(i) Ulryk Fryderyk
Urodził się i zmarł 15 IV 1678 r.
(ii) Chrystian Antoni
Urodził się 7 IX 1679 r., a zmarł 1 XII tego roku.
(iii) Fryderyk Chrystian
Urodził się 16 XI 1681 r., a zmarł 24 VI 1696 r. w Kolonii.
(iv) Szarlotta Amalia
Pierwsza żona Chrystiana Gyldenløve, hrabiego Samsø (zob. s. 164
w biogr. Chrystiana V).
(v) Ulryka Augusta
Urodziła się 13 I 1684 r., a zmarła 26 V tego roku.
(vi) Ulryka Antonina
Urodziła się 6 I 1686 r., a 2 III 1702 r. wyszła za mąż za Karola,
hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen (ur. 25 IV 1670, zm.
7 IX 1722), syna Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland
i Rixingen, kanclerza Danii i namiestnika Szlezwiku-Holsztynu,
oraz jego drugiej żony Marii Elżbiety, córki Fryderyka, hrabiego
Leiningen na Dagsburgu. Ich synem był :
1 Fryderyk, hrabia Ahlefeldt (ur. 1702, zm. 1773) ; ożenił się
z Bertą von Holstein i miał z nią potomstwo.
Hrabina Ulryka Antonina von Ahlefeldt zmarła 23 IX 1755 r.
(vii) Chrystiana Augusta
Urodziła się 27 I 1687 r., a zmarła w 1689 r.
(viii) Ferdynand Antoni
Urodził się 11 VII 1688 r. Hrabia Danneskjold-Laurvig, pan na
Knyphausen i Doorenwerth (prowincja Geldria, Holandia) oraz
na Herzborn (Hesja). Zmarł 18 IX 1754 r.
Jego pierwszą żoną została 15 III 1711 r. Mette Katarzyna (ur.
25 VIII 1686, zm. 5 III 1712), córka Joachima von Ahlefeldt
oraz Anny von Buchwald ; małżeństwo to pozostało bezdzietne,
a 20 XII 1713 r. Ferdynand Antoni ożenił się z Ulryką Eleonorą
(ur. 1 I 1690, zm. 12 IX 1754), córką Konrada, hrabiego Reventlow (Reventlau), duńskiego kanclerza oraz członka Tajnej Rady,
160
OLDENBURGOWIE
i jego żony Zofii Amalii Haha z Seekamp, starszą siostrą Anny
Zofii, potajemniej żony Fryderyka IV (zob. s. 170 w biogr. króla).
Dzieci Ferdynanda Antoniego z II małżeństwa {(a) – (f)}:
(a) Fryderyka Ludwika (chrzest 20 IX 1714, zm. 15 XII 1715).
(b) Fryderyk Ludwik (ur. 15 V 1717, zm. Lubeka 12 VIII 1762).
Hrabia Danneskjold-Laurvig oraz pan Varel, Knyphausen
i Doorwerth.
26 VIII 1744 r. poślubił Annę Joachimę (ur. 15 V 1717,
zm. 15 II 1795), córkę Jana Adolfa von Ahlefeldt i Doroty
Krag, i miał z nią zmarłego we wczesnym dzieciństwie syna:
Chrystiana Fryderyka (ur. 1745, zm. 1747).
(c) Ulryk Ferdynand (ur. 25 II, zm. 10 XII 1720).
(d) Chrystian Konrad (ur. 12 V 1723, zm. 10 IV 1783). Hrabia
Danneskjold-Laurvig, pan Varel i Knyphausen.
5 IX 1743 r. ożenił się z Dorotą Zofią (ur. 15 X 1713, zm.
9 VII 1766), córką Fryderyka Chrystiana von Holstein oraz
Berty Scheel z Schack. Ich dziećmi byli : Anna Zofia (ur.
1745, zm. 1787, zamężna), Fryderyka Ludwika (ur. 1748, zm.
1758), Ferdynand Antoni (ur. 1750, zm. 1753) oraz Juliana
Zofia (ur. 1757, zm. 1790, zamężna), na których wygasła po
mieczu linia hrabiów Danneskjold-Laurvig, potomków z trzeciego małżeństwa Ulryka Fryderyka Gyldenløve.
(e) Anna Zofia (ur. 21 I 1725, zm. 2 VII 1725).
(f) Antonina Augusta (ur. 12 VII 1727, zm. 27 I 1728).
(ix) Małgorzata |Chrystiana Augusta|
Urodziła się 18 VII 1694 r., a 2 II 1711 r. została żoną dwukrotnego wdowca, dużo starszego od niej Jerzego II |Karola Ludwika|,
hrabiego Leiningen-Westerburg na Neuleiningen (ur. 2 III 1666,
zm. 4 X 1726), syna Jerzego Wilhelma, hrabiego Leiningen-Westerburg na Schaumburgu, i Zofii Elżbiety, córki Szymona VII
Pobożnego, hrabiego (Herr und Graf) Lippe na Detmold. W małżeństwie z Małgorzatą miał on następujące potomstwo:
1 Zofia Elżbieta, zakonnica w Moguncji (ur. 1712, zm. 1765).
2 Amalia Magdalena (ur. 1713, zm. 1800) ; w 1744 r. poślubiła
Wincentego, hrabiego Lerche (zm. 1757).
3 Fryderyka |Georga Małgorzata Ulryka| (ur. 1714, zm. 1797).
4 Karol Fryderyk Ferdynand (ur. i zm. 1715).
5 |Jerzy| Karol I |August Ludwik|, hrabia Leiningen-Westerburg na Neuleiningen (ur. 1717, zm. 1787) ; w 1741 r. poślubił
on Joannę Elżbietę Amalię (ur. 1720, zm. 1780), córkę Wilhelma
Maurycego II, hrabiego Isenburg-Büdingen na Philippseich,
z którą miał potomstwo.
161
6 Jerzy Ernest Ludwik (ur. 1718, zm. 1765) ; w 1738 r. ożenił
się z Marią Ludwiką (ur. 1710, zm. 1773), córką Franciszka
Józefa, hrabiego Wiser, i miał z nią potomstwo.
7 Ferdynand Poleksjusz Henryk (ur. 1720, zm. 1789).
8 Anna Augusta |Zofia Katarzyna Ludwika| (ur. 1722, zm. 1764) ;
w 1764 r. poślubiła Konrada von Holstein zu Wischhof (zm.
1803).
9 Jerzy Fryderyk (ur. i zm. 1724).
Małgorzata hrabina Leiningen-Westerburg-Neuleiningen zmarła
8 VII 1761 r.
(x) Zofia Jadwiga
Urodziła się i zmarła w 1696 r.
FRYDERYK III
Zmarł 9 II 1670 r. na zamku w Kopenhadze i został pochowany
w kaplicy Chrystiana IV w katedrze w Roskilde.
Tron odziedziczył jego najstarszy syn Chrystian.
CHRYSTIAN V
O J C I E C : Fryderyk III (zob. s. 153).
M A T K A : Zofia Amalia brunszwicka (zob. s. 153 w biogr. Fryderyka III).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 154 w biogr. Fryderyka III.
CHRYSTIAN V
Urodził się 15 IV 1646 r. na zamku we Flensburgu (duń. Flensborg,
Szlezwik). 6 VIII 1655 r. w Kopenhadze został ogłoszony następcą
tronu Danii (ponownie we wrześniu tego roku w Odense i w Viborgu), zaś 21 VII 1656 r. w Chrystianii (dawne Oslo) proklamowano
go następcą tronu Norwegii. Po śmierci ojca 9 II 1670 r. został
królem Danii i Norwegii, księciem Szlezwiku-Holsztynu (części tego
księstwa należącej do Danii) oraz hrabią Oldenburga i Delmenhorst.
Koronacja (namaszczenie) Chrystiana odbyła się 7 VI 1671 r. w ka-
162
OLDENBURGOWIE
plicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia), a dokonał
go biskup zelandzki Jan (Hans) Wandal.
Żoną Chrystiana V została 25 VI 1667 r. w zamku Nykøbing (wyspa Falster):
Szarlotta Amalia
Była ona córką Wilhelma VI, landgrafa heskiego na Kassel, i jego
żony Jadwigi Zofii, córki Jerzego Wilhelma, elektora brandenburskiego i księcia pruskiego. Urodziła się 27 IV 1650 r. na zamku
w Kassel (Hesja). Nigdy nie została koronowana na królową-małżonkę. Zmarła 27 III 1714 r. w zamku Charlottenborg w Kopenhadze i spoczęła w wysokim chórze (Højkoret) katedry w Roskilde.
Potomstwo {1–8}:
1 F RYDERYK IV (zob. s. 168).
2 Chrystian Wilhelm
Urodził się 21 XI 1672 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł
15 I 1673 r. Został pochowany w katedrze w Roskilde.
3 Chrystian
Urodził się 26 III 1675 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarł
podczas podróży do Włoch 27 VI 1695 r. w Ulm (Wirtembergia). Zwłoki księcia sprowadzono do Danii i złożono w katedrze
w Roskilde. Bezżenny i bezpotomny.
4 Zofia Jadwiga
Urodziła się 28 VIII 1677 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła
niezamężnie 13 III 1735 r. w zamku Charlottenborg w Kopenhadze i spoczęła w katedrze w Roskilde.
5 Chrystiana Szarlotta
Urodziła się 18 I 1679 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie również umarła licząc dziesięć lat 14 VIII 1689 r. Została pochowana w katedrze w Roskilde.
6 Karol
Urodził się 26 X 1680 r. na zamku w Kopenhadze. W 1701 r.
został wybrany koadiutorem w Lubece, a w 1705 r. objął urząd
biskupa. Zmarł bezżennie 8 VII 1729 r. w rezydencji Vemmetofte (wyspa Zelandia) i został pochowany w katedrze w Roskilde.
7 Martwa córka (syn?)
Urodzona(y) (17 VII) 1682 r. w zamku kopenhaskim.
8 Wilhelm
Urodził się 21 II 1687 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie także
zmarł 23 XI 1705 r. bezżennie i bezpotomnie. Spoczął w katedrze w Roskilde.
163
Chrystian V pozostawił również następujące potomstwo naturalne
{1–6}:
z Zofią Amalią Moth, córką Pawła Motha, medyka, i jego żony Idy
Burenees, 31 XII 1677 r. podniesioną do godności hrabiny Samsø
(ur. Kopenhaga 28 III 1654, zm. tamże 17 I 1719) (dekretem królewskim z 1 I 1679 r. potomkowie otrzymali nazwisko Gyldenløve):
1 Chrystiana
Urodziła się 7 VII 1672 r. w Kopenhadze, gdzie 8 XI 1686 r. poślubiła
Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen oraz namiestnika
Szlezwiku-Holsztynu i duńskiego generała-majora (ur. Flensburg 21 IV
1662, zm. Regensburg 10 VI 1708), syna Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt
na Langeland i Rixingen, kanclerza Danii i namiestnika Szlezwiku-Holsztynu, oraz jego pierwszej żony Małgorzaty Doroty, córki Chrystiana,
hrabiego Rantzau. Chrystiana zmarła 12 IX 1689 r. na zamku w Gråsten
(Jutlandia) i została pochowana w kościele Panny Marii (obecna katedra)
w Kopenhadze.
2 Chrystian
Urodził się 28 II 1674 r. w Kopenhadze. Z nadania ojca hrabia Samsø,
pan na Assenfeldt i Gisselfeld oraz baron Lindholm i Høgholm. Od
młodości służył w duńsko-norweskiej armii, w 1696 r. uzyskał stopień
generała piechoty i kawalerii norweskiej, a rok później awansował do
rangi feldmarszałka-lejtnanta. Podczas wojny o sukcesję hiszpańską,
w latach 1701–02 dowodził duńskim korpusem pomocniczym, wchodzącym w skład wojsk cesarskich. Zasiadał także w królewskiej Tajnej
Radzie. Zmarł na ospę 16 VII 1703 r. w Odense (wyspa Fionia) i został
pochowany w kościele Panny Marii (obecnie katedra) w Kopenhadze.
Jego pierwszą żoną została 27 XI 1696 r. w Kopenhadze :
Szarlotta Amalia
Jej ojcem był Ulryk Fryderyk Gyldenløve, hrabia Laurvig, naturalny syn
Fryderyka III (zob. s. 160 w jego biogr.). Nosiła tytuł hrabiny Danneskjold-Laurvig. Urodzona 15 XI 1682 r., zmarła 7 XII 1699 r. i spoczęła
w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze.
Potomstwo (hrabiowie Danneskjold-Samsø) {(i) – (ii)}:
(i) Chrystiana Szarlotta
Urodziła się 7 VII 1698 r. w Kopenhadze, a zmarła 5 X 1699 r.
(ii) Fryderyka Ludwika
Urodziła się 2 X 1699 r. w Akershus, a 21 VII 1720 r. w Kalundborgu (Zelandia) poślubiła Chrystiana Augusta, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu od 1731 r., generała armii
duńskiej (ur. Augustenburg 4 VIII 1696, zm. tamże 20 I 1754),
syna Fryderyka Wilhelma, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-
164
OLDENBURGOWIE
Augustenburgu (niem. Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg)
z bocznej linii Oldenburgów, wywodzącej się od księcia Ernesta
Günthera (zob. s. 127 w biogr. Chrystiana III), i jego żony Zofii
Amalii, córki Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen, kanclerza Danii i namiestnika Szlezwiku-Holsztynu. Ich dziećmi byli :
1 Fryderyk Chrystian I, książę holsztyński na SonderburguAugustenburgu (ur. 1721, zm. 1794); w 1762 r. poślubił swoją
kuzynkę z lini holsztyńskiej na Sonderburgu-Plön, Szarlottę
|Amelię Wilhelminę| (ur. 1744, zm. 1770), córkę księcia Fryderyka Karola, i miał z nią potomstwo.
2 Emil August (ur. 1722, zm. 1786).
3 Chrystian Ulryk (ur. i zm. 1723).
4 Zofia Szarlotta (ur. 1725, zm. 1752).
5 Chrystiana Ulryka (ur. 1727, zm. 1794).
6 Zofia Magdalena (ur. 1731, zm. 1799).
7 Martwe dziecko (1732).
8 Szarlotta Amalia (ur. 1736, zm. 1815).
9 Martwe dziecko, bliźniak Szarlotty Amalii.
Fryderyka Ludwika zmarła 2 XII 1744 r. na zamku w Sonderburgu
(Szlezwik).
Drugą żoną Chrystiana Gyldenløve, naturalnego syna Chrystiana III,
została 25 V 1701 r. w Kopenhadze :
Dorota (Dorte)
Była ona córką pułkownika Mogensa Nielsena Kraga i Helwigi von der
Kuhla, wdową po baronie Jensie Juel, duńskim generale-admirale. Urodziła się 26 lub 27 IX 1675 r. Po śmierci Chrystiana Gyldenløve wyszła
za mąż po raz trzeci za Jana (Hansa) Adolfa von Ahlefeldt. Zmarła 10 X
1754 r. w klasztorze w Gisselfeld (wyspa Zelandia).
Potomstwo (hrabiowie Danneskjold-Samsø) {(i) – (ii)}:
(i) Chrystian
Urodził się 1 VIII 1702 r. w Weronie (Włochy). Hrabia DanneskjoldSamsø, baron Lindholm i Høgholm. Pełnił urząd królewskiego
szambelana, był także oficerem duńskiej armii. Zmarł na ospę 17 II
1728 r. w Kopenhadze ; jego ciało spłonęło w oczekiwaniu na
pochówek podczas wielkiego pożaru miasta w październiku tegoż
roku.
Pierwszą żoną Chrystiana została poślubiona 24 IV 1721 r.
w Kopenhadze Konradyna Krystyna (ur. Kopenhaga 3 III 1699, gdzie
zm. w połogu 23 VI 1723), córka Mikołaja (Nielsa), hrabiego Friis
z Friisenborga, i jego żony Chrystiany Zofii Reventlow (Revenltau),
a 4 X 1724 r. w Kopenhadze ożenił się z Krystyną Katarzyną (ur.
165
Kopenhaga 1709, zm. tamże 1 II 1795), córką Fryderyka Chrystiana
von Holstein i jego żony Berty Scheel z Schack.
Synowie Chrystiana z I małżeństwa {(a) – (c)}:
(a) Fryderyk Chrystian (ur. Frissenborg 5 VI 1722, zm. Kopenhaga
26 III 1778). Hrabia Danneskjold-Samsø i pan na Gisselfeld,
szambelan królewski oraz podpułkownik armii duńskiej.
29 VII 1749 r. w Skovsbo poślubił Nicolinę (ur. Skovsbo 6
I 1721, zm. Kopenhaga 7 II 1771), córkę Chrystiana Rosenkrantza z Farskov, członka duńskiej Tajnej Rady i prefekta
Nyborga, oraz jego żony Fryderyki Ludwiki Krag ; byli bezdzietni. Drugą żoną Fryderyka Chrystiana została 7 II 1773 r.
w Szlezwiku siostrzenica Nicoliny Zofia Fryderyka Ludwika (ur.
Rendsburg 31 III 1747, zm. Gisselfeld 29 V 1814), córka Chrystiana Adama von Kleist, prefekta w Bredstedt, oraz Zofii,
córki Chrystiana Rosenkrantza z Farskov ; od ich jedynego
syna Chrystiana Konrada Zofusa (ur. 1774, zm. 1823), wywodzą
się żyjący do dziś hrabiowie Danneskjold-Samsø.
(b) Chrystian Mikołaj (ur. Kopenhaga 16 VI 1723, zm. tamże 10
VI 1724). Bliźniak Ulryka Adolfa.
(c) Ulryk Adolf (ur. Kopenhaga 16 VI 1723, zm. Gisselfeld 3 VI
1751). Hrabia Danneskjold-Samsø, królewski szambelan oraz
admirał floty duńskiej.
19 VII 1743 r. w Sollerodgard pojął za żonę swoją stryjeczną siostrę Zofię Dorotę (ur. Assendrup 13 V 1726, zm. Kopenhaga 16 IV 1766), córkę Fryderyka, hrabiego DanneskjoldSamsø (zob. s. 167) ; ich dziećmi byli : bezimienna córka (ur.
i zm. 1746), Fryderyk Ludwik (ur. 1748, zm. młodo) oraz Dorota
|Zofia Chrystiana Konradyna| (ur. 1749, zm. 1758).
Córki Chrystiana z II małżeństwa {(a) – (c)}:
(a) Konradyna Chrystiana (ur. Assendrup 19 XII 1725, zm. Kopenhaga 7 I 1786). Dnia 17 VI 1755 r. w Kopenhadze poślubiła
Chrystiana Gustawa, hrabiego Wedell na Wedellsborgu (ur. Söndergaarde 22 VII 1701, zm. Wedellsborg 29 I 1759), syna
Hannibala, hrabiego Wedell na Wedellsborgu, oraz jego żony
Anny Katarzyny Banner z Rugaard (z nią potomstwo) ; rodzona siostra Chrystiana Gustawa, Dorota, była od 1724 r. małżonką stryja Konradyny Chrystiany, hrabiego Fryderyka Danneskjold-Samsø (zob. s. 167).
(b) Zofia Dorota (ur. Kopenhaga 10 II 1727, zm. Lystrup 31 III
1798). Opatka klasztoru w Gisselfeld (wyspa Zelandia).
(c) Chrystiana (ur. 11 V 1728, zm. Rosendal 14 I 1814). Przeorysza
w Gisselfeld (wyspa Zelandia).
166
OLDENBURGOWIE
(ii) Fryderyk
Urodził się 1 XI 1703 r. w Assendrup. Hrabia Danneskjold-Samsø.
Po bezpotomnej śmierci stryja Ulryka Chrystiana został baronem
Marselisborgu. W 1735 r. z nominacji Chrystiana VI objął urząd
ministra marynarki wojennej. W 1738 r. został członkiem królewskiej Tajnej Rady, a w 1743 r. otrzymał stopień admirała-lejtnanta
armii duńskiej. Po śmierci Chrystiana VI w 1746 r. utracił tekę
ministra marynarki oraz fotel w Tajnej Radzie. W 1760 r. Fryderyk
V powołał go na stanowisko kanclerza królewskiej Akademii w Sorø oraz prefekta Sorø i Ringsted ; urzędy te piastował do 1764 r.,
a w 1766 r. zasiadł ponownie w królewskiej Tajnej Radzie, a ponadto otrzymał urząd sekretarza marynarki wojennej. Ze sprawowanych urzędów zrezygnował w 1767 r., zmarł 18 VII 1770 r. na
zamku Marselisborg w Århus (Jutlandia).
Żoną Fryderyka została 31 VII 1724 r. w rezydencji Wedellsborg (wyspa Fionia) Dorota (ur. 1706, zm. Sorø 20 I 1763), córka
Hannibala, hrabiego Wedell na Wedellsborgu, i jego żony Anny
Katarzyny Banner z Rugaard.
Ich dzieci {(a) – (h)}:
(a) Chrystian Ulryk (ur. Helsingør 27 V 1725, zm. 1726).
(b) Zofia Dorota. Poślubiła bliskiego kuzyna, hrabiego Ulryka Adolfa
Danneskjold-Samsø (szczegóły zob. s. 166).
(c) Chrystiana Ulryka (ur. 3 II 1727, zm. Engelsholm 4 V 1729).
(d) Fryderyka Hannibaldyna (ur. Engelsholm 1728, gdzie zm. 1729).
(e) Fryderyk Chrystian (ur. 1729, zm. Dieburg 7 V 1758).
(f) Chrystiana Magdalena (ur. 1736, zm. Kopenhaga 12 V 1744).
(g) Fryderyka Ludwika Szarlotta (ur. Kopenhaga 3 II 1737, gdzie
zm. 13 VII 1821). Przeorysza w klasztorze w Gisselfeld na
wyspie Zelandii.
(h) Ulryk (ur. 1741, zm. 1742).
3 Zofia Chrystiana
Urodziła się w 1675 r. w Kopenhadze. Zaręczona z Chrystianem Detlevem,
hrabią Rantzau, zmarła przed zaślubinami 18 VIII 1684 r. i spoczęła
w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze.
4 Anna Chrystiana
Urodziła się w 1676 r. w Kopenhadze. Została narzeczoną Chrystiana
Detleva (zm. 1738), syna Konrada, hrabiego Reventlow (Reventlau),
kanclerza Danii, zmarła jednak przed zawarciem małżeństwa 11 VIII
1689 r. i została pochowana w kościele Panny Marii w Kopenhadze.
5 Ulryk Chrystian
Urodził się 24 VI 1678 r. w Kopenhadze. W 1698 r. uzyskał od ojca
tytuł hrabiego Samsø oraz barona Mareslisborga, był także członkiem
167
królewskiej Tajnej Rady. Oficer duńskiej marynarki wojennej, od 1696 r.
w stopniu admirała, w 1701 r. otrzymał od Fryderyka IV rangę admirała-lejtnanta oraz naczelne dowództwo królewskiej floty. Zginął podczas
oblężenia Kopenhagi przez flotę szwedzką 8 XII 1719 r. i został pochowany w kaplicy swojej rezydencji w Samsø.
Żoną Ulryka Chrystiana Gyldenløve została poślubiona 24 X 1708 r.
w Kopenhadze :
Szarlotta Amalia
Była ona córką Ottona Krabbe, członka królewskiej Tajnej Rady, i jego
żony Brygidy Skeel. Urodziła się 30 XI 1689 r. w Kopenhadze. Małżeństwo okazało się krótkotrwałe, gdyż hrabina zmarła niecały rok po ślubie 25 VIII 1709 r. w Kopenhadze. Spoczęła w katedrze w Roskilde.
6 Córka (imię nieznane)
Urodziła się w 1682 r., a zmarła 8 VII 1684 r.
CHRYSTIAN V
Został poważnie ranny w październiku 1698 r. podczas polowania
w lasach Jægersdorf pod Kopenhagą i zmarł nie odzyskawszy zdrowia 25 VIII 1699 r. na zamku kopenhaskim. Jego ciało złożono
w wysokim chórze (Højkoret) katedry w Roskilde.
Tron odziedziczył jego najstarszy syn Fryderyk.
FRYDERYK IV
O J C I E C : Chrystian V (zob. s. 162).
M A T K A : Szarlotta Amalia heska (zob. s. 163 w biogr. Chrystiana V).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 163 w biogr. Chrystiana V.
FRYDERYK IV
Urodził się 11 X 1671 r. na zamku w Kopenhadze. Po śmierci ojca
25 VIII 1699 r. został królem Danii i Norwegii, księciem SzlezwikuHolsztynu (części królewskiej) oraz hrabią Oldenburga-Delmenhorst, a 15 IV 1700 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød
168
OLDENBURGOWIE
(wyspa Zelandia) został koronowany (namaszczony) przez biskupa
Zelandii Henryka Bornemanna.
Jego pierwszą żoną została 5 XII 1695 r. na zamku w Kopenhadze:
Ludwika
Była córką Gustawa Adolfa, księcia meklemburskiego na Güstrowie, i jego żony Magdaleny Sybilli, córki Fryderyka III, księcia
holsztyńskiego na Gottorp z bocznej linii Oldenburgów (zob. s. 119
w biogr. króla Fryderyka I). Urodziła się 28 VIII 1667 r. na zamku
w Güstrowie (Meklemburgia). 15 IV 1700 r. w kaplicy zamkowej
w Frederiksborgu została namaszczona wspólnie z małżonkiem
przez biskupa Henryka Bornemanna. Zmarła 15 III 1721 r. na zamku w Kopenhadze i została pochowana w wysokim chórze (Højkoret) w katedrze w Roskilde.
Potomstwo {1–5}:
1 Chrystian
Na świat przyszedł 28 VI 1697 r. na zamku w Kopenhadze,
gdzie zmarł 1 X 1698 r. Spoczął w katedrze w Roskilde.
2 C HRYSTIAN VI (zob. s. 171).
3 Fryderyk Karol
Urodził się 23 X 1700 r. na zamku w Kopenhadze i zmarł tamże
7 I 1702 r. Został pochowany w katedrze w Roskilde.
4 Jerzy
Urodził się 6 I 1703 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł 12
III 1704 r. Spoczął w Roskilde.
5 Szarlotta Amalia
Urodziła się 6 X 1706 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła
niezamężnie 28 X 1782 r. w Kopenhadze i została pochowana
w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde.
Drugą żoną Fryderyka IV została poślubiona potajemnie w drugiej
połowie 1703 r. (związek bigamiczny, morganatyczny):
Elżbieta Helena
Była ona córką Adama Ottona von Vieregg (Viereck) z Weitendorff i Wartmannshagen, pruskiego ambasadora przy dworze duńskim, oraz jego żony Anny Heleny von Wulffersdorf. Urodziła się
4 V 1679 r. i była z początku damą dworu księżniczki Zofii Jadwigi
(zob. s. 163 w biogr. Chrystiana V). 6 IX 1703 r. otrzymała od Fryderyka IV tytuł hrabiowski oraz włości Antvorskov na Zelandii.
Zmarła w połogu 27 VI 1704 r. w Kopenhadze i została pochowana w kościele Zbawiciela w Christianshavn pod Kopenhagą (obecnie dzielnica miasta).
169
Syn:
1 Fryderyk Gyldenløve
Nosił tradycyjne nazwisko duńskich bastardów królewskich. Urodził się
18 VI 1704 r. w Kopenhadze, gdzie zmarł już 9 III 1705 r. Został pochowany u boku matki w kościele Zbawiciela w Christianshavn.
Trzecią żoną Fryderyka IV została poślubiona potajemnie 26 VI
1712 r. w zamku Skanderborg koło Århus (Jutlandia) (związek
bigamiczny, morganatyczny) i oficjalnie 4 IV 1721 r. na zamku
w Kopenhadze :
Anna Zofia
Była ona córką Konrada, hrabiego Reventlow (Reventlau), kanclerza Danii oraz członka Tajnej Rady, i jego żony Zofii Amalii Haha
z Seekamp. Urodziła się 16 IV 1693 r. w zamku Clausholm koło
Randers (Jutlandia). 26 VI 1712 r. została uprowadzona przez króla
do zamku Skanderborg, gdzie zawarła z nim potajemny ślub i otrzymała tytuł księżnej Szlezwiku. 30 V 1721 r. w zamku Frederiksborg
w Hillerød (wyspa Zelandia) została proklamowana królową-małżonką, po czym koronowana w kaplicy zamkowej. Zmarła 7 I 1743 r.
w zamku Clausholm i spoczęła w katedrze w Roskilde.
Potomstwo {1–3}:
1 Chrystiana Amalia
Urodziła się 23 X 1723 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła 7 I
1724 r. i została pochowana w katedrze w Roskilde.
2 Fryderyk Chrystian
Urodził się 1 VI 1726 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia), gdzie zmarł 15 V 1727 r. Został pochowany w katedrze w Roskilde.
3 Karol
Urodził się 16 II 1728 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie także
zmarł 8 VII 1729 r. Został pochowany w Roskilde.
U W A G A : Fryderyk IV oraz Anna Zofia Reventlow mieli ponadto
dwie córki, narodzone przed oficjalnym ślubem rodziców i noszące
nazwisko matki : Fryderyka Zofia oraz Fryderyka Konradyna (obie zmarłe przed 1723) oraz martwe dziecko nieznanej płci.
Fryderyk IV pozostawił także naturalną córkę :
z Szarlottą Heleną Schindel, córką oficera armii duńskiej, metresą królewską w latach 1709–11, w 1710 r. podniesioną przez Fryderyka do
rangi hrabiny, właścicielką dóbr Næsbyholm i Bavelse na Zelandii
(ur. ok. 1693, zm. Flensburg 6 IV 1752):
1 Córka (imię nieznane) (ur. 1710, zm. 1711).
170
OLDENBURGOWIE
FRYDERYK IV
Zmarł nocą z 11 na 12 X 1730 r. na zamku w Odense (wyspa Fionia) i został pochowany u boku pierwszej żony w wysokim chórze
(Højkoret) katedry w Roskilde.
Na tron duński wstąpił jego jedyny żyjący syn Chrystian.
CHRYSTIAN VI
O J C I E C : Fryderyk IV (zob. s. 168).
M A T K A : Ludwika meklemburska (zob. s. 169 w biogr. Fryderyka IV).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 169 w biogr. Fryderyka IV.
CHRYSTIAN VI
Urodził się 30 XI 1699 r. na zamku w Kopenhadze. Po śmierci ojca
12 X 1730 r. odziedziczył trony Danii i Norwegii, księstwo Szlezwiku-Holsztynu (część królewską) oraz hrabstwo Oldenburga-Delmenhorst i 6 VI 1731 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød
został ukoronowany (namaszczony) przez biskupa Zelandii Christena Worma.
Żoną Chrystiana VI została 7 VIII 1721 r. w kościele w Pretzsch
(Saksonia):
Zofia Magdalena
Była ona córką Chrystiana Henryka, margrabiego brandenburskiego z Bayreuth, potomka bocznej linii Hohenzollernów, oraz
jego żony Zofii Chrystiany, córki Albrechta Fryderyka, hrabiego
Wolfstein. Urodziła się 28 XI 1700 r. na zamku w Schönberg
(Saksonia), a 6 VI 1731 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia) została namaszczona wraz z mężem. Zmarła
27 V 1770 r. na zamku Christiansborg w Kopenhadze i spoczęła
u boku Chrystiana VI w katedrze w Roskilde.
Potomstwo {1–3}:
1 F RYDERYK V (zob. s. 173).
171
2 Ludwika
Urodziła się 19 VI (wedle innych źródeł w grudniu) 1724 r. na
zamku w Kopenhadze, gdzie zmarła 20 XII tego roku. Została
pochowana w katedrze w Roskilde.
3 Ludwika
Urodziła się 19 X 1726 r. na zamku w Kopenhadze, a 1 X 1749
r. w zamku Hirscholm w Hørsholm nieopodal Kopenhagi wyszła za mąż za Ernesta Fryderyka III |Karola|, księcia saskiego
na Hildburghausen od 1745 r. (ur. Królewiec 10 VI 1727, zm.
Seidingstadt 23 IX 1780), syna księcia Ernesta Fryderyka II, potomka ernestyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego żony Karoliny
Amalii, córki Filipa Karola, hrabiego Erbach na Fürstenau. Mieli
jedyną córkę :
1 |Fryderyka| Zofia |Juliana Karolina| (ur. 1755, zm. 1756).
Ludwika zmarła 18 VIII 1756 r. na zamku w Hildburghausen
pod Koburgiem i została pochowana na cmentarzu przyzamkowym (Parkfriedhof). Po jej śmierci Ernest Fryderyk III żenił się
jeszcze dwukrotnie : w r. 1757 r. pojął za żonę Chrystianę, margrabiankę brandenburską (zm. w połogu 1757), a już w roku następnym poślubił Ernestynę Augustę Zofię, księżniczkę saską
z Weimaru-Eisenach (zm. 1786), i miał z nią troje dzieci.
CHRYSTIAN VI
Zmarł 6 VIII 1746 r. w zamku Hirscholm w Hørsholm pod Kopenhagą i został pochowany w kaplicy nazwanej później imieniem
Fryderyka V w obrębie katedry w Roskilde.
Jego sukcesorem został jedyny syn Fryderyk.
172
OLDENBURGOWIE
FRYDERYK V
O J C I E C : Chrystian VI (zob. s. 171).
M A T K A : Zofia Magdalena brandenburska (zob. s. 171 w biogr. Chrystiana VI).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 172 w biogr. Chrystiana VI.
FRYDERYK V
Urodził się 31 III 1723 r. na zamku w Kopenhadze i po śmierci ojca 6 VIII 1746 r. został królem Danii i Norwegii, księciem Szlezwiku-Holsztynu (części królewskiej) oraz hrabią Oldenburga-Delmenhorst. Koronacja (namaszczenie) Fryderyka V miała miejsce 4 IX
1747 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia),
a dokonał jej biskup zelandzki Piotr (Peder) Hersleb.
Jego pierwszą żoną została zaślubiona per procura 27 lub 30 X 1743 r.
w Hanowerze i osobiście 11 XII tego roku w kościele zamkowym w Christiansborgu w Kopenhadze (według innych opracowań w Altonie pod Hamburgiem):
Ludwika
Była ona córką Jerzego II |Augusta|, króla Wielkiej Brytanii
i Irlandii, potomka dynastii hanowerskiej – bocznej linii niemieckiej
dynastii Welfów, i jego żony |Wilhelminy Szarlotty| Karoliny, córki
Jana Fryderyka, margrabiego brandenburskiego na Ansbach z bocznej linii Hohenzollernów. Urodziła się 7 XII 1724 r. w rezydencji
Leicester House w Londynie, a 4 IX 1747 r. w kaplicy zamkowej
w Frederiksborgu została przez biskupa Piotra Hersleba namaszczona na królową-małżonkę Danii i Norwegii. Zmarła w połogu 8
lub 19 XII 1751 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i została
pochowana w kaplicy nazwanej później imieniem króla Fryderyka V
Potomstwo {1–6}:
1 Chrystian
Urodził się 7 VII 1745 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a zmarł 3 VI 1747 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød
(wyspa Zelandia) i został pochowany w katedrze w Roskilde.
173
2 Zofia Magdalena
Urodziła się 3 VII 1746 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. 1 X 1766 r. tamże miał miejsce jej ślub per procura, a 4 XI
tego roku w Sztokholmie – ślub osobisty z Gustawem, następcą
tronu Szwecji, od 1771 r. królem pod imieniem Gustawa III
(ur. Sztokholm 13 [24] I 1746, zamordowany tamże 29 III 1792),
synem Adolfa Fryderyka, króla Szwecji z dynastii Holstein-Gottorp – bocznej linii Oldenburgów, wywodzącej się od księcia
holsztyńsko-gottorpskiego Fryderyka III (zob. s. 119 w biogr.
Fryderyka I), i jego żony Ludwiki Ulryki, córki Fryderyka Wilhelma I, króla Prus. Mieli razem następujące potomstwo:
1 Gustaw IV Adolf, król Szwecji (ur. 1778, zm. 1837); w 1797 r.
poślubił Fryderykę Zofię Wilhelminę (ur. 1781, zm. 1826),
córkę Karola Ludwika, księcia-następcy Badenii, z którą miał
potomstwo; małżeństwo to zakończył w 1812 r. rozwód.
2 Karol Gustaw (ur. 1782, zm. 1783).
Po wstąpieniu męża na tron Zofia Magdalena została wspólnie
z nim ukoronowana 29 V 1772 r. w kościele św. Mikołaja, tzw.
Wielkim Kościele (Storkyrkan) w Sztokholmie. Zmarła 21 VIII
1813 r. w zamku Ulriksdal w Sztokholmie i spoczęła w sztokholmskim Riddarholmskyrkan.
3 Wilhelmina Karolina
Urodziła się 10 VII 1747 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie 1 IX 1764 r. poślubiła swego brata ciotecznego Wilhelma IX, landgrafa heskiego na Kassel od 1785 r., elektora Hesji
(pod imieniem Wilhelma I) od 1803 r. (ur. Kassel 3 VI 1743, zm.
tamże 27 II 1821), syna Fryderyka II, landgrafa heskiego na Kassel, i jego pierwszej żony Marii, córki Jerzego II [Augusta], króla
Wielkiej Brytanii i Irlandii (rodzonej siostry matki Wilhelminy
Karoliny). Ich dziećmi byli :
1 |Maria| Fryderyka (ur. 1768, zm. 1839); w 1794 r. wyszła za
mąż za Aleksego |Fryderyka Chrystiana|, księcia Anhaltu na
Bernburgu (ur. 1767, zm. 1834), i miała z nim potomstwo ;
rozwiedli się w 1817 r.
2 Karolina |Amalia| (ur. 1771, zm. 1848); w 1802 r. poślubiła
|Emila Leopolda| Augusta, księcia saskiego na Gotha (ur.
1772, zm. 1822), i miała z nim potomstwo.
3 Fryderyk (ur. 1772, zm. 1784).
4 Wilhelm II, elektor Hesji (ur. 1777, zm. 1847); w 1797 r. ożenił się z Augustą |Krystyną Fryderyką| (ur. 1780, zm. 1841),
174
OLDENBURGOWIE
córką Fryderyka Wilhelma II, króla Prus, i miał z nią potomstwo. Po jej śmierci zawarł w 1841 r. morganatyczny związek
małżeński ze swoją metresą Emilią (ur. 1791, zm. 1843), córką
złotnika Jana Chrystiana Ortlöppa, w 1821 r. kreowaną hrabiną Reichenbach-Lessonitz, z którą miał liczne dzieci. Trzecią
jego małżonką, także morganatyczną, została w 1843 r. Karolina (ur. 1820, zm. 1877), córka Ludwika Hermana, barona
Berlepsch, w 1846 r. kreowana hrabiną Bergen.
Wilhelmina Karolina zmarła 14 I 1820 r. na zamku w Kassel
i została pochowana w kościele mariackim w Hanau (Hesja).
4 C HRYSTIAN VII (zob. s. 179).
5 Ludwika
Urodziła się 30 I 1750 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie 30 VIII 1766 r. poślubiła Karola, tytularnego landgrafa
heskiego na Kassel od 1805 r., duńskiego generała-feldmarszałka oraz namiestnika Szlezwiku-Holsztynu (ur. Kassel 19 XII
1744, zm. zamek Luisenlund, Güby 17 VIII 1836), brata męża jej
starszej siostry Wilhelminy Karoliny (zob. s. 174). Ich dzieci to:
1 Maria |Zofia Fryderyka|, żona Fryderyka VI (szczegóły zob. s.
182 w jego biogr.).
2 Wilhelm (ur. 1769, zm. 1772).
3 Fryderyk, landgraf heski na Kassel (ur. 1771, zm. 1845); w r.
1813 zawarł morganatyczny związek małżeński z Klarą von
Brockdorff (ur. 1778, zm. 1836). Pozostawił naturalnego syna.
4 Juliana |Ludwika Amalia|, przeorysza w Izethoe (ur. 1773,
zm. 1860).
5 Chrystian (ur. 1776, zm. 1814).
6 Ludwika |Karolina|, żona Wilhelma, księcia holsztyńskiego na
Sonderburgu-Glücksburgu, matka CHRYSTIANA IX (szczegóły
zob. s. 191 w jego biogr.).
Ludwika zmarła 12 I 1831 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku
i została pochowana w szlezwickiej katedrze św. Piotra.
6 Martwe dziecko
Urodziło się w grudniu 1751 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i zostało pochowane w katedrze w Roskilde.
Drugą żoną Fryderyka V została 8 VII 1752 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia):
Juliana Maria
Była ona córką Ferdynanda Albrechta, księcia brunszwickiego na
Wolfenbüttel z dynastii Welfów, i jego żony Antoniny Amalii, córki
175
Ludwika Rudolfa, księcia brunszwickiego na Blankenburgu. Urodziła się 4 IX 1729 r. na zamku w Wolfenbüttel (Brunszwik). Jej koronacja na królową-małżonkę miała miejsce w dniu ślubu z Fryderykiem V, tradycyjnie w kaplicy zamkowej w Frederiksborgu. W latach
1772–84 sprawowała w imieniu syna, regenta, faktyczne rządy w
kraju w zastępstwie chorego umysłowo pasierba, Chrystiana VII,
został odsunięta od rządów przez kronprinsa Fryderyka (VI). Zmarła 10 X 1796 r. w zamku Fredensborg (wyspa Zelandia) i została
pochowana u boku męża w kaplicy jego imienia w obrębie katedry
w Roskilde.
Syn:
1 Fryderyk
Urodził się 11 X 1753 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. W 1756 r. został wybrany koadiutorem biskupa Lubeki,
księcia oldenburskiego Fryderyka Augusta, jednak urzędu biskupa nigdy nie objął. Od śmierci ojca (14 I 1766) był następcą tronu (kronprins) Danii i Norwegii, a od narodzin bratanka, przyszłego Fryderyka VI (28 I 1768), nosił tytuł księcia-dziedzica
(arveprins). W 1772 r. został desygnowany regentem Chrystiana
VII, lecz faktyczna władza spoczęła w rękach królowej-wdowy
Juliany Marii. Wskutek przewrotu pałacowego w 1784 r. rządy
w kraju przejął następca tronu Fryderyk (VI) i Juliana Maria wraz
z synem zostali odsunięci od władzy. Książę Fryderyk zmarł 7
XII 1805 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i został pochowany w katedrze w Roskilde.
Jego żoną została 21 X 1774 r. na zamku w Kopenhadze :
Zofia Fryderyka
Była córką Ludwika, księcia meklemburskiego z linii na Szwerynie, oraz Szarlotty Zofii, córki Franciszka Jozjasza, księcia saskiego na Koburgu-Saalfeld. Urodziła się 24 VIII 1758 r. na zamku
w Szwerynie (Meklemburgia), a zmarła 29 XI 1794 r. w zamku
Sorgenfri w Lyngby pod Kopenhagą i została pochowana w katedrze w Roskilde.
Potomstwo (dzieci (iv)–(vii), oficjalnie uznane przez księcia-dziedzica, były w istocie owocem związku Zofii Fryderyki i Fryderyka
Wilhelma von Blücher (ur. 1760, zm. 1806), szambelana i osobistego
adiutanta jej małżonka) {(i) – (vii)}:
(i) Bezimienna córka
Urodziła się i zmarła 19 IX 1781 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i spoczęła w katedrze w Roskilde.
176
OLDENBURGOWIE
(ii) Bezimienna córka
Urodziła się 17 II 1783 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i zmarła tego samego dnia. Została pochowana
(iii) Juliana Maria
Urodziła się 2 V 1784 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie zmarła 28 X tego roku. Spoczęła w katedrze w Roskilde.
(iv) C HRYSTIAN VIII (zob. s. 184).
(v) Juliana |Zofia|
Urodziła się 18 II 1788 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a 22 VIII 1812 r. w zamku Amalienborg tamże
wyszła za mąż za |Fryderyka| Wilhelma |Karola Ludwika|,
księcia heskiego z Philippsthal-Barchfeld, generała-majora
armii duńskiej (ur. Barchfeld 10 VIII 1786 zm. zamek
Frederiksberg, Kopenhaga 30 XI 1834), syna Adolfa, landgrafa heskiego na Philippsthal-Barchfeld, oraz |Wilhelminy| Ludwiki |Chrystiany|, córki Antoniego Ulryka, księcia
saskiego na Meiningen; małżeństwo to pozostało bezdzietne. Juliana zmarła 9 V 1850 r. w Kopenhadze i została pochowana w katedrze w Roskilde.
(vi) |Ludwika| Szarlotta
Urodziła się 30 X 1789 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a 10 XI 1810 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze poślubiła Wilhelma X, tytularnego landgrafa heskiego
na Kassel-Rumpenheim od 1837 r., duńskiego generała
oraz gubernatora Kopenhagi (ur. Biebrich 24 XII 1787,
zm. Kopenhaga 5 IX 1867), syna Fryderyka III, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel-Rumpenheim, i Karoliny
Polikseny, córki Karola Wilhelma, księcia Nassau na Usingen i Saarbrücken. Mieli następujące potomstwo:
1 Karolina |Fryderyka Maria Wilhelmina| (ur. 1811, zm.
1829).
2 Maria |Ludwika Szarlotta| (ur. 1814, zm. 1895);
w 1832 r. została żoną Fryderyka |Augusta|, księcia
Anhaltu z linii na Dessau (ur. 1799, zm. 1864), i miała
z nim potomstwo.
3 Ludwika |Wilhelmina Fryderyka Karolina Augusta Julia|,
małżonka Chrystiana IX (szczegóły zob. s. 198 w jego
biogr.).
177
4 Fryderyk |Wilhelm Jerzy Adolf|, tytularny landgraf heski (ur. 1820, zm. 1884); jego pierwszą żoną została
w 1844 r. Aleksandra Mikołajewna (ur. 1825, zm. 1844),
córka Mikołaja I, cesarza Rosji, a po jej rychłej śmierci
ożenił się w 1853 r. z |Marią| Anną |Fryderyką| (ur.
1836, zm. 1918), córką Karola, księcia pruskiego, i miał
z nią potomstwo.
5 Augusta |Zofia Fryderyka Maria Karolina Julia| (ur.
1823, zm. 1889); w 1854 r. poślubiła Karola Fryderyka,
barona Blixen-Fineke (ur. 1822, zm. 1873).
Szarlotta zmarła 28 III 1864 r. w zamku Christiansborg
w Kopenhadze i została pochowana w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde.
(vii) |Fryderyk| Ferdynand
Urodził się 22 XI 1792 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. Od 1840 r. zasiadał w Radzie Państwa (Riksradzie), a po wstąpieniu na tron swojego bratanka, Fryderyka
VII, 20 I 1848 r. przyjął tytuł księcia-dziedzica (arveprins)
Danii. Zmarł 29 VI 1863 r. w Kopenhadze i został pochowany w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde.
Żoną Ferdynanda została 1 VIII 1829 r. w zamku Frederiksberg w Kopenhadze :
Karolina
Była córką króla Fryderyka VI (zob. s. 182 w jego biogr.).
Urodziła się 18 X 1793 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a zmarła 30 III 1881 r. w Kopenhadze i została
pochowana u boku męża w katedrze w Roskilde. Małżeństwo to pozostało bezdzietne.
Fryderyk V pozostawił następujące potomstwo naturalne {1–5}:
z Elzą Hansen (ur. 1720, zm. 1784) (nosiło nazwisko Hansen):
1 Fryderyka Małgorzata
Urodziła się w 1747 r., a 27 VI 1763 r. została żoną Fryderyka Wilhelma von
Destinon. Zmarła 26 III 1802 r.
2 Fryderyka Katarzyna
Urodziła się w 1748 r., a 16 VI 1764 r. wyszła za mąż za Jana Fryderyka von
Lützau (zm. 23 III 1789). Zmarła 2 V 1822 r.
3 Anna Maria
Urodziła się 20 VII 1749 r. Była dwukrotnie zamężna: 19 IX 1767 r. poślubiła Piotra Fehmanna (zm. 1782), z którym rozwiodła się 3 V 1771 r., zaś
178
OLDENBURGOWIE
jej drugim mężem został (data zaślubin nieznana) Piotr van Meulangracht
(zm. 1 IX 1812). Zmarła w lutym 1812 r.
4 Zofia Szarlotta
Urodziła się 18 VI 1750 r., a 7 VIII 1767 r. wyszła za Henryka Aleksego
d’Origny (zm. 4 VII 1794). Zmarła 24 XII 1779 r.
5 Ulryk Fryderyk
Urodził się we wrześniu 1751 r., a zmarł w lutym następnego roku.
FRYDERYK V
Zmarł 14 I 1766 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i został
pochowany w kaplicy swojego imienia w katedrze w Roskilde.
Tron duńsko-norweski odziedziczył jego jedyny syn z pierwszego
małżeństwa.
CHRYSTIAN VII
O J C I E C : Fryderyk V (zob. s. 173).
M A T K A : Ludwika hanowerska (zob. s. 173 w biogr. Fryderyka V).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 173 w biogr. Fryderyka V.
CHRYSTIAN VII
Urodził się 20 I 1749 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. Po
śmierci ojca 14 I 1766 r. został królem Danii i Norwegii, księciem
Szlezwiku-Holsztynu (część królewska) oraz hrabią Oldenburga-Delmenhorst. Koronacja (namaszczenie) Chrystiana, której dokonał
biskup Zelandii Ludwik Harboe, miała miejsce 1 V 1767 r. w kościele zamkowym w Christiansborgu. Zgodnie z umową rodzinną
z 1 VI 1773 r. przekazał Oldenburg i Delmenhorst swojemu kuzynowi, wielkiemu księciu rosyjskiemu Pawłowi Piotrowiczowi. Ze
względu na postępującą chorobę umysłową od 1772 r. pozostawał
pod regencją, z początku księcia-dziedzica Fryderyka oraz królowejwdowy Juliany Marii brunszwickiej, a od 1784 r. kronprinsa Fryderyka, przyszłego króla Fryderyka VI.
179
Żoną Chrystiana VII została zaślubiona per procura 1 X 1766 r.
w rezydencji Carlton House w Londynie i osobiście 8 XI tego
roku w zamku Christiansborg (w zamku Frederiksberg?) w Kopenhadze :
Karolina Matylda
Była ona cioteczną siostrą króla, córką Fryderyka Ludwika, księcia Walii i earla Chester (starszego brata matki Chrystiana), potomka
dynastii hanowerskiej, i jego żony Augusty, córki Fryderyka II, księcia saskiego na Gotha-Altenburgu. Urodziła się 11 VII 1751 r.
w pałacu Leicester House w Londynie, a 1 V 1767 r. w kościele
zamkowym w kopenhaskim zamku Christiansborg została wspólnie
z mężem namaszczona na królową-małżonkę. Małżeństwo zakończył rozwód, orzeczony 6 IV 1772 r. na podstawie zdrady małżeńskiej, jakiej dopuściła się królowa z hrabią Janem Fryderykiem Struensee. Po rozwodzie Karolina Matylda na zawsze opuściła Danię ;
osiadła na zamku w Celle (Hanower), gdzie zmarła 10 V 1775 r.
Została pochowana w kryptach kościoła miejskiego w Celle.
Potomstwo {1–2}:
1 F RYDERYK VI (zob. s. 181).
2 Ludwika Augusta
Została oficjalnie uznana przez Chrystiana VII, jednak jej prawdziwym ojcem był faworyt Karoliny Matyldy hrabia Jan Fryderyk
Struensee (ur. 1737, stracony 1772), przyboczny lekarz królewski
i szara eminecja dworu Chrystiana VII. Urodziła się 7 VII 1771 r.
w zamku Hirscholm w Hørsholm pod Kopenhagą, a dnia 27 V
1786 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze poślubiła ona
Fryderyka Chrystiana II zwanego Młodszym, księcia holsztyńskiego na
Sonderburgu-Augustenburgu od 1794 r., duńskiego ministra stanu (ur. zamek Augustenburg 28 IX 1765, zm. tamże 14 VI 1814),
syna Fryderyka Chrystiana I Starszego, księcia holsztyńskiego na
Sonderburgu-Augustenburgu, oraz jego żony Szarlotty |Amelii
Wilhelminy|, córki Fryderyka Karola, księcia holsztyńskiego na
Plön i Norburgu, potomka bocznej linii Oldenburgów wywodzącej się od księcia holsztyńsko-sonderburskiego Ernesta Günthera
(zob. s. 127 w biogr. Chrystiana III). Mieli wspólnie następujące
potomstwo:
1 Karolina Amalia, druga żona Chrystiana VIII (szczegóły zob.
s. 185 w jego biogr.).
2 Chrystian |Karol Fryderyk August|, książę holsztyński na
Sonderburgu-Augustenburgu (ur. 1798, zm. 1869); w 1820 r.
180
OLDENBURGOWIE
pojął za żonę Ludwikę Zofię (ur. 1797, zm. 1867), córkę
Chrystiana Konrada Zofusa, hrabiego Danneskjold-Samsø,
nieprawego potomka Chrystiana V (zob. s. 166 w jego biogr.),
i miał z nią potomstwo.
3 Fryderyk |Emil August|, duński namiestnik Szlezwiku-Holsztynu, zrzekł się praw sukcesyjnych do księstwa, w 1864 r.
cesarz Austrii Franciszek Józef I mianował go księciem Noer
(ur. 1800, zm. 1865); jego pierwszą żoną została w 1829 r.
Henryka (ur. 1806, zm. 1858), córka Chrystiana Konrada
Zofusa, hrabiego Danneskjold-Samsø (zob. s. 166 w biogr.
Chrystiana V), z którą miał potomstwo, a w 1864 r. zawarł
morganatyczny związek małżeński z Marią Esterą Lee (ur.
1837, zm. 1914).
Ludwika Augusta zmarła 13 I 1843 r. na zamku w Augustenburgu (duń. Augustenborg) na wyspie Als.
CHRYSTIAN VII
Zmarł wskutek pęknięcia tętniaka mózgu 13 III 1808 r. w twierdzy
Rendsburg (duń. Rendsborg, Holsztyn) i spoczął w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde.
Tron odziedziczył jego jedyny syn Fryderyk.
FRYDERYK VI
O J C I E C : Chrystian VII (zob. s. 179).
M A T K A : Karolina Matylda hanowerska (zob. s. 179 w biogr. Chrystiana VII).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 179 w biogr. Chrystiana VII.
FRYDERYK VI
Urodził się 28 I 1768 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. 14
IV 1784 r. odsunął od władzy królową-wdowę Julianę Marię oraz
jej syna, księcia Fryderyka, po czym samodzielnie objął rządy regencyjne w imieniu chorego umysłowo ojca. Po jego śmierci 13 III
181
1808 r. został królem Danii i Norwegii oraz księciem SzlezwikuHolsztynu. Na mocy traktatu kilońskiego (14 I 1814) utracił Norwegię, która przypadła ostatecznie Szwecji. 4 VI 1815 r. pozyskał księstwo lauenburskie. 31 VII 1815 r. w kaplicy zamku Frederiksborg
w Hillerød (wyspa Zelandia) został koronowany (namaszczony) na
króla Danii przez biskupa Zelandii Fryderyka Müntera.
Jego żoną została 31 VII 1790 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku :
Maria |Zofia Fryderyka|
Była ona córką Karola, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel,
i Ludwiki, córki Fryderyka V (zob. s. 175 w jego biogr.). Urodziła
się 28 X 1767 r. na zamku w Hanau (Hesja). 31 VII 1815 r. w kaplicy zamku Frederiksborg została namaszczona wraz z mężem. Zmarła
21 III 1852 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i spoczęła
w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde.
Potomstwo {1–8}:
1 Chrystian
Urodził się 22 IX 1791 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie zmarł następnego dnia. Został pochowany w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde.
2 Maria Ludwika
Urodziła się 19 XI 1792 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a zmarła 12 X 1793 r. w zamku Frederiksberg tamże. Została pochowana w katedrze w Roskilde.
3 Karolina
Żona Ferdynanda, księcia-dziedzica Danii (szczegóły zob. s. 178
w biogr. Fryderyka V).
4 Ludwika
Urodziła się 21 VIII 1795 r. w Kopenhadze, gdzie zmarła 7 XII
tego samego roku. Została pochowana w katedrze w Roskilde.
5 Chrystian
Urodził się 1 IX 1797 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze,
gdzie zmarł po pięciu dniach życia. Został pochowany w katedrze
w Roskilde.
6 Ludwika Juliana
Urodziła się 12 II 1802 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze
i tam także zmarła 23 II. Została pochowana w katedrze w Roskilde.
7 Fryderyka Maria
Urodziła się 3 VI 1805 r. w Kopenhadze, gdzie zmarła 14 VII.
Spoczywa w katedrze w Roskilde.
182
OLDENBURGOWIE
8 Wilhelmina |Maria|
Pierwsza żona Fryderyka VII (zob. s. 186 w jego biogr.).
Fryderyk VI pozostawił również następujące potomstwo naturalne
{1–5}:
z Benedyktą Fryderyką Rafsted, córką Mortena Rafsteda i jego żony
Maleny (ur. Nyboder, Kopenhaga 6 VIII 1790, zm. Kopenhaga 23
XII 1862), w 1808 r. kreowaną panią Dannemand (dzieci posługiwały się nazwiskiem Dannemand):
1 Ludwika |Fryderyka|
Urodziła się 16 IV 1810 r., 5 XI 1836 r. poślubiła Wilhelma von Zachariae,
kapitana armii duńskiej (zm. 16 VIII 1871), a zmarła 28 XII 1888 r.
2 Karolina |Augusta|
Urodziła się 24 I 1812 r., 14 VIII 1837 r. wyszła za Adolfa Fryderyka
Schack von Brockdorff, majora armii duńskiej (zm. 18 X 1859), a zmarła 29
XII 1844 r.
3 Fryderyk |Wilhelm|
Urodził się 20 VII 1813 r. W 1831 r. Fryderyk VI nadał mu tytuł hrabiego Dannemand oraz posiadłość Åstrup (Aastrup) na Zelandii, był ponadto oficerem armii duńskiej. Zmarł 12 III 1888 r.
Jego pierwszą żoną została 26 IV 1840 r. Franciszka (ur. 6 VI 1820,
zm. 9 II 1844), córka Piotra Karola Fryderyka von Scholten, po jej
śmierci ożenił się (13 VI 1845) z Ludwiką (ur. 5 XII 1815, zm. 11 VI
1884), córką Jana Zygmunta Ludwika, hrabiego Schulin, a 18 X 1884 r.
poślubił Wilhelminę Laursen (ur. 15 IX 1840, zm. 5 VIII 1886); z żadnego
z wymienionych związków nie dochował się dzieci.
4 |Fryderyk| Waldemar
Urodził się 6 VI 1819 r., a zmarł bezżennie i bezpotomnie 4 III 1835 r.
z Karoliną Petronelą Seufert (Seyffarth) (ur. Heidelberg 29 XI 1795, zm.
przed 3 V 1873 lub w 1891), córką Jana Seuferta, pracownika służby
cywilnej wiedeńskiego szpitala wojskowego, i jego żony Karoliny :
5 (?) Córka
Urodziła się w 1816 r., zapewne jako owoc krótkotrwałego związku
Karoliny Petroneli i Fryderyka VI, mającego miejsce podczas wizyty
króla na Kongresie Wiedeńskim. Być może jest ona identyczna z niejaką
Fryderyką Marią Krogh, zmarłą krótko przed 20 V 1898 r. (data pogrzebu) ; kwestia ta nie została dotychczas wyjaśniona.
FRYDERYK VI
Zmarł 3 XII 1839 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i został
pochowany w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde.
Tron Danii odziedziczył jego kuzyn, książę Chrystian Fryderyk.
183
CHRYSTIAN VIII
O J C I E C : Fryderyk, książę-dziedzic Danii (zob. s. 176 w biogr. Fryderyka V).
M A T K A : Zofia Fryderyka meklemburska (zob. s. 176 w biogr. Fryderyka V).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 176 w biogr. Fryderyka V.
CHRYSTIAN VIII
Urodził się 18 IX 1786 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze
i na chrzcie otrzymał imiona Chrystian Fryderyk. 11 V 1813 r. został
mianowany namiestnikiem Norwegii. 16 II 1814 r. został uznany
regentem niepodległej Norwegii, a 17 V 1814 r. wybrano go królem
Norwegii (pod imieniem Chrystiana Fryderyka) i tego samego dnia zaprzysiągł norweską konstytucję. Zgodnie z traktatem z Moss (14
VIII 1814) 10 X 1814 r. abdykował i opuścił Norwegię. W marcu
1815 r. Fryderyk VI mianował go gubernatorem Fionii, a po jego
śmierci 3 XII 1839 r. wstąpił na tron jako Chrystian VIII, król Danii,
książę Szlezwiku, Holsztynu i Lauenburga i został koronowany (namaszczony) 28 VI 1840 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia) przez biskupa Zelandii Jakuba Piotra Mynstera.
Pierwszą żoną Chrystiana VIII została 21 VI 1806 r. w zamku Ludwigslust (Meklemburgia):
Szarlotta Fryderyka
Była ona córką Fryderyka Franciszka I, wielkiego księcia meklemburskiego na Szwerynie, i jego żony Ludwiki, córki Jana Augusta,
księcia saskiego z Gotha. Urodziła się 4 XII 1784 r. w zamku Ludwigslust (Meklemburgia). Jej małżeństwo zakończył rozwód, orzeczony 31 III 1810 r. na podstawie zdrady małżeńskiej księżnej.
Zesłana do Horsens (Jutlandia), później przeniosła się do Rzymu
i przyjęła wyznanie katolickie. Zmarła 13 VII 1840 r. w Rzymie
i została pochowana na cmentarzu Campo Santo Teutonico.
Synowie {1–2}:
1 Chrystian Fryderyk
Urodził się 8 (9) IV 1807 r. na zamku w Plön (Holsztyn) i zmarł
tego samego dnia.
184
OLDENBURGOWIE
2 F RYDERYK VII (zob. s. 186).
Drugą żoną Chrystiana VIII została 22 V 1815 r. w zamku Augustenburg na wyspie Als:
Karolina Amalia
Była ona córką Fryderyka Chrystiana II Młodszego, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu, potomka bocznej linii
dynastii oldenburskiej, oraz księżniczki duńskiej Ludwiki Augusty
(zob. s. 180 w biogr. Chrystiana VII). Urodziła się 28 VI 1796 r.
w Kopenhadze i 28 VI 1840 r. w kaplicy zamku Frederiksborg
w Hillerød została wspólnie z mężem namaszczona na królowąmałżonkę. Zmarła 9 III 1881 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i spoczęła w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Jej
małżeństwo z Chrystianem VIII pozostało bezdzietne.
Chrystian VIII pozostawił także następujące potomstwo naturalne
(wedle niektórych autorów nieślubnym synem królewskim był duński pisarz i poeta Jan Chrystian Andersen (ur. 1805), informacja ta jednak nie jest potwierdzona źródłowo):
z Joanną Marią Christensdatter Bandvold, zamężną Eide:
1 Fryderyk |Karol Chrystian| Eide
Urodził się 2 III 1815 r. w Christianii (obecne Oslo). W 1827 r. przybył
do Danii, gdzie studiował leśnictwo; dyplom uzyskał w 1836 r. Rok
później został naturalizowany, a w 1847 r. otrzymał urząd inspektora
lasów Królewskiej Akademii w Søro (Zelandia). W 1848 r. uzyskał tytuł
szlachecki jako rycerz (ritter) Dannebrog. W 1857 r. został królewskim
leśniczym, w 1862 r. łowczym dworu, a w 1865 r. głównym inspektorem
lasów Akademii w Søro. Od 1867 r. sprawował także wysoki dworski
urząd szambelana (kammerherre). Zmarł 2 VIII 1882 r. w Kopenhadze
i spoczął w kościele klasztornym w Søro.
z Zofią Fryderyką Tronier (ur. Kopenhaga 12 VIII 1785, zm. Lyngby
5 X 1845), od 1812 r. małżonką Adama Gottloba Swewryna Krafta,
sędziego Sądu Najwyższego:
2 Fryderyka |Brygida Aneta| Kraft (ur. 12 I 1816).
3 Fryderyk |Karol Juliusz| Kraft
Urodził się 8 X 1823 r. w Kopenhadze. Początkowo trudnił się handlem, jednak porzucił kupiectwo i w 1838 r. wstąpił do Akademii Sztuk
Pięknych w Kopenhadze. Po jej ukończeniu zajmował się głównie malarstwem pejzażowym, lecz jego obiecującą się karierę przerwała przedwczesna śmierć. Zmarł 25 X 1854 r. w Lille Vodroffgård na przedmieściach Kopenhagi i spoczął na cmentarzu w Kongens Lyngby. Nie założył rodziny.
4 Fanny |Zofia Adamina| Kraft.
185
CHRYSTIAN VIII
Zmarł na posocznicę 20 I 1848 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i spoczął w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde.
Tron duński odziedziczył jego jedyny legalny syn Fryderyk.
FRYDERYK VII
O J C I E C : Chrystian VIII (zob. s. 184).
M A T K A : Szarlotta Fryderyka meklemburska (zob. s. 184 w biogr.
Chrystiana VIII).
R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 184 w biogr. Chrystiana VIII.
FRYDERYK VII
Urodził się 6 X 1808 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i na
chrzcie otrzymał imiona Fryderyk Karol Chrystian. W 1840 r. uzyskał
stanowisko gubernatora Fionii. Po śmierci ojca 20 I 1848 r. został
królem Danii, księciem Szlezwiku, Holsztynu i Lauenburga i 5 VI
1849 r. zaprzysiągł konstytucję, która m.in. zniosła sakrę królewską.
Wobec braku własnego potomstwa 31 VII 1853 r. wyznaczył następcą tronu księcia Chrystiana z linii Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (zob. Chrystian IX).
Pierwszą żoną Fryderyka VII została 1 XI 1828 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze :
Wilhelmina |Maria|
Była ona córką Fryderyka VI (zob. s. 183 w jego biogr.). Urodziła się 18 I 1808 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik). Jej małżeństwo
z Fryderykiem VII zakończył rozwód (IX 1837), a 19 V 1838 r.
w zamku Amalienborg w Kopenhadze Wilhelmina wyszła ponownie za mąż, tym razem za Karola, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Glücksburgu, starszego brata przyszłego Chrystiana IX (zob.
s. 192 w jego biogr.). Zmarła bezdzietnie 30 V 1891 r. na zamku
w Glücksburgu (Holsztyn) i spoczęła obok drugiego męża na glücksburskim Nowym Cmentarzu (Neues Friedhof).
186
OLDENBURGOWIE
Drugą żoną Fryderyka VII została 10 VI 1841 r. w zamku Neustrelitz (Meklemburgia):
Karolina |Szarlotta Marianna|
Była ona córką Jerzego |Fryderyka Józefa Karola|, wielkiego
księcia meklemburskiego na Strelitz, i jego żony Marii |Wilhelminy
Fryderyki|, córki Fryderyka, landgrafa heskiego na Kassel. Urodziła
się 10 I 1821 r. w zamku Neustrelitz (Meklemburgia). Jej małżeństwo z Fryderykiem VII zostało rozwiązane 30 IX 1846 r., po czym
osiadła w swoim rodzinnym Neustrelitz, gdzie zmarła 1 VI 1876 r.
Została pochowana w tzw. Starej Krypcie w podziemiach kościoła
joannitów w Mirow (Meklemburgia).
Trzecią żoną Fryderyka VII została 7 VIII 1850 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia) (związek morganatyczny):
Ludwika |Krystyna| Rasmussen
Pochodziła ona ze związku niezamężnej pokojówki Juliany Karoliny Rasmussen oraz kupca Gotthilfa L. Køppena; jako dziecko
nieślubne posługiwała się nazwiskiem panieńskim matki. Urodziła
się 21 IV 1814 r. w Kopenhadze. Była tancerką i aktorką Teatru
Królewskiego w Kopenhadze. W 1841 r. urodziła syna ze związku
z drukarzem Karolem Berlingiem, jednak dziecko zostało oddane
na wychowanie i nic więcej o nim nie wiadomo. Dzień po ślubie
z Fryderykiem VII, 8 VIII 1850 r. otrzymała tytuł hrabiny Danner.
Zmarła 6 III 1874 r. w Genui (Włochy), skąd jej ciało przewieziono
do Danii i złożono w parku zamkowym w Jægerspris (Zelandia).
Z królem nie dochowała dzieci.
FRYDERYK VII
Zmarł 15 XI 1863 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn) i został
pochowany w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Na nim
wygasła główna linia Oldenburgów.
Koronę odziedziczył książę Chrystian z Sonderburga-Glücksburga,
potomek jednej z licznych gałęzi bocznych dynasrii oldenburskiej,
już od r. 1853 noszący tytuł kronprinsa.
187
188

oldenburgowie - krolewskie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Praga i zamki królewskie Krivoklat i Konopiste

Niemcy, Fussen - bajkowy zamek szalonego króla

Raport Roczny 2015 - Zamek Królewski w Warszawie

numer 18 (październik 2009)

Wiadomości ASP nr 57

Grzegorz Mendel – życiorys i badania